Αρχείο PDF - European Elections 2014

EL
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ
ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΡΙΣΘΕΝΤΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟ
Frans TIMMERMANS
Βελτίωση της νομοθεσίας, Διοργανικές σχέσεις, Κράτος Δικαίου και
Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων
Α' Αντιπρόεδρος της Επιτροπής
1. Γενική επάρκεια, προσήλωση στην ευρωπαϊκή ιδέα και προσωπική ανεξαρτησία
Ποιες πλευρές των προσωπικών σας προσόντων και της εμπειρίας σας έχουν ιδιαίτερη
σημασία για την ανάδειξή σας σε Επίτροπο και την προώθηση του ευρωπαϊκού γενικού
συμφέροντος, ιδίως στον τομέα για τον οποίο θα είστε υπεύθυνος; Ποια είναι τα κίνητρά
σας; Πώς θα συμβάλετε στην προώθηση της στρατηγικής ατζέντας της Επιτροπής;
Ποιες εγγυήσεις ανεξαρτησίας μπορείτε να δώσετε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και πώς θα
εξασφαλίσετε ότι οποιεσδήποτε παρελθούσες, τρέχουσες ή μελλοντικές σας
δραστηριότητες δεν θα μπορούσαν να θέσουν εν αμφιβόλω την εκτέλεση των καθηκόντων
σας εντός της Επιτροπής;
Είμαι Ευρωπαίος εκ γενετής και εκ πεποιθήσεως. Γεννήθηκα στο Μάαστριχτ και μεγάλωσα στο
Παρίσι, τις Βρυξέλλες, τη Ρώμη και την ιδιαίτερη πατρίδα μου, το Heerlen, κατά τη διάρκεια του
ψυχρού πολέμου, και έτσι μπόρεσα να συγκεντρώσω πολλές διαφορετικές εμπειρίες κατά την
παιδική μου ηλικία, γεγονός που διέπλασε τον χαρακτήρα μου, διαμόρφωσε την κοσμοθεωρία μου
και επηρέασε τις επιλογές που ακολούθησα αργότερα στη ζωή μου. Η νεότητά μου ήταν γεμάτη με
ιστορίες απλών ανθρώπων — των προγόνων μου — που δούλευαν αδιαλείπτως για να
προοδεύσουν: ήταν ανθρακωρύχοι, αγρότες, πλύστρες. Ήταν επίσης γεμάτη με μαύρες ιστορίες
του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της γερμανικής κατοχής των Κάτω Χωρών, αλλά ακόμη
περισσότερο με τις ιστορίες ελπίδας όταν απελευθερώθηκε το δυτικό τμήμα της Ευρώπης. Η γενιά
των γονέων μου και η δική μου βρήκαν ευκαιρίες μέχρι τότε αδιανόητες για άτομα με τις δικές μας
καταβολές. Ευκαιρίες βασιζόμενες στην ελευθερία, μια ελευθερία που για δεκαετίες
εξακολουθούσαν να στερούνται οι άνθρωποι που βρίσκονταν στη λάθος πλευρά της γραμμής που
διαιρούσε την Ευρώπη.
Στη διάρκεια των σπουδών μου επικεντρώθηκα στη γαλλική λογοτεχνία και την ευρωπαϊκή
ολοκλήρωση. Υπηρέτησα στον ολλανδικό στρατό επί σχεδόν δύο έτη, επέτυχα στις διπλωματικές
εξετάσεις το 1987 και εισήλθα στο ολλανδικό υπουργείο εξωτερικών ακριβώς τη στιγμή μιας
ιστορικής αλλαγής στην Ευρώπη. Ήταν ένα από αυτά τα σημαντικά σημεία καμπής που κανείς δεν
θα μπορούσε να προβλέψει και το πλέον καθοριστικό πολιτικό γεγονός της γενιάς μου. Η
επανένωση της ηπείρου μας αποτελεί θρίαμβο επί της καταπίεσης και της οπισθοδρομικότητας και
τη μεγαλύτερη επιτυχία αυτού του μεγάλου ονείρου που λέγεται Ευρώπη.
Ήμουν προσωπικός γραμματέας και σύμβουλος του Max van der Stoel, πρώην Υπουργού
Εξωτερικών των Κάτω Χωρών και τότε Ύπατου Αρμοστή για τις Εθνικές Μειονότητες του
Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) στα μέσα της δεκαετίας
του 1990. Ο άνθρωπος αυτός κατέστη πολιτικός μου πατέρας και θα παραμείνει για πάντα
υπόδειγμα και πηγή έμπνευσης για μένα με τις άοκνες προσπάθειές του για τη δημοκρατία, τα
ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου στην Ευρώπη. Σκοπεύω να εργαστώ με το ίδιο
-1-
πνεύμα για τις ευρωπαϊκές αξίες που ήταν, είναι και θα παραμείνουν τα ίδια τα θεμέλια της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το 1998 έγινα μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Εργατικό Κόμμα των Κάτω Χωρών.
Αργότερα, διετέλεσα μέλος της Ευρωπαϊκής Συνέλευσης εξ ονόματος της Κάτω Βουλής. Η
Συνέλευση έδειξε τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συνεργαστούν παραγωγικά τα μέλη του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των εθνικών κοινοβουλίων και των κυβερνήσεων των κρατών μελών.
Ανέδειξε επίσης ως ύψιστη προϋπόθεση ότι οι πολιτικοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει
πάντοτε να επιδιώκουν την υποστήριξη των πολιτών κατά τη λήψη αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή
Ένωση. Το ηχηρό «όχι» στο ολλανδικό δημοψήφισμα αποτέλεσε μεγάλο σοκ και προσωπική
απογοήτευση για μένα. Τολμώ να πω ότι ήταν το χαμηλότερο σημείο της πολιτικής σταδιοδρομίας
μου, αλλά μου δίδαξε επίσης ένα πολύτιμο μάθημα, ότι όσο καλοπροαίρετες και αν είναι οι
προθέσεις μας, χωρίς την υποστήριξη των ψηφοφόρων, η Ένωσή μας μένει χωρίς την υποστήριξη
του λαού που αποτελεί, μαζί με τα κράτη μέλη, τον δυαδικό πραγματικό ανώτατο άρχοντά της.
Αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, θέλω να ενδυναμώσω την Ένωση βελτιώνοντας
τη δημοκρατική νομιμοποίησή της, διεξάγοντας πολιτικές μάλλον παρά τεχνικές συζητήσεις με το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συνεργαζόμενος στενά και εποικοδομητικά με το Συμβούλιο, καθώς και
με τα εθνικά κοινοβούλια. Αλλά θέλω επίσης να επικοινωνώ άμεσα και με τους πραγματικούς
ενδιαφερομένους, τους πολίτες της Ευρώπης. Είναι ευθύνη όλων μας να βελτιώσουμε τη
δημοκρατική νομιμοποίηση, όχι απλώς επειδή είναι χρήσιμο, αλλά επειδή είναι ορθό.
Ως μέλος του Κοινοβουλίου, ως Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων από το 2007 έως το 2010 και
ως Υπουργός Εξωτερικών από το 2012 και μετά, είχα το εξαιρετικό προνόμιο να ανταλλάσσω
απόψεις σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση με άλλους πολιτικούς, με σπουδαστές,
δημοσιογράφους και ψηφοφόρους από όλα τα κοινωνικά στρώματα και με ευρύ φάσμα
πεποιθήσεων. Πιστεύω στις αξίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης και είμαι πεπεισμένος για την
αναγκαιότητα μιας ισχυρής Ευρώπης κατά τον 21ο αιώνα, αλλά κατά τη διάρκεια αυτών των
προσωπικών συναντήσεων πολλοί μου μίλησαν για τις αμφιβολίες και τους φόβους τους σχετικά με
τον τρόπο που λειτουργεί η ΕΕ. Δεν μπορούμε να μιλάμε αφ’ υψηλού στους ανθρώπους και απλώς
να εκδίδουμε περισσότερα φυλλάδια ή να δημιουργούμε περισσότερους ενημερωτικούς δικτυακούς
τόπους. Πρέπει να μιλήσουμε με τους πολίτες και να ακούσουμε τις πραγματικές ανησυχίες τους,
για να έχουμε ίσως την ελπίδα ότι θα μας ακούσουν. Και αν παραμείνουμε προσκολλημένοι σε μια
συζήτηση όπου το μόνο ερώτημα είναι «είστε υπέρ ή κατά της Ευρώπης;», όλοι θα βγούμε
χαμένοι.
Στις Κάτω Χώρες, άρχισα μια συζήτηση σχετικά με το τι θα πρέπει να πράττει η Ευρωπαϊκή Ένωση
— μια συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να καθορίζονται οι προτεραιότητες και
να εστιάζεται η δράση της, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές της επικουρικότητας και της
αναλογικότητας θα μπορούσαν να ενσωματωθούν καλύτερα στο DNA της ευρωπαϊκής διαδικασίας
λήψης αποφάσεων, καθώς και τρόπους με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί η αλληλεπίδραση με
τα εθνικά κοινοβούλια. Θα ήταν προνόμιο για μένα να κατευθύνω και να διαμορφώσω περαιτέρω
τη συζήτηση αυτή ως Πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, σε στενή συνεργασία με το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Δεν πρόκειται απλώς για μια θέση εργασίας ή ένα
χαρτοφυλάκιο· πρόκειται για δημόσια διοίκηση που τελικά πρέπει να συνεισφέρει στην επίτευξη του
εν λόγω ευρύτερου στόχου μιας ενωμένης και ελεύθερης Ευρώπης, όπου κάθε πολίτης μπορεί να
προσβλέπει σε ένα καλύτερο μέλλον, έχοντας σπίτι, εκπαίδευση, εργασία, ευκαιρίες. Αυτό είναι
που καθιστά την Ευρώπη μοναδική και το οφείλουμε στα παιδιά μας να αγωνιζόμαστε για αυτόν
τον στόχο και για αυτήν την Ευρώπη κάθε μέρα, μαζί.
Θα προωθήσω με ενεργητικότητα και ενθουσιασμό την εφαρμογή των πολιτικών κατευθύνσεων
που έχουν καθοριστεί από τον Jean-Claude Juncker και θα καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια
για να διατηρηθεί το έργο της Επιτροπής στη σωστή πορεία, ούτως ώστε όλη η ενέργεια και
εμπειρία του προσωπικού της να μπορεί να επικεντρωθεί στα ζητήματα που έχουν τη μεγαλύτερη
σημασία, και να μην αποτελματωθεί στα μικρά πράγματα που μπορούν καλύτερα να αφεθούν σε
άλλους. Θα συνεργαστώ στενά με όλους τους Επιτρόπους ως ίσους, στο πλαίσιο ενός
πραγματικού συλλογικού σώματος και αποτελεσματικών ομάδων, για να διασφαλιστεί ότι η
ευρωπαϊκή νομοθεσία πληροί τα βέλτιστα πρότυπα ποιότητας — όχι απλώς «λιγότεροι κανόνες»,
αλλά, πιο σημαντικό, καλύτεροι και πιο θεμιτοί κανόνες. Για μένα, το θέμα είναι να αφεθούν
ελεύθεροι οι Ευρωπαίοι να χρησιμοποιήσουν το μεγαλύτερο χάρισμα που έχουν, τις δικές τους
φιλοδοξίες και τη σκληρή εργασία. Το θέμα είναι η ελευθερία. Ελευθερία να ασκούν επιχειρηματική
δραστηριότητα· ελευθερία να συναλλάσσονται· ελευθερία να αναλαμβάνουν κινδύνους και
ελευθερία να αποτύχουν και να προσπαθήσουν πάλι· ελευθερία των μικρών επιχειρήσεων από την
άδικη μεταχείριση εκ μέρους των μεγάλων εταιρειών. Ελευθερία να ταξιδεύουν και να μαθαίνουν·
ελευθερία λήψης και διάδοσης ιδεών· ελευθερία έκφρασης σε μια δημοκρατική κοινωνία· ελευθερία
-2-
από τις διακρίσεις· ελευθερία να ζει κανείς την ιδιωτική και οικογενειακή του ζωή με αξιοπρέπεια και
ασφάλεια. Το θέμα δεν είναι πόσους κανόνες θεσπίζουμε ή καταργούμε, αλλά τι ακριβώς σημαίνει
η εργασία μας, τι προσφέρει η δράση ή η αδράνειά μας στις γυναίκες και τους άνδρες σε ολόκληρη
την ήπειρό μας. Ποιος είναι ο αντίκτυπος μας στην Ευρώπη. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η
ποσότητα της παραγωγής νομοθετικού έργου, αλλά το πρακτικό αποτέλεσμα στην
πραγματικότητα.
