MANTARI SERTLEŞTİRİLMİŞ R350HT RAYLARIN KAYNAĞI a İsmail Oğuzhan AYHANa, Erkan KONCAb ve Kâzım TURc Atılım Üniversitesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye, [email protected] b Atılım Üniversitesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye, [email protected] c Atılım Üniversitesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Ankara, Türkiye, [email protected] Geleneksel R260 kalite raylara göre daha yüksek aşınma direncine ve daha yavaş yorulmalı çatlak ilerleme hızına sahip olan mantarı sertleştirilmiş R350HT kalite rayların kullanım ömrü çok daha uzundur. Bu nedenle mantarı sertleştirilmiş rayların kullanımı; aşınma hızının yüksek olduğu dar dönemeçler başta olmak üzere, gerek yük gerekse yolcu taşımacılığı için kullanılan demiryollarında zaman içinde artmaktadır. Ülkemizin de gereksinim duyduğu ve halen yurtdışından ithal edilen bu tür rayların yerli üretimini sağlamak amacıyla TÜBİTAK 1007-KAMAG Programı kapsamında desteklenen bir proje başlatılmıştır. “TCDD İhtiyacı Mantarı Sertleştirilmiş Raylar (R350 HT) İçin Yerli Üretim Teknolojisinin Geliştirilmesi ve Üretimi” isimli projede Kardemir A.Ş., Atılım Üniversitesi ve Karabük Üniversitesi yürütücü kuruluşlar olarak yer almaktadır. Mantarı sertleştirilmiş rayların kullanımından istenilen faydanın elde edilmesi; bu rayların uygun şekilde kaynaklı birleştirilmesinin yapılması ile mümkündür. İşte bunun için anılan proje kapsamında mantarı sertleştirilmiş rayların yerli üretiminin yanısıra; günümüzde geçerli ray kaynak yöntemleri olan yakma alın ve aluminotermit kaynaklarıyla ilgili Avrupa Standardlarındaki (EN 14587-2 ve EN 14730-1) koşullara uygun olarak mantarı sertleştirilmiş rayların kaynaklı birleştirilmelerine yönelik kaynak proses parametrelerinin belirlenmesi ve kaynak pratiğinin oluşturulması da hedeflenmiştir Geleneksel rayların kaynağından farklı olarak mantarı sertleştirilmiş rayların kaynak ve ısıdan etkilenen bölgelerinde, mantarı sertleştirilmiş raya özelliğini veren ince perlitli içyapının sağladığı mekanik özelliklere yakın özellikler veren içyapılar elde edilmesi gerekmektedir. Bunun için; kaynak işleminden hemen sonra kaynak bölgesine özel bir aparat ile kuru hava veya hava/su karışımı gönderilerek hızlandırılmış kontrollü soğutma denemeleri yapılacaktır. Bu bildiride; alüminotermit ve yakma alın kaynak yöntemleri ile ray birleştirmelerine dair genel bir bilgi verilecek; EN 14587-2 ve EN 14730-1 ray kaynağı standardlarının gerektirdiği kriterler/şartları sağlamak üzere, proje kapsamında gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetler içinde yer alan istenilen içyapıyı verecek kritik soğutma hızını belirlemek amacıyla dilatometre ile ray çeliğinin sürekli soğuma faz dönüşüm eğrisinin çıkarılması, takiben gerçekleştirilen metalografik incelemeler, soğuma hızına bağlı olarak ray kesitinde oluşan kalan gerilmenin simülasyonu ve özel soğutma aparatının tasarımı konuları ele alınacaktır.