Του Φίλιππου Δευτεραίου Πρόωρες εκλογές στη Σερβία Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η απεικόνιση της πολιτικής κατάστασης στη Σερβία. Αρχικά, γίνεται μία σύντομη αναφορά στο πολιτικό σύστημα της χώρας, ενώ στη συνέχεια γίνεται μία προσπάθεια να απαντηθούν τρία συγκεκριμένα ερωτήματα που αφορούν τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων στην κυβέρνηση κομμάτων, τον τρόπο προσδιορισμού του ενδοκυβερνητικού συσχετισμού δυνάμεων και τον τρόπο επιλογής πρωθυπουργού. Έπειτα, γίνεται μία σύντομη αναδρομή των σημαντικότερων εξελίξεων ενόψει διπλών εκλογών (δημοτικών και κοινοβουλευτικών) στις 16 Μαρτίου και, τέλος, δίνεται μία σύντομη εκτίμηση για το εκλογικό αποτέλεσμα. Την Τετάρτη, 8 Ιανουαρίου, ο εκπρόσωπος τύπου της σερβικής Βουλής, Nebojsa Stefanovic, ανακοίνωσε ότι οι δημοτικές εκλογές στο Βελιγράδι θα διεξαχθούν στις 16 Μαρτίου. «Είναι μία ρεαλιστική ημερομηνία που προτάθηκε και είναι σύμφωνη με όλα τα χρονικά πλαίσια».1 Πηγή: The Economist Τρεις εβδομάδες αργότερα, στις 29 Ιανουαρίου, ο πρόεδρος της Σερβίας, Tomislav Nikolic προκήρυξε κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες θα λάβουν χώρα την ίδια ημερομηνία με τις δημοτικές. Ο Nikolic δήλωσε πως η χώρα του μπορεί να έχει μία καλύτερη κυβέρνηση, προσθέτοντας ότι οι πρόωρες εκλογές2 θα εξασφάλιζαν σε ένα κόμμα και τον πρόεδρό του, ισχυρότερη λαϊκή νομιμοποίηση. Επιπρόσθετα, δήλωσε πως αν και η παρούσα κυβέρνηση συμμαχίας μεταξύ του κεντροδεξιού SNS και του κεντροαριστερού SPS θα μπορούσε να λειτουργήσει καλύτερα, θεωρεί πως το κόμμα με τις περισσότερες ψήφους θα πρέπει να ορίσει πρωθυπουργό3: «Αν υπάρχουν διαφωνίες, και εφόσον η ισχύς τους βάσει εκλογικού αποτελέσματος δεν αποτυπώνεται αναλογικά στον αριθμό των εδρών, δεν μπορεί να υπάρξει αρμονία μεταξύ ενός μικρού και ενός μεγάλου κόμματος» 4. Stefanovic: Elections in Belgrade on March 16, Tanjug, 12/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/112787/stefanovic--elections-in-belgrade-on-march-16.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 20/2/2014) 2 Να σημειωθεί πως, σήμερα, στη Σερβία υπάρχει κυβέρνηση συμμαχίας, η οποία συστάθηκε προ δεκαοχτώ μηνών μέσα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. 3 Το SPS, αν και συγκέντρωσε λιγότερες ψήφους, ο πρωθυπουργός Ivica Dacic προέρχεται από αυτό. 4 Nikolic: Serbia can have better government, Tanjug, 3/1/2014 διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/111892/nikolic--serbia-can-have-better-government.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 5/3/2014), βλ. επίσης TV Prva, Nikolić za Prvu: Ova Vlada je 1 ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΡΒΙΑΣ5 Το πολίτευμα της Σερβίας είναι η προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το νομοθετικό σώμα και ο πρόεδρος της δημοκρατίας εκλέγονται σε εθνικό επίπεδο. Η Εθνοσυνέλευση αποτελείται από 250 μέλη τα οποία έχουν τετραετή θητεία. Το σύστημα της Σερβίας είναι πολυκομματικό, και η συνεργασία των κομμάτων είναι επιβεβλημένη καθώς, de facto, κανένα κόμμα δε μπορεί (τουλάχιστον έως τώρα δεν κατάφερε) να είναι αυτοδύναμο και συνεπώς να σχηματίσει μόνο του κυβέρνηση6. Το εφαρμοζόμενο εκλογικό σύστημα είναι η απλή αναλογική με όριο. Συγκεκριμένα, όσοι συνδυασμοί δεν ξεπερνούν το όριο του 5%, δε μπορούν να λάβουν έδρες. Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα των εθνικών μειονοτήτων δεν έχουν κάποιο όριο ώστε να να καταλάβουν θέσεις στην Εθνοσυνέλευση. Για αυτά εφαρμόζεται το σύστημα της απλής αναλογικής. Τέλος, αναφορικά με τον Πρόεδρο, προβλέπεται άμεση, όχι μόνο ουσιαστικά, αλλά και τυπικά εκλογή του από τον λαό. Για την ανάδειξή του, απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία. Αν αυτή δε συγκεντρωθεί στον πρώτο γύρο, επαναλαμβάνεται η διαδικασία μεταξύ των δύο σχετικά πλειοψηφούντων υποψηφίων7. Οι τελευταίες εκλογές στη Σερβία έλαβαν χώρα τον Ιούλιο του 2012. Τότε, ο Nikolic ηγείτο του SNS, αλλά μετά την εκλογή του ως πρόεδρος, τα ηνία του κόμματος ανέλαβε ο Vucic. Τα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν πως, για το σχηματισμό κυβέρνησης, το SNS, αν και ισχυρότερο, έπρεπε να συμμαχήσει με τον Dacic (SPS), o οποίος εξασφάλισε τον πρωθυπουργικό θώκο. ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ-ΑΝΑΚΥΠΤΟΝΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Σε αυτό το σημείο, θα μελετηθούν τρία ζητήματα: πρώτον, βάσει ποιων κριτηρίων έγινε η επιλογή των συμμετεχόντων στην κυβέρνηση κομμάτων, δηλαδή πόσα και ποια είναι αυτά. Δεύτερον, πώς προσδιορίστηκε ο ενδοκυβερνητικός συσχετισμός δυνάμεων, δηλαδή η αριθμητική και ποιοτική κατανομή των υπουργείων και τρίτον, με τι κριτήρια επελέγη το κόμμα, από τις τάξεις του οποίου προήλθε ο πρωθυπουργός. dobra, ali Srbija može da ima i bolju, 2/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.prva.rs/vesti/info/29690/nikolic-za-prvu-ova-vlada-je-dobra-ali-srbija-moze-daima-i-bolju.html (ημερομηνία πρόσβασης: 5/3/2014) 5 National Assembly of the Republic of Serbia, Elections and Electoral System, διαθέσιμο στο http://www.parlament.gov.rs/national-assembly/role-and-mode-of-operation/elections-andelectoral-system.502.html (ημερομηνία πρόσβασης: 2/3/2014) 6 Για το σχηματισμό κυβέρνησης, απαιτείται η συγκέντρωση της απόλυτης πλειοψηφίας των εδρών της Εθνοσυνέλευσης (δηλαδή 125+1 έδρες). 7 Αυτό συνέβη το 2012 μεταξύ των Tomislav Nikolic και Boris Tadic. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του 2012, οι υποψήφιοι που κατάφεραν να περάσουν στον δεύτερο γύρο ήταν οι Tadic (989.454 ψήφοι, 25,31%) και Nikolic (979.216 ψήφοι, 25,05%). Τρίτη ήρθε η συμμαχία ορισμένων κομμάτων, υπό τη σκέπη του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σερβίας (του οποίου ηγείται ο Dacic) με 14,23%. Η κατανομή των εδρών ήταν 73, 67 και 44 αντίστοιχα, σε μια Εθνοσυνέλευση αποτελούμενη από 250 έδρες. Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Nikolic συγκέντρωσε 1.552.063 ψήφους (49,54%) ενώ ο Tadic 1.481.952 ψήφους (47,31%). Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. Serbia, National Assembly, διαθέσιμο στο http://www.ipu.org/parlinee/reports/2355_E.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/3/2014) Ως προς το πρώτο ζήτημα, υπήρξε η λεγόμενη ελάχιστη νικηφόρα συμμαχία (minimal winning coalition).8 Βάσει αυτής, οι κυβερνητικοί συνασπισμοί συγκροτούνται με τη συμμετοχή τόσων κομμάτων, όσα είναι αναγκαία για το σχηματισμό της ελάχιστης απαιτούμενης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, ενώ υπάρχει τάση για αποκλεισμό κάθε πρόσθετου μη αναγκαίου εταίρου. Στην περίπτωση της Σερβίας, το πρώτο κόμμα (SNS) με 73 έδρες, δε συνεργάστηκε με το δεύτερο, αλλά με το τρίτο κόμμα (SPS) με 44 έδρες και το πέμπτο (URS) που κατέλαβε 16 έδρες. Επίσης, η περίπτωση των σερβικών εκλογών του 2012 επιβεβαιώνει τη θεωρία της επωφελέστερης ελάχιστης νικηφόρας συμμαχίας (cheapest minimal winning coalition), σύμφωνα με την οποία τα ισχυρότερα μετέχοντα κόμματα επιλέγουν τους ασθενέστερους από τους δυνατούς κυβερνητικούς εταίρους για το σχηματισμό οριακής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, ώστε να έχουν τα ίδια τον πρώτο λόγο στις βασικές κυβερνητικές επιλογές9. Μία προσεκτική ματιά στις εκλογικές επιδόσεις των τριών κομμάτων που συνθέτουν την παρούσα κυβέρνηση το επιβεβαιώνει. Αυτός ο ενδοκυβερνητικός συσχετισμός δυνάμεων αποτυπώνεται ως έναν βαθμό και στον τρόπο κατανομής των υπουργείων. Συγκεκριμένα, τη σχετική πλειοψηφία των υπουργείων κατέχει το SNS, ενώ ακολουθεί το SPS και το SDPS. Στην ανάθεση των υπουργείων συμμετείχαν και άλλα μικρότερα κόμματα, τα οποία είχαν εκφράσει τη στήριξή τους προς την κυβέρνηση. Ωστόσο, παραμένοντας στους ποσοτικούς όρους, παρατηρείται η υποαντιπροσώπευση του κόμματος του πρωθυπουργού10. Με 44 επί των 138 εδρών της κυβέρνησης (δηλαδή περίπου 1/3) να ανήκουν στο SPS, θα ήταν λογικό να του ανατεθεί αντίστοιχος αριθμός υπουργείων. Κάτι τέτοιο όμως δε συμβαίνει. Αυτή η πρακτική ανταποκρίνεται στην πολιτική λογική, αφού στοχεύει στην εξισορρόπηση των ενδοκυβερνητικών επιρροών, ενώ επιβεβαιώνεται και εμπειρικά11. Μία ποιοτική προσέγγιση του τρόπου κατανομής των υπουργείων εξάγει ακόμα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Η γενικότερη πρακτική δείχνει πως τα συγκριτικά συντηρητικότερα κόμματα παίρνουν τα οικονομικά υπουργεία και τα υπουργεία που ελέγχουν τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, ενώ τα αριστερότερα, τα υπουργεία μέσω των οποίων ασκείται κοινωνική και πολιτιστική πολιτική. Σε γενικές γραμμές, αυτό παρατηρείται και στη Σερβία.12 Πιο συγκεκριμένα, το κόμμα του Nikolic, κατέχει μεταξύ άλλων τα υπουργεία άμυνας, ενέργειας και δικαιοσύνης. Το SPS κατέχει το εσωτερικών, το υγείας, το μεταφορών κ.