Učešće žena u savjetima mjesnih zajednica

U SAVJETIMA
MJESNIH ZAJEDNICA
PILOT ISTRAŽIVANJE
Izdavač: Fondacija Mozaik
Autorica: Eni Kurtović
U izradi analize sudjelovali:
Željana Pjevalica, Valentina Gagić,
Snežana Šešlija, Haris Halilhodžić
Lektorica: Minela Zerdo
Ova publikacija je urađena uz pomoć Europske unije. Sadržaj ove publikacije je isključiva odgovornost Fondacije Mozaik i ni u kom
slučaju ne predstavlja stanovišta Europske
unije.
Ovaj projekat financira
Europska unija
U SAVJETIMA
MJESNIH ZAJEDNICA
PILOT ISTRAŽIVANJE
OSNOVNE INFORMACIJE O ISTRAŽIVANJU
istraživanja:
Analiza mogućih faktora utjecaja na
učešće žena u članstvu savjeta mjesnih
zajednica (MZ) u Bosni i Hercegovini
Akteri istraživanja:
5 partnerskih organizacija u projektu
Mreža ZAZ koji financira EU
Naziv/predmet
Koji društveni procesi i politike imaju
najveći utjecaj na učešće žena u
članstvu savjeta MZ?
Istraživalačko
pitanje:
U istraživanju polazimo od faktora koji
bi mogli imati pozitivan utjecaj na
učešće žena u savjetima MZ i analiziramo korelacije koje se pojavljuju.
Hipoteza, definirana na osnovu naših
iskustava u radu sa zajednicama, je da
na veće učešće žena u članstvu savjeta
MZ imaju utjecaj sljedeći faktori
(moguće varijable utjecaja):
2
1.
općinske / opštinske politike i
prakse rada Gender komisija,
2. način rada političkih partija,
3.
4.
način rada općinskih / opštinskih
službi za MZ,
razvijenost organizacija civilnog
društva (OCD) koje rade na aktiviranju građana,
5. demografski i ekonomski faktori.
Cilj je bio istražiti postoji li pozitivna ili
negativna korelacija između ovih faktora i spolne strukture članstva savjeta
MZ i na osnovu tih korelacija odrediti
moguće faktore najvećeg utjecaja.
3
4
Svrha istraživanja:
Istraživanje je pragmatičnog tipa i
proveli smo ga sa svrhom da predstavnicima državnih organa, lokalne samouprave, OCD, savjetima MZ i građanima
pružimo uvid u značaj svakog od istraženih faktora i da ih na taj način potaknemo i usmjerimo na aktivnosti koje mogu
dovesti do većeg učešća žena u članstvu
savjeta MZ.
Vrsta istraživanja:
Istraživanje korelacija kombinirane
metodologije (kvantitativno / kvalitativno). Odgovori ispitanika o stanju koji se
tiču faktora utjecaja su u većem dijelu
obrađeni na način da su kategorizirani i
formulirani kao kvantitativni podaci,
čime se osiguralo statističko definiranje
korelacija.
Metodološki pristup:
Induktivan - polazi od faktualnih podataka dobivenih od ispitanika, kako bi ih
iz njih kroz analizu korelacija moglo doći
do općih zaključaka.
Metoda istraživanja
Instrument
Metoda izbora
općina/opština:
Polustrukturirani intervju;
Analiza dokumenata;
Vodič za polustrukturirani intervju
''Kvota uzorak'' sa približno jednakim
proporcijama iz svakog sloja - Odabrano
je 9 općina/opština sa relativno dobrom
spolnom strukturom (10% - 27% žena
članica), 10 sa prosječnom strukturom
(5% - 10% žena) te 11 općina / opština
sa jako lošom strukturom (0% - 2% žena
u članstvu). Podaci o stanju u
općinama/opštinama dobiveni su kroz
direktne kontakte sa predstavnicima
lokalnih uprava te iz istraživanja koje je
2010. godine proveo OSCE.
5
Predstavnici lokalnih uprava (odjeli
zaduženi za rad sa savjetima, sekretari vijeća /skupština i sl)
Članovi lokalnih gender komisija
Ispitanici
Odabrani uzorak predstavnika savjeta MZ
Predstavnici vodećih političkih partija
Predstavnici OCD
Veličina uzorka
Prikupljanje podataka
Obrada podataka
6
Ukupno 30 općina / 180 ispitanika
septembar – oktobar 2013
novembar 2013
UVOD
Razvoj počinje sa ljudima u zajednicama i ovisi o njihovoj inicijativi, uključivanju, energiji, viziji, znanju i vještinama. Savjeti mjesnih zajednica (MZ) su idealno mjesto za pokretanje građanskih inicijativa kroz koje se može poboljšati
kvaliteta života, ali i gdje aktivni mještani i mještanke mogu steći neka pozitivna iskustva koja će ih potaknuti na još veći društveni angažman. Možemo reći
da su savjeti male škole demokracije, a njihova uspješnost u uključivanju
različitih grupa u razvojne aktivnosti utjecat će i na kreiranje društvene svijesti
o velikom pitanju – uključiti se ili ne. Ovo se posebno odnosi na ruralne zajednice gdje, osim savjeta MZ, mještani nemaju druge mogućnosti za organizirano
vršenje utjecaja na donošenje bitnih odluka za njihov život.
Međutim, savjeti u najvećem dijelu ne ispunjavaju zadatak aktiviranja stanovništva. Poseban problem vezan za ovo pitanje jest njihov sastav koji ne odražava spolnu i starosnu strukturu zajednica, a samim tim i ne uključuje žene i
muškarce u ravnopravno donošenje važnih odluka i u njihovo provođenje.
Ovu tvrdnju potvrdilo je i istraživanje koje je proveo OSCE 1 na području BiH
koje je pokazalo da žene čine tek 5,2% u članstvu savjeta MZ te da su u samo
1,4% slučajeva one predsjednice savjeta. Uobičajena je praksa da se članstvo
savjeta bira na slabo posjećenim zborovima i pod velikim utjecajem politike te
da ljudi odabrani za članstvo u savjetima često nemaju niti volje, niti znanja i
vještina za davanje doprinosa lokalnom razvoju.
Posljedica? Žene, koje su brojniji dio populacije, ostaju po strani, njihovi talenti
i sposobnosti nisu iskorišteni za razvoj zajednice, a njihove potrebe i interesi se
ne uzimaju u obzir prilikom donošenja odluka o investicijama, čime su znatno
ugrožena njihova prava.
1
''Community Engagement Baseline Assessment'', 2010
9
Ovakva situacija je razumljiva imajući u vidu činjenicu da do 2013 godine, osim
povremenih napora pojedinih organizacija civilnog društva (OCD) i Agencije za
ravnopravnost spolova BiH, koja u saradnji sa Gender centrima Federacije i
Republike Srpske i provodeći Gender akcioni plan BiH adresira i pitanja žena u
MZ, ne postoje dodatni vladini programi ili programi lokalnih uprava koji bi se
bavili pitanjima razvoja kapaciteta savjeta i načinima na koji se pojedinci biraju
u članstvo savjeta. Ovdje treba pomenuti da je 2013. godine donešen novi
Izborni zakon Republike Srpske, kao i Uputstvo za provođenje izbora za članove
savjeta, koji su adresirali pitanje učešća žena na izbornim listama, uvažavajući
kvote definirane Zakonom o ravnopravnosti polova.
