Tarih Öğretmenlerinin Barışçı Tarih Anlayışı Hakkında Görüşlerinin

i
Getting Opinions of the History Teachers on Peaceful History
Tarih Öğretmenlerinin Barışçı Tarih Anlayışı Hakkında Görüşlerinin Alınması*
Dr. Servet HALİ
Sosyal Bilgiler Öğrt., MEB
E-posta: [email protected]
Abstract*
percentiles (%), mean ( X ) and standart deviation were
calculated for the evaluation of the scale testing ideas on
why the peaceful history in the field of history teaching are
not used and teachers’ opinions about the peaceful history
in the field of history teaching. These calculated values
form the findings.
As it is important how the child reaches information, the
qualitative of the given historical information has more
significance rather than the quantitative information
(Karabağ,2002;65). Teachers have to make visible the
pupils’ unique characteristics while teaching. But this
opportunity can be used well only when the teachers are
good observers of the child’s skills and form an
environment in which students can improve themselves.
This can be come true when the teachers are donated with
skills and knowledge about personality education (Şahin,
2004:10). Moreover teachers have to follow the
innovations in their fields. As an educational field History
Teaching is itself a phenomenon. For that reason the aims
attributed to history education at schools can change
according to methods and techniques, teaching materials,
the historical climate of the era, new researches and
techonology(Safran, 1996: 936). These attitudes created by
social development can be described as local history, oral
history, varios perspectives and critical approaches (Tekeli,
2000:57). One of the new approaches in history teaching is
peaceful history. This study are made to be able to
contribute history teaching and to be able to transfer
improvements to teachers about history teaching. Teachers
can make an effective teaching by using above mentioned
methods. Also it is necessary to follow the improvements
and changes to train students’ critical thinking. The
kowledge of the teachers about new history teaching
approaches can be known by taking teachers views. In this
context, the knowledge of the teachers about the new
methods, their approaches and variables of the teachers’
approaches are determined by getting the views of the
teachers. This study is in the form of scan. Literature
research are made. Written sources about this study are
searched. In this study, a survey study has been applied to
the history teachers working in the city of Ankara to receive
teachers’ opinions about peaceful history, one of the recent
aproaches in history teaching field. Frequency (f),
Keywords: Peaceful History, History Teaching, Teaching,
History Education
Özet
Çocuğun bilgiye nasıl ulaşacağı önemli olduğu için,
verilecek tarih bilgisinin niceliğinden çok niteliği önem
kazanır (Karabağ, 2002: 65). Öğretmen öğrencisini
eğitirken onun gizil güçlerini açığa çıkarmalıdır. Ancak bu
fırsat öğretmenin iyi bir gözlemci olması, öğrenciye
kendini ifade edebileceği geliştirici bir ortam sağlaması
halinde verimli bir biçimde değerlendirilebilir. Buda
öğretmenlerin kişilik eğitimi konusunda bilgi ve becerilerle
donatılmasıyla olur(Şahin, 2004: 10). Ayrıca alanında
meydana gelen yenilikleri takiple olur. Tarih eğitiminin
kendisi bir eğitim alanı olarak, tarihsel bir fenomendir.
Bundan dolayı okullarda tarih öğretimine yüklenen
amaçlar içeriği, yöntem ve teknikler, öğretim araçlarına
yaklaşımlar, döneme hâkim atmosfere, yeni ilim
araştırmalarına ve teknolojilere göre değişebilmektedir
(Safran,1996: 936). Toplumsal gelişmenin yarattığı bu
eğilimler gündelik yaşam, yerelleşme ve küreselleşme
sürecinde yerel tarih, sözlü tarih ve tarihe farklı bir bakış
açısı getiren çok perspektiflilik ve eleştirel yaklaşımlar
olarak belirtebilir (Tekeli, 2000: 57). Tarih öğretimindeki
yeni yaklaşımlardan biri de barışçı tarih anlayışıdır. Tarih
öğretimine katkı sağlayabilmek ve tarih öğretmenlerine
tarih öğretimi hakkındaki yenilikleri aktarabilmek
amacıyla bu çalışmaya yapılmıştır. Yukarda belirtilen bu
yeni yaklaşımlardan faydalanarak öğretmenler aktif bir
eğitim ve öğretim gerçekleştirebilirler. Ayrıca yaparak
yaşayarak bir öğrenme gerçekleşebileceği gibi soran
Açısından İncelenmesi: Ankara Örneği” adlı doktora
tezinden yararlanılmıştır.