α. Τέλος, το κόμμα του Dinkic, αν και έχει μόλις ένα υπουργείο, αυτό είναι το οικονομικών, που χαρακτηρίζεται από ειδικό πολιτικό βάρος και ιδιαίτερη δύναμη. 8 William H. Riker, The Theory of Political Coalitions, Yale University Press, London, 1962, σ. 295 9 William Gamson, A Theory of coalition formation, American Sociological Review, 1961, σ. 373 10 Θανάσης Διαμαντόπουλος, Το κομματικό φαινόμενο, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1993, σ. 311 11 Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Γερμανία όπου, σχεδόν πάντα, το πρωθυπουργικό κόμμα υποαντιπροσωπεύεται 12 Σε αυτό το σημεί, να σημειωθεί πως, στον ιδεολογικό άξονα αριστεράς-δεξιάς, το SNS και το URS ανήκουν στην κεντροδεξιά, ενώ το SPS στον κεντροαριστερό χώρο. Κατανομή υπουργείων13 Υπουργείο Υπουργός Εσωτερικών Ivica Dacic Άμυνας (αναπληρωτής πρωθυπυργός) Aleksandar Vucic Εργασίας Jovan Krkobabic Εμποριου Rasim Ljajic Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης Branko Ruzic επί του ζητήματος του Κοσόβου Aleksandar Vulin Γεωργίας Dragan Glamocic Υποδομών Velimir Ilic Πολιτισμού Ivan Tasovac Οικονομίας Sasa Radulovic Παιδείας Tomislav Jovanovic Ενέργειας Zorana Mihajlovic Οικονομικών Lazar Krstic Εξωτερικών Ivan Mrkic Υγείας Slavica Djukic-Dejanovic Δικαιοσύνης Nikola Selakovic Εξόρυξης μεταλλευμάτων Milan Bacevic Μεταφορών Milutin Mrkonjic Άνευ χαρτοφυλακίου Sulejman Ugljanin Αθλητισμού Vanja Udovicic κόμμα SPS SNS PUPS SDPS SPS υποψήφιος SNS υποψήφιος SNS υποψήφιος SNS υποψήφιος SNS υποψήφιος SNS υποψήφιος SPS SNS υποψήφιος SNS υποψήφιος SNS SPS SNS SNS SPS SDAS υποψήφιος SPS Ένα τελευταίο ζήτημα είναι με ποιο κριτήριο επελέγη το κόμμα, από τις τάξεις του οποίου προήλθε ο πρωθυπουργός. Εδώ, η επιλογή του Dacic ως πρωθυπουργού υπακούει στην αρχή του ρεύματος/της ανόδου14. Με άλλα λόγια, το SPS, χωρίς να γίνει η πρώτη πολιτική δύναμη της Σερβίας, ή του κυβερνητικού συνασπισμού, παρουσίασε την εντυπωσιακότερη άνοδο. Στις εκλογές του 2008, το κόμμα κέρδισε το 7,75% των ψήφων (βρισκόμενο σε πτωτική πορεία), ενώ στις πρόσφατες του 2012 σχεδόν το διπλασίασε, αγγίζοντας το 14,51% των ψήφων. Τα αναφερόμενα στοιχεία βρέθηκαν κατόπιν αναζήτησης στις ιστοσελίδες των αντίστοιχων υπουργείων. Να σημειωθεί πως τον Σεπτέμβριο του 2013, συνέβη κυβερνητικός ανασχηματισμός. Τα στοιχεία είναι ανανεωμένα. 14 Θανάσης Διαμαντόπουλος, Το κομματικό φαινόμενο, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1993, σ. 315 13 Κόμματα και καταμερισμός ισχύος15 Κόμμα Serbian Progressive Party (SNS) Democratic Party (DS) Socialist Party of Serbia (SPS) Democratic Party of Serbia (DSS) Liberal Democratic Party (LDP) United Regions of Serbia (URS) Alliance of Vojvodina Hungarians (SVM) Party of democratic action of Sandzak (SDAS) All together: BDZ, GSM, DZH, DZVM, Slovak party Albanian coalition from Presevo valley Ποσοστό (%) Έδρες κεντροδεξιά 940.659 κεντροαριστερά/κέντρο 863.294 κεντροαριστερά 567.689 24.04 22.06 14.51 73 67 44 