ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ DESCARTES Στην απονοµή των βραβείων

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ DESCARTES
Στην απονοµή των βραβείων «Descartes», των κορυφαίων
ερευνητικών βραβείων στην Ευρώπη, η ελληνική γλώσσα αντήχησε
πολλές φορές στην υπερπολυτελή αίθουσα της Βασιλικής Ακαδηµίας
του Λονδίνου. Από τις 84 εργασίες που υπέβαλαν ερευνητικές
οµάδες από 22 χώρες του κόσµου, τέσσερις Έλληνες επιστήµονες
ξεχώρισαν: ο Κώστας Σούκουλης, ο οποίος ήταν συντονιστής µίας
από τις πέντε εργασίες που βραβεύθηκαν, ο Γιάννης Σειραδάκης, ο
οποίος συµµετείχε σε εργασία που επίσης βραβεύθηκε, και οι
Σταύρος Κατσανέβας και ο Δηµήτρης Νιάρχος, των οποίων οι
εργασίες ήταν ανάµεσα στις δέκα που έφθασαν ως την τελική
αξιολόγηση και που απέσπασαν τιµητικές διακρίσεις.
Τα βραβεία «Καρτέσιος» θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή
Ένωση το 2000 και θεωρούνται η ύψιστη διάκριση ερευνητικών
επιτευγµάτων, µε αυστηρά κριτήρια επιλογής. Έξι µήνες κράτησε η
τελική φάση επιλογής, προκειµένου να αναδειχθούν τα φετινά
βραβεία. Η διαδικασία της επιλογής ήταν δύσκολη, καθώς οι εργασίες
που είχαν κατατεθεί αποτελούν την «αφρόκρεµα» της ευρωπαϊκής
διανόησης. Ωστόσο, παρά τον δύσκολο συναγωνισµό, οι Έλληνες
επιστήµονες έλαµψαν και απέσπασαν τα σηµαντικά αυτά βραβεία.
Οι τέσσερις κορυφαίοι της Ευρώπης µιλούν στο «Έθνος της
Κυριακής» για την επιστηµονική, αλλά και προσωπική τους πορεία,
καθώς και για το τι περιµένουν από την επιστήµη τους το 2006.
Κώστας ΣΟΥΚΟΥΛΗΣ
Μοιράζεται µεταξύ Αµερικής και… Κρήτης. Όταν είναι στην Κρήτη
ξενυχτάει για να µιλήσει µε την ερευνητική του οµάδα στην Αϊόβα και
όταν είναι εκεί, ξυπνάει χαράµατα να µιλήσει µε... τους Κρητικούς του.
Ο Κώστας Σουκούλης βραβεύτηκε ως ο κορυφαίος επιστήµονας
της Ευρώπης για την έρευνά του στην ανάπτυξη των
«αριστερόστροφων υλικών», τα οποία διαθλούν το φως αντίθετα µε
ό,τι γνωρίζαµε ως τώρα στη φύση.
«Το βραβείο δε δόθηκε σε εµένα προσωπικά αλλά στην
ερευνητική µας οµάδα, την EXEL (Extending Electromagnetism
through Novel Artificial Materials), της οποίας η Ελληνικη συµµετοχη
αποτελείται από επιστήµονες του Ιδρύµατος Τεχνολογίας και
Έρευνας (ΙΤΕ) και του Πανεπιστηµίου Κρήτης. Εγώ είµαι ο
συντονιστής της», δηλώνει στο «Έθνος της Κυριακής» ο Κώστας
Σούκουλης. «Η βράβευση της οµάδας µας είναι µεγάλη τιµή για εµάς
και γενικά για την Ελλάδα. Αυτό δείχνει ότι όλη η προσπάθεια που
γίνεται στο ΙΤΕ δεν «πηγαίνει χαµένη», λέει ο βραβευθείς
επιστήµονας.
Μέλη της οµάδας EXEL είναι ο Λευτέρης Οικονόµου, η Μαρία
Καφεσάκη, ο Νίκος Κατσαράκης και ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, αλλά
και µεταπτυχιακοί και µεταδιδακτορικοί φοιτητές. Η οµάδα συστάθηκε
το 1999. «Είµαι σε επαφή µε το ΙΤΕ από το 1983, οπότε όταν τέθηκε
η ιδέα από τον καθηγητή Πέντρι του Ιµπίριαλ Κόλετζ (Imperial
College) να συνεργαστούµε για τα µεταϋλικά, ήταν σχετικά εύκολο να
τους πείσω να εµπλακούν και αυτοί σε αυτήν καινούρια περιοχή της
Φυσικής. Στην πρόταση συµµετείχαν το ΙΤΕ, το Imperial College και
το Πανεπιστήµιο Bilkent από την Άγκυρα της Τουρκίας. Η πρόταση
ήταν επιτυχής και έτσι άρχισε η συνεργασία που οδήγησε στο
βραβείο «Καρτέσιος». Αργότερα, στην οµάδα προστέθηκαν και οι
επιστήµονες από την Καρλσρούη», µας λέει.