Bu çalışmada “Tarih Öğretmenlerinin Tarih Eğitimindeki
Yeni Yaklaşımlara İlişkin Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler
*
100
i
sorgulayan nesillerin yetiştirilebilmesi için değişim ve
gelişimin takip edilmesi zorunludur. Tarih öğretimindeki
yeni yaklaşımların ne ölçüde bilindiği ve takip edildiğini,
öğretmenlerin konu hakkındaki görüşlerinin alınması ile
ancak öğrenilebilecektir.
Bu bağlamda öğretmen
görüşlerinin alınması ile öğretmenlerin konu hakkındaki
bilgileri, yaklaşımları ve bu yaklaşımlar üzerindeki
değişkenlerin tespit edilmesi sağlanacaktır. Araştırma
tarama modelindedir. Tarama modelleri, geçmişte ya da
halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi
amaçlayan araştırma yaklaşımıdır (Karasar,1991: 77).
Araştırmayla ilgili yazılı kaynaklar incelenmiştir. Tarih
öğretmenlerinin barışçı tarih anlayışı hakkındaki
görüşlerini almak amacıyla Ankara İlinde görev yapmakta
olan tarih öğretmenlerine bir anket çalışması
uygulanmıştır. Ankara ilindeki tarih öğretmenleri ile
ortaokullarda görev yapan tarih lisanslı sosyal bilgiler
öğretmenlerinden tarih öğretimindeki yeni yaklaşımlardan
barışçı tarih kullanılmamasının nedenlerine yönelik
görüşler ile tarih öğretiminde yeni yaklaşımlardan barışçı
tarihe yönelik öğretmen görüşlerinin alındığı ölçeğin
değerlendirilmesinde frekans (f), yüzde (%), aritmetik
ortalama ( X ) ve standart sapma (ss) değerleri belirlenerek
bulgular kısmı oluşturulmuştur.
1.1. Barışçı Tarihin Uygulanma Amaçları ve Yararları
Barış kavramına kazanılacak değerler açısından bakacak
olursak; barışın, bireyin kendisine ve çevresine huzur dolu
bir ortam sağladığını ve huzursuzluğa karşı, birey ve
toplumlar tarafından tercih edildiğini söyleyebiliriz. Yani;
barış kavramı da bir değer olarak ele alınabilir (Keskin ve
Keskin, 2009: 71).
Toplumsal barışı sağlama çalışmaları II. Dünya Savaşından
sonra hız kazanmıştır. Barış eğitimi, ilk kez 1948’de
Amerika Birleşik Devletleri’nde ders olarak okutulmaya
başlanmıştır. Buradaki amaç; İkinci Dünya Savaşı’nın
neden olduğu olumsuz etkileri azaltmak, savaşların
olumsuz yanlarını ortaya koymaktır (Keskin ve Keskin,
2009: 71).
Türkiye'de barışçı tarih ders kitabı yazımı konusu, ilk defa
1943 Maarif Şurası’nda Sadrettin Celal Antel'in Milletler
Cemiyetine bağlı olarak Entelektüel İş Birliği
Komisyonunun tespit ettiği esaslardan söz etmesi ile
gündeme gelmiştir. II. Dünya Savası günlerinin yaşandığı
ortam içinde, Kurtuluş Savaşı’nın da süregelen etkisiyle
Hasan Âli Yücel, Milletler Cemiyetinin tarih öğretimine
ilişkin önerilerinde, maddeler arasında tutarsızlık olduğunu
söyler. Türk milletinin barışçılık öğütlerine ihtiyacı
olmadığını söyleyerek tecavüze uğramış bir milletin
kendini savunmasını gerçek doğa kanunlarının bir
görüntüsü olarak görür. II. Maarif Şurası’ndaki
konuşmaları şiddetli alkışlar alır. Ancak çok ilginçtir ki, 20
Mayıs 1946 yılında Türkiye adına Entelektüel İş Birliği
Komisyonunun
devamı
niteliğindeki
UNESCO
Sözleşmesi’ni imzalayan da Hasan Âli Yücel'dir (Safran ve
Ata,1996: 14).
