Projekt kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Hrvatska i Bosna i Hercegovina BOSNA I HERCEGOVINA Okvir Upravljanja okolišem i društvom juni 2013. godine Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Lista skraćenica ASEP Okolišni program za Jadransko more ASEPCP Projekt kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora BD Brčko Distrikt BiH Bosna i Hercegovina EA Procjena okoliša EHS Okolišno zdravlje i bezbjednost EIA Procjena uticaja na okoliš EMP Plan upravljanja okolišem EP Okolišna (okolinska) dozvola EPEEF Fond za zaštitu okoliša i energetsku efikasnost Republike Hrvatske ESMF Okvir upravljanja okolišem i društvom EU Evropska Unija FBiH Federacija Bosne i Hercegovine FMOIT Federalno Ministarstvo okoliša i turizma GEF Global Environment Facility ICZM Integralno upravljanje obalnom zonom MVTEO Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH MPPGE Ministarstvo za prostorno planiranje, građevinarstvo i ekologiju RS NVO Ne-vladina organizacija OP Operatvna politika ES Ekvivalent stanovnika PEIA Preliminarna procjena uticaja na okoliš PMU Jedinica za upravljanje projektom RS Republika Srpska TA Tehnička pomoć (TP) PP Pogon za prečišćavanje/tretman WB Svjetska Banka PPOV Pogon/postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda 2 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Sadržaj 1 2 POZADINA I INFORMACIJE O PROJEKTU .................................................................. 5 1.1 Uvod ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 1.2 Pregled projekta ....................................................................................................... 6 NACIONALNE I WB OKOLIŠNE POLITIKE RELEVANTNE ZA PROJEKT ................... 7 2.1 Relevantne Okolišne i socijalne politike i procedure ................................................. 7 2.1.1 EIA Proces u FBiH i RS ....................................................................................... 7 2.1.2 Procedure Svjetske Banke (WB) .........................................................................12 2.1.3 Razlike između WB legislative i legislative BiH ...................................................15 2.2 Relevantna Okolišna i socijalna legislativa u BiH.................................................... 21 2.2.1 Legislativa u Sektoru otpada ...............................................................................21 2.2.2 Legislativa u Sektoru otpadnih voda ...................................................................22 2.2.3 Ostali okolišni zakoni i dekreti koji mogu biti relevantni za realizaciju specifičnih pod-projekata ................................................................................................................24 2.2.4 Zakonodavni okvir vezano za socijalna ppitanja..................................................25 2.3 Smjernice WB za Okoliš, Zdravlje i Bezbjednost (EHS) .......................................... 27 3 SAŽETAK TRENUTNOG STATUSA POTENCIJALNIH (POZNATIH) ULAGANJA I TEHNIČKE POMOĆI (TA) ................................................................................................... 29 4 ODREĐIVANJE OKOLIŠNIH I SOCIJALNIH OBAVEZA ............................................. 30 4.1 Skrining okoliša ...................................................................................................... 31 4.1.1 Procedure skrininga projekta u FBiH i RS ...........................................................31 4.1.2 Kategorizacija predloženih pod-projekata ...........................................................34 4.2 Dokumentacija o okolišnim obavezama.................................................................. 37 4.3 Objavljivanje i konsultacije...................................................................................... 39 4.4 Socijalna/društvena procjena ................................................................................. 42 4.4.1 Okvir društvene procjene ....................................................................................42 4.4.2 Metodologija društvene procjene ........................................................................42 4.5 Retroaktivno finansiranje ........................................................................................ 44 5 PROCES PREGLEDA OKOLIŠA (ULOGE I ODGOVORNOSTI UKLJUČENIH INSTITUCIJA) ...................................................................................................................... 45 6 5.1 Uloge i odgovornosti tokom pripremanja ulaganja/investicije .................................. 45 5.2 Uloge i odgovornost tokom izgradnje i rada ............................................................ 50 MONITORING OKOLIŠNA USKLAĐENOST ............................................................... 51 7 PLAN UPRAVLJANJA OKOLIŠEM – DEPONIJA MOSTAR POGON ZA TRETMAN PROCJEDNIH VODA (OTPADNIH VODA) IZ ČVRSTOG OTPADA ................................... 53 8 ANEKSI ........................................................................................................................ 54 3 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.1 Aneks 1 – Uloge i odgovornosti ključnih učesnika .................................................. 55 8.2 Aneks 2 –Glavni elementi šireg procesa za zaštitu okoliša u Bosni i Hercegovini (Isključujući EIA PROCES) ............................................................................................... 56 8.3 Aneks 3 – Upitnik za TA za PPOV i PP Procjednih voda ........................................ 59 8.4 Aneks 4 – Provizorni sadržaji EIA za Pogone za prečišćavanje otpadnih voda ...... 69 8.5 Aneks 5 – Provizorni sadržaj SEP .......................................................................... 72 8.6 Aneks 6 – Sažetak trenutnog statusa potencijalnih (poznatih) ulaganja i tehničke pomoći (TA) ...................................................................................................................... 73 8.7 Aneks 7 –Obrazac za Plan upravljanja okolišem (EMP) ......................................... 76 8.7.1 Sadržaj EMP .......................................................................................................76 8.7.2 Tabele za uzorkovanje, ublažavanje i monitoring ................................................77 8.8 Aneks 8 – Plan upravljanja okolišem za Deponiju Mostar za Pogon za tretman procjednih (otpadnih) voda iz čvrstog otpada .................................................................... 79 4 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 1 POZADINA I INFORMACIJE O PROJEKTU 1.1 Uvod Bosna i Hercegovina (u daljem tekstu BiH) zajedno sa Republikom Hrvatskom (u daljem tekstu Hrvatska) prijavila se za Global Environment Facility (GEF) grant da podrži Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) (u daljem tekstu ASEPCP ili Projekt) koji Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH (u daljem tekstu MVTEO) planira da implementira u BiH. Cilj Projekta je smanjenje zagađenja nutrijentima u odabranim vrućim tačkama /hot-spots Istočnog Jadranskog mora. Hrvatska kroz Fond za zaštitu okoliša i energetsku efikasnost (u daljem tekstu EPEEF) se prijavila za GEF grant u iznosu od 6.810.000 $ da podrži gore pomenute ciljeve. Navedeni iznos je predviđen za Hrvatsku i BiH. Predloženi Projekt želi da ubrza implementaciju Mediteranskih SAP-ova (SAP BIO i SAP MED) usvojenih unutar Konvencije iz Barcelone u Jadranskom, i u Nacionalnim akcionim planovima Bosne i Hercegovine i Hrvatske, u koherenciji sa pristupnim politikama Evropske Unije (EU) i Direktivama, u sinergiji sa EU investicionim mehanizmima/facilities, i UNEP MAP aktivnostima i politikama. Kao takav, to je konstitutivna komponenta šireg Okolišnog programa za Jadransko more (u daljem tekstu ASEP), čiji je krajnji cilj da se smanje tereti zagađenja na vrućim tačkama u Jadranskom moru te da se obnovi funkcionisanje ekosistema. Projekt će promovisati ubrzavanje i povećanje partnerskih investicija Svjetske Banke (u daljem tekstu WB) i drugih međunarodnih finansijskih institucija (IFI) koje ciljaju da podrže održivi razvoj i zaštitu Jadranskog mora. Predloženi projekt je konzistentan sa nacionalnim prioritetima i planovima. Projekt će također olakšati napredovanje BiH ka usklađivanju sa relevantnim EU Direktivama i politikama. Projekt se u potpunosti drži principa, zahtijeva i ciljeva Mediteranske strategije za održivi razvoj, usvojene 2005, naročito ciljeva iz prioritetne oblasti “Promovisanje održivog upravljanja morem i obalnim zonama i preduzimanje hitnih aktivnosti da se okonča degradacija obalnih zona,” i inicijativa da se uvede Pristup ekosistema (EcAp) usvojen od strana u Barcelonskoj konvenciji. Razvojni ciljevi projekta su da se smanji ispuštanje zagađivača sa prekograničnim značajem, naročito azota/dušika, u odabranim vrućim tačkama Istočnog Jadranskog mora, i da se poboljša regionalni kapacitet za pripremu projekata i okolišni monitoring osjetljivih područja. Implementacija Projekta će biti dodijeljena Jedinici za upravljanje projektom (PMU) uspostavljenoj u MVTEO. Budući da specifične investicije nisu unaprijed poznate, okolišni skrining, procjena i upravljanje moraju biti inkorporirani u pripremu pod-projekta. Za investicije koje će biti identifikovane tokom implementacije Projekta, okolišni i socijalni zahtijevi i BiH i Svjetske Banke koja obezbjeđuje pomoć Vladi BiH za ASEPCP, će se primijeniti. Ovaj dokument predstavlja Okvir za upravljanje okolišem i društvom (ESMF) za ASEPCP koji služi kao alat da se izanaliziraju/screen pod-projekti (investicije i tehnička pomoć) i predstavlja unificiranu politiku i proceduru koje će se slijediti. On odražava okolišne i socijalne regulatorne zahtijeve BiH, kao i bezbjednosne politike i procedure Svjetske Banke. Dokument je namijenjen da obezbijedi smjernice za PMU, opštine i opštinska preduzeća vezano za donošenje odluka, odgovarajuće planiranje i implementaciju monitoringa. 5 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 1.2 Pregled Projekta Predloženi Projekt bi bio implementiran kao pilot-projekt unutar šireg Okolišnog programa za Jadransko more, fokusirajući se na podržavanje prioprema i implementacije već identifikovanih prioritetnih mjera smanjenja zagađenja i jačanja institucionalnog okvira za zaštitu ekološke ravnoteže u ciljanim vrućim tačkama na istočnoj obali Jadranskog mora. To bi uključilo implementaciju pod-projekata odabranih demonstrativnih investicija za prioritetnu kontrolu zagađenja i regionalnu tahničku pomoć (TA), da se razmotre ključna pitanja koja pogađaju ekološku održivost Jadranskog mora, uključujući: tretman gradskih otpadnih voda i čvrstog otpada; zaštitu podzemnih voda u krasu; poboljšanje monitoringa obalnih voda, i pripremanje investicija. Projekt ima dvije glavne komponente: Komponenta 1 Nabavka opreme da se pospješi kapacitet laboratorije Hrvatskih Voda da prati kvaliet obalnih voda; (ii) Postrojenje za treman procjednih voda iz čvrstog otpada na deponiji Dilklo u Zadru (Hrvatska) da se smanji transfer zagađenja u more kroz karstne sisteme podzemnih voda; i (iii) Da se nadogradi laguna za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada na deponiji Uborak u Mostaru (BiH) do visokog opterećenja aktivnog mulja da se smanji transfer zagađenja u more kroz karstne sisteme podzemnih voda i sliv rijeke Neretve. (i) Komponenta 2 (iv) (v) (vi) Procjena ispuštanja nutrijenata u odabranim područjima hrvatske obale (da se procijene relativni izvori nutrijenata, uključujući koncentrovane/tačkaste i raspršene izvore, i izradi vart prijedloga za njihovo smanjenja u Sjevernoj Dalmaciji, štp pokriova cijelu Zadarsku županiju i sjeverni dio Šibensko-Kninske županije, i u području delte rijeke Neretve, u Dubrovačko-Neretvanskoj županiji i BiH slivu Neretve), kao i da obezbijedi analizu politike, zakonskih i/ili institucionalnih reformi koje su potrebne da se razmotre vezani problemi kvaliteta vode, inkorporiranje principa Integrisanog upravljanja obalnom zonom (ICZM), i doprinošenje nacionalnim planovima za implementaciju ICZM protokola na Barcelonsku konvenciju i EU Pomorske Okvirne Direktive /Marine Framework Directive; Idejni projekti i projektna dokumentacija, uključujući pripremu tenderske dokumentacije za pristup EU fondovima, za investicije u tretman otpadnih voda i procjednih voda da se usklade sa zahtijevima EU u Hrvatskoj (radi se o gradovma Zadar i Novigrad u Zadarskoj županiji, Skradin u Šibeničko-Kninskoj županiji i Ploče u DubrovačkoNeretvanskoj županiji); i Idejni projekti i projektna dokumentacija, uključujući pripremu tenderske dokumentacije za pristup EU fondovima, za investicije u tretman otpadnih voda i procjednih voda da se usklade sa zahtijevima EU u Bosni i Hercegovini (radi se o gradovima Trebinje i Gacko u Istočnoj Hercegovini, Livno, Glamoč i Posušje u Zapadnoj Hercegovini, i Neum na Jadranskoj obali). NAPOMENA: Mada gore navedene komponente uključuju pod-projekte u Hrvatskoj, ovaj ESMF će se samo baviti investicijama i tehničkom pomoći u BiH. Zaseban ESMF će biti pripremljen za ulaganja i tehničku pomoć za Hrvatsku. 6 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 2 NACIONALNE I WB OKOLIŠNE POLITIKE RELEVANTNE ZA PROJEKT Ovaj odjeljak daje analizu WB i BiH zahtijeva i procesa za Procjenu uticaja na okoliš (EIA) uključujući: Pregled okolišne legislative (naročito bilo kojih propisa o procjeni uticaj ana okoliš) kantonalnog, entitetskog ili državnog vladinog nivoa u BiH da se uspostave njene procedures po pitanju skrininga okoliša, zahtijeva EA dokumenta i saržaja, EA procedura pregleda i odobravanja, i zahtijeva za EA konsultacije i objavljivanje; Pregled WB bezbjednosnih politika i procedura, naročito OP/BP/GP 4.01 (Procjena okoliša), i dokumentacije vezano za zahtijeve javne konsultacije i javnog objavljivanja. Dodatno, odjeljak daje osnovne informacije o glavnim odredbama legislative o otpadu i otpadnim vodama. 2.1 Relevantne okolišne i socijalne politike i procedure Razmatrajući njenu konstitutivnu organizaciju, BiH se sastoji od dva entiteta (Federacija BiH i Republika Srpska) i Brčko Distrikta (BD) kao adminsitrativne jedinice. Na nivou BiH, MVTEO je odgovoran za implementaciju multilateralnih i bilateralnih međunarodnih povelja/sporazuma i konvencija o zaštiti okoliša. Nadležnosti vezano za okolišna pitanja su podijeljene između entiteta i BD. U Federaciji BiH (FBiH), ovlaštenja u pogledu okolišnih pitanja su podijeljena između Federalnih i Kantonalnih ministarstava (Federalno ministarstvo okoliša i turizma (FMOIT) i ministarstva prostornog planiranja i zaštite okoliša u kantonima). U Republici Srpskoj (RS), razmatrajući njenu organizacionu strukturu, nadležnosti su podijeljene između entitetskog Ministarstva prostornog planiranja, građevinarstva i ekologije (MPPGE) i lokalnih jedinica samouprave. Razmatrajući da se ESMF fokusira na potencijalne lokacje projekta (za fizičke investicije i TA) uključujući Mostar na rijeci Neretvi, Trebinje i Gacko u Istočnoj Hercegovini, Livno, Glamoč i Posušje u Zapadnoj Hercegovini, i Neum na Jadranskoj obali koji su locirani izvan BD, propisi BD neće biti analizirani u dokumentu. Procjena okoliša (EA) u oba entiteta mora biti implementirana unutar procedure izdavanja Okolišne dozvole (EP). 2.1.1 EIA Proces u FBiH i RS Federacija BiH EIA proces u FBiH je regulisan Zakonom o zaštiti okoliša (Službeni List FBiH, Br. 33/03 i 38/09). Dodatno, ovo pitanje je regulisano u Propisu o Pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš, i Postrojenjima kojima je dopušteno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola (Službeni List FBiH, Br. 19/04). Uvažavajući da potencijalne lokacije projekta u FBiH predviđaju Livno, Glamoč, Posušje, 7 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Mostar i Neum, i činjenicu da kantoni u FBiH imaju vlast da regulišu okolišna pitanja, EIA proces na ovim lokacijama je dodatno regulisan slijedećim zakonima i podzakonskim aktima: Propis o Pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš, i Postrojenjima kojima je dopušteno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola Kantona 10 (Službeni List Kantona 10, Br. 7/05 i 12/08), Propis o Pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš, i Postrojenjima kojima je dopušteno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola Hercegovačko-Neretvanskog Kantona (Službeni List Hercegovačko-Neretvanskog Kantona, Br. 1/05), i Propis o Pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš, i Postrojenjima kojima je dopušteno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola Zapadno-Hercegovačkog kantona (Službeni List Zapadno-Hercegovačkog Kantona, Br. 2/06). Propis o Pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš, i Postrojenjima kojima je dopušteno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola FBiH1 reguliše pragove verijednosti na postrojenjima koja su u jurisdikciji FMOIT. Za određene pogone i postrojenja FMOIT određuje na bazi od slučaja do slučajada lije EIA potrebna ili ne. Ako EIA nije potrebna, FMOIT izdaje EP na osnovu Zahtijeva/Aplikacije za izdavanje EP. Za pogone i postrojenja za koje nije potrebna EIA, kao i za pogone i postrojenja ispod pragova vrijednosti regulisanih u propisima FBiH, EP se izdaje od strane nadležnog kantonalnog ministarstva. Stoga, u FBiH, pogoni za prečišćavanje otpadnih voda koji tretiraju preko 50 000 ES podliježu EIA i EP izdaje FMOIT. Pogoni za prečišćavanje otpadnih voda sa kapacitetom od 10.000 do 50.000 ES podliježu euvaluaciji FMOIT da li je EIA potrebna ili ne. Ako evaluacija pokaže da EIA nije potrebna, EP izdaje FMOIT na osnovu Zahtijeva/Aplikacije za izdavanje EP. Pogoni za prečišćavanje otpadnih voda < 10.000 ES podliježu kantonalnim propisima. Lista investicija u otpadne vode i investicija u deponmije koje zahtijevaju obaveznu EIA prije izdavanja EP u skladu sa propisom u FBiH, je prezentirana u Tabela 1. Tabela 1: Lista investicija u otpadne vode i investicija u deponije koje zahtijevaju obaveznu EIA u FBiH Tip/vrsta projekta Obavezna EIA Postrojenja za odlaganje otpada za: Spaljivanje otpada Hemijski tretman Odlaganje opasnog otpada Opštinska postrojenja za spaljivanje otpada Postrojenja za biološki i fizičko-hemijski tretman neopasnog otpada u svrhu daljeg odlaganja sa kapacitetom većim od 50 t/dnevno Deponije koje primaju više od 10 t/dnevno ili sa ukupnim kapacitetom većim od 25.000 t, iskljlučujući deponije inertnog otpada 1 Službeni List FBiH, Br. 19/04 8 EIA se vrši na osnovu evaluacije FMOIT Izdavanje okolišne dozvole se vrši od strane nadležnog nacionalnog ministarstva Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Tip/vrsta projekta Obavezna EIA Deponije inertnog otpada sa kapacitetom od 3 250.000 m ukupne zapremine ili površinom od 4 ha lii više PPOV kapaciteta preko 50.000 ES EIA se vrši na osnovu evaluacije FMOIT Postrojenja za biološki i fizičko-hemijski tretman neopasnog otpada namijenjenog za dalje odlaganje sa kapacitetom većim od 10 t/dnevno Deponije koje primaju više od 5 t/dnevno ili sa ukupnim kapacitetom većim od 10.000 t, iskljlučujući deponije inertnog otpada Deponije inertnog otpada sa kapacitetom od 3 100.000 m ukupne zapremine ili površinom od 2 ha lii više PPOV kapaciteta preko 10.000 ES Izdavanje okolišne dozvole se vrši od strane nadležnog nacionalnog ministarstva Postrojenja za biološki i fizičko-hemijski tretman neopasnog otpada namijenjenog za dalje odlaganje, sa kapacitetom od 2 do10 t/dnevno Deponije koje primaju manje od 5 t/dnevno ili sa ukupnim kapacitetom od 2.000 do 10.000 t, iskljlučujući deponije inertnog otpada Deponije inertnog otpada sa kapacitetom od 3 10.000 do100.000 m ukupne zapremine ili površinom od 0,5 do 2 ha Lokacije za odlaganje šljake sa ukupnim kapacitetom od 2.000 do 10.000 t Skladište starog željeza uključujući olupine automobila sa kapacitetom od 2.000 do 10.000 t / godišnje PPOV kapaciteta 1.000 do 10.000 ES (samo u HNK; ova odredba ne postoji u legislativi ZHK i Kantona 10) NAPOMENA: U ovoj tabeli, lista investicija (projekata) za koje je obavljena procedura izdavanja okolišne dozvole od strane nadležnog kantonalnog ministarstva odnosi se samo na odredbe propisane od strane legislative HNK, ZHK i Kantona 10. Međutim, ove odredbe se mogu neznatno razlikovati u drugim kantonima, stoga, za potencijalne investicije u drugim kantonima ova lista mora biti ažurirana. Procedura procjene za pogone i postrojenja koja zahtijevaju obaveznu EIA počinje sa podnošenjem Zahtijeva (aplikacije/prijave) za Preliminarnu projenu uticaja na okoliš (PEIA). Na osnovu PEIA, the FMOIT il iizdaje Odluku o EP, ili daje Zaključak o rzvoju Studije uticaja na okoliš (EIS). EIS mora izvršiti institucija koja posjeduje licencu od FMOIT, koja joj omogućuje da provede EIS. Nakon podnošenja EIS, FMOIT je čini dostupnom za javnost, informiše i poziva javnost da diskutuje o EIS, i imenuje ekspertnu komisiju da pregleda podnesenu EIS. Nakon obavljanja javnog očitovanja i nakon pozitivne evaluacije ekspertne komisije, FMOIT izdaje Odluku o EP. Zakon o zaštiti okoliša2 propisuje odredbe za koje slučajeve Odluka o EP neće biti izdana i u takvim slučajevima procedura je prekinuta. 