S obzirom da nam nije poznato postojanje ranijih istraživanja o faktorima
utjecaja na spolnu strukturu savjeta, te da bi objektivan uvid u te faktore bio
itekako koristan za buduće aktivnosti i projekte nevladinog i vladinog sektora,
bili smo potaknuti da provedemo ovo pilot istraživanje 2. Svjesni smo da istraživanje ima svojih manjkavosti koje se odnose na veličinu samog uzorka, ali i na
instrumente za prikupljanje podataka koji ipak nisu u dovoljnoj mjeri ograničili
utjecaj subjektivnosti, kako ispitanika, tako i ispitivača. Osim toga, potrebno je
naglasiti da istraživanje utvrđuje korelacije uočene na uzorku, a ne uzročnoposljedične odnose koji bi se sa sigurnošću mogli generalizirati za sve općine /
opštine u BiH.
Svakako da pitanje o faktorima utjecaja na veću zastupljenost žena u savjetima
MZ zahtjeva ozbiljniji i sveobuhvatniji pristup i analizu naš cilj je bio da pokušamo ponuditi tek početne nalaze o uočenim korelacijama te da potaknemo sve
one kojih se ovo pitanje tiče na daljnja promišljanja i analize.
2
10
Iako smo imali namjeru u istraživanje uključiti i faktore učešća mladih u savjetima MZ, u
početnoj fazi istraživanja došli smo do zaključka da u značajnoj većini lokalne uprave ne
raspolažu sa podacima o starosnoj strukturi savjeta. Zbog nedostatka ovih podataka istraživanje je usmjereno samo na faktore koji utječu na spolnu strukturu savjeta.
9
Ovim putem se zahvaljujemo predstavnicima trideset lokalnih uprava, OSCEa,
političkih partija i OCD, kao članovima savjeta MZ koji su nam izašli u susret i
pružili podatke koji su bili neophodni za provođenje istraživanja.
11
ZAKONSKI
OKVIR
ZA UCESCE ZENA
U CLANSTVU SAVJETA MZ
Inicijalni okvir koji ukazuje na relevantnost i značaj teme istraživanja jesu
međunarodne konvencije i više zakona donešenih u Bosni i Hercegovini na
različitim nivoima koji garantiraju učešće žena u savjetima MZ, a na koje u
ovom uvodnom dijelu dajemo kratki osvrt.
15
MEĐUNARODNE KONVENCIJE
Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (1966) propisuje
opću zabranu diskriminacije po osnovu spola i nalaže državama članicama da obezbijede jednako pravo za žene i muškarce da biraju i budu
birani/ne.
Konvencija o ukidanju svih oblika diskriminacije žena – CEDAW (iz
1979, a koju je BiH ratificirala 1993. i kao takva je sastavni dio Ustava BiH)
u članu 7 određuje obavezu obezbjeđivanja jednakih uvjeta za žene da
glasaju na svim izborima, javnim referendumima i da budu birane u sva
tijela koja se biraju putem javnih izbora.
Preporuka br.3 iz 2003. Komiteta ministara Savjeta Europe o uravnoteženom učešću žena i muškaraca u političkom i javnom životu u kojoj se
kao uravnoteženo smatra ono učešće u kojem učešće, bilo žena ili
muškaraca, ne smije pasti ispod 40%.
Rezolucija br. 1706 (2010.) i Preporuka br. 1899 (2010.) Parlamentarne
skupštine Savjeta Europe naglašava da pomanjkanje ravnopravne zastupljenosti žena i muškaraca u političkom i javnom životu prijeti legitimnoj
demokratiji i kršenju elementarnih ljudskih prava i preporučuje da
zemlje članice prioritetno isprave ovo stanje.
16
DOMAĆE ZAKONODAVSTVO
Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi (RS/2004; Federacija BiH/2006)
savjeti MZ trebaju osigurati mogućnost svakom članu zajednice da aktivno učestvuje u procesima donošenja odluka o prioritetima razvoja.
Zakon o ravnopravnosti spolova (2010 godina) propisuje da tijela lokalne samouprave, uključujući zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, trebaju
osigurati i promovirati ravnopravnu zastupljenost spolova u upravljanju,
procesu odlučivanja i predstavljanju. Isti Zakon definira da ravnopravna
zastupljenost spolova postoji u slučaju kada je u tijelima lokalne samouprave jedan od spolova zastupljen najmanje u procentu 40%.
Prema Izbornom zakonu BiH svaka kandidatska lista treba uključivati
kandidate muškog i ženskog spola koji su ravnopravno zastupljeni, s tim
da se Zakonom definira da ravnopravna zastupljenost spolova postoji u
slučaju kada je jedan od spolova zastupljen s najmanje 40% od ukupnog
broja kandidata na listi.
Nadalje, za one koji imaju nedoumice ili smatraju da se ovaj propis Izbornog zakona o ravnopravnosti spolova ne odnosi na izbor članova za
savjete MZ, treba pomenuti Izmjene i dopune Izbornog zakona RS
(2012), gdje se navodi da se izbori za savjete MZ provode u skladu sa
odredbama Zakona o ravnopravnosti spolova.
Na kraju, tu je i Uputstvo o organiziranju i provođenju izbora za članove
savjeta MZ (2012) koje je donijela Republička izborna komisija RS, a koje
propisuje da se prilikom sastavljanja kandidatskih lista mora voditi
računa o ravnopravnoj zastupljenosti spolova (prema Zakonu o ravnopravnosti spolova) te da žena ili mlađa osoba imaju prednost u slučaju da
dva kandidata imaju isti broj bodova.
17
POPIS
OPŠTINA / OPCINA
UKLJUCENIH
U ISTRAŽIVANJE
Postotak žena
u savjetima
MZ
Broj savjeta
MZ
Broj članova
savjeta MZ
Broj žena u
savjetima MZ
Pale
10
48
13
27 %
2010
Bosanski
Petrovac
13
90
15
17 %
2009
Šekovići
5
30
5
17 %
2011
Osmaci
3
19
3
16 %
2013
Petrovo
7
61
9
15 %
2009
Trebinje
18
138
18
13 %
2010
Velika
Kladuša
14
94
11
12 %
2010
Prijedor
49
414
49
12 %
2009
Rudo
10
54
6
11 %
2013
Opština/
Općina
Godina provođenja
izbora
21
Broj savjeta
MZ
Broj članova
savjeta MZ
Broj žena u
savjetima MZ
Postotak žena
u savjetima
MZ
Godina provođenja
izbora
Odžak
22
178
16
9%
2010
Vlasenica
12
94
8
9%
2011
Kozarska
Dubica
22
182
16
9%
2009
Modriča
24
216
19
9%
2008
Brčko
78
700
66
9%
Izbor provode
MZ
Han
Pijesak
5
24
2
8%
2013
Teslić
49
359
29
8%
2008
Maglaj
20
140
10
7%
2010
Rogatica
13
69
4
6%
2013
Derventa
32
244
11
5%
2011
Opština/
Općina
22
Godina provođenja
izbora
Postotak žena u Broj žena u
savjetima
savjetima MZ
MZ
Broj članova
savjeta MZ
Broj savjeta
MZ
Opština/
Općina
2009
2%
5
243
27
Čapljina
2010
2%
3
197
15
Grude
2011
2%
4
226
17
Posušje
2006
1%
1
154
18
Konjic
2009
1%
1
81
25
Lopare
2009
0%
0
154
11
Prozor
Rama
2010
0%
0
40
9
Usora
2011
0%
0
34
4
Domaljevac
2010
0%
0
37
7
Višegrad
2011
0%
0
50
6
Kladanj
2010
0%
0
12
2
Doboj Jug
* prema istraživanju koje je proveo OSCE 2010. godine prosjek učešća žena u savjetima
MZ za BiH je 5,2%
23
HIPOTEZE
O MOGUCIM
VARIJABLAMA /
FAKTORIMA UTJECAJA
Tokom istraživanja ispitivači su bili fokusirani na prikupljanje podataka vezanih
za pet niže opisanih varijabili koje prema hipotezama mogu imati utjecaj na
sastav članstva savjeta MZ. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi postoji li pozitivna korelacija između proučavanih varijabli i sastava savjeta, te koje od varijabli
pokazuju najveći stupanj korelacije.