Anahtar Kelimeler: Barışçıl Tarih, Tarih Öğretimi, Tarih
Eğitimi
1. Giriş
Çocuğun bilgiye nasıl ulaşacağı önemli olduğu için,
verilecek tarih bilgisinin niceliğinden çok niteliği önem
kazanır (Karabağ, 2002: 65). Öğretmen öğrencisini
eğitirken onun gizil güçlerini açığa çıkarmalıdır. Ancak bu
fırsat öğretmenin iyi bir gözlemci olması, öğrenciye
kendini ifade edebileceği geliştirici bir ortam sağlaması
halinde verimli bir biçimde değerlendirilebilir. Buda
öğretmenlerin kişilik eğitimi konusunda bilgi ve becerilerle
donatılmasıyla olur (Şahin, 2004: 10).
Ülkenin geleceği ve toplumsal barışla ilgili kaygı ve
sorumluluk duyan kesimler yeni programlar, ders kitapları
ve ülkedeki siyasal atmosferin sunduğu potansiyeli iyi
değerlendirerek bu alanlarda alternatif ve pratiğe dönük
materyaller üretmelidirler. Eğitim politikalarının yeniden
şekillendiği, derslerin içerik ve yöntemleriyle öğretmen
yetiştirme sisteminde çözüm arayışlarının olduğu bir
ortamda mevcut değişim çabalarını iyi niyetle
destekleyerek bu alanda katkı sunmanın aynı zamanda
toplumsal barışa katkı sunmak anlamına geldiğini
unutmamak gerekir (Aktekin,2010: 112).
Tarih sosyal hayat alanı içinde insan ve insanların geçmişte
yaptığı siyasi, sosyal, iktisadi, kültürel ve akla gelebilecek
her alanı insanla ilgili her şeyi kapsar. Bundan dolayı
okullarda tarih öğretimine yüklenen amaçlar içeriği,
yöntem ve teknikler, öğretim araçlarına yaklaşımlar,
döneme hâkim atmosfere, yeni ilim araştırmalarına ve
teknolojilere göre değişebilmektedir(Safran,1996: 936).
Toplumsal gelişmenin yarattığı bu eğilimler gündelik
yaşam, yerelleşme ve küreselleşme sürecinde yerel tarih,
sözlü tarih ve tarihe farklı bir bakış açısı getiren çok
perspektiflilik
ve
eleştirel
yaklaşımlar
olarak
belirtebilir(Tekeli, 2000: 57). Bu yeni yaklaşımlardan biri
de barışçı tarih anlayışıdır. Çoğulcu, çok kültürlü bir
toplumda, grupların farklı bilgi, değer ve dünya görüşlerine
dayanan farklı bakış açıları geliştirmek maksadıyla bu ve
benzeri yaklaşımlar ortaya çıkmıştır.
Ancak şunu unutmamak gerekir ki; gerek barışçı tarih
öğretimi gerekse tarihe eleştirel yaklaşımların tarih
öğretiminde kullanılmasında sağlanacak fayda ve amaca
dikkat
edilmelidir.
Tarih
öğretimimizin
temel
amaçlarından uzaklaşmadan, milli kültür bütünlüğünü
bozmadan, ayrılıkçı anlayışa izin vermeden her şeyden
evvel milli birlik ve bütünlüğe zarar vermeden bu
yaklaşımları uygulamalıyız. Yeniliklere açık eğitim
öğretim sürecini desteklerken ancak bu yeniliklerin
amaçlarını iyi idrak etmenin gerekliliğinin farkında
olmalıyız.
101
i
2.
4.1.
Problem durumu
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini; Ankara ilinde Büyükşehir
Belediyesi sınırları içerisinde bulunan merkez ilçede ve
ilçelerinde 832 resmi kadrolu tarih öğretmenidir.
Araştırmanın örneklemini ise; 2011-2012 eğitim öğretim
yılında Ankara ilindeki Büyükşehir Belediyesi sınırları
içerisinde bulunan 11 merkez ilçe ve ilçelerinde(Altındağ,
Akyurt, Bala, Kalecik, Keçiören, Mamak, Çankaya,
Çubuk, Sincan, Etimesgut, Polatlı) lise tarih öğretmenleri
ile ortaokullarda görev yapan tarih lisanslı sosyal bilgiler
öğretmenlerinden gönüllülük esasına dayalı olarak
çalışmaya katılan 240 öğretmenden oluşmaktadır.