2 Službeni List FBiH, Br. 33/03 and 38/09 9 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Za pogone i postrojenja za koja je EIA izvršena na osnovu evaluacije FMOIT, EA procedura počinje pripremom i podnošenjem Zahtijeva za EP nadležnom Ministarstvu, i Ministarstvo podnosi Zahtijev zajedno sa prilozima nadležnim vlastima i zainteresovanim stranama u svrhu primanja mišljenja i sugestija od javnosti i zainteresovanih strana. Dok pregleda Zahtijev za EP, ministarstvo uzima u obzir slijedeće kriterije: Karkakteristike projekta (veličina, akumulacija ostalih struktura, korištenje prirodnih resursa, stvaranje otpada, emisije zagađenje i interferencije/miješanja, rizik od akcidenata, itd.) Lokaciju projekta i okolišnu osjetljivost geografskih područja koja će vjerovatno biti pogođena projektom (postojeće korištenje zemljišta, dostupnost, kvalitet i regenerativni kapacitet prirodnih resursa, absorpcijski kapacitet prirodnog okruženja: močvare, obalne zone, zaštićena područja, itd.) Karakteristike potencijalnih uticaja (obim uticaja, uticaj prekogranične prirode, veličina i složenost uticaja, vjerovatnoća uticaja, trajanje, učestalost i reverzibilnost/povratnost). Ako je određeno da EIS nije potrebna, FMOIT će izdati EP. Inače, FMOIT izdaje Odluku o neophodnosti provođenja EIS. Razvoj/izrada EIS uključje obavezu da se provede javna diskusija, i evaluaciju EIS vrši ekspertna komisija koju nominuje ministar. Procedura izdavanja okolišne dozvole za pogone i postrojenja za koja ne treba EIA, i za koja FMOIT izdaje EP, počinje sa podnošenjem Zahtijeva za EP FMOIT-u, koje izdaje EP u roku od 120 dana od datuma podnošenja aplikacije/prijave. Na kantonalnom nivou, pogoni i postrojenja koja će biti izgrađena i puštena u rad moraju pripremiti Zahtijev za EP na osnovu primjenjivih kantonalnih propisa. Zahtijev je podnesen nadležnom kantonalnom ministarstvu, koje ima obavezu da objavi Zahtijev na web-stranici ministarstva, i da dostavi kopije Zahtijeva javnosti i zainteresovanim stranama za komentare i sugestije. Republika Srpska Kao i Zakon FBiH, Zakon o zaštiti okoliša RS (Službeni Glasnik RS, Br. 71/12), i primjenjiva podzakonska akta – Dekret/propis o instalacijama koje mogu biti izgrađene i puštene u rad samo ako im je odobrena okolišna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 70/06), i Smjernice o sadržaju EIS (Službeni Glasnik RS, Br. 118/05), regulišu obaveznu EIA proceduru i izdavanje okolišne dozvole za sva postrojenja koja potencijalno ugrožavaju okoliš. Ova legislativa specificira sadržaj EIA dokumentacije, sadržaj aplikacije za okolišnu dozvolu, kao i cijelu proceduru uključujući objavljivanje, učešće javnosti i uključenost drugog entiteta ili susjedne države u slučaju mogućih prekograničnih uticaja. Ključne odredbe ovog Zakona, uključujući one o EIA, su ekvivalentne odredbama FBiH Zakona. Dekret/propis o projektima koji podliježu EIA proceduri i kriterijima za skrining i određivanje opsega (Službeni Glasnik RS, Br. 07/06) i Dekret/propis o pogonima i postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 07/06) lista industrijskih pogona, postrojenja i projekata sa znatnim negativnim uticajima na okoliš koji podliježu obaveznoj EIA kao dio procedure izdavanja okolišne dozvole. Kao i u FBiH, postojeća postrojenja i operacije se razmatraju kroz Propis o aplikacijama/prijavama za izdavanje okolišne dozvole za pogone i postrojenja koja posjeduju 10 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) dozvolu odobrenu prije nego što je na snagu stupio Zakon o zaštiti okoliša (Službeni Glasnik RS, Br. 24/06), koji reguliše aplikacje/prijave za EP-e. Ovlašteno ministartvo u RS, koje odobrava i izdaje EP-e je MPPGE. U primjenjivim propisima u RS, obaveze za pripremu EIA su postavljene na sličan način kako je to regulisano u FBiH. Projekti za koje je EIA obavezna i za koje MPPGE odlučuje da je EIA neophodna su regulisani gore pomenutim Dekretom/propisom o projektima koji podliježu EIA proceduri i kriterijima za skrining i određivanje obuhvata i Dekretom/propisom o pogonima i postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola 3. Lista investicija u otpadne vode i investicija u deponije koje zahtijevaju obaveznu EIA prije izdavanja EP u skladu sa propisom u RS, je prezentirana u Tabela 2. Tabela 2: Lista investicija u otpadne vode i investicija u deponije koje zahtijevaju obaveznu EIA u RS Tip/vrsta projekta Obavezna EIA Postrojenja za odlaganje otpada za: Spaljivanje otpada Hemijski tretman Odlaganje opasnog otpada Opštinski pogoni/postrojenja za spaljivanje otpada Postrojenja za biološki i fizičko-hemijski tretman neopasnog otpada namijenjenog za dalje odlaganje sa kapacitetom većim od 50 t/dnevno Deponije koje primaju više od 10 t/dnevno ili sa ukupnim kapacitetom većim od 25.000 t, isključujući deponije inertnog otpada 3 Deponije inertnog otpada sa kapacitetom od 250.000 m ukupne zapremine ili površinom od 4 ha lii više PPOV kapaciteta preko 50.000 ES EIA se vrši na osnovu evaluacije MPPGE Postrojenja za biološki i fizičko-hemijski tretman neopasnog otpada namijenjenog za dalje odlaganje sa kapacitetom većim od 10 t/dnevno Deponije koje primaju više od 5 t/dnevno ili sa ukupnim kapacitetom većim od 10.000 t, isključujući deponije inertnog otpada 3 Deponije inertnog otpada sa kapacitetom od 100.000 m ukupne zapremine ili površinom od 2 ha lii više PPOV kapaciteta preko 10.000 ES NOTE: Za postrojenja ispod pragova vrijednosti navedena u Dekretu/propisu o pogonima i postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola i postrojenjima koja nisu navedena u Dekretu, EP izdaje tijelo odgovorno za zaštitu okoliša unutar jedinice lokalne samouprave. Procedura za PEIA počinje podnošenjem zahtijeva MPPGE-u. MPPGE odlučuje o Zahtijevu za PEIA sa odlukom o razvoju/izradi EIA za projekte navedene u Dekretu/propisu o projektima za koje treba EIA uzimajući u obzir: 3 Određenu osjetljivost okoliša projekta, Posebne mjere za zaštitu okoliša za projektno područje , Značajan uticaj projekta na okoliš drugog entiteta, Brčko Distrikta i druge države. Oba Dekreta/propisa - Službeni Glasnik RS, Br. 07/06 11 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) MPPGE odlučuje o obuhvatu procjene uticaja za svaki pojedinačni slučaj, uzimajući u obzir set kriterija. Također, MPPGE ima obavezu da obezbijedi kopiju Zahtijeva za pregled od strane: vlasti odgovornih za prostorno planiranje u lokalnom vladinom tijelu, upravnim tijelima i organizacijama odgovornim za zaštitu elemenata okoliša i međuentitetskom tijelu, ako je to projekt koji može imati uticaj na okoliš u drugom entitetu, BD i drugoj državi. Nakon pregledanja primljenih mišljenja, MPPGE izdaje Odluku definišući obavezu aplikanta da provede EIA i obezbijedi EIS ili odredi da Procjena i EIS nisu potrebni i da izda EP. Ako odluka propisuje potrebu da se provede EIA i EIS, druga faza EIA počinje za vlasnika projekta. Ako je određeno da je lokacija projekta u području pod specifičnim režomom zaštite, bilo na osnovu Zakona o vodama (vodozaštitna zone), ili Zakona o zaštiti prirode, procjena je potrebna da se verifikuje usklađenost aktivnosti sa režimima zaštite i potencijalnim uticajima. Za projekte koji ne zahtijevaju procjenu i EIS, Faza preliminarne procjene je zaključena sa Odlukom o nepotrebnosti EIA, i vlasnik projekta dalje podnosi zahtijev za izdavanje EP. Za projekte za koje je potrebna EIA, vlasnik projekta ima obavezu da razvije i podnese EIS u MPPGE. Opseg i sadržaj EIS su definisani Odlukom Ministarstva, i integralni dio Studije mora biti mišljenje zainteresovane javnosti, primljeno tokom prve faze (Preliminarna EIA). U procesu odobravanja EIS, vlasnik projekta obezbjeđuje uvid u EIS za zainteresovanu javnost i organizuje javnu diskusiju. Nakon ovog koraka i revizije EIS koju vrši ekspertna komisija, koju nominuje Ministar, MPPCEE će izdati odluku o odobravanju ili odbijanju EIS. Dekret/propis o pogonima i postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ako im je odobrena okolišna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 07/06) reguliše listu projekata koji ne dosežu do propisanih pragova vrijednosti, i koji mogu imati značajan uticaj na okoliš i kojima je dozvoljeno da budu izgrađeni i pušteni u rad samo ako obezbijede EP. Vlasnik projekta podnosi Zahtijev za EP i Dokument o dokazu na osnovu kojeg MPPGE izdaje EP. U 2012, RS je usvojila novi Zakon o zaštiti okoliša RS (Službeni Glasnik RS, Br. 71/12), za koji primjenjiva podzakonska akta tek trebaju biti objavljena. Uzevši činjenicu da RS treba da objavi nova podzakonska akta u pogledu implementacije Zakona o zaštiti okoliša RS, to ne mora značiti da će nova podzakonska akta postaviti različite obaveze i standarde u pogledu izdavanja EP i obaveze koje se odnose na potrebe razvijanja EIA-a. Međutim, razmatrajući sadržaj novog Zakona o zaštiti okoliša RS, manje je vjerovatno da će tu biti značajnijih promjena u procesu, zahtijevima i obavezama za razvijanje EIA u dolazećem periodu relevantnom za implementaciju Projekta. 2.1.2 Procedure Svjetske Banke (WB) Svi projekti koje finansira WB podliježu bezbjednosnim politikama WB i procedurama, naročito OP/BP/GP 4.01 EA i dokumentacija vezano za javne konsultacije i zahtijeve javnog objavljivanja koji opisuju instrumente i procedure za eliminisanje negativnih ekonomskih, socijalnih i okolišnih pitanja koja se mogu javiti. EA predloženog projekta je proces čija širina, dubina i tip analize zavise od prirode, veličine i potencijalnih uticaja na okoliš. Ona evaluira potencijalne okolišne rizike i uticaje projekta; proučava alternative projekta; identifikuje načine poboljšanja odabira projekta, viđenja, planiranja, dizajna i implementacije sprječavajući, minimizirajući, ublažavajući ili kompenzirajući negativne uticaje na okoliš; i poboljšavajući pozitivne uticaje. 12 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) EA razmatra okolišne komponente (npr. zrak, vodu i zemljište), ljudsko zdravlje i bezbjednost, socijalne aspekte (ponovno naseljavanje stanovništva, domaću populaciju i fizičke kulturne resurse), prekogranične i globalne okolišne aspekte (klimatske promjene), varijacije u projektu i uslove u zemlji (npr. ono što su ustanovile okolikšne studije u zemlji; nacionalni okolišni akcioni planovi; sveukupni okvir politike zemlje; nacionalna legislativa; institucionalne sposobnosti vezano za okoliš; i relevantni međunarodni sporazumi i dogovori). WB preduzima skrining svakog predloženog projekta da odredi prikladan obim i tip EA. WB klasifikuje predloženi projekt u jednu od četiri kategorije, zavisno od tipa, lokacije, osjetljivosti i veličine projekta; i prirode i magnitude njegovih potencijalnih uticaja na okoliš. ASEPCP (I) je klasifikovan kao Kategorija B dok su njegovi potencijalni negativni uticaji na okoliš na ljudske populacije ili područja važna za okoliš, uključujući močvare, šume, travnata zemljišta i druga prirodna staništa, manje negativni od onih projekata Kategorije A. Ovo uticaji su specifični za lokaciju sa malo ili nimalo nepovratnih i u većini slučajevamjere ublažavanja mogu biti dizajnirane spremnije nego za projekte Kategorije A. Opseg EA za projekte Kategorije B može varirati od projekta do projekta, ali je uži nego za one Kategorije A EIA. EIA proučava potencijalne negativne i pozitivne uticaje projekta na okoliš i preporučuje bilo koje mjere potrebne da se spriječe, minimiziraju, ublaže ili kompenziraju negativni uticaji uz poboljšavanje okolišnih performansi. Plan upravljanja okolišem (EMP) predstavlja esencijalni dio EA dokumenata za projekte Kategorije B. Za mnoge projekte Kategorije B, samostalni EMP može biti dovoljan. Kako je navedeno u paragrafu 8 Operativne politike (OP) 4.01 - EA, WB preduzima skrining svakog predloženog projekta da odredi prikladan obim i tip EA. Za Kategoriju B, WB primjenjuje različite instrumente da zadovolji zahtijeve WB za procjenu okoliša: revizija okoliša, procjena opasnosti i rizika, plan upravljanja okolišem, okvir upravljanja okolišem i društvom. Pored OP/BP 4.01 Procjena okoliša, ostale WB bezbjednosne politike i procedure koje se odnose na zaštitu okoliša i socijalne aspekte su date dole: OP 4.07 Upravljanje vodnim resursima; OP/BP 4.11 Fizički kulturni resursi; OP 7.50 Projekti na međunarodnim vodnim putevima; OP 17.50 Politika objavljivanja Operativna politika OP 4.07 – Upravljanje vodnim resursima Uključenost Banke u upravljanje vodnim resursima daje neotuđivu podršku za obezbjeđivanje pitke vode, projekte vodosnabdijevanja i kanalizacije, kontrolu poplava, i vode za produktivne aktivnosti na način koji je ekonomski prihvatljiv, okolišno održiv i socijalno/društveno pravedan. Banka podržava projekte za izbjegavanje gomilanja vode i probleme saliniteta koji idu uz investicije za navodnjavanje itako što će (i) pratiti vodostaje i impementirati mreže za drenažu dje je potrebno, i (ii) usvojiti najbolje prakse upravljanja za kontrolu zagađenja vode. Ona tekođer podržava projekte uspostavljaući jake zanonske i regulatorne okvire da osigura da su zadovoljeni socijalni interesi, okolišni resursi zaštićeni, i spriječeno monopolističko formiranje cijena. Banka zahtijeva legislativu ili druge prikladne aranžmane da uspostavi efektivnu koordinaciju i procedure dodjeljivanja za međudržavne vodne resurse. Operativna politika OP/BP 4.11 – Fizički kulturni resursi 13 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Ova politika se bavi fizičkim kulturnim resursima, definisanim kao pokretni ili nepokretni objekti, lokacije, graševina il igrupe građevina, i prirodni fenomeni i pjesaži koji imaju arheološki, paleontološki, historijski, arhitektonski, religijski, estetski ili drugi kulturni značaj. Fizički kulturni resursi mogu biti locirani u urbanim ili ruralnim sredinama,i mogu biti iznad ili ispod zemlje, ili pod vodom. Njihov kulturni interes može biti na lokalnom, provincijskom ili nacionalnom nivou, ili unutar međunarodne zajednice. Uticaji na fizičke kulturne resurse koji rezultiraju iz projektnih aktivnosti, uključujući i mjere ublažavanja, ne smiju biti u suprotnosti sa nacionalnom legislativom korisnika zajma, ii njegovim obavezama unutar relevantnih međunarodnih okolišnih sporazuma i dogovora. Korisnik zajma se bavi uticajima na fizičke kulturne resurse u projektima predloženim za finansiranje od strane WB, kao integralnim dijelom EA procesa. Ako je EMP pripremljen, Plan upravljanja fizičkim kulturnim resursima je njegov integralni dio i on uključuje mjere za izbjegavanje ili ublažavanje bilo kakvih negativnih uticaja na fizičke kulturne resurse, odredbe za mjere upravljanja u slučaju da je fizički kulturni resurs u sukobu (ugrožen) kroz implementaciju projekta, kao i neophodne mjere da se ojača institucionalni kapacitet, i monitoring sistem da se prati napredak datih aktivnosti. Ovaj plan upravljanja mora biti konzistentan sa sveukupnim okvirom politike zemlje i nacionalnom legislativom i uzeti u obzir institucionalne sposobnosti u pogledu fizičkih kulturnih resursa. Operativna politika OP 7.50 – Projekti na međunarodnim vodnim putevima Ova politika se primjenjuje na slijedeće tipove međunarodnih vodnih puteva: bilo koja rijeka, jezero, kanal, ili slično vodno tijelo koje formira granicu između, ili bilo koja rijeka ili površinsko vodno tijelo koje protiče kroz, dvije ili više država; bilo koja pritoka ili drugo površinsko vodno tijelo koje je komponenta bilo kojeg vodnog puta opisanog u (a) gore; i bilo koja uvala, zaliv, tjesnac ili kanal koji povezuje dvije ili više država. Ili, ako je unutar jedne države, koji je priznat kao neophodan kanal komunikacije između otvorenog mora i drugih država i bilo koja rijeka koja utiče u takve vode. Ova politika se primjenjuje na slijedeće tipove projekata: hidro-elektrika, navodnjavanje, kontrola poplava, plovidba, odvodnja, vodosnabdijevanje i kanalizacija, industrijske i slične projekte koji uključuju korištenje ili potencijalno zagađenje međunarodnih vodnih puteva, i detaljan projekat i inžinjerske studije projekata pod a) gore. Banka zahtijeva se međunarodnim aspektom projekta na međunarodnom vodnom putu bavi čim je prije moguće. Ako je takav projekat predložen, Banka zahtijeva od korisnika da izjavi, ako to već nije ranije uradio, da formalno obavijesti ostale obalne države o predloženom projektu i njegovim projektnim detaljima (vidi BP 7.50, para. 3). Ako dati korisnik zajma navede Banci da on ne želi dati takvu notifikaciju, Banka to normalno sama uradi. Ako korisnik zajma ima prigovor na takav postupak Banke, Banka prekida obradu projektnog prijedloga. OP 17.50 Politika objavljivanja Podržava donošenje odluke korisnika zajma i WB tako što dozvoljava javni pristup informacijama o okolišnim i socijalnim aspektima projekata ovlaštene sa šest bezbjednosnih 14 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) politika koje imaju specifične zahtijeve za objavljivanje, između ostalog, ovlaštene Operativnom politikom (OP) 4.01 - EA. Ograničenja bezbjednosnih politika Aktivnosti Kategorije A neće biti finansirane kroz projekt. Predloženi pod-projekt je klasisificiran u ovoj kategoriji, ako je vjerovatno da ima jako značajne, negativne, i/ili dugoročne negativne uticaje na ljudsko zdravlje i prirodno okruženje čiju je magnitudu teško odrediti u fazi identifikacje pod-projekta. Ovi uticaji mogu također pogoditi područje šire nego štosu lokacije pod-projekta. Mjere za ublažavanje takvih okolišnih rizika mogu biti složene i skupe. OP/BP 4.12 Nedobrovoljno ponovno naseljavanje. Projekt neće pokrenuti OP 4.12. Stoga, niko od potencijalnih korisnika ne može učestvovati u projektu ako oni trebaju nabavku zemljišta za aktivnosti koje će biti podržane u ukviru ovog projekta čak i ako je ono nabavljeno prije zajma za specifične svrhe zajma. Za rehabilitaciju i rekonstrukciju (koje bi uključile rušenje onih objekata koji više nisu prikladni i izgradnju novih) postojećih zgrada unutar istog tlocrta bi se mogla izdati dozvola. Ako bi rekonstrukcij prekoračila tlocrt postojeće strukture na bilo koji način, PMU i opštine moraju ustanoviti da bilo koje dodatno zemljište koje se koristi nema tereta (tj. nema bespravnih stanara ili onih koji prisvajaju/zloupotrebljavaju pravo ili ne zahtijevaju deložaciju bilo koga ko je stanar u tom vlasništvu) i obezbijediti dokaz u formi fotografija i vlasničkog naziva/lista. Opštine bi trebale verifikovati za svaki pod-projekt status vlasništva bez tereta prije odobravanja bilo kojeg pod-projekta koji bi mogao pokrenuti takva pitanja. 2.1.3 Razlike između legislative WB legislative BiH Zakoni o okolišu FBiH i RS daju adekvatan okvir da se sprovedu okolišne aktivnosti i njih će općenito biti moguće uskladiti sa zahtijevima WB. Kratak izvještaj o sažetku koji poredi okolišne zahtijeve BiH i WB za pripadajuća ulaganja za planirane deponije i PPOV-e i TA je prezentiran u slijedećim odjeljcima kroz: a) Pripremu investicija: Procedure skrininga projekta, Sadržaj EA Objava dokumentacije, Procedure konsultacija i dozvola, Institucionalni EA pregled, odobrenje i izdavanje okolišnih dozvola, i Standadri efluenta/smjernice; b) Implementaciju investicija: Plan ublažavanja, Monitoring plan, Institucionalne odgovornosti i aranžmani za upravljanje okolišem (prikupljanje podataka, analiza podataka, priprema izvještaja i dostavljanje istog, donošenje odluka o upravljanju okolišem), Dozvole i licenciranje. BiH E(I)A proces se zasniva na EP, koji je zauzvrat zahtijev za ostale neophodne dozvole (kao što je urbanistička saglasnost u FBiH ili građevinska dozvola u RS). Koraci potrebni za pribavljanje EP su sadržani i u kategorizaciji i u skriningu. Razmatrajući ove specifične okolnosti, opčekuje se da će zahtijevi WB u pogledu specifičnih komponenti EA procesa biti strožiji u praksi. međutim, ovi strožiji zahtijevi mogu se lako inkorporirati u sveukupni BiH EIA proces. Korisnik zajma i druge agencije koje implementiraju projekt su odgovorni za zadovoljavanje ovih specifičnih zahtijeva WB u određenim tačkama. Može se smatrati da su zahtijevi za EIA u BiH, u velikom obimu slični zahtijevima WB; međutim, mada postoji mnogo sličnosti između ova dva sistema, postoji također određen broj različitosti između sistema koji su prezentirani u Tabela 3 dole. 15 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Tabela 3: Poređenje WB i BiH EA zahtijeva Pitanje BiH zahtijevi WB zahtijevi Skrining Kategorizacija i skrining su zasnovani na listi 4 instalacija i postrojenja za koje je potrebna EP pribavljena ili kroz EIA ili bez EIA Skrining se zasniva na tipu, lokacji, osjetljivosti, i veličini predloženog projekta identifikujući ključna pitanja uključujući bilo kakve probleme ponovnog naseljavanja, domaćih ljudi i kulturnog vlasništva Značajni uticaji Kat I: Installacje i postrojenja koja će biti procijenjena zbog njihovog uticaja na okoliš koja zahtijevaju punu EIA. U tom slučaju, EIA je uslov za pribavljanje EP. EIA studija mora uključiti rezultate PEA. Studija također mora inkorporirati komentare i sugestije vladinih i nevladinih organizacija kao i rezultate javnih konsultacija. Kategorija A: Projekti koji će vjerovatno imati značajan negativan uticaj na okoliš koji su osjetljivi (nepovratni). Umjereni uticaji Kat II: FMOIT /MPPGE vrše skrining projekta i odlučuju da li je potrebna EIA. Podzakonski akt definiše postrojenja/instalacije koje podliježu skriningu i kriterijima za skrining kao što su veličina, kumulativni uticaj, korištenje prirodnih resursa, osjetljivost, itd. Kat B: Projekti sa uticajem na okoliš manje negativnim od onih iz Kat A. Kat III: Instalacije i postrenja za koja nije potrebna puna EIA i za koja je EP izdalo ministarstvo Nizak uticaj ili bez uticaja Kat IV: Sva postrojenja i instalacije za nivoima pragova vrijednosti ispod praga vrijednosti regulisanog u primjenjivom podzakonskom aktu. EP za ovaj tip kategorije je izdata od kantonalnog ministarstva odgovornog za okolišna pitanja u FBiH ili odjela za okolišna pitanja jedinica lokalne samouprave u RS. Kat C: Projekti sa minimalnim ili nikakvim negativnim uticajem. Ostalo Nema Lista aktivnosti koje nisu podobne za finansiranje od strane WB. Specifični