SRCEVA REHABILITACIJA -Fazi i komponenti-

SRCEVA
REHABILITACIJA
-Fazi i komponenti-
prof. d-r Qubica Georgievska-Ismail
2
1
Fazi na srceva
rehabilitacija



Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
Faza II : Ambulantska rehabilitacija
 So intenzivno monitorirawe
 So namaleno monitorirawe
Faza III: Odrùvawe-organizirana vo
doma[ni uslovi
3
Koj podlegnuva na srceva
rehabilitacija
 Pacienti koi vo izminatata godina imale nekoj
od slednive zbidnuvawa
 MI/Akuten koronaren sindrom
 Koronarna bajpas hirurgija
 Perkutana koronarna intervenzija (stent)
 Stabilna angina pektoris
 Hirur[ka rekonstrukcija ili zamena na
valvula
 Srceva ili srce/beli drobovi
transplantacija
 Srceva slabost
 Periferna arteriska bolest
4
2
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Podrazbira
 Rana procenka i mobilizacija,
identifikacija i informacija vo odnos
na rizik faktorite za KVZ
 Sovremen plan za rehabilitacija po
napu[tawe na bolnicata
5
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Rana procenka
 Inicijalen razgovor (intervju) so
pacientot [to ima za cel
 Verificirawe na dijagnozata [to go zasega
srceto
 Da se identifikuvaat rizik faktori za KVZ
so cel da se planiraat intervencii
 Identifikacija na koja bilo sostojba koja bi
moèla da go zgolemi rizikot od pojava na
nesakano zbidnuvawe
6
3
Sega[na bolest
-Po miokarden infarkt
-Po koron. bajpas hirur.
-Akutna epizoda na SS
- AKS
- Po PKI
- Po implant. pacemaker
- pridru`ni bolesti:
- HOB,
- ortopedski,
- TIA, CVI,
Drugo ________
Sega[ni znaci
-PFF
Sega[ni simptomi
-Komorni aritmii
-Hipotenzija
-Hipertenzija
Drugo _________
-Tipi~na angina
-Atipi~na angina
-Dispnea
-Vrtoglavica
Drugo _______
Minati bolesti
Socijalna anamneza
Status na vrabotuv.
-Prethoden MI
-Prethodna kor.bajpas h.
- Srceva slabost (SS)
- Pacemake/ICD
- PKI
-AP
-Nema
Drugo _________
-Bra~en status
- neènet/nemaèna
- ènet/maèna
- razveden
- vdovec/vdovica
-Familijaren status
- Deca
vo ist grad
- Rodnini
- Roditeli
- Zna~ajno bliski
- Momentalno raboti
nadvor od doma
- Momentalno raboti doma
- Ne raboti poradi bolest
- Nevraboten
- Penzioniran
- Se griì za ~len vo
semejstvo
7
Pu[ewe
Dislipidemija
- Ja ima pred hospital.
Hipertenzija
- Momentalen pu[a~
- Se za vreme na prestojot
vo bolnica
- Prethoden pu[a~ (ne
pu[i > 6 m pred hospital)
- Nikoga[ ne pu[el
- Koristi drugi produkti
na tutun
Fizi~ka
neaktivnost
- Ne praktikuval > 3
meseci pred hospital.
fizi~ka aktivnost od >30
min najmalku 2-3
pati/nedelno
-Praktikuva regularna
fizi~ka aktivnost
- Zabeleàna za vreme
prestojot vo bolnica
- Nema soznanija
- Sekoga[ lipiden profil
bil ureden
Stres/psihosocijaln
i problemi
- Ja ima pred hospital.
-Zabeleàna za vreme
prestojot vo bolnica
- Zema lekovi od vreme na
vreme
-Nema soznanija
-Sekoga[ pritisokot bil
dobar
Zgolemena tt
- Visina: ________
-Anamneza za visoko nivo
- Momentalna tt.: ________
na stres
- BMI: _________
-Anamneza za prethoden
- Spored BMI e:
psiholo[ki/psihijatriski
Normalen (BMI< 25)
tretman
Zgolemena tt (BMI 25-29)
-Nema anamneza za prehoden
Gojnost (BMI >30)
stres/psih. Problem
- Oddava vpe~atok na
deprimiran
lut
8
neprijatelski
osamen
4
Dijabetes melitus
Alkohol/supstanci
Drugo
- Anamneza za prethodno
postoewe
- Zabeleàna za vreme na
prestoj vo bolnica
- Sekoga[ normalni
vrednosti na [e]er
- Anamneza za prethodna
upotreba
- Negira upotreba
- Nema dokazi za upotreba
________________________
________________________
________________________
9
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Rana procenka
 Inicijalen razgovor (intervju) so
pacientot [to se fokusira na
 Podgotvenost za aktivnost i
 Edukacija
10
5
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Rana procenka
 Procenka na podgotvenost za edukacija
(u~ewe)
 Dali pacientot e fizi~ki vo sostojba da u~i
(stabilna fizi~ka sostojba, otsustvo na
ekstremna muskulna slabost, otsustvo na
mozo~na povreda)
 Dali pacientot psiholo[ki e podgotven da
u~i (soodvetna emocionalna sostoja-ne
premnogu anksiozen, nitu depresiven,
svesnost za srceviot problem-znae i svesen e
deka ima problem)
Popolnuvawe na pra[alnik za sekvencata na u~ewe
11
Dragi pacienti,
Kako i sekoj ~ovek so srcevi problemi i vie imate pra[awa vo vrska so
va[ata sostojba. Denovive bi sakale da vi odgovorime na va[ite pra[awa.
