JACQUELİNE DU PRÉ

JACQUELİNE DU PRÉ
Tüm zamanların en iyi viyolonsel yorumcularından
yaşındayken de ilk çellosuna kavuştu. 6 yaşında
biri olarak kabul edilen İngiliz müzisyen.
“London Cello School”da derslere başladı. 7
yaşında ilk konserini verdi. Füt eğitimi alan ablası
Hillary ile katıldığı birçok yerel yarışmada birincilik
aldılar. 10 yaşında “Suggia-Cello Prize” ödülünü
kazandı. 12-13 yaşlarında BBC konserlerinde çaldı.
1960 yılında meşhur “Guildhall School”u altın
madalya alarak birincilikle bitirdi.
Du Pré, tüm kariyerini viyolonsel üzerine kurmuştur.
Pablo Casals, Paul Tortelier, Mstislav Rostropovich
gibi
devlerden
dersler
almış,
tekniğini
kusursuzlaştırmak için olanca gücüyle çalışmıştır.
Schubert’in The Trout (Alabalık Beşlisi) adlı eserini
Itzhak Perlman ve Daniel Barenboim gibi ustalarla
seslendirmiş ve bu konser kendisinin stili hakkında
görsel olarak mükemmel bir veri olmuştur.
Schubert Quintet A major The Trout Barenboim Perlman Zukerman du Pré
Mehta
http://www.youtube.com/watch?v=7NQ48hMuxP4
Jacqueline Du Pré aktif olarak sadece 12 yıl (19611973) sahnede performans göstermesine rağmen
gelmiş geçmiş en başarılı çellistler arasında yer
alabilmiştir. Pablo Casals, Mstislav Rostropovich (ki
ikisi de Du Pré’nin hocası olmuştur), Pierre Fournier
gibi gerçekten büyük çello virtüözlerinin yetiştiği XX.
yüzyılda, bunların arasında belirgin şekilde
sivrilmiştir.
Yorumculuğun, enstrümanına teknik olarak çok iyi
hakim olmak, en zor parçaları bile çalabilmek değil,
parçayı anlamak ve anlatmak için çaldığı bir araç
olarak kullanmak olduğunu en iyi anlamış olan XX.
yüzyıl çellistlerinden biridir. Öyle ki, niteliksiz,
üstünkörü, yalnızca tekniğin peşinden gidilmiş,
yüzeysel bir okumayla yetinilimiş tek bir yorumuna
bile rastlanmaz.
Kariyeri jet hızıyla yükseliyordu. 1961′de ise bir
hayranından bir Stradivarius çello hediye edildi.
26 Ocak 1945 ‘te Oxford–Ingiltere’de doğdu. “Du
1673 yapımı bu isimsiz Stradivarius’a sonraki sahibi
Lynn Harrell tarafından “Jacqueline Du Pré Strad”
Pré” soyadı ise babasının ailesinin nesillerce
yaşadığı Jersey adası kökenlidir. Annesi Iris Greep
bir piyano öğretmeniydi. Müzikal yeteneği küçük
yaşta keşfedilmiştir. 4 yaşındayken radyoda
duyduğu bir çello konserinden çok etkilendi ve 5
adı verilmiş. 1964′de ise yine bir gizemli
hayranından meşhur “Davydov Stradivarius”ı (1712
yapımı) hediye edildi (Henüz 16 yaşındayken iki
Strad hediye edilmişti). Bu şu anda Yo-Yo Ma’nın
çaldığı çellodur. Jacqueline 1964-1970 arasındaki
çaldığı
kayıtların hepsini bu Stradivarius ile yapmıştır.
söylenmektedir. Yine “Jacqueline Du Pré Strad”ını
şu anda çalanın ise Rus çellist Nina Kotova olduğu
“Duport
Strad”
adlı
çello
olduğu
da
bilgilerimiz arasındadır. Bu ödünç vermeler gizli
yapıldığı için şartları haliyle pek bilinmese de
söylentiler boldur.
Jacqueline 1961′de Strad’ıyla Londra Wigmore
Hall’da ilk önemli konserini verdi ve bu konserde
“E.Elgar’ın Op. 85 in E Minor”unu çaldı. Aynı eseri
1965 yılında Sir John Barbirolli yönetimindeki
London Symphony Orchestra eşliğinde çaldı ve bu
kayıt onu dünya çapında ünlü yaptı.
Elgar Cello Concerto, Jacquelıne Du Pre
http://www.youtube.com/watch?v=UUgdbqt2ON0
Artık bütün kapılar ona ardına kadar açıktı.
Dünyanın en ünlü konser salonlarında birbiri
