ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Κυρίες και κύριοι, κύριοι Υπουργοί, κύριοι ανώτατοι
Αξιωματικοί ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση της DEFENCENET για
να μιλήσουμε και πάνω απ’ όλα για να ακούσουμε, να συζητήσουμε ένα θέμα το οποίο
εκτιμώ ότι αποτελεί την ύψιστη εθνική προτεραιότητα αυτή τη στιγμή, πέραν της
προάσπισης του εθνικού μας χώρου.
Τολμώ να πω ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα μετά το 1949, με τη λήξη του Εμφυλίου,
έρχεται αντιμέτωπη με μία τεράστια πρόκληση, μία πρόκληση που έχει να κάνει με την
αποτύπωση των δικαιωμάτων της, δικαιωμάτων που απορρέουν από την εδαφική
κυριαρχία, με την αποτύπωση των δικαιωμάτων της σε μία τεράστια ζώνη πολύ πέρα από
αυτά που γνωρίζουμε ως «εθνικά χωρικά ύδατα». Μιλάμε για τη δυνητική ΑΟΖ. Και λέω
«δυνητική», γιατί ακόμα, φυσικά, όπως γνωρίζετε όλοι πολύ καλά, δεν έχει υπάρξει ούτε
θέσπιση ούτε ανακήρυξη της ΑΟΖ.
Ο όρος της «Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης» είναι φυσικά πολύ ευρύτερος από τον
όρο της «υφαλοκρηπίδας». Είναι καθαρά πολιτική κίνηση η θέσπιση και ανακήρυξη της
ΑΟΖ -100% εκτιμώ πολιτική κίνηση- η οποία, όμως, προϋποθέτει κάποια πράγματα,
δεδομένου ότι το περιβάλλον ασφάλειας στην περιοχή είναι εξαιρετικά επιβαρυμένο. Και
είναι εξαιρετικά επιβαρυμένο όχι εξαιτίας της Ελλάδος, η οποία έχει πάγιες θέσεις, δεν έχει
μετακινηθεί ούτε εκατοστό από αυτές τις πάγιες θέσεις.
Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν συγκεκριμένες απειλές που θέτουν το ζήτημα της ασφάλειας
στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της διεκδίκησης των ελληνικών
δικαιωμάτων ως μία μεγάλη πρόκληση ασφάλειας. Μία πρόκληση ασφάλειας στην οποία η
χώρα πρέπει να είναι έτοιμη να απαντήσει αν χρειαστεί.
Τα δικαιώματα δεν είναι κάτι το αόριστο. Τα δικαιώματα υπάρχουν για να εξασκούνται. Και
γι’ αυτό πρέπει να είμαστε ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να προχωρήσουμε σε εξάσκηση αυτών
των δικαιωμάτων και να υπερασπιστούμε τις επιλογές μας.
Το γεγονός ότι το αποτέλεσμα αυτή της ενέργειας μπορεί να έχει ευεργετικές συνέπειες για
όλο τον Ελληνισμό -δεν λέω για την Ελλάδα, μιλάω για τον Ελληνισμό, γιατί αυτή τη
στιγμή, στις δύσκολες στιγμές που περνάμε, βάλλεται ο Ελληνισμός- πρέπει να μας δίνει
δύναμη και κίνητρο για να κάνουμε αυτό που πρέπει.
Εν συνεχεία θα παρακολουθήσετε τις τοποθετήσεις των ομιλητών οι οποίοι είναι πολύ
καλύτερα από εμένα καταρτισμένοι και πολύ πιο άριστα τοποθετημένοι στις λεπτομέρειες
αυτού του ζητήματος.
Σας ευχαριστώ και πάλι κι εύχομαι καλή ακρόαση και καλή εργασία.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής θα ήθελα να σας
ευχαριστήσω κι εγώ σήμερα για την παρουσία σας εδώ. Πιστεύω ότι από τη σημερινή
ημερίδα θα αποκομίσουμε πολλά θετικά στοιχεία γι’ αυτά που πρέπει να κάνουμε από εδώ
και πέρα, ώστε να διασφαλίσουμε τα συμφέροντα της χώρας και να μπορέσουμε να δούμε
κι εμείς το μέλλον σε μία άλλη πλευρά.
Θα ήθελα να σας παρουσιάσω τον πρώτο ομιλητή, τον dr. Ηλία Κονοφάγο, ο οποίος είναι
πρώην Γενικός Διευθυντής Έρευνας και Παραγωγής των Ελληνικών Πετρελαίων, γνωστός,
άλλωστε, από την ενασχόλησή του με τα θέματα των υδρογονανθράκων.
Παρακαλώ πολύ τον κ. Κονοφάγο όπως μας κάνει την παρουσίασή του.
Dr. ΗΛΙΑΣ ΚΟΝΟΦΑΓΟΣ: Να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση.
Ταυτόχρονα, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους παρευρισκόμενους, και τον Υφυπουργό
που είναι μαζί μας.
Η ομιλία μου θα είναι σύντομη και θα αφορά τις προοπτικές των υδρογονανθράκων της
ΑΟΖ –θα την ονόμαζα του Ελληνισμού, γιατί αφορά και την Ελλάδα και την Κύπρο- και σε
σχέση με την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θα αρχίσω αμέσως, λέγοντας ότι σε λίγες ημέρες ολοκληρώνονται οι σεισμικές καταγραφές
εντοπισμού κοιτασμάτων στο Ιόνιο και στο Λιβυκό Πέλαγος από την εταιρεία PGS. Εδώ
βλέπετε το δίκτυο ενδεικτικά της PGS. Το τελικό δίκτυο είναι διαφορετικό, είναι
μεγαλύτερο. Αφορά γύρω στα δέκα χιλιάδες χιλιόμετρα σεισμικών καταγραφών. Θα πρέπει
να τονίσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των σεισμικών καταγραφών είναι σε θαλάσσια βάθη
που κυμαίνονται από χίλια μέτρα έως τρεισήμισι χιλιάδες μέτρα.
Αφορά μία έκταση –και σημειώστε το παρακαλώ- διακοσίων είκοσι χιλιάδων τετραγωνικών
χιλιομέτρων. Και για να έχουμε μία ιδέα, τα επόμενα σαράντα χρόνια για να εξαντληθεί το
αντικείμενο «βρίσκουμε – δεν βρίσκουμε – τι βρίσκουμε στην περιοχή», θα χρειαστούν
45.000.000.000 δολάρια σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις.
Να πούμε, όμως, ότι είναι η πρώτη σημαντική προσπάθεια εντοπισμού κοιτασμάτων μετά
από απόλυτη απραξία δεκαπέντε ετών.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε –και το ξέρετε όλοι- από καμία κυβέρνηση μία συγκεκριμένη
μακροπρόθεσμη ενεργειακή πολιτική.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι για πρώτη φορά ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση
Συνεργασίας καταρτίζουν γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό όραμα.
Ας δούμε πολύ σύντομα ποιο είναι αυτό το όραμα:
Το όραμα, βεβαίως, στηρίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και πώς στηρίζεται στην
Ευρωπαϊκή Ένωση; Αυτό το όραμα υπάρχει χάρη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χάρη, βεβαίως,
στην Κύπρο, τη Δανία κυρίως, τη Νορβηγία, το Ισραήλ και τη Ρωσία.
Ας δούμε πολύ σύντομα: Εδώ βλέπετε με μπλε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της
Ευρώπης. Έχει κατατεθεί ήδη ο ενεργειακός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2050.
Άρα, όπως βλέπετε, μιλάμε για τα επόμενα σαράντα χρόνια. Δεν μιλάμε για την επόμενη
4ετία. Μιλάμε για τα επόμενα σαράντα χρόνια!
Τι προβλέπει ο ενεργειακός αυτός χάρτης στα άρθρα 24 και 25; Αν τα διαβάσετε, θα δείτε
ότι προβλέπει πως η ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα επόμενα σαράντα
χρόνια, θα εξαρτηθεί από τα αναμενόμενα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου και από
τα αναμενόμενα κοιτάσματα του Αρκτικού Ωκεανού, δηλαδή του Βορείου Πόλου.
Εδώ βλέπουμε μία εικόνα του Βορείου Πόλου. Αν θέλετε, είναι σε διαπραγματεύσεις αυτή
τη στιγμή η οριοθέτησή του. Να θυμόμαστε ότι με όλες τις εκτιμήσεις, το 25% των
παγκοσμίων αποθεμάτων φυσικού αερίου αναμένονται στην περιοχή αυτή.
Το Ευρωκοινοβούλιο αναμένεται –μάλλον στις αρχές Μαΐου- να ψηφίσει τη σύνδεση
Αρκτικής με Ανατολική Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, υπάρχει ένας πολύ σημαντικός παράγοντας: Αναμένεται τις επόμενες
εβδομάδες ή μήνες -θα εξαρτηθεί από τα δύο κόμματα στην Αμερική- η ολοκλήρωση της
θέσπισης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, για να μπορέσει η Αμερική επί ίσοις
όροις να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία, τον Καναδά και τις άλλες χώρες τη μοιρασιά του
Βορείου Πόλου.
Εδώ να τονίσουμε ότι φαίνεται νομικά πιο πρακτικό να μοιράσεις μέσω της ΑΟΖ παρά
μέσω της υφαλοκρηπίδας. Είναι ένα θέμα για το οποίο υπάρχει στην Ελλάδα, όπως πάντα,
ένας εμφύλιος πόλεμος μεταξύ αυτών που είναι υπέρ της υφαλοκρηπίδας και αυτών που
είναι υπέρ της ΑΟΖ.
Θα σας έλεγα ότι είναι πιο πρακτικό και πιο εύκολο, κατά τη γνώμη μου, κανείς να
διαπραγματευτεί μέσω της ΑΟΖ.
Θα αναφέρω τώρα πολύ σύντομα τι συμβαίνει στην Ανατολική Μεσόγειο:
Όπως ξέρετε η Κύπρος έχει προκηρύξει σε διαγωνισμό μαζικά όλα τα οικόπεδά της Νότιας
ΑΟΖ. Έχουν ήδη βρεθεί κοιτάσματα –θα έλεγα τα τρία μεγαλύτερα κοιτάσματα στον κόσμο
την τελευταία 10ετία- φυσικού αερίου. Περίπου, με γεωτρήσεις, έχουν διαπιστωθεί ένα
τρισεκατομμύριο κυβικά μέτρα. Τι σημαίνει «ένα εκατομμύριο κυβικά μέτρα»; Είναι
περίπου οι σημερινές ανάγκες της Ελλάδας για τα επόμενα διακόσια χρόνια.
Εδώ βλέπετε μία εικόνα τριών διαστάσεων του κοιτάσματος «Αφροδίτη» στην Κύπρο. Το
μήκος του είναι γύρω στα είκοσι χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο μέρος είναι μέσα στην
Κυπριακή ΑΟΖ κι ένα μικρότερο μέρος στην ΑΟΖ του Ισραήλ.
Υπολογίζεται, με τα σημερινά δεδομένα, ότι περίπου το 20% με 25% από τα αποθέματα του
κοιτάσματος αυτού ανήκουν στο Ισραήλ και το υπόλοιπο στην Κύπρο.
Εδώ θα περάσουμε σε ένα θέμα σημαντικό που έχει σχέση με την ασφάλεια της παραγωγής.
Έχει, όμως, σχέση και με την ανάπτυξη του κοιτάσματος, η οποία γίνεται μέσω συμφωνίας
συνεκμετάλλευσης. Άρα, η συνεκμετάλλευση είναι κάτι το αναγκαίο για τα δύο κράτη και
για την εταιρεία που θα το κάνει στην περιοχή.
Εδώ βλέπετε, σε τρεις διαστάσεις πάντα, με κόκκινο το φυσικό αέριο που είναι από πάνω
στο κοίτασμα. Από κάτω, με μπλε, είναι το νερό. Η ανάπτυξη του κοιτάσματος θα γίνει με
γεωτρήσεις ταυτόχρονα και από τη μεριά της Κύπρου και από τη μεριά του Ισραήλ. Η
εκμετάλλευση αναμένεται να διαρκέσει σαράντα τουλάχιστον χρόνια.
Κατά τη διάρκεια των σαράντα ετών θα παράγεται το φυσικό αέριο και από κάτω θα
ανεβαίνει το νερό για να αντικαταστήσει σταδιακά το αέριο.
Πού είναι τα θέματα ασφάλειας παραγωγής; Αν συμβεί οτιδήποτε από πλευράς
δολιοφθοράς και σταματήσει η μία πλευρά, δεν μπορεί η άλλη να συνεχίσει, γιατί υπάρχει
πιθανότητα να καταστραφεί το κοίτασμα. Τεχνικά, δηλαδή -αυτοί που έχουν ασχοληθεί με
τα κοιτάσματα, το ξέρουν πολύ καλά- αν παράγεται μερικούς μήνες είναι δυνατόν το νερό
από τη μια μεριά να υπερκαλύψει την άλλη και να καταστραφεί το κοίτασμα ή τα
αποθέματα του άλλου κράτους. Άρα, τα δύο κράτη είναι δεμένα για να κάνουν ταυτόχρονη
παραγωγή. Και θα πρέπει να γίνει με απόλυτη ασφάλεια, αν θέλουν να έχουν το μεγαλύτερο
δυνατό κέρδος.
Ας δούμε τώρα τι γίνεται στην περιοχή: Βλέπετε εδώ τα οικόπεδα. Θα τα έλεγα «θαλάσσια
οικόπεδα». Το «οικόπεδο» είναι πιο λαϊκό και πιο αντιληπτό όσον αφορά τα όρια, σε σχέση
με τα «τεμάχια» που χρησιμοποιούν. Είναι πιο επιστημονικό το «τεμάχια», αλλά θα μου
επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω τη λέξη «οικόπεδο».
Με άσπρο, λοιπόν, βλέπετε τα οικόπεδα της Κύπρου. Με πράσινο βλέπετε τα
προκηρυχθέντα τον Ιούνιο του 2012 από την Αίγυπτο. Το σημαντικότερο που πρέπει να
γνωρίζουμε όλοι είναι ότι η Αίγυπτος σεβάστηκε, στην επαφή με την ατακτοποίητη ακόμα
Ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, τη μέση γραμμή Καστελόριζου και Αιγύπτου.
Και αυτό είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό για εμάς.
Εδώ βλέπετε τα θαλάσσια οικόπεδα που έχουν δημοσιευθεί παγκοσμίως. Διακόσιες
εβδομήντα γνωστές εταιρείες στον κόσμο έχουν αυτό το χάρτη μέσω του Houston. Έχει
κοινοποιηθεί από την Τουρκία αυτός ο χάρτης. Αυτός ο χάρτης τι κάνει; Διεκδικεί επί της
ουσίας περίπου σαράντα δύο χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα από την Ελλάδα.
Τι σημαίνει «σαράντα δύο χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα»: Για να το καταλάβουμε, η
«Αφροδίτη», ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα στον κόσμο της τελευταίας 10ετίας, έχει
έκταση εκατό τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Πάμε να δούμε τι έκανε η Μάλτα: Η Μάλτα έκανε το εξής και πρέπει να το έχουμε όλοι
υπόψη μας: Ρώτησα, μάλιστα, και τον κ. Καρυώτη πρόσφατα αν υπάρχει θέμα
χρησικτησίας, αν όταν ανοίγει ένα κράτος ένα οικόπεδο και το διατηρεί σε χάρτες
παγκοσμίως επί είκοσι χρόνια έχει δικαίωμα χρησικτησίας. Η απάντηση του είναι «δεν
γνωρίζω». Νομικά ο κ. Καρυώτης δεν το ήξερε. Και θέλω να μου πουν και οι άλλοι νομικοί
τι θα γίνει με αυτό.
Τι έκανε, όμως, η Μάλτα για να ξεφύγει από το γεγονός πιθανής χρησικτησίας: Όταν ο
Καντάφι κάποια στιγμή στο νότιο μέρος, που δεν είχε τακτοποιηθεί ακόμα η ΑΟΖ με τη
Λιβύη -στο αριστερό μέρος είχε τακτοποιηθεί με το Δικαστήριο της Χάγης αν θυμάμαι
καλά- λόγω του Κόλπου της Σύρτης, ο Καντάφι έβγαλε ένα οικόπεδο και το δημοσίευσε
στο ΦΕΚ της Λιβύης. Σε μερικές εβδομάδες η αντίδραση της Μάλτας ήταν η εξής: Έβγαλε
στο δικό της ΦΕΚ ένα οικόπεδο το οποίο υπερκαλύπτει το κομμάτι που διεκδικούσε ο
Καντάφι και το δημοσίευσε παγκοσμίως. Αυτό δημοσιεύεται ακόμα. Και τα δύο κράτη
μέχρι το θάνατο του Καντάφι διαπραγματευόντουσαν τι θα κάνουν.
Ερχόμαστε στο τι θα έπρεπε να κάνει η Ελλάδα κατά τη γνώμη μας. Θα έπρεπε, όταν είχε
βγει το 2009 το οικόπεδο που διεκδικούσε κομμάτι από την ελληνική ατακτοποίητη
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, να δημοσιεύσουμε στο ελληνικό ΦΕΚ ένα αντίστοιχο
οικόπεδο όπως έκανε η Μάλτα. Είναι ένα απλό επιχείρημα. Ξέρετε, όμως, δεν είμαστε
ακόμα επαγγελματίες. Δεν έχουμε ακόμα φορέα. Δεν έχουν δημιουργηθεί υποδομές. Άρα,
κάτι πρέπει να γίνει σύντομα.
Περνάμε στην Κρήτη: Πάρα πολλοί από εμάς υποστηρίζαμε από το 2009 ότι υπάρχει
δυνατότητα να υπάρχουν κοιτάσματα νότια της Κρήτης. Μας χαρακτήριζαν πάρα πολλοί
-και πολιτικοί- ως εμπόρους ελπίδας και μας έλεγαν «τι είναι αυτά που λέτε». Όταν, όμως,
ήρθε η εταιρεία PGS, στο αρμόδιο Υπουργείο, στο ΥΠΕΚΑ, έδειξε ότι υπάρχει δίκτυο
σεισμικών που έχουν γίνει, αν θέλετε, ανεπίσημα νότια και γύρω από την Κρήτη. Βλέπετε,
δηλαδή, ότι παντού έχουν γίνει ανεπίσημα σεισμικά, τα οποία, όμως, δεν είναι
συστηματικά. Είναι τυχαία θα σας έλεγα. Όπου έβλεπε ενδιαφέρον ο καθένας, έκανε μία
γραμμή σεισμική, μία καταγραφή σεισμική για να δει μην τυχόν υπάρχουν προοπτικές.
Έχουν γίνει, όμως, και πρόσφατα σεισμικά μεταξύ Κρήτης και Λιβύης -το 2004- και από
νορβηγική εταιρεία νοτιοανατολικά της Κρήτης με άδεια της Αιγύπτου. Συνολικά έχουν
γίνει πάνω από τριάντα χιλιάδες χιλιόμετρα ανεπίσημα σεισμικά, τα οποία δεν γνωρίζει στη
λεπτομέρεια το Ελληνικό Κράτος και πάρα πολλές εταιρείες ξέρουν περίπου τι συμβαίνει
σε ορισμένα σημεία.
Υπάρχουν ευτυχώς και μερικά επίσημα σεισμικά από τον Καθηγητή Μακρή του
Αμβούργου. Τα σεισμικά αυτά λέγονται «σεισμικά διάθλασης», τα οποία κοιτούν το πάχος
των πιθανών ιζημάτων ή πετρωμάτων, αν θέλετε, περίπου οκτώ με δέκα χιλιόμετρα κάτω
από το βυθό.
Τι είδαν, λοιπόν, αυτά τα σεισμικά; Είδαν ότι υπάρχουν πιθανά πάχη πετρωμάτων από
οκτώ μέχρι και δεκατέσσερα χιλιόμετρα, πάχη πιθανών ιζημάτων.
Να θυμόμαστε ότι στην Κύπρο το κοίτασμα βρέθηκε στα πέντε χιλιάδες επτακόσια μέτρα
και είναι κάτω από τα κόκκινα αλάτια, που τα βλέπετε εδώ. Το αλάτι έχει το πλεονέκτημα
ότι εγκλωβίζει από κάτω του εύκολα υδρογονάνθρακες. Το αλάτι είναι στεγανό, όπως λένε
οι γεωλόγοι. Άρα, βλέπετε ότι υπάρχει πεδίο λαμπρό για να ψάξουμε στην περιοχή.
Ερχόμαστε στην περίφημη, αν θέλετε, μελέτη που έγινε τεράστιος θόρυβος και που οι μόνοι
που το αμφισβητούν είναι οι Έλληνες. Τι λέει η μελέτη αυτή, η στατιστική; Είναι καθαρά
μελέτη για γεωπολιτική χρήση. Δεν έχει καμία έννοια ακρίβειας. Οι πρώτες εκτιμήσεις, που
έγιναν κυρίως σε συνεργασία με επώνυμα ινστιτούτα στο εξωτερικό, δείχνουν ότι νότια της
Κρήτης αν ψάξετε, η πιθανότητα να βρείτε ελάχιστα ή σχεδόν τίποτα είναι μόλις 2% με 3%.
Συγκρατήστε το αυτό, γιατί πολλοί από εμάς ποντάρουν στο 2% με 3%.
Θα σας έλεγα, όμως, ότι οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι με 60% έχετε δυνατότητα να
έχετε μέχρι και 2,4 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου διάσπαρτα γύρω και
κάτω από την Κρήτη. Βεβαίως, η έρευνα και οι γεωτρήσεις θα δείξουν. Όταν, όμως, κάνετε
πολιτική, δεν μπορείτε να μην έχετε καμία εικόνα.
Πάμε στο επόμενο: Το «2,4 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα» θα σας έλεγα ότι
χρησιμοποιήθηκε κατ’ αρχήν ως στατιστικό νούμερο. Μη θεωρήσετε ότι αυτό δεν έχει
τεράστιο λάθος μέσα του. Δίνει, όμως, μία ένδειξη. Τα περίφημα 270 δισεκατομμύρια είναι
τα αναμενόμενα έσοδα στα επόμενα τριάντα πέντε χρόνια για το Δημόσιο αν είμαστε
τυχεροί. Διότι να θυμόμαστε: Το πετρέλαιο δεν είναι μόνο επιστήμη. Είναι και τύχη, είναι
και τζόγος.
Πάμε αν θέλετε στο περίφημο νορβηγικό μοντέλο. Το νορβηγικό μοντέλο το οποίο το
ακούτε κι εσείς, είναι ένα πολύ ωραίο μοντέλο διαχρονικά. Πρέπει, όμως, να ξέρουμε το
εξής: Το ECOFYS, το μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου της Βορείου Θαλάσσης, βρέθηκε
το 1969. Άρχισε η παραγωγή το 1971. Τα ετήσια εισοδήματα της Νορβηγίας από το 1976
ήταν τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο καθαρά. Πού πήγαινε αυτό το ποσό; Πρώτον, πήγαινε
σε επανεπένδυση στα κοιτάσματα μέσω της STATOIL, της κρατικής εταιρείας, για
δημιουργία επιπλέον πλούτου για τις μελλοντικές γενιές. Δεύτερον, και σημαντικότερο –
που πρέπει να το συγκρατήσουμε όλοι- πήγαινε στο Πολεμικό Ναυτικό, στην Εθνική Άμυνα
των εγκαταστάσεων είτε από δολιοφθορά, είτε από πειρατεία είτε από την πρώην
Σοβιετική Ένωση, αν θυμάστε, για να υπάρχουν οι δυνατότητες αντίδρασης.
Είναι ένα μοντέλο που νομίζω ότι θα ταίριαζε, εφόσον ξαναγυρίσουμε στις αρχές. Διότι η
Ελλάδα πρέπει να πάει στην αρχή οποιουδήποτε μοντέλου κράτους θέλει να αντιγράψει.
