Dezinfekcija

Predavač: Daliborka Kuzmanović, viša med.sestra
e-mail: [email protected]
OPŠTI POSTUPCI
SPREČAVANJA INFEKCIJE
dezinfekcija
Antisepsa, asepsa
 Antisepsa (grč. Anti =protiv i sepein =trunuti, gnjiti i lat.
Antisepsis – protiv sepse) je u medicini prvobitno borba
protiv truljenja, naziv u hirurgiji za postupak koji se
primjenjivao u drugoj polovini 19. vijeka pri liječenju
otvorenih preloma kostiju i gnojnih rana.
 Danas, je antisepsa postupak kojem je cilj suzbijanje
infekcije i uništavanje mikroorganizama na
instrumentima, koži, ranama, predmetima…
 Antiseptik je kemijsko sredstvo koje sprečava razvoj
mikroorganizama. Antiseptici koji se danas primjenjuju u
praksi često imaju dezinficirajuće djelovanje.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
2
 Asepsa (grč. A – bez, sepein – trunuti, gnjiti) znači
odsustvo kontaminacije.
 Asepsa je način rada kojim se u medicini, a posebno u
hirurgiji i liječenju rana, isključuje svaka mogućnost
vanjske kontaminacije radnog polja i svega što se pri
radu upotrebljava.
 Asepsu postižemo različitim i fizikalnim i hemijskim
postupcima – sterilizacijom i dezinfekcijom.
 Brojni postupci kojima se ostvaruju (posebno u hirurgiji)
uslovi aseptičkog rada mogu se sažeti u pet osnovnih
pravila asepse:
 priprema bolesnika
 priprema prostora
 priprema osoblja
 priprema pribora
 postupak s «ranom».
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
3
Dezinfekcija
 pojam suprotan infekciji (lat. inficere = zaraziti)
 skup postupaka pomoću kojih smanjujemo broj
mikroorganizama u određenoj sredini ili na određenom
predmetu i oslobađamo ih zaraznosti (činimo ih
nesposobnim da prenesu infekciju)
 dezinfekcijom ne uništavamo sve prisutne
mikroorganizme, već smanjujemo njihov broj i virulenciju
na nivo na kojoj oni više nisu opasni za zdravlje ili više
ne mogu štetiti na koji drugi način
 dezinficijens je hemijsko sredstvo kojim se obavlja
dezinfekcija
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
4
Dezinfekciono sredstvo primijenjeno na
određenom predmetu može djelovati:
Bakteriostatično, virustatično – sprečava rast i
razvoj, ali ne uništava (bakterije, viruse)
Baktericidno, virucidno, fungicidno – uništava
(ubija lat. occidere = ubiti) bakterije, viruse,
gljivice
Inhibitorno – koči, usporava ali ne sprečava rast
i razvoj mikroorganizama.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
5
Dezinfekcija ima široku primjenu (kao higijenska mjera
zaštite), osim u zdravstvu i u drugim djelatnostima (u
ugostiteljstvu, hotelijerstvu, industriji živežnih namirnica,
prometu…).
U zdravstvu, posebno u stacionarnim zdravstvenim
ustanovama, dezinfekcija obuhvata:
 kožu (naročito ruku) zdravstvenih radnika i bolesnika
 odjeću i obuću zdravstvenih radnika i posjetilaca
 posteljinu i rublje
 podove, zidove, pokućstvo, i radne površine u svim
prostorijama odjela i hodnicima
 operacione sale i prostorije za preoperativnu pripremu
(uključujući i predmete)
 sanitarne prostorije i posude za obavljanje nužde
 kuhinje, kuhinjski pribor i pribor za jelo
 optičke instrumente koji se ne smiju sterilizovati
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
6
Metode dezinfekcije
 Prirodne metode dezinfekcije




sunčeva svjetlost,
taloženje
vrtloženje
filtracija





četkanjem,
ribanjem, pranjem,
čišćenjem,
struganjem.
ventilacijom (propuhom)