Da bi informacije o navedenim varijablama bile relevantne za ispitivanje korelacije sa spolnom strukturom savjeta, podaci su prikupljani za period prije
provođenja izbora. S obzirom da se većina statističkih podataka o strukturi
članstva sa kojima smo raspolagali odnosila na izbore provedene 2008-2011 3,
to znači da se i odgovori koje smo tražili od ispitanika odnose na ovaj period.
Ovo je predstavljalo izazov i u nekim situacijama je bilo teško doći do tačnih
podataka. Stoga, da bi dobili što istinitiju sliku o stanju vezano za pet navedenih varijabli, nastojali smo koristiti više izvora prilikom dobivanja odgovora na
specifična pitanja (analiza dokumenata i izjave više ispitanika o određenoj
temi).
3
Izuzetak su četiri istraživanja općina/opština u kojima su izbori provedeni 2013. godine.
27
VARIJABLA 1: OPĆINSKE POLITIKE I PRAKSE U RADU
GENDER KOMISIJA
Jedna od pretpostavki bila je da dokumenti koji su usvojeni prije izbora, kao što
su općinski/opštinski statuti i strategije te odluke o provođenju izbora koje
definiraju ili ne definiraju pitanje spolne strukture, mogu imati utjecaj na veće
ili manje učešće žena u članstvu savjeta MZ. Međutim, tokom prikupljanja
podataka došli smo do zaključka da među ispitanim općinama/opštinama
nema značajnih razlika - dokumenti kod većine ispitanih općina/opština načelno podstiču učešće žena na izborima, ali nemaju nikakvu obligatornu snagu,
odnosno, kroz njih se ne propisuje obavezno delegiranje žena na kandidatskim
listama. Izuzetak su četiri opštine/općine iz RS koje su provele izbore 2013.
godine, dakle, nakon donošenja ranije pomenutog Uputstva za provođenje
izbora za članove savjeta MZ.
Stoga je u okviru ove varijable poseban naglasak stavljen na rad
opštinskih/općinskih Gender komisija, uz pretpostavku da su njihove aktivnosti
mogle imati utjecaj na spolnu strukturu savjeta. Dakle, rezultati koji ukazuju na
značaj općinskih/opštinskih politika i praksi odnose se u najvećem dijelu (kod
26 ispitanih općina/opština) na rad Gender komisija.
Konkretna pitanja na koja smo se fokusirali tokom istraživanja bila su sljedeća:
da li je ustanovljena Gender komisija; da li je usvojen Gender akcioni plan i
njegova kvaliteta (da li adresira pitanje učešća žena u savjetima MZ); kvalitet
rada Gender komisije (praćenje provođenja GAPa, uspostavljanje i primjena
mehanizama za promociju ravnopravnosti polova, rad sa političkim partijama,
provođenje konkretnih akcija, posebno sa ženama u ruralnim zajednicama i
vezano za izbore za MZ); da li se i u kojoj mjeri kroz općinske/opštinske odluke
i druge dokumente o provođenju izbora za savjete MZ podstiče učešće žena;
da li je uspostavljena baza podataka o zastupljenosti polova u strukturama
vlasti.
28
VARIJABLA 2: STRATEGIJE I NAČIN RADA
POLITIČKIH PARTIJA
S obzirom na utjecaj koji političke partije imaju na provođenje izbora za savjete
MZ, kao jedan od mogućih faktora utjecaja istražili smo koliko su vladajuće
političke partije u vrijeme pred izbore bile aktivne vezano za podsticanje žena
da se kandidiraju za članstvo u savjetima MZ. Poznato je da većina partija u
svojim programima deklarira aktivizam žena, tako da ovo nije bilo relevantno
pitanje. Međutim, neki od pokazatelja stvarne (primijenjene) politike na koje
smo obratili pažnju odnosili su se na zastupljenost žena u političkim tijelima.
Pitanja vezana za ovu grupu faktora bila su sljedeća: da li se i u kojoj mjeri
definira rodna ravnopravnost u programima političkih partija; nivo i kvalitet
aktivnosti foruma žena; zastupljenost žena na rukovodećim pozicijama u
političkim partijama; učešće žena u Skupštini/Vijeću; broj žena na čelnim
pozicijama u lokalnoj upravi.
29
VARIJABLA 3: NAČIN RADA SLUŽBI ZA
SAVJETE MZ
Naše je iskustvo da razvijeni i dobro organizirani savjeti MZ uspjevaju potaknuti mještane da se uključe u aktivnosti za razvoj zajednica, a samim time i da su
žene u takvim zajednicama daleko aktivnije i spremnije za uključivanje u rad
savjeta te da imaju podršku u svom radu. S obzirom da su, osim rijetkih organizacija civilnog društva, lokalne uprave jedini postojeći mehanizam za izgradnju
kapaciteta savjeta, fokus nam je bio upravo na analizi rada odjela za društvene
djelatnosti zaduženih za rad sa savjetima MZ.
U analizi ove varijable bili smo fokusirani na sljedeća pitanja: da li i u kojoj mjeri
Služba pruža edukaciju, savjetovanje i tehničku podršku savjetima MZ; da li i u
kojoj mjeri Služba podstiče uključivanje građana kroz zborove/planiranje
akcija; da li i u kojoj mjeri Služba podstiče volonterski rad mještana; da li i u
kojoj mjeri su savjeti MZ aktivni u prikupljanju lokalnih doprinosa.
30
VARIJABLA 4: AKTIVNOSTI ORGANIZACIJA
CIVINLOG DRUŠTVA
Jedan od mogućih faktora utjecaja koje smo istražili jest i razvijenost i način
rada organizacija civilnog društva (u daljnjem tekstu: OCD) na području analiziranih općina/opština. Ovdje smo pošli od pretpostavke da udruženja žena i
druge organizacije koje se bave osnaživanjem žena, posebno u ruralnim
područjima, mogu imati značajan utjecaj na njihovo informiranje, edukaciju i
podsticanje na aktivno uključivanje u društveno politički život zajednica. Osim
toga, u fokusu su bile i organizacije koje rade sa savjetima MZ i razvijaju njihove
kapacitete, što podrazumijeva i njihovu inkluzivnost i sposobnosti da privuku
sve mještane (uključujući i žene) da se aktivno uključe u lokalni razvoj.
Pitanja vezana za ovu varijablu na koja smo obratili pažnju su sljedeća: stupanj
razvijenosti organizacija koje u svoj rad uključuju žene i podstiču njihov aktivizam; stupanj razvijenosti OCD koje su strateški usmjerene na rad sa savjetima
MZ i koje su aktivne na tom polju;
31
VARIJABLA 5: DEMOGRAFSKI I EKONOMSKI
FAKTORI
Na kraju, morali smo uzeti u obzir i stupanj razvijenosti općina/opština i istražiti
korelaciju sa stupnjem uključivanja žena. Pretpostavka je bila da su žene u
urbanim i razvijenim opštinama bolje informirane i ekonomski nezavisnije od
žena u nerazvijenim i ruralnim dijelovima te da su zato i spremnije za uključivanje u savjete MZ.