Son yıllarda her alana etki eden postmodernizm
düşüncesine
göre
tarih
öğretiminde
esneklik,
değişilebilirlik, yenilenebilirlik vardır. Programa her an
yeni bir bilgi konu ya da amaç eklenebilir yahut
çıkarılabilir. Bunlardan yöneticiler kadar öğretmen öğrenci
ve ailelerde söz sahibidirler. (Karabağ, 2002: 65
Brickleey’den naklen) Çocuğun bilgiye nasıl ulaşacağı
önemli olduğu için, verilecek tarih bilgisinin niceliğinden
çok niteliği önem kazanır (Karabağ, 2002: 65).
Öğretmen tarih öğretimini verimli kılabilmek için
yeniliklerden faydalanmalıdır. Öğrencide eleştirel
düşünme becerisi kazandırmayı amaçlayıp bunun için
stratejiler geliştirebilirler. Bu ancak tarih öğretiminde
meydana gelen yeniliklerin takip edilmesiyle mümkündür.
Tarih öğretiminde yeni yaklaşımlardan biri ve en az
bilineni olan barışçı tarih anlayışı hakkında öğretmenlerin
görüşlerine başvurulmuştur. Böylece öğretmenlerin konu
hakkındaki bilgileri tespit edilmiştir.
5. Bulgular
Bu bölümde anket sorularına ait istatistik verilerin yer
aldığı tablolar ve tabloların yorumları yer verilmiştir.
Tablo 1
Üniversitede Öğrencilik Yıllarında Alınan Tarih
Öğretiminde Yeni Yaklaşımlardan Hangisi Konusunda
Kendini Daha Yeterli Hissetmeye Göre Katılımcı
Görüşlerinin Dağılımı
Çalışmanın problem cümlesi şu şekildedir; Tarih
öğretmenlerinin, tarih öğretimindeki yeni yaklaşımlardan
barışçı tarih hakkındaki görüşleri nelerdir?
Dağılım
3. Amaç
Bu çalışmanın amacı tarih öğretimindeki yeni
yaklaşımlardan barışçı tarih hakkındaki öğretmen
görüşlerinin incelenip değerlendirilebilmesidir. Bu
bağlamda öğretmen görüşlerinin alınması ile öğretmenlerin
konu hakkındaki bilgileri ve görüşleri tespit edilmeye
sağlanacaktır.
Sözlü tarih
Yerel tarih
Barışçı tarih
Çok perspektiflilik
Araç gereç kullanımına dayalı
öğretim
Müze ve alan gezileri
Fotoğraf ve resim kullanımı
Eğitsel ve belgesel filmler
4. Yöntem
Araştırma tarama modelindedir. Tarama modelleri,
geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu
şekliyle
betimlemeyi
amaçlayan
araştırma
yaklaşımıdır(Karasar,1991: 77). Araştırmayla ilgili yazılı
kaynaklar incelenmiştir. Tarih öğretmenlerinin barışçı tarih
anlayışı hakkındaki görüşlerini almak amacıyla Ankara
İlinde görev yapmakta olan tarih öğretmenlerine bir anket
çalışması uygulanmıştır. Ankara ilindeki tarih öğretmenleri
ile ortaokullarda görev yapan tarih lisanslı sosyal bilgiler
öğretmenlerinden tarih öğretiminde barışçı tarih
kullanılmamasının nedenlerine yönelik görüşler ile barışçı
tarihle ilgili öğretmen görüşlerinin alındığı ölçeğin
değerlendirilmesinde frekans (f), yüzde (%), aritmetik
ortalama ( X ) ve standart sapma (ss) değerleri belirlenerek
bulgular kısmı oluşturulmuştur.
F
21
9
1
14
16
%
8,8
3,8
,4
5,9
6,7
3
7
3
1,3
2,9
1,3
Tablo 1’deki dağılıma bakıldığında katılımcıların
üniversitede öğrencilik yıllarında alınan tarih öğretiminde
yeni yaklaşımlardan en fazla sözlü tarih alanında
(f:21=%8,8), sonra araç gereç kullanımına dayalı tarih
alanında (f:16= %6,7), üçüncü sırada çok perspektiflilik
alanında (f:14= %5,9), dördüncü sırada yerel tarih alanında
(f:9= %3,8), beşinci sırada fotoğraf ve resim kullanımı
alanında (f:7= %2,9), altıncı sırada müze ve alan gezileri
ile eğitsel ve belgesel filmler alanlarında (f:3= %1,3), son
sırada ise barışçı tarih alanında (f:1= %0,4) kendini daha
yeterli hissettiği görülmektedir.