Το πιο σηµαντικό επίτευγµα της οµάδας EXEL είναι η δηµιουργία
µια νέας κατηγορίας σύνθετων, τεχνητών υλικών που δεν υπάρχουν
στη φύση. Λέγονται µεταϋλικα ή αριστερόστροφα υλικά ή υλικά
αρνητικού δείκτη διάθλασης και συνίστανται από συνήθη υλικά
(µέταλλο και πλαστικό), αλλά µε διαφορετική γεωµετρία. Τα υλικά
αυτά παρουσιάζουν απολύτως αναπάντεχες και σχεδόν απίστευτες
ιδιότητες: διαθλούν τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα αντίθετα απ’ ό,τι τα
συνήθη υλικά, µπορούν να δώσουν µηδενική ανάκλαση του φωτός
και τέλεια απεικόνιση αντικειµένων. Σήµερα περισσότερες από 100
ερευνητικές οµάδες ασχολούνται µε τα µεταϋλικα και ξαναγράφουν
ιστορία στην διάδοση των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων, στην οπτική
και στην µικροηλεκτρονική.
Μία εφαρµογή των µεταϋλικών είναι στους επίπεδους και πολύ
πιο ελαφρούς φακούς, οι οποίοι µπορούν να εστιάσουν το φως χωρίς
να χρειάζεται να έχουν καµπύλες επιφάνειες, λόγω της αρνητικής
διάθλασης. Επίσης, µπορούν να εφαρµοστούν στους λεγόµενους
«τέλειους φακούς», οι οποίοι αν κατασκευαστούν θα µπορούσαν να
δώσουν
απείρως
µεγαλύτερες
δυνατότητες
αποθηκευσης
πληροφοριας στα DVD. Με τα αριστερόστροφα υλικά, η ανάκλαση
των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων σχεδόν µηδενίζεται, και έτσι µπορεί
να δοθεί ώθηση στην τεχνολογία στελθ, για αεροσκάφη και πλοία
αόρατα από τα ραντάρ. Με αυτά, θα µπορούν να δηµιουργηθούν
πολύ µικρότερες κεραίες κινητής τηλεφωνίας, µε λιγότερη εκποµπή
ακτινοβολίας.
«Τα τόσο σηµαντικά ερευνητικά αποτελέσµατα δεν θα ήταν
εφικτά µε τους πόρους µίας µόνο χώρας», παραδέχεται ο Κώστας
Σούκουλης. Κι όταν τον ρωτάµε πώς µπορεί να συντονίζει τις οµάδες
στις διαφορετικές χώρες, µας λέει: «Αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η
γυναικά µου, η Αγγέλα, µια και δεν µε βλέπει και πολύ στο σπίτι.
Είναι παρά πολύ δύσκολο, αλλά µου αρέσει. Δουλεύω τουλάχιστον
16 ώρες την ηµέρα, όταν δεν βρίσκοµαι στο αεροπλάνο. Αν δεν είχα
πολύ καλούς συνεργάτες, τόσο στην Αµερική όσο και στην Κρήτη,
δεν θα µπορούσα να έχω δύο οµάδες».
Ο Κώστας Σούκουλης γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη Κορινθίας το
1951, και οι γονείς του ήταν αγρότες. «Δύσκολα χρόνια. Όπως οι
περισσότεροι Έλληνες, έτσι και οι γονείς µου µετακόµισαν στην
Αθήνα, για να δώσουν καλύτερες ευκαιρίες στα παιδιά τους στο να
σπουδάσουν. Νοµίζω ότι τα κατάφεραν, καθότι και εγώ και ο αδελφός
µου, Γιάννης, τελειώσαµε το Φυσικό της Αθήνας. Τα θερινά µαθήµατα
στο Δηµόκριτο µε βοήθησαν πολύ στο τι πεδίο και ποιο Πανεπιστήµιο
να διαλέξω. Έγινα δεκτός στο Πανεπιστήµιο του Σικάγου το 1974, µε
υποτροφία, πράγµα πολύ σηµαντικό για µένα µια και δεν είχα
καθόλου πόρους από τους γονείς µου. Λίγο πριν φύγω για Αµερική,
τέλος Ιουλίου του 1974, παντρεύτηκα µε την Αγγέλα, η οποία µέχρι
σήµερα µε έχει στηρίξει όσο δεν γίνεται, και σε αυτήν οφείλεται σε
µεγάλο βαθµό και η επιτυχία στην καριέρα µου», διηγείται ο
καθηγητής.