Πώς θα πάμε στην ανάπτυξη της ΑΟΖ της χώρας; Θα σας έλεγα ότι είναι το πιο δύσκολο.
Δεν έχουμε περιθώρια χρόνου. Το ξέρετε όλοι. Έχουμε ένα εκατομμύριο τετρακόσιες
χιλιάδες ανέργους. Πρέπει να φτιάξουμε μία νέα πίτα για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.
Τι πρέπει να γίνει; Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι έκανε η Κύπρος.
Προκηρύσσουμε μαζικά οικόπεδα. Όλα τα οικόπεδα της Κύπρου, τα έντεκα,
προκηρύχθηκαν ταυτόχρονα για λόγους ανακούφισης της οικονομίας το συντομότερο
δυνατό.
Κοιτάξτε, λοιπόν, την ΑΟΖ της Ελλάδος. Είναι πεντακόσιες χιλιάδες τετραγωνικά
χιλιόμετρα. Αν αφαιρέσουμε το Αιγαίο, είναι περίπου τετρακόσιες χιλιάδες τετραγωνικά
χιλιόμετρα. Μπορεί να την οικοπεδοποιήσετε. Κι αν πάρετε τα ενεργά οικόπεδα, που δεν
είναι γκρίζα, μπορείτε να προκηρύσσετε ανά 5ετία είκοσι οικόπεδα. Αυτό το σενάριο
πάρθηκε κι έγινε αποδεκτό και από την Deutsche Bank. Δηλαδή, προκηρύσσουμε κάθε
πέντε χρόνια είκοσι οικόπεδα, επαγγελματικά, προς τη διεθνή αγορά. Και ακολούθως αυτό
επαναλαμβάνεται κάθε 5ετία.
Αυτό, βεβαίως, είναι ένα παράδειγμα.
Πάμε σε ένα άλλο, κατά τη γνώμη μου πάρα πολύ σημαντικότερο: Εάν πάτε στα
προγράμματα του ΕΣΠΑ, που ελπίζουμε να έρθουν για να υπάρχουν θέσεις εργασίας, ή στα
νέα ελληνικά οδικά έργα, όλα αυτά περνάνε μέσα από νέα δάνεια. Δεν υπάρχει στη δική μας
περίπτωση, της ανάπτυξης μέσω των θαλασσίων οικοπέδων, ούτε επιπλέον δανειακή
υποχρέωση του Δημοσίου ή οποιασδήποτε μορφής εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Η
εγγύηση, αν θέλετε, προέρχεται από τα οικόπεδα τα ίδια και τις προοπτικές κοιτασμάτων
των οικοπέδων.
Καταλήγω λέγοντας ότι πρέπει να διορθώσουμε την εικόνα μας προς την Ευρώπη. Νομίζω
ότι έχει γίνει τεράστια προσπάθεια μέχρι τώρα. Πιστεύω ότι οι επενδύσεις που μπορούν να
έρθουν μαζικά και γρήγορα, αν μπορούν να γίνουν επαγγελματικά βεβαίως, θα
ανακουφίσουν και την οικονομία και τις θέσεις απασχόλησης.
Ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Κονοφάγο για τη γρήγορη και πολλή
εμπεριστατωμένη ανάλυση που μας έκανε και για τις λύσεις που μας έδωσε πάνω στο θέμα
και της διαχείρισης και της ασφάλειας και γενικότερα του όλου πλέγματος εξόρυξης των
υδρογονανθράκων.
Θα ήθελα τώρα να δώσω το λόγο στο Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος πρόσφατα
έχει αναδείξει και το θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, τον κ. Κικίλια.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΙΚΙΛΙΑΣ: Ευχαριστώ, κ.Άγγλε.
Να ζητήσω συγνώμη από τους αξιότιμους κυρίους και κάποιες κυρίες, απ΄ ό,τι βλέπω, που
είναι σήμερα στο συνέδριο, για την καθυστέρηση. Απ’ ό,τι φαίνεται μπορεί να είναι πιο
εύκολο να τρυπήσουμε στα οκτώ χιλιάδες μέτρα και να βρούμε φυσικό αέριο, πετρέλαιο,
από το να φτάσουμε χωρίς μετρό στον προορισμό μας. Αυτή είναι η αλήθεια στη σημερινή
Ελλάδα.
Σε όλες τις παρουσιάσεις τις οποίες έχω κάνει μέχρι σήμερα, έχω έρθει με σλάιντς,
διαφάνειες, excel από το συνέδριο του ECONOMIST για την ενέργεια Ελλάδα – Κύπρος –
Ισραήλ μέχρι τα πάνελ τα οποία με έχουν καλέσει. Σήμερα, όμως, θεωρώ ότι είναι μία
πολλή ειδική, εξαιρετική, ιδιαίτερη συνάθροιση – συνέδριο – ημερίδα. Ο Τάσος ο
Γκουριώτης έχει κάνει μία εξαιρετική δουλειά. Κι επειδή έχω ατελείωτο σεβασμό σε όλους
σας, την εμπειρία σας, τη διαδρομή σας και την προσπάθειά σας, δεν τόλμησα να φέρω
παρουσίαση, γιατί δεν έχω να σας επισημάνω κάτι καινούργιο ή κάτι το οποίο δεν ξέρετε.
Είναι σίγουρο ότι γνωρίζετε όλοι πολύ περισσότερα πράγματα σε θέματα γεωστρατηγικής,
διεθνών σχέσεων, εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, απ΄ ό,τι εγώ.
Έχω να συνεισφέρω, όμως, ειλικρινά ως Βασίλης Κικίλιας τη δική μου προσωπική εμπειρία
και διαδρομή σε αυτό το οποίο λέγεται «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη», «Διεθνές Δίκαιο
της Θάλασσας» και τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε η Κύπρος, τις επαφές τις οποίες έκανα
τα τελευταία δύο με δυόμιση χρόνια, το πώς ενεπλάκη στο όλο θέμα και τον τρόπο με τον
οποίο εγώ πιστεύω –κατά την ταπεινή μου γνώμη- ότι πρέπει να κινηθεί η χώρα μας.
Δεν ήξερα τι είναι η ΑΟΖ. Κάποιοι λένε ακόμα «το ΑΟΖ». Προφανώς δεν είναι «το ΑΟΖ».
Είναι «η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη». Γνώριζα αυτά τα οποία γνωρίζει το πλατύ κοινό
περί υφαλοκρηπίδας τα τελευταία τριάντα οκτώ χρόνια στην Ελλάδα. Ένας γεωγραφικός
προσδιορισμός δηλαδή. Άρχισα να ανακαλύπτω τη μαγεία, τη δυνατότητα, το συγκριτικό
πλεονέκτημα που μπορεί να δώσει στη χώρα μας σε όλα τα επίπεδα η Αποκλειστική
Οικονομική Ζώνη κολυμπώντας στα νερά του «Δικαίου της Θάλασσας» το 1984 και τον
Καθηγητή Καρυώτη, μέχρι τις μελέτες και τις αναλύσεις του Καθηγητή Κονοφάγου, τον
αγαπητό κ. Καρακούλια και τις μελέτες και τις προσπάθειες που έχει κάνει για χρόνια, το
Νίκο το Λυγερό, το Σώφρονα τον Κασίμη, αλλά και όλους αυτούς που είναι απέναντι από
την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Νομίζω ότι μπορεί να σχηματίσει κανείς μία
ολοκληρωμένη εικόνα, ακούγοντας και τις δύο πλευρές, τα επιχειρήματα όλων και
συνθέτοντας τελικά.
Τι υπάρχει ως δεδομένο σήμερα, για το οποίο μπορούμε να μιλήσουμε; Διότι εμένα δεν μου
αρέσει να προτρέχω ούτε να βάζω πάνω στο χάρτη πράγματα τα οποία δεν υπάρχουν.
Δεδομένο υπάρχει ότι η Κύπρος σε εποχές όχι πλεονεκτημάτων για εκείνη –και μιλάω για
το 2003 που ήταν ακόμη εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης- που είχε πολύ μεγάλα οικονομικά
προβλήματα, που οι αξιότιμοι κύριοι των Ενόπλων Δυνάμεων, Αρχηγοί και ανώτεροι
αξιωματούχοι, γνωρίζουν ότι σε στελεχιακό επίπεδο, σε επίπεδο οργάνωσης είτε, αν θέλετε,
αριθμών μειονεκτούσε και μειονεκτεί, κατάφερε να προχωρήσει σε μία σειρά βημάτων.
Ο Σόλωνας Κασίμης, Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας της Κύπρου, φλογερός
πατριώτης, χημικός – μηχανικός, μετεκπαιδεύτηκε στο Λονδίνο, γύρισε στην Κύπρο,
ανέλαβε Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας της Κύπρου και υπό τρεις Προέδρους της
Κυπριακής Δημοκρατίας, από τον αείμνηστο Τάσο Παπαδόπουλο μέχρι και τον Πρόεδρο
Χριστόφια, υλοποίησε αυτό για το οποίο εμείς ακόμα μιλάμε σε θεωρητικό επίπεδο, με μια
μεσαία πετρελαϊκή εταιρεία σε σχέση με άλλες, όπως είναι η Noble Energy USA. Ήταν
απλό; Όχι. Ήταν σε συγκριτικά χαρακτηριστικά εύκολο για την εποχή; Σε καμία των
περιπτώσεων. Παράτολμο; Μπορεί. Υπήρξε ένα υπολογισμένο ρίσκο ή ήταν κάτι το οποίο
έγινε εκείνες τις εποχές χωρίς να υπάρχει άλλη λύση; Όχι. Το αγκάλιασε η διεθνής
κοινότητα τότε; Όχι. Το υποστήριξε από την πρώτη στιγμή; Όχι. Ήταν de facto, δεδομένο,
ότι θα έβρισκε η Κυπριακή Δημοκρατία από ένα μόλις οικόπεδό της επτά TCF
υδρογονάνθρακες, επτά τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια υδρογονάνθρακες; Όχι.
Αν, όμως, συμφωνήσουμε όλοι ότι ένα κράτος διέπεται από ισχύ και συμφέρον, τότε η
μικρή Κύπρος –η μισή κατεχόμενη- νομίζω ότι μας έδωσε ένα πάρα πολύ μεγάλο
παράδειγμα του πώς στη Νοτιοανατολική Λεκάνη της Μεσογείου και σε δύσκολες εποχές
χάραξε μία στρατηγική, κατά τη γνώμη μου, εκ του αποτελέσματος, 100% επιτυχημένη, και
κατάφερε τρία σε ένα:
Πρώτον, να μην αμφισβητείται και η πολιτική της και η στρατηγική της.
Δεύτερον, να είναι, κατά τη γνώμη μου, σε ένα πάρα πολύ μεγάλο βαθμό εξασφαλισμένη
αμυντικά.
Τρίτον, παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει σήμερα, όντας
αναγκασμένη να δανειστεί κι εκείνη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, να έχει ένα πολύ
αισιόδοξο μέλλον σε ό,τι έχει να κάνει με την πατρίδα, με το κατά κεφαλήν εισόδημα του
Κύπριου, του Ελληνοκύπριου πολίτη και τα χρόνια τα οποία έρχονται.
Γιατί; Διότι αν δούμε τα βήματα μαζεμένα, τότε μετά το δεύτερο γύρο των αδειοδοτήσεων,
ο οποίος έληξε πριν από λίγους μήνες, τι έχει δημιουργήσει η Κύπρος που δεν έχουμε εμείς
ακόμη καν φανταστεί; Έχει δημιουργήσει ένα παζλ πολυεθνικών εταιρειών και
διαφορετικών συμφερόντων πιθανώς, στις οποίες έχει μοιράσει τα θαλάσσια οικόπεδά της
γύρω – γύρω από το Νησί.
Άρα, λοιπόν, οι πρέσβεις αυτών των χωρών, οι οποίοι προασπίζονται τα συμφέροντα των
εταιρειών αυτών, αμέσως - αμέσως έχουν φτιάξει μία ασπίδα επικοινωνιακή, πολιτική,
lobbing, στρατιωτική, δημοσίων σχέσεων, αλλά κυρίως συμφέροντος οικονομικού γύρω –
γύρω από το Νησί.
Γι’ αυτό και είναι δική μου πεποίθηση και αίσθηση ότι όσες προσπάθειες να κάνει εκ των
υστέρων, σε δεύτερο χρόνο –ακολουθεί, δηλαδή- η Τουρκία για να αμφισβητήσει την
Κυπριακή ΑΟΖ, για να κάνει έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, για να προσελκύσει
επενδυτές, για να διώξει επενδυτές από την προσπάθεια την οποία κάνει η Κυπριακή
Δημοκρατία, έχουν πέσει στο κενό.
Παρουσιάζεται, λοιπόν, για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση και μετά το τραγικό, ατυχές
και μακάβριο συμβάν του 1974, ένα κομμάτι του Ελληνισμού, η Κύπρος, να είναι οδηγός
στις εξελίξεις και η απέναντι πλευρά να κάνει αυτό που εμείς κάναμε για χρόνια: Να
χτυπάει την πόρτα Διεθνών Οργανισμών, να χτυπάει την πόρτα της Διεθνούς Κοινότητας
ζητώντας να αμφισβητήσει τα βήματα τα οποία έχει ήδη κάνει η Κύπρος.
Άρα, λοιπόν, τι έχει γίνει; Στην ουσία έχει αναστραφεί από ένα θεωρητικά μικρό, αδύναμο,
κατά το ήμισυ κατεχόμενο κράτος, η ισορροπία στη Νοτιοανατολική Λεκάνη της
Μεσογείου με δύο κινήσεις τολμηρών ανθρώπων, μεγάλων πατριωτών κατά τη γνώμη μου,
που θα γραφούν με χρυσά γράμματα τα ονόματά τους στην ιστορία του Ελληνισμού.
Πρώτον, του αείμνηστου Τάσου Παπαδόπουλου, αποθανόντος Προέδρου της Κυπριακής
Δημοκρατίας, ο οποίος τόλμησε δύο φορές να εναντιωθεί στη διεθνή κοινότητα και τελικά
να την κερδίσει, να κερδίσει τις καρδιές των Ελλήνων του Ελληνισμού πρώτα, αλλά και τις
διεθνείς ισορροπίες μετά: Η ανακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, που όπως
γνωρίζετε είναι μία μονομερής ενέργεια -πρόκειται για ένα νόμο του κράτους ο οποίος
στέλνεται στον ΟΗΕ και αυτό δεν έχει να κάνει με κανένα γύρω – γύρω κράτος- και
δεύτερον το «όχι» στο σχέδιο Ανάν.
Τα δύο αυτά νομίζω ότι αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της Κύπρου από τότε
μέχρι σήμερα για τα χρόνια τα οποία έρχονται.
Νομίζω ότι ούτε το ένα ούτε το άλλο ήταν τόσο δημοφιλή τότε. Η τόλμη, όμως, η
αποφασιστικότητα και η προσπάθεια δικαιώθηκαν στην πορεία.
Άρα, λοιπόν, υπήρχε ένα στρατηγικό πλάνο. Υπήρχε στρατηγική. Υπήρχε τακτική. Υπήρχε
στόχος. Υπήρχε τρόπος.
Ο δεύτερος είναι, κατά τη γνώμη μου, ο Σόλωνας Κασίμης, γιατί ενώ ακόμα εμείς είμαστε
στα επίπεδα της θεωρίας ή των επιτελικών πλάνων ή της μελέτης, αυτός τα κατάφερε μαζί
με μία μικρή ομάδα διαπραγματευτών. Διότι, κατά την άποψή μου και γνώμη μου, αυτά τα
πράγματα δεν γίνονται, όπως έχουν αποφασίσει κάποιοι στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης,
με εκατό χιλιάδες επιτροπές και συμβούλους, με συμμετέχοντα Πολυτεχνεία,
Πανεπιστήμια, φορείς, κομματικά επιτελεία κλπ., όλοι μαζί να μιλάνε και κανένας να μην
αποφασίζει. Αυτή είναι η συνταγή της Μεταπολίτευσης, που, κατά τη γνώμη μου, απέτυχε
στην Ελλάδα. Αντίθετα με εμάς και με αυτό, η Κύπρος ακολούθησε μια άλλη στρατηγική.
Υπήρξε η απευθείας διασύνδεση με τον Πρόεδρο, τον Αρχηγό του Κράτους, τον Τάσο τον
Παπαδόπουλο. Και υπήρξε μια πολύ μικρή ομάδα από έναν γνώστη του «Δικαίου της
Θάλασσας», άρα νομική κάλυψη, από έναν τεχνοκράτη χημικό – μηχανικό, ο οποίος
υλοποίησε το project, όπως είναι ο Σόλωνας ο Κασίμης, και από μία μικρή ομάδα
διαπραγματευτών, τον κ. Λιλίκα εκείνη την εποχή, τον Υπουργό των Εξωτερικών, ο οποίος
ταξίδευε incognito στις γύρω χώρες και σε μία σειρά χρόνων κατάφερε να διαπραγματευτεί
–και αυτά τα πράγματα δεν ανακοινώνονται- και να φτάσει σε ένα επίπεδο τις
διαπραγματεύσεις τέτοιο ώστε μόνιμα η Κύπρος να εκπλήσσει τη διεθνή κοινότητα,
ανακοινώνοντας το δεύτερο βήμα της ΑΟΖ, που είναι η χάραξη είτε με τον κανόνα της
«μέσης γραμμής» είτε με βάση τα διακόσια ναυτικά μίλια είτε με τη γεωλογική μορφή των
νησιών ή των κόλπων και τις αμοιβαίες υποχωρήσεις που έγιναν, τις συμφωνίες με το
Ισραήλ, με τη Λιβύη και Άρα, λοιπόν, η Κύπρος βρήκε «μέση γραμμή» και σύνορα
θαλάσσια.
Η υλοποίηση του project είναι κατά τη γνώμη μου το πιο σημαντικό βήμα. Και αυτό έγινε
γιατί η Κύπρος βρήκε έναν πάρα - πάρα πολύ μεγάλο συμπαίχτη, τον οποίο έχω την
αίσθηση ότι πλέον έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε κι εμείς, το κράτος του Ισραήλ.
Θα επαναλάβω ότι αυτό το οποίο φαίνεται σε πρώτο χρόνο, σε πρώτη όψη έτσι, μπορεί να
είναι αλλιώς. Γνωρίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια το κράτος του Ισραήλ είχε αναπτύξει
πολύ καλές σχέσεις με τη γείτονα Τουρκία. Όποιος, όμως, γνωρίζει την ιστορία και διαβάζει
λίγο παλαιότερα, ξέρει ότι τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι.
Βρέθηκε, λοιπόν, το turning point, η κρίσιμη στιγμή, η συνθήκη αυτή στις γεωστρατηγικές
σχέσεις, που το Ισραήλ έκανε μία στροφή, μία αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής του.
Αυτή τη στροφή εξωτερικής πολιτικής για τους δικούς του λόγους, την εκμεταλλεύτηκε η
Κύπρος κι έτσι μπόρεσε στα διακόσια ναυτικά μίλια, στη μέση της Μεσογείου στην
κυριολεξία να τρυπήσει στα έξι χιλιάδες μέτρα -χίλια οκτακόσια, χίλια επτακόσια μέτρα
είναι το βάθος της θάλασσας και πέντε τόσα το βάθος της γεώτρησης- και να βρει αυτό το
ποσό.
Η Κύπρος τώρα αλλάζει το τρυπάνι. Βγάζει το τρυπάνι που είχε για το φυσικό αέριο και
βάζει άλλο, πιο χοντρό. Διότι, όπως γνωρίζετε, φαντάζομαι, όλοι, υπάρχουν μεγάλες
πιθανότητες, σε θεωρητικό επίπεδο, κάτω από έναν υδρογονάνθρακα, το φυσικό αέριο, να
βρεθεί ο άλλος σε υγρή μορφή, το πετρέλαιο. Το βρήκε το πετρέλαιο η Κύπρος. Και σας
πληροφορώ ότι θα αντλήσει πρώτα το πετρέλαιο και μετά το φυσικό αέριο. Τα κέρδη,
λοιπόν, πολλαπλά.
Τόλμησε, λοιπόν, και μπόρεσε μέσα από τις διαπραγματεύσεις και τη μυστική διπλωματία,
να συναποφασίσει και να δημιουργήσει θαλάσσια σύνορα με δύο εχθρούς, το Λίβανο και το
Ισραήλ. Είναι κοπιώδες. Δεν είναι εύκολο. Δεν είναι ανακοινώσιμο. Δεν είναι προς τέρψιν
των εφημερίδων και των περιοδικών της κοινής γνώμης. Σε αυτή την προσπάθεια, όμως,
είδατε ότι μία μικρή ομάδα έφερε αποτελέσματα.
Θα επαναλάβω, γιατί θεωρώ ότι είναι καίριο και για τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες γίνονται
σήμερα στη χώρα μας, ότι εκεί που λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει και πως αν
κάποιος θέλει να μη γίνει τίποτα, μπορεί να φτιάξει επιτροπές όπου θα μιλάμε μεταξύ μας
για ώρες, για ημέρες, για μήνες. Θα βγάλουμε κι ένα συμπέρασμα στο τέλος που θα το
σελιδοποιήσουμε, θα το πλαστικοποιήσουμε. Δεν θα έχει γίνει, όμως, η δουλειά μας. Το
έκανε η Κύπρος με τέσσερις ανθρώπους.
Γι’ αυτό και με όλο το σεβασμό τον οποίο έχω σε έναν άνθρωπο ο οποίος έκανε τις
προσπάθειές του, τον Υφυπουργό, αρμόδιο για θέματα Ενέργειας επί προηγούμενης
κυβέρνησης, κ. Μανιάτη –σέβομαι την προσπάθειά του και δεν μηδενίζω τίποτα, αντίθετα,
πιστεύω ότι έγινε ένα βήμα, κατατέθηκε ένας νόμος- αισθάνομαι ότι η διαδικασία η οποία
μπήκε μπροστά δεν είναι απόλυτα προς τη σωστή κατεύθυνση, αν έχουμε αποφασίσει και
θέλουμε ως κράτος στρατηγικά να προχωρήσουμε σε αυτό το μεγάλο project της
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Πριν από δύο χρόνια άρχισα να το διερευνώ. Και σας λέω πολύ ειλικρινά ότι δεν ήξερα
τίποτε. Πήγα, όμως, στις Ηνωμένες Πολιτείες, βρήκα τον Καθηγητή Καρυώτη -το 1985 στο
Montego Bay είχε εισάγει την ιδέα της ΑΟΖ στα Ηνωμένα Έθνη- και μίλησα μαζί του. Τον
άκουσα. Έμαθα. Με έπεισε. Πήγα στη Γαλλία, βρήκα το Νίκο Λυγερό, το στρατηγικό
αναλυτή. Νομίζω ότι οι αξιότιμοι κύριοι ένστολοι τον γνωρίζουν αρκετά καλά. Άκουσα τις
απόψεις του. Τον άκουσα να μιλάει. Τον έψαξα στο «YouTube». Μίλησα μαζί του.
Κατάλαβα τι θέλει.
Τέλος, ταξίδεψα στην Κύπρο ξανά και ξανά για να γνωρίσω το Σόλωνα Κασίμη, ο οποίος
δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς, δεν πιστεύει στους πολιτικούς, ο οποίος έχει
απογοητευτεί ξανά και ξανά από τα μεγάλα, παχιά λόγια που πιθανόν του έχουν πει και
κατάλαβε ότι το ενδιαφέρον μου είναι ειλικρινές.
Εδώ στην Ελλάδα και στην Α’ Αθήνας που εκλέγομαι μάλλον με θεώρησαν γραφικό.