Za polesen tek na edukacijata, ve molime odbeleète tri temi za koi sakate
pove]e informacii:










Srceva struktura i funkcija
Srcevi arterii
Progresija na aktivnost
{to da se pravi pri gradna
bolka
Samopomo[ vo urgentni
sostojbi
Srcev infarkt, angina
pektoris
Bajpas hirurgija
Koronarna angiografija,
stentovi
Srceva slabost
Rizik faktori












Kako da se meri krvniot
pritisok
Kako da se meri pulsot
Koga e krvniot pritisok
visok
Koi se normalni vrednosti
na pulsot
Koi se vrednostite na
mastite vo krvta
Lekovi za srce
Na~in na ishrana
Pu[ewe i srce
Alkohol i srce
Fizi~ka aktivnost
Seks i srce
Stres i srce
12
6
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Procenka na podgotvenost za aktivnost
(intrahospitalna)
 Za zapo~nuvawe na rehabilitacija.
 Progresija na rehabilitacija.
13
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Procenka na podgotvenost za aktivnost
(intrahospitalna)
 Za zapo~nuvawe na rehabilitacija. Pacientot
se smeta za stabilen dokolku gi ispolnuva slednive
kriteriumi:
 Nema nova/povtoruva~ka gradna bolka vo
poslednive 8 ~asa
 Nivoto na troponin ne se poka~uva
 Nema znaci za srceva slabost
 Nema novi i/ili zna~ajni naru[uvawa na ritam
i/ili sproveduvawe i/ili YT-segment promeni
vo posledive 8 ~asa
14
7
Monitorirawe






Puls
Krven pritisok
SaO2
EKG
Simptomi
Pri sekoja promena na
polo`ba
15
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Procenka na podgotvenost za aktivnost
(intrahospitalna)
 Progresija na rehabilitacija.
 Adekvaten porast na srceva frekvencija
 Adekvaten porast na krvniot pritisok vo ramki od
10-40 mmHg od nivoto vo mir
 Nema novi promeni vo ritamot i/ili YT-segment
promeni na telemetriskoto sledewe ili na
monitorski strip
 Nema srcevi simptomi kako palpitacii, dispnea,
ekcesiven zamor ili gradna bolka
 Fizikalen pregled, vklu~itelno procenkna na
muskulna sila
16
8
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Rana procenka
 Procenka na celite na pacientot vo
vrska so srcevata rehabilitacija (za
da se olesni negovata sorabotka)
 Fizi~ka funkcija
 Vra]awe na rabota
 Redukacija na rizik faktori
 Podobruvawe na psiholo[kata sostojba
 Semejno i socijalno prisposobuvawe
17
Faza I : Bolni~ka
rehabilitacija-organizacija
 Organizirana vrz individualna osnova ili
vo nekoi bolnici grupno.