102
i
Tablo 2
Katılımcıların Yeni Yaklaşımlardan Barışçı Tarihin Kullanılmama Nedenleri İle İlgili Toplam Puanlarının Yeni Yaklaşımlara
İlişkin Ders İçi veya Ders Dışı Etkinlik Hazırlama Durumu Değişkenine Göre t-Testi Sonuçları
Yeni Yaklaşımlar
Konusunda Ders İçi veya
Ders Dışı Etkinlik
Hazırlama Durumu
Evet
Hayır
N
X
S
122
31,99
6,49
105
34,29
5,08
Tablo 2’deki analiz sonuçlarına göre, katılımcıların barışçı
tarih kullanmama nedenleri ile ilgili toplam puanları ile
ders içi veya ders dışı etkinlik hazırlama durumu
değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermektedir
[t(225)= -2,929; p<,05]. Barışçı tarih konusunda ders içi veya
ders dışı etkinlik hazırlayanların kullanmama nedenleri ile
ilgili toplam puanları aritmetik ortalaması( X =31,99) iken,
hazırlamayanların kullanmama nedenleri ile ilgili toplam
puanları aritmetik ortalaması ( X =34,29)’dur. Aradaki
sayısal fark istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık
oluşturmaktadır. Bu bulgu katılımcıların barışçı tarih
kullanmama nedenleri ile ilgili toplam puanları ile ders içi
ve ders dışı etkinlik hazırlayıp hazırlamama durumu
arasında anlamlı bir ilişki olduğu şeklinde yorumlanabilir.
Sd
t
P
225
-2,929
,004
Tablo 3
Tarih Öğretiminde Yeni Yaklaşımlardan Barışçı Tarihi
Önemli Bulmaları Hakkında Katılımcı Görüşlerinin
Dağılımı
Dağılım
F
7
Barışçı tarih
%
2,9
Tablo 3’deki dağılıma bakıldığında katılımcıların tarih
öğretiminde yeni yaklaşımlardan barışçı tarihi önemli
bulanların (f:7= %2,9) şeklinde olduğu görülmektedir.
Tablo 4
Öğretmenlik Yıllarınız Boyunca Tarih Öğretiminde Yeni Yaklaşımlardan Barışçı Tarihe İlişkin Kaç Etkinlik Kaç Etkinlik
Yaptırdınız?
Barışçı tarih
Hiç
yaptırmadım
f
%
134
56,1
1-3
f
35
%
14,6
4-6
F
10
Tablo 4 incelendiğinde katılımcıların barışçı tarih
çalışmalarını hiç yaptırmayanların oranı 134 (%56,1), 1-3
kez yaptıranların oranı 35 (%14,6), 4-6 kez yaptıranların
oranı 10 (%4,2), 7-10 kez yaptıranların oranı 3(%1,3), 11ve
daha üstü yaptıranların oranı 5(%2,1), her dönem bir kez
yaptırdım diyenlerin oranı 9(%3,8) olarak tespit edilmiştir.
%
1,3
f
5
%
2,1
Tablo 6
Tarih Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar Yapmaya İlişkin
İdeal Öğrenci Sayısı Hakkında Katılımcı Görüşlerinin
Dağılımı
Tarih Öğretimindeki Yeni Yaklaşımların Aşağıdaki
Becerilerin Hangisinin Geliştirilmesinde Faydalı Olacağı
Konusunda Katılımcı Görüşleri
Dağılım
1-10
11-20
21-30
f
3
Her dönem bir
kez yaptırdım
F
%
9
3,8
Tablo 5’de katılımcılardan 113’ü (47,3) tarih öğretiminde
yeni yaklaşımlar yapmaya ilişkin ideal öğrenci sayısını 1120 kişi olarak belirtirken, 84’ü (%35,1) tarih öğretiminde
yeni yaklaşımlar yapmaya ilişkin ideal öğrenci sayısını 110 kişi ve 42 (%17,6) kişi tarih öğretiminde yeni
yaklaşımlar yapmaya ilişkin ideal öğrenci sayısını 21-30
olarak belirtmiştir.