Προσπαθούσαν να καταλάβουν τι δουλειά έχει ο Κικίλιας αντί να ασχολείται με τους
μετανάστες, τα προβλήματα της ανεργίας κλπ., να ασχολείται με την Αποκλειστική
Οικονομική Ζώνη.
Κι εγώ πίστευα ειλικρινά, ότι μπορεί να αποτελέσει μία ουσιαστική και ρεαλιστική λύση
στα οικονομικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε.
Γι’ αυτό και οι τρεις μαζί μου έκαναν την τιμή και επιμελήθηκα το βιβλίο το οποίο εκείνοι
έγραψαν «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη – Από τη στρατηγική κίνηση στην οικονομική
λύση» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, μετά από μία πολλή μεγάλη ημερίδα που κάναμε στην
Εθνική Ασφαλιστική πέντε έξι μήνες πριν από τότε. Όλα αυτά ένα - ενάμιση χρόνο πριν.
Τον κ. Θανάση Καστανιώτη, τον οποίο γνώρισα τότε, τον ευχαριστώ δημοσίως πάρα –
πάρα πολύ, γιατί υπήρξαν αρκετοί, δυστυχώς, από το δικό μου πολιτικό χώρο, από άλλους
πολιτικούς χώρους -και όχι μόνο- που προσπάθησαν να μην εκδοθεί αυτό το βιβλίο. Πολύ
λυπάμαι! Πίστεψε, όμως, σε αυτή την προσπάθεια, όπως και ο κόσμος. Όπως θυμάστε, σε
εκείνη την παρουσίαση στο Μέγαρο Μουσικής ήταν πάνω από δύο χιλιάδες κόσμος. Και
φούντωσε το θέμα της ΑΟΖ όχι επειδή εγώ το σκάλισα, αλλά επειδή πολλοί σαν κι εμένα το
σκάλισαν και το πίστεψαν. Και αγαπάνε αυτή τη χώρα. Και είναι ειλικρινείς. Και δεν έχουν
άλλη ατζέντα. Και δεν κουβαλούν σκελετούς μέσα στην ντουλάπα τους. Και δεν έχουν να
κερδίσουν κάτι. Και δεν προσβλέπουν σε κάτι άλλο, παρά μόνο να βρεθεί ένας ρεαλιστικός
τρόπος να μην αποφλοιώνονται οι Ένοπλες Δυνάμεις, να μην πετσοκόβονται οι μισθοί και
οι συντάξεις, να μη γίνονται οριζόντιες περικοπές, να βρει έναν τρόπο να ευημερήσει ξανά
αυτή η χώρα και να το κάνει με αξιοσύνη, με υπερηφάνεια. Διότι δύο πράγματα δεν
ανέχεται ο Έλληνας: Το ένα είναι να βάλει το χέρι στην τσέπη του και το άλλο να θίξει την
αξιοπρέπειά του και την υπερηφάνεια του. Γίνονται και τα δύο αυτή την εποχή. Αυτή είναι
η αλήθεια. Και μεταξύ ημών, αν θέλετε να μιλήσουμε ειλικρινά, πολλά είναι τα παράπονα,
πολλά τα ερωτηματικά και πολλά τα προβλήματα.
Από την άλλη θα ήθελα –και κλείνω την παρένθεση που δεν έχει να κάνει με την ΑΟΖ- να
αναρωτηθείτε όλοι και να διερωτηθείτε τώρα που γίνονται λάθη, υπάρχουν στρεβλώσεις,
υπάρχουν προβλήματα, αν αξίζει τον κόπο όλοι να βάλουμε πλάτη σε αυτή την προσπάθεια
που κάνουν κάποιοι άνθρωποι, με λάθη επαναλαμβάνω, με πρώτη και καλύτερη την πολλή
– πολλή μεγάλη προσπάθεια που κάνει ο Αντώνης Σαμαράς για να ξαναμπεί στο σωστό
δρόμο αυτή η χώρα. Πιστεύω ότι ανεξάρτητα από κόμματα, παρατάξεις, ιδεολογίες, όλοι
αξίζει τον κόπο αυτή τη στιγμή να βάλουμε πλάτη σε αυτή την προσπάθεια, επαναλαμβάνω,
παρά τα όσα λάθη τα οποία γίνονται.
Αν, λοιπόν –και κλείνω και συγνώμη αν μακρηγόρησα- είναι απόφαση της Ελληνικής
Κυβέρνησης και στρατηγική επιλογή να προχωρήσει η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, η
δική μου πρόταση είναι μετά από αυτό το συνέδριο, να σταματήσουμε να μιλάμε για την
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Είναι επιτακτική ανάγκη να σταματήσουμε να μιλάμε για
την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη! Από εδώ και πέρα, τα βήματα τα οποία πρέπει να
γίνουν, δεν είναι βήματα προς τέρψιν του κόσμου. Είναι άλλου είδους βήματα. Είναι μία
άλλη στρατηγική, είναι ένας άλλος τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων. Αυτό, βέβαια, αν
πραγματικά θέλουμε να δούμε αυτό το project να υλοποιείται.
Εάν δεν θέλουμε να το προχωρήσουμε και θέλουμε μόνο επικοινωνιακά να το συντηρούμε
στη δημοσιότητα, τότε είμαστε σε καλό δρόμο. Μπορούμε να συνεχίσουμε απλά να μιλάμε
δεξιά και αριστερά για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Είχε δίκιο ο κ. Δρούτσας,
«είναι μόδα» όπως είπε πριν από δύο χρόνια. Απίστευτο, ο Υπουργός Οικονομικών της
χώρας είπε ότι η ΑΟΖ είναι μόδα! Είχε δίκιο, λοιπόν, αν θεωρούμε ότι είναι έτσι τα
πράγματα. Ο κάθε ένας τώρα θυμήθηκε ή έμαθε τι είναι Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη
και την πιπιλάει ως καραμέλα. Είναι προφανές ότι την επόμενη εβδομάδα δεν θα βάλουμε
τα τρυπάνια για να τρυπήσουμε κάτω από την Κρήτη, να βρούμε πετρέλαιο και να γίνουμε
πλούσιοι. Το ότι υπάρχουν, όμως, εταιρείες παγκόσμιας εμβέλειας που θέλουν να
μετακινήσουν ένα τρυπάνι 1.500.000.000 δολαρίων και να το φέρουν κάτω από την Κρήτη
και να «τρυπανίσουν», όπως ο κύριος Καθηγητής σας είπε πριν, πρέπει να μας πει κάτι.
Διότι είναι και θέμα τύχης πού θα τρυπήσει. Κάθε «τρυπανισμός» κοστίζει 75.000.000
δολάρια. Αν, λοιπόν, δεν πετύχεις, η εταιρεία χρεώνεται 75.000.000. Αν πας παραδίπλα και
πάλι δεν πετύχεις, άλλα 75.000.000 δολάρια κ.ο.κ..
Νομίζω ότι οι παράνομες έρευνες οι οποίες έγιναν γεωστρατηγικά στον Ελλαδικό χώρο
κάτω από την Κρήτη από το 1997 από εταιρείες, η γνώση που έχουν τα γαλλικά ινστιτούτα,
τα αμερικάνικα ινστιτούτα, αλλά και οι φίλοι μας οι Τούρκοι στους σταθμούς που έχουν στη
Σμύρνη και αλλού, αν όχι αποδεικνύουν, μας δίνουν ισχυρές ενδείξεις, ότι μιλάμε για ένα
φυσικό πλούτο, τον οποίο, αν μη τι άλλο, έχουμε την υποχρέωση να ψάξουμε και να δούμε
αν υπάρχει, σε ποιο βαθμό υπάρχει κι πώς μπορούμε να τον εκμεταλλευτούμε.
Θεωρώ ότι το timing είναι πολύ καλό. Πιστεύω ότι οι διεθνείς σχέσεις αυτή την εποχή είναι
σε ένα επίπεδο τέτοιο που μπορούν να μας βοηθήσουν. Αισθάνομαι ότι γεωστρατηγικά εκεί
που δεν είχαμε συμμάχους στην περιοχή, τώρα έχουμε. Και όπως είπα –και με αυτό κλείνωνομίζω ότι το αξίζουν οι γενιές που έρχονται, ξεκινώντας από τη δική μου, η οποία έχει
υποστεί αυτή τη στιγμή -χωρίς να φταίει- αυτά τα δεινά. Είκοσι χρόνια ζούμε με δανεικά.
Από το 1992 έως το 2012 κάνουμε ελλειμματικούς προϋπολογισμούς. Δανειζόμασταν
20.000.000.000 έως 30.000.000.000 το χρόνο. Κοινωνική πολιτική με δανεικά. Ό,τι πιο
πρόστυχο υπάρχει! Δανειζόμαστε σήμερα και τα χρεώνουμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια
μας για να τα πληρώνουν αύριο και μεθαύριο. Δανειζόμαστε για να δίνουμε σε ημέτερους
και να βολεύουμε κόσμο, να υποκύπτουμε σε λαϊκισμούς, ενώ δεν έχουμε τη δυνατότητα να
εξοπλίσουμε έτσι όπως πρέπει στρατηγικά σημεία της χώρας μας στο πεδίο της Άμυνας, στο
πεδίο της αναχαίτισης, να στηρίξουμε την Παιδεία μας και την κουλτούρα μας, για να μην
επικρατεί αυτή η χάβρα που επικρατεί παντού αυτή την εποχή, στον Πολιτισμό, στην
κοινωνία μας, στην Παιδεία, μέσα στη Βουλή, την Υγεία, που είναι ανώτατο αγαθό και
βλέπουμε ότι είναι κορώνα – γράμματα για τους Έλληνες αυτή τη στιγμή το αν μπορούν να
είναι ασφαλιζόμενοι ή όχι και το να βρουν στοιχειωδώς μία θέση στα νοσοκομεία αν
χρειαστεί.
Αυτή την ευκαιρία, λοιπόν, αισθάνομαι ότι δεν πρέπει να την αφήσουμε να περάσει.
Αγωνίστηκα γι’ αυτό τα τελευταία δύο χρόνια με όλη μου την καρδιά. Έκανα πολλούς
φίλους μέσα από αυτή την προσπάθεια. Δύο από αυτούς είναι σήμερα εδώ. Ο Τάσος ο
Γκουριώτης, τρεις. Έκανα και αρκετούς εχθρούς. Δεν με πειράζει. Δεν υπάρχει κανένα
πρόβλημα. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτοί οι οποίοι θα φτάσουν στο τέλος της
διαδρομής, είναι αυτοί οι οποίοι δεν κουβαλούν σκελετούς μέσα στην ντουλάπα τους.
Σε ένα σύστημα, λοιπόν, που βλέπετε σκελετούς να βγαίνουν μέσα από τις ντουλάπες κάθε
μέρα, δηλώνω ότι είμαι ένας από αυτούς που δεν κουβαλούν σκελετούς μέσα στην
ντουλάπα τους και που με γνώμονα μόνο αυτό, την αγάπη για τη χώρα και μετά από δύο
καριέρες, αυτή του επαγγελματία αθλητή, του μπασκετμπολίστα και αυτή του γιατρού –
ορθοπεδικού, γιατί αυτή είναι η δουλειά μου, με πολλή – πολλή συνέπεια θα συνεχίζω να
επιμένω σε αυτό το στόχο. Άλλωστε, παρ’ όλο που δεν ταιριάζουμε φυσιογνωμικά ούτε στα
μεγέθη ούτε στο στυλ, τον αγαπώ πολύ, τον θαυμάζω και τον σέβομαι γι’ αυτά που έχει
γράψει, ο Γκάντι είχε πει: «Στην αρχή σε αγνοούν. Μετά σε χλευάζουν και μετά σε
πολεμούν. Στο τέλος, όμως, πάντα τους κερδίζεις.»
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Κικίλια για την τοποθέτησή του πάνω
στα θέματα των υδρογονανθράκων και στο πώς θα πρέπει να πορευθεί από εδώ και πέρα η
Ελλάδα.
Θα ήθελα να δώσω το λόγο στο Διευθυντή Έρευνας του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, τον
κ. Φίλη.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΙΛΗΣ: Ευχαριστώ πολύ.
Καλημερίζω κι εγώ από την πλευρά μου όλους τους εκλεκτούς καλεσμένους της σημερινής
ημερίδας. Κι ευχαριστώ πολύ τον κ. Γκουριώτη για την πρόσκληση.
Θα επιχειρήσω, σε σύντομο χρόνο ελπίζω, να δώσω ορισμένες διαστάσεις που αφορούν το
κομμάτι της Ανατολικής Μεσογείου και πώς αυτή μπορεί να συνεισφέρει στην ασφάλεια
τροφοδοσίας της Ευρώπης.
Εν συνεχεία, θα δούμε το ρόλο της χώρας μας και της Κύπρου, τους κινδύνους, αλλά
κυρίως τις προοπτικές, τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που αναδύονται και
αναδεικνύονται για εμάς.
Περιττό να πω για το ρόλο της ενέργειας. Νομίζω ότι είναι κατανοητό και
πανθομολογούμενο ότι είναι κινητήριος δύναμη και μοχλός κοινωνικής και οικονομικής
ανάπτυξης. Δυστυχώς, ένα σημαντικό κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει
πρόσβαση στην ενέργεια. Πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν
πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια. Και, βέβαια, η ενέργεια υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε
να είναι πρωτίστως ένα ζήτημα της αγοράς. Λόγω, όμως, του ότι διαπλέκεται με την
πολιτική, τη γεωπολιτική, τη στρατηγική, τελικά καταλήγει να είναι ένα ζήτημα -εκτός από
αγοράς- βαθιά πολιτικό και στρατηγικό.
Για την Ανατολική Μεσόγειο θα σταθώ στα ευρήματα που έχουμε μέχρι αυτή τη στιγμή σε
ό,τι αφορά την Κύπρο και το Ισραήλ, ευελπιστώντας ότι θα επιβεβαιωθούν πολλά από αυτά
που έχουν προβλεφθεί από ανθρώπους πολύ ειδικότερους από εμένα σε αυτό το θέμα. Αυτό
αφορά, βέβαια, στη χώρα μας.
Να δούμε λίγο γιατί η Ανατολική Μεσόγειος –κατά την προσωπική μου άποψη- είναι και θα
πρέπει να είναι στις προτεραιότητες της Ευρώπης ως ένας χώρος που μπορεί να διασφαλίσει
την τροφοδοσία της πρώτης.
Κατ’ αρχάς, η Ευρώπη έχει ένα στρατηγικό δίλημμα, πολύ περισσότερο έντονο μετά τις
πρόσφατες –εννοώ από το 2004 και μετά- κρίσεις, τις ενεργειακές, μεταξύ Ρωσίας και
Ουκρανίας, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να κλείσουν, έστω και για λίγες ημέρες, εν
μέσω, όμως, βαρύ χειμώνα, οι στρόφιγγες: Μιλάει για διαφοροποίηση, diversification. Η
διαφοροποίηση αφορά τόσο στους προμηθευτές, διότι αναζητά εναλλακτικούς προς τη
Ρωσία προμηθευτές, αλλά και στους διαμετακομιστές. Διότι ο κίνδυνος για την Ευρώπη,
κυρίως σε ό,τι αφορά το νότιο ενεργειακό διάδρομο, για όλα, δηλαδή, τα σχέδια που
παρακάμπτουν τη Ρωσία και τη ρωσική επικράτεια, είναι να μετεξελιχθεί σε ενεργειακό
πνεύμονα της Ευρώπης ως κύριο διαμετακομιστικό κέντρο η Τουρκία. Δηλαδή, το εν
εξελίξει δίλημμα είναι αν η Ευρώπη θα έχει μεγαλύτερη εξάρτηση από τη Ρωσία ως
βασικού προμηθευτή, ή θα έχει μεγάλη εξάρτηση από την Τουρκία ως κύριου
διαμετακομιστή, δεδομένου ότι, όπως προανέφερα, όλα τα σχέδια, μηδενός εξαιρουμένου,
του νοτίου ευρωπαϊκού διαδρόμου διέρχονται της τουρκικής επικράτειας.
Εδώ η Ανατολική Μεσόγειος -και με τη συνεισφορά, βέβαια, της χώρας μας, όχι μόνο ως
προμηθευτή, που ελπίζω στο μέλλον, αλλά και ως διαμετακομιστή- μπορεί να δώσει μία
λύση. Μπορεί να δώσει μία λύση, διότι από τους οριζόντιους άξονες που έχουμε μεταφοράς
της ενέργειας, κυρίως του αερίου, από την Κασπία μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη, ή από τη
Ρωσία μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη –υπάρχει κι ένα άλλο σχέδιο, South Stream, που θα
μεταφέρει ρωσικό αέριο από τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά αυτό δεν είναι της παρούσηςμπορούμε να πάμε σε μία καθετοποίηση των αξόνων, από την Ανατολική Μεσόγειο,
δηλαδή, παρακάμπτοντας την Τουρκία, μέσω Ελλάδος, αν μιλάμε, βέβαια, για αγωγό –γιατί
αυτό μπορεί να γίνει κάλλιστα και με LNG- ώστε και η χώρα μας να ενισχύσει περαιτέρω
και να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό της ρόλο και λόγο και, βέβαια, η περιοχή της
Ανατολικής Μεσογείου να βρει έναν τρόπο, ο οποίος θα είναι ασφαλής και σταθερός για τη
διοχέτευση αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Και λέω ασφαλής και σταθερός, διότι πέραν της προβληματικής σχέσης, της δεδομένα
διαχρονικά προβληματικής σχέσης –και το θέτω κομψά- μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας,
έχουμε εσχάτως δυσμενείς εξελίξεις –αναφέρθηκε ο κ. Κικίλιας- στις σχέσεις Ισραήλ –
Τουρκίας.
Εδώ επιτρέψτε μου μία παρένθεση. Το Ισραήλ μέχρι το 1979 είχε μία σταθερά στην
εξωτερική του πολιτική, που ήταν το Ιράν. Μετά την πτώση του Σάχη, το Ισραήλ έχασε την
κύρια σταθερά της εξωτερικής του πολιτικής και από το 1979 μέχρι το 2004 – 2005
απέκτησε δύο νέες σταθερές: Η μία ήταν η Αίγυπτος με τη Συμφωνία Ειρήνης του Camp
David το 1979 και η άλλη ήταν η Τουρκία.
Αυτή τη στιγμή που μιλάμε –και γι’ αυτό θα συμφωνήσω με τον κ. Κικίλια ότι υπάρχει ένα
παράθυρο ευκαιρίας και για τη χώρα μας και για την Κύπρο- το Ισραήλ έχει απεμπολήσει
και τις δύο κύριες σταθερές της εξωτερικής του πολιτικής: Και την Τουρκία, αλλά και την
Αίγυπτο εσχάτως, κατόπιν της επικράτησης της μουσουλμανικής αδελφότητας. Και παρά το
γεγονός ότι η Αίγυπτος επιτέλεσε ένα παραγωγικό, θα έλεγα, ρόλο στην πρόσφατη διαμάχη
Ισραήλ – Χαμάς, ορισμένα βίντεο που είδαν το φως της δημοσιότητας με δηλώσεις του
Προέδρου Μόρσι πριν από δύο και τρία χρόνια για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το
Ισραήλ, είναι ενδεικτικά του πώς ενδέχεται να κυλήσουν οι σχέσεις.
Και, βέβαια, η Αίγυπτος –το λέω γιατί θέλω να εμβαθύνουμε λίγο στη στρατηγική
προσέγγιση- είναι ένα κράτος – κλειδί για τις εξελίξεις, κατά την προσωπική μου άποψη,
πέραν του ότι είναι η μεγαλύτερη αραβική χώρα, πέραν του ότι είναι φύση και θέση, κατά
την εκτίμησή μου, ανταγωνιστής με την Τουρκία και δεν διέπονται οι σχέσεις τους από μία
συνεργατική λογική, είναι ένα κράτος το οποίο αν επιχειρήσει να αναθεωρήσει τις βλέψεις
του στην περιοχή, κατόπιν της επικράτησης της μουσουλμανικής αδελφότητας, αυτό θα
έχει ευρύτερες, δυσμενείς ως επί τω πλείστον, συνέπειες.
Εκτιμώ, επί του παρόντος, ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο. Άλλωστε, η Αίγυπτος έχει μία
στρατηγική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε κάθε, όμως, περίπτωση, θα πρέπει να
βρισκόμαστε σε επιφυλακή.
Τώρα, η Ανατολική Μεσόγειος είναι μία προφανής, κατ’ εμέ, επιλογή για την Ευρώπη και
για την ασφάλεια τροφοδοσίας της. Έχουμε και κάποιες εξελίξεις παράλληλες, που
επηρεάζουν επί τω θετικότερον, θα έλεγα, το ρόλο της Ανατολικής Μεσογείου: Ο
περίφημος αγωγός, που λίγο έως πολύ όλοι θα έχουμε ακούσει γι’ αυτόν, ο «Ναμπούκο»,
που είναι ένα σχέδιο που θα μεταφέρει αέριο από απροσδιόριστη πηγή, πλην του
Αζερμπαϊτζάν, που είναι η μόνη σίγουρη πηγή. Η στόχευση των Ευρωπαίων ήταν ο
«Ναμπούκο», που είναι ένα πολύ μεγάλο σχέδιο αγωγού φυσικού αερίου, να γεμίσει με
αέριο από το Τουρκμενιστάν και από το Ιράκ. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί αντικειμενικά για
ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για λόγους που δεν είναι της παρούσης, με επακόλουθο η
προοπτική του «Ναμπούκο», του μεγάλου αγωγού των τριάντα ενός δισεκατομμυρίων
κυβικών μέτρων ετησίως, να έχει παγώσει για τα καλά και η συζήτηση πλέον που γίνεται να
είναι για έναν μικρότερο «Ναμπούκο» ή για έναν αγωγό, τον «Trans Adriatic Pipeline», ο
οποίος αφορά και τη χώρα μας.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, από εκεί που η Ευρώπη υπολόγιζε ότι το 2020 θα μπορούσε να
διοχετεύσει στην αγορά της τριάντα ένα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, αυτή τη στιγμή οι
μόνες βεβαιωμένες ποσότητες είναι περίπου δέκα με δώδεκα δισεκατομμύρια, οι οποίες
προέρχονται από το Αζερμπαϊτζάν. Δεν υπάρχουν άλλες ποσότητες για να διοχετευτούν
στην ευρωπαϊκή αγορά. Έστι μεθερμηνευόμενον, ότι το κενό προσφοράς – ζήτησης που
δημιουργείται στην Ευρώπη –και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά στην Ευρώπη μόνοτο 2020 αναμένεται ότι θα είναι άνω των σαράντα δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Αυτό
σημαίνει ότι η Ευρώπη διψά και αναζητά και επιζητά νέες εναλλακτικές έναντι των ήδη
υφιστάμενων.
Αν, μάλιστα, προσθέσουμε και το γεγονός ότι κατόπιν του δυστυχήματος στη Φουκουσίμα
η Ευρώπη έχει αποστραφεί κι έχει απομακρυνθεί από τη χρήση πυρηνικής ενέργειας –
κυρίως η Γερμανία- τότε η χρήση αερίου και LNG γίνεται πραγματικά επιτακτική
προτεραιότητα για την Ευρώπη.
Τώρα, οι προβληματικές σχέσεις στην περιοχή –ακούω και διάφορους ευρωπαίους
αξιωματούχους με τους οποίους συνομιλώ- της Ανατολικής Μεσογείου πράγματι είναι ένας
παράγοντας ο οποίος προβληματίζει εύλογα τους Ευρωπαίους.