Do podataka vezano za ovu varijablu smo došli preko zvaničnih statistika, a
odnose se na sljedeće:
broj stanovnika (mala, srednja ili velika
općina/opština); ekonomska razvijenost (izrazito nerazvijena/nerazvijena,
srednje razvijena, razvijena).
Dobiveni odgovori vezano za gore navedene varijable su se kategorizirali i
formulirali kao kvantitativni podaci, čime se osiguralo statističko određivanje korelacija spolnom strukturom savjeta MZ.
Dodatno, svim ispitanicima je postavljeno pitanje o faktorima koji utječu
na veću zastupljenost žena i mladih u savjetima MZ te o njihovim preporukama za unapređenje stanja.
32
NALAZI
ISTRAŽIVANJA
1. OPĆINSKE / OPŠTINSKE POLITIKE I PRAKSE U RADU
GENDER KOMISIJA
Od deset opština/općina sa najrazvijenijim politikama za osiguravanje
mehanizama za učešće žena u savjetima MZ, odnosno sa najaktivnijim
Gender komisijama, njih šest imaju preko 10% žena u savjetima MZ, tri
preko 5%, a jedna 0% žena u savjetima MZ.
Samo se Pale, koje u uzorku od 30 općina/opština imaju više od 10% žena
u savjetima MZ, nalaze pri samom kraju rang liste – dakle, među
općinama/opštinama čije politike i prakse rada Gender komisija nisu
adekvatno adresirale pitanje učešća žena u društveno političkom životu
zajednica.
Čak sedam općina nisko rangiranih po ovom kriteriju ima 0%-2% žena u
sastavu savjeta MZ.
35
36
Opština/
Općina
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Prijedor
12 %
12
Modriča
9%
11
Teslić
8%
9
Doboj Jug
0%
8
Rogatica
6%
8
Trebinje
13 %
7
Petrovo
15 %
6
Velika
Kladuša
12 %
6
Rudo
11 %
5
Osmaci
16 %
5
10 visoko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Opštinske politike i prakse rada gender komisija''
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Postotak žena u
savjetima MZ
Opština/
Općina
5
7%
Maglaj
4
9%
Vlasenica
4
8%
Han Pijesak
4
0%
Višegrad
4
0%
Kladanj
4
5%
Derventa
3
2%
Posušje
3
17 %
Bosanski
Petrovac
3
9%
Odžak
3
17 %
Šekovići
10 srednje rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Opštinske politike i prakse rada gender komisija''
37
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Lopare
1%
3
Grude
2%
2
Usora
0%
2
Konjic
1%
2
Domaljevac
0%
2
Pale
27 %
2
Kozarska
Dubica
9%
2
Brčko
9%
2
Čapljina
2%
1
Prozor
Rama
0%
0
Opština/
Općina
38
10 nisko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Opštinske politike i prakse rada gender komisija''
Opština
0
5
10 15 20 25 30
Opština
0
Prijedor
Derventa
Modriča
Posušje
Teslić
B. Petrovac
Doboj Jug
Odžak
Rogatica
Šekovići
Trebinje
Lopare
Petrovo
Grude
V. Kladuša
Usora
Rudo
Konjic
Osmaci
Domaljevac
Maglaj
Pale
Vlasenica
Koz. Dubica
Han Pijesak
Brčko
Višegrad
Čapljina
Kladanj
Prozor Rama
Postotak žena u savjetima MZ
5
10 15 20 25 30
Općinske / opštinske politike i
prakse u radu Gender komisija
39
Zaključak
Na početku ponovo želimo naglasiti da su politike koje su bile na snazi u vrijeme izbora u 26 ispitanih općina/opština (statuti i strategije te odluke o provođenju izbora) ujednačene u smislu da nisu obligatorne, tj. da niti jedan od tih
dokumenata nije definirao učešće žena na listama za članstvo u savjetima kao
obavezno.
S obzirom na ove sličnosti u politikama 26 općina/opština, zaključujemo da
politike nisu imale utjecaja na rezultate dobivene u 7 općina/opština koje su
ostvarile najveći broj bodova s obzirom na ovu varijablu, tj. da je istraživanje na
odabranom uzorku pokazalo da ne postoji značajna korelacija između politika
koje nisu obligatorne u pogledu sastava kandidatskih lista, sa stupnjem
zastupljenosti žena u savjetima MZ.
Ono što je bilo presudno za veći broj bodova kod 7 visoko rangiranih
općina/opština, u kojima nisu postojale obligatorne politike, jest aktivan rad
Gender komisija, i to onih koje su u suradnji sa organizacijama civilnog društva
i entitetskim Gender centrima u vrijeme pred izbore provodile zajedničke
aktivnosti.
Stoga možemo zaključiti da istraživanje ukazuje na to da postoji značajna korelacija između rada Gender komisija i sastava članstva savjeta, posebno u
slučajevima kada su Gender komisije surađivale sa Gender centrima RS i
Federacije i/ili sa organizacijama civilnog društva, sa kojima su u vrijeme pred
izbore provodile aktivnosti podsticanja žena, posebno u ruralnim dijelovima,
da se aktiviraju u društveno političkom životu svojih zajednica.
40
S druge strane, ako uzmemo u obzir rezultate izbora u Republici Srpskoj koji su
provedeni u četiri ispitane općine/opštine 2013. godine (nakon izmjena i
dopuna Izbornog zakona i donošenja Uputstva o provođenju izbora, dakle
dokumenata koji jasno propisuju obavezan postotak žena na izbornim
listama), vide se značajni pomaci, posebno imajući u vidu da u ranijem sastavu
u ovim općinama/opštinama nije bilo žena – rezultati ukazuju 3 visoko rangirane općine/opštine po ovom kriteriju (Rogatica, Rudo i Osmaci), od ukupno 4 u
kojima su provedeni izbori prema Uputstvu iz 2012. godine. 4
Iako izbori prema novim pravilima nisu provedeni u cijeloj Republici Srpskoj,
već ovi podaci ukazuju na značaj političkih odluka koje nisu samo u formi
preporuka, već jasno propisuju postotak žena na listama, a u skladu sa Zakonom o ravnopravnosti polova BiH.
4
Ovdje je vrijedno pomenuti općinu/opštinu Prnjavor koja nije bila uključena u istraživanje, gdje žene nakon izbora 2013. čine 26,8% od ukupnog članstva
41
9
2. STRATEGIJE I NAČIN RADA POLITIČKIH PARTIJA
Od deset opština/općina u kojima se kroz rad političkih partija promovira
učešće žena u političkom životu zajednica, samo njih četiri imaju preko
10% žena u savjetima MZ, dok tri općine/opštine visoko rangirane po
ovom kriteriju imaju do 2% žena u savjetima MZ.
U šest općina/opština koje imaju preko 8% žena u savjetima političke
partije nisu demonstrirale značajan rad na aktiviranju žena u političkom
životu.
Tri općine/opštine nisko rangirane po ovom kriteriju imaju manje od 2%
žena u savjetima MZ.