Vojislav Kostunica Cedomir Jovanovic Mladjan Dinkic δεξιά κέντρο κεντροδεξιά 273.532 255.546 215.666 6.99 6.53 5.51 21 19 16 Istvan Pasztor κέντρο/κεντροδεξιά 68.323 1.75 5 Sulejman Ugljanin 27.708 0.71 2 Emir Elfic 24.993 0.64 1 13.384 0.34 1 αρχηγός Tomislav NikolicAleksandar Vucic Boris Tadic Ivica Dacic πολιτική θέση Ψήφοι Πηγή: National Assembly of the Republic of Serbia 15 National Assembly of the Republic of Serbia, Number of Mandates won-IX National Assembly Convocation, διαθέσιμο στο http://www.parlament.gov.rs/nationalassembly/national-assembly-in-numbers.1743.html (ημερομηνία πρόσβασης: 20/2/2014) ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ O πρόεδρος του SNS, Aleksandar Vucic, που αυτή τη στιγμή θεωρείται ο ισχυρότερος πολιτικός άνδρας στη Σερβία, προχωράει σε εκλογές, καθώς το DS δείχνει σημάδια αποδιοργάνωσης16. Μετά την ήττα του το 2012, έχει διαβρωθεί από εσωτερικές διαμάχες. Στις 18 Ιανουαρίου, σε μία συνάντηση του κόμματος, ο Boris Tadic, πρώην αρχηγός του κόμματος και πρόεδρος της Σερβίας, προσπάθησε ανεπιτυχώς να επανέλθει στο προσκήνιο, ανατρέποντας τον Djilas. Στις 28 Ιανουαρίου, τα ΜΜΕ της Σερβίας αναμετέδιδαν ότι επρόκειτο να αποχωρήσει από το κόμμα και να σχηματίσει μία νέα συμμαχία αποτελούμενη από μικρά κόμματα, η οποία θα ονομαζόταν Δημοκρατικό Μέτωπο (Democratic Front). Σχετικά ερωτηθείς, δήλωσε ότι δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, χωρίς όμως να αποκλείει το ενδεχόμενο για το μέλλον 17. Ωστόσο, το πραγματικό πρόβλημα της αντιπολίτευσης είναι ότι ουσιαστικά δεν έχει να προτείνει εναλλακτικές πολιτικές από αυτές της ισχυρότερης κυβερνητικής συνιστώσας, το SNS. Με άλλα λόγια, όπως δήλωσε αξιωματούχος του DS, το σημαντικότερο ερώτημα σήμερα είναι αν κάποιος τάσσεται υπέρ ή κατά του Vucic 18. Πολλοί είναι αυτοί που εξοργίζονται ή αγανακτούν με τους πολιτικούς, καθώς αρκετοί εξ’ αυτών θεωρείται πως εκμεταλλεύτηκαν τα αξιώματα που ανέλαβαν ώστε να προβληθούν οι ίδιοι. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι και ο Vucic είναι ένα παράδειγμα. Όντας πρώην εθνικιστής, σήμερα προσπαθεί να καταπολεμήσει τη διαφθορά με τον ίδιο ζήλο που προσπαθούσε να εντάξει τη Βοσνία και την Κροατία στη Μεγάλη Σερβία, κατά τη διάρκεια των πολέμων του 1999 19. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το SNS δεν έχει βρεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα στην εξουσία ώστε να υποστηρίξει κανείς πως οι αξιωματούχοι του έχουν διαφθαρεί. Βέβαια, ορισμένοι, όπως ο παραιτηθείς από υπουργός οικονομίας, Sasa Radulovic, υποστηρίζουν το αντίθετο. Ο τελευταίος κατηγόρησε τον Vucic ότι παρεμπόδισε τις μεταρρυθμίσεις, συνήψε αδιαφανή κυβερνητικά συμβόλαια και μυστικές συμφωνίες με Άραβες, Κινέζους, Ρώσους και Λευκορώσους. Επίσης, έκανε νύξη για τους «οικογενειακούς δεσμούς» που συνδέουν ορισμένα άτομα που ενεπλάκησαν σε ένα σκάνδαλο διαφθοράς και το πολιτικό γραφείο του Vucic 20. Ακόμα και έτσι