Αισθάνομαι, λοιπόν, ότι λιγάκι παίζουμε με το δίλημμα αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό
την κότα, με την έννοια ότι αν κανείς περιμένει να λυθούν διαχρονικά ζητήματα που έχουν
κυριαρχήσει στην περιοχή επί 10ετίες και κατόπιν αυτών η περιοχή να ενταχθεί στον
ενεργειακό χάρτη, τότε ζήσε Μάη μου, να φας τριφύλλι. Το θέμα είναι αν μπορείς να
εντάξεις την περιοχή στον ενεργειακό χάρτη, αφήνοντας κατά μέρος τα όποια προβλήματα
υπάρχουν –που είναι σοβαρά- με την προοπτική ότι ενδεχομένως εάν επέλθει μία
σταθερότητα, μία ανάπτυξη και κατόπιν μία ευημερία, κάποια από αυτά τα προβλήματα
μπορεί και να λυθούν. Ακόμα, όμως, κι αν δεν γίνει έτσι, τα κράτη που είναι πιο ώριμα και
πιο πρόθυμα να εξάγουν, θα πρέπει να προχωρήσουν, ανεξαρτήτως του τι επιθυμούν άλλα
κράτη και κυρίως ανεξαρτήτων των εκβιασμών.
Εγώ αυτό το οποίο έχω μάθει στη διεθνή πολιτική, παρά το νεαρό της ηλικίας μου, είναι ότι
οι εκβιασμοί, οι απειλές γίνονται μέχρι να λάβεις την απόφαση. Από τη στιγμή που
λαμβάνεται η απόφαση και μετά, όλοι αναγκάζονται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα,
όλοι αναγκάζονται να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Οπότε, το θέμα είναι αν
κάποιες χώρες ή κάποια χώρα θα «τσιμπήσει» -για να το πω λίγο στην αργκό και στο
κοινώς λεγόμενο- σε απειλές και εκβιασμούς προ λήψεως της απόφασης. Άπαξ και η
απόφαση ληφθεί, όλοι –το ξαναλέω- ανεξαιρέτως αναγκάζονται να προσαρμοστούν.
Είναι χαρακτηριστικές –επειδή καμιά φορά λειτουργούμε με φοβικά σύνδρομα- οι απειλές
της γείτονας χώρας, της Τουρκίας, πριν η Κύπρος εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η
Τουρκία έλεγε ότι χωρίς λύση του πολιτικού ζητήματος, θα χυθεί αίμα και δεν υπάρχει
περίπτωση η Κύπρος να εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κύπρος εισήλθε και δεν
άνοιξε μύτη. Απλώς μετά είχαμε κάποιες άλλες παράπλευρες συνέπειες με το σχέδιο Ανάν.
Παρ’ όλα αυτά, δεν άνοιξε μύτη.
Το ίδιο συμβαίνει και τώρα. Η Κύπρος κάνει χρήση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Προχωράει. Η Τουρκία απειλεί, αλλά οι απειλές της δεν πιάνουν τόπο.
Ξέρετε ένας από τους κύριους λόγους που δεν πιάνουν τόπο ποιος είναι; Ότι δεν μπορείς
μία αγορά ενέργειας, η οποία επιζητά αξιοπιστία, η οποία επιζητά προμηθευτές και
διαμετακομιστές που να της προσφέρει ασφάλεια και η οποία επιζητά έτσι κι αλλιώς νέες
πηγές, όσο μεγάλος κι αν είσαι ή όσο μεγάλος κι αν αισθάνεσαι ότι είσαι, να την απειλείς,
διότι αυτό αργά ή γρήγορα θα σου γυρίσει μπούμερανγκ. Δεν είναι σε θέση κανένα κράτος
αυτή τη στιγμή στον κόσμο να απειλήσει την αγορά ενέργειας, «δεν θα δεχθούμε την τάδε
εταιρεία ή τη δείνα, όποια εταιρεία δραστηριοποιηθεί στην Κύπρο δεν πρόκειται να
δραστηριοποιηθεί στην Τουρκία» κλπ.. Και τι έγινε; Δεν τις αφορά τις εταιρείες. Τις
εταιρείες της αφορά η αδιάλειπτη ροή ενέργειας. Όποιος είναι εμπόδιο στην αδιάλειπτη ροή
ενέργειας, είναι πιθανότερο αυτοδαιμονοποιούμενος να περιθωριοποιηθεί και όχι να
περιθωριοποιήσει αυτούς που επιθυμεί. Και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να το έχουμε
κατά νου όταν ασκούμε πολιτική.
Θα πει κανείς, υπάρχει και η αγορά της Ασίας για την Ανατολική Μεσόγειο. Ναι, αλλά η
ευρωπαϊκή αγορά και λόγω γεωγραφικής εγγύτητας και λόγω αναγκών, έχει συγκριτικό
πλεονέκτημα. Και κακά τα ψέματα, η δυτική παρουσία στην περιοχή της Ανατολικής
Μεσογείου είναι διαχρονικότερη κι έχει ισχυρότερα ερείσματα, παρά το ότι έχουν υπάρξει
αρκετές αποτυχίες στο παρελθόν. Και αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Και, βέβαια, η ενέργεια
είναι κι ένα μέσο για να ελεγχθούν και οι επόμενες εξελίξεις ενδεχομένως.
Σε ό,τι αφορά την αγορά της Ασίας, πέραν του ότι θα πρέπει η Ανατολική Μεσόγειος να
ανταγωνιστεί κολοσσούς, γιατί στην Ασία δεν μπορείς να μεταφέρεις το προϊόν με κάποιο
αγωγό σε αεριοποιημένη μορφή, θα πρέπει να υγροποιηθεί και να πάει ως LNG, εκεί έχεις
να ανταγωνιστείς το Κατάρ, έχεις να ανταγωνιστείς την Αυστραλία, εσχάτως έχεις να
ανταγωνιστείς και την Παπούα – Νέα Γουινέα, χώρες οι οποίες έχουν τεράστια αποθέματα,
είναι εγγύτερες στην περιοχή και είναι ευκολότερο να στείλουν το LNG εκεί.
Γα όλους, λοιπόν, αυτούς τους λόγους, η Ανατολική Μεσόγειος πρέπει να είναι στις
προτεραιότητες της Ευρώπης. Και πρέπει η Ελλάδα με την Κύπρο, ως τα δύο μόνα κράτη –
μέλη της περιοχής, να πείσουν τους ευρωπαίους εταίρους τους και να αναλάβουν
πρωτοβουλίες. Διότι φοβούμαι πως ορισμένες φορές η οικονομική κρίση μετεξελίσσεται σε
άλλοθι απραξίας για πολλούς από εμάς. Όταν δεν υπάρχει πολιτική να παράξεις, όταν δεν
υπάρχει στρατηγική να υπηρετήσεις, είναι πολύ εύκολο να επικαλείσαι την οικονομική
κρίση ως άλλοθι απραξίας επί της ουσίας. Το θέμα είναι ότι η Ελλάδα μπορεί να αναλάβει
πρωτοβουλίες, να κάνει το σχετικό lobbing στην Ευρώπη, να πείσει για το δίκαιο της
επιλογής μετεξέλιξης της Ανατολικής Μεσογείου σε έναν κομβικό -συμπληρωματικό θα
έλεγα, αλλά πάντως κομβικό- παράγοντα ασφάλειας τροφοδοσίας της Ευρώπης.
Δεν θέλω να πάρω άλλο από το χρόνο σας. Να πω μόνο δύο λόγια για την Κύπρο πριν
ολοκληρώσω.
Η Κύπρος πρέπει να αποφασίσει γρήγορα τι θέλει. Έχει κινηθεί πάρα πολύ γρήγορα. Έχει
κινηθεί πάρα πολύ έξυπνα. Έχει κινηθεί «κάτω από τα ραντάρ», και αυτή είναι η επιτυχία
της. Η Κύπρος –να προσθέσω κάτι σε αυτό που ειπώθηκε πριν- διαμεσολαβεί για να βρεθεί
μία χρυσή τομή μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Και αυτό δείχνει
πώς ένα μικρό κράτος, δεχόμενο πίεση, μπορεί πραγματικά να ασκεί διεθνή πολιτική χωρίς
φόβο και πάθος θα προσέθετα. Πρέπει, όμως, να αποφασίσει γρήγορα τι θέλει ως προς το
κομμάτι των εξαγωγών. Θέλει LNG; Θέλει αγωγό; Θέλει την Ευρώπη; Θέλει κάτι άλλο;
Αυτές οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν γρήγορα. Δεν μπορούν να περιμένουν. Και, βέβαια,
η επικείμενη συμφωνία με την τρόικα, ελπίζω να μην επηρεάσει αρνητικά την προοπτική
για την Κύπρο.
Επίσης, πρέπει να διαφυλάξει και να διασφαλίσει τις συμφωνίες με τα γειτονικά της κράτη.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να κάνει κάτι τέτοιο η Κύπρος. Και πρέπει να ενισχύσει
θεσμικά τις θέσεις με τα γειτονικά της κράτη.
Κάνει κάτι επίσης, κατά την εκτίμησή μου, εύστοχο η Κυπριακή Δημοκρατία. Επιχειρεί να
θωρακίσει τις επενδύσεις και την ενέργεια που θα παράξει, μέσω συμφωνιών με εταιρείες
που προέρχονται από όλα τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων
Εθνών. Αυτό είναι μία πολιτική πράξη η οποία δείχνει διορατικότητα, αλλά σε κάθε
περίπτωση διασφαλίζει την Κύπρο. Και όταν λέω, διασφαλίζει την Κύπρο, εννοώ ότι όσο
μεγαλύτερα είναι τα συμφέροντα, από διαφορετικές χώρες, που διακυβεύονται στην
περιοχή, τόσο καλύτερες θα είναι οι διασφαλίσεις για το κράτος ή τα κράτη που παράγουν
ενέργεια έναντι τρίτον, οι οποίοι απειλούν, αμφισβητούν την εθνική κυριαρχία, την εδαφική
ακεραιότητα κ.ο.κ..
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο εκτιμώ ότι στην εν εξελίξει συνεργασία μεταξύ Ελλάδος –
Κύπρου – Ισραήλ, που έχει πολλά θετικά, θα πρέπει, τουλάχιστον στο κομμάτι
διαμετακόμισης ενέργειας, να προσθέσουμε ένα –τουλάχιστον ένα- μουσουλμανικό
αραβικό κράτος της περιοχής. Γιατί; Διότι αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, θα δώσουμε τη
δικαιολογία που κάποιοι επιζητούν για να δείξουν και να αναδείξουν την εν λόγω
συνεργασία ως έναν άξονα ο οποίος αντίκειται στα συμφέροντα των μουσουλμάνων, των
Αράβων της περιοχής. Δεν έχουμε κανένα λόγο να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να κινηθούμε
με ευρωπαϊκό καπέλο –αυτό είναι σαφές- ανεξάρτητα από το πώς ορίζουμε τα συμφέροντά
μας. Κινούμενοι με ευρωπαϊκό καπέλο πρέπει να επιζητήσουμε την εμπλοκή των
περισσοτέρων δυνατών κρατών της περιοχής. Όποιος δεν επιθυμεί για τους δικούς του
λόγους, ας τεθεί στο περιθώριο. Και γνωρίζουμε πάνω – κάτω ποιοι δεν επιθυμούν για τους
δικούς τους λόγους. Εμείς, όμως, δεν έχουμε κανένα λόγο να αποκλείσουμε από αυτή τη
διαδικασία κανένα κράτος της περιοχής.
Μην δώσουμε άλλοθι. Δεν πρέπει να δώσουμε άλλοθι. Είναι μία τακτική κίνηση, κατά την
εκτίμησή μου, μιας ευρύτερης στρατηγικής σκέψης.
Και, βέβαια, θα πρέπει να ενισχύσουμε –και η ΑΟΖ είναι ένας τρόπος- οπωσδήποτε τα
κυριαρχικά μας δικαιώματα, όποια από αυτά τίθενται σε αμφισβήτηση, από όποιους κι αν
αυτά τίθενται.
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Φίλη για την τοποθέτησή του, ειδικότερα
για τα θέματα της ανάγκης ευρέσεως φυσικών πόρων για την ενέργεια στην Ευρώπη και για
τους δρόμους τους οποίους χρειάζεται να βρει η διεθνής κοινότητα για να τροφοδοτήσει την
Ευρώπη και, βέβαια, το γεωστρατηγικό πλεονέκτημα της Ελλάδας σε όλη αυτή τη
διαδικασία.
Θα ήθελα να δώσω το λόγο τώρα στον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Μάνο
Καραγιάννη.
ΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ: Καλή σας ημέρα.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω κατ’ αρχήν τους διοργανωτές για την ευγενική πρόσκληση και
για την ευκαιρία που μου δίνουν σήμερα να μοιραστώ μερικές σκέψεις δικές μου με εσάς.
Η δική μου παρουσίαση αφορά τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τα
νέα γεωπολιτικά δεδομένα. Βασίζεται πάνω σε μία μελέτη που κάναμε μαζί με το
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας πριν τρεις μήνες και που δημοσιεύτηκε στα ελληνικά. Όποιος
θέλει μπορεί να επικοινωνήσει αργότερα μαζί μου και να του τη στείλω με ένα PDF ή να
του τη δώσω.
Θα ξεκινήσω, λοιπόν, με κάποια βασικά στοιχεία σχετικά με την αγορά φυσικού αερίου,
γιατί μιλάμε για φυσικό αέριο σήμερα.
Η δομή του αγοράς του φυσικού αερίου, φυσικά. είναι πάρα πολύ διαφορετική από εκείνη
του πετρελαίου. Σας θυμίζω ότι η τιμή του φυσικού αερίου συνήθως είναι αποτέλεσμα
διαπραγματεύσεων. Η δομή της αγοράς είναι πάρα πολύ διαφορετική. Έχουμε κυρίως τρεις
μεγάλες αγορές: Έχουμε την αγορά της Βόρειας Αμερικής. Έχουμε την αγορά της Ευρώπης,
Ευρώπη – Μεσόγειος. Και, φυσικά, έχουμε και την αγορά της Ασίας.
Δεν είναι, λοιπόν, μία πλήρως παγκοσμιοποιημένη αγορά. Έχουμε κάποιες συγκεκριμένες
δυσκολίες σε ό,τι αφορά τη μεταφορά του καυσίμου. Χρησιμοποιούμε κυρίως αγωγούς,
γιατί οι οικονομίες κλίμακος επιτάσσουν την κατασκευή αγωγών. Φυσικά, τα τελευταία
είκοσι χρόνια έχει αναπτυχθεί και είναι αρκετά οικονομική και η μεταφορά με τη μορφή
υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Η δική μου παρουσίαση, όπως σας είπα και στην αρχή, αφορά καθαρά την Ανατολική
Μεσόγειο. Αφορά, δηλαδή, τα κοιτάσματα τα οποία έχουμε βρει ή σχεδόν έχουμε βρει, στη
θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ισραήλ – Κύπρου – Αιγύπτου.
Δεν θα μιλήσω, λοιπόν, καθόλου για κοιτάσματα τα οποία δεν έχουμε βρει και απλώς
πιθανολογούμε ότι μπορεί να υπάρχουν, όπως εκείνα τα οποία ενδεχομένως υπάρχουν
νοτίως της Κρήτης.
Το μεγάλο, λοιπόν, ερώτημα τα οποίο προκύπτει, κατ’ αρχήν, σε ό,τι αφορά αυτά τα
κοιτάσματα είναι πώς θα γίνει η διαμετακόμιση. Δηλαδή, θα χρησιμοποιήσουμε έναν
αγωγό; Θα χρησιμοποιήσουμε μία διαδικασία υγροποίησης και στη συνέχεια αεριοποίησης;
Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά ζητήματα, γιατί έχουν και πρακτικές επιπτώσεις.
Να δούμε, λοιπόν, το χάρτη. Νομίζω πως το Ισραήλ, απ’ ό,τι έχω καταλάβει κιόλας από
συζητήσεις που γίνονται κατά καιρούς, έχει αφήσει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Δηλαδή,
είναι αρκετά πιθανόν να οδηγηθεί σε μία λύση υγροποίησης. Ταυτόχρονα, δεν αποκλείει και
την πιθανότητα να κατασκευαστεί ένας υποθαλάσσιος αγωγός που να συνδέει την
Ανατολική Μεσόγειο με τον ελλαδικό χώρο και στη συνέχεια με την Ευρώπη.
Στην πλευρά της Κύπρου νομίζω ότι έχει αποσαφηνιστεί. Μπορούμε, βέβαια, να
περιμένουμε και τον κ. Ιωσήφ αργότερα να μας πει κι αυτός την άποψή του. Απ΄ ό,τι, όμως,
έχω καταλάβει εγώ από συζητήσεις που έχω κάνει με Κυπρίους πολιτικούς, έχουν σχεδόν
οδηγηθεί στη λύση της υγροποίησης. Δεν συζητούν, δηλαδή, στην πραγματικότητα την ιδέα
κατασκευής αγωγού, με το σκεπτικό ότι αυτό δεσμεύει την Κύπρο -τη δεσμεύει
γεωγραφικά, τη δεσμεύει πολιτικά- και ότι θα είναι μία δαπανηρή υπόθεση η κατασκευή
αγωγού μέσω της Ελλάδος. Άρα, απ’ ό,τι βλέπω, οι Κύπριοι μάλλον προσανατολίζονται στη
διαδικασία υγροποίησης.
Εδώ βλέπουμε την πιθανή διαδρομή του αγωγού που θα συνδέει την Ανατολική Μεσόγειο,
την Κρήτη, την Ηπειρωτική Ελλάδα, την Ιταλία κ.ο.κ.Θα ήθελα στη συνέχεια -γιατί δεν γίνεται αλλιώς, είμαι πολιτικός επιστήμονας- να σας πω
κάτι που αφορά τη θεωρία. Ούτως ή άλλως οι σχολές σκέψεις που υπάρχουν είναι μόνο δύο.
Δεν θα σας κουράσω με θεωρίες. Αυτές οι σχολές σκέψεις, όμως, μας οδηγούν σε
διαφορετικές πολιτικές. Άρα, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τι λέει η θεωρία, τι λένε
αυτές οι σχολές σκέψεις για την υπόθεση της ενέργειας.
Υπάρχουν, λοιπόν, δύο βασικές σχολές:
Η μία είναι η ρεαλιστική σχολή σκέψης, που λέει ότι η ενέργεια συνδέεται με την εθνική
ασφάλεια, ότι οι εταιρείες είναι στην πραγματικότητα το μακρύ χέρι των κυβερνήσεων.
Αυτό σημαίνει, λοιπόν, ότι όταν υπογράφουμε ένα συμβόλαιο με τη γαλλική εταιρεία
TOTAL, στην πραγματικότητα υπογράφουμε το συμβόλαιο με τη γαλλική κυβέρνηση.
Η ρεαλιστική σχολή, επίσης, υποστηρίζει, ότι οι υδρογονάνθρακες δεν είναι ανεξάντλητοι,
ότι κάποια στιγμή θα φτάσουμε στο ζενίθ και στη συνέχεια θα αρχίσει η πτώση, θα αρχίσει
η μείωση της εκμετάλλευσης. Αυτό τι σημαίνει πρακτικά; Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχουν
συνεχώς διαμάχες, θα υπάρχουν ανταγωνισμοί. Αφού μειώνονται συνέχεια τα αποθέματα,
οι κυβερνήσεις θα νιώθουν συνεχώς την ανάγκη να εκμεταλλεύονται, να ελέγχουν κ.ο.κ..
Αυτή, λοιπόν, είναι η ρεαλιστική σχολή σκέψης. Επαναλαμβάνω, υποστηρίζει ότι η
ενέργεια συνδέεται άρρηκτα με το θέμα της ασφάλειας.
Υπάρχει μία φιλελεύθερη σχολή σκέψης που λέει ότι η ενέργεια δεν συνδέεται με την
εθνική ασφάλεια, ότι η αγορά των υδρογονανθράκων, είτε μιλάμε για πετρέλαιο είτε μιλάμε
για φυσικό αέριο, είναι μία αγορά η οποία δεν επιδέχεται ρύθμισης και είναι μία αγορά η
οποία συνεχώς θα ανανεώνεται με νέα κοιτάσματα. Σας θυμίζω ότι πολύ πρόσφατα
βρέθηκαν πολύ μεγάλα κοιτάσματα μη συμβατικού, ας πούμε, φυσικού αερίου στις
Ηνωμένες Πολιτείες, σε βαθμό που να έχει αλλάξει πια και το σκεπτικό των Ηνωμένων
Πολιτειών σχετικά με τα θέματα του φυσικού αερίου. Πολύ απλά δεν χρειάζεται να
εισάγουν πια φυσικό αέριο. Έχουν βρει αρκετό φυσικό αέριο στη Βόρειο Αμερική για να
είναι για τα επόμενα τριάντα, σαράντα χρόνια αυτάρκεις.
Άρα, δεν χρειάζεται να αγχωνόμαστε για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Συνεχώς θα
βρίσκουμε.
Σας θυμίζω, εξάλλου, ότι η Αλάσκα είναι κλειστή, η Ανταρκτική είναι κλειστή, οι ωκεανοί
δεν έχουν ανοίξει. Άρα, γιατί να αγχωνόμαστε; Δεν υπάρχει λόγος.
Η φιλελεύθερη σχολή υποστηρίζει, επίσης, ότι η αλληλεξάρτηση μεταξύ καταναλωτών και
παραγωγών, είναι κάτι θετικό, δεν είναι κάτι αρνητικό. Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε αν,
δηλαδή, εισάγουμε το φυσικό αέριο από μία συγκεκριμένη χώρα, όπως τη Ρωσία, δεν
χρειάζεται να ανησυχούμε αν οι αγωγοί περνάνε από μία άλλη συγκεκριμένη χώρα, όπως
είναι η Τουρκία. Μιλάμε για business. Άρα δεν χρειάζεται εδώ να υπάρχουν κρατικές
παρεμβάσεις.
Υπάρχει και μία τρίτη άποψη. Και η άποψη αυτή λέει ότι η πολιτική έπεται της οικονομίας.
Άρα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εργαλειακά την ενέργεια για να επιλύσουμε απτές
πολιτικές διαφορές
Για παράδειγμα: Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν σημαντικότατες πολιτικές διαφορές.
Κατασκευάζουν έναν αγωγό, τον αγωγό Καράτσαμπε – Κομοτηνή και με αυτό τον τρόπο
κάπως θα βελτιωθεί το κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες.
Υπάρχουν, λοιπόν, δύο βασικές σχολές σκέψης. Και επαναλαμβάνω, τις καταθέτω στο
τραπέζι του διαλόγου, γιατί η κάθε σχολή σκέψης έχει διαφορετική πολιτική. Εάν, λοιπόν,
είμαστε καχύποπτοι –θα το θέσω απλά- τότε θα πράξουμε με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Εάν
είμαστε αισιόδοξοι και πιστεύουμε στη συνεργασία και την αλληλεξάρτηση, θα πράξουμε
με έναν άλλο τρόπο.
Δύο κουβέντες για τη στρατηγική αξία των Κυπριακών και των Ισραηλινών κοιτασμάτων:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στον
πλανήτη. Είναι, όμως, μία οντότητα η οποία ελέγχει μόνο το 2,5% των παγκοσμίων
αποθεμάτων. Είμαστε, λοιπόν, εξαιρετικά άτυχοι.
Αυτό, φυσικά, μπορεί να αλλάξει αν επιβεβαιωθεί η ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού
αερίου στον Αρκτικό Κύκλο. Και θα αλλάξει, γιατί πολύ απλά η Ευρώπη είναι ένας πολύ
σημαντικό παίχτης στην περιοχή. Είτε μέσω της Δανίας είτε μέσω της Νορβηγίας –που δεν
είναι μέλος, αλλά στην πραγματικότητα είναι συνδεδεμένο μέλος- η Ευρώπη, εάν
επαληθευθούν οι προβλέψεις που λένε ότι ο Αρκτικός Κύκλος είναι πολύ πλούσιος σε
υδρογονάνθρακες, μπορεί μετά από τριάντα χρόνια να μην έχει κανένα πρόβλημα. Προς το
παρόν, όμως, η Ευρώπη εισάγει πάρα πολύ φυσικό αέριο από τη Ρωσία, σχεδόν 40%.