18
9
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Zapo~nuvawe na rehabilitacija
 Sedewe
 Stoewe
 Izveduvawe na dnevni aktivnosti (miewe zabi,
~e[lawe, oblekuvawe, bawawe)
 Dvièwe
 Ako ima pote[kotii moè da se bara pomo[ od
profesionalec
 Ako nema problemi se odi na progresija na
rehabilitacija
19
Tipovi na aktivnosti koi voobi~aeno
se koristat vo Rana rehabilitacijaprogresiven del
Den 1- EIKN
METs
1-2
Den 2- Oddelenie
2-3
Den 3- Oddelenie
2-3
Den 4- Oddelenie
3-4
Aktivnost
 Odmor vo krevet do stabilizacija
 Sedewe vo stolica
 Rutinski aktivnosti (toaleta)
 Sedewe na stol~e
 Dvièwe niz soba
 Aktivnosti nadvor od krevet koi se
toleriraat
 Dvièwe vo hol 5-10 min 2-3 pati
dnevno (prviot par so supervizor)
 Tu[irawe vo sede~ka pozicija
Dvièwe vo hol 5-10 min 3-4 pati
dnevno
 Ka~uvawe na nekolku skali ili lenta
20
EIKN=edinica za intenzivna koronarna nega
10
Faza I : Bolni~ka rehabilitacijazna~ewe
 Zna~eweto e namaleno poradi kusiot prestoj na
pacientite vo bolnica
 Akuten miokarden infarkt (4-6 dena), Bajpashirurgija (5-7 dena), perkutana koronarna
intervencija (1 den)
 Dominantna e rana mobilizacija
 Delot edukacija-se sproveduva kratko i glavno vo
odnos na prirodata na zaboluvaweto, rizik faktorite,
prognozata
 Naj~esto poradi kratkotrajnosta na prestojot se
sproveduvaat samo
 Merki za prekin na pu[ewe
 Upatstva za spravuvawe so urgentni sostojbi
21
Upatstva za spravuvawe so
urgentni sostojbi
 Ako pacientot ima simptomi kako pri prviot srcev
infarkt i/ili gradna bolka
 Vedna[ da ja prekine aktivnosta
 Vedna[ da sedne ili legne
 Ako simptomite ne se namaluvaat za 1-2 minuti, toga[
 Da stavi Nitroglicerin pod jazik (ako mu e prepi[an) i da
so`vaka ASA (150 mg)
 Da o~ekuva osloboduvawe na simptomi po 3- 5 min
 Ako simptomite ne se namaluvaat da stavi u[te 1- 2 tableti
 Ako simptomite i toga[ ne pominuvaat da se javi vo BP (brza
pomo[)
 Ako Nitroglicerin pod jazik ne mu e prepi[an, da se javi
vedna[ vo BP i da insistira brz transport vo bolnica
 Da NE VOZI sam vo bolnica!!
 Da ne se griì deka e laèn alarm i deka ]e gi deranìra
lekarite !!!
22
11
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Pacientot se ispi[uva so preporaka za
natamo[en rehabilitacionen tretman
 Plan na sigurnost: odnesuvawe vo urgentni
sostojbi
 Procenka na objektivna funkcionalna
osposobenost- 6 min test na odewe
 Podgotvenost za u~estvo vo kontinuirana
aktivnost
 Funkcionalna i psiholo[ka stabilnost
 Dostapnost (mo`nosti)
 Program na kontinuirana aktivnost
(vklu~itelno kade i koj ]e bide odgovoren) i
edukacija
23
Faza I : Bolni~ka rehabilitacija
 Edukacija-naj~esto postavuvani pra[awa:
 Vra]awe na rabota
 Vozewe
 Aktivnosti niz ku]a
 Ka~uvawe po skali
 Nosewe teret
 Seksualna aktivnost
 Odewe
 Socijalizacija
24
12
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija (neprogramirana,
po otpu[tawe od bolnica)
 Pred da se zapo~ne so nadgleduvana srceva
rehabilitacija, pove]eto pacienti moè da
zapo~nat so odewe vo doma[ni uslovi so bavno
tempo i progresivno zgolemeno traewe:
 Najprvo 5-10 minuti edna[ do dva pati dnevno,
a potoa od 30-60 minuti dnevno
 Vakvite programi ne treba da bidat nadgleduvani
sé dodeka se raboti za pacienti so nizok i umeren
rizik
26
13
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija
 Program koj nudi preventivni i rehabilitacioni
uslugi vo ambulantski uslovi glavno vo tek na 3-6
meseci po zbidnuvaweto i se prodolùva
maksimum do 1 godina po zbidnuvaweto
 Opfa]a
 Programirana aktivnost
 Sekundarna prevencijaedukacija i merki
Zapo~nuvawe na programirana aktivnost vo vreme
od 1-3 nedeli po napu[tawe na bolnica
(pove]eto zapo~nuvaat po 1 nedela) vo tek na 6
nedeli so frekvencija 3 pati/nedelno
27
Osnovni komponenti na sovremena srceva
rehabilitacija
Sovremeni servisi za
srceva rehabilitacija
Psihosocijalni/
profesionalni
sovetuvawa
Medicinski nadzor/
poddr[ka