43
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Konjic
1%
15
Trebinje
13 %
15
Čapljina
2%
14
Prijedor
12 %
14
Pale
27 %
13
Maglaj
7%
12
Han Pijesak
8%
11
Petrovo
15 %
10
Modriča
9%
10
Grude
2%
8
Opština/
Općina
44
10 visoko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Strategije i način rada političkih partija''
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Postotak žena u
savjetima MZ
Opština/
Općina
8
0%
Prozor Rama
8
17 %
Šekovići
8
1%
Lopare
7
2%
Posušje
7
9%
Kozarska
Dubica
7
0%
Kladanj
7
6%
Rogatica
7
12 %
Velika
Kladuša
6
17 %
Bosanski
Petrovac
6
0%
Doboj Jug
10 srednje rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Strategije i način rada političkih partija''
45
46
Opština/
Općina
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Derventa
5%
6
Brčko
9%
6
Osmaci
16 %
5
Domaljevac
0%
5
Višegrad
0%
5
Rudo
11 %
4
Teslić
8%
4
Vlasenica
9%
2
Usora
0%
1
Odžak
9%
1
10 nisko rangiranih općina / opština prema kriteriju
'''Strategije i način rada političkih partija''
Opština
0
5
10 15 20 25 30
Opština
Konjic
Kladanj
Trebinje
Rogatica
Čapljina
V. Kladuša
Prijedor
B. Petrovac
Pale
Doboj Jug
Maglaj
Derventa
Han Pijesak
Brčko
Petrovo
Osmaci
Modriča
Domaljevac
Grude
Višegrad
Prozor Rama
Rudo
Šekovići
Teslić
Lopare
Vlasenica
Posušje
Usora
Koz. Dubica
Odžak
Rad političkih partija
0
5
10 15 20 25 30
Postotak žena u savjetima MZ
47
Zaključak
Sve političke partije na vlasti u općinama/opštinama u kojim je provedeno
istraživanje u svojim programima deklarativno podstiču učešće žena u društveno-političkom životu zajednice i imaju formirane forume žena koji, pogotovo pred izbore na lokalnom i državnom nivou, provode određene aktivnosti.
Iako postoje razlike u tome koliko pojedine partije zaista podstiču i prihvataju
žene u politici, koje se mogu uočiti u sastavu općinskih vijeća / opštinskih skupština, nije uočena značajna korelacija između rada političkih partija i spolnog
sastava savjeta MZ - samo četiri općine/opštine, u kojima su žene politički
aktivne, mogu se pohvaliti sa natprosječnom zastupljenosti žena u savjetima
MZ, dok, s druge strane, postoji šest općina/opština sa dobrom spolnom strukturom u savjetima, u kojima političke partije ostaju na nivou deklarativne
podrške političkom aktivizmu žena.
Rezultati istraživanja na odabranom uzorku pokazali su da ne postoji značajna
korelacija između rada političkih partija na aktiviranju i podsticanju žena da
se uključe u društveno-politički život zajednice i spolne strukture savjeta MZ.
48
3. NAČIN RADA SLUŽBI ZA SAVJETE MZ
Od deset opština/općina u kojima službe za rad sa savjetima MZ pokazuju nešto intenzivnije aktivnosti u odnosu na druge , samo tri imaju preko
10% žena u savjetima MZ, dok tri imaju manje od 5% žena u savjetima
MZ. Značajno je pomenuti da općina/opština najviše rangirana po ovom
kriteriju uopće nema žena u članstvu savjeta MZ.
U dvije općine/opštine koje imaju preko 10% žena u savjetima i u tri
općine sa preko 5% žena službe za rad sa savjetima MZ ocijenjene su kao
manje aktivne.
Četiri općine/opštine nisko rangirane po ovom kriteriju imaju manje od
2% žena u savjetima MZ.
49
50
Opština/
Općina
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Doboj Jug
0%
12
Prijedor
12 %
10
Han Pijesak
8%
8
Lopare
1%
8
Kladanj
0%
8
Petrovo
15 %
8
Rogatica
6%
8
Modriča
9%
8
Brčko
9%
8
Rudo
11 %
6
10 visoko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Način rada službi za savjete MZ''
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Postotak žena u
savjetima MZ
Opština/
Općina
6
16 %
Osmaci
6
27 %
Pale
6
13 %
Trebinje
6
5%
Derventa
4
2%
Grude
4
1%
Konjic
4
17 %
Šekovići
4
9%
Vlasenica
4
0%
Višegrad
4
7%
Maglaj
10 srednje rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Način rada službi za savjete MZ''
51
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Čapljina
2%
2
Prozor Rama
0%
2
Posušje
2%
2
Bosanski
Petrovac
17 %
2
Kozarska
Dubica
9%
2
Velika
Kladuša
12 %
2
Teslić
8%
2
Usora
0%
2
Odžak
9%
0
Domaljevac
0%
0
Opština/
Općina
52
10 nisko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Način rada službi za savjete MZ''
Opština
0
5
10 15 20 25 30
Opština
Doboj Jug
Konjic
Prijedor
Šekovići
Han Pijesak
Vlasenica
Lopare
Višegrad
Kladanj
Maglaj
Petrovo
Čapljina
Rogatica
Prozor Rama
Modriča
Posušje
Brčko
B. Petrovac
Rudo
Koz. Dubica
Osmaci
V. Kladuša
Pale
Teslić
Trebinje
Usora
Derventa
Odžak
Grude
Domaljevac
Rad službi za MZ - bodovi
0
5
10 15 20 25 30
Postotak žena u savjetima MZ
53
Zaključak
Iako postoje razlike u razvijenosti odjela zaduženih za rad sa savjetima MZ,
generalno gledajući, istraživanje je pokazalo da se oni malo razlikuju u pogledu
postojanja razvijenih programa usmjerenih na jačanje kapaciteta članova
savjeta MZ koji bi obuhvatili teme kao što je način uključivanja mještana i
mještanki u procese donošenja odluka, njihovu mobilizaciju u provođenju
aktivnosti savjeta MZ, edukaciju o društvenoj pravdi, građanskom liderstvu,
vještinama komunikacije i upravljanja konfliktom i slično. Očigledno je da su u
nekim općinama/opštinama savjeti MZ u boljoj poziciji zbog veće dostupnosti
općinskih/opštinskih službenika i/ili zbog razvijenije infrastrukture i postojanja
prostora za rad, ali aktivizam samih savjeta MZ i njihova otvorenost prema
uključivanju žena u najvećoj mjeri ovisi o članovima savjeta i njihovoj spremnosti i kapacitetima da se ozbiljno posvete ovim pitanjima.
Dakle, službe su ujednačene u pogledu osiguravanja programa podrške savjetima MZ i stupanj otvorenosti savjeta u najvećoj mjeri ovisi od sporadičnih
nastojanja pojedinih članova savjeta. Ovo je utjecalo i na šarolikost rezultata
dobivenih kroz istraživanje, koji ne ukazuju na jasnu korelaciju između rada
općinskih/opštinskih službi za rad sa savjetima MZ i spolne strukture savjeta
MZ.
Međutim, ovaj zaključak ne ukazuje na to da rad općinskih/opštinskih službi sa
savjetima MZ na povećanju njihove inkluzivnosti nije važan, već samo na to da
su postojeće prakse, koje su nerazvijene u ovom pogledu, približno jednake u
svim općinama/opštinama.
54
4. RAZVIJENOST CIVILNOG DRUŠTVA
Od deset opština/općina u kojima OCD rade na aktiviranju žena i unapređenju rada savjeta, njih četiri imaju preko 10% žena u savjetima MZ.
Ovdje je značajno pomenuti da niti jedna od općina/opština, visoko
rangiranih po ovom kriteriju, nema manje od 5% žena u savjetima MZ
Tri općine/opštine koje imaju preko 10% žena u savjetima nisko su rangirane po kriteriju razvijenosti OCD.