zahtijevi za projekte vezane za tretman otpadnih voda Kategorija je dodijeljena na bazi skrininga. Velikim projektima sa potencijalno značajnim uticajima je dodijeljena Kat A. Manji projekti i/ili projekti rehabilitacije ili rekonstrukcije obično potpadaju pod Kat B. EA Dokumentacija / Sadržaj dokumenta Projekti za koje treba EIA (Kat I): Faza I: Zahtijev (pismena aplikacija) za PEIA mora biti podnesen od strane onoga ko razvija projekt (korisnika zajma) nadležnom ministarstvu kako bi se odredio opseg EIA studije. Faza II: Ministarstvo definiše sadržaj i opseg EIA na osnovu rezultata PEIA. Kat A: Potreba puna EA, normalno EIA. EMP je suštinski dio EA. Projekti za koje nadležna ministarstva odlučuju da li je potrebna EIA (Kat II): Aktivnosti u ovoj kategoriji također podliježu PEIA, Kat B: Opseg EA uži nego za projekte Kat. A. Obično je samo EMP potreban. PPOV sa kapacitetom koji prelazi 50000 ES PPOV sa kapacitetom od 10 000 do 50000 ES PPOV sa kapacitetom ispod 10 000 ES 4 Propis o pogonima i postrojenjima za koja je obavezna procjena uticaja na okoliš i postrojenja za koja je dozvoljeno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im je odobrena okolišna dozvola (Službeni List FBiH, Br. 19/04); Dekret o instalacijama koje mogu biti izgrađene i puštene u rad samo ako im je odobrena okolišna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 70/06) i Dekret o projektima koji podliježu EIA proceduri i kriterijima za skrining i određivanje obuhvata (Službeni Glasnik RS, Br. 07/06) 16 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Pitanje BiH zahtijevi WB zahtijevi gdje je sadržaj zahtijeva I podnesenog dokumenta identičan onoma za projekte za koje treba EIA. Projekti za koje ne treba EIA (Kat III): Aktivnosti u ovoj kategoriji podnose zahtijev za EP. Razmatranja o okolišu su ili inkorporirana u projektne dokumente ili su uključena u zaseban izvještaj. Konceptni pregled odlučuje o opsegu EMP i da li su potrebni bilo kakvi dodatni okolišni zahtijevi /uslovi. Projekti koji ne zahtijevaju EIA – projekti sa pragovima vrijednosti ispod praga regulisanog u entitetskom podzakonskom aktu (Kat IV): Sadržaj zahtijeva i drugih pratećih dokumenata mora biti pregledan od strane Kantonalnog ministarstva odgovornog za okolišna pitanja u FBiH ili odjelu za okolišna pitanja jedinica lokalne samouprave u RS, za svaki projekt. Kategorija C: Nikakva EA nije potrebna. Izuzev skrininga nisu potrebne nikakve druge aktivnosti. Prekogranični uticaji na okoliš Za sve projekte i instalacije/postrojenja koja mogu imati negativan prekogranični (uključujući međuentitetsku granicu) uticaj na okoliš slijedeće se traži od strane entitetskih Zakona o zaštiti okoliša: - EIA izvještaj mora imati posebno poglavlje koje sadrži informacije o mogućim prekograničnim uticajima na okoliš. - Notifikacija mora biti poslana ostalim relevantnim entitetskim (RS, FBiH ili BD) ili vlastima strane države, i mora sadržavati: (i) opis projekta sa dostupnim informacijama o mogućim prekograničnim uticajima, (ii) Informacije o mogućoj odluci, (iii) period unutar kojeg drugi entitet il država mogu definisati nivo angažovanosti u (P)EIA proces. Gore navedene mjere moraju se preduzeti samo ako postoje negativni prekogranični uticaji. Notifikacija o priobalnim dijelovima može biti tražena ako su uključeni međunarodni vodeni putevi. Konsultacije Javne konsultacije su odgovornost nadležnih vlasti. Kat I: Javne konsultacije se trebaju održati nakon što bude podnesen nacrt EIA studije. Javne konsultacije su također potrebne tokom PEIA faze. Ovlašteno ministarstvo će odlučiti da li su potrebne druge konsultacije te stoga korisnik zajma treba da se prethodno konsultuje sa ministarstvom. Kat II: Zavisno od rezultata skrininga, Kat II se ponovno kategorizira bilo kao Kat I ili Kat III te će stoga naslijediti zahtijeve ovih kategorija. Kat III i Kat IV: Za projekte za koje nije potrebna EIA konsultacije se provode jednom, tokom procedure izdavanja EP. Prekogranični uticaji: U slučaju negativnih prekograničnih (uključujući međuentitetsku granicu) uticaja na okoliš, predstavnici i javnost entiteta/strane države imaju pravo da učestvuju u procesu konsultacija. Od korisnika zajma se traži da se konsultuje sa grupama pogođenim projektom i lokalnim NVO o okolišnim aspektima projekta i da uzme u obzir njihove poglede. Za projekte Kategorije A, korisnik zajma konsultuje ove grupe najmanje dva puta: (i) kratko nakon skrininga okoliša i prije nego što je projektni zadatak za EA finaliziran; i (ii) nakon što je pripremljen nacrt EA izvještaja. Za projekte Kategorije B najmanje jednom tokom EA procesa. Objavljivanje Kat I i Kat II: Za projekte za koje je potrebna EIA ili može biti potrebna na osnovu odluke ovlaštenog ministarstva, PEIA Izvještaj (koji je rezulta podnesenog PEIA zahtijeva) je objavljen prije konsultacija (u ovoj fazi 15 dana je ostavljeno za komentare u FBiH i 30 dana u RS). Za sve projekte koji zahtijevaju EIA, i one projekte za koje je ovlaštemo ministarstvo odlučilo da je potrebna EIS (nakon PEIA), ministarstvo šalje kopiju EIS relevantnim vlastima i ostalim zainteresovanim stranama, ostavljeno je 30 dana za primanje Kat A: Korisnik zajma obezbjeđuje za početne konsultacije sažetak predloženih ciljeva projekta, opis, i potencijalne uticaje. Nakon što je pripremljen nacrt EA izvještaja, korisnik zajma daje sažetak zaključaka EA. Korisnik zajma nacrt EA izvještaja čini dostupnim ma javnom mjestu (na lokalnom 17 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Pitanje BiH zahtijevi WB zahtijevi komentara na izvještaj. Kat III i Kat IV: Za projekte za koje ne treba EIA, zahtijev za izdavanje EP (i relevantnih dokumenata) mora biti dostupan javnosti, gdje je 30 dana ostavljeno za komentare. jeziku). Kategorija B: zasebni izvještaji Kategorije B moraju biti dostupni lokalnim NVO i pogođenim grupama (lokalni jezik). Proces objavljivanja je kompletan samo nakon što je EA izvještaj zvanično primljen od strane WB. EA pregled i odobrenje Zavisno od tipa projekta, ovlašteno entitetsko /kantonalno ministarstvo pregleda i odobrava EIA izvještaj i EP zahtijev ili samo EP zahtijev u slučju da EIA nije potrebna. Prije formalnog odobravanja okolišnih aspekata projekta, WB pregleda rezultate EA (naročito konsultacije, EMP i institucionalni kapacitet), osiguravajući da je EA izvještaj konzistentan sa ToR. Licenciranje/ Izdavanje dozvola Novi građevinski projekti: Slijedeće dozvole su potrebne (svaka zahtijeva narednu) za nove građevinske projekte: EP (za instalacije I postrojenja navedene u entitetskim (i kantonalnim u slučaju FBiH) podzakonskim aktima); Urbanistička saglasnost /Lokacijski uslovi; Građevinska dozvola; Upotrebna dozvola. Projekti rekonstrukcije/rehabilitacije: Slijedeće dozvole su potrebne za projekte rekonstrukcije/rehabilitacije: EP; Urbanistička saglasnost /Lokacijski uslolvi; Građevinska dozvola; Upotrebna dozvola. Tokom izdavanja okolišnih I urbanstičkih dozvola za sve kategorije, ostale dozvole mogu biti tražene za reference od strane relevantnih entitetskih, kantonalnih ili opštinskih vlasti koje izdaju dozvole (npr. vodna dozvola, itd.). Nema Standardi efluenta / Smjernice EP sadrži propisane granične vrijednosti za emisije zagađivača. Ove vrijednosti su regulisane u entitetskim podzakonskim aktima. Za PPOV projekte: Dekret o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u prirodne recipijente i javne kanalizacione sisteme (Službeni List FBiH, Br. 04/12); Pravilnik o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u javnu kanalizaciju RS (Official Gazette of RS No. 44/01); Pravilnik o uslolvima za ispuštanje otpadnih voda u površinske vode RS (Službeni Glasnik RS, Br. 44/01) Entitetski propis koji se odnosi na okolišne standarde (sector voda i otpada) je naveden u Poglavlju 2.2. Nivoi emisija prihvatljivi za WB su dati u PPAH Plan ublažavanja Za projekta koji zahtijevaju EIA, mjere ublažavanja su propisane u EIS koji je također uključen u EP. Za ostale kategorije koje zahtijevaju EP, mjere za zaštitu zraka, vode, tla, flore i faune i mjere za upravljanje čvrstim otpadom su uključene u samu dozvolu. Ove Mjere ublažavanja su uključene u EMP. Obaveza da se provede EMP i dodatni uslovi/mjere unutar EMP moraju biti uključeni u uslove 18 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Pitanje BiH zahtijevi WB zahtijevi mjere se mogu smatrati kao mjere ublažavanja. zajma. Monitoring Plan Ovlašteno ministarstvo može zahtijevati pripremu monitoring plana tokom pripreme EIA. Plan za samo-monitoring je uključen u EP. Pored samo-monitoringa, Zakon o zaštiti okoliša F BIH navodi da će, monitoring instalacija i postrojenja od strane ovlaštenih institucija biti provođen svakih 3 godine, kako bi se osiguralo da zahtijevi EP (monitoring i druga pitanja) budu zadovoljeni. U RS, periode monitoringa određuje ovlašteno tijelo koje je izdalo EP. Ostali zakoni o okolišu (npr. Zakon o zaštiti zraka, Zakon o zaštiti voda, itd.) također specificiraju tražene monitoring procedure koje će obaviti ovlaštene institucije. Monitoring plan je uključen u EMP. Dozvole i licenciranje tokom implementacije U FBiH i RS, EP se izdaje svakih 5 godina ii ranije ako se ustanovi da je potrebno od strane ovlaštenog entitetskog ministarstva. Nema U Tabela 4 dole prezentirano je poređenje zahtijeva WB, FBiH i RS vezano za sadržaj EA dokumenta (imaući u vidu da će samo pod-projekti kategorije B i kategorije C biti smatrani podobnim za finansiranje, prikazani su samo zahtijevi kategorije B po pitanju EA dokumenta). Tabela 4: Poređenje zahtijeva WB i BiH po pitanju sadržaja EA dokumenta WB Kat B (pod)projekti Mnogi (pod)projekti samo EMP sadrže : plan ublažavanja monitoring plan mjere institucionalnog jačanja raspored implementacije prikaz pratećih troškova + Opcija, kad je primjenjivo: Opis projekta Osnovni podaci Opis uticaja na okoliš FBiH RS i) Preliminarna procjena uticaja na okoliš (PEIA) i) Preliminarna procjena uticaja na okoliš (PEIA) Zahtijev za PEIA sa slijedećim sadržajem koji će biti podnesen FMOIT: Opis (pod)projekta uključujući informacije o lokaciji, svrsi i veličini postrojenja Opis mjera da se spriječe ili ublaže mogući negativni uticaji Informacija potrebne za identifikaciju i procjenu osnovnih uticaja na okoliš Opis alternativa Kopija prostornog plana za lokaciju Ne-tehnički sažetak Zahtijev za PEIA sa slijedećim sadržajem koji će biti podnesen MPPGE: Opis (pod)projekta uključujući informacije o lokaciji, svrsi i veličini postrojenja Opis potencijalnih uticaja na okoliš Opis mjera da se spriječe ili ublaže mogući negativni uticaji Opis alternativa Kopija prostornog plana za lokaciju Opis Ne-tehnički sažetak Kat C (pod)projekti ii) EIA ii) EIA Nije potrebna nikakva EA. Zasnovano na nalazima PEIA, ako se smatra potrebnim, FMOIT određuje opseg EIS i specifični sadržaj. Minimalni sadržaj EIS: Opis projekta Opis okoliša koji može biti ugrožen projektom Opis potencijalnih značajnih uticaja na okoliš Ako se smatra potrebnim, MPPGE određuje opseg EIS i specifični sadržaj. Minimalni sadržaj EIS: Opis lokacije Opis osnovnih okolišnih uslova Opis projekta Opis potencijalnih uticaja na okoliš Opis mjera za ublažavanje uticaja 19 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) WB FBiH RS Opis mjera za ublažavanje uticaja Opis alternativa Ne-tehnički sažetak Opis teškoća koje su se javile tokom pripreme EIA Ako je primjenjivo, potencijalni uticaji na okoliš RS, BD, ostalih zemalja Zahtijev za EP Opis mjera za monitoring uticaja i aktivnosti Opis razmatranih alternativa Opis teškoća koje su se javile kod prikupljanja podataka Ne-tehnički sažetak Ako je primjenjivo, potencijalni uticaji na okoliš FBiH, BD, ostalih zemalja Zahtijev za EP Ime i adresa operatora Opis lokacije sa kopijom iz dokumenata o prostornom planiranju Opis instalacije/postrojenja Opis primarnih i sekundarnih sirovina, supstanci i energije koje koristi instalacija/postrojenje Izvori emisija Stanje lokacije projekta Tipovi i nivoi emisija, ključni uticaji na okoliš Predložene mjere i tehnologije za prevenciju ili smanjenje emisija iz instalacija, mjere za minimiziranje otpada Predložene mjere tokom povlačenja iz rada i ostale mjere Predložene mjere za monitoring emisija i/ili njihovih uticaja Opis alternativa Kopije zahtijeva za ostale dozvole Ne-tehnički sažetak Plan upravljanja otpadom Informacije o instalaciji/postrojenju, odgovornoj osobi i lokaciji Opis instalacije/postrojenja Opis primarnih i sekundarnih sirovina, supstanci i energije koje koristi instalacija/postrojenje Izvori emisija Stanje lokacije projekta Tipovi i nivoi emisija u svim dijelovima okoliša (zrak, voda, tlo), ključni uticaji na okoliš Predložene mjere i tehnologije za prevenciju ili smanjenje emisija iz instalacija Predložene mjere tokom povlačenja iz rada i druge mjere Predložene mjere za monitoring emisija i/ili njihovih uticaja Opis alternativa Plan upravljanja otpadom Ne-tehnički sažetak Institucionalno jačanje Institucionalne odgovornosti i aranžmani su opisani u Poglavljima 5 i 6 ovog ESMF. Institucionalno jačanje prezentirano u Tabela 5 je predloženo za osoblje PMU i predstavnike svake opštine/opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća imenovanih za rad na pod-projektu. Tabela 5: Predloženo institucionalno jačanje Tip obuke Obuka o esencijalnim okolišnim pitanjima od značaja i skrining procedura Obuka o nacionalnoj legislativi /standardima i međunarodnim dobrim praksama Obuka o monitoringu okoliša Polaznici PMU osoblje i predstavnici svake opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća imenovani da rade na pod-projektu Svrha Podrška za efikasni skrining, upravljanje i monitoring Trajanje Dva do četiri segmenta, 2-3 dana svaki Datumi Biće određeni. Obuka bi trebala biti obezbijeđena najmanje dva mjeseca prije 20 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) početka/kraja početka implementacije projekta. Mjesto održavanja Zavisi od broja polaznika Institut organinzacija koja će obezbijediti obuku Lokalne organizacije i konsultanti sa adekvatnim znanjem o pitanjima EA Teme koje će biti pokrivene Metode obuke Obuka bi trebala biti organizovana da uključi teoretska predavanja, ali da se fokusira na aktivno učešće i interakciju polaznika obuke, zajedno sa primjerima specifičnih projekata. Na ovaj način bi polaznici bili stimulisani da implementiraju stečeno znanje na ovoj obuci u okruženju grupnog učenja. Materijal za obuku Preporučuje se da se pripreme jednostavni priručnici sa materijalom za obuku. Zahtijevi primjenjive legislative Važnost zaštite okoliša Okolišni skrining Uticaji na okoliš Mjere zaštite okoliša Važnost monitoringa i načini da se on vrši Relevantna okolišna i socijalna legislativa u BiH 2.2 BiH tehničke smjernice za otpadne vode i otpad su opisane u dole navedenoj legislativi. 2.2.1 Legislativa u Sektoru otpada Federacija BiH Zakon o Upravljanju otpadom (Službeni List FBiH, Br. 33/03 and 72/09) Pravilnik o kategorijama otpada sa listama (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Pravilnik o izdavanju dozvola za aktivnosti male privrede u upravljanju otpadom (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Pravilnik o potrebnim uvjetima za prijenos obaveza upravljanja otpadom sa proizvođača i prodavača na operatora sistema za prikupljanje otpada (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Pravilnik koji određuje postupanje sa opasnim otpadom koji se ne nalazi na listi otpada ili čije je sadržaj nepoznat (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Pravilnik o sadržaju plana prilagođavanja upravljanja otpadom za postojeća postrojenja za tretman ili odlaganje otpada i aktivnostima koje preduzima nadležni organ (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Dekret o finansijskim garancijama za osiguravanje prekograničnog transporta otpada (Službeni List FBiH, Br. 9/05); Pravilnik o uslovima za rad postrojenje za spaljivanje otpada (Službeni List FBiH, Br. 12/05); Dekret o obaveznom podnošenju godišnjeg izvještaja o zadovoljavanju uvjeta postavljenih u dozvoli za upravljanje vodama (Službeni List FBiH, Br. 31/06); Dekret o selektivnom prikupljanju, pakovanju i označavanju otpada (Službeni List FBiH, Br. 38/06); 21 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Dekret o finansijskim i drugim garancijama za pokrivanje troškova vezanih za rizik od mogućih šteta, rehabilitaciju i procese nakon zatvaranja deponija (Službeni List FBiH, Br. 39/06); Pravilnik o obrascu, sadržaju i postupku obavještavanja o važnim karakteristikama proizvoda i ambalaže od strane proizvođača (Službeni List FBiH, Br. 6/08); Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom (Službeni List FBiH, Br. 77/08); Pravilnik o životinjskom otpadu i drugim neopasnim materijalima prirodnog porijekla koji se mogu koristiti u poljoprivredne svrhe (Službeni List FBiH, Br. 8/08); Pravilnik o upravljanju amblažom i ambalažnim otpadom (Službeni List FBiH, Br. 88/11, 28/13); Pravilnik o upravljanju otpadnom električnom i elektronskom opremom (Službeni List FBiH, Br. 87/12) Republika Srpska Zakon o Upravljanju otpadom (Službeni Glasnik RS, Br. 53/02 i 65/08) Pravilnik o sadržaju plana prilagođavanja za postojeća postrojenja i uređaje za djelatnost upravljanja otpadom i aktivnostima koje preuzima nadležni organ (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05); Pravilnik o vrstama otpada i djelatnostima upravljanja otpadom za koje je potrebna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05 i 3/07); Pravilnik o kategorijama otpada sa katalogom (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05); Pravilnik o kategorijama otpada, karakteristikama koje ga svrstavaju u opasni otpad, djelatnostima povrata komponenti i odlaganja otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05); Pravilnik o uslovima za rad postrojenja za spaljivanje otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05); Pravilnik o transportu opasnog otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 86/05); Dekret o finansijskim garancijama za osiguravanje prekograničnog transporta otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 86/05); Pravilnik o finansijskim garancijama za osiguravanje prekograničnog transporta otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 39/05); Pravilnik o uslovima za prenos obaveza sa proizvođača i prodavača na odgovorno lice sistema za prikupljanje otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 118/05); Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom (Službeni Glasnik RS, Br. 90/06); Dekret o upravljanju ambalažom i ambalažnim otpadom (Službeni Glasnik RS, Br. 50/11); Pravilnik o minimiziranju ambalažnog otpada (Službeni Glasnik RS, Br. 46/12). 