Εφόσον διετέλεσα υπουργός, οι προσωπικές μου οργανωτικές και οικονομικές ρυθμίσεις έχουν
εξεταστεί λεπτομερώς και έχω θέσει τη δήλωση συμφερόντων μου στη διάθεση του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου. Αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, θα σεβαστώ πλήρως το γράμμα
και το πνεύμα της Συνθήκης, ιδιαίτερα όσον αφορά την υποχρέωση να ενεργώ προς το ευρωπαϊκό
συμφέρον και χωρίς να δέχομαι υποδείξεις. Θα τηρώ και θα τιμώ το γράμμα και το πνεύμα του
κώδικα δεοντολογίας των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεσμεύομαι για τη μεγαλύτερη
δυνατή διαφάνεια στο έργο μου ως πρώτου Αντιπροέδρου.
-3-
2. Διαχείριση του χαρτοφυλακίου και συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Πώς εκτιμάτε τον ρόλο σας ως μέλους του Σώματος των Επιτρόπων; Από ποια άποψη
θεωρείτε ότι είστε υπεύθυνος και υπόλογος απέναντι στο Κοινοβούλιο για τις ενέργειές σας
και τις ενέργειες των υπηρεσιών σας;
Ποιες συγκεκριμένες δεσμεύσεις είστε διατεθειμένος να αναλάβετε σε σχέση με την
ενίσχυση της διαφάνειας, την αύξηση της συνεργασίας και την αποτελεσματική συνέχεια
που δίδεται στις θέσεις του Κοινοβουλίου και στα αιτήματά του για νομοθετικές
πρωτοβουλίες; Όσον αφορά σχεδιασμένες πρωτοβουλίες ή διαδικασίες εν εξελίξει, είστε
διατεθειμένος να παρέχετε στο Κοινοβούλιο πληροφορίες και έγγραφα επί ίσοις όροις με το
Συμβούλιο;
Αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, ο ρόλος μου ως Πρώτου Αντιπροέδρου και
Επιτρόπου αρμόδιου για τη βελτίωση της νομοθεσίας, τις διοργανικές σχέσεις, το κράτος δικαίου
και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θα είναι να κατευθύνω και να συντονίζω τις εργασίες
της Επιτροπής σε αυτούς τους τομείς. Θα βοηθώ τον Jean-Claude Juncker και θα συνεργάζομαι
στενά με όλους τους άλλους συναδέλφους της Επιτροπής, ιδίως με την Vĕra Jourová ως Επίτροπο
αρμόδια για τη δικαιοσύνη, την προστασία των καταναλωτών και την ισότητα των φύλων και με τον
Δημήτρη Αβραμόπουλο ως Επίτροπο αρμόδιο για τη μετανάστευση και τις εσωτερικές υποθέσεις.
Αποδίδω μεγάλη σημασία στη συλλογικότητα εντός της Επιτροπής, καθώς και στην
αντικειμενικότητα και αμεροληψία προς όλους τους εξωτερικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Θα
εργαστούμε μαζί για να εξασφαλίσουμε ότι κάθε πρόταση της Επιτροπής τηρεί τις αρχές της
επικουρικότητας και της αναλογικότητας, σε στενή συνεργασία με τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά
όργανα και τα εθνικά κοινοβούλια. Θα θεωρώ τον εαυτό μου υπεύθυνο και υπόλογο έναντι του
Κοινοβουλίου για τις ενέργειες εμού αλλά και των υπηρεσιών μου, και ιδίως της υπηρεσίας
εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής.
Η διαφάνεια αποτελεί προτεραιότητα για τη νέα Επιτροπή. Θα δημοσιοποιώ στις αντίστοιχες
ιστοσελίδες όλες τις επαφές και συναντήσεις που θα πραγματοποιώ με επαγγελματικές
οργανώσεις και αυταπασχολούμενα άτομα για κάθε θέμα που αφορά τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ
και την εφαρμογή της. Θα καταρτίσω πρόταση διοργανικής συμφωνίας για τη δημιουργία
υποχρεωτικού μητρώου ομάδων συμφερόντων που θα καλύπτει την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Θέλω να συνεργαστώ με το Κοινοβούλιο για να δώσουμε νέα πνοή
στην ειδική εταιρική σχέση μας βάσει της συμφωνίας-πλαισίου του 2010. Θα συνεργαστώ με το
Κοινοβούλιο με διαφανή τρόπο, με πνεύμα πίστης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας,
θέτοντας τους συννομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ισότιμη βάση.
Οι πολιτικές κατευθύνσεις που καθορίστηκαν από τον εκλεγμένο Πρόεδρο Jean-Claude Juncker θα
χρησιμεύσουν ως θεμέλιο για τον ετήσιο και πολυετή προγραμματισμό της Ένωσης, στον
συντονισμό του οποίου θα τον βοηθώ. Όσον αφορά τη συνέχεια που δίνεται στις θέσεις και τα
αιτήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα εφαρμόζω τις διατάξεις της συμφωνίας-πλαισίου και,
στους τομείς αρμοδιότητάς μου, θα διασφαλίζω ότι η Επιτροπή απαντά στα κοινοβουλευτικά
ψηφίσματα ή αιτήματα που υποβάλλονται βάσει του άρθρου 225 της ΣΛΕΕ εντός τριών μηνών από
την έγκρισή τους. Στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζω και προσυπογράφω πλήρως τη δέσμευση που
ανέλαβε ο εκλεγείς πρόεδρος Juncker ότι η μελλοντική Επιτροπή θα εξετάζει με ιδιαίτερη προσοχή
τις νομοθετικές εκθέσεις πρωτοβουλίας.
Παράλληλα με την τήρηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, προσβλέπω
στη συνεργασία με το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τη βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας
και την κατάργηση των περιττών γραφειοκρατικών διατυπώσεων, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε
εθνικό επίπεδο, μεταξύ άλλων κατευθύνοντας τις εργασίες της Επιτροπής σχετικά με το
«Πρόγραμμα βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου»
(REFIT) και εξασφαλίζοντας ότι οι δραστηριότητές μας στηρίζονται σε εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις
επιπτώσεων. Θα μεριμνώ ώστε οι προτάσεις και οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής να συνάδουν με
τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.
-4-
Ερωτήσεις από την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων
3. Εκτιμήσεις επιπτώσεων, διοικητική δικονομία και επικουρικότητα
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας κοινοβουλευτικής περιόδου, το Κοινοβούλιο εστίασε σε
μεγάλο βαθμό τις εργασίες του στη βελτίωση της νομοθεσίας στο πλαίσιο της εφαρμογής
της Συνθήκης της Λισαβόνας, πράγμα το οποίο δημιούργησε ένα νέο νομοθετικό
περιβάλλον. Η κίνηση προς την κατεύθυνση της έξυπνης νομοθεσίας και της
καταλληλότητας του κανονιστικού πλαισίου έχει ως σκοπό να ανοίξει τον δρόμο για έναν
κύκλο πολιτικής με βάση 1) ευρύτερες διαβουλεύσεις, συμπεριλαμβανομένων
πολυεπιστημονικών εκτιμήσεων επιπτώσεων σε πολλά επίπεδα καθώς και έλεγχο της
επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια, 2) κατάρτιση και εφαρμογή νομοθεσίας με τη
δυνατότητα αναθέσεως της ασκήσεως νομοθετικής εξουσίας και μεταβίβασης εκτελεστικών
εξουσιών στην Επιτροπή και 3) εκ των υστέρων ελέγχους το αποτέλεσμα των οποίων
πρέπει να ανατροφοδοτούν νέους κύκλους πολιτικής με τη μορφή νέων πρωτοβουλιών
συμπεριλαμβανομένης και της μείωσης της γραφειοκρατίας.
Κατά τα τελευταία έτη, το Κοινοβούλιο έχει δημιουργήσει εσωτερικές υπηρεσίες που έχουν
επιφορτιστεί με τη διεξαγωγή εκ των προτέρων και εκ των υστέρων αξιολογήσεων
αντικτύπου των νομοθετικών προτάσεων και τροποποιήσεων καθώς και τη μελέτη της
ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας και το κόστος της μη-Ευρώπης. Οι εκτιμήσεις
επιπτώσεων της Επιτροπής πραγματοποιούνται πριν το Σώμα των Επιτρόπων
αποφασίσει σχετικά με μια πρόταση, και δεν λαμβάνουν υπόψη τυχόν αναθεωρήσεις οι
οποίες έγιναν στην τελική πρόταση. Επιπλέον, το Συμβούλιο δεν έχει τα μέσα για την
διεξαγωγή εκτιμήσεων επιπτώσεων όσον αφορά τις τροποποιήσεις και τις θέσεις του
σχετικά με νομοθετικές προτάσεις.
Στο ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2013, το Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να
υποβάλει, με βάσει το άρθρο 298 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
πρόταση κανονισμού για ευρωπαϊκή διοικητική δικονομία, σε συνέχει των λεπτομερών
συστάσεων που διατυπώνονταν στο ψήφισμα όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τις γενικές
αρχές οι οποίες θα πρέπει να διέπουν τη διοίκηση και τους κανόνες για τις διοικητικές
αποφάσεις. Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στο αίτημα αυτό αναφέροντας ότι το εν λόγω
ζήτημα είναι πολύ σημαντικό και έχει δεσμευθεί να το μελετήσει προσεκτικά πριν από τη
λήψη οιωνδήποτε περαιτέρω μέτρων.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας επεδίωξε όχι μόνο να δώσει μεγαλύτερες νομοθετικές εξουσίες
στο Κοινοβούλιο, αλλά επίσης να διευκολύνει τη μεταφορά, εφαρμογή και επιβολή του
δικαίου της ΕΕ. Σε πολλά ψηφίσματα το Κοινοβούλιο, επικαλούμενο τον θεμελιώδη ρόλο
της Επιτροπής ως "θεματοφύλακα των Συνθηκών", κάλεσε την Επιτροπή να ασκήσει την
εξουσία και το καθήκον της να επιβλέπει την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, με μεγαλύτερη
αυστηρότητα, δεδομένου ότι αυτό αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της έννομης τάξης της
Ένωσης, που πρέπει να βασίζεται στο κράτος δικαίου. Ποια είναι η θέση σας σχετικά με
την εν λόγω θεμελιώδη πτυχή;
Σύμφωνα με το άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα εθνικά κοινοβούλια
"μεριμνούν για την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας" με βάση τη διαδικασία που
προβλέπεται στο Πρωτόκολλο 2 της Συνθήκης της Λισαβόνας, η οποία θέσπισε μηχανισμό
ελέγχου της επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια σε ό,τι αφορά τα νομοθετικά
σχέδια της ΕΕ μέσω της έκδοσης αιτιολογημένων γνωμών.
-5-
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Πρωτοκόλλου 2, ο συντάκτης μιας νομοθετικής πρότασης
"λαμβάνει υπόψη τις αιτιολογημένες γνώμες που εκδίδουν τα εθνικά κοινοβούλια ή σώμα
εθνικού κοινοβουλίου". Οι αποκαλούμενες διαδικασίες της κίτρινης και της πορτοκαλή
κάρτας απαιτούν από την Επιτροπή να επανεξετάσει το σχέδιο πρότασης και να
αποφασίσει εάν θα το διατηρήσει ή εάν θα το αποσύρει, εφόσον έχει επιτευχθεί ένα
ορισμένο κατώτατο όριο όσον αφορά τον αριθμό των αιτιολογημένων γνωμών που έχουν
εκδοθεί εντός της καθορισμένης προθεσμίας. Το κατώτατο όριο για "κίτρινη κάρτα" από τα
εθνικά κοινοβούλια έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη φορά ήταν
τον Μάιο 2012 σχετικά με τη νομοθετική πρόταση της Επιτροπής για το δικαίωμα στην
απεργία (Monti II). Η Επιτροπή απέσυρε την πρόταση μερικούς μήνες αργότερα. Το
Νοέμβριο 2013 επετεύχθη εκ νέου το όριο για κίτρινη κάρτα όσον αφορά την πρόταση για
τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εισαγγελικής αρχής. Όμως, στην εν λόγω περίπτωση η
Επιτροπή αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητη την πρότασή της.