Čak šest općina/opština koje imaju 0%-2% žena u savjetima su izrazito
nisko rangirane po ovom kriteriju
55
56
Opština/
Općina
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Prijedor
12 %
8
Brčko
9%
7
Trebinje
13 %
6
Velika
Kladuša
12 %
6
Teslić
8%
6
Derventa
5%
6
Modriča
9%
6
Petrovo
15 %
5
Rogatica
6%
5
Maglaj
7%
5
10 visoko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Razvijenost civilnog društva''
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Postotak žena u
savjetima MZ
Opština/
Općina
4
0%
Višegrad
4
0%
Doboj Jug
4
0%
Kladanj
3
9%
Vlasenica
3
8%
Han Pijesak
3
1%
Lopare
3
9%
Kozarska
Dubica
2
1%
Konjic
2
17 %
Bosanski
Petrovac
2
16 %
Osmaci
10 srednje rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Razvijenost civilnog društva''
57
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Odžak
9%
2
Domaljevac
0%
2
Pale
27 %
2
Šekovići
17 %
2
Usora
0%
1
Posušje
2%
1
Čapljina
2%
0
Grude
2%
0
Prozor Rama
0%
0
Rudo
11 %
0
Opština/
Općina
58
10 nisko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Razvijenost civilnog društva''
Opština
0
5
10 15 20 25 30
Opština
Prijedor
Lopare
Brčko
Koz. Dubica
Trebinje
Konjic
V. Kladuša
B. Petrovac
Teslić
Osmaci
Derventa
Odžak
Modriča
Domaljevac
Petrovo
Pale
Rogatica
Šekovići
Maglaj
Usora
Višegrad
Posušje
Doboj Jug
Čapljina
Kladanj
Grude
Vlasenica
Prozor Rama
Han Pijesak
Rudo
Rad OCD - bodovi
0
5
10 15 20 25 30
Postotak žena u savjetima MZ
59
Zaključak
Niti jedna od općina/opština, visoko rangiranih po ovom kriteriju, nema manje
od 5% žena u savjetima MZ, a čak šest općina/opština koje imaju 0%-2% žena
u savjetima su izrazito nisko rangirane po ovom kriteriju, što ukazuje na značajnu korelaciju.
Na osnovu ovih podataka došli smo do zaključka da aktivnosti OCD na informiranju, edukaciji, osnaživanju i aktiviranju žena, posebno u ruralnim dijelovima, kao i aktivnosti OCD na osnaživanju i aktiviranju članova savjeta MZ
mogu imati značajan utjecaj na sastav savjeta MZ - na aktivizam članica
mjesnih zajednica i njihovu spremnost da se društveno i politički angažiraju u
savjetima MZ. Ove aktivnosti su bile posebno utjecajne u slučajevima kada su
OCD inicirale zajedničke projekte sa lokalnim Gender komisijama ili kada su
surađivale sa njima, kao i sa gender centrima RS i Federacije.
60
5. DEMOGRAFSKI I EKONOMSKI FAKTORI
Četiri razvijene opštine/općine imaju preko 10% žena u savjetima MZ, a
njih tri preko 5% žena u savjetima MZ.
Tri razvijene općine/opštine imaju manje od 5% žena u savjetima MZ.
Čak sedam nerazvijenih općina/opština imaju preko 8% žena u savjetima
MZ.
61
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Brčko
9%
8
Prijedor
12 %
8
Čapljina
2%
6
Konjic
1%
6
Teslić
8%
6
Derventa
5%
6
Modriča
9%
6
Grude
2%
4
Pale
27 %
4
Velika
Kladuša
12 %
4
Opština/
Općina
62
10 visoko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Demografski i ekonomski faktori''
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Postotak žena u
savjetima MZ
Opština/
Općina
2
2%
Posušje
2
9%
Kozarska
Dubica
2
0%
Višegrad
2
0%
Doboj Jug
2
0%
Kladanj
2
6%
Rogatica
2
7%
Maglaj
2
13 %
Trebinje
0
0%
Prozor Rama
0
11 %
Rudo
10 srednje rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Demografski i ekonomski faktori''
63
Postotak žena u
savjetima MZ
Općinske / opštinske
politike - bodovi
Usora
0%
0
Bosanski
Petrovac
17 %
0
Osmaci
16 %
0
Odžak
9%
0
Domaljevac
0%
0
Šekovići
17 %
0
Vlasenica
9%
0
Han Pijesak
8%
0
Lopare
1%
0
Petrovo
15 %
0
Opština/
Općina
64
10 nisko rangiranih općina / opština prema kriteriju
''Demografski i ekonomski faktori''
Opština
0
5
10 15 20 25 30
Opština
Brčko
Rogatica
Prijedor
Maglaj
Čapljina
Trebinje
Konjic
Prozor Rama
Teslić
Rudo
Derventa
Usora
Modriča
B.Petrovac
Grude
Osmaci
Pale
Odžak
V. Kladuša
Domaljevac
Posušje
Šekovići
Koz. Dubica
Vlasenica
Višegrad
Han Pijesak
Doboj Jug
Lopare
Kladanj
Petrovo
Razvijenost i veličina
općine / opštine - bodovi
0
5
10 15 20 25 30
Postotak žena u savjetima MZ
65
Zaključak
Naša pretpostavka da u ekonomski nerazvijenim i manjim sredinama tradicionalne vrijednosti i odnos prema ženama ne pogoduju njihovom uključivanju u
savjete MZ, pokazala se neosnovanom. Ovo potvrđuje činjenica da čak sedam
nerazvijenih općina/opština imaju preko 8% žena u savjetima MZ. Možemo
zaključiti da je istraživanje pokazalo da ne postoji značajna korelacija između
veličine i ekonomske razvijenosti općina/opština sa stupnjem zastupljenosti
žena u savjetima MZ.
66
ZAKLJUCCI
I PREPORUKE
ISTRAŽIVANJA
PREPORUKE ISPITANIKA
Prije davanja preporuka na osnovu statističkih rezultata istraživanja, željeli
bismo se osvrnuti na mišljenja ispitanika. Naime, osim odgovora o stanju o
ispitivanim varijablama koji su formulirani kao kvantitativni podaci za statističku obradu, svim ispitanicima je postavljeno i pitanje otvorenog tipa o faktorima koji po njihovom mišljenju najviše utječu na zastupljenost žena i mladih u
savjetima MZ te o njihovim preporukama za unapređenje stanja5.
U tabeli su predstavljeni odgovori, sumirani u četiri kategorije: općinske politike i prakse rada Gender komisija; djelovanje političkih partija; rad službi za MZ
te aktivnosti OCD.
5
Ispitanicima je dana mogućnost da daju više od jedne preporuke.
69
Zanimljivo je da se mišljenje ispitanika o tome šta je to što može imati najveći
utjecaj na veće učešće žena u savjetima MZ podudara sa rezultatima
statističke analize:
48 ispitnika dalo je preporuke za unaprjeđenje politika kandidiranja za
članstvo u savjetima MZ i kontrolu njihovog provođenja te za podsticanja
rada Gender komisija i njihove suradnje sa Gender centrima Federacije i
RS. U ovoj grupi našli su se i odgovori usmjereni na unapređenje politika
informiranja građana i ekonomskog osnaživanje žena.
35 ispitanika je smatralo da najveći utjecaj mogu imati političke partije
koje u svom radu trebaju animirati žene da se prijavljuju na liste.
43 ispitanika vidi mogućnosti za poboljšanje u radu službi za rad sa MZ –
u boljem informiranju članova savjeta, njihovoj edukaciji, inzistiranju na
redovnim sastancima savjeta i većem uključivanju mještana u rad savjeta, podsticanju savjeta da prikupljaju lokalne doprinose za razvoj zajednice, ali i u profesionalizaciji rada u savjetima MZ, odnosno plaćanju članova savjeta za njihov angažman.