Du Pré ailesi orta halli bir aileydi. Baba senelerce
Lloyds Bank’ta memur olarak çalışmış, anne ise
piyano öğretmeniydi. Peki bu iki aleti Jacqueline’e
kim aldı? Bir yerde bu iki çelloyu da Jacqueline’e
vaftiz annesi Ismena Holland’ın aldığı yazılmakla
arkasından konserler verdi. Kısa kariyeri süresince
Berlin Philharmonic Orchestra, London Symphony,
London Philharmonic, New Philharmonia Orchestra,
BBC Symphony Orchestra, New York Philharmonic
beraber çelişkili bir durum söz konusudur.
ve Los Angeles Philharmonic Orchestra gibi
orkestralarla ve Sir Adrian Boult, Sir John Barbirolli,
Zamanımızda Stradivarius’ların çoğunluğu büyük
Zubin Mehta, ve Leonard Bernstein gibi ünlü şeflerle
konserler verdi.
vakıflar, müzeler, şirketler, bankalar tarafından satın
alınmakta ve genellikle sahiplerinin etnik, milli, dini
kökenlerine uygun kriterdeki genç dâhilere “ödünç”
verilmektedir. Jacqueline’nin Strad’larının da bu
şekilde ödünç verilmiş olduğu tahmin edilmektedir.
Eski çağlardan beri sanatçılar krallar, aristokratların
himayesiyle ve mali desteğiyle sanatlarını
geliştirebilmişlerdir. Günlük endişelerden arınmamış
birinin başyapıtlar yaratması zaten olanaksızdır.
Zamanımızda da kralların yerini büyük şirketler ve
vakıflar almıştır.
Bu Strad’lar sanatçının aktif kariyeri bitince (ya da
anlaşma nasıl yapıldıysa) geri alınıp başka bir dâhi
sanatçıya verilmektedir. Böylece bu aletler özel
koleksiyonlarda tozlanmak yerine çalınıp, yaşaması
sağlanıyor ve kulaklarımıza ziyafetler sunuyor.
Yan tarafında Napoleon’un botunun izi olduğu
rivayet edilen “Davydov Strad”ın şu andaki sahibinin
Vuiton Vakfı olduğu ve aleti Yo-Yo Ma’ya ödünç
verdiği bilinmektedir. Napoleon’un botlarının izi
olduğu rivayet edilen Stradivarius, Rostropovich’in
Bu arada 1966 yılına kadar ünlü çellist Mstislav
Rostropovich’den dersler almak üzere
zaman Moskova Konservatuarına gitti.
zaman
1966 yılın Noel’inde piyanist ve şef Daniel
Barenboim’la tanıştı ve ertesi yıl evlendiler. Kocası
uğruna Kudüs’e giderek dinini değiştirdi ve Yahudi
oldu. Times dergisi çiftin evliliği hakkında “parmakla
gösterilecek kadar güzel bir birliktelikti onlarınki.
Clara ve Robert Schumann’dan sonra müzik
camiasının örnek çiftiydi.” diye yazmıştı.
Kol Nideri … Yahudilerin “Yom Kippur” akşamı
sinagoglarda söyledikleri bir “Tanrı’ya söz verme
ilahisi”… Kol nideri kelimeleriyle başladığından
dolayı bu adla bilinen ilahi. Max Bruch’un bu eseri,
öğrencisinin yorumuyla:
Jacqueline du Pre - Kol nidrei (orchestral version)
http://www.youtube.com/watch?v=X1Tx8CvYxjU#t=58
1971′de Jacqueline’nin parmaklarında hissizleşme
başladı ve giderek bütün vücuduna yayıldı. Şubat
1973′te New York Jacqueline Du Pré ve eşi Daniel
Barenboim Philharmonic’le birlikte vereceği dört
konserin
üçünü
hastalığının
belirginleşen
semptomları nedeniyle çok zor gerçekleşti ve iyi
performans gösteremedi, dördüncüsünü ise iptal
etmek zorunda kaldo. Bu üç konser, onun son
konserleri oldu.
Hastalığı döneminde kızkardeşi Hillary’nin kocası,
şef Christopher Frinzi ile hızlı bir ilişki yaşadı. Bu
ilişkiyi kızkardeşi de biliyordu. Eniştesi ile 1971-1972
arasında süren ilişkisine karşılık, 1980’lerde eşi
Daniel Barenboim, Rus piyanist Elena Bashkirova
ile bir ilişki yaşadı (Arjantin asıllı Yahudi piyanist ve
orkestra şefi olan Barenboim, 1988’de Bashkirova