Ποια συγκεκριμένα μέτρα σκοπεύει να λάβει ο ορισθείς αντιπρόεδρος προκειμένου να
επικαιροποιήσει και να αναθεωρήσει τη διοργανική συμφωνία του 2003 για τη βελτίωση της
νομοθεσίας – όπως το έχει ζητήσει επανειλημμένα το Κοινοβούλιο – και, αφετέρου να
αναπτύξει ένα ευρωπαϊκό διοικητικό δικονομικό δίκαιο προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι
εν λόγω εξελίξεις και να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η ασφάλεια δικαίου για τους πολίτες;
Πιο συγκεκριμένα, ποια μέτρα προτίθεται να λάβει προκειμένου να εξασφαλίσει ότι οι
εκτιμήσεις επιπτώσεων της Επιτροπής διεξάγονται με πλήρη ανεξαρτησία και ότι οι
νομοθετικές διαδικασίες τεκμηριώνονται σε όλα τα στάδια; Πως θα αντιδρούσε ο ορισθείς
Επίτροπος εάν μια πρόταση από την Επιτροπή ελάμβανε έναν αριθμό αιτιολογημένων
γνωμών και ποια μέτρα θα έπαιρνε; Εάν το κατώτατο όριο για μια κίτρινη ή πορτοκαλή
κάρτα από τα εθνικά κοινοβούλια κατά μιας πρότασης της Επιτροπής επιτευχθεί, θα
θεωρούσε ότι είναι καθήκον του είτε να αποσύρει είτε να αναθεωρήσει την πρόταση; Ο
ορισθείς Επίτροπος θα εξέταζε τη δυνατότητα να προσκαλέσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
και την αρμόδια επιτροπή του, από κοινού με την Επιτροπή, να αξιολογήσει ποια θα
πρέπει να είναι η ορθή απάντηση σε μια κίτρινη ή πορτοκαλή κάρτα;
Η ΕΕ είναι μια ένωση αξιών, αλλά και δικαίου. Μέσω διαδοχικών συνθηκών οι ευρωπαϊκές χώρες
ανέθεσαν αρμοδιότητες στην ΕΕ προκειμένου να ενεργεί σε τομείς όπου υπάρχει ευρωπαϊκή
προστιθέμενη αξία, επειδή η δράση σε καθαρά εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να προσφέρει
αποτελεσματική λύση.
Το δίκαιο της Ένωσης έχει ουσιώδη σημασία για την ενιαία αγορά μας, παρέχοντας μια κοινή
δέσμη κανόνων για τη λειτουργία των επιχειρήσεων στο εσωτερικό του μεγαλύτερου κοινού
οικονομικού χώρου. Δίνει νόημα στις ελευθερίες που ενστερνίζονται οι ευρωπαίοι πολίτες, όπως το
δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία, ενώ εγγυάται την ασφάλειά τους και το δικαίωμα στη
δικαιοσύνη. Προσφέρει το πλαίσιο για την κοινή μας ανταπόκριση σε κοινές προκλήσεις, όπως η
ενέργεια, το περιβάλλον και η αλλαγή του κλίματος, και στηρίζει το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο
μας. Το σώμα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας δεν είναι μόνον αναγκαίο, αλλά είναι επίσης αυτό που
καθιστά την ΕΕ ποιοτικά διαφορετική από κάθε άλλο μοντέλο συλλογικής διακυβέρνησης στον
κόσμο.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, θα
προσέχω σχολαστικά, ώστε κάθε ένα από τα μέτρα που αποτελούν τη νομοθεσία της ΕΕ να είναι
κορυφαίας ποιότητας — όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό, κατάλληλο, λειτουργικό, επίκαιρο,
απλό.
Τα οφέλη του δικαίου της Ένωσης για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, και την ευρύτερη κοινωνία δεν
θα υλοποιηθούν, εκτός εάν η νομοθεσία είναι καλοσχεδιασμένη και εφαρμόζεται αποτελεσματικά
επιτόπου. Για να συμβεί αυτό πρέπει να συνεργαστούμε.
Όλα τα θεσμικά όργανα της Ένωσης οφείλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τη διαμόρφωση
ορθών κανονιστικών αρχών και για την εφαρμογή τους στην πράξη. Η ισχύουσα διοργανική
συμφωνία μας για τη βελτίωση της νομοθεσίας δεν αρκεί για αυτό. Σκοπεύω να προτείνω στο
Σώμα των Επιτρόπων να υποβάλουμε πρόταση την προσεχή άνοιξη για επικαιροποίηση της
συμφωνίας αυτής, ώστε οι μέθοδοι εργασίας μας να είναι κατάλληλες για τη σημερινή σύγχρονη
πραγματικότητα. Ελπίζω ότι με εποικοδομητικό διάλογο μπορούμε να συμφωνήσουμε επί μιας
νέας διοργανικής συμφωνίας μέχρι το τέλος του 2015.
Αλλά πριν από το σημαντικό ερώτημα του «πώς» να νομοθετούμε, το πρώτο ερώτημα που πρέπει
να θέσουμε είναι «γιατί»: ποιοι είναι οι στόχοι μας; Ποια είναι τα προβλήματα τα οποία οι πολίτες
της ΕΕ επισημαίνουν ότι απαιτούν κοινές λύσεις; Η κοινή αποδοχή των προτεραιοτήτων μεταξύ
-6-
των θεσμικών οργάνων είναι ουσιώδους σημασίας. Ο διαρθρωμένος διάλογος με το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο, όπως προβλέπεται στη συμφωνία-πλαίσιο, έχει εδραιωθεί ως βασικό μέρος της
διαδικασίας του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής. Είμαι αποφασισμένος να αναζητήσω νέες
ιδέες για την ενίσχυση του διοργανικού προγραμματισμού, σύμφωνα με το άρθρο 17 της ΣΕΕ,
ούτως ώστε το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή να μπορούν να διαδραματίσουν τον
συγκεκριμένο ρόλο τους βάσει μιας πιο συστηματικής και κοινής προσέγγισης για τον καθορισμό
προτεραιοτήτων. Η στρατηγική ατζέντα που καθορίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του
Ιουνίου αποτελεί μια καλή αφετηρία, αλλά πρέπει να μετατραπεί σε συγκεκριμένα μέτρα. Αυτό θα
μπορούσε να αντικατοπτρίζεται στην εκσυγχρονισμένη διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της
νομοθεσίας. Άμεση προτεραιότητά μου θα είναι να αναλάβω, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το
Συμβούλιο, μια συζήτηση σχετικά με τον κατάλογο των εκκρεμών νομοθετικών προτάσεων, ώστε η
Επιτροπή να μπορέσει να αποφασίσει κατά πόσον θα πρέπει να προχωρήσουν.
Πιστεύω ότι η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια μοιράζονται το ίδιο
ενδιαφέρον, ήτοι να υπηρετούν τους πολίτες της Ευρώπης με ευρωπαϊκές λύσεις για τα
προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν από μεμονωμένα κράτη μέλη. Τα εθνικά κοινοβούλια
αξίζουν ιδιαίτερη προσοχή. Ο υφιστάμενος πολιτικός διάλογος πρέπει να εμβαθυνθεί και θα το
θεωρούσα αυτό προσωπική μου ευθύνη, σε συμφωνία με τον εκλεγέντα πρόεδρο Juncker, να
ενθαρρύνω όλους τους συναδέλφους μου στην Επιτροπή να αποδέχονται προσκλήσεις να
εμφανίζονται ενώπιον των εθνικών κοινοβουλίων.
Η επικουρικότητα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής δημοκρατικής διαδικασίας.
Είναι σημαντικό για τον στόχο μας να είμαστε «μεγάλοι στα μεγάλα ζητήματα και μικροί στα μικρά».
Αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα για να εξευρεθεί κοινό έδαφος όσον αφορά τον τρόπο με τον
οποίο θα προβούμε στην αξιολόγηση της επικουρικότητας.
Η επικουρικότητα αποτελεί αρχή του δικαίου, αλλά και πολιτική έννοια. Για νομοθετικές προτάσεις
σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το ζήτημα δεν είναι αν το προτεινόμενο μέτρο είναι ωφέλιμο ή απλώς
«καλό να υπάρχει», αλλά κατά πόσον είναι αναγκαίο για να επιτευχθεί κάτι που δεν μπορεί να γίνει
με εθνική, περιφερειακή ή τοπική δράση. Η Επιτροπή φέρει κατά πρώτον το βάρος να εξετάσει και
να εξηγήσει με κατανοητούς όρους ακριβώς για ποιον λόγο οι προτάσεις της είναι αναγκαίες και με
ποιον τρόπο συμμορφώνονται με την αρχή της επικουρικότητας. Θα δώσω ιδιαίτερη προσοχή σε
αυτό το θέμα και θα απαιτώ από τους συναδέλφους μου Επιτρόπους να υπάρχει για όλες τις
προτάσεις πολιτική, και όχι απλώς νομική και τεχνική, εκτίμηση της επικουρικότητας.
Η ΕΕ έχει καθιερώσει τον μηχανισμό κίτρινης ή πορτοκαλί κάρτας, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται
για καίριο στοιχείο της πολιτικής συζήτησης για μια πρόταση: η επικουρικότητα πρέπει να βρίσκεται
στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής δημοκρατικής συναίνεσης. Έτσι, η διαδικασία έκδοσης
αιτιολογημένων γνωμών από τα εθνικά κοινοβούλια δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κύρωση, αλλά
ως πρόσκληση συμμετοχής σε διάλογο σχετικά με την αναγκαιότητα και την καταλληλότητα των
προτάσεων.
Αν η Επιτροπή λάβει έναν αριθμό αιτιολογημένων γνωμών, αλλά δεν καλύπτεται το κατώτατο όριο
για τη διαδικασία κίτρινης κάρτας, οι Συνθήκες δεν υποχρεώνουν την Επιτροπή να επανεξετάσει
την πρόταση και η νομοθετική διαδικασία θα συνεχίσει κανονικά την πορεία της. Ωστόσο, θα
μεριμνώ ώστε όλα τα εθνικά κοινοβούλια να λαμβάνουν ατομικές απαντήσεις στις αιτιολογημένες
γνώμες τους και θα ενθαρρύνω στενό διάλογο με τα ενδιαφερόμενα εθνικά κοινοβούλια επί των
σχετικών φακέλων. Φυσικά, αυτές οι γνώμες θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη από όλα τα
θεσμικά όργανα κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας.
Εάν καλύπτεται το κατώτατο όριο για τη διαδικασία κίτρινης ή πορτοκαλί κάρτας, η Επιτροπή
υποχρεούται να επανεξετάσει την πρότασή της και οφείλει να επιλέξει να διατηρήσει, να
τροποποιήσει ή να αποσύρει την πρόταση. Η επιλογή πρέπει να γίνεται κατά περίπτωση, μετά από
προσεκτική εξέταση των επιχειρημάτων που προβλήθηκαν και των απόψεων που διατυπώθηκαν.
Θα ήταν ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι επιτροπές του να συμμετέχουν
στις συζητήσεις αυτές. Τούτο δεν μπορεί παρά να μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε συναίνεση
σχετικά με την κατανόηση της επικουρικότητας. Πιστεύω ότι τα μέλη της Επιτροπής, εφόσον
κληθούν, θα πρέπει να εμφανίζονται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή των επιτροπών του
για να συζητήσουν τα συμπεράσματα της Επιτροπής. Αυτό θα βοηθούσε πραγματικά στην
εμβάθυνση της κοινής κατανόησης της επικουρικότητας μέσω της εξέτασης μιας συγκεκριμένης
περίπτωσης. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να μας βοηθήσει να διακρίνουμε μεταξύ
επικουρικότητας και αναλογικότητας και να δώσει την ευκαιρία να εξετάσουμε τον τρόπο με τον
οποίο τα ζητήματα αυτά αναλύθηκαν στην εκτίμηση επιπτώσεων, καθώς και τις εξηγήσεις και
αιτιολογίες που αναφέρθηκαν από την Επιτροπή στην πρότασή της.