Tablo 5
F
84
113
42
%
4,2
11 ve üstü
7-10
%
35,1
47,3
17,6
Kronolojik düşünme
Tarihsel kavrama
Tarihsel analiz ve yorum
Tarihsel sorun analizi ve karar verme
Tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma
103
Dağılım
F
%
9
3,8
20
8,4
129
54,0
19
7,9
62
25,9
i
anlaşılmaktadır. Ancak barışçı tarihi bilmiyor olmaları
nedeniyle böyle görüş bildirmiş olabilecekleri şeklinde
yorumlanabilir. Gömleksiz ve Kan(2009) tarafından
öğrenciler arasında yapılan bir araştırmanın sonuçları ise
şöyledir; öğrenciler eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve
girişimcilik becerilerini kazandırmada Sosyal Bilgiler
Dersi Öğretim programını etkili bulmuşlardır. Akar(2007)
tarafından yapılan bir araştırmada elde edilen sonuçlar
öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel
düşünme beceri düzeylerinin istenilen düzeyde olmadığını
göstermektedir. Araştırmada bilimsel düşünme becerileri
ve eleştirel düşünme becerileri arasında zayıf bir ilişki
tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının bilimsel süreç ve
eleştirel düşünme beceri düzeyleri üzerinde bazı
değişkenlerin farklılığa yol açtığı görülmüştür. Örnekte
görülen aksaklıkların giderilebilmesi amacıyla üniversite
düzeyinde eğitim sürecinde öğretmen adaylarına bu
becerilerin öğrenimi yoğunlaştırılabilir.
Tablo 6.’da katılımcıların 129’u (%54) tarih öğretimindeki
yeni yaklaşımların tarihsel analiz ve yorumu
geliştireceğini, 62’si (%25,9) tarih öğretimindeki yeni
yaklaşımların tarihsel sorgulamaya dayalı araştırmayı
geliştireceğini,
20’si
(8,4)
tarihsel
kavramayı
geliştireceğini, 19’u (%7,9) tarih öğretimindeki yeni
yaklaşımların tarihsel sorun analizi ve karar vermeyi
geliştireceğini, 9’u da tarih öğretimindeki yeni
yaklaşımların kronolojik düşünmeyi geliştireceğini
belirtmiştir.
Tablo 7
Tarih Öğretimindeki Yeni Yaklaşımlardan Barışçı Tarihin
Tarih Dersini Kalıcı Yapacağına İlişkin Katılımcı
Görüşleri
Dağılım
Barışçı tarih
F
%
5
2,1
Araştırmaya katılan öğretmenlerin çok büyük bir
çoğunluğu tarih öğretimindeki yeni yaklaşımların
kullanılmasının tarihsel analiz ve yorum becerisini
geliştireceğini belirtmiştir. Başka bir soruda ise
katılımcıların yine büyük bir çoğunluğu tarih öğretiminde
yeni yaklaşımlar ile ilgili çalışmalar boyunca öğrencide
gelişecek en önemli becerinin tarihsel analiz ve yorum
olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların başka bir soruda
belirttikleri görüşe göre ise tarih öğretiminde yeni
yaklaşımların kazandırabileceği becerilerin en önemli
işlevinin tarihsel analiz ve yorum olduğu tespit edilmiştir.
Buda göstermiştir ki yeni yaklaşımlarla desteklenecek tarih
öğretimi öğrencide çok önemli ve gerekli kazanımlar
sağlamaktadır.
Tablo 7’de katılımcıların tarih öğretimindeki yeni
yaklaşımların tarih dersini kalıcı kılacağına ilişkin
görüşleri incelendiğinde; barışçı tarih şeklinde görüş
bildirenlerin sayısı 5(%2,1) kişi olduğu görülmüştür.
6. Sonuç
Katılımcıların üniversitede öğrencilik yıllarında alınan
tarih öğretiminde yeni yaklaşımlardan en fazla sözlü tarih
alanında yeterli hissettikleri tespit edilmiştir. Ancak barışçı
tarih konusunda yeterli eğitim almadıkları tespit edilmiştir.