Ο δεύτερος προμηθευτής είναι η Νορβηγία, μία χώρα με την οποία δεν υπάρχει κανένα
πρόβλημα.
Ο τρίτος προμηθευτής είναι η Αλγερία, μία χώρα η οποία έχει σοβαρά πολιτικά ζητήματα.
Να δούμε, λοιπόν, τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου υπό το πρίσμα της εξάρτησης
που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι των τριών αυτών χωρών, δηλαδή Ρωσία, Νορβηγία,
Αλγερία.
Όσον αφορά τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί προς το παρόν στην Ανατολική Μεσόγειο, το
Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο, που νομίζω ότι είναι έγκυρο –δεν θα το
αμφισβητήσουν, νομίζω, οι περισσότεροι που βρίσκονται εδώ σήμερα- κάνει μία πρόβλεψη
για περίπου τρεισήμισι τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Τρεισήμισι
τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα! Και όταν λέμε «Ανατολική Μεσόγειο» τι εννοούμε;
Εννοούμε Κύπρος – Ισραήλ – Αίγυπτος. Δεν εννοούμε Κρήτη. Δεν εννοούμε Ιόνιο.
Πόσο φυσικό αέριο καταναλώνει ετησίως η Ευρωπαϊκή Ένωση των είκοσι πέντε; Περίπου
πεντακόσια δισεκατομμύρια. Τρεισήμισι τρισεκατομμύρια δια πεντακόσια τι σημαίνει
πρακτικά; Σημαίνει ότι προς το παρόν το αέριο που έχει βρεθεί στην Ανατολική Μεσόγειο
μας καλύπτει για επτά χρόνια. Αυτό είναι. Τώρα, εάν βρεθεί περισσότερο, έχει καλώς.
Αυτή, λοιπόν, είναι τη δεδομένη στιγμή η κατάσταση. Άρα, ποια είναι η στρατηγική αξία;
Πρώτον, γεωγραφική εγγύτητα, κοιτάσματα τα οποία είναι πολύ κοντά στην Ευρωπαϊκή
Ένωση. Αυτό από μόνο του είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν είναι στη μέση του πουθενά.
Είναι δίπλα μας.
Δεύτερον, τα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στη
διαφοροποίηση των προμηθευτών, θα μειώσουν την υπέρμετρη εξάρτηση έναντι της
Ρωσίας. Εξ ου κι, αν θέλετε, η ψύχρανση ή –να χρησιμοποιήσω μία άλλη λέξη- η
διστακτικότητα που υπάρχει από τη Ρωσική πλευρά έναντι των Κυπριακών κοιτασμάτων.
Οι Ρώσοι θέλουν ένα κυριαρχικό ρόλο στο ευρωπαϊκό ενεργειακό γίγνεσθαι. Ξαφνικά
παρουσιάστηκε ένας άλλος δυνητικός προμηθευτής. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Σημαίνει
ότι θα μειωθεί, έστω και λίγο, η εξάρτηση έναντι της Ρωσίας.
Το τρίτο στοιχείο που τα καθιστά στρατηγικά είναι, φυσικά, ότι θα συμμετέχουν εκεί
Ευρωπαίοι. Ευρωπαϊκές εταιρείες θα βγάλουν χρήματα, θα φορολογηθούν από τις
ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, θα επωφεληθεί ο Ευρωπαίος καταναλωτής.
Αυτή, λοιπόν, είναι η στρατηγική αξία αυτών των κοιτασμάτων.
Μερικοί χάρτες για τον ευρωμεσογειακό χώρο. Να δείτε λίγο τα δίκτυα των αγωγών.
Βλέπετε ότι ο μεσογειακός χώρος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Ευρώπη. Η
Μεσόγειος είναι μία ευρωπαϊκή θάλασσα.
Εδώ η διαφάνεια είναι λίγο παλιά. Από το 2004 δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα.
Πιστέψτε με. Η Ρωσία έχει περίπου το 26% με 30% των παγκοσμίων αποθεμάτων. Η Μέση
Ανατολή, δηλαδή Ιράν, Κατάρ, Ηνωμένα Εμιράτα, έχει το 40%. Και οι υπόλοιπες
περιφέρειες του κόσμου έχουν το υπόλοιπο ποσοστό.
Φαντάζομαι ότι έχω δέκα λεπτά. Στα δέκα λεπτά που έχω, θα προσπαθήσω, υπό το πρίσμα
της ρεαλιστικής σχολής σκέψης, να περιγράψω πολύ γρήγορα τη στρατηγική των μεγάλων
χωρών, των μεγάλων παικτών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκική στρατηγική είναι δεδομένη. Η Τουρκία ακολουθεί τη γνωστή διπλωματία των
κανονιοφόρων. Έχει ηγεμονικές βλέψεις. Είναι μία χώρα η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται
σε μία μεταβατική εποχή. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Ποια είναι αυτή η μεταβατική
εποχή; Από μία μεσαία δύναμη, με περιορισμένες διεκδικήσεις στο εγγύς εξωτερικό,
εξελίσσεται σε μία ηγεμονική περιφερειακή δύναμη. Και νομίζω ότι υπάρχουν πάρα πολλές
αποδείξεις, που καταδεικνύουν αυτό το συμπέρασμα. Δηλαδή, το εξοπλιστικό της
πρόγραμμα, το γεγονός ότι έχει χτίσει γέφυρες με χώρες τις οποίες πριν επέλεγε να
αγνοήσει, όπως, για παράδειγμα, τη Λιβύη, το γεγονός ότι το δόγμα της εξωτερικής
πολιτικής έχει αλλάξει, το γεγονός ότι έσπασε τη σχέση της με το Ισραήλ, ώστε να χτίσει
μια μεγαλύτερη σχέση όχι απλώς με τους Άραβες, αλλά και με όλο το μουσουλμανικό
κόσμο.
Και, φυσικά, αυτό που παρατηρείται είναι μία σχετική αυτονόμηση της Τουρκίας έναντι
κάποιων πολύ βασικών επιλογών της Δύσης, για παράδειγμα το Ιράν. Το Ιράν αυτή τη
στιγμή είναι το νούμερο ένα θέμα ασφάλειας για τις δυτικές χώρες. Και βλέπουμε ότι η
Τουρκία σχεδόν αυτονομείται.
Η Ισραηλινή στρατηγική: Υπάρχει μία καχυποψία για τη νέα Τουρκία. Νομίζω ότι αυτή η
καχυποψία αποτυπώνεται κυρίως σε δηλώσεις των πολιτικών, παρά των διπλωματών. Οι
Ισραηλινοί διπλωμάτες έχουν ακόμα την κρυφή ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει στην Τουρκία,
ότι θα ανατραπεί αυτή η πολιτική, ότι θα έρθει μία άλλη, νέα κυβέρνηση, μετά τη φυγή, ας
πούμε, λόγω ηλικίας ή προβλημάτων υγείας του Ερντογάν και αυτή η νέα κυβέρνηση θα
εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Αυτή είναι η κρυφή ελπίδα των Ισραηλινών
διπλωματών. Όποιος μπορεί να μιλήσει με Ισραηλινούς διπλωμάτες, θα δει ότι
διαφοροποιείται η Ισραηλινή γραφειοκρατία από την Ισραηλινή πολιτική ελίτ. Δηλαδή, οι
γραφειοκράτες Ισραηλινοί, οι διπλωμάτες, μιλάνε πολύ διαφορετικά για την Τουρκία απ’
ό,τι ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών, που είναι ο Λίμπερμαν. Δεν υπάρχει καμία σχέση.
Αυτό, λοιπόν, μου δείχνει ότι μέσα στο Ισραήλ υπάρχει ένα κομμάτι –τουλάχιστον στο
Υπουργείο Εξωτερικών- που έχει επενδύσει πάρα πολύ στην Τουρκία και αρνείται να
συμβιβαστεί με τη νέα πραγματικότητα. Και ποια είναι η νέα πραγματικότητα; Ότι η
Τουρκία Ισλαμοποιείται. Και Ισλαμοποιείται από κάτω προς τα πάνω και όχι από πάνω
προς τα κάτω. Αν δεν ήταν ο Ερντογάν και ήταν κάποιος άλλος, πάλι τα ίδια θα
γινόντουσαν. Αν θέλετε, το αναλύουμε μετά.
Το αέριο είναι ένα εργαλείο προώθησης των Ισραηλινών συμφερόντων. Η Ανατολική
Μεσόγειος είναι ο ζωτικός χώρος πλέον του Ισραηλινού κράτους. Ειδικά μετά τα γεγονότα
της Αραβικής Άνοιξης, οι Ισραηλινοί ασφυκτιούν. Η μόνη δίοδος προς τον ελεύθερο κόσμο,
προς τη Δύση, είναι διαμέσου της Ανατολικής Μεσογείου, δηλαδή Κύπρος και Ισραήλ.
Να το πούμε με απλά λόγια: Πιο πολύ μας χρειάζονται οι Ισραηλινοί παρά εμείς.
Υπάρχει στοχοποίηση του Ιράν. Το Ιράν είναι το Νο1 ζήτημα για τους Ισραηλινούς.
Και, φυσικά, υπάρχει ένας τεράστιος προβληματισμός για τις εξελίξεις στην Αίγυπτο, που
ήταν ο πυλώνας της δυτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Βλέπουμε μέρα με τη μέρα διαφοροποιήσεις, αυτονομήσεις, Ισλαμοποίηση σε πολιτικό
επίπεδο. Άρα, υπάρχει αυτός ο μεγάλος προβληματισμός όχι μόνο στη Δύση, αλλά και
γενικότερα στην περιοχή, τι θα γίνει με την Αίγυπτο.
Ευρωπαϊκή Ένωση: Ξέρουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να χαράξει μία σοβαρή
κοινή εξωτερική πολιτική. Αυτό δεν συνιστά έκπληξη για τους διεθνολόγους. Η Ευρωπαϊκή
Ένωση δεν είναι κράτος. Είναι μία οντότητα που απαρτίζεται από είκοσι επτά κράτη. Πώς
θα μπορούσε να χαράξει μία καλύτερη πολιτική δηλαδή; Αυτό, όμως, που προσπαθεί να
κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να χαράξει μία πιο λειτουργική κοινή ενεργειακή πολιτική.
Κι ένας από τους βασικούς στόχους αυτής της κοινής ενεργειακής πολιτικής είναι η
διαφοροποίηση των προμηθευτών, η μείωση της υπέρμετρης εξάρτησης από τη Ρωσία, η
οποία, βέβαια, είναι ένας πάρα πολύ καλός ενεργειακός εταίρος. Είναι αξιόπιστος. Κανείς,
όμως, δεν θέλει να εξαρτάται υπέρμετρα από έναν προμηθευτή. Με όρους ελεύθερης
αγοράς είναι καταστροφικό.
Κι εδώ ακριβώς μπαίνει η στρατηγική αξία, που σας ανέφερα πριν, των Κυπριακών, των
Ισραηλινών κι ενδεχομένως των Ελληνικών κοιτασμάτων: Μειωμένες στρατιωτικές
δαπάνες. Δεν είναι στρατιωτικός παίκτης η Ευρωπαϊκή Ένωση στην περιοχή. Έχουμε το
πρόβλημα της ύφεσης. Η ύφεση τι σημαίνει πρακτικά; Σημαίνει και μειωμένες ενεργειακές
ανάγκες. Δεν καίγεται απόλυτα η Ευρωπαϊκή Ένωση για το φυσικό αέριο σήμερα που
μιλάμε. Αν αρχίσει και
τρέχει» η οικονομία της πάλι με ένα 2,5%, 3%, 4% -που είναι απίστευτο σενάριο, δεν το
βλέπω να γίνεται- τότε αυτό σημαίνει ότι θα θέλουμε συνεχώς μεγαλύτερες εισαγωγές.
Ενεργειακή εξάρτηση από δύσκολες χώρες. Αυτό που σας ανέφερα πριν.
Και, φυσικά, υπάρχει το μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι μεγάλες
χώρες που την απαρτίζουν, έχουν μακροχρόνιο σχεδιασμό. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι
βλέπουν και πέρα του ορίζοντα των εκλογών, όπως συνήθως βλέπει η ελληνική πολιτική
τάξη και κοιτούν και το απώτερο μέλλον.
Αμερικανική στρατηγική: Δεν υπάρχει αποσαφηνισμένη αμερικανική στρατηγική. Χθες που
έγινε η τελετή έναρξης της δεύτερης θητείας, όποιος διάβαζε λίγο αμερικανικές εφημερίδες,
θα έβλεπε ότι υπήρχε μία πολλή μεγάλη κριτική του αμερικανικού Τύπου έναντι της
Κυβέρνησης Ομπάμα ακριβώς για την έλλειψη στρατηγικής όχι μόνο στη Μέση Ανατολή,
αλλά και στην Αφρική και στην Ασία.
Απ΄ ό,τι φαίνεται, όμως, αυτή η υπό διαμόρφωση αμερικανική στρατηγική, έχει ως βασικό
στόχο, φυσικά, τη διατήρηση της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας στη Μέση Ανατολή. Η
σχέση με το Ισραήλ παραμένει πάρα πολλή στενή, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα. Το Ισραήλ
είναι ο προνομιακός συνομιλητής των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή. Υπάρχει μία, θα
έλεγα, υπέρμετρη έμφαση στα θέματα του Ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Ανησυχούν
ίσως παραπάνω απ’ ό,τι θα έπρεπε. Το θέμα, όμως, αυτό έχει πια γίνει κι ένα θέμα
εσωτερικής ατζέντας. Δηλαδή, η Κυβέρνηση Ομπάμα δεν έχει την πολυτέλεια να ρίξει τους
τόνους έναντι του Ιράν, γιατί πολύ απλά έχει μία πολλή ισχυρή αντιπολίτευση στο
Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, αλλά και μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα, που συνεχώς μιλάει για
τον κίνδυνο που προέρχεται από το Ιράν.
Και, φυσικά, υπάρχει ένας προβληματισμός για τη σχετική αυτή αυτονόμηση, που
περιέγραψα προηγουμένως, της Τουρκίας έναντι των δυτικών επιλογών.
Ρωσική στρατηγική: Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Ανατολική Μεσόγειο. Δεν υπάρχει
καμία αμφιβολία. Μόνο τα ναυτικά γυμνάσια να δει κανείς που έχουν κάνει οι Ρώσοι τα
τελευταία δύο χρόνια, καταλαβαίνει ότι κάτι έχει αλλάξει στην περιοχή. Η Ρωσία διεκδικεί
με αξιώσεις ένα περιφερειακό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Φυσικά, έχει επενδύσει
πάρα πολύ στο καθεστώς του Άσαντ στη Συρία. Και καταλαβαίνετε ότι αν υπάρχει
ανατροπή του καθεστώτος και εγκαθίδρυση μιας σουνιτικής κυβέρνησης, οι Ρώσοι θα
εξαφανιστούν από αυτό το κομμάτι της Ανατολικής Μεσογείου, γιατί έχουν επενδύσει όλα
τα χαρτιά τους πάνω στον Άσαντ και στους Αλαουίτες. Άρα, εάν γίνει το μοιραίο και
ανατραπεί αυτό το καθεστώς κι έρθουν στην εξουσία Σουνίτες, οι οποίοι συνεργάζονται με
το Κατάρ, συνεργάζονται με την Τουρκία και ίσως λίγο πιο πέρα συνεργάζονται και με την
Αμερική, η Ρωσία δεν θα έχει κανένα ρόλο πια σε αυτή την περιοχή της Ανατολικής
Μεσογείου.
Στήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας πολιτικά, διπλωματικά. Ναι, είναι αληθές ότι η Ρωσία
είναι ο μεγάλος σύμμαχος της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Στα
θέματα, όμως, φυσικού αερίου θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι αυτό δεν ισχύει. Δηλαδή,
ναι μεν έχουν υποστηρίξει το δικαίωμα της Κυπριακής Κυβέρνησης να κλείνει συμφωνίες
για ΑΟΖ, να χαράξει η Κυπριακή Δημοκρατία τη δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη,
αλλά κατά τα άλλα εγώ δεν βλέπω οι Ρώσοι να βάζουν πλάτη –να το πω απλά- σε αντίθεση
με άλλους, όπως για παράδειγμα οι Γάλλοι, οι οποίοι έχουν ενεργό ενδιαφέρον στην
περιοχή και προσπαθούν με χίλιους τρόπους να στηρίξουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν
βλέπω, δηλαδή, κάτι αντίστοιχο από την πλευρά της Ρωσίας.
Ταυτόχρονα, οι σχέσεις Ρωσίας – Ισραήλ είναι εξαιρετικές. Είναι εξαιρετικές, όμως, κυρίως
στον οικονομικό τομέα. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν ενάμιση
εκατομμύριο ρωσόφωνοι μέσα στο Ισραήλ.
Άρα, η Ρωσία, για να συνοψίσω, διεκδικεί περιφερειακό ρόλο και διαθέτει ερείσματα
παντού, ακόμα και στην Τουρκία. Οι τουρκικές επενδύσεις στη Ρωσία πέρυσι ήταν περίπου
10.000.000.000. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας ήταν 50.000.000.000. Και
η πρόβλεψη είναι ότι τα επόμενα πέντε χρόνια θα πάει στα 100.000.000.000. Αντιθέτως, το
Ελληνορωσικό εμπόριο πέρυσι ήταν 4.000.000.000, για να δούμε και λίγο τα μεγέθη. Άρα,
μπορεί η Ρωσία να τα «σπάσει» αύριο με την Τουρκία; Γίνεται αυτό;
Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων για τα περιφερειακά τεκταινόμενα.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Η εκμετάλλευση του αερίου θα δημιουργήσει δύο
κατηγορίες χωρών: Τους έχοντες και τους μη έχοντες, αυτούς που θα έχουν φυσικό αέριο
και θα επωφεληθούν τα μέγιστα από την εκμετάλλευσή του και εκείνοι οι οποίοι δεν θα
έχουν και πολύ απλά, θα ζηλεύουν, θα φθονούν.
Άρα, πρέπει να αναμένουμε εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να αναμένουμε
ανταγωνισμούς.
Τελευταία διαφάνεια: Φυσικό αέριο και Κυπριακό. Έχει γίνει μεγάλη συζήτηση στην Κύπρο
σχετικά με τη χρησιμοποίηση του φυσικού αερίου ως ένα εργαλείο επίλυσης. Τέθηκε μία
πρόταση από τους Αμερικανούς και υιοθετήθηκε και από την κυβέρνηση του Δημήτρη
Χριστόφια, σχετικά με την κατασκευή ενός «αγωγού ειρήνης». Δηλαδή, να κατασκευαστεί
ένας αγωγός που να μεταφέρει το φυσικό αέριο της Κύπρου στην Τουρκία και με αυτό τον
τρόπο κάπως να επιλυθεί το Κυπριακό.
Δεν έχω χρόνο, δυστυχώς, να επεκταθώ, αλλά θα σας πω το εξής: Αυτή η πρόταση έχει
συζητηθεί πάρα πολλές φορές σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Για παράδειγμα: Αρμενία,
Ναγκόρνο - Καραμπάχ, Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία. Αγωγός Ρωσία – Αμπχαζία – Γεωργία.
Αγωγός Ιράν – Πακιστάν – Ινδία. Ποτέ δεν προχώρησε «αγωγός ειρήνης». Όταν, δε,
προχώρησε, όπως στην περίπτωση Καράτσαμπε – Κομοτηνής, είδαμε ότι αυτό δεν είχε
καμία επίπτωση στα θέματα ασφάλειας.
Ποιες είναι οι πιθανότητες ενός θερμού επεισοδίου μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας; Είναι
πάρα πολύ λίγες. Στο βιβλίο του ο Νταβούτογλου –είναι μία πρωτογενής πηγή, αφού είναι
Υπουργός Εξωτερικών- λέει ρητώς ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα συμφέρον να ξεσπάσει
μία θερμή σύγκρουση στην Ανατολική Μεσόγειο –και υπονοούσε, φυσικά, την Κύπρο, δεν
υπονοούσε το Ισραήλ την εποχή που το έγραψε- γιατί πολύ απλά με αυτό τον τρόπο θα
ακυρωθεί ο ενεργειακός άξονας Μπακού – Τσεϊχάν. Θέλουν οι Τούρκοι έξω από το Τσεϊχάν
θερμό επεισόδιο; Δεν το θέλουν.
Άρα, θα συμφωνήσω με τον κ. Φίλη, που αν κατάλαβα καλά είπε ότι μάλλον μπλοφάρουν
οι Τούρκοι.
Η εκμετάλλευση, όμως, υδρογονανθράκων –να σας εισάγω και σε μία άλλη προβληματικήοδηγεί αναπόφευκτα στον εθνοκεντρισμό. Οι Ελληνοκύπριοι θα έχουν τα χρήματα. Οι
υπόλοιποι δεν θα τα έχουν. Άρα, θα επιλυθεί αυτό το πρόβλημα;
Κλείνω με κάποιες προτάσεις:
Πρώτον, πρέπει να γίνει μία συστηματική εκστρατεία ενημέρωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες
και στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκ μέρους της Κυπριακής Κυβέρνησης και αύριο,
ενδεχομένως, εκ μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης, για τη στρατηγική αξία των
κοιτασμάτων. Οι άνθρωποι στο εξωτερικό δεν έχουν καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Αντί
να πετάμε τα λεφτά μας για να διαφημίζουμε φέτα, ας διαφημίσουμε τον ενεργειακό μας
πλούτο.
Δεύτερον, συστηματική και οργανωμένη ενδυνάμωση της συνεργασίας του φιλοϊσραηλινού
λόμπυ με ό,τι έχει απομείνει από το ελληνικό λόμπυ, γιατί στην πραγματικότητα δεν
λειτουργεί.
Τρίτον, αγορά σύγχρονου εξοπλισμού εκ μέρους, βέβαια, της Κυπριακής Δημοκρατίας, για
την επιτήρηση της Κυπριακής ΑΟΖ. Τι σημαίνει αυτό; Παράκτια ραντάρ. Μη επανδρωμένα
αεροσκάφη. Περιπολικά. Αυτά δεν υπάρχουν. Πώς θα επιτηρήσουν οι Κύπριοι αυτό το
θαλάσσιο χώρο;
Τέταρτον, εφόσον το επιθυμεί η Κύπρος -γιατί κατά την περίοδο διακυβέρνησης του
Δημήτρη Χριστόφια δεν το επιθυμούσε- ενεργοποίηση του ενιαίου αμυντικού δόγματος.
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Καραγιάννη για την ανάλυση που μας έκανε
σχετικά με τα διεθνή αποθέματα και τις δυνατότητες υδρογονανθράκων που βρίσκονται
πλέον στην περιοχή τη δική μας και πώς μπορούν να εξελιχθούν στο μέλλον σαν αποφάσεις
των κυβερνήσεων που εμπλέκονται και γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά.
Θα ήθελα να δώσω το λόγο στον Πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων,
τον κ. Βασίλη Καρκούλια, ο οποίος έχει ένα πολύ ευρύ φάσμα γνώσεων πάνω στο θέμα των
υδρογονανθράκων και στο θέμα της έρευνας και εκμετάλλευσης, μεταπτυχιακά σε αυτό τον
τομέα, μία πρότερη εμπλοκή στο Γερμανικό Δημόσιο, όπως, επίσης, και στην Ευρωπαϊκή
Ένωση ως σύμβουλος για θέματα ενέργειας και ανάπτυξης.