Programirana
aktivnost
Modifikacija
na rizik faktori
28
14
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija
 Kaj site pacienti pred da se primeni se
proveruva:
 Sega[na bolest (aktuelni i pridru`ni bolesti)
 Fizikalen pregled
 12 kanalen EKG vo miruvawe
 Momentalna terapija
 KVZ rizik profil: pu[ewe, lipiden profil,
dieta, hipertenzija, dijabetes melitus, telesna
masa, fizi~ka aktivnost, psiholo[ki status,
semejna anamneza
29
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija
 Prepora~ani metodi i sretstva za dnevna
procenka na rizik za trening
 Kontinuriano ili intermitentno EKG
monitorirawe
 Telemetrija ili Holter
 Stavawe na pedalite od defibrilatorot na
gradite za kus pogled
 Periodi~no pravewe na stripovi na ritam
 Merewe na krven pritisok
 Kontrola na puls so palpacija
30
15
Telemetrija
31
Stratifikacija na rizik
na pacienti soodvetni za
srceva rehabilitacija
16
Stratifikacija na rizik za zbidnuvawa
za vreme na rehabilitacija
 Karaktaristiki na pacienti so najnizok rizik za
participacija vo programata na aktivnost
(site karakteristiki mora da se prisutni za da
opstojuva nizok rizik)
Za vreme na testot na optovaruvawe i oporavuvawe
 Otsustvo na kompleksni aritmii
 Otsustvo na angina ili dr.zna~ajni simptomi (dispnea,
vrtoglavica)
 Normalen porast na KP i pulsot
 Funkcionalen kapacitet od 7 METsi
33
Stratifikacija na rizik za zbidnuvawa za
vreme na rehabilitacija
 Karaktaristiki na pacienti so najnizok rizik za
participacija vo programata na aktivnost
(site karakteristiki mora da se prisutni za da
opstojuva nizok rizik)
Vo miruvawe
 LK ejekciona frakcija (EF)  50%
 Nekompliciran miokarden infarkt ili sostojba po
perkutana koronarna intervencija
 Otsustvo na komplicirani komorni aritmii vo mir
 Otsustvo na znaci za srceva slabost
 Otsustvo na znaci ili simptomi na koronarni
nesakani zbidnuvawa vo vreme po doìvuvawe na
zbidnuvaweto koe dovelo do potreba od
rehabilitacija
34
 Otsustvo na klini~ka depresija
17
Stratifikacija na rizik za zbidnuvawa
za vreme na rehabilitacija
 Karaktaristiki na pacienti so umeren rizik za
participacija vo programata na aktivnost
(koja bilo karakteristika ili nivna
kombinacija go stava pacientot na umeren rizik)
Za vreme na testot na optovaruvawe i oporavuvawe
 Pojava na angina ili dr.zna~ajni simptomi (dispnea,
vrtoglavica) koi se javuvaat samo na povisoki nivoa na
optovaruvawe (7 METsi)
 Lesna ili umerena asimptomatska ishemija (YT-segment
depresija od  2 mm vo sporedba so onaa vo mir)
 Funkcionalen kapacitet od  5 METsi
Vo miruvawe
 LK ejekciona frakcija (EF) 40-49%
35
Stratifikacija na rizik za zbidnuvawa
za vreme na rehabilitacija
 Karaktaristiki na pacienti so najvisok rizik za
participacija vo programata na aktivnost
(koja bilo karakteristika ili nivna
kombinacija go stava pacientot na umeren rizik)
Za vreme na testot na optovaruvawe i oporavuvawe
 Prisustvo na kompleksni aritmii
 Prisustvo na angina ili dr. zna~ajni simptomi
(dispnea, vrtoglavica) koi se javuvaat pri poniski nivoa
na optovaruvawe ( 5 METsi)
 Izrazena asimptomatska ishemija (YT-segment depresija
od  2 mm vo sporedba so onaa vo mir)
 Hronotropna inkompetencija, otsustvo na porast ili
opa\awe na KP, kako i izrazena hipertenzivna reakcija
po optovaruvawe
36
18
Stratifikacija na rizik za zbidnuvawa
za vreme na rehabilitacija
 Karaktaristiki na pacienti so najvisok rizik za
participacija vo programata na aktivnost
(koja bilo karakteristika ili nivna
kombinacija go stava pacientot na umeren rizik)
Vo miruvawe
 LK ejekciona frakcija  40%
 Anamneza za srcev zastoj
 Prisustvo na kompleksni aritmii
 Komplikacii za vreme na miokardniot infarkt i/ili
perkutanata revaskularizaciona procedura
 Prisustvo na znaci za srceva slabost
 Prisustvo na znaci ili simptomi na koronarni
nesakani zbidnuvawa vo vreme po doìvuvawe na
zbidnuvaweto koe dovelo do potreba od rehabilitacija