spaljivanje,
žarenje,
preglanje i
kuhanje
 Mehaničke metode dezinfekcije
 Termičke metode dezinfekcije
 Hemijske metode dezinfekcije
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
7
Vrste dezinfekcije u odnosu na
vrijeme primjene:
Profilaktička ili higijenska dezinfekcija se
provodi u svrhu profilakse zaraznih bolesti.
Provodi se dezinficijensima širokog spektra
djelovanja.
Tekuća dezinfekcija ili dezinfekcija u toku
trajanja neke zarazne bolesti, odnosno kad je
bolest već prisutna. Provodi se ciljano,
dezinficijensima koji će uništiti uzročnika.
Završna dezinfekcija se provodi nakon
završetka bolesti ili nakon što je uklonjen izvor
infekcije.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
8
Dezinficijensi
hemijska sredstva - svojim djelovanjem
uništavaju vegetativne oblike mikroorganizama,
ali ne obvezno i njihove spore
smanjuju broj mikroorganizama na nivo koji ne
šteti zdravlju
anorganska i organska dezinfekciona sredstva
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
9
Anorganska dezinfekciona sredstva
kiseline (3% acidi borici),
baze (kreč)
halogeni elementi (hlor - preparat Izosan G, jod
- povidon jodid),
oksidaciona sredstva (H²O², KMnO4).
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
10
Organska dezinfekciona sredstva
fenol (karbolna kiselina, derivati fenola se
uglavnom ne upotrebljavaju zbog iritacije kože i
sluznica),
lizol (krezolov sapun- rijetko za dezinfekciju
podova),
formaldehid (upotrebljava se za dezinfekciju
endoskopskih aparata i anesteziološkog
pribora),
alkoholi (najčešće se koristi 70% etilni alkohol za
dezinfekciju kože)
akridinske boje (Rivanol)
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
11
Savremena dezinfekciona sredstva razlikuju se po:
 hemijskom sastavu,
 načinu primjene i djelovanja
 po učinkovitosti
Savremena dezinfekciona sredstva - sprečavaju
razmnožavanje i većinom uništavaju mikroorganizme
 oksidacijom,
 redukcijom,
 apsorpcijom,
 koagulacijom bjelančevina i
 remećenjem osmotske ravnoteže
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
12
Teorijski idealno dezinfekciono sredstvo trebalo bi
imati ova svojstva:
 djeluje baktericidno i brzo u malim koncentracijama
 ima širok spektar djelovanja (bakterije, virusi, gljivice)
 djeluje u prisutnosti organskih tvari (krv, gnoj…)
 nije otrovno (mora biti neškodljivo ako se proguta)
 ne nadražuje kožu niti izaziva alergijske reakcije
 ne ugrožava biološku ravnotežu u ljudskoj okolini
 ne djeluje kancerogeno ni teratogeno
 ima ugodan miris ili da je bez mirisa
 ne oštećuje metal, plastiku, tkanine niti mijenja njihovu
boju
 djeluje na različitim temperaturama
(ima veći raspon djelovanja)
 ekonomično je (nijeSocijalno
preskupo)
edukativni centar
13
www.sec.ba
Nijedno danas poznato dezinfekciono sredstvo
nema sva navedena svojstva.
Važno je odabrati ono koje ima najviše poželjnih
svojstava.
Pri primjeni dezinfekcionih sredstava treba voditi
brigu i o faktorima koji utiču na uspješnost
dezinfekcije.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
14
Faktori koji utiču na djelovanje dezinfekcionih
sredstava:
 Vrsta mikroorganizma: pojedine vrste mikroorganizma
različite su građe, stoga postoje i razlike u nivou njihove
osjetljivosti prema dezinfekcionim sredstvima. Posebno su
otporne bakterije koje stvaraju spore.
 Sredina u kojoj djeluje: prisustvo organskih tvari, naročito
bjelančevinskih, znatno umanjuje učinkovitost dezinfekcije.
(stolica, iskašljaj, krv, gnoj).
 Temperatura sredstva: s povišenjem temperature otopine
povisuje se i djelotvornost dezinfekcionog sredstva, a
sniženjem temperature ona se smanjuje.
 Koncentracija dezinfekcionog sredstva: u primjeni
dezinficijensa potrebno je pridržavati se uputstva
proizvođača pri njegovoj pripremi za upotrebu
 Vrijeme djelovanja sredstava: razlikujemo brzinu djelovanja
dezinfekcionog sredstava i trajanje njegova djelovanja. Ni
jedno dezinfekciono sredstvo ne djeluje trenutno i svakom je
15
potrebno izvjesno vrijeme da dođe u dodir s
mikroorganizmima.
Pravilno provođenje dezinfekcije
Postupak:
Provesti mehaničku dezinfekciju (pranje, ribanje)
Izabrati dezinfekcijsko sredstvo
Pripremiti potrebnu količinu sredstva
odgovarajuće koncentracije i temperature
Predmete izložiti djelovanju dezinfekcijskog
sredstva tokom propisanog vremena
Predmete isprati, obrisati ili osušiti.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
16
UPOTREBA ZAŠTITNE ODJEĆE
Zaštitna odjeća služi za prevenciju prenosa
mikroorganizama sa sestre na pacijenta, kao i