-7-
Όταν θα έχουμε κοινή αντίληψη για τις προτεραιότητες — «τι» θα πρέπει να κάνει η Ευρώπη — η
επόμενη ερώτηση είναι «πώς» θα πρέπει να το κάνουμε αυτό. Θέλω η Επιτροπή να έχει τη
«βέλτιστη» κανονιστική πρακτική. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δώσουμε απόλυτη προτεραιότητα
στην περαιτέρω ενίσχυση και τελειοποίηση των εργαλείων βελτίωσης της νομοθεσίας — εκτίμηση
επιπτώσεων, διαβούλευση με τους ενδιαφερομένους και αξιολόγηση. Πρέπει να συνεχίσουμε να
βελτιώνουμε το σύστημα εκτίμησης επιπτώσεων της Επιτροπής. Το σημερινό σύστημα
αναγνωρίζεται από εξωτερικούς ανεξάρτητους φορείς ως υψηλού επιπέδου, αλλά θέλω να θέσω
τον πήχη ακόμη υψηλότερα. Μόνο κορυφαίας ποιότητας, τεκμηριωμένες εκτιμήσεις επιπτώσεων
μπορούν να οδηγήσουν σε προτάσεις που θα επιτυγχάνουν τα αποτελέσματα για τα οποία
μοχθούμε. Θα χρησιμοποιήσω την εν εξελίξει αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών που
διέπουν τον τρόπο εκπόνησης των εκτιμήσεων επιπτώσεων για να επιτύχω περαιτέρω βελτιώσεις
της ποιότητας. Θα πράξω το ίδιο με την πολιτική που αφορά τις διαβουλεύσεις με τους
ενδιαφερομένους, για να βελτιωθεί περαιτέρω η ποιότητα των διαβουλεύσεων ώστε να καταλήγουν
σε πιο διαφανή και ενημερωμένη χάραξη πολιτικής.
Οι εκτιμήσεις επιπτώσεων πρέπει να διεξάγονται με επαγγελματισμό και αμεροληψία. Η επιτροπή
εκτίμησης επιπτώσεων της Επιτροπής εξετάζει προσεκτικά όλες τις εκτιμήσεις επιπτώσεων και
από τη σύστασή της έχει ζητήσει να υποβληθεί εκ νέου άνω του 40% των σχεδίων εκτίμησης
επιπτώσεων, δεδομένου ότι η αρχική εργασία δεν πληρούσε τα πρότυπα ποιότητας. Αυτό δείχνει
τη σοβαρότητα με την οποία ασκείται ο έλεγχος ποιότητας.
Ένα θέμα στο οποίο θα δώσω ιδιαίτερη προσοχή είναι η πληρότητα των εκτιμήσεων επιπτώσεων.
Η Επιτροπή έχει πάντα τη δυνατότητα να λάβει διαφορετική απόφαση από την προτιμώμενη
επιλογή που προσδιορίστηκε στην εκτίμηση επιπτώσεων. Αλλά η Επιτροπή δεν θα πρέπει ποτέ να
λαμβάνει απόφαση εάν το κύριο αντικείμενο δεν έχει περιληφθεί και δοκιμαστεί στην εκτίμηση
επιπτώσεων: στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή δεν θα πρέπει να εγκρίνει την πρότασή της πριν
από τη ολοκλήρωση της εκτίμησης επιπτώσεων. Η καθιέρωση ομάδων επιτρόπων, στις οποίες
ρόλος των αντιπροέδρων θα είναι ο συντονισμός και η εξασφάλιση της συνοχής μεταξύ των
διαφόρων πολιτικών, θα βοηθήσει, καθώς θα δώσει τη δυνατότητα για περισσότερη πολιτική
συζήτηση — συμπεριλαμβανομένου του εντοπισμού πιθανών εναλλακτικών λύσεων — σε πρώιμο
στάδιο της διαδικασίας.
Η ενίσχυση των ικανοτήτων εξέτασης των εκτιμήσεων επιπτώσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
είναι κάτι που υποστηρίζω θερμά, δεδομένου ότι προσφέρει ένα ουσιαστικό επιπλέον στοιχείο
διοργανικής εξέτασης της ποιότητας. Χρειάζεται να γίνουν περισσότερα από τα θεσμικά όργανα
για να εκτιμώνται πιο συστηματικά οι επιπτώσεις των σημαντικών νομοθετικών τροποποιήσεων. Το
Κοινοβούλιο επενδύει σημαντικά στο ζήτημα αυτό, αλλά το Συμβούλιο δεν έχει προχωρήσει εξίσου.
Αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, προτίθεμαι να θέσω το ζήτημα αυτό στο
Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.
Η διασφάλιση ποιότητας είναι εξίσου σημαντική για την εξέταση του συνόλου της νομοθεσίας της
ΕΕ. Όχι μόνον πρέπει να σχεδιάζουμε καλά τις προτάσεις μας, αλλά πρέπει να διαχειριζόμαστε
ενεργά το κεκτημένο, ώστε να παραμένει ενημερωμένο και κατάλληλο για τον σκοπό του. Αυτός
είναι ο στόχος του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας του κανονιστικού πλαισίου
(REFIT) — μια συστηματική αξιολόγηση της υφιστάμενης νομοθεσίας. Θα παρακολουθώ εκ του
σύνεγγυς την πρόοδο όσον αφορά τις υφιστάμενες ενέργειες στο πλαίσιο του προγράμματος
REFIT και θα προσδιορίσω προτεραιότητες για περαιτέρω ενέργειες. Στόχος μου είναι να
εξαλειφθούν τα περιττά βάρη και να μειωθεί το κόστος για να καταστεί απλούστερη η εφαρμογή της
νομοθεσίας της ΕΕ, έτσι ώστε τα οφέλη που προσφέρει να μπορούν να υλοποιηθούν
αποτελεσματικότερα. Η συστηματική αξιολόγηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, σε συνεννόηση με
τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών, θα σημαίνει ότι η επόμενη γενιά νομοθεσίας θα
αντικατοπτρίζει τα διδάγματα που αντλήθηκαν και τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά την
εφαρμογή της — συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διαπιστώθηκαν μετά από καταγγελίες
πολιτών και αναφορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — και θα δίνει αποτελέσματα για τις
επιχειρήσεις και τους πολίτες κατά τον λιγότερο επαχθή τρόπο.
Όσον αφορά την επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ, πρώτον, η Επιτροπή πρέπει να καταρτίζει τις
προτάσεις της με τρόπους που να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις προκλήσεις της εφαρμογής.
Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή πρέπει να συμμετέχει πολύ ενωρίτερα στη διαδικασία διαβούλευσης
και εκτίμησης επιπτώσεων, μαζί με τα κράτη μέλη που θα εφαρμόζουν τους νόμους, καθώς και με
τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών γενικότερα. Θα ήθελα η Επιτροπή να συνεργάζεται
εντατικά με τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη σχεδίων εφαρμογής, όπου αυτό είναι χρήσιμο.
Δεύτερον, τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη την ευθύνη τους να μεταφέρουν στο
εσωτερικό δίκαιο και να εφαρμόζουν τη νομοθεσία της Ένωσης. Εδώ, η Επιτροπή μπορεί να
-8-
βοηθήσει, εξηγώντας τους κανόνες και προβλέποντας τα πιθανά προβλήματα. Τα κράτη μέλη θα
πρέπει να κατανοούν ότι ρόλος της Επιτροπής εδώ είναι η επίλυση προβλημάτων. Αυτός είναι ο
σκοπός του μηχανισμού EU Pilot, μέσω του οποίου η Επιτροπή και τα κράτη μέλη συνεργάζονται
για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την ταχεία εξεύρεση λύσεων· το 70% των πιθανών
νομικών προβλημάτων επιλύονται πλέον με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, σε τελευταία ανάλυση,
επιθυμώ να είναι σαφές ότι η Επιτροπή πρέπει να είναι έτοιμη να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει
και να προχωρήσει ταχύτερα σε παραπομπή στο Δικαστήριο, εάν ένα κράτος μέλος εξακολουθεί
να μη συμμορφώνεται προς τη νομοθεσία της ΕΕ. Ένα τομέας στον οποίο θα δώσω ιδιαίτερη
προσοχή, σε στενή συνεργασία με τον Επίτροπο Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των
Φύλων και τον Επίτροπο Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων, είναι η αστυνομική και
δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, η οποία θα υπάγεται στις συνήθεις διαδικασίες επί
παραβάσει και στην εποπτεία του Δικαστηρίου από τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους. Θα τηρώ
ενήμερο το Κοινοβούλιο και τα άλλα θεσμικά όργανα σχετικά με την πολιτική της Επιτροπής σε
τακτική βάση και προσβλέπω σε ευρύτερες συζητήσεις σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας
της ΕΕ. Επίσης, θα επιμένω ώστε οι δυσκολίες που ανακύπτουν στην εφαρμογή του δικαίου της
ΕΕ να αναλύονται συστηματικά και να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση και επανεξέταση
της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ.
Σκοπεύω να εξετάσω τη δυνατότητα ανάπτυξης ευρωπαϊκού διοικητικού δικονομικού δικαίου. Το
άρθρο 298 της ΣΛΕΕ προβλέπει την ανάγκη για «ευρωπαϊκή διοίκηση ανοιχτή, αποτελεσματική και
ανεξάρτητη». Αυτή καθοδηγεί τις εργασίες όλων των θεσμικών και λοιπών οργάνων και
οργανισμών της ΕΕ. Η διοίκηση διέπεται σήμερα από ένα εκτεταμένο πλαίσιο κανόνων, αρχών και
πρακτικών. Πολλές από αυτές απηχούν γενικές αρχές που ακολουθούνται σε πολλές από τις
διοικήσεις των κρατών μελών. Και μόνη η βελτίωση της προβολής των εν λόγω κανόνων θα ήταν
ήδη χρήσιμη.
Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι εξακολουθούν να εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με τον
τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ευρωπαϊκή διοίκηση. Υπάρχει ασφαλώς περιθώριο για βελτίωση
και ενίσχυση των διοικητικών κανόνων. Η θέσπιση νέας νομοθεσίας βάσει του άρθρου 298 ΣΛΕΕ
θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για να εκφραστεί η δέσμευσή μας για υψηλότατα πρότυπα
δημόσιας διοίκησης. Ένα σφαιρικό πλαίσιο που θα ορίζει γενικές αρχές για το σύνολο της δημόσιας
διοίκησης της ΕΕ θα μπορούσε να συμβάλει να αποδειχθεί στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ότι η
διοίκηση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά υπάρχει για την εξυπηρέτηση του ευρωπαϊκού συμφέροντος.
Η χρηστή διοίκηση σε εθνικό επίπεδο είναι εξίσου σημαντική για την εκτέλεση των πολιτικών της
ΕΕ. Ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης προσδιορίστηκε ως μία από τις πέντε
προτεραιότητες για το ευρωπαϊκό εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Θα υποστηρίζω τη συνεχή
προσοχή στο ζήτημα αυτό, μεταξύ άλλων στις μελλοντικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις.
Προκλήσεις όπως οι σφιχτοί προϋπολογισμοί και η ανάγκη για προσαρμογή της παροχής
υπηρεσιών στην ψηφιακή πραγματικότητα είναι κοινές σε όλα τα κράτη μέλη. Η ΕΕ μπορεί να
διαδραματίσει σημαντικό ρόλο υποστηρίζοντας τα κράτη μέλη στις προσπάθειες αυτές, σύμφωνα
με το άρθρο 197 της ΣΛΕΕ.
4. Κατ' εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις
Τα άρθρα 290 και 291 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)
εισήγαγαν τη δυνατότητα αναθέσεως της ασκήσεως νομοθετικής εξουσίας ή εκτελεστικών
αρμοδιοτήτων στην Επιτροπή. Το Συμβούλιο έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι πρόθυμο να
αναθέτει νομοθετικές εξουσίες στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, όπου οι
προϋποθέσεις του άρθρου 290 της ΣΛΕΕ πληρούνται, και εμφανίζεται να ευνοεί την
ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων, προκειμένου βέβαια να εξασφαλίσει την επιρροή των
εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών. Το Δικαστήριο έκρινε πρόσφατα, στην απόφασή
του στην Υπόθεση C-472/12, ότι ο νομοθέτης της ΕΕ έχει διακριτική ευχέρεια όταν
αποφασίζει μεταξύ των δύο άρθρων και ότι ο δικαστικός έλεγχος περιορίζεται μόνο στα
πρόδηλα σφάλματα εκτίμησης ως προς το εάν ο νομοθέτης της ΕΕ, θα μπορούσε ευλόγως
να κρίνει, αφενός, ότι για να μπορεί να εφαρμοστεί το νομικό πλαίσιο που προβλέπεται στη
βασική πράξη απαιτείται μόνο η προσθήκη περαιτέρω λεπτομερειών, χωρίς τα μη ουσιώδη
στοιχεία να πρέπει να τροποποιηθούν ή να συμπληρωθούν και, αφετέρου, ότι οι διατάξεις
της βασικής πράξης απαιτούν ενιαίους όρους για την εκτέλεση.