37
 Prisustvo na klini~ka depresija
Preporaki za intenzitet na nadzor
i monitorawe za vreme na
programirana aktivnost
 Pacienti so najnizok rizik
 Direkten nadzor od personal treba da postoi minimum
6-18 sesii na programirana aktivnost ili vo tek na 30 dena
od zbidnuvaweto koe e pri~ina za rehabilitacija
 Se zapo~nuva so kontinuirano EKG monitorirawe, a potoa
intermitentno
 Pacienti so umeren rizik
 Direkten nadzor od personal treba da postoi minimum
12-24 sesii na programirana aktivnost ili 60 dena od
zbidnuvaweto koe e pri~ina za rehabilitacija
 Se zapo~nuva so kontinuirano EKG monitorirawe, a potoa
intermitentno
 Pacienti so najvisok rizik
 Direkten nadzor od personal treba da postoi minimum
18-36 sesii na programirana aktivnost ili 90 dena od
zbidnuvaweto koe e pri~ina za rehabilitacija
 Se zapo~nuva so kontinuirano EKG monitorirawe, a potoa
intermitentno
38
19
Programirana
aktivnost (PA)
Faza II : Ambulantska
rehabilitacija
 Programirana aktivnost-Celi
 Nadgleduvana ambulantska programa vo tek na
6-8 nedeli
 Izveduvawe na stres test pred da se zapo~ne
so rehabilitacija
 EKG monitorirawe na sekoja sesija
 Cel-da se zgolemi kapacitetot na
optovaruvawe za najmalku 5 METsi
 Edukacija na pacientite
 Spravuvawe so rizik faktori
40
20
Metodi za namaluvawe na rizik
od komplikacii za vreme na PA
 Smernici na programata
 Edukacija na pacientite
 Za vreme na sesijata na aktivnost
41
Metodi za namaluvawe na rizik od
komplikacii za vreme na PA
 Smernici na programata
 Da se proveri dali pacienti se pregledani od lekar i dali
kaj niv e napravena soodvetna procenka pred da vlezat vo
programata i na regularno zakaàni proverki
 Pridrùvawe kon planot za spravuvawe so nesakani
zbidnuvawa i obuka na siot personal za spravuvawe so
urgentni sostojbi
 Pridrùvawe kon upatstvata za lekarite vo urgentni
sostojbi
 Zadolìtelno postoewe na oprema za monitorirawe i
rezuscitacija, vklu~itelno defibrilator koja redovno se
oddrùva, kako i urgentna terapija vo prostorite kade se
odviva PA
 Potencirawe na va`nosta na dolìnata na aktivnosta vo
sporedba so intenzitetot, osobeno kaj pacienti so zgolemen
rizik od pojava na nesakani zbidnuvawa
42
21
Metodi za namaluvawe na rizik od
komplikacii za vreme na PA
 Smernici na programata
 Edukacija na pacientite
 Naglasete im na pacientite deka mora vnimatelno da gi
sledat predupreduva~kite znaci na promena na nivnata
sostojba, kako doma, taka i za vreme na programata [to
vklu~uva: nelagoda vo gradite ili dr. kako angina pektoris
tegobi, vrtoglavica, neregularen puls, porast na telesna
teìna, nedostatok na vozduh i dr.
 Educirajte go pacientot da znae da se odnesuva i spravuva
so takvi promeni vo sostojbata
 Naglasete ja va`nosta kon pridrùvawe kon upatstvoto za
aktivnost (pr. celna srceva frekvencija ili intenzitet na
aktivnost, traewe na napor, izbor na oprema za aktivnost)
 Naglasete ja va`nosta na zagrevawe i ladewe
 Potsetuvajte gi pacientite da ja prisposobat aktivnosta
spored nadvore[nite uslovi (toplina, vla`nost, stud i43
nagornici)
Metodi za namaluvawe na rizik od
komplikacii za vreme na PA
 Smernici na programata
 Edukacija na pacientite
 Za vreme na sesijata na aktivnost
 Napravete evaluacija na sekoj pacient pred da zapo~ne so
aktivnost za neodamne[ni promeni na op[tata sostojba,
krvniot pritisok, telesnata teìna, pridrùvawe kon
terapija, EKG
 Koristete kontinuirano ili intermitentno EKG
monitorirawe soglasno potrebite
 Ako e potrebno, prisposobuvajte go intenzitetot i/ili
traeweto na dnevnata aktivnost soglasno sostojbata na
pacientot pred i kako odgovor na aktivnosta
 Obezbedete nadgleduvawe za vreme na aktivnosta, no i
potoa, so povremeni proverki vo delot kade se
soblekuvalnite i tu[ovite sé do momentot dodeka
pacientot ne ja napu[ti institucijata
 Modificirajte gi rekreacionite aktivnosti spored
44
potrebite i minimizirajte ja kompeticijata.