2.2.2 Legislativa u Sektoru voda i otpadnih voda Federacija BiH Zakon o Vodama (Službeni List FBiH, Br. 70/06) Dekret o klasifikaciji voda i priobalnih morskih voda Jugoslavije unutar vodnih granica SR BIH (Službeni List SR BiH, Br. 18/07); Dekret o kategorizaciji proticaja (Službeni List SR BiH, Br. 42/678); Dekret o štetnim i opasnim supstancama u vodi (Službeni List FBiH, Br. 43/07); 22 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Pravilnik o načinu obračunavanja, postupku i rokovima za obračunavanje i plaćanje i kontroli izmirivanja opće vodne naknade i posebnih vodnih naknada (Službeni List FBiH, Br. 92/07, 46/09, 79/11 i 88/12); Odluka o granicama riječnih bazena i vodnih područja na teritoriji FBiH (Službeni List FBiH, Br. 41/07); Odluka o visini posebnih vodnih naknada (Službeni List FBiH, Br. 46/07); Pravilnik o sadržaju, obliku i uslovima, načinu izdavanja i čuvanja vodnih akata (Službeni List FBiH, Br. 6/08, 57/09, 72/09 i 68/12); Pravilnik o uslovima i kriterijima koje moraju zadovoljiti pravna lica za pripremu dokumentacije koja služi kao osnova za izdavanje vodnih akata (Službeni List FBiH, Br. 17/08 i 38/12); Pravilnik o sadržaju i načinu vođenja evidencije i dostavljanju podataka o količinama zahvaćene vode (Službeni List FBiH, Br. 83/08); Pravilnik o načinu određivanja granice vodnog dobra i o postupku utvrđivanja pripadnosti zemljišne čestice javnog vodnog dobra (Službeni List FBiH, Br. 26/09); Pravilnik o načinu i uslovima ograničenog prava korištenja javnog vodnog dobra (Službeni List FBiH, Br. 26/09); Pravilnik o postupcima i mjerama u slučajevima akcidenta na vodama i obalnog vodnog zemljišta (Službeni List FBiH, Br. 71/09); Pravilnik o određivanju područja podložnih eutrofikaciji i osjetljivih na nitrate (Službeni List FBiH, Br. 71/09); Pravilnik o monitoringu u područjima podložnim eutrofikaciji i osjetljivim na nitrate (Službeni List FBiH, Br. 71/09); Pravilnik o uspostavi i upravljanju informacionim sistemom voda (Službeni List FBiH, Br. 77/09); Dekret o vrstama i sadržaju planova zaštite od štetnih dejstava vode (Službeni List FBiH, Br. 14/10); Pravilnik o uslovima i kriterijima koje mora ispunjavati specijalizovano ovlašteno pravno lice za provođenje mjera otklanjanja ili sprječavanja zagađenja vode u slučaju iznenadnog zagađenja voda ili opasnosti od iznenadnog zagađenja voda i načinu davanja ovlaštenja (Službeni List FBiH, Br. 06/11); Dekret o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u prirodne recipijente i javne kanalizacione sisteme (Službeni List FBiH, Br. 04/12); Pravilnik o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koje se koriste ili planiraju da koriste za piće (Službeni List FBiH, Br. 88/12) Pravilnik uslovima koje moraju zadovoljavati ovlaštene laboratorije za ispitivanje voda, sadržžaju i načinu davanja ovlasti (Službeni List FBiH, Br. 14/10 i 14/13); Pravilnik o određivanju okolišno prihvatljivog proticaja (Službeni List FBiH, Br. 14/13). Republika Srpska Zakon o vodama (Službeni Glasnik RS, Br. 50/06, 92/09) Dekret o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka (Službeni Glasnik RS, Br. 42/01); Pravilnik o the uslovima za ispuštanje otpadnih voda u javnu kanalizaciju RS (Službeni Glasnik RS, Br. 44/01); Pravilnik o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u površinske vode RS (Službeni Glasnik RS, Br. 44/01); 23 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Pravilnik o uslovima koje moraju da ispunjavaju vodoprivredne laboratorije kao pravna lica ili u okviru pravnih lica koja vrše određenu vrstu ispitivanja površinskih, podzemnih i otpadnih voda (Službeni Glasnik RS, Br. 44/01); Pravilnik o the tretmanu i odvodnji otpadnih voda za područja gradova I naselja gdje nema javne kanalizacije (Službeni Glasnik RS, Br. 68/01); Pravilnik o mjerama zaštite, načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva sanitarne zaštite, područja na kojima se nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda namijenjenih ljudskoj upotrebi RS (Službeni Glasnik RS, Br. 7/03); Pravilnik o načinu održavanja riječnih korita i vodnog zemljišta (Službeni Glasnik RS, Br. 34/03 i 22/06); Odluka o utvrđivanju granica oblasnih riječnih slivova (distrikta) i slivova na teritoriji RS (Službeni Glasnik RS, Br. 98/06); Dekret o načinu učešća javnosti u upravljanju vodama (Službeni Glasnik RS, Br. 35/07); Dekret o stopama posebnih vodnih naknada (Službeni Glasnik RS, Br. 53/11); Dekret o načinu, postupku i rokovima obračunavanja i plaćanja posebnih vodnih naknada (Službeni Glasnik RS, Br. 53/11, 16/12, 44/13); Pravilnik o načinu i metodama određivanja stepena zagađenosti otpadnih voda kao osnovice za utvrđivanje vodne naknade (Službeni Glasnik RS, Br. 79/11, 25/12 i 36/12); 2.2.3 Ostali okolišni zakoni i dekreti koji mogu biti relevantni za realizaciju specifičnih podprojekata Federacija BiH Zakon o koncesijama (Službeni List FBiH, Br. 40/02 i 61/06); Zakon o zaštiti zraka (Službeni List FBiH, Br. 33/03 i 4/10); Zakon o zaštiti prirode (Službeni List FBiH, Br. 33/03); Zakon o fondu za zaštitu okoliša FBiH (Službeni List FBiH, Br. 33/03); Zakon o inspekcijama FBiH (Službeni List FBiH, Br. 69/05); Zakon o ribarenju u slatkim vodama (Službeni Glasnik RS, Br. 64/04); Zakon o prostornom planiraju i korištenju zemljišta FBiH (Službeni List FBiH, Br. 2/06, 72/07, 32/08, 4/10, 13/10); Zakon o poljoprivredi (Službeni List FBiH, Br. 88/07, 4/10); Zakon o poljoprivrednom zemljištu (Službeni List FBiH, Br. 52/09); Zakon o geološkom istraživanju (Službeni List FBiH, Br. 9/10); Zakon o Nacionalnom parku Una (Službeni List FBiH, Br. 44/08); Zakon o rudarstvu (Službeni List FBiH, Br. 26/10); Zakon o zaštiti od buke (Službeni List FBiH, Br. 110/12); Dekret o jedinstvenoj metodologiji za pripremu dokumenata koji se odnose na prostorno planiranje (Službeni List FBiH, Br.63/04); Dekret o šumama FBiH (Službeni List FBiH, Br. 83/09, 26/10, 38/10); Dekret o građevinsmkim objektima i intervencijama značajnim za FBiH i o građevinskim objektima, aktivnostima i intervencijama koje mogu jako uticati na okoliš, život i zdravlje ljudi u FBiH, za koje je izdata urbanistička dozvola od strane Federalnog Ministarstva za prostorno planiranje (Službeni List FBiH, Br. 85/07 i 29/08) Republika Srpska 24 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Zakon o geološkom istraživanju (Službeni Glasnik RS, Br. 51/04 and 75/10); Zakon o koncesijama (Službeni Glasnik RS, Br. 25/02, 91/06 and 92/09); Zakon o poljoprivredi (Službeni Glasnik RS, Br. 70/06, 20/07, 86/07, 71/09); Zakon o poljoprivrednom zemljištu (Službeni Glasnik RS, Br. 93/09, 86/07, 71/09); Zakon o šumarstvu (Službeni Glasnik RS, Br. 75/08); Zakon o zaštiti prirode (Službeni Glasnik RS, Br. 113/08); Zakon o hemikalijama (Službeni Glasnik RS, Br. 25/09); Zakon o biocidima (Službeni Glasnik RS, Br. 37/09); Zakon o prostornom planiranju i izgradnji (Službeni Glasnik RS, Br.55/10); Zakon o nacionalnim parkovima (Službeni Glasnik RS, Br. 75/10); Zakon o fopndu za zaštitu životne sredine RS (Službeni Glasnik RS, Br. 117/11); Zakon o zaštiti vazduha (Službeni Glasnik RS, Br. 124/11); Zakon o ribarenju (Službeni Glasnik RS, Br. 72/12); Zakon o Nacionalnom parku Kozara (Službeni Glasnik RS, Br. 121/12); Zakon o Nacionalnom parku Sutjeska (Službeni Glasnik RS, Br. 121/12); Dekret o šumama (Službeni Glasnik RS, Br. 83/09, 26/10 i 38/10); Dekret o Crvenoj listi ugroženih vrsta flore i faune RS (Službeni Glasnik RS, Br. 124/12). 2.2.4 Zakonski okvir vezano za socijalna pitanja Konstititivni /ustavni dokumenti Ustav BiH Ustav BiH je dogovoren (potpisan je sporazum) 1995 između strana u Opštem okvirnom sporazumu za mir u BiH, tj. Dejtonski mirovni sporazum, i on čini njegov Aneks 4. Ustav ima jaku komponentu ljudskih prava kako se daje u njegovom Članu 2, u skladu sa kojim: BiH i njeni Entiteti će osigurati najviši nivo međunarodno priznatih ljudskih prava i fundamentalnih sloboda, Prava i slobode uspostavljene u Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i fundamentalnih sloboda i njeni Protokoli će se direktno primjenjivati u BiH. Ovo će imati prioritet nad implementacijom nacionalne legislative, Pravo na vlasništvo je navedeno kao jedno trinaest fundamentalnih ljudskih prava zaštićenih unutar Ustava. Ustav FBiH Ustav FBiH je usvojen 1994 (sa kasnijim amandmanima 1994, 1997, 2002 i 2003). Premda je više elaboriran od Ustava BiH, Ustav FBiH općenito slijedi onaj od BiH. Njegov Član II A. 2 garantuje građanima FBiiH “najviši nivo međunarodno priznatih prava i sloboda”. Ustav RS Ustav RS je usvojen 1992 (sa kasnijim amandmanima 1994, 1996, 2002 i 2009). Ustav RS također općenito slijedi onaj od BiH. Njegov Član 5 garantuje građanima RS “zaštitu ljudskih sloboda i prava u skladu sa međunarodnim standardima”. Član 54 navodi da “Sve forme vlasništva će uživati jednaku zakonsku/pravnu zaštitu”, dok Član 56, paragraf 1 navodi da “vlasnička prava mogu biti ograničena ili opozvana od strane zakona, shodno poštenoj kompenzaciji”. 25 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Akvizicija/sticanje zemljišta i ponovno naseljavanje U BiH, eksproprijacija, tj. nabavka nekretnine u javnom interesu je regulisana na nivou entiteta i BD. FBiH i RS zakoni su u velikoj mjeri harmonizirani, naročito u pogledu procedure eksproprijacije i upravljanja žalbama. FBiH Zakon o eksproprijaciji U FBiH, eksproprijacija je regulisana Zakonom o eksproprijaciji FBiH (Službeni List FBiH, Br. 70/07 i 36/10), dok se implementacijom eksproprijacijskih procedura bave opštinske uprave. Zakon o eksproprijaciji reguliše uslove (uspostavljanje javnog interesa), proceduru za eksproprijaciju nekretnine za izgradnju postrojenja od javnog interesa i kompenzaciju za eksproprirano vlasništvo. On se također bavi pitanjima rješavanja žalbi i sporova, i, do ograničenog obima, podobnošću za kompenzaciju. RS Zakon o eksproprijaciji Trenutni Zakon o eksproprijaciji RS je na snazi od 2006 (Službeni Glasnik RS, Br. 112/06, 37/07 i 110/08). Ovaj Zakon reguliše uslove (uspostavljanje javnog interesa), proceduru za eksproprijaciju nekretnine za izgradnju postrojenja i obavljanje poslova od javnog interesa i kompenzaciju za eksproprirano vlasništvo. On se također bavi pitanjima rješavanja žalbi i sporova, i, do ograničenog obima, podobnošću za kompenzaciju. Ostali propisi relevantni za Projekt Zakon o Odnosima pravnog vlasništva FBiH Zakon o Odnosima pravnog vlasništva usvojen 1998 (Službeni List FBiH, Br. 6/98) i nadopunjen 2003, reguliše uslove i način nabavljanja/sticanja, korištenja, zaštite i prekida vlasničkih prava, prava na uživanje, prava zadržavanja, posjedovanja I prava vlasništva stranih državljana u Federaciji BiH. Zakon naglašava da vlasnička prava mogu samo biti ograničena ili oduzeta u javnom interesu, navodeći da vlasnik ima pravo na punu kompenzaciju u takvim slučajevima (Član 6). Najznačajnije odredbe ovog Zakona koje se tiču eksproprijacije su članovi koji dozvoljavaju legalizaciju većine “ilegalno uspravljenih/izgrađenih” objekata sve dok su ispunjeni uslovi uspostavljeni zakonom. Zakon o stvarnim vlasničkim pravima RS Zakon o stvarnim vlasničkim pravima u RS je usvojen 2008 (Službeni Glasnik RS, Br. 124/ 08). On reguliše nabavku vlasništva, korištenje, raspolaganje, zaštitu i prekid vlasničkih prava, i ostalih stvarnih vlasničkih prava. Najznačajnije odredbe ovog Zakona koje se tiču eksproprijacije su članovi koji dozvoljavaju legalizaciju većine “ilegalno uspravljenih/izgrađenih” objekata sve dok su ispunjeni uslovi uspostavljeni zakonom, što bi trebao biti slučaj za mnogo takvih objekata. Zakon o Građevinskom zemljištu FBiH 26 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Zakon o građevinskom zemljištu FBiH je usvojen 2005 (objavljen u Službenom Listu FBiH, Br. 67/05). Član 61 dozvoljava legalizaiju nelegalno izgrađenih objekata na građevinskom zemljištu u državnom vlasništvu na kojem je objekat izgrađen. Ovaj član omogućuje nakon toga izdavanje dozvole za gradnju od strane Opštinskog vijeća u skladu sa Zakonom o prostornom planiraju i korištenju zemljišta u FBiH. Član 16 dozvoljava Opštinskom vijeću eksproprijaciju gradskog građevinskog zemljišta u privatnom vlasništvu u procesu eksproprijacije; prava prethodnog vlasnika su regulisana detaljno Članom 20. Zakon o Građevinskom zemljištu RS Zakon o građevinskom zemljištu RS je usvojen 2006 (Službeni Glasnik RS, Br. 112/06). Zakon dozvoljava eksproprijaciju građevinskog zemljišta u skladu sa Zakonom o eksproprijaciji RS i Zakonom o prenosu stvarnog vlasništva RS. Zakon o poljoprivrednom zemljištu FBiH Zakon o poljoprivrednom zemljištu FBiH je usvojen 2009 (Službeni List FBiH, Br. 52/09). U skladu sa Zakonom, poljoprivredno zemljište u državnom vlasništvu ne može biti prodano već samo dato u najam, koncesiju i zamjenu, isključivo za uspostavljanje primarne poljoprivredne proizvodnje. Zakon o poljoprivrednom zemljištu RS Zakon o poljoprivrednom zemljištu RS je usvojen 2006 (Službeni Glasnik RS, Br. 93/06, 86/07 i 14/10). Premda zakon zabranjuje korištenje poljoprivrednog zemljišta u ne-poljoprivredne svrhe, on posebno dozvoljava eksproprijaciju takvog zemljišta ako je uspostavljen javni interes za izgradnju postrojenja u definisanim područjima (uključujući komunalnu infrastrukturu). Poljoprivredno zemljište u vlasništvu RS može se učiniti dostupnim pravnim licima i pojedincima u formi najma, poslovne koncesije na poljoprivredno zemljište za pravna lica, isključivo za uspostavljanje primarne poljoprivredne proizvodnje. Propisi za legalizaciju nelegalne gradnje U FBiH, legalizacija nelegalno izgrađenih zgrada je obično regulisana dekrisima na kantonalnom nivou, i implementirana na opštinskom nivou. Ovi propisi navode uslove i procedure primjenjive za legalizaciju nelegalno izgrađenih građevina. U RS, legalizacija je regulisana Entitetskim propisima (Propis o legalizaciji nelegalno izgrađenih objekata). Gore navedeni propisi regulišu proces, zahtijeve i metodu legalizacije nelegalno izgrađenih objekata i nelegalnih poslova, kao i rješavanje zakonskog statusa privremenih objekata. 2.3 Smjernice WB o okolišu, zdravlju i bezbjednosti (EHS) Grupa Svjetske Banke, koja uključuje IBRD i IFC je razvila Smjernice za okoliš, zdravlje i bezbjednost (EHS). EHS Smjernice su tehnički referentni dokument sa opštim i za-industrijuspecifičnim primjerima Dobre međunarodne industrijske prakse (GIIP). One sadrže nivo izvršenja i mjere koje su normalno prihvatljive za Grupu, i za koje se općenito smatra da se mogu postići u novim postrojenjima po razumnim troškovima sa postojećom tehnologijom. 27 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Primjena EHS Smjernica na postojeća postrojenja može uključiti uspostavljanje za-lokacijuspecifičnih ciljeva sa prikladnim vremenskim rasporedom za njihovo postizanje. Proces procjene okoliša može preporučiti alternativne (više ili niže) nivoe mjera, koje, ako budu prihvatljive za Banku, postaju projektni ili za-lokaciju-specifični zahtijevi. Specifično za ASEPC projekt slijedeće smjernice trebaju se koristiti kada i ako je primjenjivo: Opšte EHS smjernice Okolišne o Otpadne vode i kvalitet ambijentalnih voda o Očuvanje voda o Upravljanje vodama o Buka Profesionalno zdravlje i bezbjednost o Opšti projekat postrojenja i rad o Komunikacija i obuka o Oprema za ličnu zaštitu (HTZ/PPE) o Monitoring Zdravlje i bezbjednost zajednice o Kvalitet i dostupnost vode o Bezbjednost saobraćaja o Pripremljenost i odgovori u hitnim situacijama Izgradnja i povlačenje iz rada o Okoliš o Profesionalno zdravlje i bezbjednost o Zdravlje i bezbjednost zajednice Smjernice za industrijski sektor o Uređaji/potrojenja za upravljanje otpadom o Voda i sanitacija 28 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 3 SAŽETAK TRENUTNOG STATUSA POTENCIJALNIH (POZNATIH) ULAGANJA I TP Idejni projekti i projektna dokumentacija, uključujući pripremu tenderske dokumentacije za pristup EU fondovima, za ulaganja u treman otpadnih voda i procjednih voda kako bi se uskladili sa zahtijevima EU u BiH biće pripremljeni za: U FBiH: Mostar u Hercegovačko-neretvanskom Kantonu, Livno i Glamoč u Kantonu 10, Posušje u Zapadno-hercegovačkom Kantonu, i Neum na jadranskoj obali (također Hercegovačko-neretvanski Kanton); U RS: Trebinje i Gacko u Istočnoj Hercegovini. Ovu su tentativna ulaganja i njihovo učešće u projektu će biti potvrđeno tokom pregovora o projektu. Dodatno na TP projekat će finansirati demonstrativno ulaganje (pogon za tretman procjednih voda) na novom dijelu deponije Mostar. Trenutni status pripremljenosti ovih projekata je pokazan u formi tabele u Aneksu 6. 29 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 4 ODREĐIVANJE OKOLIŠNIH I SOCIJALNIH OBAVEZA Svi pod projekti koji će biti finansirani unutar ASEPCP (I) trebali bi biti podložniod strane PMU procesu okolišnog pregleda koji se sastoji od procedura opisanih u ovom EMSF. PMU i opštinska preduzeća trebaju koristiti ove procedure u pregledanju i procjenjivanju podprojekata, i da informiše opštine ili opštinska preduzeća o okolišnim zahtijevima za procjenjivanje pod-projekata, tako da pod-projekti mogu biti implementirani na okolišno zdrav način. Ove procedure i zahtijevi inkorporiraju okolišnu i socijalnu legislativu, kao i građevinske zakone i podzakonska akta FBiH i RS, i bezbjednosne politike WB5. ASEPCP (I) će finansirati dva tipa pod-projekata: a) pod-projekte tehničke pomoći i b) investicione pod-projekte. Projekt će isključivo finansirati dvije direktne demonstracijske investicije zbog prilično malog iznosa GEF granta. Jedan će biti u Bosni i Hercegovini a drugi u Hrvatskoj. U ovoj fazi pripreme projekta neki od pod-projekata su već poznati a neki su provizorni. Lista dole pokazuje pod-projekte koji će biti uključeni u projekt. Tabela 6: Lista specifičnih pod-projekata koji će biti finansirani unutar Projekta Pod-projekt Opis pod-projekta / vrsta intervencije Komponenta 1 – Demonstrativne investicije Oprema za laboratoriju HV za monitoring Različite kopnene ili laboratorije na moru mora (Hrvatska) (istraživački brodovi) Postrojenje za tretman procjednih voda iz Novo: Deponija Diklo u Zadru čvrstog otpada u Hrvatskoj Postrojenje za tretman procjednih voda iz Nadogradnja: Novi dio deponije Mostar čvrstog otpada u BiH Komponenta 2 – Tehnička pomoć Procjena ispuštanja nutrijenata (u Različit tip studija Hrvatskoj) Nadzor postrojenja za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (deponija Mostar) Monitoring kvaliteta vode prije i nakon instalacije postrojenja za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (deponija Mostar) Tehnička dokumentacija (EU finansira) i podržavanje studija za tretman otpadnih voda i procjednih voda iz čvrstog otpada u Hrvatskoj Tehnička dokumentacija (EU finansira) i podržavanje studija za tretman otpadnih voda i procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH Izvjesnost lokacje pod-projekta Potvrđeno Potvrđeno Potvrđeno Djelimično potvrđeno, otvoreno za nove aplikacije Nadzor građevinskih radova Potvrđeno Instalacija 2 dodatna piezzometra i monitoring kvaliteta vode prije i nakon puštanja u rad novog dijela deponije Mostar Nadogradnje: Ploče, Novigrad, Skradin Pogoni za tretman otpadnih voda i sistemi za tretman procjednih voda: Livno, Glamoč, Posušje and Neum u FBiH i Trebinje i Gacko u RS 5 Potvrđeno Djelimično potvrđeno, otvoreno za nove aplikacije Djelimično potvrđeno, otvoreno za nove aplikacije Bezbjednosne politike Svjetske Banke - Okolišne politike, Socijalne politike, Pravne politike i Bankina politika objavljivanja; www.worldbank.org/safeguards 30 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Procedure se u suštini sastoje od procesa skrininga okoliša, pripreme EA dokumenta i konsultacija, planiranja upravljanja okolišem (EMP) i monitoringa usklađenosti sa planovima aktivnosti preporučenih za kontrolisanje i ublažavanje rizika za okoliš. 1) Skrining okoliša će obaviti PMU u ranoj fazi u pregledu pod-projekta kako bi odlučili o prikladnim obaveznim okolišnim dokumentima potrebnim za predložene pod projekte. Na osnovu ishoda skriniga, biće određen opseg EA za pod-projekte. 2) Opštine / opštinska (ili javna komunalna) preduzeća će biti odgovorna za pripremanje tražene EA da su bilo kakva odobrenja potrebna za predložene pod-projekta pribavljena od nadležnih vlasti kako je propisano relevantnom nacionalnom legislativom i da je to na liniji sa procedurama Svjetske Banke kako je opisano u ovom dokumentu. Opštine / opštinska (ili javna komunalna) preduzeća će se prvo uskladiti sa nacionalnom legislativom i onda na osnovu analize onoga što nedostaje ažurirati dokumente da se usklade sa bezbjednosnim procedurama WB opisanim u ovom ESMF. Kada jednom EA bude provedena, javne konsultacije obavljene i preporuke inkorporirane u pod-projekt, PMU će procijeniti paket predloženog pod-projekta i dozvoliti njegovo finansiranje. 3) EMP-i će biti implementirani od strane izvođeče radova a nadzorovaće ih direktno nadzorni inženjer opštine / opštinskih (ili javnih komunalnih) preduzeća. Implementacija EMP-a će također biti praćena od strane PMU koja će biti zadužena za pregled, odobrenje, i proces nadzora. Opseg EIA, gdje je potrebno, je propisan Zakonima o zaštiti okoliša FBiH6 i RS7 i relevantnim kantonalnim Zakonima (u FBiH). Opseg EIA bi bio nadopunjen sa EMP. EMP bi trebao biti pripremljen u skladu sa bezbjednosnom politikom WB OP 4.01 (vidi Aneks 7). Sveukupne okolišne procedure primijenjene na ciklus pod-projekta i odgovornosti ključnih strana su opisane detaljno dole. 4.1 Skrining okoliša Skrining okoliša je prvi korak u obaveznom okolišnom procesu pregledanje aplikacija podprojekta. Njegova svrha je da odredi da li je pod-projekt podoban za podršku unutar projekata Svjetske Banke. Posebice, on određuje okolišni rizik koji prati predloženi pod-projekt i idetifikuje tip obavezne okolišne dokumentacije koja je potrebna za implementaciju projekta. Pod-projekti koji nisu prihvatljivi zbog prirode predloženih akltivnosti će biti odbačeni. 4.1.1 Procedure skrininga projekta u FBiH i RS U FBiH, investicije koje zahtijevaju EIA su identifikovane Propisu o pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš i postrojenja kojima je dozvoljeno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola8. Propis daje listu aktivnosti i industrijskih postrojenja koja podliježu obaveznoj EIA i procedure izdavanja dozvola na nivou FBiH, kao i aktivnosti i postrojenja koja podliježu individualnoj evaluaciji vezano za zahtijeve EIA. Ako takva individualna evaluacija pokaže da nikakva EIA nije 6 Službeni List FBiH, Br. 33/03, 38/09 Službeni Glasnik RS, Br. 71/12 8 Službeni List FBiH, Br. 19/04 7 31 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) potrebna, FMOIT izdaje EP na osnovu dokumenata već podnesnih, ukoliko data aktivnost ili postrojenje nisu u potpunosti izuzeti od izdavanja okolišne dozvole. Kada evaluira zahtijev EIA, FMOIT uzima u obzir individualne karakteristike projekta (veličinu industrijskog pogona /postrojenja, stvaranje otpada, zagađenje, itd.), lokaciju projekta i osjetljivost okoliša, kao i karakteristike potencijalnih uticaja (obim uticaja, vjerovatnost, itd.). Neki kantoni također imaju svoje vlastite okolišne zakone i podzakonska akta, tj. propise za implementaciju o aktivnostima i postrojenjima koja mogu raditi samo sa validnom EP. Za aktivnosti ili postrojenja sa parametrima ispod pragova vrijednosti definisanih od strane FBiH Propisa o pogonima i postrojenjima koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš i postrojenja kojima je dozvoljeno da budu izgrađena i puštena u rad samo ako im bude odobrena okolišna dozvola 9, ukoliko se ne smatra izuzetim, EP izdaje nadležno Kantonalno ministarstvo okoliša. Međutim, nikakva EIA procedura se ne provodi na kantonalnom nivou l 10, tj. postrojenja i aktivnosti su podložna direktnom izdavanju dozvole na osnovu evaluacije osnovnih informacija obezbjeđenih uz aplikacije za dozvolu. U svim drugim aspektima, okolišna legislativa kantona liči na legislativu FBiH. U RS, investicije koje zahtijevaju EIA su identifikovane u Dekretu/propisu o instalacijama koje mogu biti izgrađene i puštene u rad samo ako im je odobrena okolišna dozvola (Službeni Glasnik RS, Br. 70/06). Dekret/propis o projektima koji podliježu EIA proceduri i kriterijima za skrining i određivanje obuhvata (Službeni Glasnik RS, Br. 07/06) liste industrijskih pogona, postrojenja i projekata sa znatnim negativnim uticajem na okoliš koji podliježu obaveznoj EIA kao dio procedure izdavanja okolišne dozvole. Međutim, budući da je novi Zakon o zaštiti okoliša RS11 usvojen 2012, ovi Dekreti/propisi će morati biti zamijenjeni novima u narednom periodu. ASEPCP (I) je klasifikovan kao Kategorioja B. Bilo koji projekt koji potpada pod Kategoriju A (mada nije predviđen) bio bi isključen iz finansiranja. Ovo bi bili projekti koji bi imali visoko značajne, negativne, i/ili dugoročne negativne uticaje na ljudsko zdravlje i prirodno okruženje čiju je magnitudu teško odrediti u fazi identifikacije pod-projekta. Ovi uticaji također mogu pogoditi jedno šire područje nego što su lokacije pod-projekta. Kako projekt planira da podrži isklučivo nadogradnje postojećih pogona za tretman otpadnih voda ili deponija, projekti kategorije A nisu predviđeni. Tabela 7 identifikuje najčešće vrste investicija i tehničke pomoći (TA) planirane unutar projekta (PPOV-i i deponije) koje bi mogle doći u aplikaciju pod-projekta. Za takve tipove investicija, identifikovane su WB okolišne kategorije i kategorije nacionalnih okolišnih obaveza. Sve te investicije specificirane u legislativi FBiH ili RS koje zahtijevaju EIA, smatraju se kao projekti Kategorije A. Većina investicija identifikovanih u Tabela 7 predstavljaju klasifikaciju Kategorije B. One su obično rehabilitacije ili nadogradnja postojećih postrojenja. Ako bilo koji od projekata definsanih u Tabela 7 bude lociran u prirodno zaštićeno područje ili direktno utiče na takvo područje, projekt će biti klasifikovan kao Kategorija A. Tabela 7: Matrica okolišnog skrininga 9 Službeni List FBiH, Br. 19/04 Sa izuzetkom Hercegovačko-Neretvanskog Kantona, čija legislativa dozvoljava da Kantonalno MO odluči da li će biti urađena EIA za određene tipove aktivnosti i postrojenja, kao preduslov za izdavanje okolišne dozvole. 