-9-
Σύμφωνα με το σημείο 15 της συμφωνίας πλαίσιο για τις σχέσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Επιτροπή πρέπει να παρέχει πλήρη
ενημέρωση και τεκμηρίωση σχετικά με τις συνεδριάσεις της με τους εθνικούς
εμπειρογνώμονες στο πλαίσιο των εργασιών της για την προετοιμασία και εφαρμογή της
νομοθεσίας της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των μη δεσμευτικών νομοθετικών
πράξεων και των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων. Εφόσον το ζητήσει το Κοινοβούλιο, η
Επιτροπή μπορεί επίσης να καλέσει εμπειρογνώμονες του Κοινοβουλίου να παραβρεθούν
στις συνεδριάσεις αυτές.
Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει ο ορισθείς Επίτροπος προκειμένου να εξασφαλίσει ότι το
άρθρο 290 της ΣΛΕΕ δεν καθίσταται αλυσιτελές λόγω της απροθυμίας του Συμβουλίου να
αναθέτει νομοθετικές εξουσίες στην Επιτροπή; Πως προτίθεται ο ορισθείς Επίτροπος να
βελτιώσει τους όρους της συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στον τομέα των κατ'
εξουσιοδότηση πράξεων και των εκτελεστικών πράξεων; Με ποιο τρόπο σχεδιάζει η
Επιτροπή να σημειώσει πρόοδο στην αποκαλούμενη γενική δέσμη μέτρων
(Omnibus)(εναρμόνιση) που επί του παρόντος καθυστερεί στο Συμβούλιο, παρά το γεγονός
ότι το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σε πρώτη ανάγνωση ήδη τον Φεβρουάριο του
2014; Προτίθεται ο ορισθείς Επίτροπος να δεσμευθεί ότι θα συγκροτήσει ένα μητρώο για τις
κατ' εξουσιοδότηση πράξεις, πρόσβαση στο οποίο θα χορηγείται άνευ όρων στο
Κοινοβούλιο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, και να βελτιώσει τη διαβίβαση στο
Κοινοβούλιο όλων των εγγράφων που αφορούν εκτελεστικές πράξεις; Συμφωνεί ο ορισθείς
Επίτροπος ότι η καλή συνεργασία στον εν λόγω τομέα περιλαμβάνει επίσης πλήρη
πρόσβαση των εμπειρογνωμόνων του Κοινοβουλίου σε ομάδες εμπειρογνωμόνων της
Επιτροπής που προετοιμάζουν τις κατ' εξουσιοδότηση πράξεις καθώς και τις πληροφορίες
που είναι διαθέσιμες σε αυτούς;
Στηρίζομαι στην αρχή ότι η νομοθεσία στο πλαίσιο της συναπόφασης είναι η πλέον δημοκρατικά
νομιμοποιημένη. Θα λάβω σαφή θέση για το τι είναι όντως επουσιώδες, για το τι είναι πράγματι
αναγκαίο ώστε να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη εφαρμογή, και για το τι είναι καθαρά τεχνικής
φύσεως. Όταν η Επιτροπή προτείνει κατ’ εξουσιοδότηση αρμοδιότητες ή εκτελεστικές
αρμοδιότητες, θέλω να αιτιολογείται σαφώς γιατί προτείνεται κάτι τέτοιο και γιατί δεν είναι δυνατόν
ή γιατί είναι λιγότερο αποτελεσματικό ή αποδοτικό, να συμπεριληφθούν τα σχετικά στοιχεία
απευθείας στη βασική πράξη.
Είναι αληθές ότι η διάκριση μεταξύ κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων και εκτελεστικών πράξεων έχει
αποδειχθεί ότι αποτελεί χρόνιο πρόβλημα. Είναι προς το συμφέρον όλων μας να βρούμε κοινές
λύσεις που να συνάδουν προς τις συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η
Επιτροπή θα πρέπει να βρεθούν πάλι γύρω από το ίδιο τραπέζι — και η έκθεση πρωτοβουλίας του
Κοινοβουλίου, του Φεβρουαρίου 2014, αποτελεί μια καλή αφετηρία για τη συζήτηση που θα ήθελα
να κάνω μαζί σας και στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.
Καθήκον της Επιτροπής είναι να συμπεριλάβει στην πρότασή της ό,τι θεωρεί ότι είναι η κατάλληλη
επιλογή μεταξύ των δύο διαδικασιών. Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για βελτίωση της
νομοθεσίας και τη σημασία της δημοκρατικής εποπτείας, θα εξασφαλίσω ότι η επιλογή γίνεται
βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, με πλήρη σεβασμό των συνθηκών. Σε τελική ανάλυση, όμως,
εναπόκειται στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο να αποφασίσουν κατά πόσον θα πρέπει να
ανατεθούν κατ’ εξουσιοδότηση ή εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή.
Όσον αφορά την εναρμόνιση, δεν μπορεί η παρωχημένη «κανονιστική διαδικασία με έλεγχο» να
χρησιμοποιείται τόσο συχνά. Θέλω να δώσω νέα ώθηση ώστε να επιτευχθεί συμφωνία, σκοπεύω
δε να προτείνω στην Προεδρία να φέρει το ζήτημα αυτό στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων. Η
Επιτροπή θα πρέπει να είναι ανοικτή σε αιτιολογημένες τροποποιήσεις, αλλά η επιλογή της
κατανομής ευθυνών θα πρέπει να συνεχίσει να βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια. Επιπλέον, η
συναίνεση θα επιτευχθεί ευκολότερα εάν σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την οριοθέτηση και τη
διαβούλευση.
Όσον αφορά τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, ασφαλώς διαβλέπω την επιθυμία για καλύτερη
διαβούλευση και μεγαλύτερη διαφάνεια. Κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο, θα ενθαρρύνω τους
συναδέλφους Επιτρόπους να αναλάβουν δημόσιες διαβουλεύσεις, όπου αυτό είναι σκόπιμο
προκειμένου να αποκομίσουν στοιχεία από όλο το φάσμα των ενδιαφερόμενων μερών. Θα
εξετάσω επίσης κατά πόσον η Επιτροπή μπορεί να δημοσιεύει συστηματικά σχέδια μέτρων κατά τη
χρονική στιγμή που έχει προγραμματιστεί για την έναρξη διαβουλεύσεων με ομάδες
εμπειρογνωμόνων. Αυτό θα επιτρέψει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, καθώς και σε
άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, να εκφράσουν τις απόψεις τους πριν από την επίσημη έγκριση.
Τα τρία θεσμικά όργανα θα μπορούσαν να συζητήσουν κατά πόσον ένα ειδικό μητρώο θα
- 10 -
μπορούσε να αποτελέσει μέρος της λύσης και ανάλογα με τα συμπεράσματα, θα ήμουν πρόθυμος
να εξετάσω τη σκοπιμότητα αυτής της εναλλακτικής λύσης και την ένταξή της στην
εκσυγχρονισμένη διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Για τις εκτελεστικές
πράξεις, ένα σαφές και πλήρες νομικό πλαίσιο έχει θεσπιστεί με τον κανονισμό (ΕΕ) 182/2011 και
η διαφάνεια εξασφαλίζεται μέσω του μητρώου επιτροπολογίας. Τούτο φαίνεται ότι λειτουργεί
ικανοποιητικά, αλλά ασφαλώς θα είμαι πρόθυμος να εξετάσω οποιαδήποτε πρόταση βελτίωσης
εντός αυτού του νομικού πλαισίου.
Ένα μέρος της απάντησης βρίσκεται επίσης στη μεγαλύτερη πολιτική δέσμευση από τους
Επιτρόπους και στον καλύτερο προγραμματισμό των προτεραιοτήτων των κατ’ εξουσιοδότηση και
των εκτελεστικών πράξεων, ο οποίος θα μας επιτρέψει να προβλέπουμε καλύτερα τα πραγματικά
πολιτικά ζητήματα που ενδέχεται να ανακύψουν. Θα μας βοηθήσει επίσης να εντοπίζουμε τους
τομείς όπου είναι αναγκαίες οι εκτιμήσεις επιπτώσεων. Αυτό δεν ισχύει για το μεγαλύτερο μέρος
των όντως τεχνικής φύσεως πράξεων — αλλά είναι ιδιαίτερα αναγκαίο όταν υπάρχουν αλλαγές
που θα έχουν πραγματικό αντίκτυπο σε ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων και παρουσιάζουν, ως εκ
τούτου, δικαιολογημένα πολιτικό ενδιαφέρον.
Γνωρίζω ότι εκφράστηκαν ορισμένες ανησυχίες από βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για
την εφαρμογή της συμφωνίας πλαίσιο σχετικά με τη συμμετοχή των εμπειρογνωμόνων του
Κοινοβουλίου σε συνεδριάσεις ομάδων εμπειρογνωμόνων. Η συνεργασία για το εν λόγω ζήτημα
είναι ζωτικής σημασίας και η συμφωνία πλαίσιο πρέπει να μας καθοδηγεί εν προκειμένω. Έχω
επίγνωση ότι ορισμένες φορές φαίνεται να προκύπτουν ζητήματα σε σχέση με τις πρακτικές
λεπτομέρειες. Τούτο λογικά θα καταστεί λιγότερο προβληματικό όσο παγιώνεται η πρακτική, αλλά
είναι σημαντικό η συμμετοχή να αποτελεί πολιτική πράξη από το Κοινοβούλιο ως θεσμικό όργανο,
με αίτημα που να διατυπώνεται από τον αρμόδιο λειτουργό, π.χ. τον πρόεδρο της αρμόδιας
κοινοβουλευτικής επιτροπής. Υπάρχουν ορισμένα πρακτικά μέτρα που πιστεύω ότι μπορούμε να
θεσπίσουμε σύντομα για να βελτιωθεί η κατάσταση, όπως, μεταξύ άλλων, καλύτερη «έγκαιρη
προειδοποίηση» σχετικά με συνεδριάσεις ομάδων εμπειρογνωμόνων. Αν επιβεβαιωθεί ο διορισμός
μου ως Επιτρόπου, θα είμαι πρόθυμος να εξετάσω οποιαδήποτε σχετική πρόταση για τη βελτίωση
της ενημέρωσης και της διαφάνειας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- 11 -
Ερωτήσεις από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών
Υποθέσεων:
5. Ερώτηση:
Ποιες θα είναι οι 2 προτεραιότητες σας στον τομέα του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών
δικαιωμάτων; Ποια συγκεκριμένη μέθοδο θα εφαρμόσετε για να διασφαλίσετε ότι αυτές οι 2
προτεραιότητες θα υλοποιηθούν;
Είστε έτοιμος να συμμετάσχετε σε ώρα των ερωτήσεων με την επιτροπή LIBE, κατόπιν
σχετικού αιτήματος προκειμένου να επανεξετάσετε τις εν λόγω προτεραιότητες και να
συζητήσετε σχετικά επίκαιρα θέματα;
Μεταξύ των καθηκόντων με τα οποία θα επιφορτιστώ ως Αντιπρόεδρος, θεωρώ ότι η ευθύνη για τα
θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο Χάρτη και για το κράτος δικαίου έχει ιδιαίτερη
σημασία.
Ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι προαπαιτούμενο για την προστασία όλων των θεμελιωδών
αξιών μας. Τούτο αποτελεί προϋπόθεση για την προάσπιση όλων των δικαιωμάτων και
υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Συνθήκες και από το διεθνές δίκαιο, ιδίως δε από την
Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Είναι κρίσιμης σημασίας για τη δημιουργία
αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και των νομικών τους συστημάτων. Είναι
σημαντικό, επειδή επιθυμία μας είναι όλοι οι πολίτες μας να ζουν σε δίκαιες και αμερόληπτες
κοινωνίες, οι οποίες να σέβονται τα δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις τους. Αλλά είναι επίσης
προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο οι
επιχειρήσεις θα έχουν εμπιστοσύνη και θα πραγματοποιούν επενδύσεις. Τούτο ασφαλώς
συνδέεται και με το ρόλο της Επιτροπής ως θεματοφύλακα των συνθηκών: μόνο η σθεναρή
εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ θα εξασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι θα μπορούν όντως να απολαύουν
των δικαιωμάτων τους στην πράξη.