22
Kontraindikacii za
programirana aktivnost
 Pacientite u~estvuvaat vo rehabilitacija, no ne se primenuva
programirana aktivnost:
 Nestabilna angina pektoris
 Ishemi~ni promeni na EKG vo miruvawe
 Sistolen krven pritisok vo miruvawe 220 mmHg i dijastolen
 110 mmHg
 Ortostatsko namaluvawe na sistolen krven pritisok za  10
mmHg so simptomi
 Izrazena aortna stenoza
 Akutna sistemska bolest ili zgolemena temperatura
 Nekontrolirani komorni ili pretkomorni aritmii
 Nekontrolirana sinus tahikardija
 Dekompenzirana srceva slabost
 Pretkomorno-komoren blok od tret stepen (kompleten) bez
pejsmejker
 Aktiven perikarditis ili miokarditis
 Skore[en embolizam
 Tromboflebitis
 Nekontroliran dijabetes melitus
 Izrazeni ortopedski problemi koi ]e ja kompromitiraat
aktivnosta
 Drugi metabolni problemi kako [to e akuten tireoiditis,
45
hipo ili hiperkalemija, hipovolemija i dr.
Propi[uvawe na programirana
aktivnost-klu~ni fakti
 Bezbednosni faktori
 Anemneza
 Rizik stratifikacija za aktivnost
 Stepen na naru[uvawe na levata komora
 Ishemi~en i anginozen prag
 Koe bilo kongnitivno ili psiholo[ko naru[uvawe
[to moè da dovede do nepridrùvawe na
ograni~uvawata na aktivnosta
 Pridru`ni faktori
 Stru~ni i nestru~ni potrebi
 Ortopedski ograni~uvawa
 Premorbidni i momentalni aktivnosti
 Personalni zdravstveni celi
 Drugi nesrcevi dijagnosti~ki razmisluvawa 46
23
Metod na prepi[uvawe na
programirana aktivnost
Metod na
intenzitet na
aktivnost
Objasnuvawe
% od maks. so
vozrast predvidena
sr.frekv. (SF)
Prepi[i ja celnata SF kako % od maks. so
vozrast predvidena SF
% na rezerva na
sr. frekven. (SFR)
Prepi[i celen % SFR
METsi
Prepi[i kako celni METsi (najdobar metod
koga se koristat podvi`ni lenti i velosipedi)
Skala na
sogleduvawe na Borg
Najdobar metod kako dodavka na onoj so SF,
odnosno dokolku pacientot ne moè da ja
meri SF ili upotrebuva medikamenti koi
vlijaat na SF
47
Skala na sogleduvawe na Borg
48
Podobruvawe vo kondicija ako se dostigne 12-16
24
Sodrìna na individualizirana
programirana aktivnost
 Se sostoi od:
 Aerobna i aktivnost so otpor soglasno
specifi~ni komorbiditeti na pacientot.
 Standardnite Preporaki za programirana aktivnost
sodràt:
 zagrevawe,
 ladewe,i
 fleksibilna programirana aktivnost
 So progresivno osveùvawe na programata soglasno
promenite na klini~kiot status.
49
Zagrevawe
15 min
Programirana
aktivnost
15-40 min
Ladewe
10-15 min
50
25
Zagrevawe
 Zo[to e potrebno zagrevawe
 Pomaga da se namali rizikot od povredi
i/ili pojavata na angina, odnosno aritmii
 Go podgotvuva teloto za aktivnost so toa [to
go zgolemuva protokot na krv vo muskulite
 Kako se izveduva zagrevawe
 So poka~uvawe na telesnata temperatura i
pulsot
 So koristewe na muskulaturata koja ]e se
koristi vo aktivnosta
 So istegnuvawe na muskulite
51
Kako se izveduva zagrevawe?
 Aktivnosti za zgolemuvawe na
pulsot i telesnata temperatura:
 Odewe
 Lesno vozewe na velosiped (bez
otpor)
Najprvo se zapo~nuva
so polesno tempo
5 minuti
52
26
Kako se izveduva zagrevawe?
 Aktivnosti za istegnuvawe na muskulite
pomagaat:
 Podobruvawe i odrùvawe na opsegot na
dvièwe na zglobovite
 Pomaga vo namaluvawe na bolkata
 Go podobruva drèweto na teloto
 Podobruva cirkulacija
 Osloboduva od stres
Sekoe istegnuvawe na muskulite
treba da trae 10-15 sekundi
Vkupno traewe od 5
min
53
54
27
Kako se izveduva zagrevawe?