όμως, αυτή τη στιγμή, ο σερβικός λαός φαίνεται πως τάσσεται υπέρ του Vucic. Serbian shenanigans, The Economist, 11/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.economist.com/news/europe/21593504-politicians-fight-each-other-insteadcelebrating-eu-accession-talks-serbian-shenanigans (ημερομηνία πρόσβαση: 10/2/2014) 17 “Democratic Front has not yet been discussed”, Β 92, 29/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.b92.net/eng/news/politics.php?yyyy=2014&mm=01&dd=29&nav_id=89146 (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 18 An early general election, The Economist, 29/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2014/01/serbia (ημερομηνία πρόσβασης: 20/2/2014) 19 Thierry Portes, En Serbie, l'ombre du passé plane sur les urnes, Le Figaro, 14/3/2014, διαθέσιμο στο http://www.lefigaro.fr/international/2014/03/14/0100320140314ARTFIG00315-en-serbie-l-ombre-du-passe-plane-sur-les-urnes.php (ημερομηνία πρόσβασης: 15/3/2014) 20 Serbian Ex-Minister Accuses Vucic of Blocking Reforms, Balkan Insight, 28/1/2014, διαθέσιμο στο http://www.balkaninsight.com/en/article/vucic-holds-back-reforms-in-serbia (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 16 ΔΗΛΩΣΕΙΣ SNS Ο Vucic, ως αρχηγός του SNS, ανακοίνωσε τη Δευτέρα, 3 Φεβρουαρίου, ότι η προεκλογική εκστρατεία του κόμματός του θα εστιάσει σε τρεις στόχους: την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, την ασφάλεια των συνταξιούχων και τη συνέχεια στην προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς και του εγκλήματος 21. Μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι οι πολίτες επιθυμούν να γίνουν μεταρρυθμίσεις πολύ γρηγορότερα από ότι έως τώρα. «Είμαστε μάρτυρες μίας διαδικασίας όπου τα εσωτερικά προβλήματα παρεμποδίζουν τις δυνατότητές μας να εφαρμόσουμε μεταρρυθμίσεις. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ορισμένοι που θα προτιμούσαν να μειώσουμε την ένταση των προσπαθειών μας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, παρ’ όλο που έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τελευταία». ΔΗΛΩΣΕΙΣ SPS Από την πλευρά του, ο νυν πρωθυπουργός και πρόεδρος του κεντροαριστερού SPS, Ivica Dacic, σχολίασε πως η Σερβία έχει σημαντικότερα των εκλογών ζητήματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθεί, όπως οι συνομιλίες με την ΕΕ και το Κόσοβο και οι μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα, δήλωσε πως δε μετανιώνει που ήταν πρωθυπουργός της χώρας για μόλις δεκαοχτώ μήνες, καθώς κατάφερε σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα να αποκαταστήσει τη διεθνή φήμη της Σερβίας, κόβοντας τον γόρδιο δεσμό με το Κόσοβο, ξεκινώντας διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, φέρνοντας τον αγωγό South Stream στη χώρα, και όντας ο ίδιος υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ ειρήνης. Ερωτηθείς εάν η βασική αιτία των πρόωρων εκλογών είναι η αλλαγή