Στο Σικάγο έµεινε τέσσερα χρόνια, µέχρι το 1978, οπότε και πήρε
το διδακτορικό του. «Η πρώτη µου δουλειά ήταν στο Πανεπιστήµιο
της Virginia, όπου και γεννήθηκε ο γιος µας, το 1978. Έµεινα εκεί 3
χρόνια, όπου και άρχισε η επιστηµονική µου συνεργασία µε τον
Λευτέρη τον Οικονόµου, που ήταν καθηγητής εκεί. Από τον Μάιο του
1981 µέχρι τον Ιούλιο του 1984 εργάστηκα στο Ερευνητικό
Εργαστήριο της ΕΧΧΟΝ. Εκείνη την εποχή η ΕΧΧΟΝ ήθελε να
συναγωνιστεί την ΙΒΜ και τα BELL Labs», θυµάται ο Κώστας
Σούκουλης.
Εκεί, η καριέρα του Σούκουλη απογειώθηκε. Το 1984 εξελέγη
επίκουρος καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήµιο της Αϊόβας. Το
1990 έγινε Καθηγητής και το 2005, το Πανεπιστήµιο τον ανακήρυξε
Διακεκριµένο Καθηγητή (Distinguished Professor). Όλα αυτά τα
χρόνια ήταν µέλος και του Ερευνητικού Κέντρου Ames Lab. Στο
µεταξύ, από το 2001 είναι καθηγητής (µερικής απασχόλησης) στο
τµήµα της Επιστήµης και Τεχνολογίας Υλικών του Πανεπιστηµίου
Κρήτης. «Ο λόγος για την προσπάθεια δραστηριοποίησης και στην
Κρήτη είναι ότι θέλω, όσο µπορώ, να βοηθήσω το ΙΤΕ και το
Πανεπιστήµιο Κρήτης, και γενικά την ανάπτυξη της έρευνας στην
Ελλάδα. Το πιο σηµαντικό πρόβληµά µου σχετικά µε την έρευνα στην
Ελλάδα είναι η εύρεση πόρων για τη χρηµατοδότησή της, µια και η
Ελληνική Πολιτεία δεν στηρίζει όσο θα έπρεπε την υψηλής ποιότητας
έρευνα», λέει ο βραβευµένος καθηγητής.
Τόσα χρόνια εγκατεστηµένος στην µικρή πόλη Ames της Αϊόβα,
ο καθηγητής Σούκουλης έχει προσαρµόσει τη ζωή του µε βάση τις
ερευνητικές και επιστηµονικές του υποχρεώσεις. «Αυτό που µου
λείπει στην Αϊόβα είναι κυρίως οι ακρογιαλιές της Ελλάδας.
Ταξιδεύουµε στην Ελλάδα αρκετά συχνά γιατί εκεί είναι και όλοι οι
συγγενείς µας, και έτσι µετριάζεται το αίσθηµα της έλλειψης. Καµιά
φορά είναι καλύτερα να έρχεσαι σαν επισκέπτης, µια και βλέπεις
µόνο τα καλά της πατρίδας µας. Η σκέψη βέβαια της µόνιµης
επιστροφής πάντα υπάρχει», παραδέχεται.
«Επόµενος στόχος µας είναι η κατασκευή ενός αριστερόστροφου
υλικού στο ορατό φως, δηλαδή υλικού που να εµφανίζει αρνητικό
δείκτη διάθλασης κατά την αλληλεπίδραση του µε το ορατό φως»,
λέει ο καθηγητής. «Σε έναν Έλληνα επιστήµονα που ξεκινάει τώρα,
αυτό που έχω να του πω είναι ότι πρέπει πραγµατικά να αγαπάει
αυτό που κάνει. Και, µια και είµαστε Έλληνες, να θυµάται το ποίηµα
«Ιθάκη» του Καβάφη: Σα βγεις στον πηγαιµό για την Ιθάκη,/να
εύχεσαι να ’ναι µακρύς ο δρόµος,/ γεµάτος περιπέτειες, γεµάτος
γνώσεις…».

Download Report