 Aktivnosti za zgolemuvawe
na pulsot i telesnata
temperatura:
 Odewe
 Lesno vozewe na velosiped
(bez otpor)
So zgolemeno tempo
5 minuti
55
Ladewe


Zo[to e potrebno ladewe
 Pomaga teloto da se vrati na po~etni
pozicii
 Pomaga da se disperzira mle~nata kiselina
so cel sledniot den da ne postoi krutost
(uko~enost) na muskulaturata
Kako se izveduva ladewe
 So namaluvawe na telesnata temperatura i
pulsot
 So dlaboko istegnuvawe na muskulite
56
28
Kako se izveduva ladewe?
 Aktivnosti za namaluvawe na
pulsot i telesnata temperatura:
 Postepeno namaluvawe na
intenzitetot na aktivnosta koja
prethodela
Trae 5-10 minuti
 Dlaboko istegnuvawe na celoto
telo i muskulite koi bile
upotrebni vo aktivnosta
Sekoe istegnuvawe na muskulite treba
da trae 20-30 sekundi
Vkupno traewe od 5
min
57
Programirana aktivnostaerobna aktivnost
 Programa
 % na maks. dostignata fr. od predvidenata so
vozrast: 40-80%
 Borg skala na sogleduvawe od 12-16
 Postepeno zgolemuvawe na METsi za 1 METs
 Frekvencija pomala od onaa na koja se
pojavuvaat simptomi
 Traewe: 30-60 minuti na sesija
 êstota: 5 dena vo nedelata
 Modaliteti:
 Xogirawe, brzo odewe, dviè~ka traka,
velosiped, aerobno igrawe, voden-aerobik ili
odewe vo voda
58
29
59
Programirana aktivnostaktivnost so otpor (resistance)
 Kriteriumi za vklu~uvawe na programiranata
aktivnost so otpor
 Minimum 5 nedeli posle akuten miokarden
infarkt ili srceva hirur[ka intervencija
 Minimum 3 nedeli posle perkutana
intervencija
 Da otsustvuvaat slednive sostojbi:
 Kongestivna srceva slabost
 Nekontrolirani aritmii
 Izrazena valvularna bolest
 Nekontrolirana hipertenzija
 Nestabilni simptomi
60
30
Programirana aktivnostaktivnost so otpor (resistance)
 Prednosti voop[to:
 Podobruva ja~ina i izdr`livost na skeletna
muskulatura
 Se podobruva tolerancija na napor
 Posigurno izveduvawe na aerobna aktivnost
 Prednosti kaj odredeni grupi:
 Kaj vozrasni
 Kaj onie so gojnost i za kontrola na tt
 Diabetes melitus
 Osteoporoza
61
Programirana aktivnostaktivnost so otpor (resistance)
 Povtoruva~ki dvièwa protiv otpor
 Programa
 10-15 povtoruvawa so 40-60% od 1 RM (singlerepetition maximal lift)*
 Borg skala na sogleduvawe od 12-16
 Traewe: 30-45 minuti na sesija
 êstota: 2-3 dena vo nedelata
 Modaliteti:
 Dolni ekstremiteti: ekstenzija na noze, pritisok na
nozete
 Gorni ekstremiteti: biceps uvrtuvawe, triceps
ekstenzija
* 1RM = pretstavuva maksimalna teìna koja nekoj ]e ja podigne vo dadenata
ve`ba, t.e. teìna koja nekoj moè da ja podigne samo edna[ bez odmor
62
31
Programirana aktivnost
 Fleksibilnosta na programata se temeli na
adaptacija kon pridru`nite karakteristiki i
bolesti
 Vozrast  75 godini
 @eni
 Ortopedski/revmatski problemi
 HOBB
 Dijabetes melitus
 Anemija
Programirana aktivnost kaj odredeni zaboluvawa i
sostojbi (srceve slabost, periferna arteriska bolest,
Pejsmejkeri-resinhronizirana terapija, srceva hirurgija,
transplantacija na srce)
63
Sekundarna prevencija
32
Pu[ewe
 Site pu[a~i treba da prekinat so pu[ewe
i mora da im se ponudi pomo[ pri
odviknuvawe!