πρωθυπουργού, απάντησε αρνητικά. «Ρώτησα τον Vucic αν θέλει να αλλάξουμε θέσεις, ακριβώς ώστε να πάρω απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Αποφάσισε να προχωρήσει σε εκλογές. Για αυτό και θα έχουμε έναν νέο πρωθυπουργό, το άτομο με τις περισσότερες ψήφους και τη δυναμική σχηματισμού κυβέρνησης». Τέλος, υπογράμμισε ότι οι εκλογές ανακοινώθηκαν μόλις μία εβδομάδα μετά τη μεγαλύτερη επιτυχία της Σερβίας στην πρόσφατη ιστορία της, την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. «Είμαι ακόμα ικανοποιημένος. Αυτή η επιτυχία καταγράφηκε ενόσω ήμουν εγώ πρωθυπουργός – εγώ έδωσα τα κλειδιά για την πόρτα της Ευρώπης. Και αυτό δε μπορεί να λησμονηθεί» 22. ΔΗΛΩΣΕΙΣ DS Με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τοποθετήθηκε άμεσα (Democratic Party – DS) υπέρ της διεξαγωγής των εκλογών στην προταθείσα ημερομηνία, δηλώνοντας ότι πρέπει να ελεγχθεί η νομιμοποίηση της κυβέρνησης. Vucic: Elections aim to accelerate changes in country, Tanjug, 3/2/2013, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/115632/vucic--elections-aim-to-accelerate-changes-incountry.htm, (ημερομηνία πρόσβασης: 1/3/2014) 22 Dacic: Serbia had more important things than election, Tanjug, 4/2/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/115674/dacic--serbia-had-more-important-things-thanelection.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 21 Ο αρχηγός του DS, Dragan Djilas, δήλωσε και αυτός ότι θα συμετάσχει στις εκλογές. Οι αρχηγοί των σχηματισμών Νέο Κόμμα, Δημοκρατική Συμμαχία των Κροατών της Vojvodina, Σύνδεσμος Εμπορικής Συμφωνίας της Sloga και Πλούσια Σερβία, υπέγραψαν μια συμφωνία σχηματισμού εκλογικής συμμαχίας με το κόμμα του Djilas. Επίσης, δεσμεύτηκαν να μη συμμετάσχουν σε μετεκλογική κυβέρνηση, αν αυτή περιλαμβάνει το SNS. Στη συνέντευξη τύπου, ο πρόεδρος του κόμματος υπογράμμισε πως αυτή είναι η μοναδική εκλογική συμμαχία που αντιτάσσεται ουσιαστικά στην υφιστάμενη κυβερνητική πολιτική.23 ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Σερβικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, το σημαντικότερο ζήτημα για την εθνική οικονομία είναι η νέα κυβέρνηση να προωθήσει ορισμένες μεταρρυθμίσεις ευθύς αμέσως μετά τις εκλογές. Είναι εξίσου σημαντικό, τα υπουργεία να λειτουργούν κανονικά κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, από τα οποία αναμένει βοήθεια η εθνική οικονομία24. ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΠΟΡΕΙΑ Σύμφωνα με Σέρβους αξιωματούχους που συμμετέχουν στην διαδικασία ένταξης της χώρας τους στην ΕΕ, οι συνομιλίες δε θα επηρεαστούν λόγω των πρόωρων εκλογών. Όπως δήλωσε και ο καθ΄ύλην αρμόδιος υπουργός, Branko Ruzic, «η κεφάλαιο προς κεφάλαιο εξέταση της Συμφωνίας των Βρυξελλών δείχνει ξεκάθαρα τη δυναμική»25. Τη θέση αυτή επιβεβαίωσε η επικεφαλής της σερβικής ομάδας διαπραγματεύσεων, Tanja Miscevic, η οποία σημείωσε πως δεν έγιναν αλλαγές στο πρόγραμμα των συνομιλιών ή στη