11 Službeni Glasnik RS, Br. 71/12 10 32 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Vrsta investicije PPOV rehabilitacija a) PPOV kapaciteta > 50,000 ES Institucija WB b) PPOV kapaciteta 10,00050,000 ES c) PPOV kapaciteta < 10,000 ES Kategorija / zahtijev Entitet FBiH Kanton Za a) Kategorija A / E(I)A Za b) i c) Kategorija B / EA sadži samo EMP Za a) i b) AP&EP (ako nije prethodno izdata okolišna dozvola) Za c) AP & EP u HNK, inače EA sa EMP AP&EP (ako nije prethodno izdata okolišna dozvola) RS Izgradnja novog PPOV a) PPOV kapaciteta > 50,000 ES WB b) PPOV kapaciteta 10,00050,000 ES Entitet c) PPOV kapaciteta < 10,000 ES FBiH Kanton RS Deponije a) Deponije koje primaju više od 10 t/dnevno ili sa kapacitetom većim od 25,000 t, isključujući deponije inertnog otpada b) Deponije koje primaju više od 5 t/dnevno ili sa kapacitetom WB FBiH Entitet Kanton RS Za a) Kategorija A / E(I)A Za b) i c) Kategorija B / EA Za a) EIA Za b) FMOIT će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne -EA sa EMP Za c) Neki kantoni u FBiH - EA Sa EMP HNK – EA sa EMP za PPOV-e kapaciteta 1,000 10,000 ES PPOV-i nisu regulisani unutar kantonalnih propisa ZHK i Kantona 10 Za a) EIA Za b) MPPGE će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne EA sa EMP Za a) Kategorija A / E(I)A Za b) i c) Kategorija B / EA Za a) EIA Za b) FMOIT će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne -EA sa EMP Za c) EA sa EMP Za a) EIA 33 Harmonizacija - ishod Za a) EIA Za b) Ako rad PPOV bude ponovno pokrenut nakon investicije / ako ne bude prethodno izdata okolišna dozvola, AP + EP u skladu sa FBiH/RS zahtijevimat, ažuriranim od strane EMP Za c) Ako rad PPOV bude ponovno pokrenut nakon investicije / ako ne bude prethodno izdata okolišna dozvola, AP + EP samo za investicije u HNK, ažurirane od strane EMP, inače EA sa EMP Za a) EIA Za b) Nadležno ministarstvo će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne EA sa EMP Za c) EA sa EMP Za a) EIA Za b) Nadležno ministarstvo će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne EA sa EMP Za c) EA sa EMP Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Vrsta investicije Institucija Kategorija / zahtijev većim od 10,000 t, isključujući deponije inertnog otpada c) Deponije koje primaju manje od 5 t/dnevno ili sa kapacitetom od 2,000 do 10,000 t, isključujući deponije inertnog otpada Harmonizacija - ishod Za b) MPPGE će odrediti na bazi od slučaja do slučaja da li je EIA potrebna, ako ne EA sa EMP Legenda: AP – Plan prilagođavanja, tj. plan aktivnosti za prilagođavanje najboljim praksama, zasnovan na međunarodnim najboljim dostupnim tehnikama (BAT); ovoje preduslov da se pribavi okolišna dozvola za nastavak rada. Plan prilagođavanja sadrži informacije uporedive sa onima iz EIA; međutim, on se fokusira na poboljšanja u postojećim postrojenjima da se zadovolje prihvatljivi ekološki standardi EA – Procjena okoliša /Environmental Assessment EIA – Procjena uticaja na okoliš /Environmental Impact Assessment EMP – Plan upravljanja okolišem /Environmental Management Plan EP – Izdavanje ekološke dozvole/izdavanje dozvole /Environmental Permit/Permitting FMOIT – Federalno ministarstvo okoliša i turizma HNK – Hercegovačko-neretvanski Kanton MPPGE – Ministarstvo prostornog planiranja, građevinarstva i ekologije RS ES – teret zagađenja vode izražen kao "Ekvivalent stanovnika “ WB – Svjetska banka /World Bank ZHK – Zapadno-hercegovački Kanton PPOV – Pogon/postrojenje za tretman (prečišćavanje) otpadnih voda 4.1.2 Kategorizaija predloženih pod-projekata PMU će blisko raditi sa opštinama i opštinskim preduzećima na obaveznim ekološkim dokumentima i obezbijediti sugestije / savjete u skladu s tim. Da li je potrebna puna EIA ili pojednostavljena EA (EIA, EMP, EMP ček-lista) odrediće PMU ili nadležno ministarstvo na osnovu procesa skrininga. WB će obezbijediti traženu podršku PMU za svaki pod-projekt, zbog malog broja podržanih pod-projekata. PMU će prvo odrediti kategoriju pod-projekta i okolišnu kategoriju pod-projekta. Predloženi pod-projekt bi trebao biti klasificiran zavisno od tipa/vrste, lokacije, osjetljivosti, i veličine podprojekta i prirode i magnitude njegovih potencijalnih uticaja na okoliš. Tabela 8: Predložena kategorizacija pod-projekata PodKomponenta projekta i Podprojekt projekt Br.: Komponenta 1 – Demonstrativne investicije Pogon za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Komponenta 2 – Tehnička pomoć Okolišna kategorija 1 2 Nadzor pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog Opis Kategorija B Izgradnja PPOV na novom dijleu deponije Mostar koji još nije pušten u rad Kategorija C Nadzor građevinskih radova 34 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Podprojekt Br.: Komponenta projekta i Podprojekt Okolišna kategorija Opis otpada u BiH (Deponija Mostar) 3 Monitoring kvaliteta vode prije i nakon instalacije pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Tehnička dokumentacija (EU finansira) i studije podrške za investicije u otpadne vode i tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH 4 Kategorija C Instalacija 2 dodatna piezzometra i monitoring kvaliteta vode prije i nakon puštanja u rad novog dijela Deponije Mostar Kategorija B Tehnička dokumentacija (studije izvodivosti, idejni projekti i projektna dokumentacija, E(I)A, dozvole) za specifično finansiranje investicionih projekata za pogone za tretman otpadnih voda i pogone za tretman procjedne vode iz čvrstog otpada Prateća dokumentacja koja uključuje različite preglede postojeće dokumentacije, ažuriranje planova, itd. Kategorija C Pod-projekt Br.1 – Tretman procjednih voda iz čvrstog otpada Ne više od dva predložerna pod-projekta koja se odnose na tretman procjednih voda iz čvrstog otpada (Mostar u BiH i Zadar u Hrvatskoj) biće finansirani unutar ASEPCP (I). Oni potpadaju u Kategoriju B, jer se očekuje da će uticaji biti od koristi za okoliš. Negativni uticaji su specifični za lokaciju a nepovratni uticaji se ne očekuju. U većini slučajeva se lako mogu izraditi mjere ublažavanja. Pod-projekti će samo finansirati izgradnju pogona za tretman procjednih voda, rehabilitaciju ili nadogradnju postojećih deponija, tako minimizirajući uticaj cijele deponije na okoliš. Zakon o zaštiti okoliša FBiH12 definiše značajne promjene u pšostojećim pogonima i instalacijama za koje je potrebna EIA: Povećanje za više od 25% u proizvodnji, korištenju energije, korištenju vode, korištenju zemljišta, emisijama i stvaranju otpada; Povećanje za više od 25% u zadnjih deset godina u proizvodnji, korištenju energije, korištenju vode, korištenju zemljišta, emisijama i stvaranju otpada. Za pod-projekt Br.1 – Pogon za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH predviđeni su slijedeći koraci: 1) Javno komunalno preduzeće treba tražiti mišljenje od nadležnog ministarstva da lije za ovu nadogradnju deponije potrebna EIA potrebna ili ne (JKP “Deponija” Uborak-Mostar pribavilo je EP (Br. UP-I/05-23-94-4/07 SN) izdano od FMOIT 08. juna 2009. EP vrijedi 5 godina; međutim, JKP Deponija” mora pojasniti da li će izgradnja PPOV rezultirati povećanjem za više od 25% u instalaciji za koju je odobrena EP); 2) Ako nadležno ministarstvo zahtijeva EIA, JKP mora angažovati usluge licenciranog konsultanta da pripremi EIA u skladu sa procedurama FBiH i/ili Hercegovačko- 12 Službeni List FBiH, Br. 33/03, 38/09 35 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Neretvanskog Kantona (HNK). Javno komunalno preduzeće će dijeliti ToR za EIA, koji će biti ažuriran da se uskladi sa OP 4.01. tj. da uključi EMP. 3) Ako EIA ne zahtijeva nadležno ministartvo, JKP mora pripremiti EA sa EMP u skladu sa procedurama Svjetske Banke (WB). Ako nadležno ministarstvo potvrdi da je EIA potrebna, ToR za EIA će biti ažuriran da uključi EMP. Razvoj/izradu EIS će finansirati ovaj projekt unutar komponente tehničke pomoći. Demonstracioni nacrt EMP za Mostar biće pripremljen sa ovim ESMF na osnovu dostupnih informacija; međutim EMP će biti ažuriran u procesu pripremanja EIS; ako je EIA potrebna. Pod-projekt Br.2 – Nadzor pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Ovaj projekat predviđa nadzor građevinskih radova tokom izgradnje pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada na deponiji Mostar. Sam projekt potpada u Kategoriju C, budući da se očekuje da uticaji na okoliš budu zanemarivi. Međutim, nadzor izgradnje će doprinijeti da aktivnosti izgradnje i instalacije pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada budu izvršene na okolišno zdrav način i da potencijalni štetni uticaji na okoliš budu izbjegnuti ili minimizirani. PMU će učestvovati u pripremi ToR dok će specijalist za okoliš iz WB uraditi prethodni pregled i u skladu sa tim dati savjete. Pod-projekt Br.3 - Monitoring kvaliteta vode prije i nakon instalacije pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Ovaj pod-projekt uključuje instalaciju 2 dodatna piezzometra (2 piezzometra već postoje u širem području deponije) i monitoring kvaliteta vode prije i nakon puštanja u rad novog dijela deponije Mostar. Tip analize predviđen ovim pod-projektom bi uključio provođenje monitoringa kvaliteta vode kako bi se uspostavile osnove (osnovne činjenice) prije puštanja deponije u rad. Nakon puštanja u rad, predviđen je redovni monitoring kvaliteta vode. Ovaj projekt bi spadao u Kategoriju C. PMU će učestvovati u pripremi ToR dok će specijalist za okoliš iz WB uraditi prethodni pregled i u skladu sa tim dati savjete. Pod-projekt Br.4 – Tehnička dokumentacija (EU finansiranje) i studije podrške za investicije u otpadne vode i tretman procjednih voda iz čvrstog otpada Projekat bi finansirao tehničku dokumentaciju i prateće dokumente za investicije u otpadne vode i pogone za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada. Ova dokumentacija bi bila pripremljena zajedno sa aplikacijom za finansiranje od strane EU. Unutar ovog pod-projekta očekuju se projekti Kategorije B i Kategorije C: Kategorija B projekti bi uključili pripremu tehničke dokumentacije (studije izvodivosti, idejne projekte i projektnu dokumentaciju, E(I)A, dozvole) za specifične investicije koje se odnose na pogone za tretman otpadnih voda i pogone za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada. Za ovo pod-projekte predviđeni su slijedeći koraci: 1) Opština ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće moraju obezbijediti informacije o predloženom projektu prezentirane u Upitniku za TA-e (vidi Aneks 3) za PMU; 2) Ako nije izričito regulisano u legislativi na entitetskom ili kantonalnom nivou, opština ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće moraju tražiti mišljenje od nadležnog ministarstva da li je za pripremanje ove investicije potrebna EIA; 36 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 3) Ako je potrebna EIA, opština ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće moraju angažovati usluge licenciranog konsultanta da pripremi EIA u skladu sa relevantnim procedurama u FBiH ili RS. Opština i/ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće će dijeliti ToR za EIA, koji će biti ažuriran da se uskladi sa OP 4.01. tj. da uključi EMP. 4) Ako EIA ne zahtijeva nadležno ministartvo, opština ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće mora pripremiti EA sa EMP u skladu sa procedurama Svjetske Banke (WB) 4.2 Kategorija C projekti bi uključili prateću dokumentaciju koja sadrži različite preglede postojeće dokumentacije, planove ažuriranja, moguću pripremu strateške procjene okoliša, itd. U tom slučaju, PMU mora biti sigurna da će projeka imati jak naglasak na poboljšanju kvaliteta okoliša i održivosti zadatka. PMU će učestvovati u pripremi ToRova dok će specijalist za okoliš iz WB uraditi prethodni pregled i dati savjete u skladu sa tim. Obavezna okolišna dokumentacija Na osnovu procesa skrininga slijedeća dokumentacija se očekuje za komponente Projekta: Tabela 9: Okolišne obaveze potrebna za Projekt PodKomponenta projekta i Podprojekt projekt Br.: Komponenta 1 – Demonstrativne investicije Okolišna kategorija 1 Pogon za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Kategorija B Obavezna dokumentacija 1) Notifikacija nadležnog ministarsva da li je EIA potrebna ili ne 2) Ako je EIA potrebna, EIA pripremljena u skladu sa procedurama FBiH i/ili NK a EMP u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB 3) Ako EIA nije potrebna, EA i EMP pripremljeni isključivo u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB Komponenta 2 – Tehnička pomoć 2 3 4 Nadzor pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Monitoring kvaliteta vode prije i nakon instalacije pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Deponija Mostar) Tehnička dokumentacija (EU finansira) i studije podrške za investicije u otpadne vode i tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH Kategorija C Nisu potrebni nikakvi obavezni dokumenti Kategorija C Nisu potrebni nikakvi obavezni dokumenti Kategorija B 37 1) Ako nije izričito regulisano u legislativi na entitetskom ili kantonalnom nivou - notifikacija nadležnog ministarsva da li je EIA potrebna ili ne 2) Ako je EIA potrebna, EIA pripremljena u skladu sa procedurama FBiH (i/ili kantona) Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Podprojekt Br.: Komponenta projekta i Podprojekt Okolišna kategorija Kategorija C Obavezna dokumentacija ili RS legislativom, EMP u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB 3) Ako EIA nije potrebna, EA i EMP pripremljeni isključivo u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB Nisu potrebni nikakvi obavezni dokumenti EA je proces čija širina, dubina i tip analize zavise od prirode, veličine i potencijalnih uticaja na okoliš predloženog pod-projekta. EA identifikuje i evaluira potencijalne okolišne rizike i uticaje projekta u njegovom području uticaja; proučava alternative projekta; identifikuje načine poboljšanja odabira projekta, viđenja, planiranja, dizajna i implementacije sprječavajući, minimizirajući, ublažavajući ili kompenzirajući negativne uticaje na okoliš; i poboljšavajući pozitivne uticaje i uključuje proces ublažavanja i upravljanja negativnim uticajima na okoliš tokom cijele implementacije projekta. EA se inicira što je ranije moguće u obradi projekta i integrisana je blisko sa ekonomskim, finansijskim, institucionalnim, socijalnim, i tehničkim analizama predloženog projekta. Svrha EA je da preporzna okolišne uticaje/posljedice rano u procesu pripreme pod-projekta, tako da oni mogu biti inkorporirani u dizajn pod-projekta. Opseg E(I)A može široko varirati zavisno od prirode i lokacije pod-projekta; stoga, teško je dati jasnu smjernicu o dužini vremena potrebnog za EIA ili pripadajuće troškove. Razvoj i finansiranje E(I)A je ogovornost opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća i općenito je blisko povezano sa razvoje studije izvodivosti za predložene aktivnosti. Tokom EA procesa, opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće moraju konsultovati grupe pogođene projektom i lokalne nevladine organizacije (NVO) o okolišnim aspektima podprojekta i potrebama da se njihovi pogledi uzmu uobzir. Takve konsultacije moraju biti inicirane što je ranije moguće. E(I)A treba biti prezentirana u formi izvještaja; međutim, njen sadržaj i opseg će zavisiti od skrining procesa za svaki pod-projekt. Zavisno od odluke nadležnog ministarstva, opseg i potreba za obaveznim dokumentima biće definisani. Ako nadležno ministarstvo odluči da je EIA potrebna, pod-projekt će nastaviti sa pripremom EIA u skladu sa procedurama FBiH (i/ili kantona) ili RS, obogaćujući dokument sa EMP. Međutim, ako nadležno ministarstvo odluči da EIA nije potrebna, pod-projekt će nastaviti sa pripremama EA i EMP u skladu sa procedurama WB. Aneks 4 predlaže sadržaj EIA za pogone za tretman otpadnih voda / sistem tretmana procjednih voda iz čvrstog otpada. Sadržaj je provizoran i može se mijenjati u skladu sa specifičnim karakteristikama lokacije i tretmana. Opseg i obrazac EMP su prezentirani u Aneksu 7. Plan angažovanja zainteresovanih strana: Plan angažovanja zainteresovanih strana (SEP) će biti razvijen za svaki pod-projektu svrhu informisanja i angažovanja zainteresovanih strana u Projektu, tj. jasno proslijediti svim zainteresovanim stranama program anagažovanja 38 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) zainteresovanih strana koji će se primjenjivati kroz cijeli ciklus projekta. Dodatno na obezbjeđivanje jasnih i razumljivih informacija svim stranama zainteresovanim za Projekt, projektne aktivnosti i njegove potencijalne uticaje, cilj takvih Planova je da obezbjede priliku svim zainteresovanim stranama da izraze svoje mišljenje ili brige, što se mora uzeti u obzir i blagovremeno odgovoriti na to. Plan za ponovno naseljavanje i plan kompenzacije: Premda su predložene investicije predviđene da budu izgrađene u potpunosti unutar postojećih postrojenja (stoga se ne očekuje nikakv uticaj na pripojene posjede, ponovno naslejavanje ili nabavka zemljišta), u slučaju potrebe za nabavkom zemljišta ili da dođe do neočekivanog ponovnog naseljavanja tokom implementacije Projekta, biće razvijen Plan za ponovno naseljavanje i plan kompenzacije kako bi se osigurala usklađenost sa specifičnim zahtijevima WB za ponovno naseljavanje kao i lokalne legislative koja se odnosi na to pitanje. 