65
Modificiran SZO algoritam za prekin na pu[ewe
66
33
Motivacionen intervju
 Relevantnost- personaliziraj zo[to prekinot na pu[ewe e
relevanten (pr. èlba na semejstvo, zdravje)
 Rizici- Pra[aj go pacientot da gi identifikuva negativnite
posledici od pu[ewe
 Akutni rizici: dispnea, nelagoda vo gradite
 Dolgotrajni rizici: miokarden infarkt, mozo~en udar,
HOBB
 Po okolinata: respiratorsni infekcii kaj deca, srcevi
zaboluvawa kaj semejstvoto
 Nagrada- Pra[aj go pacientot da gi identifikuva pozitivnite
strani od prekinot na pu[ewe (pr. podobreni simptomi,
[tedewe na pari, dobar primer za sopstvenite deca)
 Pre~ki- Pra[aj go pacientot da gi identifikuva pre~kite za
prekin na pu[ewe (pr. porast na tt, depresija)
 Povtoruvawe- povtoruvajte go ovoj intervju pri sekoja
klini~ka poseta
67
Pasivno pu[ewe
68
34
Pasivno pu[ewe
69
Ishrana
70
35
Ishrana
71
Ornish D
Lifestyle Heart Trial
Angiografski dokaz
za regresija
72
36
Alkohol
Maì= 2
pijaloka/dnevno
@eni= 1 pijalok/dnevno
73
Telesna teìna
Dieta kaj site koi se so prekumerna tt ili gojnost
 Kaj onie so BMI  40 indicirano e lekuvawe so
medikamenti i/ili hirur[ki merki
74
37
Abdominalna gojnost
 Obem na struk od ≥94
cm kaj maì i ≥80 cm
kaj èni e granica nad
koja ne smee da se
poka~uva telesnata
teìna.
 Obem na struk od ≥102
cm kaj maì and ≥88
cm kaj èni se
vrednosti koi baraat
zadolìtelna
redukcija na telesnata
teìna
75
Dieta-redukciona
 Redukcija na
dneven vnes
na kalorii
 Zgolemena potro[uva~ka na kalorii
dnevno- zgolemena fizi~ka aktivnost
76
38
Dislipidemija
77
Krven pritisok
 Celni vrednosti:
140/90 mmHg,
 130/80 mmHg kaj
pacienti do DM
78
39
Dijabetes melitus
 Za prevencija od KVZ, celna vrednost na
HbA1c < 7.0%
 Natamo[na redukcija na HbA1c < 6.5% se
~ini umna
79
Psihosocijalni intervencii i
spravuvawe so stres
80
40
Suplementi
 Nema dokazi za primena
na vitamini A, C
i E vo forma na
suplementi!!
81
Seksualna aktivnost
 Seksualni problemi vklu~uvaat impotencija i
predvremena ili zadocneta ejakulacija kaj maìte,
odnosno namaleno libido kaj maì i èni
 Problemite se dolàt na lekovite, depresija i strav
 Maksimalna srceva frekvencija pri seks ~120
udari/min [to odgovara na voobi~aeni aktivnosti
 Hemodinamskiot odgovor e poizrazen ako e vo pra[awe
neregularen partner ili okolina i ako se izveduva
posle jadewe, odnosno vnes na alkohol
 Preporaki:
 Pozicija-strani~na
 Po~etok 2-3 nedeli po preleùvawe na miokarden
infarkt
 Upatstvo za koristewe na Viagra
82
41
Faza III : Rehabilitacija
za odrùvawe
Faza III- rehabilitacija
 Celi:
 Programa na odrùvawe koja[to treba da trae
doìvotno
 Ima za cel promocija na zdravi naviki i
zadvolitelen na~in na ìveewe
 zgolemuvawe na kapacitet na optovaruvawe od 7
METsi
 êstota: najmalku 3 pati nedelno
 Traewe: 30-60 minuti
 Modaliteti: onie koi na pacientot mu odgovarat
i mu pri~inuvaat zadovolstvo
 Naj~esto nema potreba od nadgleduvawe,
pacientot se obu~uva sam da se kontrolira 84
42
Faza III- rehabilitacija
 Sigurnosni merki
 Uslovi vo koi se odviva aktivnosta
(vremenski: leto/zima; kako po jadewe)
 Obleka za vreme na aktivnost
 Ne prezemaj aktivnost ako ne se ~uvstvuva[
dobro
 Merki pri pojava na bolka
 Zdruènija na bolni
 Centri za odrùvawe na higienodietetski reìm
85
86
43
Literatura
• AACVPR. Guidelines for cardiac rehabilitation and
secondary prevention programs, 4th ed. Human Kinetics,
2003.
• Fletcher GF, Ades PhA, Kligfield P, et al. Exercise
Standards for Testing and Training: A Scientific
Statement From the American Heart Association.
Circulation 2013;128:873-934.
• Perk J, De Backer G, Gohlke Helmut, et al. European
Guidelines on cardiovascular disease prevention in
clinical practice (version 2012). Eur Heart J 2012;
doi:10.1093/eurheartj/ehs092
87
88
44
prof. d-r Qubica Georgievska-Ismail
45

Download Report