65 ispitanika smatra da za je za veće učešće žena u savjetima MZ potrebno razvijati civilni sektor – udruženja građana koja će informirati, educirati i animirati žene za aktivno uključivanje u društveno politički život
zajednica, surađivati sa drugim organizacijama, savjetima MZ i Gender
komisijama i provoditi kampanje za podizanje svijesti o važnosti učešća
žena u savjetima MZ.
70
Organizacije
civilnog društva
Službe za rad
sa savjetima
MZ
3 osobe
4 osobe
Političke
partije
1 osoba
4 osobe
2 osobe
1 osoba
2 osobe
1 osoba
3 osobe
1 osoba
1 osoba
Općinske/
Opštinske
politike i rad
GK
1 osoba
Konjic
1 osoba
Čapljina
2 osobe
Prozor
Rama
1 osoba
Trebinje
3 osobe
2 osobe
Opština/
Općina
Posušje
2 osobe
Grude
5 osoba
3 osobe
2 osobe
3 osobe
Derventa
1 osoba
2 osobe
1 osoba
2 osobe
Vlasenica
2 osobe
2 osobe
3 osobe
1 osoba
Kladanj
1 osoba
2 osobe
2 osobe
2 osobe
Šekovići
71
Općinske/
Opštinske
politike i rad
GK
Političke
partije
Službe za rad
sa savjetima
MZ
Organizacije
civilnog društva
Han Pijesak
2 osobe
2 osobe
1 osoba
2 osobe
Pale
2 osobe
2 osobe
2 osoba
2 osobe
2 osobe
1 osoba
2 osoba
3 osobe
Lopare
2 osobe
1 osoba
1 osoba
2 osobe
Osmaci
2 osobe
1 osoba
1 osoba
1 osobe
Rogatica
1 osoba
1 osoba
3 osobe
Rudo
1 osoba
1 osoba
Višegrad
2 osobe
2 osobe
1 osoba
Prijedor
3 osobe
2 osobe
4 osobe
Petrovac
1 osoba
Opština/
Općina
Brčko
72
2 osobe
Organizacije
civilnog društva
Službe za rad
sa savjetima
MZ
1 osobe
Političke
partije
3 osoba
Općinske/
Opštinske
politike i rad
GK
2 osoba
Opština/
Općina
Kozarska
Dubica
Velika
Kladuša
2 osobe
3 osobe
1 osoba
1 osoba
3 osobe
Doboj Jug
1 osoba
1 osoba
1 osoba
1 osoba
Domaljevac
2 osobe
2 osobe
Maglaj
1 osoba
6 osoba
3 osobe
3 osobe
3 osobe
Modriča
1 osoba
2 osobe
1 osoba
1 osoba
Odžak
1 osoba
3 osobe
1 osoba
1 osoba
Petrovo
2 osobe
3 osobe
1 osoba
1 osoba
Teslić
2 osobe
1 osoba
2 osobe
1 osoba
Usora
65 osoba
43 osobe
35 osobe
48 osobe
Ukupno
73
ZAKLJUČCI ISTRAŽIVANJA
Rezultati istraživanja dobiveni na uzorku od 30 općina/opština i korelacije koje
su utvrđene ukazuju na sljedeće zaključke o inicijalno postavljenim pitanjima:
Nije uočena značajna korelacija između veličine, odnosno ekonomske
razvijenosti općina/opština, i stupnja zastupljenosti žena u savjetima MZ.
Nije uočena korelacija između rada političkih partija na aktiviranju i
podsticanju žena da se uključe u društveno-politički život zajednice i
spolne strukture savjeta MZ.
Rezultati istraživanja ne ukazuju na korelaciju između rada
općinskih/opštinskih službi za rad sa savjetima MZ i spolne strukture
savjeta MZ.
Ne postoji značajna korelacija između općinskih/opštinskih politika koje
nisu obligatorne u pogledu sastava kandidatskih lista sa stupnjem zastupljenosti žena u savjetima MZ.
Uočena je jasna pozitivna korelacija između političkih odluka koje propisuju postotak žena na listama i zastupljenosti žena u savjetima MZ.
Vidljiva je pozitivna korelacija između rada Gender komisija i sastava
članstva savjeta, posebno u slučajevima kada su Gender komisije surađivale sa Gender centrima RS i Federacije i / ili sa organizacijama civilnog
društva.
Pozitivna korelacija koja najviše dolazi do izražaja jest ona između aktivnosti OCD na informiranju, edukaciji, osnaživanju i aktiviranju žena i
članova savjeta MZ, posebno tamo gdje su OCD surađivale sa Gender
centrima RS i Federacije, odnosno sa lokalnim Gender komisijama.
74
PREPORUKE ZA MEHANIZME
kojim bi se utjecalo na veće učešće žena u savjetima MZ
Kao što smo ranije naglasili, istraživanje koje smo proveli utvrđuje korelacije
uočene na uzorku, a ne uzročno-posljedične odnose koji bi se sa sigurnošću
mogli generalizirati za sve općine/opštine u BiH. Osim toga, veličina uzorka ne
ispunjava statističke standarde, pa bi za dobivanje objektivnije slike bilo
potrebno provesti istraživanje u većem broju općina/opština. Ipak, smatramo
da rezultati ovog istraživanja otvaraju prostor za sljedeće preporuke za mehanizme povećanja učešća žena u savjetima MZ i za smjernice djelovanja kako
lokalnih uprava i viših nivoa vlasti koje se donose propise o lokalnoj samoupravi, tako i OCD, međunarodnih organizacija i samih savjeta MZ:
75
Neophodno je podsticati aktivnosti OCD na informiranju, edukaciji, osnaživanju i aktiviranju žena, posebno u ruralnim dijelovima, kao i njihove
aktivnosti na osnaživanju i aktiviranju članova savjeta MZ. Ovo uključuje
edukaciju OCD o načinima rada sa savjetima MZ sa ciljem povećanja
njihove inkluzivnosti i efikasnosti i efektivnosti rada savjeta, kao i financijsku podršku za provođenje ovakvih aktivnosti.
Posebnu pažnju treba obratiti na intenziviranje suradnje OCD sa lokalnim
Gender komisijama, kao i sa Gender centrima RS i Federacije BiH i na
podsticanje njihovih zajedničkih aktivnosti i projekata usmjerenih na
povećanje učešća žena u savjetima.
Pozitivni efekti izmjena Izbornog zakona RS i Uputstva za provođenje
izbora za članove savjeta MZ u RS upućuju na snažnu preporuku odgovornim institucijama u Federaciji BiH da pristupe izmjenama postojeće
regulative, kako bi se osigurale kvote na izbornim listama za članove
savjeta MZ koje bi bile u skladu sa Zakonom o ravnopravnosti spolova.
Lokalne uprave trebaju unaprijediti rad službi za MZ i osigurati mehanizme za edukaciju članova savjeta MZ u oblastima kao što je građansko
liderstvo i menadžment, društvena pravda i inkluzivnost savjeta MZ,
strateško planiranje razvoja zajednica, razvoj i upravljanje projektima,
prikupljanje sredstava za razvojne aktivnosti, vještine odnosa sa javnošću, vještine komunikacije i upravljanja konfliktima, vještine vođenja
javnih sastanaka i slično.
76
O PROJEKTU
’’MREŽA ZA
AKTIVNE ZAJEDNICE
’’
Projekat ''Mreža za aktivne zajednice'' uz financijsku podršku Europske unije
provode članice MrežeFondacija Mozaik, UŽ Priroda, OK Pod istim suncem,
UG ToPeer i UG Sara Srebrenica.