σύνθεση της ομάδας, προσθέτοντας ότι φέτος θα λάβουν χώρα πενήντα συναντήσεις με αξιωματούχους της ΕΕ. Ανάλογη άποψη εξέφρασε και ο Έλληνας πρέσβης στο Βελιγράδι, Κωνσταντίνος Οικονομίδης, ενώ προσέθεσε ότι η Σερβία θα ξεκινούσε τις συνομιλίες για ένα ή δύο κεφάλαια της Συμφωνίας, επί της ελληνικής προεδρείας. Σύμφωνα με έρευνες, το SNS θα συγκεντρώσει την πλειονότητα των ψήφων και θα σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση. Μέχρι στιγμής, το SNS έχει ωθήσει την ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ, επομένως οι εκλογές δε θα αλλάξουν κάτι. Το πιο αισιόδοξο σενάριο για τη Σερβία, είναι να ξεκινήσει επί ελληνικής προεδρίας, τις συνομιλίες για το κεφάλαιο 35 της συμφωνίας, όμως οι εργασίες πρέπει ουσιαστικά να ολοκληρωθούν έως τον Μάρτιο, λόγω των ευρωεκλογών, τον ερχόμενο Μάιο. Από την άλλη πλευρά, το πιο απαισιόδοξο σενάριο σύμφωνα με τον πρέσβη, θα ήταν να αποτύχει η Σερβία Democrats to run in coalition with small parties, Tanjug, 7/2/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/116217/democrats-to-run-in-coalition-with-small-parties--.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 24 Quick formation of government is most important for economy, Tanjug, 10/2/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/116492/quick-formation-of-government-is-mostimportant-for-economy-.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 25 EU talks will not suffer setback due to early elections, Tanjug, 7/2/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/116183/eu-talks-will-not-suffer-setback-due-to-early-elections-.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 23 στην προσπάθεια των μεταρρυθμίσεων, αγκυλώνοντάς την για αρκετά χρόνια 26 . ΕΠΙΛΟΓΟΣ Εκτός απροόπτου, τα αποτελέσματα θα αναδείξουν τον αρχηγό του μεγαλύτερου σερβικού κόμματος, Aleksandar Vucic ως πρωθυπουργό. Σύμφωνα με ένα exit poll που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, το 44% θα ψήφιζε υπέρ του SNS, ποσοστό τριπλάσιο του DS, ενώ το SPS κινείται σε ακόμα χαμηλότερα ποσοστά 27. Θεωρείται αρκετά δύσκολο για το SNS να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία, ωστόσο η διαφορά του από τα υπόλοιπα κόμματα εκτιμάται ότι θα μεγαλώσει αισθητά. Με αυτόν τον τρόπο, η βαρύτητά του στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων θα ενισχυθεί, ενώ όπως είχε δηλώσει και ο νυν πρόεδρος της χώρας, η μεγαλύτερη λαϊκή νομιμοποίηση, θα το βοηθήσει στην προσπάθεια των σχεδιαζόμενων οικονομικών μεταρρυθμίσεων και στο δρόμο της ΕΕ. Economides: Elections cannot affect talks negatively, Tanjug, 7/2/2014, διαθέσιμο στο http://www.tanjug.rs/news/116202/economides--election-cannot-affect-talks-negatively--.htm (ημερομηνία πρόσβασης: 10/2/2014) 27 Βλ. το πλήρες exit poll στην ιστοσελίδα της Cesid (Center for Freee Elections and Democracy), http://www.cesid.org (ημερομηνία πρόσβασης 10/3/2014) 26
© Copyright 2024 Paperzz