Η πρώτη μου προτεραιότητα θα είναι να προσπαθήσω να αποτρέψω την εμφάνιση μιας
συστημικής απειλής κατά του κράτους δικαίου. Πιστεύω ακράδαντα ότι η πρόληψη είναι καλύτερη
από τη θεραπεία. Η γρήγορη συμμετοχή σε διάλογο μπορεί από μόνη της να συμβάλει στην
εκτόνωση προβληματικών καταστάσεων. Η ανακοίνωση της Επιτροπής του 2014 σχετικά με το
κράτος δικαίου καθορίζει το πλαίσιο μέσω του οποίου η Επιτροπή θα δρομολογήσει έναν τέτοιο
διάλογο. Ήμουν ένας από τους υποστηρικτές της ιδέας αυτής το 2013 και πιστεύω ότι μπορεί να
καλύψει ένα υπαρκτό κενό, δρώντας συμπληρωματικά σε σχέση με τις προσπάθειες των άλλων
θεσμικών οργάνων της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Θα αναφερθώ λεπτομερέστερα σε
αυτήν την προτεραιότητα στην απάντησή μου στην ερώτηση 6, παρακάτω.
Στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η προτεραιότητά μου θα είναι να ολοκληρωθεί η
προσχώρηση της ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Αυτό
αποτελεί σημαντικό μέρος των εργασιών μας ώστε να εξασφαλιστεί ο σεβασμός του ατόμου στην
ΕΕ. Οι διαπραγματεύσεις για το σχέδιο συμφωνίας προσχώρησης ολοκληρώθηκαν τον Απρίλιο του
2013. Εάν το Δικαστήριο στη γνωμοδότησή του σχετικά με τη συμβατότητα του σχεδίου συμφωνίας
προσχώρησης με τις συνθήκες, ανοίξει το δρόμο για τη σύναψη της συμφωνίας προσχώρησης
όπως διαμορφώθηκε βάσει των διαπραγματεύσεων, αισιοδοξώ ότι θα είμαστε σε θέση να
ολοκληρώσουμε τη διαδικασία προσχώρησης σύντομα, και υπολογίζω στη συνεχή στήριξη του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα αυτό.
Ο εις βάθος, ειλικρινής και πραγματικά πολιτικός διάλογος με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι κάτι
που θεωρώ απαραίτητο. Δεν μπορώ να φανταστώ την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων μου ως
Επιτρόπου, χωρίς διαρκή ανταλλαγή απόψεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις επιτροπές
του. Θα καλωσόριζα την ευκαιρία τακτικού διαλόγου με την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών,
Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, και θα εξασφαλίσω - στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων
συντονισμού της ομάδας μου, ότι και οι συνάδελφοί μου Δημήτρης Αβραμόπουλος και Vĕra
Jourová θα είναι στην πλήρη διάθεση του Κοινοβουλίου. Επίσης, προτίθεμαι, τόσο προσωπικά όσο
και στο πλαίσιο της ομάδας μου, να δώσω ιδιαίτερη προσοχή στην εκπροσώπηση σε πολιτικό
επίπεδο στους τριμερείς διαλόγους.
6. Ερώτηση:
- 12 -
Ως ο πρώτος Επίτροπος ρητώς αρμόδιος για το κράτος δικαίου, ποια θα είναι η στρατηγική
σας για να διασφαλίσετε ότι θα γίνεται σεβαστό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τρόπο
αποτελεσματικό και ισότιμο; Πως θα κάνετε χρήση του μηχανισμού που προωθήθηκε από
τον προκάτοχό σας και ο οποίος παρακολουθεί τις θέσεις που διατύπωσε το Κοινοβούλιο
στα ψηφίσματά του σχετικά με το εν λόγω θέμα;
Ποια είναι η θέση σας όσον αφορά μια εσωτερική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για
τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως έχει ζητηθεί από το Κοινοβούλιο, προκειμένου να
διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη σε όλη την επικράτεια της Ένωσης;
Η πρόσφατη εμπειρία έχει καταδείξει ότι απειλές κατά του κράτους δικαίου σε ένα κράτος μέλος
μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο έντονης ανησυχίας για την ΕΕ στο σύνολό της. Ήμουν ένας
από τους πρώτους που ενθάρρυναν την ανάπτυξη μιας πιο συστηματικής προσέγγισης σε αυτές
τις περιπτώσεις και εξέφρασα την ικανοποίησή μου για το πλαίσιο για το κράτος δικαίου, που
θέσπισε η Επιτροπή στις αρχές του τρέχοντος έτους. Τούτο σέβεται πλήρως τις αρμοδιότητες της
Ένωσης, καθώς και τις αρμοδιότητες του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου βάσει του άρθρου 7 της
ΣΕΕ.
Η Επιτροπή μπορεί να διαδραματίσει εν προκειμένω έναν ιδιαίτερο ρόλο, ως αμερόληπτος,
αντικειμενικός και ανεξάρτητος διαιτητής. Έχει εμπειρία στη νηφάλια και ανεξάρτητη διαπίστωση
των πραγματικών περιστατικών συγκεκριμένων υποθέσεων - ακόμη και σε αυτούς τους
ευαίσθητους τομείς, όπως αποδεικνύεται μέσω των μηχανισμών συνεργασίας και ελέγχου. Η
αντικειμενικότητα και η αμεροληψία είναι το κλειδί για την αξιοπιστία σε αυτές τις υποθέσεις και
ορισμένες φορές είναι ευκολότερο για τα κράτη μέλη να αποδεχτούν δυσάρεστες αλήθειες από την
Επιτροπή παρά από άλλα κράτη μέλη.
Θα δώσω ιδιαίτερη προσοχή στην ίση μεταχείριση των κρατών μελών. Δεν έχω προκατάληψη για
κανέναν και, με την υποστήριξη της συναδέλφου μου Vĕra Jourová, επιθυμώ να σχηματίσω τη δική
μου άποψη με βάση τα πραγματικά περιστατικά και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την πολυμορφία
των συνταγματικών και πολιτιστικών παραδόσεων των 28 κρατών μελών.
Χαιρετίζω το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξή του για το
πλαίσιο. Όσο περισσότερο βασίζεται στη συναίνεση, τόσο πιο αποτελεσματικό θα αποβεί.
Πράγματι, θα ήθελα να διαμορφωθεί κοινή συναίνεση στον τομέα αυτό, καθώς και συμφωνία ότι η
προάσπιση του κράτους δικαίου αποτελεί κοινή ευθύνη. Αυτό είναι κάτι που θέλω να συμπεριλάβω
στο διάλογό μαζί σας. Κάθε ένα από τα θεσμικά μας όργανα μπορεί να διαδραματίσει
συμπληρωματικό ρόλο, στο πλαίσιο της Ένωσης. Συνεπώς, προτίθεμαι να ενθαρρύνω το
Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων να διεξάγει τακτικά διάλογο για την ανάπτυξη του κράτους δικαίου
στα κράτη μέλη.
Πιστεύω ακράδαντα ότι έχουμε κάθε συμφέρον να συνεργαστούμε στενά με άλλα όργανα με
εμπειρία και αξιοπιστία στον τομέα αυτό, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και πιο συγκεκριμένα η
Επιτροπή της Βενετίας. Θα συνεργαστώ στενά με τον Γενικό Γραμματέα Jagland. Θα πρέπει να
αποφεύγεται η αλληλεπικάλυψη των προσπαθειών και, εάν υπάρχει πιο πρόσφορος φορέας για
την αντιμετώπιση ενός συγκεκριμένου ζητήματος, θα πρέπει να στηρίζουμε το έργο του και να το
συμπληρώνουμε, π.χ., μεταξύ άλλων, με τη δρομολόγηση διαδικασιών επί παραβάσει όταν
υπάρχει παραβίαση του δικαίου της ΕΕ.
Αλλά εάν η Επιτροπή εντοπίσει ένα δυνητικό πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζεται με άλλα μέσα ή
από άλλους φορείς, δεν θα διστάσω να κάνω χρήση του πλαισίου για το κράτος δικαίου, καθώς και
να κινήσω διαδικασίες επί παραβάσει όπου χρειάζεται. Ασφαλώς, το άρθρο 7 της ΣΕΕ θα πρέπει
να αποτελεί έσχατη λύση. Ευελπιστώ ότι δεν υπάρξει ποτέ κατάσταση που να απαιτεί τη χρήση
του. Εάν υπάρξει, όμως, θα ήμουν πρόθυμος να υποβάλω τις αναγκαίες προτάσεις.
Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ είναι η έκφραση των κοινών αξιών και συνταγματικών
παραδόσεων των κρατών μελών μας. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, σε όλες τις ενέργειές τους, και τα
κράτη μέλη, κατά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, πρέπει να σέβονται και να προάγουν τον
Χάρτη. Πέραν αυτού, ο Χάρτης αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προόδου, έτσι ώστε να καταστεί η
Ένωση ένας χώρος με κοινές αξίες.
Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι όλες οι δράσεις μας συμμορφώνονται με τον Χάρτη. Και τούτο είτε
ενεργούμε στο πλαίσιο της νομοθεσίας, είτε με άλλο τρόπο. Πρέπει να πραγματοποιούνται
συστηματικοί έλεγχοι όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα στα διάφορα στάδια της νομοθετικής
διαδικασίας. Θα εξετάσω ιδίως το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό για τις προτάσεις της Επιτροπής
ή άλλες πρωτοβουλίες.
- 13 -
Υπάρχουν ορισμένοι τομείς πολιτικής που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τον σεβασμό
των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτό ισχύει σίγουρα όσον αφορά τη δικαιοσύνη και τις εσωτερικές
υποθέσεις. Η ομαδική εργασία που θα συντονίζω με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο και την Vĕra
Jourová θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε ποιοτικό αντίκτυπο, με την πλήρη ενσωμάτωση του
σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή των στρατηγικών κατευθυντηρίων
γραμμών που ορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου. Τούτο θα είναι ιδιαίτερα
σημαντικό για την επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των θεμελιωδών ελευθεριών και της
ανάγκης να διασφαλιστεί ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να ζουν ειρηνικά και με ασφάλεια.
Οι πολίτες εκφράζουν ολοένα αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με ό,τι θεωρούν ακούσιες συνέπειες
μίας από τις βασικές θεμελιώδεις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή του δικαιώματος
των πολιτών της ΕΕ να κυκλοφορούν ελεύθερα, να διαμένουν και να εργάζονται σε άλλα κράτη
μέλη. Η απάντησή μας δεν μπορεί να συνίσταται στον περιορισμό της εν λόγω ελευθερίας.
Ωστόσο, πρέπει να διατηρήσουμε την αξιοπιστία της και τη γενική αποδοχή της και, συνεπώς, θα
πρέπει να συνεχίσουμε να βοηθούμε τα κράτη μέλη να αξιοποιούν καλύτερα τα εργαλεία που ήδη
διαθέτουν για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης κατάχρησης ή δόλιων αξιώσεων.
Και δεδομένου ότι ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν θα πρέπει να σταματά στα
σύνορα, είναι επίσης ζωτικής σημασίας να τηρούνται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα στις
σχέσεις μας με τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα.
Πιστεύω επίσης ότι πρέπει να προκαλέσουμε διάλογο στους κόλπους του πολιτικού κόσμου και της
κοινής γνώμης, ώστε να δοθεί υπόσταση στο Χάρτη, και θα συνεργαστώ με τον Οργανισμό
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για να δούμε πώς μπορεί να διαδραματίσει καλύτερα τον ρόλο του στο
θέμα αυτό.
Ο Χάρτης εφαρμόζεται στα κράτη μέλη μόνο όταν αυτά εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ. Αν
επιβεβαιωθεί ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, θα επιδιώξω σθεναρά την τήρηση της εν λόγω
υποχρέωσης, μεταξύ άλλων με διαδικασίες επί παραβάσει, όπου χρειάζεται. Σε άλλες περιπτώσεις,
τα κράτη μέλη είναι αρμόδια να εξασφαλίζουν ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα γίνονται σεβαστά
σύμφωνα με το εθνικά συντάγματα και τις διεθνείς υποχρεώσεις στον τομέα των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων, ιδίως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η επικουρικότητα
σημαίνει επίσης ότι σεβόμαστε την πολυμορφία των πολιτισμών, των θρησκειών, των εθνικών
ταυτοτήτων και των παραδόσεων των λαών της Ευρώπης.