ile evlendi ve evlilikleri halen sürmektedir.
Barenboim Arjantin doğumludur, annesi ve babası
Rus Yahudilerindendir. Hem İsrail, hen İspanyol
Tchaikovsky‘nin çok güzel bir eseri vardır: “In
memory of a great artist” (büyük bir sanatçının
anısına) başlıklı Op 50 piano trio.
Jacqueline du Pré, Barenboim ve Zukerman’ın yorumu:
http://www.youtube.com/watch?v=WCOpDLM5Ko8
Tchaikovky bu ölümsüz bestesini zamanının ünlü bir
bestecisi, piyanisti olan arkadaşı ve destekçisi
vatandaşlığı bulunmaktadır).
Nikolai Rubinstein‘ın ölümü nedeniyle Roma’da
yazmış. Jacqueline du Pré, gencecik yaşında bu
Ekim 1973′te “Multiple Sclerosis” tanısı kondu.
kaydı yaparken, ömrünün kısacık olacağını, multipl
skleroz nedeniyle 28 yaşında iken çok sevdiği
Birkaç sene daha çello dersleri verebildi ama
hastalık agresif seyretti ve kısa sürede tekerlekli
çellosundan ayrılmak zorunda kalacağını ve 42
yaşında da göçüp gideceğini hiç düşünebilir miydi?
sandalyeye bağımlı hale geldi ve hastalığının
ağırlaşması üzerine evine kapandı. 14 yıl bu
Tchaikovsky’nin Op. 50 trioyu, yıllar öncesinden,
kısacık yaşamında olağanüstü yeteneğiyle gelmiş
hastalıkla mücadele ettikten sonra 19 Ekim 1987′de
42 yaşında huzura kavuştu. Jacqueline Du Pré’nin
geçmiş en iyi çellistler arasına giren Du Pré
için yazmış sanki. Henüz yirmi yaşında iken hocası
çok kısa ama bizlere ölümsüz eserler bıraktığı
hayatı böylece sona erdi.
ünlü Rostropovich’i bile büyüleyen bir yetenek
olmuş du Pré!
Beethoven‘ın da hayalet adıyla anılan ünlü bir
üçlüsü vardır: Op 70 ”Ghost” trio:
http://www.youtube.com/watch?v=1p9XZ8yrCwY
Bu trioya bu ad zamanında, 2. bölümün tamamına
sinmiş olan garip ve gizemli hava nedeniyle
verilmiştir. Op 70 in 2. bölümünde hayaletler ve
ruhlarla dolu gizemli bir atmosfer vardır. Ghost trioyu
çoktan
dünyadan
ayrılmış
olan
Du
Pre’den
dinlemenin verdiği tuhaflık da cabası….
Son derece atak, aynı zamanda son derece
duygusal bir üslubu vardı. Dvorak’ın viyolonsel
konçertosu
kaydıyla
enstrümanın
duygusal
sınırlarını zorlamıştır. Viyolonsel literatürünü çok
sayıda kaliteli yorumla plağa kaydetmiştir.
Jacqueline du Pre Dvorak Cello Concerto
http://www.youtube.com/watch?v=GODq5AHKf2Y
Mezarı,
Londra’daki
Golders
Greeen
Jewish
Cemetery’dedir.
Filmin sonunda ise Jacqueline’in hayaleti küçükken
ablasıyla oynadığı kumsalda durur ve ikisinin
çocukluk hallerini ve oynamalarını seyrederler.
Başrollerini Emily Watson, Rachel Griffiths ve
James Frain’in oynadığı filmin yönetmenliğini de
Anand Tucker yapmış. Edward Elgar Op. 85 yanııra
Ffilmde ayrıca “Joseph Haydn, Johann Sebastian
Bach, Johannes Brahms, César Franck, Matthias
Georg Monn, Georg Friedrich Händel, Robert
Schumann, Ludwig van Beethoven, and Antonín
Dvořák” gibi bestecilerin eserleri de vardır.
Bu filme daha sonra saygın müzik çevrelerinden
olağanüstü tepkiler gelmiş, Emily Watson’un
Ölümünden sonra ablası Hilary’nin yazdığı “A
Genius in the Family” kitabının 1998 yılında sinema
mükemmel
bir
kompozisyonla
canlandırdığı
karakterin, Jacqueline’in gerçek imgesine çok aykırı
filmi çekildi. “Hilary and Jackie” adlı film
Jacqueline’nin hazin hayatını, aralarındaki rekabeti,
düştüğü söylenmiştir.
bağlılığı, ruh halini, ilk önce kendi gözünden ve
sonra da kardeşinin gözünden anlatmaktadır.
ALBÜMLERİ
http://www.imdb.com/title/tt0150915/