Παρακαλώ πολύ να μας κάνει την παρουσίασή του.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΚΟΥΛΙΑΣ: Κατ’ αρχήν, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές
που μας κάλεσαν εδώ να πούμε την άποψή μας.
Θα πω ένα «ευχαριστώ» ιδιαίτερα στο Βουλευτή κ. Κικίλια, ο οποίος όντας γιατρός, προ
δύο, δυόμισι χρόνια ξεκίνησε μία καμπάνια σαν πολιτικός -που ευτυχώς έγινε και
Βουλευτής- για να φέρει ξανά το θέμα στην επικαιρότητα.
Μαζί με τον κ. Κικίλια –και πριν από αυτόν- και ο κ. Κονοφάγος και κάποιοι άλλοι
ασχολήθηκαν με το θέμα της ΑΟΖ, που εμείς συμφωνούμε απόλυτα.
Ένα ιδιαίτερο «ευχαριστώ» θα ήθελα να πω –και σας μιλάω ειλικρινά, αισθάνομαι ασφαλής
που είναι εδώ- στους εκπροσώπους του Γενικού Επιτελείου. Δεν ξέρω, σε εμένα –και σε
πολλούς άλλους- δίνει μία σιγουριά, όταν, μάλιστα, μιλάμε για ΑΟΖ.
Κύριε Α/ΓΕΕΘΑ, σας ευχαριστούμε που είστε εδώ και παρακολουθείτε αυτά τα φαινόμενα.
Εύχομαι να μη σας χρειαστούμε. Να είστε, όμως, εκεί μήπως σας χρειαστούμε.
Χρειαζόμαστε όραμα. Και ο κ. Κονοφάγος και ο κ. Κικίλιας το έθεσαν εξ αρχής. Δεν
μπορούμε να είμαστε πεσιμιστές. Δεν μπορούμε να λέμε «δεν έχουμε», «δεν κάνουμε»,
«δεν φτιάχνουμε». Πρέπει να έχουμε, πρέπει να κάνουμε, πρέπει να φτιάξουμε. Αρκετά
χρόνια μας έχει κυριεύσει η φοβία και ότι εμείς δεν μπορούμε.
Θα συμφωνήσω με τον κ. Κικίλια ότι αυτή η ιστορία της υφαλοκρηπίδας άρχισε να
υποχωρεί πλέον και να μπαίνουμε στα θέματα ΑΟΖ.
Εγώ θα ήθελα να προσθέσω ότι η ΑΟΖ δεν είναι μόνο η θαλάσσια στήλη, δεν είναι μόνο η
υποθαλάσσια έρευνα, αλλά είναι και ο αέρας, οι εγκαταστάσεις του αέρα, που καλούνται οι
Ένοπλες Δυνάμεις, όταν χρειαστεί, να υπερασπιστούν.
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων, που έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος,
περιλαμβάνει γύρω στους εξήντα πέντε επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων. Και ο κ.
Κονοφάγος είναι μέσα, ο οποίος έχει ανακατευθεί, έχει δουλέψει για τριάντα, τριάντα πέντε
χρόνια στα πετρέλαια. Πολλές φορές μας κάνει εντύπωση –δεν το λέω σαν παράπονο, αλλά
αντικειμενικά- που αυτοί οι επιστήμονες που ήταν πάνω στα τρυπάνια, που ήταν μέσα στις
γεωτρήσεις, που είδαν ατυχήματα, που είπαν απόψεις, που οι απόψεις αυτές είχαν σημασία
πολλών εκατομμυρίων δολαρίων και ακολουθήθηκαν, δεν ερωτούνται τόσο πολύ σήμερα.
Εγώ θα ήθελα να προσγειωθούμε –είμαστε προσγειωμένοι, αλλά ακόμα πιο πολύ- στην
έρευνα και στην παραγωγή υδρογονανθράκων.
Θα μιλήσω πολύ γρήγορα για τις δραστηριότητες που γίνονται αυτή τη στιγμή, για τις
προοπτικές που έχουμε, τα εμπόδια –μην τα ξεχνάμε αυτά- που παρουσιάζονται και δεν μας
αφήνουν να δώσουμε αυτά που πρέπει να δώσουμε. Πρέπει να εντάξουμε –αν μπορέσουμετις ενέργειες που κάνουμε μέσα στην ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Το είπαν οι
προλαλήσαντες. Και θα πρέπει να φτιάξουμε και μία στρατηγική για τα πετρέλαια, για τους
υδρογονάνθρακες. Εμείς όταν λέμε «πετρέλαια», εννοούμε υδρογονάνθρακες. Πρέπει να
κάτσουμε κάτω, να σκεφτούμε τι θέλουμε να κάνουμε, με ένα χρονοδιάγραμμα εργασιών.
Και μιλάω γεωπολιτικά, μιλάω για στρατηγικούς συμμάχους και ποιους στην πράξη
μπορούμε να προσεταιριστούμε. Και τελικά, τα συμπεράσματα.
Αυτή τη στιγμή, δυστυχώς, στην Ελλάδα γίνονται μόνο τρία πράγματα:
Το πρώτο είναι ο διαγωνισμός «ανοιχτής πόρτας». Είναι τρεις περιοχές που έχουμε δώσει
στο Ιόνιο. Ο διαγωνισμός είναι εν εξελίξει. Θα δούμε ποιοι θα κερδίσουν αυτό το
διαγωνισμό. Είναι τρεις περιοχές, Γιάννενα, Κατάκολο και Πατραϊκός Κόλπος. Λίγοι έχουν
μείνει. Η παρουσία δεν ήταν τόσο μεγάλη, θα έλεγα εγώ. Εύχομαι το καλύτερο.
Τα σεισμικά: Έχετε ακούσει για τα καράβια. Οι ναυτικοί το παρακολουθούν. Το
παρακολουθούμε, όμως, κι εμείς με κάποια προγράμματα, τα οποία θα σας τα πω αργότερα.
Το τρίτο είναι ο Πρίνος. Θα μιλήσω λίγο γι’ αυτόν. Ο Πρίνος αυτή τη στιγμή είναι σε
δράση. Η ενεργειακή ελληνική εταιρεία με τριακόσια άτομα -οικογένειες- προσπαθεί να
επιβιώσει με χίλια οκτακόσια βαρέλια την ημέρα, όταν είχαν φτάσει πολλά βαρέλια. Και,
ευτυχώς, που υπέγραψε ο Υπουργός, ο κ. Λιβιεράτος και τώρα θα πάει στη Βουλή για να
αναπτύξει επιπλέον δραστηριότητες σε δύο πεδία που θα τα δούμε αργότερα.
Αυτές είναι οι τρεις περιοχές.
Πάμε στην «ανοικτή πόρτα». Είναι η περιοχή των Ιωαννίνων. Είναι η περιοχή του
Πατραϊκού. Και είναι και η περιοχή του Κατακόλου. Τα κοιτάσματα που αναμένονται –σας
το λέω στην πράξη- είναι περίπου ογδόντα με εκατό εκατομμύρια στα Γιάννενα –είναι ξηρά
αυτό, δεν είναι θάλασσα- γύρω στα διακόσια με πεντακόσια εκατομμύρια στον Πατραϊκό.
Εμείς δεν τα πιστεύουμε πολύ αυτά. Εμείς θέλουμε να αποδειχθούν. Όσον αφορά στο
Κατάκολο, εκεί υπάρχει μία ιδιομορφία. Κατ’ αρχήν, είναι πολύ λιγότερο, το 1/3, από τις
περιοχές που είχαν δοθεί παλαιότερα στο Κατάκολο. Από τα χίλια εννιακόσια τετραγωνικά
χιλιόμετρα περίπου, έχουν δοθεί γύρω στα πεντακόσια σαράντα πέντε. Ρωτήσαμε το
Υπουργείο. Δεν πήραμε απάντηση. Δεν ξέρω για ποιο λόγο το έχουν κάνει.
Αυτές οι περιοχές είναι περιοχές που είχαν δοθεί και το 1996. Από αυτές τις περιοχές
πήραμε αυτές τις τρεις και τις ξαναβγάλαμε σε διαγωνισμό. Εμείς διαφωνούμε λίγο σε
αυτά. Και θα σας πω αργότερα γιατί.
Ερχόμαστε στα σεισμικά: Το έχετε ακούσει όλοι. Η PGS. Έχει γίνει τεράστιο θέμα αυτό.
Εγκαίνια. Άνθρωποι πάνω – κάτω, στο κατάρτι. Είναι γεμάτο εκεί. Παρακολουθούν την
PGS. Όταν υπήρχε η Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου –υπάρχουν άνθρωποι δικοί μας εδώ
οι οποίοι ήταν πάνω στα καράβια- ξεκινούσαν δύο καράβια μαζί και έκαναν γεωφυσικά, τα
ίδια που κάνει και η PGS. Τα ίδια κάναμε και στην ξηρά. Και είχαμε κι ένα γεωτρύπανο. Ε,
τόσο ντόρο δεν κάναμε για όλα αυτά! Κάναμε ντόρο για την PGS. Το καλοδεχόμαστε, γιατί
είναι μετά από δεκαπέντε χρόνια. Και άρχισαν πάλι από την αρχή.
Εδώ είναι η υποτιθέμενη πορεία που είχε σχεδιάσει η PGS, αυτή που μετράει τώρα.
Βλέπετε ότι το δίκτυο εδώ πάνω είναι περίπου δέκα επί δέκα χιλιόμετρα. Το δίκτυο στη
θάλασσα, νότια της Κρήτης, είναι σαράντα επί σαράντα. Εμείς είπαμε κι εδώ ακόμα
περισσότερο. Μέσα σε ένα τετράγωνο μπορεί να κρύβονται δομές τις οποίες με το δίκτυο
σαράντα επί σαράντα δεν μπορούμε να τις εντοπίσουμε. Αυτό κάνει τώρα η PGS.
Βλέπουμε με ευχαρίστηση στο επόμενο σλάιντ ότι οι δομές, τουλάχιστον στη
βορειοανατολική, νοτιοδυτική κατεύθυνση, έχουν μπει στο μισό. Είναι είκοσι χιλιόμετρα
επί σαράντα. Αυτό μπορεί να σημαίνει –ενδεχομένως, δεν το ξέρουμε, σας το λέω στον
αέρα- ότι είδαν κάποια ενδιαφέροντα σημεία και επανέρχονται με στενότερο δίκτυο.
Το καράβι χθες το βράδυ ήταν στη Σούδα -επειδή σας είπα ότι το παρακολουθούμε κι εμείςκαι σήμερα έφυγε για τα δυτικά.
Εδώ υπάρχει ένα θέμα το οποίο πρέπει να το ψάξουμε λίγο. Εδώ βλέπετε: «Προσδιορισμός
ελαχίστου απαιτούμενου χρόνου για την έναρξη γεωτρήσεων για υδρογονάνθρακες στην
Ελλάδα.» Υπάρχουν ανακοινώσεις -και του Υπουργείου δυστυχώς- που λένε ότι το 2013
μπαίνουμε σε γεωτρήσεις. Σας λέω χαρακτηριστικά ότι πέρυσι τον Ιούλιο, στις 2 Ιουλίου,
τελείωσε ο διαγωνισμός για τις τρεις περιοχές της Δυτικής Ελλάδος. Και σήμερα, ακόμα,
δεν έχουμε αποτελέσματα για το ποιοι είναι οι μειοδότες. Αυτό σημαίνει –αυτό μου είπαν
από το Υπουργείο- ότι χρειάζονται ακόμα περίπου τρεις με τέσσερις μήνες. Τρεις περιοχές,
ελάχιστοι οι προσφέροντες, γύρω στις οκτώ εταιρείες. Και, μάλιστα, είναι και γνωστές.
Ξέχασα να σας πω ότι η πιο μεγάλη είναι τα ΕΛΠΕ. Η πιο μεγάλη εταιρεία που έχει δώσει
προσφορά περίπου σε όλες είναι τα ΕΛΠΕ. Και διερωτώμεθα γιατί τα ΕΛΠΕ. Τα ΕΛΠΕ
μέχρι το 2007 είχαν όλες αυτές τις περιοχές και δεν έκαναν τίποτα. Από το 1998 κι εν
συνεχεία το 2003. Είχαν πάρει και τις παραχωρήσεις και δεν έκαναν τίποτα. Και τώρα που
το κράτος τα πήρε πίσω το 2007 και έβγαλε διαγωνισμούς, ξαφνικά ξαναβρίσκονται τα
ΕΛΠΕ. Και από την άλλη μεριά ακούμε ότι τα ΕΛΠΕ πωλούνται. Δεν κάνω κρίσεις. Το
αφήνω σε εσάς.
Εδώ πάνω βλέπουμε ότι οι γεωτρήσεις είναι «ανοικτής πόρτας». Είπαμε ότι ακόμα δεν
υπάρχουν αποτελέσματα, μειοδότης. Κι έχουμε βάλει εδώ ότι η γεώτρηση μπορεί να
αρχίσει γύρω στο 2016, 2017, 2018. Γιατί; Διότι ο νόμος λέει ότι όταν δίνεις μία περιοχή –
σας τα λέω πάρα πολύ χοντρά- υπάρχει μία ερευνητική περίοδος δύο ή τριών ετών –η
πρώτη ερευνητική περίοδος- όπου συνήθως κάνουν γεωφυσικά και γεωλογικά.
Επανερμηνεία. Και τότε βάζουν γεώτρηση. Παίρνουν τα παλιά δεδομένα, αυτά που
υπάρχουν εκεί πέρα, κάνουν καινούργια, τα επαναξιολογούν, τα επανερμηνεύουν και τότε
βάζουν τη γεώτρηση. Άρα, θα περάσουν τρία χρόνια, από την ώρα που θα πάρουν την
απόφαση ότι αυτοί είναι οι μειοδότες, να κάνουν κάποια πράγματα.
Εμείς σαν Ελληνικό Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων πιέζουμε την Κυβέρνηση –δυστυχώς δεν
έχουμε πάρει απάντηση- να βάλει στην πρώτη φάση γεώτρηση. Αν το επιτρέπει ο νόμος, να
βάλει γεώτρηση στην πρώτη φάση, στο τέλος της πρώτης φάσης. Μην μας πάει, όμως, στα
τέσσερα ή πέντε χρόνια μετά. Εμείς εδώ το βάλαμε στο τέλος της πρώτης φάσης, αρχές της
δεύτερης. Και βλέπουμε ότι είναι γύρω στο 2017, 2018.
Ερχόμαστε πιο κάτω. Αυτά είναι τα σεισμικά που κάνει η PGS αυτή τη στιγμή. Η PGS για
να κάνει τα σεισμικά, έχει κάνει μια σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο, η οποία
-χαρακτηριστικά σας το λέω- είναι κρυφή. Δεν την ξέρουμε. Δεν την έχουν παρουσιάσει
στη Βουλή. Είναι μία σύμβαση μεταξύ του ΥΠΕΚΑ και της PGS.
Γιατί σας τα λέω αυτά; Δεν θα είχε καμία ιδιαίτερη σημασία εάν ξέραμε ότι δεν έχουν
δεσμεύσει περιοχές. Διότι, όπως είδατε, η PGS έχει όλη την Ελλάδα. Υποτίθεται διακόσιες
είκοσι χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Εάν δεσμεύσει περιοχές για δύο, τρία, τέσσερα
χρόνια, αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι όσο καλά κι αν είναι τα αποτελέσματα, καμία
εταιρεία, όποια κι αν είναι, όπου κι αν βρίσκεται, δεν μπορεί να προσφέρει. Δεν μπορούμε
να ετοιμάσουμε διαγωνισμούς σαν κράτος, γιατί έχει δεσμεύσει η PGS τις περιοχές αυτές.
Θέλουμε, λοιπόν, να μας πει το Υπουργείο ξεκάθαρα πόσο καιρό είναι δεσμευμένες αυτές
οι περιοχές. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Κι εδώ μιλάμε για το Ιόνιο. Δεν είμαστε ακόμα
ούτε στο Αιγαίο ούτε στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Πρέπει, λοιπόν –επαναλαμβάνω ότι έχουμε στείλει και επιστολή στον κ. Λιβιεράτο- να μας
στείλουν την απάντηση. Ο νόμος λέει ότι πρέπει να υπάρχει διαύγεια, ότι πρέπει να υπάρχει
διαφάνεια. Αυτά λέει ο νόμος ξεκάθαρα. Εκτός κι αν υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερες,
δημοσίου συμφέροντος, συνθήκες. Εάν αυτές υπάρχουν, να μας τις πει και να τελειώνουμε.
Δεν ξαναζητάμε τίποτα από αυτά.
Το τρίτο, που βλέπετε εδώ -και βλέπετε τις γεωτρήσεις- τι είναι; Είναι ο τρίτος τρόπος που
αφήνει ο νόμος, ο 4001/2011, που λέει το εξής: Εάν μία οποιαδήποτε εταιρεία στο
εξωτερικό ή εδώ στην Ελλάδα λέει ότι εμένα με ενδιαφέρει αυτή η περιοχή δίπλα στην
Κυπαρισσία, το κράτος είναι υποχρεωμένο να μαζέψει όλα τα στοιχεία –και είναι
υποχρεωμένο βάσει της 22/94 Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης- και να προκηρύξει
διαγωνισμό γι’ αυτή την περιοχή, διότι κάποιος το ζήτησε.
Το ίδιο μπορεί να κάνει και το Ελληνικό Κράτος. Όταν νομίζει ότι μία περιοχή παρουσιάζει
πάρα πολύ ενδιαφέρον -νότια της Κρήτης, ανατολικά, δυτικά, στο Ιόνιο- και πει «εδώ
έχουμε ενδιαφέρον», έχει δικαίωμα να προκηρύξει διαγωνισμό και να έρθουν εταιρείες.
Αυτά, όμως, γίνονται από επαγγελματίες. Και γίνονται από επαγγελματίες, γιατί το να
προκηρύξεις ένα διαγωνισμό δεν φτάνει. Πρέπει –και ο κ. Κονοφάγος το δήλωσε πριν- να
έρθεις σε επαφή με εταιρείες, πρέπει να συζητήσεις μαζί τους. Πρέπει να συζητήσεις με
μεγάλες και μικρές εταιρείες στο εξωτερικό. Αυτό κάναμε την πρώτη φορά. Πρέπει να
διαπραγματευτείς μαζί τους. Πρέπει να κινηθεί μία ολόκληρη διαδικασία από ανθρώπους οι
οποίοι ξέρουν.
Οι πετρελαιάδες ξέρετε τι έκαναν; Έπαιρναν μία τσάντα, είχαν ένα Learjet και γύριζαν το
πρωί στον Καναδά, το βράδυ στην Ινδία και την άλλη μέρα το πρωί στη Μαλαισία και
συζητούσαν τέτοια πράγματα. Παραχωρήσεις, πολιτικές, αυτά που ειπώθηκαν πριν κλπ..
Δεν έγινε τίποτα όσον αφορά αυτές τις τρεις παραχωρήσεις, παρά μόνο, απ’ ό,τι μάθαμε,
μία συζήτηση στην Πρεσβεία την Ελληνική στην Αγγλία όπου κάλεσαν κάποιες εταιρείες.
Επανέρχομαι στον Πρίνο. Εδώ έχουμε το βόρειο Πρίνο, έχουμε και το Ε’. Και περιμένουν
να περάσει από τη Βουλή -ο Υπουργός έχει υπογράψει- ώστε να έχουν δικαίωμα να
προχωρήσουν και προς τα πάνω.
Προοπτικές: Θα σας τα πω πολύ γενικά. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε λεπτομέρειες.
Βόρειος Ελλάδα, περιοχή βορείου Αιγαίου. Το μέσο Αιγαίο και προς τα κάτω είναι χωρίς
μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον. Έχουμε τον Πατραϊκό Κόλπο, έχουμε την περιοχή του
Πρίνου, τον Μπάμπουρα, ο οποίος είναι εκτός των έξι μιλίων χωρικών υδάτων που
πιστεύουμε ότι υπάρχουν πετρέλαια κι έχουμε κολλήσει εκεί λόγω του Σημίτη, του Οζάλ
κλπ. –δεν ξέρω ποιοι ήταν- οι οποίοι είπαν «ας περιμένουμε εδώ πέρα». Και υπάρχουν
περιοχές μεταξύ της Σάμου και της Χαλκιδικής, που ενδεχομένως να υπάρχουν πετρέλαια.
Πρέπει να γίνει έρευνα κι εκεί.
Το επόμενο είναι –έχω δανειστεί και κάποια σλάιντ από τον κ. Κονοφάγο- ένα κοίτασμα
στη μέση γραμμή, υποτίθεται, Ιταλίας – Ελλάδος. Και υποτίθεται ότι εδώ υπάρχει ένα
μεγάλο κοίτασμα, με εμβαδόν τετρακόσια πενήντα τέσσερα χιλιόμετρα. Ο Πύρρος έχει ένα
μικρό κοίτασμα επάνω στην περιοχή. Πιστεύω να τα βρούμε με τους Ιταλούς. Εδώ είναι η
Αλβανία. Προσπαθούμε να τα ξεβρούμε εκεί πέρα. Ας τα βρούμε κι εκεί, τουλάχιστον να
ξεκινήσουμε σιγά – σιγά το θέμα της ΑΟΖ.
Εδώ είναι οι περιοχές του Πατραϊκού Κόλπου που έχουν υπολογιστεί κάποιες δομές που
είχαν γίνει παλαιότερα. Κι εδώ είναι οι περιοχές που είπαμε πιο πριν.
Εδώ μπαίνουμε λίγο πιο βαθιά. Είναι η Ανατολική Μεσόγειος. Εδώ βλέπετε τη Λεβαντίνη.
Εδώ είναι ο Ηρόδοτος. Η Ελλάδα πιστεύει ότι είναι ένα κομμάτι της ελληνικής ΑΟΖ.
Όπως κι εδώ με την Κύπρο. Εν πάση περιπτώσει, αυτά είναι για όταν δημιουργηθεί ΑΟΖ.
Πολλά ακούγονται για την περιοχή νότια της Κρήτης. Εγώ χαίρομαι που ακούγονται πολλά,
διότι δίνουν όραμα, δίνουν προσπάθεια, δίνουν τόνο. Εδώ υπάρχουν τρεις περιοχές που
βρήκαμε ότι έχουν ιζήματα. Μπαίνω λίγο στη γεωλογία. Πολύ λίγο. Στα ιζήματα μέσα
περιέχονται ενδεχομένως πετρέλαια, εάν βρούμε κάλυμμα από πάνω. Μίλησε ο κ.
Κονοφάγος πριν για το κάλυμμα του Μεσσηνίου. Θα το δούμε. Είναι αυτό. Εδώ είναι ο
Ηρόδοτος. Εδώ είναι το Μεσσήνιο. Και βλέπετε ότι εδώ υπάρχουν περιοχές που έχουν
πετρέλαιο. Είναι στη Λεβαντίνη, στο Ισραήλ και στην Κύπρο. Αυτό το κάλυμμα, που είναι
πολύ σημαντικό στην Ανατολική Μεσόγειο, προχωράει δυτικά. Η Κρήτη είναι εδώ κάτω.
Αυτό που εμείς θα κοιτάξουμε τώρα –και πρέπει να το κοιτάξουμε- είναι κατά πόσο αυτό το
κάλυμμα και κάποια άλλα καλύμματα και κάποιες περιοχές μπορεί να έχουν πετρέλαιο,
υδρογονάνθρακες.
Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικά αυτά που γίνονται τώρα, αλλά και να γίνουν κι άλλα
αργότερα.