- 14 -
Ερωτήσεις από την Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων
7. Θεσμικές προκλήσεις - Πως θα προσεγγίσει περισσότερο η ΕΕ τους πολίτες της;
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αυξανόμενος ευρωσκεπτικισμός σε πολλά κράτη μέλη
μπορείτε να διευκρινίσετε τα στοιχεία που θεωρείται ότι είναι ουσιώδη (καλύτερη λειτουργία
της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, μέτρα για τη βελτίωση της διαφάνειας όσον
αφορά τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων της ΕΕ και δραστηριότητες των ομάδων
άσκησης πίεσης ...) προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο
ευρωπαϊκό εγχείρημα και ποιες δεσμεύσεις είστε διατεθειμένος να αναλάβετε στους εν
λόγω τομείς; Υπό την έννοια αυτή, ποια εξέλιξη της θεσμικής αρχιτεκτονικής της
Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορείτε να εξετάσετε προκειμένου να ενισχύσετε τη δημοκρατία;
εστιάζοντας ιδιαίτερα στα μέτρα τα οποία προτίθεστε να προωθήσετε προκειμένου να
αποτραπεί η επικράτηση της διακυβερνητικής μεθόδου σε σχέση με την κοινοτική μέθοδο,
και λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις ανησυχίες που εκφράστηκαν από ορισμένα κράτη μέλη
σχετικά με τη λειτουργία και τη βαθύτερη ολοκλήρωση της ΕΕ και πως σκοπεύετε να
ανταποκριθείτε στο εξαγγελθέν πρόγραμμα του εκλεγέντος προέδρου όσον αφορά την
εξεύρεση μιας "δίκαιας συμφωνίας για τη Βρετανία" και στα άλλα κράτη μέλη; Θεωρείτε ότι
η εμπειρία με "top-candidates" (κορυφαίους υποψηφίους) στην εκστρατεία για τις
ευρωπαϊκές εκλογές 2014 αποτελεί στοιχείο ικανό να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και
ποια μέτρα θα υποστηρίζατε για να βελτιώσετε περαιτέρω το ευρωπαϊκό εκλογικό σύστημα
και για να επιτρέψετε στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να εκπληρώσουν καλύτερα την
αποστολή τους; Με ποιον τρόπο σκοπεύετε να αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που
ανακύπτουν, αφενός, από τις συνέπειες της ενδεχόμενης ανεξαρτησίας των περιφερειών
από τα κράτη μέλη (πληροφόρηση των πολιτών, καθορισμός συγκεκριμένων διαδικασιών
για αυτά τα πιθανά νέα μέλη να προσχωρήσουν στην ΕΕ...) και, αφετέρου, να αποσαφηνίσει
τις συνέπειες από μια ενδεχόμενη απόσυρση των κρατών μελών από την Ένωση, καθώς
και η δυνατότητα μερικής ή οριστική αποχώρηση των συνδεδεμένων κρατών όπως η
Ελβετία;
Ποια μέτρα εξετάζετε για να προωθήσετε τη συνεργασία με τα εθνικά κοινοβούλια, να
ενισχύσετε την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας
Εξωτερικής Δράσης εντός του συνολικού θεσμικού πλαισίου, και να δώσετε μεγαλύτερη
αποτελεσματικότητα στην πράξη σε άρθρα της Συνθήκης που αφορούν την παραβίαση των
θεμελιωδών δικαιωμάτων στα κράτη μέλη καθώς και να επιταχύνετε την προσχώρηση της
ΕΕ στην ΕΣΔΑ;
Είμαι πεπεισμένος ότι η Επιτροπή οφείλει όχι μόνο να ενεργεί προς το συμφέρον των πολιτών της
ΕΕ, αλλά και να φαίνεται ότι ενεργεί έτσι σε καθημερινή βάση. Για να έρθει η ΕΕ πιο κοντά στους
πολίτες της, πρέπει να ακούμε τις ιδέες, τις ελπίδες και τις ανησυχίες τους, για να δούμε πώς θα
μπορούμε να βοηθήσουμε τους πολίτες να βρουν κοινές λύσεις σε κοινά προβλήματα. Η Επιτροπή
δεν πρέπει να θεωρείται κλεισμένη σε μία γυάλα των Βρυξελλών. Θα πρέπει να αποδεικνύει ότι οι
προτεραιότητες των πολιτών αποτελούν προτεραιότητες της Επιτροπής. Θα χρειαστεί χρόνος και
προσπάθεια για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, αλλά αυτό είναι το καθήκον μας.
Με ποιο τρόπο η Επιτροπή θα το επιτύχει αυτό; Δεν είμαι πεπεισμένος ότι η αλλαγή της θεσμικής
αρχιτεκτονικής είναι ο τρόπος για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Φοβάμαι ότι μια
παρατεταμένη συζήτηση σχετικά με την τροποποίηση της Συνθήκης θα αποσπούσε την προσοχή
μας και θα δημιουργούσε περιττές εντάσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων, τα οποία πρέπει να
συνεργαστούν αν θέλουμε η Ένωση να επιτύχει. Η μετατόπιση αρμοδιοτήτων μεταξύ των θεσμικών
οργάνων είναι πολύ λιγότερο σημαντική από το να διαμορφώσουμε την ενδεδειγμένη νοοτροπία
και στάση. Οι υφιστάμενες Συνθήκες παρέχουν ένα πλαίσιο που επιτρέπει την αλλαγή των
προτεραιοτήτων και την ανάγκη να προχωρήσουμε περαιτέρω σε ορισμένους τομείς ενοποίησης,
όπως είναι η αναγκαία περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομικής και νομισματικής μας ένωσης ώστε να
υποστηριχθεί η πραγματικότητα του ενιαίου μας νομίσματος.
Η κοινοτική μας μέθοδος είναι εγγενώς ευπροσάρμοστη, πρέπει δε να επικεντρωθούμε στην
εφαρμογή της με τρόπο που συνάδει με την σύγχρονη πραγματικότητα. Είναι δημοκρατική και
διαφανής. Εξασφαλίζει την ίση εκπροσώπηση όλων των κρατών μελών και παράγει αποτελέσματα
τα οποία πράγματι αντικατοπτρίζουν περισσότερο το κοινό μας συμφέρον. Η Συνθήκη της
Λισαβόνας ενσωμάτωσε αυτήν την προσέγγιση και θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι θα
λειτουργήσει στην πράξη. Με εξαίρεση την ΚΕΠΠΑ, δεν πρέπει να έχουμε διακυβερνητική
προσέγγιση σε τομείς που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ - η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές
υποθέσεις, για παράδειγμα, είναι τώρα κατ’ ουσίαν ένα «κανονικό» πεδίο πολιτικής όπως όλα τα
- 15 -
άλλα. Εάν είναι απαραίτητο, θα συνηγορήσω ώστε η Επιτροπή να υποστηρίξει τη θέση αυτή με
νομικά μέσα.
Θα πρέπει επίσης να παραμείνουν ανοικτές οι άλλες εναλλακτικές δυνατότητες που προσφέρει η
Συνθήκη της Λισαβόνας. Δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να υποστηρίξουμε τη χρήση
των «παράλληλων» ρητρών που επιτρέπουν μετάβαση στην ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία ή
στη συνήθη νομοθετική διαδικασία. Και παρόλο που αυτό θα είναι πάντα η δεύτερη επιλογή,
υπάρχουν περιστάσεις υπό τις οποίες η ενισχυμένη συνεργασία μπορεί να παρουσιάζει κοινό
ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, όπως στην περίπτωση των κανόνων σχετικά με τη διασυνοριακή
αναγνώριση του διαζυγίου.
Επομένως, κατά τη γνώμη μου, η πραγματική πρόκληση είναι να αλλάξουμε και αυτό που κάνουμε,
με τον καθορισμό των ορθών προτεραιοτήτων και την επικέντρωση σε σημαντικά θέματα, αλλά και
τον τρόπο με τον οποίο το κάνουμε. Η επιτυχία είναι δυνατή μόνον εάν οι εθνικές και ευρωπαϊκές
δημοκρατικές δυνάμεις και τα αρμόδια θεσμικά όργανα ευθυγραμμίσουν τους στόχους και τα
μηνύματά τους. Πιστεύω ότι με τις ευρωπαϊκές εκλογές έγινε ακριβώς αυτό, πρόσφατες δε έρευνες
δείχνουν ότι σχεδόν 6 στους 10 πολίτες της ΕΕ πιστεύουν ότι η συμμετοχή τους ως ψηφοφόρων
στις ευρωπαϊκές εκλογές αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να εξασφαλιστεί ότι η φωνή τους θα
ακουστεί από αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ. Με τους «κορυφαίους
υποψηφίους» δημιουργήθηκε μια νέα και ευπρόσδεκτη δυναμική. Η εναλλαγή μεταξύ πολιτικών
των κρατών μελών και Ευρωπαίων πολιτικών είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Είναι ενθαρρυντικό
ότι όλο και περισσότεροι πολιτικοί πραγματοποιούν μια ομαλή μετάβαση στο Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο από την εθνική πολιτική σκηνή και αντιστρόφως. Ο ρόλος των ευρωπαϊκών πολιτικών
κομμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την μεγαλύτερη προσέγγιση της εθνικής και της ευρωπαϊκής
πολιτικής, καθώς και την αντιμετώπιση του κινδύνου αποκλίσεων μεταξύ των θέσεων που
υιοθετούν οι πολιτικοί σε εθνικό επίπεδο και των θέσεων που υιοθετούν στο πλαίσιο των
διαπραγματεύσεων εδώ στις Βρυξέλλες.
Ως Επιτροπή, πρέπει να εφαρμόσουμε τη λογική της προσέγγισης αυτής. Θέλω — και θα
ενθαρρύνω τους συναδέλφους μου — να προωθήσω τα ευρωπαϊκά θέματα πιο άμεσα στους
πολίτες, τόσο στα εθνικά κοινοβούλια και όσο και στην κοινή γνώμη στα κράτη μέλη. Το μήνυμά
μας πρέπει να είναι σαφές: περισσότερες θέσεις εργασίας, μεγαλύτερη ασφάλεια και μεγαλύτερη
οικονομική ανάπτυξη. Οι πολίτες της ΕΕ θα αισθάνονται πιο κοντά στην ΕΕ και θα προωθήσουν το
έργο μας εάν διαπιστώσουν συγκεκριμένα οφέλη για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, εάν
ταυτιστούν με τον στόχο και το όραμά μας και εάν συμμετέχουν στη διαδικασία. Η ιθαγένεια της ΕΕ
έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο θέμα αυτό, να προσφέρει σε όλους τους πολίτες
δικαιώματα και ευκαιρίες που θα ενισχύσουν την αίσθηση μιας πραγματικής ευρωπαϊκής
ταυτότητας.
Η νέα ομαδική προσέγγιση που ο Jean-Claude Juncker επιθυμεί να καθιερώσει στην Επιτροπή θα
μας δώσει ένα σαφέστερο μήνυμα, μεγαλύτερη εστίαση και ένα διαφορετικό και καλύτερο τρόπο
συνεργασίας. Αυτό ισχύει και για τον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, στον οποίο αναφέρεται η
ερώτηση: Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα εντοπισμού και επίτευξης κοινών
στόχων μέσω της αποτελεσματικής και στενής συνεργασίας μεταξύ της ΕΥΕΔ και της Επιτροπής.
Ανυπομονώ να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να στηρίξω τη μελλοντική μου συνάδελφο
Federica Mogherini στο ρόλο της ως Αντιπροέδρου της Επιτροπής, επιφορτισμένης από τον
εκλεγέντα Πρόεδρο να συμβάλει στη διασφάλιση μιας πιο αποτελεσματικής εξωτερικής δράσης της
Ένωσης.
Όπως προκύπτει από την ερώτηση, η Επιτροπή διαθέτει ορισμένα εργαλεία που θα την
βοηθήσουν στο έργο της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών. Πρέπει να
προχωρήσουμε παραπέρα και να χρησιμοποιήσουμε πραγματικά και πλήρως αυτά τα εργαλεία.
Μαζί με όλους τους συναδέλφους μου, δεσμεύομαι από τα υψηλότερα δυνατά επαγγελματικά και
δεοντολογικά πρότυπα. Η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσει τον διάλογο με τον έξω κόσμο —
αλλά, όπως οι απαντήσεις στις διαβουλεύσεις είναι ανοιχτές σε όλους, έτσι θα πρέπει να υπάρχει
και διαφάνεια σχετικά με τα πρόσωπα που συναντούμε. Η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο έχουν
καθιερώσει το μητρώο διαφάνειας. Σήμερα καλύπτει περίπου το 80 % του συνόλου των
δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης που αποσκοπούν στον επηρεασμό, άμεσα ή
έμμεσα, της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Το επόμενο βήμα είναι να καταστεί το μητρώο
υποχρεωτικό για όλα τα θεσμικά όργανα — δεν πρέπει να δεχθούμε να μην είναι εγγεγραμμένες
μεγάλες δικηγορικές εταιρείες ή άλλοι σημαντικοί φορείς όταν συμμετέχουν σε δραστηριότητες
άσκησης πίεσης. Και θα εργαστώ εντατικά ώστε να πείσω το Συμβούλιο να συμμετέχει σε ισότιμη
βάση. Στηρίζω απόλυτα τη νέα μας δέσμευση για διαφάνεια που όρισε ο εκλεγείς Πρόεδρος στις
πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές. Δεσμεύομαι να δημοσιοποιώ όλες τις επαφές και τις
συναντήσεις που θα έχω με επαγγελματικές οργανώσεις ή αυτοαπασχολούμενα άτομα σχετικά με
- 16 -
όλα τα θέματα που αφορούν τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ και την εφαρμογή της.