Svrha projekta je razviti kapacitete Mreže i intenzivirati partnerski rad njenih
članica sa lokalnim upravama na poboljšanju rada savjeta MZ u deset
općina/opština u Bosni i Hercegovini i na većem uključivanju žena i mladih, kao
i drugih tradicionalno isključenih grupa, u radu savjeta.
Projekat je razvijen na osnovu dugogodišnjeg iskustva članica
Mreže u radu sa zajednicama i primjeni EMI metodologije
(http://www.zaz.ba/metodologija.html). Principi ove metodologije osiguravaju ubrzan razvoj zajednica kroz usmjerenost na konkretne rezultate, učešće u
planiranju, mobilizaciju lokalnih resursa, razvoj građanskog liderstva, unapređenje partnerstava i volonterski rad.
80
Specifični ciljevi projekta koji se trebaju realizirati u periodu januar 2013
decembar 2014 su:
formirati četiri resursna centra za razvoj MZ koji će kroz saradnju sa lokalnim upravama pružati edukaciju i savjetodavne usluge savjetima MZ
ojačati Mrežu sa pet organizacija koje će razviti kapacitete za primjenu
EMI metodologije u radu sa mjesnim zajednicama
potaknuti učešće žena i mladih i povećati efektivnost rada 45 savjeta MZ
na infrastrukturnom i društvenom razvoju
unaprijediti metode rada 4 lokalne uprave sa savjetima MZ
promovirati učešće žena u savjetima i potaknuti lokalne uprave i OCD u
BiH.
Više o projektu: www.zaz.ba
81
U istraživanju su učestvovali:
ToPeeR Doboj: Snežana Šešlija i Jusuf Makarević
Priroda Bratunac: Željana Pjevalica, Dragana Živković
Sara Srebrenica: Valentina Gagić i Stana Medić
Pod istim suncem Jablanica: Haris Halilhodžić
Fondacija Mozaik: Eni Kurtović, Sanela Čovrk, Haris Serdarević,
Sadik Crnovršanin
82
U pružanju informacija tokom istraživanja sudjelovali:
Bosanski Petrovac: Bajazid Hadžalić, Marinko Zec, Slobodanka Kecman, Samir Družić, Nihad Hujić, Ivana
Obradović, Dušan Novaković, Željko Atlagić; Brčko: Amir Karamujić, Sead Ušanović, Senada Sušić, Goran
Lazarević, Mejdi Sulejmani, Samid Dedaković, Lidija Ljubojević; Čapljina: Anđelka Udženija, Tomić ,Zdravko
Nikolić, Petar Juriš, Vildana Sikirica, Admir Mace, Marinko Dalmatin, Ante Preskalo; Derventa: Sanja Malešević, Slavica Živković, Mirjana Plisić,Nada Dodik, Jovanka Popović, Nataša Popović, Jelena Bardak; Doboj Jug:
Džemil Didic, Miralem Begić, Kotorić Almasa, Ramić Begzada , Emira Arnaut, Edib Skula, Mina Mehičić;
Domaljevac: Snežana Kesić, Radenka Klaić, Matio Ćošković; Grude: Miljenko Pezer, Ivanka Tomić, Petra
Miloš, Mikulić Tomislav, Srećko Mikulić; Han Pijesak: Dragan Lapčević, Bosa Pavlović, Radosav Pašić, Novaković Siniša, Slavica Ašonja, Ubavka Gašević; Kladanj: Edvina Avdibegović, Mirsada Imamović, Sonja Prvulović,
Amra Čamdžić, Azijada Rustenović, Mašić Eldin; Konjic: Šeherzada Alić, Ibro Makan, Dževad Boloban, Amela
Hujdur, Benjamin Zerem , Dženana Macanović, Edo Širbegović,. Merima Memić , Asim Lipovac; Kozarska
Dubica: Slobodan Premasunac, Mirjana Jurišić, Tanja Derikuća, Dragana Torbarac, Brane Savić, Ljubomir
Lakobrija, Ljiljana Barać, Radojka Burazer; Lopare: Željko Kerović, Stevo Todorović, Cviko Jekić, Milenko
Ristić, Ljiljana Savić-Kerović, Neđo Lazaravić, Stevan Sandić; Maglaj: Jasmin Devedžić, Suad Lušić, Šefka
Nukan, Marko Zelić; Modriča: Alenka Savić, Dušanka Lejić, Gordana Vidović, Goran Tokić; Odžak: Marko
Barukčić, Marinka Pranjić, Cana Vidović, Ruža Bago; Osmaci: Vlado Kapur, Dalimirka Gordeljević, Milovan
Rebić, Željko Mikić, Borislav Ćirković, Sreten Kalajdžić; Pale: Siniša Lasica, Jelena Zlikovac, Ivan Šarac, Slađana
Radović, Željko Parađina; Posušje: Marija Jurišić, Bozenka Susnjar, Mate Lončar, Sanja Budimir, Ivan Lončar,
Blago Petrić; Prijedor: Zorica Bilbija, Željko Škondrić, Đorđe Jež, Draško Đenadija, Alma Semanić, Azra
Pašalić; Prozor Rama: Omer Manov, Marica Pavličević, ašija Hadžić, Drago Tule, Fofić Ivan, Marija Beljo,
Husein Šljivo; Rogatica: Dragica Cvijetić, Marina reljak, Milisava Vasiljević, Slavica Karišik, Milenko Janković,
Mirjana Mišković, Božo Vasiljević, Slađana Ujić;
83
Rudo: Bogdan Rađen, Milenko Stanić, Zoran Đurović, Mitar Vidaković, Nenad Ljubojević, Milena Cerović,
Velibor Ćirović, Ninoslav Prijović; Šekovići: Šivčić Mijomir, Danojka Tešić, Dobrila Savić, Dragan Galić, Bojanić
Dragan; Teslić: Slavko Dušanić, Stanislav Stanojević, Luciano Kaluza; Trebinje: Boro Tarana , Anica Ramić,
Neška Ilijić, Petar Ivanković, Tomo Prcović, Forkapić Aleksandar; Usora: Dijana Kadić, Martin Grujo, Drago
Ćosić, Mara Džido; Velika Kladuša: Jasmina Keserović, Senad Okanović; Višegrad: Snežana Nešković, Suljo
Fejzić, Njegoš Tanasković, Živorad Marković, Jovan Zečević, Dragomir Jevtić, Bosa Miletić; Vlasenica:
Radenko Jevtić, Tatjana Vidović, Sabina Zekić, Ljiljana Majstorović, Aleksandar Đurić, Suzana Đurić;
84
SADRŽAJ
OSNOVNE INFORMACIJE O ISTRAŽIVANJU
2
UVOD
7
ZAKONSKI OKVIR ZA UČEŠĆE ŽENA U ČLANSTVU SAVJETA MZ
13
POPIS OPŠTINA / OPĆINA UKLJUČENIH U ISTRAŽIVANJE
19
HIPOTEZE O MOGUĆIM VARIJABLAMA / FAKTORIMA UTJECAJA
25
NALAZI ISTRAŽIVANJA
33
ZAKLJUČCI I PREPORUKE ISTRAŽIVANJA
67
O PROJEKTU ''MREŽA ZA AKTIVNE ZAJEDNICE''
79
Brošura je razvijena u okviru projekta ''Mreža za aktivne zajednice''. Projekat
su osmislile i provode članice Mreže za aktivne zajednice - Fondacija Mozaik u
partnerstvu sa UŽ Priroda, UG Sara Srebrenica,
UG ToPeeR i OK Pod istim suncem.
Za preuzimanje digitalne verzije brošure skenirajte QR kod
sa mobilnim uređajem
2013

Download Report