Φτάνουμε στα εμπόδια για την ανάπτυξη. Δεν ξέρω ποιοι είναι εδώ μέσα, αλλά σίγουρα
κάποιοι θα στεναχωρηθούν λίγο. Τη σημερινή δημοσιονομική κατάσταση την ξέρουμε.
Αλλαγή επενδυτικού κλίματος. Το ξέρετε ότι είμαστε ενενηκοστοί τρίτοι σε παγκόσμια
κατάταξη, σύμφωνα με διάφορα γραφεία μελετών, και εικοστοί πρώτοι στην Ευρώπη.
Γραφειοκρατία, στελέχωση κρατικού μηχανισμού, διαφθορά. Όποιος μπορεί σήμερα λοιπόν
–και ο κ. Κικίλιας μπορεί- ας πάει στο Υπουργείο να ρωτήσει: «Ποιοι είναι οι αρμόδιοι για
το πετρέλαιο; Ποιοι ξέρουν για το πετρέλαιο;» Και να αρχίσει να λέει: «Ένας, δύο, τρεις,
τέσσερις». Παραπάνω από τρία ή πέντε άτομα δεν θα βρει. Δεν υπάρχουν. Κάποιοι άλλοι
είναι κομματικοί φίλοι, κάποιοι άλλοι είναι φίλοι, κάποιοι άλλοι μπήκαν εκεί γιατί έπρεπε
να μπουν κλπ..
Υπάρχει, λοιπόν, μία έλλειψη εμπείρων διαπραγματευτών. Και μιλάω για
διαπραγματεύσεις. Οι πετρελαιοάνθρωποι πατάνε επί πτωμάτων! Εγώ θα σας πω ένα
χαρακτηριστικό παράδειγμα. Είναι προσωπικό, αλλά θα σας το πω. Κάποτε ήμουν
Διευθυντής για κάτι γεωτρήσεις στους Παξούς, πεντέμισι χιλιάδες μέτρα γεώτρηση. Το είχε
αναλάβει η AGICO. Πριν έρθει εδώ ο Γενικός Διευθυντής της AGICOέψαξα παντού, σε όλο
τον κόσμο –δεν υπήρχε το internet- να βρω τι άνθρωπος είναι. Τελικά βρήκα ότι ήταν
αποικιοκράτης από την Αιθιοπία. Έγιναν πολλά. Μια χαρά ήμασταν σε όλα. Κάποια στιγμή
πήγαμε να βάλουμε μία γεωλογική καμπίνα –χρειάζεται στη γεώτρηση- δίπλα στη δική τους
γεωλογική καμπίνα. Μου είπαν «όχι». Και είπα: «Στις 7 η ώρα το πρωί θα είναι η
γεωλογική καμπίνα στην μπάρα κάτω. Αν δεν ανοίξεις την μπάρα να περάσει η καμπίνα, θα
μπούμε μέσα στη γεώτρηση, μπροστά στη γεώτρηση.» Και ο Συνταγματάρχης της
Χωροφυλακής, τότε, στην Κέρκυρα ήταν ενήμερος των γεγονότων.
Θέλω να σας πω ότι χρειάζονται διαπραγματευτές. Δεν ξέρω αν είναι έτσι σωστό ή κάπως
αλλιώς. Χρειάζονται άνθρωποι έμπειροι, γνώστες, που να ξέρουν που θα απαντήσουν.
Εδώ, επίσης, υπάρχει μία παντελής απουσία νομοθεσίας για το περιβάλλον. Ήμουν σε μία
Επιτροπή Περιβάλλοντος του Υπουργείου -δεν ξέρω αν είχε έρθει τότε το Πολεμικό
Ναυτικό, νομίζω πως όχι, το Λιμενικό είχε έρθει, με Διοικητές, Πλοιάρχους- για να
φτιάξουμε μία νομοθεσία και να την εντάξουμε σε έναν Κανονισμό Ευρωπαϊκό που γίνεται
τώρα. Όταν μία ξένη εταιρεία έρχεται, ρωτάει μεταξύ άλλων πολλών: «Τι νομοθεσία
περιβάλλοντος έχετε;» Είναι πολύ σημαντικό για τις εταιρείες. Διότι αν κολλήσει στο
περιβάλλον, δεν θα πάει καλά. Στη γεώτρηση νοτίου Καβάλας έκαναν αίτηση για το
περιβάλλον. Πέρασε από τα γρανάζια του ΥΠΕΚΑ. Ξέρετε πόσους μήνες έκαναν για να
πάρουν άδεια μέσα σε βάθος θαλάσσης τριακόσια μέτρα; Δεκαοκτώ μήνες. Ξέρετε πόσο
στοιχίζει την ημέρα το καράβι; Κοστίζει 250.000 δολάρια.
Εδώ στην Ελλάδα υπάρχει μία ομάδα καθηγητών που τα ξέρει όλα. Ή τους πεις για ιατρικά
ή τους πεις για πετρέλαια ή τους πεις για στρατιωτικά μυστικά, τα ξέρουν, απαντάνε. Το
ξέρουν το θέμα. Απαντούν. Μου έτυχε εμένα προ ημερών να είμαι σε ένα πάνελ με έναν
καθηγητή που να τον ρωτάει ο δημοσιογράφος: « Έχουμε τόσα πετρέλαια;» Και απήντησε:
«Βεβαίως έχουμε.» Και του λέει: «Πού το ξέρεις;» Και του απαντάει: «Το ξέρω.» Και
γυρίζω εγώ και του λέω: «Πού το άκουσες αυτό;» Εγώ ήμουν πιο ειδικός από το
δημοσιογράφο. Και λέει: «Έχουν γίνει μυστικές δραστηριότητες.» Του λέω: «Τι μυστικές
δραστηριότητες;» Και μου λέει: «3D, τριών διαστάσεων σεισμικά.» Δεν έγινα ποτέ
σεισμικά τριών διαστάσεων.
Να σταματήσουν, λοιπόν, κάτι τέτοια εδώ στην Ελλάδα. Υπάρχουν εταιρείες. Ο Γενικός
Διευθυντής της SEVRON είναι γεωτρυπανιστής, ο οποίος δουλεύει σαράντα, πενήντα
χρόνια στα πετρέλαια.
Να τα αφήσουμε, λοιπόν, όλα αυτά και να δούμε: Ποιος μπορεί; Ποιος αξίζει; Να
προχωρήσει. Όχι χωρίς πρακτική εμπειρία. Γίνονται μεταπτυχιακά. Βρέθηκα κάπου και
ρώτησα τους καθηγητές αν έχουν εμπειρία, αν έχουν πάει στο τρυπάνι να δουν πώς
δουλεύουν και μου είπαν «όχι». Τότε, λέω, τι διδάσκετε;
Προχωράμε: Ευνοιοκρατία κλπ. κομματικών φίλων. Θέσπιση ΑΟΖ. Τα έχουμε πει όλα
αυτά. Η ΑΟΖ πρέπει να προχωρήσει. Χωρίς ΑΟΖ δεν γίνεται τίποτα. Και αυτή είναι περίπου
η ΑΟΖ που περιμένουμε από το Ελληνικό Κράτος να θεσπίσει και να οριοθετήσει. Σας λέω
μόνο ότι στο Καστελόριζο, εάν το κομμάτι του Καστελόριζου, η Στρογγύλη –γιατί το
Καστελόριζο είναι σύμπλεγμα δεκατεσσάρων νησιών- φύγει από το χάρτη, η γραμμή αυτή
δεν μπορεί να συνδεθεί και μπαίνει η Τουρκία –που είναι πάνω ψηλά- εδώ κάτω. Μόνο εάν
φύγει η Στρογγύλη από τη μέση. Διότι κάθε νησί έχει δική του ΑΟΖ. Η Γαλλία τριπλασιάζει
το χώρο της λόγω των νησιών που έχει στη Ρεϊνιόν, στο Σαν Μαρτίνο, αλλού. Εμείς την
έχουμε δίπλα, μπορούμε να τριπλασιάσουμε το χώρο μας και δεν το κάνουμε.
Εδώ θα πω και κάτι άλλο: Εδώ δεν είναι η Ελλάδα. Εδώ πρέπει να μπει η Ευρώπη. Εμείς
είμαστε ευρωπαϊκό κράτος. Σε όλα αυτά που συμβαίνουν, θα έπρεπε μπροστά να μπει η
Ευρώπη. Αυτή δεν είναι ελληνική ΑΟΖ, είναι ευρωπαϊκή ΑΟΖ. Και ο χώρος μεγαλώνει και
η ΑΟΖ μεγαλώνει και οι πιθανότητες να βρούμε πετρέλαιο μεγαλώνουν.
Κι επιβεβαιώνοντας αυτά που ειπώθηκαν πριν, το 2020 αρχίζει το στένεμα. Εδώ είναι αυτά
που παράγουμε τώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό είναι από τη Νορβηγία. Αυτό είναι
που εισάγουμε και αυτό είναι το deficit. Όσο περνάει ο καιρός –από το 2020 μέχρι το 2030μικραίνει η παραγωγή της Νορβηγίας, μικραίνει η δική μας παραγωγή γενικότερα. Εδώ
μεγαλώνει η κατανάλωση. Κι εδώ μας λείπουν πολλά περισσότερα. Τι σημαίνει αυτό για
εμάς; Σημαίνει ότι πρέπει να ανοίξει ο χώρος –ειπώθηκε επανειλημμένα- της Ανατολικής
Μεσογείου, να ανοίξει ο χώρος νότια της Κρήτης και όλων των περιοχών που περιέχονται
μέσα στην ελληνική ΑΟΖ.
Τελειώνοντας θα ήθελα να σας πω τα εξής: Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα
παραμείνουν κύριες πηγές ενέργειας για την Ευρωπαϊκή Ένωση για τουλάχιστον τα
επόμενα είκοσι, πενήντα χρόνια. Η τροφοδοσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεχίσει να
εξαρτάται από εξωτερικές πηγές που περιλαμβάνουν: Ασφάλεια προμήθειας –αυτά λέει η
Κομισιόν- διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, εξασφάλιση διαφορετικών δρόμων
μεταφοράς. Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελούν τη
μεγάλη ελπίδα για την προοπτική ανάπτυξης και προόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της
Ελλάδος.
Στρατηγική: Δημιουργία ομάδος εμπείρων επιστημόνων. Συνεργασία με στρατηγικό
σύμβουλο, με τεχνικές και πολιτικές δυνατότητες. Επανεπεξεργασία, επαναξιολόγηση,
επανερμηνεία των παλαιών στοιχείων. Επαναπροσδιορισμός και νέων γεωλογικών στόχων:
Βαθύτερα νερά ή άλλοι στόχοι. Δημιουργία περιοχών παραχωρήσεων. Αυτό που έδειξε ο κ.
Κονοφάγος πριν, τα οικόπεδα, να κοπούν με άλλες προδιαγραφές. Είπαμε για τη συζήτηση
με μεγάλες και μικρές εταιρείες. Ενδεχόμενη αλλαγή νομοθετικού πλαισίου για το
περιβάλλον. Να δοθούν περισσότερα κίνητρα. Να υπάρξει ενημέρωση των τοπικών
κοινωνιών. Πρέπει να υπάρξει διαφάνεια. Δεν γίνεται ακόμα αυτό. Διαγωνισμός βάσει της
κείμενης νομοθεσίας, διαπραγματεύσεις, συμβάσεις, παρακολούθηση.
Συμπεράσματα: Η Ελλάδα έχει αποδεδειγμένα ενεργά συστήματα υδρογονανθράκων και
δυνατότητες ανακάλυψης και παραγωγής. Στη μέχρι τώρα ακολουθούμενη διαδικασία
υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση. Σας είπα ότι εάν περνάγαμε στον τρίτο τρόπο, θα ήμασταν
τρία χρόνια πριν. Δυστυχώς, συνεχίζουμε τον πρώτο και το δεύτερο.
Πρέπει να καθοριστούν συμπληρωματικά γεωλογικοί στόχοι. Η ανακάλυψη, περιχαράκωση
και αποτίμηση κοιτασμάτων προκύπτει μόνο μετά από εμπορευματοποίηση των
γεωτρήσεων, με όραμα προσθέτω. Σχεδιασμός στρατηγικής για την προώθηση των
διαδικασιών της έρευνας και παραγωγής των υδρογονανθράκων, βελτίωση του επενδυτικού
κλίματος, εκπόνηση σύγχρονης νομοθεσίας περιβάλλοντος, ανακήρυξη οριοθέτησης ΑΟΖ,
ένταξη των δραστηριοτήτων της έρευνας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Αυτά ήθελα να πω. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Βασίλη Καρούλια για τις αναλυτικές
παρουσιάσεις πάνω σε διάφορα θέματα λόγω της μεγάλης εμπειρίας του.
Τώρα, επειδή ήδη έχουμε μία μεγάλη καθυστέρηση, θα προχωρήσουμε σε ένα πεντάλεπτο
διάλειμμα και όταν επιστρέψουμε, θα προχωρήσουμε με το δεύτερο μέρος.
(ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ)
(ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ)
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Κυρίες και κύριοι, κύριε Υπουργέ, κύριε Αρχηγέ του Γενικού
Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, κύριε Αρχηγέ της Αεροπορίας, κύριε Αρχηγέ Στόλου,
κύριοι αξιωματικοί, κύριοι Πρεσβευτές, έχουμε την τιμή αυτή τη στιγμή, σε αυτή την
Αίθουσα –και αυτό ας ακουστεί όπου δει- να βρίσκονται τρεις ΑΟΖ που συνορεύουν μεταξύ
τους: Της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.
Περισσότερα θα πουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι. Αυτό που έχει σημασία είναι να γίνει
αντιληπτό στον κάθε έναν, ότι τα δικαιώματα δεν υπάρχουν απλά για να είναι θεωρητικά
δικαιώματα, αλλά για να ασκούνται. Και είμαι βέβαιος ότι αυτό θα συμβεί όποτε το κρίνει
σκόπιμο η πολιτική ηγεσία.
Ευχαριστώ πολύ.
Δίνω το λόγο στους ομιλητές.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Θα παρακαλέσω τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Πάνο
Παναγιωτόπουλο να πάρει το λόγο. Κύριε Υπουργέ, έχετε το λόγο.
ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Νομίζω ότι θα πρέπει να προηγηθούν οι κύριοι
Πρεσβευτές. Θα παρακαλούσα να τους ακούσουμε.
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Αν θέλουν ένα χαιρετισμό ή να προηγηθούν στις ομιλίες τους.
Ό,τι κρίνετε σκόπιμο.
ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ θα ήθελα να ακολουθήσουμε το πρόγραμμα. Η
παράκλησή μου είναι αυτή. Να ακούσουμε τους χαιρετισμούς των δύο Πρεσβευτών, του
Πρεσβευτή της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ισραήλ. Και στη συνέχεια εγώ θα πάρω τη
σειρά μου, όπως προβλέπει το πρόγραμμα.
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Ας ξεκινήσουν οι χαιρετισμοί.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Παρακαλώ τον Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ –
Ιωσήφ όπως πάρει το λόγο.
ΙΩΣΗΦ – ΙΩΣΗΦ: Κύριε Υπουργέ, εξοχότατε κύριε συνάδελφε του Ισραήλ, κύριε
Αρχηγέ, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, θα ήθελα κατά βάθος να αποφύγω το χαιρετισμό για την
ώρα, γιατί είναι ενσωματωμένος στην ομιλία μου που θα ακολουθήσει σε λίγο. Μια που,
όμως, είμαι μπροστά στο μικρόφωνο, θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά μου, γιατί είμαι σε
αυτό το διεθνές συνέδριο. Και πιστεύω ένα καίριο θέμα, όπως είναι το θέμα της ενέργειας,
με τόσες πολλές πτυχές και διαστάσεις, οικουμενικό, διαχρονικό, πρέπει να προσεγγίζεται
πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα μέσα από την ανταλλαγή απόψεων. Και νομίζω ότι αυτό
το συνέδριο εξυπηρετεί πρώτιστα –και όχι μόνο- αυτό το σκοπό.
Θα ακολουθήσει η ομιλία μου, στην οποία θα επανέλθω.
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κύριο Πρέσβη.
Παρακαλώ πάρα πολύ τον Πρέσβη του Ισραήλ όπως λάβει το λόγο.
ARIE MECKEL: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
Θα σας κάνω κι εγώ ορισμένες σύντομες ενημερώσεις και θα κάνω την παρουσίασή μου
λίγο αργότερα.
Είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι μαζί σας και που μοιραζόμαστε τις θέσεις μας όχι
μόνο για την ενέργεια, αλλά και γενικότερα, φτάνοντας στις σχετικές εξελίξεις στη Μέση
Ανατολή.
Θα ήθελα να πω ότι πιστεύουμε μακράν στη δυνατή συνεργασία μεταξύ των τριών αυτών
χωρών, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κύπρου και μια σειράς περιοχών όπου η ενέργεια
είναι ένα μεγάλο θέμα. Πιστεύουμε ότι αν αυτές οι τρεις χώρες συνεργαστούμε, θα
μπορέσουμε να γίνουμε μία δύναμη, παράλληλη με άλλες δυνάμεις.
Είναι κάτι στο οποίο πιστεύουμε. Και πάντα θα δουλεύουμε και θα προωθούμε αυτή την
τριμερή συνεργασία.
Όπως ξέρετε –θα το αναλύσω, βέβαια, και κατά την παρουσίαση- οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ
και Ελλάδος είναι τώρα σε πολύ υψηλό επίπεδο, ειδικά στα θέματα της Άμυνας. Αυτό το
αποδεικνύει, άλλωστε, και το ότι οι δύο Αρχηγοί εδώ, ο Υπουργός Άμυνας κ.
Παναγιωτόπουλος και ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Κωσταράκος, βρισκόντουσαν στο Ισραήλ πριν
από μερικούς μήνες. Νομίζω ότι δεν είναι μυστικό. Το ανέφεραν τα μέσα ενημέρωσης. Αυτό
αποδεικνύει, λοιπόν, πού στοχεύουμε και πού βρισκόμαστε τη συγκεκριμένη στιγμή.
Θα πω κάποια πράγματα αργότερα, μετά την ομιλία του Υπουργού Άμυνας και του
Αρχηγού ΓΕΕΘΑ.
Ευχαριστώ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον Πρέσβη του Ισραήλ.
Παρακαλώ τον Υπουργό
Εθνικής Άμυνας όπως πάρει το λόγο.
ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχαριστώ, κύριε συντονιστά.
Θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους και να τους συγχαρώ.
Απευθύνομαι, κατ’ αρχήν, σε όλους σας. Να τονίσω την παρουσία των Πρεσβευτών της
Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ισραήλ, την παρουσία της ηγεσίας των Ενόπλων
Δυνάμεων, των Επιτελών. Αν δεν κάνω λάθος έχουμε και εκπρόσωπο της Πρεσβείας των
Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Ίσως και άλλους. Διορθώστε με. Οκτώ Πρεσβείες. Να
τους καλωσορίσουμε.
Και θα παρακαλέσω, επειδή δεν έχω τον αναλυτικό κατάλογο, κύριε Γκουριώτη, να το
κάνετε εσείς σε λίγο, γιατί είναι ιδιαίτερα τιμητική η παρουσία εκπροσώπων ξένων
Πρεσβειών στην Αθήνα σε αυτή τη συνάντηση στο Ζάππειο.
Επίσης, είναι κοντά μας, απ’ ό,τι πρόλαβα να δω πριν ξεκινήσει αυτή η διαδικασία,
πανεπιστημιακοί εκλεκτοί, ειδικοί επιστήμονες. Είδα τον κ. Κικίλια, τον εκλεκτό φίλο.
Ζητώ συγνώμη από όσους δεν τους αναφέρω. Να μην ξεχάσω και τον τομεάρχη της Νέας
Δημοκρατίας, το συνάδελφο, τον κ. Γκίκα, που είναι κοντά μας, με τον οποίο έχω την τιμή
να συνεργάζομαι για πολλά χρόνια πάνω στα θέματα αυτά.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό το θέμα που έχει επιλεγεί. Και είναι πολύ σημαντικό να
εντείνουμε τις συναντήσεις μας αυτή την περίοδο στην Ελλάδα με παρόμοιο ή ανάλογο
αντικείμενο. Γιατί; Διότι, κυρίες και κύριοι, τα θέματα της ασφάλειας προηγούνται των
πάντων. Δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε η οικονομία, ούτε ο τουρισμός, ούτε η
οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ή εμπορική δραστηριότητα, εάν δεν τηρούνται οι βασικές
προϋποθέσεις της εθνικής ασφάλειας, πρώτον, και δεύτερον της εσωτερικής ασφάλειας σε
μία χώρα.
Στην Ελλάδα αυτή την ώρα ο λαός μας καταβάλλει μία τεράστια προσπάθεια εθνικής
σωτηρίας και εθνικής ανασυγκρότησης, με επικεφαλής μία Κυβέρνηση συνασπισμού τριών
κομμάτων, που έχει Πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά.
Τα πρώτα σημάδια αισιοδοξίας έχουν φανεί στον ορίζοντα. Έχουμε, όμως, πολλή ανηφόρα
μπροστά μας. Ωστόσο, είναι προτιμότερο να ανεβαίνεις ανηφορικά σκαλοπάτια
-λαχανιάζοντας αν θέλετε, αλλά να ανεβαίνεις- παρά να βρίσκεσαι σε ελεύθερη πτώση με
το κεφάλι προς τα κάτω, όπως ήταν η χώρα πριν από λίγο καιρό.
Έχουμε, λοιπόν, δρόμο μπροστά μας. Το δρόμο, όμως, αυτό θα τον διανύσουμε με ενότητα,
με ομοψυχία και θα τα βγάλουμε πέρα. Και η ανάκαμψη θα έρθει πολύ συντομότερα απ΄
ό,τι πιστεύουν ορισμένοι. Και η νέα γενιά θα ζήσει τα επόμενα χρόνια σε μία Ελλάδα
διαφορετική, απαλλαγμένη από τα σφάλματα, τις αβελτηρίες και τις παραλήψεις που
δημιούργησαν οι δικές μας γενιές.
Όλα αυτά, όμως, όπως σας είπα πριν, έχουν μία προϋπόθεση: Τη διατήρηση της εθνικής
ασφάλειας, της εθνικής κυριαρχίας, της εθνικής ακεραιότητας, της εθνικής ανεξαρτησίας
της χώρας.
Αυτά τα ύψιστα αγαθά κατοχυρώνουν και διασφαλίζουν σήμερα οι Ένοπλες Δυνάμεις της
Ελλάδος.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας αποτελούν κομμάτι του ελληνικού λαού, προέρχονται
από τον κόσμο της εργασίας, από τα μικρομεσαία στρώματα της ελληνικής κοινωνίας,
σηκώνουν ένα τεράστιο ιστορικό βάρος, αλλά το σηκώνουν με υπερηφάνεια, με
αξιοπρέπεια, με πίστη στο καθήκον, αποσυνδέοντας τα όποια προβλήματα της
καθημερινότητας. Διότι και αυτοί, όπως και όλοι οι Έλληνες, έχουν μία δύσκολη
καθημερινότητα. Αποσυνδέουν, λοιπόν, αυτά τα προβλήματα της καθημερινότητας από την
προσήλωση στο καθήκον, από την αφοσίωση στο Έθνος, από την προσήλωση στην
αποστολή που τους ανέθεσε το Έθνος, ο ελληνικός λαός, το Σύνταγμα της Ελληνικής
Δημοκρατικής Πολιτείας.
Πριν επανέλθω, όμως, στα θέματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, θα μου επιτρέψετε
να μοιραστώ μαζί σας ορισμένες σκέψεις μου για τα ζητήματα ενέργειας, ασφάλειας και
άμυνας της Ελλάδος και της ευρύτερης περιοχής στην οποία ανήκουμε.