obrnuto od pacijenta na sestru.
U svrhu zaštite koristimo:
kapu,
masku,
ogrtač,
rukavice i kaljače.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
17
Zaštitna maska
služi za sprječavanje prijenosa mikroorganizama
koji se prenose zrakom i kapljicama sline sa
sestre na pacijenta i obratno
potrebno ju je staviti prije ulaska u bolesničku
sobu i skida se po izlasku i baca
masku je potrebno staviti tako da pokriva usta i
obje nosnice
danas se uglavnom koriste maske za
jednokratnu upotrebu
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
18
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
19
Rukavice
 upotrebljavaju se pri gotovo svakom dužem kontaktu sa
pacijentom, njegovom posteljinom, priborom …
 svrha upotrebe je prevencija prijenosa mikroorganizma
sa pacijenta na sestru te potom na drugo osoblje i
pacijente.
 sterilne rukavice se stavljaju pri medicinsko tehničkim i
nekim dijagnostičkim zahvatima koji zahtijevaju
aseptičan rad
 upotrebljavaju se samo jednom i za jednog pacijenta te
ih je potrebno mijenjati pri svakom novom kontaktu, pri
upotrebi sterilnih rukavica ne smije se zaboraviti da ako
se dodirne bilo što nesterilno one prestaju biti sterilne.
 ruke je potrebno prati prije i poslije nošenja rukavica
budući da se mikroorganizmi brže razmnožavaju u toploj
i vlažnoj rukavici i kada nema vanjske kontaminacije.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
20
Zaštitna kapa i kaljače
obavezno se upotrebljavaju za vrijeme
operativnih zahvata, porođaja i kod protektivnih
izolacija
njihova je svrha spriječiti prenos
mikroorganizama sa osoblja na pacijenta
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
21
PRANJE RUKU
 jedan od osnovnih postupaka medicinske i kirurške
asepse
 loše opranim rukama može se prenijeti više
mikroorganizama nego bilo kojim drugim predmetom
 potrebno ih je prati odmah po dolasku na odjel, prije i
poslije kontakta sa pacijentom, prije i poslije invazivnih
zahvata i drugih kontaminirajućih postupaka, prema
potrebi tijekom nekog zahvata, prije i poslije nošenja
rukavica, prije odlaska sa odjela…
 cilj je pranja ruku odstraniti nečistoću i tranzitne
mikroorganizme te smanjiti ukupan broj
mikroorganizama na rukama
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
22
23
SMJEŠTAJ PACIJENTA U
IZOLACIJU
 Pacijenti se mogu smjestiti u izolaciju zbog:
 rizika za širenja infekcija (infekcioznosti) ili
 radi prevencije nastanka infekcije.
 Pacijent se može smjestiti u posebnu sobu ili ostati u
svojoj sobi ako je odgovarajuća.
 Kod protektivne izolacije pacijent nije u kontaktu sa
inficiranim ili potencijalno inficiranim pacijentom i time se
smanjuje rizik za nastanak infekcije
 U slučaju infekcioznog pacijenta sprječava se mogućnost
širenja infekcije na zdrave pacijente i na osoblje
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
24
 Osigurati sobu sa sanitarnim čvorom (kupaonica, WC)
smanjuje se rizik za nastanak enteralnih infekcija
 Staviti oznaku na vrata sobe - izolacija, vrata moraju biti
stalno zatvorena da se spriječi širenje infekcije i olakša
čitanje natpisa na vratima
 Osigurati osigurati protok zraka (pri otvaranju vrata zrak
ne ulazi u prostoriju nego da izlazi van - klima s
pozitivnim tlakom u sobi) kod protektivne izolacije
odnosno, da zrak ne izlazi van (klima sa negativnim
tlakom) kod izolacije infektivnog pacijenta
 Čistiti sobu svaki dan prije čišćenja ostalih soba i
prostorija na odjelu (protektivna), a izolacija infektivnog
pacijenta nakon čišćenja ostalih soba i prostorija na
odjelu
 Osigurati poseban pribor za čišćenje sobe koji se ne
upotrebljava za čišćenje drugih prostorija na odjelu.
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
25
 soba za izolaciju ne treba imati nikakvu posebnu opremu
 osigurati u sobi: tlakomjer, toplomjer i ostali potreban
pribor koji će koristiti samo taj pacijent.
 dezinficirati sav pribor koji se unosi u sobu
 oprati ruke te staviti zaštitnu odjeću prije svakog rada s
pacijentom
 skinuti zaštitnu odjeću (nakon izlaska) za jednokratnu
upotrebu staviti u vreću za otpad, a onu koja se može
prati staviti u posebne vreće (pranje i sterilizacija)
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
26
Sterilizacija je
postupak
kojim se uništavaju
svi živi oblici mikroorganizama
(patogeni, apatogeni i njihove spore)
na predmetima koji se steriliziraju
(instrumenti, zavojni materijal, gumene
rukavice, tekućine).
Socijalno edukativni centar
www.sec.ba
27
28
29

Download Report