71 000 Sarajevo, ul. Zmaja od Bosne 33 Telefon +387 33 723 777 [email protected] Predsjednik Udruženja geografa u Bosni i Hercegovini Prof.dr. Muriz Spahić, PISMENA DISKUSIJA NA USTAVNO-PRAVNOJ KOMISIJI PARLAMENTARSKE SKUPŠTINE BOSNE I HERCEGOVINE U SARAJEVU 24.02.2015. Geografska proučavanja granice na jugoistoku Bosne i Hercegovine u području k.o. Kruševice i Sutorine, geografski prostor koji se u kolokvijalnog poimanju definiše kao Sutorina, bazirana su na kartografskim i historijsko-geografskim metododa, koje su u geografskoj naučnoj metodologiji poznate i opće prihvatljive. Historijsko-geografska analiza područja Sutorine bazirana je na istorijskim dokumentima čije su prezentacije našle mjesto na historijsko-geografskim kartama, pa su to rekonstruktivne karte, koje su u nauci relevantne za vizuelizaciju tekstualnih historijskih činjenica. Historijske činjenice mogu se prenositi na karte, koje prikazuju horološku ili teritorijalnu cjelinu, na koju se odnose. One mogu biti svjetske, kontinentalne, regionalnogeografske i državne cjeline. Historijske činjenice i geografske karte, koje ih izražajno i vizuelno demonstriraju, su kompatibilne sa historijsko-geografskom stvarnošću, što podrazumijeva da bez čitanja teksta se mogu sticati znanja o historijskim događajima koje geografske karte tretiraju i pripadaju poznatom kartografsko-geografskoj metodologiji tretirana kao „čitanje karata“. Saznavanje objektivne stvarnosti sa geografskih karata, na kojima je dat geografski inventar prezentiran kartografskom toponomastikom i toponimijom, mogu rekongoscirati oni koji su duboko ušli u suštinu geografske nauke. Prema tome, geografi historijsko-teritorijalni i geografski razvoj saznaju iz mnoštva naučnog metrijala, koji se prezentiraju u geografskim naučnim radovima i školskoj geografiji. Prevashodno se naučna kartografska rekognoscija odnosi na prostor nacionalnog teritorija, koji nalazi svoje mjesto, osim u nauci još i u nastavnim sredstvima, koja su u interesu školske geografske edukacije. Kartografskom hronologijom praćene su historijske činjenice teritorijalnog razvoja Bosne i Hercegovine, pa time i prostor Sutorine, o kojem je na današnjoj sesiji riječ. Historijsko-geografski razvoj praćen je od 1377. god. kada je Sutorina, još u vrijeme Tvrtka I Kotromanića, bila sastavni dio Bosne i Hercegovine. Dalje etape teritorijalne pripadanosti Bosni i Hercegovini su nedvosmislene, o čemu svjedoče historijske činjenice, pretočene na historijske karte. Kontinuitet svoje bosanskohercegovačke pripadadnosti direktno je potvrđena Belinskim kongresom (1878. god.), što je historijska činjenica i prezentirana pismenim dokumentima. Na bazi istih izvršen je geodetski premjer Bosne i Hercegovine u dogovorenim belinskim granicama od 1881-1884. godine. Geogetski premjer je bio osnova za izradu topografskih karata u razmjeri R=1:150 000 uvezanih u Atlas Bosne i Hercegovine. To su detaljne geografske karte koje ucrtanim granicama uokviruju geografski prostor Bosne i Hercegovine, koji je ona unijela u zajednicu bivših južnoslovenskih republika od kraljevine SHS do avnojevske Jugloslavije . Austrougarske topografske karte su neizbrisiv i krunski dokaz utvrđenih granica sa dva izlaska Bosne i Hercegovine na Jadransko more i to: kontintalno-poluotočnom u prostoru Neuma i Kleka i drugi tipično kontinentalni na ulazu u bokokotorski zaliv. Austrougarske granice Bosne i Hercegovine priznate su od strane AVNOJ-a i tako tretirane na geografskim kartama sve do 60-tih godine prošlog stoljeća. Osnovno pitanje je: zašto nakon toga Sutorine nema na geografskim kartama, a ne postoji niti jedn dokument kojim je taj prostor kartografski isključen iz Bosne i Hercegovine. Šta je područje Sutorine. Prema georeferenciranim granicama koje se prikazuju na geografskim kartama područje Sutorine obuhvata jugoistočni dio Bosne i Hercegovine u porječju istoimene rijeke i čini dio mediteranske regije, koja se ubraja u popovopoljsku zavalu sa sutorinskim primorjem površine 85,9 km2 ili 85,9 miliona m2. Vraćanjem u posjed Bosni i Hercegovini produžava se njena granica za 44,5 km. Sutorina izlazi na Jadransko more u dužini od 5,45 km, od čega je ona na ulazu u Topaljski zaliv, u dužini 1,8 km abisalna sa dubinama preko 17 m, a ostatak od 3,65 km je terigena od fluvijanog nanosa Sutorine u Topaljskoj uvali sa dubinama do najviše 6 m mjereno na 300 m od obale. Na osnovu svega rečenog Sutorina je, nedvosmisleno, teritorij Bosne i Hercegovine, a s obzirom da nije u njenom posjedu prema svim kriterijumima oduzimanja valja se tretirati kao uzurpirani u korist susjedne Republike Crne Gore. Kada je potpuno dokazano da Sutorina ima uzurpirani status, to nalaže državnim institucijama i političarima koje ih obnašaju, da započinu bilateralne razgovore o njenom povratu Bosni i Hercegovini. Argumente o našem vlasništvu nad Sutorinom su više nego evidentni, o čemu se detaljnije može informisati iz prvog naučnog članka o Sutorini – uzurpiranom teritoriju Bosne i Hercegovine od grupe autora od kojih prvi vam sada izlaže. Ukoliko susjedna Republika Crna Gora ne bude pristala i sa ovom argumentacijom, onda Bosna i Hercegovina, kao i sve druge demokratske države svijeta, ima pravo da traži arbitražu pred Međunarodnim sudom pravde. Ovo tim prije što će sudsko rješenje amnestirati naše političare svake odgovornosti pred stanovnicima (građanima) Bosne i Hercegovine, a onda pred sopstvenim biračima. Ratifikacija granica podrazumijeva dogovor, kome prethodi saznanje o istoj materiji od onih koji su duboko ušli u ovu tematiku, pa je i ova današnja rasprava organizirana u tom kontekstu. Da je već ranije sve dogovoreno onda ne bi bilo mjesta za ratifikaciju jer bi Badinterova bila posljednja, a očito nije. Udruženje geografa u Bosni i Hercegovini podržava Prijedloga rezolucije o Sutorini, koji je predložio poslanik dr. Denis Bećirović. Napomena: Udruženje geografa u Bosni i Hercegovini izdaje naučni časopis Acta geographica Bosniae et Herzegovinae. U okviru izdavačke djelatnosti, za ovu priliku, udruženje geografa je izdalo Posebno izdanje pod nazivom Sutorina, koju dostavljamo svim članovima Parlamenta Bosne i Hercegovine, kako bi zastupnici donijeli pravilne svoje odluke o Sutorini.