Katılımcıların barışçı tarihin kullanılmama nedenleri ile
ilgili toplam puanları barışçı tarih konusunda ders içi veya
ders dışı etkinlik hazırlama durumu değişkenine göre
anlamlı bir farklılık göstermektedir. Barışçı tarih
konusunda ders içi veya ders dışı etkinlik hazırlayanların
barışçı tarih kullanmama nedenleri ile ilgili toplam puanları
aritmetik ortalaması, hazırlamayanların kullanılmama
nedenleri ile ilgili toplam puanları aritmetik ortalaması
arasındaki sayısal fark istatistiksel açıdan anlamlı bir
farklılık oluşturmaktadır. Bu bulgu katılımcıların barışçı
tarih kullanmama nedenleri ile ilgili toplam puanları ile
barışçı tarih konusunda ders içi ve ders dışı etkinlik
hazırlayıp hazırlamama durumu arasında anlamlı bir ilişki
olduğu şeklinde yorumlanmış. Örneğin; Mazman (2007)
tarafından yapılan bir araştırmanın sonuçları şu şekildedir;
Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin gezi-gözlem yönteminin
öğrencilerin derslerdeki başarılarını artıracağı yönünde
yararlı bir yöntem olarak gördükleri ve öğretmenlerin
büyük çoğunluğunun söz konusu yöntemi derslerinde
kullandıkları ancak Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin büyük
çoğunluğunun gezi-gözlem yönteminin uygulamasıyla
ilgili bilgilerinin yeterli olmadığı belirlenmiştir.
Araştırma bulgularına göre katılımcılardan tarih
öğretiminde yeni yaklaşımlar yapmaya ilişkin ideal öğrenci
sayısını 11-20 kişi olarak belirtmişlerdir. Sınıflarda ideal
bir sınıf sayısına erişmesiyle her türlü etkinliğin rahatlıkla
yapılabileceği buradan daha iyi anlaşılmaktadır.
Katılımcıların barışçı tarihin tarih dersini kalıcı kılacağına
ilişkin görüşleri incelendiğinde; çok az bir kısmının
olumlu görüş bildirdiği tespit edilmiştir. Ancak bunun
nedeni barışçı tarihi iyi bilmiyor olmaları ve barışçı tarihin
yeni yaklaşımlar arasında farklı bir konu olması şeklinde
yorumlanabilir.
7. Öneriler
Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin kendilerini en
fazla sözlü tarih alanında yeterli hissettikleri anlaşılmıştır.
Ancak barışçı tarih konusunda bilgi sahibi olmadıkları
anlaşılmıştır. Öğretmenlerin yeni yaklaşımların hepsi
konusunda eğitim almaları durumunda daha verimli bir
tarih öğretimi sağlayabileceklerdir. Bakanlığımızın bu
konu ile ilgili hizmet içi eğitim kurslarını sık aralıklarla
tertiplemesi önerilebilir. Ayrıca Talim ve Terbiye Kurulu,
Tarih ve Sosyal Bilgiler özellikle çalışma kitaplarındaki
etkinliklerin uygulanabilir olmasına dikkat ederek Tarih ve
Araştırmaya katılan öğretmenlerin yeni yaklaşımlardan
çok perspektiflilik ve araç gereç kullanımına dayalı
öğretimin daha çok önemli gördükleri tespit edilmiştir.
Ancak barışçı tarih öğretimini daha az önemli buldukları
104
i
Sosyal Bilgiler derslerinin etkili şekilde yapılmasına katkı
sağlayabilir.
Kaynakça
Aktekin, S. (2010). Yeni Sosyal Bilgiler Ve Tarih Dersi
Programları, Öğretmen Eğitimi Ve Toplumsal Barış,
Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve
Dünyadan Örnekler, Tarih Vakfı Yayınları: 105-112
Bu araştırmaya göre yeni yaklaşımlar konusunda ders içi
veya ders dışı etkinlik hazırlayanların yeni yaklaşımların
kullanılmama nedenleri arasında anlamlı bir farklılık
bulunmuştur bulgusu ise eğitime belki en büyük katkısıdır.
Çünkü bu bulguya göre öğretmenler yeni yaklaşımları
zaten kadar bilmiyor. Ancak bilse bile derste
uygulayabileceği etkinlik hazırlama konusunda yeterli
donanıma sahip değil. Her öğretmenin etkinlik
hazırlayabilmesi beklenemese bile en azından etkinlik
hazırlama konusunda Bakanlığın gerekli hizmet içi eğitim
etkinlikleri gerçekleştirmesi zorunlu ve periyodik olarak
eğitim hizmetini sürdürmesi özellikle önerilir. Talim ve
Terbiye Kurulunun ilgili birimlerinin de bu konuyla ilgili
daha etkin ve faydalı etkinlik yapmaları ve öğretmen
etkinlik hazırlama el kitapçıkları hazırlamaları önerilir.