Elgar: Cello Concerto / Sea Pictures / Overture:Cockaigne.
Janet Baker. London Symphony Orchestra/Sir John Barbirolli
Ölümünden sonra bir güle “Jacqueline Du Pré” adı
verilmiştir. Fildişi renkli, benekli ve 10cm çapındaki
EMI 0724356288720

çiçeğiyle yaz boyu açmaktadır.
Uluslararası
Multip
Skleroz
araştırmacılara düzenli olarak
vermektedir.
Brahms:
Cello
Sonatas.
Daniel
Barenboim
EMI
0724356275829
Derneği
Du Pré
genç
bursu
http://www.msif.org/about-us/international-ms-research/researchawards-grants-and-fellowship/du-pr%C3%A9-grants/
EMI firması “Jacqueline Du Pré – Complete EMI
Recordings” adlı 17 CD’lik setinde tüm kayıtları yer

Haydn Cello Concertos Nos. 1 & 2/ Boccherini Cello
Concerto in B flat. English Chamber Orchestra/Daniel
Barenboim. London Symphony Orchestra/Sir John Barbirolli
EMI 0724356694828

Beethoven: Piano Trios Opp.1 & 97 / Variations and
Allegrettos. Daniel Barenboim, Pinchas Zukerman EMI
0094635079821

almaktadır.
Beethoven: Piano Trio Op.70/Cello Sonatast No 3 & 5. Daniel
Barenboim, Pinchas Zukerman (Trio), Stephen Kovacevich
(sonatas) EMI 0094635080728
Kayıtların çoğu CD devrinden önce olmakla birlikte

son derece temiz. Kayıtların yapıldığı dönemde Du
Pre ile birlikte çalanlar, o zamanlar yaşları 23-25

arasında olan günümüzün ünlü adları Mehta,
Zukerman, Barenboim, Perlman.

Jacqueline du Pré - The Early BBC Recordings. EMI
0724358623628
Beethoven:
Cello
Sonatas.
Daniel
Barenboim
EMI
0724358624229
Brahms/Chopin/Franck:Cello Sonatas. Daniel Barenboim EMI
0724358623321

Dvorak: Cello Concerto in B Minor/Schumann:Cello Concerto
in A Minor New Philharmonia Orchestra, Chicago Symphony
Orchestra/Daniel Barenboim EMI 0724356280526
Jaqueline Du Pre - Jacqueline's Tears (Jacques Offenbach)
http://www.youtube.com/watch?v=1pmBJLI4kVw
Jacqueline du Pre & Daniel Barenboim - Beethoven cello sonata in D Adagio
http://www.youtube.com/watch?v=YSLun3TqE08

Download Report