4.3 Objavljivanje i konsultacije ESMF, zajedno sa EMP za deponiju Mostar, biće javno objavljen na web-stranici PMU (MVTEO) na engleskom i na lokalnim jezicima (bosanski/hrvatski/srpski), dok će štampane kopije biti dostupne u prostorijama PMU (MVTEO), najmanje 2 sedmice prije zakazanog sastanka za javne konsultacije sa relevantnim zainteresovanim stranama. Paralelno s tim, Projektni dokumenti biće objavljeni u WB InfoShop-u u Washington-u D.C. U isto vrijeme, najava za sastanak za javne konsultacije biće objavljena, uključujući datum i mjesto planiranog sastanka, kroz slijedeće kanale: na web-stranici PMU (MVTEO), na oglasnim pločama u Uredima lokalne zajednice i području Projekta, preko direktne pošte poslane identifikovanim zainteresovanim stranama. Dodatno, najava će uključiti poziv za pismene komentare/sugestije i obezbijediće i poštanske i elektronske adrese za slanje istih. Svi komentari i sugestije do kojih dođe tokom procesa javnih konsultacija biće uzeti u obzir, razmotreni i rezimnirani u formi liste (sa odgovorima na postavljena pitanja) i priloženi uz EMSF kao aneks, zajedno sa zapisnicima sa sastanaka održanih sa javnošću. Okolišni i socijalni obavezni dokumenti definisani ovim EMSF biće objavljeni na način propisan od strane SEP koji će biti pripremljen za svaki pod-projekt. Provizorni sadržaj SEP je prezentiran u Aneksu 5. Međutim, slijedeća tabela daje jedan pregled zahtjeva za objavljivanje za Projekt. Svi dokumenti biće pripremljeni i objavljeni na lokalnom jeziku (bosanski/hrvatski/srpski). ToR-i, EMP-i i EIA izvršni ne-tehnički sažeci biće pripremljeni na engleskom jeziku također. Tabela 10: zahtijevi za objavljivanje za Projekat Podprojekt Br. Projektna komnponenta i Pod-projekt Okolišna kategorija Obavezna dokumentacija Komponenta 1 – Demonstrativno ulaganje 39 Zahtijevi za objavljivanje Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Podprojekt Br. Projektna komnponenta i Pod-projekt Okolišna kategorija 1 Pogon za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Mostar Deponija) Kategorija B Obavezna dokumentacija Notifikacija nadležnog ministarstva da li je EIA potrebna ili ne Ako je EIA potrebna, EIA pripremljena u skladu sa procedurama FBiH i/ili HNK i EMP u skladu sa bezbjednostim procedurama WB Ako EIA nije potrebna, EA i EMP pripremljene iskuljučivo u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB 40 Zahtijevi za objavljivanje Notifikacija objavljena na webstranici PMU-a kao i u štampanoj formi na info-boardu javnog komunalnog preduzeća najmanje u trajanju od dvije sedmice E-mail i poštanska adresa obezbijeđeni za slanje komentara ToR za EIA objavljen na webstranici PMU-a kao i u štampanoj formi na info-boardu javnog komunalnog preduzeća najmanje u trajanju od dvije sedmice E-mail i poštanska adresa obezbijeđeni za slanje komentara na ToR Nacrt EIS i EMP objavljeni na webstranici nadležnog ministarstva i PMU kao i u štampanoj formi na info-boardu javnog komunalnog preduzeća u trajanju od 30 dana E-mail i poštanska adresa obezbijeđeni za slanje komentara na nacrt EIS i EMP Nakon najmanje dvije sedmice od objavljivanja, javne konsultacije o EIS trebaju biti održane Revidirani EIS koji uključuje adresirane komentare javnosti, zapisnike sa javnih konsultacija i mišljenje nadležnog ministarstva objavljen na web-stranici PMU-a kao i u štampanoj formi na infoboardu javnog komunalnog preduzeća ToR za EIA objavljen na webstranici PMU-a kao i u štampanoj formi na info-boardu javnog komunalnog preduzeća najmanje u trajanju od dvije sedmice E-mail i poštanska adresa obezbijeđeni za slanje komentara na ToR Nacrt EA i EMP objavljen na webstranici PMU-a kao i u štampanoj formi na info-boardu javnog komunalnog preduzeća najmanje u trajanju od dvije sedmice E-mail i poštanska adresa obezbijeđeni za slanje komentara na EIA i EMP Nakon najmanje dvije sedmice od objavljivanja, javne konsultacije o EA trebaju biti održane Revidirana EA koji uključuje adresirane komentare javnosti, zapisnike sa javnih konsultacija i Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Podprojekt Br. Projektna komnponenta i Pod-projekt Okolišna kategorija Obavezna dokumentacija Zahtijevi za objavljivanje mišljenje nadležnog ministarstva objavljen na web-stranici PMU-a kao i u štampanoj formi na infoboardu javnog komunalnog preduzeća Komponenta 2 – Tehnička pomoć 2 3 4 Nadzor pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Mostar Deponija) Monitoring kvaliteta vode prije i nakon instaliranja pogona za tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH (Mostar Deponija) Tehnička dokumentacija (EU finansiranje) i studije podrške za investicije u otpadne vode i tretman procjednih voda iz čvrstog otpada u BiH Kategorija C Nikakvi obavezni dokumenti nisu potrebni Nema objavljivanja Kategorija C Nikakvi obavezni dokumenti nisu potrebni Nema objavljivanja Kategorija B Ako je EIA potrebna EIA objavljena u skladu sa procedurama FBiH(i/ili kantona) ili RS legislative, i u skladu sa WB politikom objavljivanja (nabrojano u Tabela 3) Ako EIA nije potrebna EA i EMP pripremljeni isključivo u skladu sa bezbjednosnim procedurama WB Nema objavljivanja ukoliko projekt ne finansira pripremu EIA, SEA ili drugih dokumenata za okolišnu procjenu Ako pod-projekt finansira pripremu EIA, SEA ili drugih dokumenata za okolišnu procjenu: ToR će biti objavljen na webstranici MVTEO (PMU) u trajanju od najmanje dvije sedmice a od javnosti će se tražiti komentari; E-mail i poštanska adresa će biti obezbijeđene za slanje komentzara; Priprema specifičnioh dokumenata će slijediti proceduru opisanu pod Kategorijom B podprojekta Br. 4 Kategorija C Nikakvi obavezni dokumenti nisu potrebni 41 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 4.4 Socijalna procjena 4.4.1 Okvir socijalne procjene Okvir socijalne procjene obezbjeđuje procedure koje će se koristiti tokom pripreme i implementacije Projekta kako bi se verifikovalo da li Projekt ima socijalne uticaje i rizike, i analizirao potencijalni uticaj i socijalna pitanja. Bilo koji potencijalni negativni socijalni uticaji trebali bi biti blagovremeno identifikovani i aktivnosti moraju biti preduzete da se izbjegnu ili ublaže takvi uticaji. U takvim slučajevima, specifične javne konsultacije i procedure objavljivanja moraju biti na mjestu (kroz razvoj specifičnih Planova angažovanja zainteresovanih strana), uključujući diferencirane mjere u konsultacijama sa pogođenim ljudima da se osigura da potencijalni socijalni uticaji na i rizici za njih budu izbjegnuti ili ublaženi. Procjena socijalnog uticaja biće započeta u ranoj fazi procesa planiranja kroz inicijalni socijalni skrining, tako da svi potencijalni uticaji budu identifikovani i nivo učešća lokalnog stanovništva bude povećan na maksimum. Ciljevi socijalne procjene su: da se odrede osnovni socijalni uslovi na lokacijama projekta kroz prikupljanje socioekonomskih podataka, tj. procijene socio-ekonomske karakteristike stanovništva na lokacijama pod-projekta, i identifikuju relevantne zaintersirane strane; da se identifikuju i analiziraju uticaji Projekta na lokalno stanovništvo. Specifično, procedure socijalne procjene će biti implementirane kroz: 1. pregledanje predloženih pod-projekata i određivanje potencijalnih socio-ekonomskih pitanja, uključujući potencijalnu potrebu za nabavkom zemljišta i/ili ponovnim naseljavanjem; 2. identifikovanje svih ljudi pogođenih Projektom (lokalne zajednice, lokalni biznisi, lokalne NVO); 3. prikupljanje reprezentativnih podataka o ljudima pogođenim Projektom, uključujući faktore kao što su karakteristike domaćinstava, korištenje zemljišta, etnicitet, zavisnost od jedinstvenih prirodnih resursa, pomoću instrumenata za socijelnu anketu; 4. identifikovanje obima i složenosti potencijalnih socijalnih uticaja Projekta. 4.4.2 Metodologija socijalne procjene Socijalna procjena se vrši u tri koraka: Korak 1. Pregled postojećih podataka i priprema instrumenata Ovaj korak uključuje pregled socio-ekonomskog konteksta kroz: 42 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) pregled i analizu dostupnih izvora informacija o socio-kulturnom, historijskom, institucionalnom i političkom kontekstu Projekta, usmjerenom na procjenjivanje socioekonomskih karakteristika ljudi koji su pogođeni Projektom; pregled dostupne dokumetacije, studija i izvještaja relevantnih za Projekt; identifikaciju zainteresovanih strana i potencijalnih socijalnih pitanja /rizika u pogledu Projekta. Puna koordinacija sa relevantnim institucijama je neophoda da se pribave podaci o populaciji na svim lokacijama pod-projekta. Korak 2. Prikupljanje podataka kroz kvalitativno i kvantitativno istraživanje Ovaj korak je usmjeren na identifikovanje representativnog uzorka pogođenih zajednica i provođenje intervjua, anketa fokusnih grupa i domaćinstava kad je potrebno, kao i sastanaka sa predstavnicima ključnih institucija. Kvalitativno istraživanje zahtijeva prikupljanje podataka putem sastanaka fokusnih grupa i intervjua. Intervjui/sastanci fokusnih grupa se održavaju sa pogođenom popuacijom, predstavnicima industrije, lokalnim NVO-ima i predstavnicima lokalnih zajednica. Ova metoda je usmjerena na slijedeće: Identifikaciju relevantnih zainteresiranih strana (lokalne zajednice, lokalni poduzetnici, vladini predstavnici i druge zainteresirane grupe); Prikupljanje podataka o strukturama/objektima (komercijalnim i stambenim) pogođenim Projektom, zemljištu koje okružuje područje Projekta (privatno/javno zemljište, tipovi/vrste korištenja zemljišta) i lokacijama kulturnog naslijeđa, historijskog naslijeđa I područja očuvane prirode; Identifikaciju bilo koje javne infrastrukture i socijalnih usluga/servisa; Procjenu da li će biti bilo kakvih zahtijeva za akvizicijom/nabavkom zemljišta i/ili ponovnog naseljavanja (ako da, identifikacija takvih slučajeva, uključujući način na koji će oni biti pogođeni); Identifikaciju očekivanja stanovništa koja mogu biti korištena koa pokazatelji; Identifikaciju glavnih socijalnih pitanja i rizika u pogledu Projekta; Procjenu uloga i kapaciteta ključnih (formalnih i neformalnih) institucija koje će biti uključene u implementaciju mjera ublažavanja. Kvantitativno istraživanje se provodi pomoću socio-ekonomske ankete direktno pogođenih ljudi (domaćinstava i biznisa), ako se javi potreba za detaljnijim podacima. Koristi se da se prikupe podaci o pogođenoj populaciji (karakteristike domaćinstava pogođenih ljudi, izvori prihoda i nivoi prihoda, vlasništvo nad zemljištem i korištenje, ranjivost, očekivanja pogođene populacije u pogledu Projekta, itd.). Anketa se provodi koristeći dizajniran i odobren upitnik, na uzorku o kome će se odlučiti na bazi od-slučaja-do-slučaja, tj. zavisno od karakteristika svakog pod-projekta13. 13 Dok može biti dovoljno da se provede socio-ekonomska anketa određenog procenta pogođenih domaćinstava/biznisa za neke pod-projekte, moglo bi biti potrebno da se intervjuišu sva dostupna direktno pogođena domaćinstva/biznisi za ostale pod-projekte. 43 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Konačno, rezultati ankete se unesu, obrade i analiziraju pomoću profesionalnih softverskih paketa, kao što je SPSS. Korak 3. Analiza podataka i identifikacija socijalnih uticaja Podaci prikupljeni kroz gore opisane metode istraživanja biće analizirani u svrhu identifikovanja svih potencijalnih socijalnih uticaja i rizika u pogledu Projekta, uključujući i negativne i pozitivne uticaje, kao i direktne i indirektne uticaje. Zakonska analiza biće provedena u ovoj fazi u vezi sa identifikovanim socijalnim uticajima, sa fokusom na korištenje zemljišta i zahtijeve za ponovno naseljavanje /akviziciju zemljišta. Posebna pažnja će se dati zahtijevima za institucionalne aranžmane uključujući mehanizme i odgovornosti za skrining socijalnih uticaja i pregled rezultata socijalne procjene. Na osnovu rezultata procjene socijalnih uticaja i identifikovanih socijalnih uticaja, izrađene su mjere ublažavanja za ove uticaje kao dio Plana ublažavanja i Monitoring plana unutar EMP za svaki pod-projekt. Plan ublažavanja obezbjeđuje mjere ublažavanja koje se odnose na sprječavanje ili smanjenje vjerovatnih socijalnih uticaja. Monitoring plan obezbjeđuje plan iozvodvih aktivnosti da se prati implementacija mjera ublažavanja i socijalni uticaji projekta. 4.5 Retroaktivno finansiranje U mnogim instancama projekti Svjetske Banke (WB)b uključili podršku pod-projektima koji su već u fazi pripreme. U ovom slučaju, dobra praksa bi bila da se pregledaju obavezni okolišni dokumenti, identifikuju praznine (ono što nedostaje) sa EMSF i predlože ažuriranja postojećih dokumenata i procedura da se uklope sa smjernicama postavljenim u ovom EMSF. 44 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 5 PROCES PREGLEDA OKOLIŠA (ULOGE I ODGOVORNOSTI UKLJUČENIH INSTITUCIJA) 5.1 Uloge i odgovornosti tokom pripreme investicija PMU koja je uspostavljena u MVTEO je odgovorna za sveukupnu implementaciju Projekta, uključujući nabavku i upravljanje finansijama. PMU pomaže opštinama / opštinskim (javnim komunalnim) preduzećima u pripremi obaveznih okoliših dokumenata prije procjene podprojekata te nakon toga nastavka zahtijeva. PMU je odgovorna za donošenje odluka u skladu sa ESMF tokom pripreme i implementacije investicija. Opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća su odgovorna za pribavljanje EP za podprojekte koji mogu imati uticaj na okoliš. U svrhu skrininga, opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća, sa vodstvom PMU, trebaju da pripreme inicijalni koncept pod-projekta / minimum zahtijevanih informacija o pod-projektu što će omogućiti adekvatnu kategorizaciju. PMU će imati ključnu ulogu tokom skrininga, i učestvovaće u kategorizaciji investicija/podprojekata u skladu sa zahtijevima BiH legislative i procedurama WB. Informacije u ovom dokumentu maju namjenu da vode i PMU i opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća, u definisanju različitih zahtijeva i BiH i WB. Rezultati skrininga i kategorijzacije trebaju biti pregledani i odobreni od strane WB. WB bi trebala obezbijediti pomoć tokom skrining procesa, naročito u pogledu bezbjednosti. PMU će biti odgovorna za sveukupni kvalitet obaveznih okolišnih dokumenata i njihovu usklađenost sa bezbjednosnim politikama WB. Štaviše, PMU će savjetovati opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća o EA zahtijevima Svjetske Banke (sadržaj EA izvještaja i/ili EMP format, konsultacije, objavljivanje i procedure odobravanja), i ostalim esencijalnim informacijama. PMU će također pomoći opštinama / opštinskim (javnim komunalnim) preduzećima u konsultacijama sa nadležnim ministarstvima, vezano za zahtijeve, procedure i EIA sadržaj za projekte za koje trebaju EP-e. PMU je odgovorna za nadgledanje odabira i ugovaranja Konsultanata koji će biti angažuvani u pripremi E(I)A izvještaja ili EMP kao i za nadzor tokom priprema. E(I)A izvještaji ili ostali zasebni izvještajui (kao što je EMP) biće podneseni od strane korisnika zajma preko PMU do Banke za pregled i odobrenje. Javne konsultacije će biti organizovane na liniji sa relevantnom nacionalnom legislativom. U slučaju da javne konsultacije nisu potrebne od strane nacionalnih politika, opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća će biti odgovorna za obavljanje konsultacija, u dogovoru sa PMU i informišući nadležno ministarstvo /vlasti. Opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća će poslati kopiju evidencije sa konsultacija za PMU. U slučaju da su identifikovana značajna pitanja tokom konsultacija, opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća će informisati WB preko PMU u skladu s tim. Općenito, svi pod-projekti će slijediti proces pregleda okoliša prezetiran sistematično dole. KORAK 1 Opština / opštinsko (javno komunalno)preduzeće predlaže koncept podprojekta 45 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće priprema inicijalni koncept pod-projekta, nakon neformalne diskusije sa PMU, u kojoj PMU hitno izvještava opštinu / opštinsko (javno komunalno) preduzeće o svojim zahtijevima ze procjenu okoliša. U slučaju nominacije pod-projekta, tj. procesa aplikacije, slijedeće informacije i dokumenti trebaju biti prikupljeni i pregledani od strane PMU. PMU će biti odgovorna za skrining svakog pod-projekta kandidata koji će biti finansiran unutar Projektne Komponente 1 ili 2 kao preduslov za dalje razmatranje: a) Opis pod-projekta, ili kratka informacija o operacijama koje trenutna aktivnost obuhvata; b) Informacije o lokaciji postojeće ili planirane operacije ili aktivnosti, koja će pomoći u identifikovanju karakteristika okoliša u okruženju. Ovo bi trebalo uključiti informacije o bilo kojim obližnjim izvorima pitke vode, prirodnim zaštićenim područjima, lokacijama kulturnog naslijeđa, itd.; c) Sve pripadajuće dozvole, odobrenja ili sporazume pribavljene do sada za postojeća ili planirana postrojenja (objekte koje podržava Projekt, uključujući vlasništvo nad zemljištem ili dokumente o zakupu i vodoprivredne ili urbanističke/građevinske dozvole, EP, dozvolu za upravljanje otpadom, vodoprivredne ili ostale pripadajuće dokumente; d) Do mogućeg obima, informacije moraju biti obezbijeđene o bilo kojim prethodnim žalbama/prigovorima vezano za prethodne aktivnosti kandidata ili tekuće aktivnosti. Odgovornost je opština da obezbijede neophodne informacije za PMU, kao i odgovarajuće dozvole i licence do sada pribavljene. KORAK 2 PMU određuje okolišnu kategoriju i daje zadatak za okolišne obavezne izvještaje PMU će prvo odrediti kategoriju pod-projekta i okolišnu kategoriju pod-projekta. Predloženi pod-projekt bi trebao biti klasifikovan zavisno od tipa, lokacije, osjetljivosti i veličine podprojekta i prirode i magnitude njegovih potencijalnih uticaja na okoliš. U to vrijeme, to je odgovornost opštine/opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća da inicira diskusije sa nadležnim entitetskim ili kantonalnim ministarstvom kako bi se ispunili bilo koji zahtijevi lokalnog i nacionalnog okolišnog pregleda (kao što je mišljenje o EIA proceduri i/ili ostalim zvaničnim odobrenjima/dozvolama). Odgovor nadležnog entitetskog il kantonalnog ministarstva treba biti poslan u PMU. Odgovornost je opštine/ opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća da pribavi odgovarajuće dozvole i licence kako zahtijeva nacionalni zakon kako bi se olakšao proces odobravanja sa nadležnim entitetskim ili kantonalnim ministarstvom. Nakon inicijalnog pregleda tražene dokumentacije i na osnovu notifikacije od nadležnog entitetskog ili kantonalnog ministarstva, PMU će odgovoriti opštini/opštinskom (javnom komunalnom) preduzeću vezano za sadžaj dokumenta ili informisati da će se naknadno trebati dogovoriti o kategoriji sa WB (ako se javi dvosmislenost). Ako bude bilo kakvih razlika između nacionalne i WB kategorizacije, PMU informiše opštine/ opštinska (javna komunalna) preduzeća o obavezama. PMU pomaže opštinama u pripremi obaveznih ekoloških dokumenata prije procjene podprojekta i nakon toga zahtijeva koji slijede. 46 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) KORAK3 Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće priprema dokumente i neophodne dozvole Na osnovu kategorizacije i ulaznih informacija iz nadležnog entitetskog ili kantonalnog ministarstva opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće priprema tražene dokumente. Ako je potrebno, opštini / opštinskom (javnom komunalnom) preduzeću mogu da pomažu specijalisti / konsultanti. Čak i ako nacionalni zakoni ne traže nikakvu akciju, opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće je odgovorno za sljedeće WB EA zahtijeve. KORAK 4 Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće podnosi zahtijev za Okolišnu dozvolu / Preliminarnu procjenu uticaja na okoliš U slučaju da je EP potrebna, opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće podnose Zahtijev (aplikaciju) za PEIA nadležnom entitetskom ministarstvu (ako je EIA potrebna), ili Zahtijev za EP nadležnom entitetskom ili kantonalnom ministarstvu (ako EIA nije potrebna). Tabela 4 definiše zahtijeve dokumenta E(I)A zasnovane na zasebnoj kategorizaciji /skriningu BiH i WB sistema. Za bilo koje potrebne obavezne okolišne zvještaje, PMU će izvršiti inspekciju izvještaja, uključujući prezehtirane podatke, i konsultovati se sa ekspertima i drugim odgovarajućim tijelima, ako je potrebno. PMU će pregledati obavezne izvještaje Kategorije B prije javnih konsultacija. KORAK 5 Konsultacije i objavljivanje U slučaju da je EIA potrebna, nadležna vlast (u Koraku 4) činmi dokumente dostupnima zainteresovanim stranama za komentare i (samo ako se ustanovi da je potrebno) ugovori javne konsultacije što je bliže moguće navedenoj lokaciji. U slučaju da EIA nije potrebna, Zahtijev za EP mora biti dostupan javnosti. KORAK 6 Pregled i odobrenje EA Nakon javnih konsultacija, finalni dokument će biti odobren i poslan u WB. Nakon pregledanja od strane PMU biće donesena odluka, napismeno, koja preporučuje odobrenje ili odbijanje EA pod-projekta, sa argumentacijom(ma). Finalno odobrenje pod-projekata koji zahtijevaju izdavanje okolišne dozvole će biti izvršeno nakon odobrenja nadležnog ministarstva. PMU će također proslijediti odluku u WB, uključujući Izvršni sažetak i EMP, napisan na engleskom. Oni će potvrditi Banki da su se slijedile primjenjive okolišne procedure, i podnijeće dokumentacju na pregled. PMU će prvo tražiti od Banke pred-odobrenje Projekata Kategorije B. Za projekte Kategorije C, PMU će informisati Banku o opravdanosti ovog rejtinga/rangiranja (nikakva dodatna dokumentacija nije potrebna za pod-projekte u ovoj kategoriji). WB će pregledati obezbijeđene informacije i, ako smatra da su procjena i EMP prikladni i zadovoljavajući, obezbijediće ‘nema prigovora’ što može rezultirati nastavkom pod-projekta do završetka dizajna (projekta). Alternativno, ona će predložiti područja gdje je potrebno jačanje prije nego što gore pomenuti proces bude mogao da se završi. Ostali EMP-i će biti naknadno pregledani (nakon toga). 47 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Bilo za nova ili postojeća postrojenja/aktivnosti, BiH institucije koje su nadležne (nadležna entitetska ili kantonalna ministarstva) obično formiraju interne komisije za okolišni pregled koje se sastoje od internog osoblja Odjela za izdavanje ekoloških dozvola i eksternih/spoljnjih stručnjaka koji rade po ugovoru kako (i kad) je potrebno. BiH procedura pregleda, odobrenja i izdavanja dozvole (uključujući aktivnosti PMU) obuhvata slijedeće korake: Proces pregleda i odobrenja u FBiH U slučaju da EIA nije potrebna, i u slučaju da nema komentara od zainteresovanih strana, nadležno entitetsko ili kantonalno ministarstvo izdaje EP na osnovu Zahtijeva/Aplikacije za izdavanje EP. EP se onda koristi za pribavljanje ostalih dozvola (Urbanistička saglasnost, Građevinska dozvola i Upotrebna dozvola). U slučaju direktnog izdavanja dozvole (bez zahtijeva za PEIA/EIA), odobravanje EP će se izvršiti u roku od 120 dana od primitka Zahtijeva/Aplikacije; U slučaju da je EIA potrebna, i nakon skrininga i PEIA, pod-projekti će ili primiti EP od nadležnog ministarstva ili će se od njih zahtijevati da pripreme EIS. Ako nadležno ministarstvo odluči da nikakva dalja EIS nije potrebna, Zahtijev za PEIA se automatski smatra zahtijevom/aplikacijom za EP. Ako se od pod-projekta traži da pripremi EIS, u roku od 30 dana od podnošenja Zahtijeva za PEIA i na osnovu onoga što ustanovi PEIA, nadležno ministarstvo odlučuje o opsegu i sadržaju EIS u Zaključku o EIS. Odluka o tome da li je EIA potrebna ili ne zasniva se na osnovi od-slučaja-do-slučaja, uzimjući u obzir ostale slične projekte/aktivnosti u području i osjetljivost lokacije/okoliša; Od opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća se traži da kontaktira instituciju/preduzeće koje će pripremiti EIS, na osnovu ToR odobrenog od strane PMU. Liste institucija / preduzeća ovlaštenih za pripremu EIA izvještaja su dostupne u nadležnom ministarstvu. Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće podnosi nacrt EIS za pregled i odobrenje (na lokalnom jeziku) nadležnom ministarstvu i (na engleskom jeziku) PMU / WB za odobrenje. PMU treba osigurati da je EIA izvještaj konzistentan sa ToR; Nadležno ministarstvo šalje kopiju nacrta EIS relevantnim vlastima i ostalim zainteresovanim stranam, ostavljajući 30 dana za primanje komentara na izvještaj. Dodatno, EIA izvještaj na engleskom jeziku treba biti poslan od strane opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća preko PMU do WB za objavljivanje na Infoshop-u; Nadležno ministarstvo organizuje javnu raspravu što je bliže moguće lokaciji podprojekta, i poziva javnost na konsultacije putem štampanih (ili elektronskih) medija/radija/TV. Javnost treba biti informisana o javnim konsultacijama najmanje 15 dana prije javnog očitovanja. Komentari i sugestije na EIA moraju biti primljeni u roku od 30 dana počevši od dana poziva na javne konsultacije. Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće treba pomoći nadležnom ministarstvu tokom procesa konsultacija; Nakon što je EIS revidirana i inkorporirana u sve relevantne dokumente primljene od zainteresovanih strana, i na osnovu evaluacije EIS, nadležno ministarstvo izdaje Odluku od EP (u roku od 30 dana nakon prijema evaluacije EIS). EP neće biti izdata u slučaju da pod-projekt: (i) može imati značajne uticaje na okoliš, (ii) nije na liniji sa Federalnom strategijom o zaštiti okoliša i entitetskim ili međuentitetskim okolišnim akcionim planom ili (iii) nije na liniji sa međunarodnim okolišnim obavezama BiH. Sveukupno, nadležno ministarstvo izdaje EP u roku od 60 dana od prijema EIS. 48 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Proces pregleda i odobrenja u RS U slučaju da EIA nije potrebna, i u slučaju da nema komentara od zainteresovanih strana, nadležno entitetsko ministarstvo izdaje EP na osnovu zahtijeva za izdavanje EP. EP se onda koristi za pribavljanje ostalih dozvola (Građevinska dozvola i Upotrebna dozvola).; U slučaju da je EIA potrebna, i nakon skrininga i PEIA, pod-projekti će ili primiti EP od nadležnog ministarstva ili će se od njih zahtijevati da pripreme EIS. Ako se od podprojekta traži da pripremi EIS, u roku od 60 dana od podnošenja Zahtijeva za PEIA i na osnovu onoga što ustanovi PEIA, nadležno ministarstvo odlučuje o opsegu i sadržaju EIS u Odluci o EIS; Od opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća se traži da kontaktira instituciju/preduzeće koje će pripremiti EIS, na osnovu ToR odobrenog od strane PMU. Liste institucija / preduzeća ovlaštenih za pripremu EIA izvještaja su dostupne u nadležnom ministarstvu. Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće podnosi nacrt EIS za pregled i odobrenje (na lokalnom jeziku) nadležnom ministarstvu i (na engleskom jeziku) PMU / WB za odobrenje. PMU treba osigurati da je EIA izvještaj konzistentan sa ToR; Nadležno ministarstvo šalje kopiju nacrta EIS relevantnim vlastima i ostalim zainteresovanim stranam, ostavljajući 30 dana za primanje komentara na izvještaj. Dodatno, EIA izvještaj na engleskom jeziku treba biti poslan od strane opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća preko PMU do WB za objavljivanje na Infoshop-u; Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće organizuje javnu raspravu u jedinici lokalne samouprave gdje se nalazi lokacija pod-projekta i poziva javnost na konsultacije putem štampanih (ili elektronskih) medija/radija/TV. Javnost treba biti informisana o javnim konsultacijama najmanje 15 dana prije javnog očitovanja. Predstavnik nadležnog ministarstva učestvuje u javnim konsultacijama i vodi proces konsultacija. Zainteresovane strane moraju podnijeti komentare i mišljenja o nacrtu EIA u roku od 30 dana od datuma javnog očitovanja; Nakon što je EIS revidirana i inkorporirana u sve relevantne dokumente primljene od zainteresovanih strana nadležno ministarstvo izdaje Odluku o odobravanju EIS (u roku od 60 dana nakon prijema konačne EIA). Odluka o odbijanju EIS se izdaje u slučaju da pod-projekt: (i) može imati značajne uticaje na okoliš, (ii) nije na liniji sa entitetskim ili međuentitetskim okolišnim akcionim planom ili (iii) nije na liniji sa međunarodnim okolišnim obavezama BiH. Odluka o odobravanju EIS će isteći ako opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće ne pribavi EP ili Građevinsku dozvolu (ili drugu odluku u skladu sa posebnim propisima) u roku od dvije godine od datuma prijema odluke. I u FBiH i RS, Agencije na entitetskom nivou za zaštitu kulturnog naslijeđa su uključene u procese procjene uticaja na okoliš i izdavanje urbanističkih saglasnosti. EP-e su odobrene za period od 5 godine i pos isteku se moraju obnoviti. KORAK 7 Finalizacija paketa pod-projekta Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće inkorporiraju preporuke EA u dizajn (projektovanje) pod-projekta i plan implementacije, uključujući prateće procijenjene troškove. 49 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće finaliziraju paket pod-projekta, uključujući relevantnu okolišnu dokumentaciju i podnose ga PMU za njihovu procjenu. 5.2 Uloge i odgovornosti tokom izgradnje i rada Okolišni skrining, procjena i procedure odobravanja dole opisane su dio procedurea odabira i odobravanja pod-projekata. Tokom obje faze, izgradnje i rada, opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće će provesti rutinski monitoring da osigura zahtijeve ublažavanja specificirane u EMP i bilo koje druge okolišne zahtijeve speficirane u EP (ovo je posebno važno tamo gdje su izvođači radova angažovani za građevinske poslove). EMP format i ostali relevantni EA dokumenti (Obrazac procjene okoliša) moraju biti uključeni u paket zajma. Zakoni o zaštiti okoliša 14 u BiH zahtijevaju da korisnik zajma (opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće) izvještava nadležne vlasti (koje su izdale dozvolu) o rezultatima monitoringa emisija, akcidentima, i drugim informacijama koje traži dozvola(e), tokom početne i zadnje faze izgradnje, rada i povlačenja iz rada. Stoga, opštine / opštinska (javna komunalna) preduzeća u kojima su implementirani podprojekti trebala bi osigurati efikasnu implementaciju mjera za ublažavanje uticaja i monitoring određujući jednu osobu za redovne provjere monitoringa tokom faze izgradnje; i gdje je primjenjivo, za povremene provjere monitoringa, koje provode operatori postrojenja. Evidenciju svih monitoring podataka treba da čuva strana odgovorna za monitoring. 14 Službeni Glasnik RS, Br. 71/12 50 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 6 MONITORING OKOLIŠNA USKLAĐENOST U toku implementacije pod-projekta opštine/ opštinska (javna komunalna) preduzeća su odgovorna za obavljanje njihovih dnevnih aktivnosti u skladu sa preporukama EA izvještaja i za primjenu mjera ublažavanja kao je propisano EMP-ima. Od opština se očekuje da prate usklađenost pod-projekata sa EMP-ima i da izvijeste PMU o izvršenju okolišnih obaveza kao integralnom dijelu njihovog redovnog izvještavanja o statusu projekata. Kada to traže nacionalne politike, i ako PMU utvrdi da je potrebno (zbog nedostatka opreme ili kapaciteta), specijalizovane institucije /kompanije će izvršiti traženi monitoring i prikupljanje podataka. Implementaciju mjera ublažavanja specificiranih u EMP i EP mora nadzoriti PMU na redovnoj osnovi. Izvještaji o mjerama ublažavanja i rezultatima monitoringa se podnose od strane opština / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća PMU kvartalno. PMU je odgovorna za pregledanje i analiziranje izvještaja primljenih od opštine / opštinskog (javnog komunalnog) preduzeća i može tražiti dodatni monitoring kako bi osigurala da sve okolišne smjernice i zahtijevi za dozvole budu zadovoljeni. Preporučeno je da PMU periodično vrši posjete mimo rasporeda na lokacije implemetacije pod-projekata da se osigura da izvještavanje opština / opštinskih (javnih komunalnih) preduzeća o usklađenosti sa EMP-ima realistično odražava situaciju na terenu. Pregled evaluacija će osigurati da: posao bude zadovoljavajućeg kvaliteta, zajednica učestvuje kad je to prikladno, da budu date prikladne preporuke, da se sva dokumentacija prikladno arhivira i evidentira, i da uslovi za odobravanje od strane nadležnih ministarstava budu zadovoljeni. PMU će informisati WB o okolišnim obavezama primijenjenim kroz opšte izvještavanje o napredovanju projekta. Izvještaji o okolišnoj usklađenosti biće priloženi godišnje uz finansijske izvještaje podnesene od strane PMU za WB. WB će pratiti izvršavanje okolišnih obaveza PMU i opština redovnim pregledom njihovih izvještaja kao i nadzorom sveukupnog skrining procesa i implementacije okolišnih preporuka za odabrane pod-projekte, uključujući nasumične posjete lokacijama pod-projekata. Stoga, opštine /opštinska (javna komunalna) preduzeća će prikladno čuvati svu dokumentaciju od pod-projekata u registratorima i učiniti je dostupnom za PMU i WB kako bude potrebno. Tabela 11: Institucionalni aranžmani tokom implementacije Mjere ublažavanja Monitoring PMU Godišnji izvještaji za WB o usklađenosti sa mjerama ublažavanja Općina / Implementacija Pregleda izvještaje vezano za implementaciju monitoring plana Analiza podataka i pregled; Izvještaji za WB (zajedno sa ublažavanjem); Ako je potrebno zahtijeva se dodatni monitoring Implementacija samo- Institucija WB 51 Izdavanje dozvola Pregled Pregleda izvještaje primljene od PMU Pomoć u pribavljanju neophodnih dozvola Zahtijev za Pregleda kvartalne izvještaje poslane od strane općine / općinskog (javnog komunalnog) preduzeća Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Institucija općinsko (javno komunalno) preduzeće Nadležno ministarstvo Institucije ovlaštene za monitoring Mjere ublažavanja mjera ublažavanja; Kvartalno šalje izvještaje u PMU o mjerama ublažavanja rezultatima monitoringa Kroz inspekciju osigurava da mjere predložene u EP budu implementirane Monitoring Izdavanje dozvola monitoringa u skladu sa zahtijevima EP obnovljeni EP svakih 5 godina ili nova dozvola ako postoje veće izmjene u projektu/pogonu Inspekcija i monitoring prema zahtijevima EP Izdaje novu ili obnovljenu dozvolu (ministarstvo nadležno za okoliš); Izdaje urbanističke ili građevinske dozvole (ministarstvo nadležno za prostorno planiranje) Periodični monitoring tokom rada pogona 52 Pregled Pregleda izvještaje poslane od strane institucija ovlaštenih za monitoring / inspekciju Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 7 PLAN UPRAVLJANJA OKOLIŠEM – DEPONIJA MOSTAR POGON ZA TRETMAN PROCJEDNIH VODA (OTPADNIH VODA) IZ ČVRSTOG OTPADA Plan upravljanja okolišem za Pogon za tretman procjednih (otpadnih) voda iz čvrstog orpada za Deponiju Mostar je pripremljen na osnovu dostupnih informacija i prezantiran je u Aneksu 8. Ako bude bilo potrebno da se pripremi zasebna EIA za pogon za tretman procjednih voda tokom trajanja projekta, EMP će biti ažuriran, ponovno objavljen i provešće se kosultacije sa javnošću. 53 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8 ANEKSI 54 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.1 Aneks 1 – Uloge i odgovornosti ključnih učesnika Učesnik Opština / opštinsko (javno komunalno) preduzeće PMU WB Aktivnost Prateća dokumentacija Podnošenje koncepta podprojekta PMU Aranžman i finansiranje EA i/ili EMP Pribaviti odobrenje od nadležnog ministarstva / kantonalne/lokalne vlasti ako je potrebno Pribaviti tražene dozvole / licence Implementiranje i finansiranje EA Priprema formulara za inicijalni okolišni skrining Finalizirati formular za okolišni skrining Pregled aplikacionog paketa za pod-zajam za traženu okolišnu dokumentaciju i licence/dozvole od nadležnih vlasti Predlaganje okolišne kategorije Održavati kompletne dosjee okolišne dokumentacije za pregled od strane WB Monitoring usklađenost sa planovima ublažavanja (ako je potrebno) Su-odobravanje EA kategorije Osiguravanje da obavezni ekološki dokumenti budu u skladu sa zahtijevima WB Objavljivanje EA dokumenata Organizacija obuke za osoblje PMU vezano za procedure okolišnog pregleda Pregledi izvještaja vezano za implementaciju monitoring plana Identifikacja problema / pitanja i prijedlog rješenja Kopije dozvola, licenci Izjava o odobrenju Kvartalni izvještaji za PMU o mjerama ublažavanja i rezultatima monitoringa Izvještaj o završetku pod-projekta Zaključak/Odluka o potrebi za E(I)A od nadležnog ministarstva 55 Uključiti okolišne informacije u pod-projekte Uključiti okolišnu kategoriju i EA status u normalne periodične aktivnosti izvještavanja Godišnji izvještaji za WB o usklađenosti sa mjerama ublažavanja Polu-godišnji izvještaji o monitoringu (ako je potrebno) Dokumentovati status implementacije projekta u Izvještajima o statusu implementacije i rezultatima i misiji Aide-Memoires Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Aneks 2 –Glavni elementi šireg procesa za zaštitu okoliša u Bosni i Hercegovini (isključujući EIA PROCES) 8.2 Prostorno planiranje Ulazna tačka za regulatorni sistem u BiH su entitetski zakoni koji definišu područje prostornog (fizičkog) planiranja. Zakon o prostornom planiranju i korištenju zemljišta FBiH (Službeni List FBiH, Br. 2/06, 72/07, 32/08, 4/10, 13/10), Dekret o građevinskim objektima i intervencijama važnim za FBiH i o građevinskim objektima, aktivnostima i intervencijama koje mogu jako uticati na okoliš, život i zdravlje ljudi u FBiH, za koje je urbanističku dozvolu izdalo Federalno ministarstvo prostornog planiranja (Službeni List FBiH, Br. 85/07 i 29/08) i Zakon o prostornom planiranju i izgradnji u RS (Službeni Glasnik RS, Br.55/10) obezbjeđuju zakonsku osnovu za planiranje i izdavanje dozvola. Prostorni planovi identifikuju prikladna korištenja zemljišta i dopuštene lokacije za određene tipove postrojenja. Na najvišem nivou, Prostorni plan FBiH i Prostorni plan RS uspostavljaju dugoročne ciljeve i mjere prostornog razvoja na liniji sa sveukupnim ekonomskim, socijalnim i historijskim razvojem od značaja za FBiH i RS. Prostorni planovi sadrže politike korištenja zemljišta, i usmjeravaju razvoj funkcija i aktivnosti na teritoriji FBiH i RS. Proces pripremanja prostornog plana uključuje istraživanje, analizu i konsultacije usmjerene na, između ostalog, osiguravanje da različiti tipovi razvoja budu locirani u prikladnim okolišnim uslovima (npr. postrojenja za odlaganje otpada ne smiju biti blizu osjetljivih vodnih tijela ili na propusnom tlu, trase puta trebaju izbjeći zaštićena područja, itd.). FBiH još nije usvojila svoj Prostorni plan. Nacrt prostornog plana za FBiH za period 2008-2028 je trenutno u proceduri javnih konsultacija i očekuje se da bude usvojen u narednom periodu. U FBiH, kantoni razvijaju svoje vlastite prostorne planove koji moraju biti na liniji sa dokumentima o prostornom planiranju na federalnom nivou. Prostorni plan HNK je trenutno razvijen, Nacrt prostornog plana ZHK postoji i očekuje se da bude usvojen u narednom periodu, a Prostorni plan Kantona 10 tek treba da se razvije. RS je usvojila svoj prostorni plan za period do 2015 u 2008-oj godini. Prostorni plan RS, kao dokument strateškog razvoja za period do 2015, definiše politiku korištenja zemljišta kao sveobuhvatnu brigu o prirodnom i izgrađenom području kao cjelini. Izdavanje dozvola Glavni instrumenti za implementiranje prostornih planova su dozvole koje postavljaju ekolišne i druge zahtijeve i standarde koji se moraju zadovoljiti tokom izgradnje i rada (npr. u pogledu emisija u zrak, efluenta, buke, sigurnosti radnika i javnosti, itd.). Općenito, postoje tri faze uključene u proces odobravanja novog projekta: Pribavljanje urbanističke saglasnosti u FBiH / lokacijske dozvole u RS Pribavljanje građevinske dozvole Pribavljanje upotrebne dozvole 56 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Tačna procedura za pribavljanje tri potrebne dozvole i odobrenja uvelike zavisi od adminstrativne jurisdikcije budućeg gradilišta, budući da se procedure rukovode zakonima i propisima na svakom administrativnom nivou: entitet, BD, kantonalni i opštinski. Procedura i dokumenti koji se podnose sa aplikacijom zavise od nekoliko faktora: Lokacije gradilišta (u kojem entitetu, kantonu ili opštini); Da li su građevinske aktivnosti unuitar granica jedne opštine ili prelaze granice i ulaze u drugu opštinu; Planskih dokumenata koji regulišu određeno područje (prostorni, urbanistički, itd.); Vrste građevinskih radova (novogradnja, obnova, tipska, itd.). Ove razlike su diktirane administrativnom strukturom zemlje. Međutim, građevinski propisi imaju zajedničke korijene (zakoni bivše Jugoslavije) i vrlo su sličnmi. Urbanistička saglasnost (Lokacijska dozvola u RS) određuje lokaciju postrojenja i određuje postojeće tačke (ovo se može promijeniti ako se dogodi promjena u infrastrukturi) priključka na gradsku infrastrukturu, tj. električna anergija, voda, telefon, itd., kao i sve urbanističke i tehničke uslove. Građevinska dozvola se izdaje na osnovu urbanističke saglasnosti (Lokacijske dozvole) i predstavlja ovlaštenje za započinjanje radova. Zasniva se na detaljnim planovima i ostaloj dokumentaciji koja definiše strukturu, materijale, građevinske tehnike, različite faze izgradnje i usklađenost sa više od 140 potencijalno primjenjivih zakona. Upotrebna dozvola se izdaje na bazi građevinske dozvole i ona verifikuje da je izgradnja obavljena na liniji sa svim relevantnim propisima i da je prikladna za rezidencijalnu upotrebu i da može biti unesena u zemljišni registar. Zakon o vodama (Službeni List Federacije BiH, Br. 70/06) i Zakon o vodama (Službeni Glasnik Republike Srpske, Br. 50/06, 92/09) specificiraju odredbe vezano za vodoprivredna pitanja. Na liniji sa entitetskim Zakonima o zaštiti okoliša, EP za pogone i postrojenja koja podliježu obaveznoj procjeni uticaja na okoliš je izdata na osnovu Pretodne vodne saglasnosti za postrojenja koja podliježu obaveznom izdavanju prethodne vodne saglasnosti kako je određeno entitetskim Zakonima o vodama. Prethodna vodna saglasnost se pribavlja u procedure izdavanja EP, urbanističke saglasnosti za postrojenja i aktivnosti za koje nije potrebna EP i u procesu izdavanja koncesija na vode i bunare. Za postrojenja ili aktivnosti za koja je pribavljena prethodna vodna saglasnost, zahtijev za izdavanje Vodne saglasnosti mora biti podnesen unutar perioda od 3 godine, u protivnom, važenje prethodne vodne saglasnosti će prestati. Građevinska dozvola za gradnju novih postrojenja ili rekonstrukciju postojećih, u pogledu propisa o prostornom planiranju, se izdaje na osnovu vodne saglasnosti za postrojenja koja podliježu obaveznom izdavanju vodne saglasnosti kako je određeno entitetskim Zakonima o vodama. Po izdavanju vodne saglasnosti, investitor je obavezan da pribavi građevinsku dozvolu i započne sa radovima unutar vremenskog roka/ograničenja od dvije godine. Po završetku radova, Investitor podnosi zahtijev za izdavanje Vodne dozvole. U pogledu propisa o prostornom planiranju, vodna dozvola je neophodna da bi se dobila upotrebna dozvola. Vodna dozvola se izdaje za specifičan vremenski period, i ne na duže od 15 godina. 57 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) U FBiH, Zakon o vodama (Službeni list FBiH, Br. 70/06) definiše listu aktivnosti koje su potrebne da se pribavi vodna dozvola (Član 109) i aktivnosti koje su izuzete od izdavanja vodnih dozvola (Član 110). U RS, Zakon o vodama (Službeni glasnik RS, Br. 50/06, 92/09) također definiše listu aktivnosti koje su potrebne da se pribavi vodna dozvola (Član 121) i aktivnosti koje su izuzete od izdavanja vodnih dozvola (Član 122). 58 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.3 Aneks 3 – Upitnik za TA/TP za PPOV i PP za procjedne vode Treba popuniti krajnji korisnik Instrukcije za ispunjavanje upitnika Upitnik će ispuniti visoko rangirani predstavnik vaše kompanije, koji podnosi upitnik, zajedno sa ostalim traženim dokumentima, za procjenu od strane PMU. Upitnik će biti potpisan od strane osobe ovlaštene da predstavlja kompaniju. Molimo, kad god je to moguće, da date potpun odgovor na sva pitanja. Upitnik je podijeljen u odjeljke kako slijedi: Odjeljak 1: Glavni podaci Odjeljak 2: Opšte Odjeljak 3: Lokacija mjesta Odjeljak 4: Tehnička dokumentacija / Dozvole / stanje okoliša U slučaju bilo kakvih nedoumica, ili ukolko bude potreban pomoć dok se ispunjava upitnik, budite slobodni da kontaktirate PMU-e __________________________ Jovanka Aleksić Telefon: ______________________________________ ____________________________________ ODJELJAK I: GLAVNI PODACI O APLIKANTU (molimo pišite velikim štampanim slovima) Ime aplikanta (zanat-djelatnost /kompanija): Adresa (ulica i broj, poštanski broj i grad): Telefon i Fax: E-mail: Glavna aktivnost/djelatnost kompanije / korisnika (opis aktivnosti/djelatnosti): Ime i prezime odgovorne osobe koja je ispunila upitnik: 59 e-mail: Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Potpis: Datum završetka upitnika: 60 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) ODJELJAK II: OPŠTE II. Priroda pod-projekta Naziv pod-projekta Svrha pod-projekta: Pogon za tretman otpadnih voda Pogon za tretman procjednih voda iz deponije Ostalo, molimo specificirajte________________________________________________________ M olimo obezbijedite opis trenutne situacije na lokaciji/gradilištu (postojeće strukture/objekti) (u daljem tekstu matični projekt). Obezbijedite kratki opis tehničkog procesa matičnog projekta. 61 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Obezbijedite kratki tehnički opis predloženog pod-projekta i kako bi se on uklopio u trenutnu situaciju na gradilištu, tj. povežite ga sa matičnim projektom. 