Akar, C. (2007). İlköğretim Öğrencilerinde Eleştirel
Düşünme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akar, Ü. (2007). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Süreç
Becerileri Ve Eleştirel Düşünme Beceri
Düzeyleri
Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Sosyal
Bilimler
Enstitüsü,
Afyonkarahisar.
Çayır, K. (2010). Yeni Bir ‘Biz’ Anlayışı Geliştirme
Yolunda Eğitim, Ders Kitapları Ve Okullar, Eğitim,
Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan
Örnekler, Tarih Vakfı Yayınları: 25-37.
Bulgular göstermiştir ki, araştırmaya katılan öğretmenlerin
yeni yaklaşımlardan barışçı tarihi konusunda yeterli
olmadıkları bu nedenle etkinlik hazırlama konusunda sorun
yaşadıkları tespit edilmiştir. Ancak barışçı tarih çalışmaları
yapılırken araştırmacıların ve öğretmenlerin tarih dersi
genel amaçlarına uygun etkinlikler hazırlamaları
önerisinde bulunulabilir. Çünkü bu konu yoruma ve
suiistimale en fazla açık olan konudur. Tarihi belge ve
gerçeklere uygun çalışmalar yapılmalıdır. Öğretmenlerin
tarih öğretimindeki yeni yaklaşımlardan dersin konusuna
uygun olanları kullanarak eğitimi desteklemesi ile kalıcı bir
eğitimin hedeflenmesi önerilebilir.
Çayır, K. (2010). Yeni Bir ‘Biz’ Anlayışı Geliştirme
Yolunda Eğitim, Ders Kitapları ve Okullar. Tarih Vakfı
Yurt Yay. : 28-29
Davies, L. (2010). Eğitim, Barış Ve Anlaşmazlık, Eğitim,
Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan
Örnekler, Tarih Vakfı Yayınları: 9-23
Gömleksiz, M. N. ve Kan, A. Ü. (2009). Sosyal Bilgiler
Dersi Öğretim Programının Eleştirel Düşünme, Yaratıcı
Düşünme Ve Girişimcilik Becerilerini Kazandırmadaki
Etkililiğinin Belirlenmesi (Diyarbakır İli Örneği), Doğu
Anadolu Bölgesi Araştırmaları: 39-49
Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların yine büyük bir
çoğunluğu tarih öğretiminde yeni yaklaşımlar ile ilgili
çalışmalar boyunca öğrencide gelişecek en önemli
becerinin tarihsel analiz ve yorum olduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda özellikle öğretim sürecinin bu becerileri
desteklemeye yönelik yapılması önerilebilir.
Karabağ, G. (2002). Postmodernizm Ve Tarih Öğretimi,
Türk Yurdu, 175: 61- 67.
Karasar, N.(1991). Bilimsel araştırma teknikleri, Ankara
Sanem Matbaacılık
Keskin, S. C.ve Keskin, Y.(2009). Cumhuriyet Dönemi
İlkokul (İlköğretim 1. Kademe) Sosyal Bilgiler Ve Onun
Kapsamına Giren Ders Programlarında Bir Değer Olarak
“Barış” ın Yeri, Değerler Eğitimi Dergisi,
Değerler
Eğitimi Merkezi: 7 (17): 69-92,
Mazman, F. (2007). Sosyal Bilgiler Eğitiminde GeziGözlem Metodunun Uygulanmasına İlişkin Bir Araştırma
(Tokat örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,
Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Yüksek
Öğretim
Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından 2010’da
edinilmiştir.
Safran,
M.
(1996). Tarih Programları
Nasıl
Düzenlenmelidir? Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 4: 16-27.
Safran, M. ve Ata, B. (1998). Okul Dışı Tarih Öğretimi,
G.Ü. G.E. F. Dergisi, 18 (1).
Safran M.-Ata, B. (1996), Barışçı Tarih Öğretimi Üzerine
Çalışmalar. Gazi Üniversitesi
Eğitim
Fakültesi
Dergisi, 18 (1), 11-26.
105
i
Şahin, Ç.(2004). Farklı Kültürdeki Öğrencilerin Eğitimi
İçin Eleştirel Davranışlar Ve Yöntemler, Milli Eğitim, 162:
7-15
Tekeli, (2000). Tarih Yazımında Gündelik Yaşam, Tarih
Yazımında Yeni Yaklaşımlar. Tarih Vakfı Yurt Yayınları,
İstanbul
106

Download Report