Όσον αφορά διάφορα άλλα εργαλεία και μέσα — την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών, τις
δημόσιες διαβουλεύσεις, τις εκτιμήσεις επιπτώσεων, τις αξιολογήσεις, τον μηχανισμό
επικουρικότητας — θα πρέπει να αποτελέσουν ευκαιρίες ενίσχυσης του διαλόγου. Η Επιτροπή
πρέπει να αποδείξει ότι είναι πραγματικά ανοικτή. Εάν αποφασίσει να διατηρήσει μία πάγια θέση,
πρέπει να είναι σε θέση να το αιτιολογήσει με πειστικά επιχειρήματα.
Θα ήμουν επιφυλακτικός απέναντι σε υπερβολικές ανησυχίες για τις επιπτώσεις σεναρίων, όπως η
ανεξαρτησία περιφερειών ή η αποχώρηση ενός κράτους μέλους. Έως σήμερα, κανένα κράτος
μέλος δεν έχει ζητήσει να αποχωρήσει και καμία περιφέρεια δεν έχει αποφανθεί σε συνταγματικό
δημοψήφισμα υπέρ της απόσχισης από κράτος μέλος. Πιστεύω ακράδαντα ότι η Επιτροπή πρέπει
να σέβεται πλήρως τις συνταγματικές και δημοκρατικές διαδικασίες των κρατών μελών όσον
αφορά τα εν λόγω θέματα, ακριβώς όπως πρέπει να σεβόμαστε το δικαίωμα των κρατών μελών να
καθορίζουν την εσωτερική τους οργάνωση. Βεβαίως, ορισμένες επιλογές ενδέχεται να έχουν
συνέπειες βάσει του δικαίου της ΕΕ. Τούτο όμως δεν μπορεί να εκτιμηθεί κατά τρόπο αφηρημένο
— κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, ανάλογα με τις επιλογές που γίνονται σε εθνικό επίπεδο.
Κάθε ευρωπαϊκό κράτος μπορεί να ζητήσει να γίνει μέλος της ΕΕ. Ορισμένες από τις γειτονικές μας
χώρες του ΕΟΧ και η Ελβετία έχουν επιλέξει διαφορετική μορφή συνεργασίας μαζί μας,
αποδεχόμενες πολλές από τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται το δίκαιο της ΕΕ, όπως η ελεύθερη
κυκλοφορία των προσώπων, και, με τη σειρά τους, επωφελούνται από την πρόσβαση στην ενιαία
αγορά μας. Θα προσπαθούμε πάντα να ικανοποιούμε εύλογα αιτήματα. Αλλά η ΕΕ δεν μπορεί να
δέχεται υπαγορεύσεις και δεν θα ανεχτούμε να αμφισβητούνται οι βασικές αρχές της Ένωσής μας.
Σε κάθε περίπτωση, ρόλος της Επιτροπής είναι να είναι αμερόληπτη έναντι όλων των μερών.
Προτιμώ να υπογραμμίζω ποια είναι η πραγματικότητα παρά να κάνω εικασίες για υποθετικές
μελλοντικές εξελίξεις. Η πραγματικότητα είναι ότι η Ένωση είχε μια εντυπωσιακή διεύρυνση. Έχει
αποδείξει ότι η ισχυρότερη και διευρυμένη ΕΕ αποτελεί ανάχωμα και μαζί εφαλτήριο στην εποχή
της παγκοσμιοποίησης. Έχουμε ένα στιβαρό υπόβαθρο αξιών και ένα σύστημα το οποίο επέδειξε
σταθερότητα σε δύσκολους καιρούς. Και βλέπουμε κάθε φορά, ξανά και ξανά, την ελκυστικότητα
της Ευρώπης — για παράδειγμα στην Ουκρανία, όπου στεκόμαστε στο πλάι του λαού της
Ουκρανίας ώστε να διασφαλίσουμε ότι η επιθυμία του για στενότερη σύνδεση με την ΕΕ θα γίνει
σεβαστή.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα από τα κράτη μέλη — μαζί με το κράτος που γνωρίζω καλύτερα —
που τόνισε εντονότερα την ανάγκη για μια ισχυρή και ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση για την
Ουκρανία. Εν προκειμένω, και σε ένα ευρύ φάσμα άλλων ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή, η
ανάπτυξη, η οικονομία και η ενιαία αγορά, βλέπουμε για ποιο λόγο είναι προς το συμφέρον του ΗΒ
να ανήκει στην ΕΕ και να συντελεί στην διαμόρφωσή της. Και έχω την πεποίθηση ότι είναι προς το
συμφέρον της ίδιας της ΕΕ να ανήκει το Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ. Βεβαίως, εναπόκειται στον
βρετανικό λαό να κάνει τον απολογισμό και να σχηματίσει τη δική του άποψη. Αλλά θέλω να κάνω
ό,τι είναι δυνατό ώστε να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ, υπό όρους που θεωρούνται
δίκαιοι τόσο για τον λαό του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς και για την υπόλοιπη ΕΕ. Πιστεύω ότι
υπάρχει περιθώριο για την εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων σε ορισμένες από τις ανησυχίες που
εκφράστηκαν.
8. Θεσμικές επιπτώσεις της κρίσης του Ευρώ
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, το ευρώ διήλθε σοβαρή κρίση και χάρη στα μέτρα
έκτακτης ανάγκης, παρασκηνιακές συμφωνίες και μεγάλες προσπάθειες από τους
ευρωπαίους πολίτες, το ευρώ έχει επιβιώσει αλλά υπέστη βλάβη (οικονομική, κοινωνική
και από απόψεως εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας) καθόλη τη διαδρομή. Πολλά ζητήματα
ανέκυψαν κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής και, μεταξύ άλλων, τα πλέον συναφή
σχετίζονται με τη λογοδοσία της ευρωζώνης· η ενσωμάτωση της Συνθήκης για τη
Σταθερότητα, ο Συντονισμός και η Διακυβέρνηση στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ εντός πέντε
ετών· οι θεσμικές συνέπειες της περαιτέρω ολοκλήρωσης των οικονομικών πολιτικών των
μελών της ευρωζώνης· η δυνατότητα της Επιτροπής να προεδρεύει στις συνεδριάσεις της
Ευρωομάδας και, τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης
του ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη καθένα από τα στοιχεία αυτά, ποια είναι η άποψή σας για
τη μελλοντική θεσμική εξέλιξη της ζώνης του ευρώ;
Η κρίση μας έκανε να αποκτήσουμε πλήρη επίγνωση του εξαιρετικού βαθμού αλληλεξάρτησής μας,
ιδίως μεταξύ των κρατών μελών που μοιράζονται το ίδιο νόμισμα. Πρόκειται για μια τεράστια
- 17 -
ευκαιρία αλλά και για μια τεράστια ευθύνη. Η ΕΕ, και ιδίως η ευρωζώνη, πρέπει να ανταποκριθεί με
μεγαλύτερο συντονισμό, περισσότερη σύγκλιση, ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου και καλύτερη
εξωτερική εκπροσώπηση. Η Επιτροπή θα θέσει ως προτεραιότητα να εμβαθύνει τη μεταρρύθμιση
της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης για να διατηρηθεί η σταθερότητα του ενιαίου
νομίσματος και να αποτελέσει εφαλτήριο ανάπτυξης, οι δε ισχύουσες συνθήκες και μια
εκσυγχρονισμένη προσέγγιση της κοινοτικής μεθόδου μας παρέχουν τα απαραίτητα εργαλεία για
την επίτευξη αυτού του στόχου.
Το ευρώ είναι το κοινό νόμισμα της Ένωσής μας. Αποτελεί τον γενικό κανόνα και όχι την εξαίρεση,
παρά το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη δεν κινούνται αναγκαστικά με την ίδια ταχύτητα και οι
συνθήκες σέβονται το ότι ορισμένα κράτη μέλη αποφάσισαν να μην υιοθετήσουν το ενιαίο
νόμισμα. Όποια κι αν είναι η κατάσταση, όλα τα κράτη μέλη εξακολουθούν να είναι ισότιμα.
Η εμβάθυνση της ευρωζώνης πρέπει να γίνει κατά τρόπο που συνάδει με την προάσπιση των
δικαιωμάτων όλων και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτό είναι
εφικτό. Η ΕΕ έχει, για παράδειγμα, δημιουργήσει ένα ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων για τον
χρηματοπιστωτικό τομέα που υποστηρίζεται από τις ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές. Ταυτόχρονα, η
ΕΕ έχει θεσπίσει έναν ενιαίο εποπτικό μηχανισμό με την ΕΚΤ ως ενιαία εποπτική αρχή για τις
τράπεζες στην ευρωζώνη και όσα κράτη μέλη επιθυμούν να συμμετάσχουν στο μηχανισμό. Αυτό
συνεπαγόταν προσαρμογές στη διακυβέρνηση της ΕΑΤ, προκειμένου να διασφαλιστούν τα
συμφέροντα των κρατών μελών εκτός ευρωζώνης, και μια υγιή οργανωτική δομή για την ΕΚΤ που
να εγγυάται, μεταξύ άλλων, τις ελεγκτικές εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η περαιτέρω εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης πρέπει να οικοδομηθεί
σταθερά με βάση τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και το πλαίσιο της Συνθήκης. Όχι μόνο διασφαλίζουν
αποτελεσματικότητα, δικαιοσύνη και νομιμοποίηση, αλλά και τον ανοιχτό χαρακτήρα της
διαδικασίας. Αποτελούν επίσης εγγύηση έναντι του κατακερματισμού.
Τούτο περιλαμβάνει επίσης την ένταξη των διακυβερνητικών μέσων που δημιουργήθηκαν κατά τη
διάρκεια της κρίσης εντός του πλαισίου της Συνθήκης της ΕΕ. Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει με
το νομοθετικό «δίπτυχο», αλλά η πλήρης ενσωμάτωση της Συνθήκης για τη Σταθερότητα, τον
Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι κάτι που προτίθεμαι να
προωθήσω σε συνεργασία με τα κράτη μέλη.
Θα ήθελα να τονίσω ότι η ανεξαρτησία της ΕΚΤ θα πρέπει να τηρείται πλήρως. Αυτό αποτελεί
βασική αρχή των συνθηκών και έχει ζωτική σημασία για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της
ευρωζώνης.
Τέλος, η πληθώρα νέων οργάνων και φορέων θα πρέπει να αποφεύγεται. Δεν υπάρχει ανάγκη για
παράλληλα και χωριστά όργανα για την ευρωζώνη. Ο διορισμός του Donald Tusk στην
προσωποπαγή θέση του Προέδρου της συνόδου κορυφής της ευρωζώνης είναι για μένα
ευπρόσδεκτος. Η κοινοτική μέθοδος πρέπει να παραμείνει η κατευθυντήρια αρχή μας για την
οικονομική διακυβέρνηση, όπως για τα υπόλοιπα ζητήματα της Ένωσής μας. Προσφέρει σαφήνεια,
διασφαλίζει τη δικαιοσύνη και εγγυάται τη δημοκρατική νομιμοποίηση με την πλήρη συμμετοχή του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η εξωτερική εκπροσώπηση της ευρωζώνης είναι κάτι που αξίζει να εξεταστεί πιο προσεκτικά. Τα
άρθρα 17 ΣΕΕ και 138 ΣΛΕΕ το επιτρέπουν. Η ευρωζώνη πρέπει να εκπροσωπείται κατά τρόπο
που να εναρμονίζεται με το οικονομικό της βάρος, ιδίως σε φόρουμ όπως το ΔΝΤ. Αν επιβεβαιωθεί
ο διορισμός μου ως Επιτρόπου, επιθυμώ να δω την Επιτροπή να δρομολογεί διάλογο σχετικά με
τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί αυτό με τα κράτη μέλη μας, πολλά εκ των οποίων
είναι παραδοσιακά απρόθυμα για κάτι τέτοιο.
- 18 -

Download Report