62 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) ODJELJAK III: LOKACIJA GRADILIŠTA III. a. Planirane aktivnosti na gradilištu Da li su matični projekt ili planirani pod-projekt locirani u, ili utiču na 15 zaštićeno područje? Da Ne Da Ne Da Neo Da Ne Zaštićena područja: nacionalni park, park prirode, rezervat prirode, spomenik prirode i hortikulturalni spomenik, važan pejsaž, zaštićeno šumsko zemljište Da li su matični projekt ili planirani pod-projekt locirani u, ili utiču na 16 kulturnu lokaciju? (potencijalno arheološki značajna lokacija/ u blizini historijske lokacije) Da li je bilo ikakvih žalbi/pritužbi javnosti protiv vaših trenutnih ili planiranih aktivnosti? Ako DA, molimo opišite navedene žalbe/pritužbe. Da li su matični projekt ili planirani pod-projekt locirani u šunskom području I da li bi kao takvi mogli uzrokovati štetu za šumu ili sječu šume? Ako DA, molimo opišite uticaj. 15 Podaci o zaštićenim područjima mogu se download-ovati sa web-stranice FMOIT: http://www.fmoit.gov.ba/ba/page/27/zascarontieni-dijelovi-prirode i web-stranice Republičkog instituta za zaštitu kulturnog, historijskog i prirodnog naslijeđa RS: http://nasljedje.org/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=62&lang=sr_RS 16 Podaci o kuturnim zaštićenim nacionalnim spomenicima mogu biti download-ovani sa web-stranice Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH: http://kons.gov.ba/ ; podaci o kulturnim zaštićenim područjima u RS mogu biti download-ovani sa web-stranice Republičkog instituta za zaštitu kulturnog, historijskog i prirodnog naslijeđa RS: http://nasljedje.org/index.php?option=com_content&view=article&id=229&Itemid=75&lang=sr_RS a za FBiH mogu se pribaviti putem kontakta sa Institutom za očuvanje FBiH 63 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Da li će pod-projekt uzrokovati promjene u kvantitetu ili kvalitetu međunarodnog vodnog puta ili njegove pritoke? Da Ne Da Ne Ako DA, molimo opišite kako. 2.1.7. Da li će projekt izgraditi bilo koju vrstu brane ili uključiti rehabilitaciju brane? Ako DA, molimo opišite kako. III. b. Profila lokacije Molimo navedite prirodu lokacije vašeg gradilišta za matični projekt i pod-projekt (u skladu sa prostornim planom): Industrijsko područje /poslovna zona Razvijeni dio građevinskog područja Urbano područje Poljoprivredno područje Zaštićeno prirodno područje Obalno pdručje Ostalo (molimo specificirajte): ___________________________________________________ Molimo da ukratko opištete prirodu gradilišta (vlasništvo nad zemljištem, udaljenost od domaćinstava, udaljenost od poljoprivrednog zemljišta koje se koristi, itd.) Ako je moguće, obezbijedite kartu područja: 64 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Ko je trenutni vlasnik parcele / nekretnine, na kojoj se planira provesti projekt? Molimo obezbijedite broj katastarske parcele (čestice) i gruntovni izvadak za parcelu, navedite katastarsku opštinu, broj predmeta zemljišno-knjižnog registra i ime vlasnika (adresa, kontakt osoba i broj telefona ako vlasnik nije investitor) Molimo podnesite kopiju zemljišno-knjižnog izvatka. Da li je posjed korišten od strane bilo koje druge osobe osim vlasnika, tj. da li bilo koja druga osoba (osim vlasnika) prima prihod od korištenja zemljišta / lokacije / parcele? Da Ne Da Ne (Najam, ugovor, koncesija, zaštićeni nosilac najma itd.) Postoje li bilo kakvinelegalni korisnici zemljišta / posjeda? Ako DA, molimo obezbijedite detalje. 65 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) ODJELJAK IV: TEHNIČKA DOKUMENTACIJA, DOZVOLE, STANJE OKOLIŠA IV. a. Matični projekt (trenutno stanje) Da li je matični projekat predviđen/zabilježen u prostornom planu? Da Ne Molimo obezbijedite detalje / objasnite. Da li ste pribavili dole nabrojane dozvole za već izgrađene objekte/pogone (matični projekt)? Molimo navedite one koje ste pribavili: Okolišna (okolinska) dozvola Urbanistička saglasnost Građevinska dozvola Upotrebna dozvola Vodna dozvola Molimo, priložite kopije svih dozvola uz upitnik. Ako ne, molimo navedite razloge za svaku individualnu/pojedinačnu dozvolu: 66 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) IV. b. Predloženi pod-projekt Da li ste pribavili dole navedene dozvole za pogone koje planirate izgraditi? Molimo navedite one koje ste pribavili: Okolišna (okolinska) dozvola Urbanistička saglasnost Građevinska dozvola Potvrda glavnog projekta Odluka o građevinskim zahtijevima Molimo, priložite kopije svih dozvola uz upitnik. Molimo navedite projektne dokumente koji su već pripremljeni: Studija izvodivosti EIA (Procjena uticaja na okoliš) Konceptualni dizajn /projekt Idejni projekt Glavni projekt Konačni projekt Ostalo (molimo specificirajte): ___________________________________________________ Molimo obezbijedite osnovne podatke o: a) kompaniji koje ih je pripremila, b) datum odobrenja / pripreme 67 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) IV. c. Okolišne obaveze za planirani pod-projekt Da li je neophodno provesti proceduru procjene uticaja na okoliš u skladu sa nacionalnom legislativom u pogledu vašeg projekta? Da li je, za vaš projekt, neophodno provesti proceduru uspostavljanja potrebe da se procijeni uticaj na okoliš? Ako je procedura “uspostavljanja” provedena, da li su “”Zaključak” ili “Odlluka” o potrebi da se procijeni uticaj na okoliš već pribavljeni? Da Ne Da Ne Da Ne Molimo, priložite kopiju “”Zaključka” ili “Odluke” uz ovaj upitnik. Instrukcije za ispunjavanje ovog upitnika Upitnik treba popuniti onaj koji je predložio pod-projekt (opština ili opštinsko (javno komunalno) preduzeće). Upitnik mora biti potpisan od strane ovlaštene osobe. U slučaju mogućih nedoumica i za pomoć kod ispunjavanja ovog upitnika, molimo kontaktirajte __________________________________________________________________________________ ________ 68 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.4 Aneks 4 – Provizorni sadržaj EIA za Pogone za prečišćavanje (tretman) otpadnih voda IZVRŠNI SAŽETAK 1. 2. UVOD 1.1. Opis komponenata projekta 1.2. Projektni zadatak za pripremu studije procjene uticaja na okoliš (EIA) OPIS PROJEKTA 2.1. Opis operacija 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.2. Opis pogona 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4. 2.2.5. 3. 4. 5. 6. Standardi efluenta Hidrauličko opterećenje Opterećenje otpadnim materijama Lokacija i korištenje zemljišta (uklj. podatke iz dokumenata o prostornom planiranju) Proces tretmana (Preliminarni tretman, Primarni tretman, Uređaji za Sekundarni tretman, uređaji za Tretman muilja, itd.) Podaci o emisijama (emisije u vodu, zrak, tlo, stvaranje otpada, emisije buke, vibracija, itd.) Potrošnja energije Tretman i konačno odlaganje otpada PROCJENA TROŠKOVA IZGRADNJE I OPERATIVNIH TROŠKOVA 3.1. Troškovi izgradnje 3.2. Operativni troškovi 3.3. Godišnji operativni troškovi/rashodi PREGLED RELEVANTNE LEGISLATIVE I INSTITUCIONALNI OKVIR 4.1. Relevantna legislativa 4.2. Institucionalni okvir ANALIZA ALTERNATIVA 5.1. Različita/razna rješenja za projekt 5.2. Elaboracija razloga za odabir određene varijante projekta 5.3. Analiza ostalih projekata (designs) OSNOVNI PODACI 6.1. Meteorološki i klimatski uslovi (temperature, padavine i karakteristike oticaja, relativna vlažnost zraka, cirkulacija zraka, brzina i smjer vjetrova) 69 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 6.2. Geologija i karakteristike tla 6.3. Seizmologiaj 6.4. Hidro-geologija 6.5. Hidrologija 6.6. Klasifikacija vodotoka 6.7. Trenutne osnove (stanja) okoliša 6.7.1. 6.7.2. 6.7.3. 6.8. Flora i fauna, rijetke ili ugrožene vrste 6.8.1. 6.8.2. 6.8.3. 7. Stanje voda Kvalitet voda Kvalitet zraka Flora (Vegetacija, Vrste od značaja za proučavano područje, itd.) Fauna Zaštićene zone 6.9. Pejsaž i osjetljiva staništa 6.10. Zdravlje – statistički podaci 6.11. Podaci o naseljima i infrastrukturi 6.12. Podaci o zaštićenom prirodnom i kulturnom naslijeđu OKOLIŠNI I SOCIJALNI UTICAJI PROJEKTA 7.1. Uticaji tokom izgradnje 7.1.1. 7.1.2. 7.1.3. 7.1.4. 7.1.5. 7.1.6. 7.1.7. 7.1.8. 7.1.9. 7.2. Uticaji na kvalitet površinskih i podzemnih voda Uticaji na kvalitet tla Uticaji na kvalitet zraka Uticaji na ekologiju i biotičke resurse Uticaji od buke i vribracija Uticaji na korištenje zemljišta Uticaji na lokalno stanovništvu/populaciju Uticaji na ponovno naseljavanje Uticaji na saobraćajnu infrastrukturu Uticaji tokom rada/operacija 7.2.1. 7.2.2. 7.2.3. 7.2.4. 7.2.5. 7.2.6. 7.2.7. Uticaji na kvalitet površinskih i podzemnih voda (Potencijalna infiltracija otpadnih voda) Uticaji na kvalitet tla (upravljanje muljem) Uticaji na kvalitet zraka (emisije aeroslola, emisije stakleničkih gasova/GHG, pojave insekata, itd.) Uticaji na ekologiju i biotičke resurse Uticaji na korištenje zemljišta (opadanje vrijednosti građevinskog zemljišta) Uticaji na lokalno stanovništvo (smrad, emisije buke, vibracije) Uticaji tokom odlaganja otpadnih materija 70 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8. 7.3. Uticaji koji idu uz zatvaranje i povlačenje iz rada (neprofesionalno održavanje, kvarovi opreme, kvarovi napajanja, itd). 7.4. Uticaji u slučaju ekoloških nesreća (uslovi okoliša, u slučaju ekoloških neserća uzrokovanih “višom silom” (razorni zemljotresi, razbuktavanje rata i slično)) 7.5. Sažetak uticaja vezano za izgradnju i rad PPOV – poređenje pozitivnih i negativnih uticaja OKOLIŠNE MJERE UBLAŽAVANJA I MONITORING PLAN SA EMP 8.1. Okolišni plan ublažavanja/Environmental Mitigation Plan (EMP) 8.1.1. 8.1.2. 8.1.3. 8.1.4. 8.1.5. 8.2. Okolišni Monitoring Plan 8.2.1. 8.2.2. 8.2.3. 9. Mjere ublažavanja tokom projektovanja Mjere ublažavanja tokom izgradnje Mjere ublažavanja tokom rada Prevencija i ublažavanje posljedica potencijalnih nesreća Mjere ublažavanja tokom povlačenja iz rada i nakon korištenja Monitoring program tokom izgradnje (monitoring kvaliteta površinskih i podzemnih voda, monitoring kvaliteta zraka, monitoring kvaliteta tla, monitoring nivoa buke, stvaranje otpada i upravljanje, saobraćajna bezbjednost, prekidi i zagušenja u saobraćaju, bezbjednost zajednice) Monitoring program tokom rada/operacija (monitoring kvaliteta površinskih i podzemnih voda, upravljanje muljem, monitoring kvaliteta zraka, monitoring flore i faune, stvaranje otpada i upravljanje, curenja i prosipanja opasnih supstanci, usklađenost sa zakonskim propisima i interne procedure za bezbjedno rukovanje materijalom) Monitoring program tokom povlačenja iz rada i nakon korištenja (monitoring kvaliteta zraka, monitoring kvaliteta vode, monitoring nivoa buke, prekidi i zagušenja u saobraćaju, curenja i prosipanja opasnih supstanci, itd.) GLAVNI ZAKLJUČCI I KOMENTARI DATI TOKOM JAVNIH KONSULTACIJA 10. ANEKSI (Izvori podataka (studije i projekti, knjige, radovi i druga literatura); Lista zakona/akata i ostalih propisa; Kopije dozvola, itd.) 71 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.5 1. 2. 3. Aneks 5 – Provizorni sadržaj SEP-a UVOD 1.1. Sažetak projekta 1.2. Opseg dokumenta ZAKONI I PROPISI 2.1. Lokalna legislativa 2.2. Statutarne konsultacije 2.3. Primjenjiva WB politika PRETHODNI ANGAŽMAN ZAINTERESOVANIH STRANA 3.1. Javna očitovanja 3.2. Cenzus projekta i Socio-ekonomska anketa 4. ZAINTERESOVANE STRANE U PROJEKTU 5. PROGRAM ANGAŽOVANJA ZAINTERESOVANIH STRANA 5.1. Dostupne informacije i komunikacijski alati 5.2. Konsultacije 5.3. Vremenski raspored 5.4. Formalni zahtijev za informacije 6. ODGOVORNOSTI IMPLEMENTACIJE 7. MEHANIZAM ŽALBI 8. MONITORING I IZVJEŠTAVANJE ANEKS. FORMULAR JAVNIH ŽALBI 72 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.6 Aneks 6 – Sažetak trenutnog statusa potencijalnih (poznatih) ulaganja/investicija i TP(TA) Opština Mostar Naziv projekta Pogon za tretman procjednih voda iz otpada za sanitarnu deponiju “Uborak” Vrijedost projekta (EUR) Još nije određena (zavisiće od tipa PPOV koji bude odabran) Tip projekta Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za procjedne vode Projektna dokumentacija Plan aktivnosti sa mjerama i krajnjim rokovima za postepeno smanjenje emisija i usklađivanje sa BAT-ma – Deponija Uborak, Mostar (“HERCEGOVINA”, d.o.o., Mostar, 2009) Idejni projekat – Amandman Glavnog projekta za deponiju za čvrsti otpad Uborak (IPSA, d.o.o., Sarajevo, 2012) Glavni projekat - Amandman Glavnog projekta za deponiju za čvrsti otpad Uborak: Knjige 1-8 (IPSA, d.o.o., Sarajevo, 2012) Preliminarna vodna saglasnost (Br. UP/40-1/25-2-3-31/13) izdana 18. marta 2013 od strane Agencije za vodno područje Jadranskog mora, vrijedi do 18.03.2016 Zahtijev za izdavanje Urbanističke saglasnosti (datiran 18.02.2013) od strane Grada Mostara sa Objašnjenjem zahtijeva koje sadrži neophodne podatke za određivanje urbanih, tehničkih i ostalih uslova za deponiju za čvrsti otpad “Uborak” Mostar Zahtijev za pojašnjenje (UPI/03-23-25-54/13 ID) izdan od Federalnog ministarstva okoliša i turizma Okolišna dozvola za JKP “Deponija” Uborak-Mostar (Br. UP-I/05-23-944/07 SN) izdana od Federalnog 73 Status projekta Napreduje. Opštini trenutno nedostaju fondovi za izgradnju PPOV za procjedne vode. Komentar Projekat nije lociran u bilo kakvom zaštićenom području prirodnog, šumskog ili kulturnog naslijeđa. Zemljište gdje se nalazi deponija je u vlasništvu Opštine. Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Opština Naziv projekta Vrijedost projekta (EUR) Tip projekta Projektna dokumentacija Status projekta Komentar Regionalni kanalizacioni sistem Neuma: Glavni projekat – Knjiga 1 i Knjiga 2 (ZAVOD ZA VODOPRIVREDU d.o.o. MOSTAR) – investitor Federalno Ministarstvo okoliša i turizma Regionalni sistem za kanalizaciju i upravljanje otpadom –Projekat otpadne vode: Idejni projekat (Građevinski Fakultet Mostarski Univerzitet i Dvokut Pro Sarajevo, 2005) U toku Opštini nedostaju fondovi za izgradnju glavnog kanalizacionog kolektora sve do granice sa Hrvatskom kako bi bila priključena na regionalni sistem. Projektna dokumentacija za PPOV od 5000 ES (1985) Idejni projekat kanalizacionog sistema za Općinu Posušje (1998) Glavni projekat glavnog kolektora za kanalizacioni sisterm (1998) Procjena uticaja na okoliš za kanalizacioni sistem (1998) Posušje Studija izvodivosti za projekat vode i otpadne vode (JE Jacobs, 2008) finansirali EIB i EC Opštini nedostaju fondovi za implementaciju ovog projekta. Idejni projekat za PPOV („HIGRACON“Sarajevo, 2012) Tender za odabir izvršioca Glavnog projekta je u toku. Očekuje se da će Glavni projekat biti Ovaj projekat je sadržan u dokumentaciji urbanističkog planiranja Opštine. Zemljište gdje će projekat biti lociran je u vlasništvu Općine Neum. Projekat nije lociran u bilo kakvom zaštićenom području prirodnog, šumskog ili kulturnog naslijeđa Ovaj projekat je sadržan u dokumentaciji urbanističkog planiranja Opštine – Prostorni plan za koji se očekuje da će biti usvojen do kraja 2013. Projekat nije lociran u bilo kakvom zaštićenom području prirodnog, šumskog ili kulturnog naslijeđa Ovaj projekat je sadržan u dokumentaciji urbanističkog planiranja Opštine – ministarstva okoliša i turizma dana 08. juna 2009 (vrijedi 5 godina) Neum Regionalni kanalizacioni sistem Neum 2.721.517,00 Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za sanitarne vode Posušje Tretman sanitarnih otpadnih voda Pribl. 1.500.000,00 Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za sanitarne vode Livno Pogon za prečišćaanje otpadnih voda za sanitarne vode grada Trenutno nepoznato Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za sanitarne 74 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Opština Vrijedost projekta (EUR) Naziv projekta Livna Tip projekta Projektna dokumentacija Status projekta završen do oktobra 2013 vode Glamoč Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za sanitarne vode Glamoča Trenutno nepoznato Pogon za prečišćavanje otpadnih voda za sanitarne vode Nikakva dokumentacija koja se odnosi na projekat još nije izrađena u formi nacrta, ali ovaj projekat je naveden kao prioritetan u Lokalnom okolišnom akcionom planu (LEAP) Opštine Glamoč 2012-2017 Nije započeo Gacko - - - - - Trebinje - - - - Kontakt osoba iz Opštine je izjavila da ovoga puta Opština ne planira da implementira bilo kakav projekat koji se uklapa u Cilj ovog projekta 75 Komentar Urbanistički plan ”Livno 2000” (1987). Zemljište gdje će projekat biti lociran je u vlasništvu Općine Livno. Projekat nije lociran u bilo kakvom zaštićenom području prirodnog, šumskog ili kulturnog naslijeđa U Akcionom Planu sadržanom u LEAP-u Opštine Glamoč, krajnji rok za izgradnju adekvatnog kanalizacionog sistema i PPOV je 2017 Nikakve informacije nisu primljene od zvaničnika Opštine - Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Aneks 7 –Obrazac/uzorak za Plan upravljanja okolišem (EMP) 8.7 8.7.1 Sadržaj EMP EMP projekta sastoji se od seta mjera za ublažavanje, monitoring, i institucionalnih mjera koje će se preduzeti tokom implementacije i rada da se eliminišu negativni okolišni i socijalni uticaji, da ih se poništi, ili da se smanje na prihvatljive nivoe. Plan također uključuje aktivnosti potrebne da se implementiraju ove mjere. Planovi upravljanja su esencijalni elementi EA izvještaja za projekte Kategorijae A; za mnoge projekte Kategorije B, EA može rezultirati samo planom upravljanja. Da se pripremi plan upravljanja, korisnik zajma (zajmoprimac) i njegov EA tim za izradu projekta (a) identifikuju set odgovora na potencijalno negativne uticaje; (b) određuju zahtijeve da se osigura da ti odgovori budu učinjeni efektivnima i blagovremeno; i (c) opisuju sredstva za zadovoljavanje tih zahtijeva. Specifičnije, EMP uključuje slijedeće komponente: Ublažavanje EMP identifikuje izvodive i troškovno efikasne mjere koje mogu smanjiti potencijalno značajne negativne okolišne uticaje na prihvatljive nivoe. Plan uključuje kompenzacijske mjere ako mjere ublažavanja nisu izvodive, troškovno efikasne ili dovoljne. Specifično, EMP: identifikuje i sumira sve očekivane značajne negativne okolišne uticaje (uključujući one koje angažuju domaće ljude ili nenamjerno ponovno naseljavanje); opisuje sa tehničkim detaljima svaku mjeru ublažavanja, uključujući tip uticaja za koji se ona veže i uslove unutar kojih je ona potrebna (npr., kontinuirano ili u slučaju nepredviđenih izdataka), zajedno sa projektima, opisima opreme, i operativnim procedurama, kako je prikladno; procjenjuje bilo koje potencijalne uticaje ovih mjera na okoliš; i obezbjeđuje povezanost sa bilo kojim drugim planovima ublažavanja (npr., za nenamjerno ponovno naseljavanje, domaće ljude, ili kulturno vlasništvo) potrebno za projekt. Monitoring Monitoring okoliša tokom implementacije projekta obezbjeđuje informacije o ključnim okolišnim aspektima projekta, naročito uticajima projekta na okoliš i efektivnost mjera oblažavanja. Takve informacije omogućuju korisniku zajma i Banci da evaluiraju uspjeh ublažavanja kao dio nadzora nad projektom, i dozvoljavaju da budu preduzete korektivne aktivnosti kada to bude potrebno. Stoga, EMP identifikuje ciljeve monitoringa i specificira tip monitoringa, sa povezivanjem na uticaje procijenjene u EA izvještaju i mjerama ublažavanja opisanim u EMP. Specifično, odjaljak koji se odnosi na monitoring u EMP obezbjeđuje (a) specifičan opis, i tehničke detalje, mjera monitoringa, uključujući parametre koji će se mjeriti, metode koje će se koristiti, lokacije uzorkovanja, učestalost mjerenja, granice detekcije (gdje je prikladno), i definiciju pragova vrijednosti koji će signalizirati za potrebu za korektivnim aktivnostima; i (b) monitoring i procedure izvještavanja da se (i) osigura rana detekcija uslova koji čine potrebnima naročito mjere ublažavanja, i (ii) obezbijede informacije o napredovanju i rezultatima ublažavanja. 76 Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Razvijanje kapaciteta i obuka/trening Da se podrži blagovremena i efektivna implementacija okolišnih komponenti projekta i mjera ublažavanja, EMP skreće pažnju na procjenu EA o postojanju, ulozi i sposobnosti okolišnih jedinica na terenu ili u agenciji i na ministarskom nivou. Ako je potrebno, EMP preporučuje uspostavljanje ili proširenje takvih jedinica, i obuku osoblja, da se omogući implementacija preporuka EA. Specifično, EMP obezbjeđuje specifičan opis institucionalnih aranžmana – ko je odgovoran za provođenje mjera ublažavanja i monitoringa (npr., za rad, nadzor, sprovođenje, monitoring implementacije, popravne aktivnosti, finansiranje, izvještavanje, i obuku osoblja). Da se ojača sposobnost upravljanja okolišem u agencijama odgovornim za implementaciju, većina EMP-a pokriva jednu ili više od slijedećih dodatnih tema: (a) programe tehničke pomoći, (b) nabavku opreme i zaliha, i (c) organizacione promjene. Raspored implementacije i Procjene troškova Za sva tri aspekta (ublažavanje, monitoring, i razvijanje kapaciteta), EMP obezbjeđuje: raspored implementacije za mjere koje se moraju provesti kao dio projekta, pokazujući podjelu na faze i koordinaciju sa sveukupnim planovima implementacije projekta; i procjene kapitalnih i povratnih/periodičnih troškova i izvore finansiranja za implementiranje EMP-a. Ove brojke su također integrisane u tabele ukupnih troškova projekta. 8.7.2 Uzorak tabela za ublažavanje i monitoring Plan (mjera) ublažavanja Aktivnost Očekivani uticaj na okoliš Predložena mjera za ublažavanje Odgovornost za implementaciju mjere ublažavanja Faza izgradnje 1. 2. ... Operativna faza 1. 2. … 77 Period implementiranja mjere ublažavanja Troškovi za implementaciju mjere ublažavanja Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) Monitoring Plan KOJI parametar će se pratiti? GDJE je parameter koji će se pratiti? KAKO će se parametar pratiti (šta treba mjeriti i kako)? KADA će se parametar pratiti (vrijeme/timing i učestalost)? Faza izgradnje 1. 2. 3. … Operativna faza 1. 2. 3. … 78 OD STRANE KOGA će se parametar pratiti– (odgovornost)? KOLIKI je trošak za implementaciju monitoringa? Okvir Upravljanja okolišem i društvom za Projekat kontrole okolišnog zagađenja Jadranskog mora (I) 8.8 Aneks 8 – Plan Upravljanja okolišem za Deponiju Mostar za Pogon za tretman procjednih voda (otpadnih voda) iz čvrstog otpada 79
© Copyright 2024 Paperzz