Είπα στην αρχή ότι έχει σημασία να συζητούμε θέματα όπως το σημερινό. Γιατί; Διότι,
κυρίες και κύριοι, αυτό που χαρακτηρίζει την Ελλάδα δεν είναι ότι είναι μία χώρα σε
δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Και άλλες χώρες βρέθηκαν σε αντίστοιχες κρίσεις ή
και άλλες χώρες θα βρεθούν στο μέλλον. Την κρίση θα την ξεπεράσουμε. Με κάποιους
μικρούς τραυματισμούς; Με κάποιες αμυχές; Με προβλήματα; Θα την ξεπεράσουμε!
Αυτό που χαρακτηρίζει την Ελλάδα και πρέπει να είναι σημαία μας προς κάθε κατεύθυνση,
είναι ότι είμαστε μία χώρα – κλειδί στο παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας. Και ιδιαιτέρως, μία
χώρα – κλειδί για το δυτικό σύστημα ασφάλειας, για το σύστημα ασφάλειας του δυτικού
κόσμου στον οποίο επιλέξαμε και θα συνεχίσουμε να ανήκουμε.
Αυτό δεν είναι ισχυρισμός δικός μου. Είναι μία διαπίστωση, η οποία θεμελιούται στη
γεωστρατηγική και στη γεωπολιτική θέση της χώρας, θεμελιούται στο γεγονός πως απ’ ό,τι
αποδεικνύεται η Ελλάδα δεν είναι μόνο ενεργειακός κόμβος. Δεν περνάνε, δηλαδή, από την
Ελλάδα οι μεγάλοι δρόμοι της ενέργειας, αυτοί που υπάρχουν, αλλά και αυτοί που
χαράσσονται ή αυτοί που θα προκύψουν.
Επιπλέον, όμως, η χώρα μας έχει και υποθαλάσσια κοιτάσματα, απ’ ό,τι προκύπτει και απ’
ό,τι μας λένε οι ειδικοί, φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων. Και, βεβαίως, εναπόκειται
να κάνουμε τους σωστούς χειρισμούς για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε στο άμεσο
μέλλον αυτά τα πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία του Έθνους και του ελληνικού λαού.
Η Ελλάδα, λοιπόν, είναι μία χώρα που δεν χαρακτηρίζεται από τη σημερινή, προσωρινή
δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Και άλλοι τα έπαθαν αυτά ή και άλλοι θα τα πάθουν.
Μιλάω για άλλες χώρες. Χαρακτηρίζεται διαχρονικά, ιστορικά από το γεγονός ότι αποτελεί
θέση – κλειδί για το παγκόσμιο σύστημα και ειδικότερα για το δυτικό σύστημα ασφάλειας
στην περιοχή.
Δεν θα μπορούσαμε, όμως, αυτό να το πετύχουμε, εάν δεν είχαμε τις θυσίες του ελληνικού
λαού και την προσφορά του σημαντικών ποσών, πλέον από το υστέρημά του, για τα θέματα
Άμυνας της χώρας και αν δεν είχαμε τόσο άξιες και αξιόμαχες Ένοπλες Δυνάμεις, κάτι που
αποδέχονται οι γείτονές μας, φίλοι και εχθροί, κάτι που αποδέχονται οι σύμμαχοί μας στο
ΝΑΤΟ, στον αμυντικό βραχίονα στην EDA, European Defense Agency, στον αμυντικό
βραχίονα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ.ο.κ..
Αυτό, λοιπόν, το δεδομένο, το οποίο δεν μπορεί να μας το αφαιρέσει κανείς, πρέπει να το
αναβαθμίσουμε σε υπ’ αριθμόν ένα στρατηγικό μας επιχείρημα. Δεν υπάρχουν πολλές
χώρες στην περιοχή που διαθέτουν στρατιωτικές βάσεις, βάσεις, δηλαδή, των Ενόπλων
Δυνάμεων, όπως η βάση της Σούδας.
Όποιοι σύμμαχοί μας πέρασαν από εκεί, έχουν τα καλύτερα λόγια να πουν για τις
επιχειρησιακές και άλλες δυνατότητες της συγκεκριμένης βάσης, συνδυάζοντας τη
διέλευση και παραμονή τους εκεί με άλλα πράγματα που προσφέρει ο περιβάλλον χώρος
της Ελλάδος: Τη φιλοξενία, το κλίμα, τη διατροφή, τη ζεστή και φιλική υποδοχή από τους
κατοίκους. Πριν απ’ όλα, όμως, την εξαιρετική τους συνεργασία με τις Ελληνικές Ένοπλες
Δυνάμεις.
Να σας θυμίσω ότι οι στενές, πλέον, σχέσεις συνεργασίας της χώρας μας με το Κατάρ -θα
έχω την τιμή να ακολουθήσω τον Πρωθυπουργό στο ταξίδι που θα κάνει την Τρίτη και την
Τετάρτη- και η περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων στο επίπεδο το αμυντικό και το
στρατιωτικό, με τη συγκεκριμένη μικρή χώρα, που αναπτύσσει, όμως, ένα μεγάλο ρόλο
στην ευρύτερη περιοχή μας, ξεκίνησαν από τη φιλοξενία των πληρωμάτων των πολεμικών
αεροσκαφών MIRAGE της Καταριανής αεροπορίας, που έμειναν στη Σούδα, μετέχοντας
στις συμμαχικές επιχειρήσεις κατά του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη.
Από εκεί ξεκίνησαν αυτές οι σχέσεις και αναπτύχθηκαν στη συνέχεια.
Κυρίες και κύριοι, είναι πάρα πολύ σημαντικές οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η
Κυβέρνηση, κυρίως στο επίπεδο του Πρωθυπουργού -θα τις δούμε να εξελίσσονται τους
επόμενους μήνες, όπου οι μήνες μέχρι τα τέλη της άνοιξης θα είναι πάρα πολύ σημαντικοί
για όλα αυτά τα θέματα- αλλά και στο επίπεδο του Υπουργού των Εξωτερικών, του κ.
Αβραμόπουλου, στο επίπεδο των άλλων Υπουργείων που έχουν δεδομένη και αναπτύσσουν
την εξωστρέφεια της χώρας, αλλά –επιτρέψτε μου να πω, να μιλήσουμε και για το σπίτι
μας- και στο επίπεδο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Ελληνικής Δημοκρατίας, του
οποίου έχω την τιμή να ηγούμαι.
Αναπτύξαμε πρωτοβουλίες οι οποίες θωρακίζουν την άμυνα και την εθνική ασφάλεια της
χώρας, αλλά ταυτόχρονα συμβάλλουν αποφασιστικά στην αποκατάσταση ενός πλαισίου
ασφάλειας, σταθερότητας, καλής γειτονίας και συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή στην
οποία ανήκουμε.
Από πλευράς Υπουργείου Εθνικής Άμυνας δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην παρουσία της
χώρα μας σε όλα τα ευρωπαϊκά Όργανα που αφορούν την αρμοδιότητά μας. Δίνουμε
μεγάλη σημασία στην αλληλεγγύη της Ελλάδος, στην έμπρακτη αλληλεγγύη, παρότι
βρισκόμαστε σε περιόδους οικονομικής στενότητας, προς άλλους ευρωπαίους εταίρους μας,
όπως, για παράδειγμα, τελευταία η Γαλλία, η οποία, όπως ξέρετε, έκανε μία έκκληση προς
τους ευρωπαίους συμμάχους να τη συνδράμουν στην υπόθεση του Μάλι. Η Ελλάδα ήταν
από τις πρώτες χώρες που ανακοίνωσε και στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες –στις Βρυξέλλες
δια του Υπουργού των Εξωτερικών, στην Αθήνα από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας- ότι σε
πρώτη φάση θα αποστείλουμε τρεις εκπαιδευτές αξιωματικούς που θα συμβάλουν
αποφασιστικά στην εκπαίδευση των στρατιωτικών δυνάμεων Αφρικανικών χωρών –όχι
μόνο του Μάλι- που έχει συμφωνηθεί να παρέμβουν στην περιοχή.
Η πολιτική μας, όμως, δεν παρακολουθεί μόνο τις περιστάσεις και τα γεγονότα. Κινείται σε
ορισμένους βασικούς και ξεκάθαρους άξονες. Και μιλάω για την πολιτική εθνικής
ασφάλειας της χώρας.
Πρώτος άξονας είναι η σύσφιξη των σχέσεών μας στο επίπεδο της Ευρώπης. Χώρες όπως η
Γερμανία και η Γαλλία, πέρα από τις όποιες διαφωνίες ή τις όποιες διαφοροποιήσεις, έχουν
καθοριστικό ρόλο σε θέματα αμυντικής συνεργασίας και αμυντικής πολιτικής της χώρας
μας, σε επίπεδο ισότιμο, φιλικό και παραγωγής συγκεκριμένων αποτελεσμάτων, θετικών
για την Ελλάδα.
Επίσης, δίνουμε πολλή μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων, αλλά
και των σχέσεων στο επίπεδο του ΝΑΤΟ, με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της
Αμερικής. Έχω ξαναπεί δημόσια –και θα το επαναλάβω κι εδώ- ότι ήρθε η ώρα να
απαλλαγούμε όλοι από το σύνδρομο του αντιαμερικανισμού, το οποίο μας έπληξε αμέσως
μετά τη Μεταπολίτευση και μας έκανε εκ των προτέρων να είμαστε αρνητικοί σε πράγματα
που θα έπρεπε να συζητήσουμε και να αντιμετωπίσουμε με τη διαδικασία του διαλόγου και
της πειθούς.
Συνεργάζομαι με τις Ηνωμένες Πολιτείες και αναγνωρίζω τους λόγους που πρέπει να είμαι
κοντύτερά τους. Δεν σημαίνει ότι αποδέχομαι σώνει και καλά την πολιτική τους σε όλα τα
επίπεδα. Έχω το δικαίωμα ή την υποχρέωση εκεί που διαφωνώ με το φίλο μου και το
σύμμαχό μου, να βγω και να το πω. Να το πω και στον ίδιο. Άλλο αυτό, όμως, και άλλο η
ανάγκη –επιτρέψτε μου- να σπάσουμε το κέλυφος του παραδοσιακού αντιαμερικανισμού
που ταλάνισε τη χώρα μετά τη Μεταπολίτευση, από τη Μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα.
Να έχουμε ως κριτήριο μόνο το εθνικό συμφέρον της Ελλάδος. Καμία άλλη προκατάληψη.
Επίσης, δίνουμε πολλή μεγάλη σημασία και αναπτύσσουμε ταχύτατα τις σχέσεις αμυντικής
και στρατιωτικής συνεργασίας με κράτη της περιοχής μας, με κράτη της γειτονιά μας, όπως
το κράτος του Ισραήλ.
Κυρίες και κύριοι, θεωρώ μία από τις μεγαλύτερες αγκυλώσεις της ελληνικής πολιτικής
ζωής των τελευταίων ετών το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν μία από τις τελευταίες χώρες του
κόσμου που αναγνώρισαν το κράτος του Ισραήλ.
Σας θυμίζω ότι το κράτος του Ισραήλ είχε αναγνωριστεί από την τότε Σοβιετική Ένωση, η
οποία διατηρούσε σύμφωνα προνομιακής στρατιωτικής συνεργασίας με Αιγυπτιακές χώρες,
που την περίοδο εκείνη μόλις είχαν βγει από εμπόλεμες καταστάσεις με το Ισραήλ και η
Ελλάδα έμενε από τις τελευταίες χώρες που ηρνούντο να το αναγνωρίσουν. Γιατί; Διότι η
χώρα μας είχε πέσει θύμα κάποιων κατασκευασμένων διλημμάτων, το κορυφαίο από τα
οποία ήταν πως αν αναγνωρίζαμε το Ισραήλ και αποκαθιστούσαμε τις σχέσεις μαζί του, θα
χάναμε την παραδοσιακή φιλία μας με τον αραβικό κόσμο.
Όποιοι το έλεγαν αυτό, είναι προφανές ότι δεν γνώριζαν ούτε τι σημαίνει αραβικός κόσμος,
ούτε τι γίνεται στην ευρύτερη περιοχή μας, ούτε τι θέλει πραγματικά ο αραβικός κόσμος.
Είναι, λοιπόν, επίσης, επιλογή μας και την αναπτύσσουμε ακόμα ταχύτερα. Και είμαι
ιδιαίτερα ικανοποιημένος που κάτι το οποίο πίστευα εδώ και πολλά χρόνια και το έλεγα –το
λέγαμε λίγοι, μοναχικοί άνθρωποι τότε, αλλά σήμερα βλέπω να κερδίζει έδαφος στην
ελληνική κοινωνία- γίνεται από την Κυβέρνηση Σαμαρά και είμαι εγώ που υλοποιώ αυτή
την πολιτική στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ταυτιζόμαστε σε όλα με το Ισραήλ. Εκεί που έχουμε διαφωνία με
τους φίλους μας, θα βγούμε να το πούμε. Αυτό σημαίνει φιλία και καλή συνεργασία.
Επιμένω, όμως, ότι η ανάπτυξη των σχέσεων αμυντικής και στρατιωτικής συνεργασίας με
το Ισραήλ είναι στρατηγική επιλογή μας.
Δεν μας εμποδίζει, όμως, αυτό να αναπτύσσουμε ακόμα περισσότερο και τις παραδοσιακές
σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τον αραβικό κόσμο. Αυτοί που λένε ότι το ένα εμποδίζει
το άλλο -χαίρομαι γιατί διάβασαν αρκετά και συνειδητοποίησαν προφανώς ότι οι εξελίξεις
και τα γεγονότα δεν επιβεβαιώνουν την άποψή τους- οφείλουν να μάθουν το περιεχόμενο
των σχέσεων -ενεργειακών, οικονομικών κ.ο.κ.- που έχουν αραβικά κράτη, όπως η
Αίγυπτος, με το κράτος του Ισραήλ.
Η Αίγυπτος, όσο και να φαίνεται περίεργο για ορισμένους, έχει ουσιαστικότερες σχέσεις με
το κράτος του Ισραήλ –και μιλάω για δύο κράτη που είχαν αντιπαλότητα στο παρελθόν- απ’
ό,τι είχε η Ελλάδα με το Ισραήλ μέχρι πρότινος.
Λέω, λοιπόν, ότι αυτό το άνοιγμα προς το Ισραήλ σε καμία περίπτωση δεν απομειώνει το
ρόλο της Ελλάδος στα αραβικά κράτη. Έχουμε παραδοσιακές σχέσεις με τους Άραβες. Δεν
υπήρξαμε ποτέ αποικιοκρατική δύναμη απέναντι στον αραβικό κόσμο. Υπήρξαμε πάντοτε
φιλική δύναμη, που έφερνε την ειρήνη και τη σταθερότητα, την ανάπτυξη, το εμπόριο, τον
πολιτισμό στην περιοχή. Και αυτό έχει περάσει στο DNA των λαών αυτών. Και το
Ελληνικό Έθνος και αυτοί που το εκπροσωπούμε, είμαστε σεβαστοί, είμαστε αποδεκτοί,
είμαστε φίλοι γι’ αυτούς τους λαούς, κάτι που δεν συμβαίνει πάντοτε με άλλα ευρωπαϊκά
έθνη, που σήμερα έχουν τις καλύτερες φιλικές σχέσεις με τους λαούς της περιοχής, αλλά
στο παρελθόν είχαν ένα αποικιοκρατικό δεδομένο, κάτι που δεν συμβαίνει με τη γειτονική
μας Τουρκία, γιατί οι αραβικοί λαοί θυμούνται αυτά που συνέβησαν τα χρόνια της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και γιατί, παρά τις προσπάθειες του Πρωθυπουργού, του κ.
Ερντογάν, να δείξει ότι η Τουρκία έχει ένα ρόλο ηγετικό στο μουσουλμανικό κόσμο, χώρες
ιστορικές, όπως η Αίγυπτος, αρνούνται να χάσουν αυτό το ρόλο που τους έδωσε η δική τους
ιστορική πορεία. Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί στην Αιγυπτιακή Δημοκρατία ότι έχει ρόλο
ηγέτιδας δύναμης στο σημερινό αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Και δεν μπορεί κανείς
να της το αμφισβητήσει σοβαρά και να της πάρει αυτό το ρόλο.
Ως Υπουργείο Εθνικής Άμυνας πραγματοποιήσαμε μία σειρά επισκέψεων στις χώρες αυτές.
Έχουμε εντείνει τη συνεργασία των Επιτελείων σε όλα τα επίπεδα: Αίγυπτος, Λίβανος,
Ιορδανία, Κατάρ. Σε λίγες εβδομάδες θα είμαι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Θα
ακολουθήσουμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον κ. Κάρολο Παπούλια, στα εξαιρετικά
ανοίγματα που κάνει επ’ ωφελεία του Έθνους στις αραβικές χώρες. Απ’ ό,τι γνωρίζω ο
Πρόεδρος σύντομα θα πάει στο Ιράκ και ταυτόχρονα θα πραγματοποιήσει μία σειρά
επισκέψεων στις χώρες του αραβικού Μαγκρέμπ.
Η Ελλάδα έχει ρόλο στην περιοχή. Η Ελλάδα θέτει τις καλές της υπηρεσίες και είναι έτοιμη
να διαμεσολαβήσει σε όλα τα επίπεδα για να λυθούν περιφερειακά προβλήματα, γιατί
πιστεύει στην αποκατάσταση ενός πλαισίου σταθερότητας, ασφάλειας και καλής γειτονίας
στην περιοχή.
Η Ελλάδα, επίσης, καλεί τη γειτονική μας Τουρκία να προσαρμοστεί σε αυτό το
περιβάλλον, που πρέπει να αποκαταστήσουμε στην περιοχή, να σταματήσει τις παραβάσεις
και παραβιάσεις στα ύδατα του Αιγαίου, αλλά και στον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Διότι,
όπως είχα την ευκαιρία να τονίσω κατά τη διμερή συνάντησή στις Βρυξέλλες στον Τούρκο
συνάδελφό μου, τον κ. Ισμέτ Γιλμάζ, όλα αυτά που κάνει η Τουρκία δεν πρόκειται να της
προσφέρουν τίποτα. Η Ελλάδα είναι αποφασισμένη –και το μήνυμα είναι ξεκάθαρο- να μην
αφήσει σε κανέναν περιθώρια να αμφισβητήσει το παραμικρό κυριαρχικό δικαίωμα της
Ελληνικής Δημοκρατίας.
Άρα, τέτοιου είδους συμπεριφορές, όπως οι παραβάσεις και παραβιάσεις στον εναέριο
χώρο, αλλά και στα ύδατα του Αιγαίου, αποσταθεροποιούν το καλό κλίμα συνεργασίας, το
κλίμα καλής γειτονίας και το πλαίσιο ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.
Εμείς θέλουμε ένα τέτοιο κλίμα. Θέλουμε και την Τουρκία να συμμετέχει σε αυτές τις
διαδικασίες. Και όταν υπάρχουν συμπεριφορές που δεν συμβάλλουν προς αυτή την
κατεύθυνση, τις καταγγέλλουμε –λυπούμεθα- και επισημαίνουμε ότι αυτές οι συμπεριφορές
είναι εξ ολοκλήρου λανθασμένες.
Δύο, τρεις σκέψεις ακόμα:
Η Κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά δεν αφίσταται ούτε κατά ένα χιλιοστό
απ’ όσα έχει δεσμευθεί ότι θα πραγματοποιήσει σε σχέση με την Αποκλειστική Οικονομική
Ζώνη την περίοδο προ των εκλογών.
Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να γνωρίζουμε όλοι ότι είναι ο Πρωθυπουργός της χώρας ο
οποίος θα σταθμίσει τα δεδομένα, τους συσχετισμούς, τις συγκυρίες και θα υλοποιήσει τις
συγκεκριμένες αποφάσεις όταν πρέπει και τη στιγμή που επιβάλει το εθνικό συμφέρον της
χώρας.
Κυρίες και κύριοι, νομίζω ότι ήρθε η ώρα να αναβαθμίσουμε το γεωστρατηγικό και
γεωπολιτικό ρόλο της χώρας μας. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να επιταχύνουμε το βήμα μας σε
όλα τα διεθνή φόρα στα οποία δραστηριοποιείται και ανήκει η χώρα. Νομίζω ότι ήρθε η
ώρα να κάνουμε ουσιαστικό το ρόλο μας στις διεθνείς συμμαχίες, να πιστέψουμε κι εμείς
ότι η Ελλάδα δεν είναι στο ΝΑΤΟ επειδή –όπως ακούω κάποιους να λένε- είμαστε μία
μικρή χώρα. Δεν είμαστε καν μικρή χώρα. Είμαστε μεσαία χώρα της Ευρώπης. Θα
ξεπεράσουμε την κρίση. Έχουμε δυνατές Ένοπλες Δυνάμεις. Έχουμε έναν ελληνικό λαό
που ανεξάρτητα με το τι ψηφίζει –είναι δικαίωμά του είτε ψηφίζει άκρα δεξιά, δεξιά,
αριστερά, άκρα αριστερά, κέντρο, κεντροδεξιά, κεντροαριστερά- στηρίζει τις Ένοπλες
Δυνάμεις, πιστεύει στις Ένοπλες Δυνάμεις. Και όλα αυτά σε συνδυασμό με τη
γεωστρατηγική, τη γεωπολιτική μας θέση, σε συνδυασμό με την πολεμική παράδοση και
την πολεμική αρετή των Ελλήνων, σε συνδυασμό με την επιστημοσύνη των Ενόπλων
Δυνάμεων και των υποστηρικτικών Υπηρεσιών που έχουν στη διάθεσή τους, έστω και κάτω
από τις συμπληγάδες της δημοσιονομικής κρίσης, έστω κι αν υπήρξαν οι περικοπές οι
απαραίτητες, που αν δεν είχαν γίνει, θα είχε χρεοκοπήσει η χώρα. Η χώρα αμυντικά,
στρατιωτικά στέκεται απολύτως στα πόδια της. Έχει τη δύναμή της, την αυτοπεποίθησή
της.
Όλα αυτά που σας είπα, μαζί με τη θέση της και τη δυναμική, τη γεωστρατηγική και τη
γεωπολιτική, μαζί με τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται, συγκροτούν μία εικόνα που
πρέπει να μας κάνει πολύ περισσότερο αισιόδοξους. Γιατί; Διότι το να τιμάς τις
παραδοσιακές σου συμμαχίες, δεν σημαίνει ότι έχεις κλειστές τις πόρτες και σε νέους
παίκτες που είναι στην περιοχή. Το ότι η Ελλάδα είναι ενταγμένη στο δυτικό κόσμο, δεν
σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει ανοικτή την πόρτα της στην Κίνα για παράδειγμα, όπως
πολύ σωστά έκαναν οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας στη συνεργασία με την COSCO,
στη Ρωσική Ομοσπονδία, για παράδειγμα, σε γενναία ανοίγματα που αφορούσαν ακριβώς
συγκεκριμένα σχέδια και στον τομέα της οικονομίας και στους υπολοίπους τομείς
εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Όλα αυτά, όπως σας είπα, απορρέουν από μία νέα αντίληψη αναβάθμισης του
γεωστρατηγικού και γεωπολιτικού ρόλου της χώρας, την οποία πρέπει πριν απ’ όλα να
πιστέψουμε εμείς.
Η χώρα μας δεν είναι στο ΝΑΤΟ επειδή συρόμενη, πήγε εκεί. Η χώρα μας είναι επειδή το
θέλει. Θα τιμάει τις συμμαχίες της. Εκεί που διαφωνεί, θα φωνάζει, θα το λέει, θα
καταγγέλλει. Εκεί που συμφωνεί, θα βγαίνει μπροστά!
Μία τέτοια πολιτική εφαρμόζουμε. Θα συνεχίσουμε να την εφαρμόζουμε από το Υπουργείο
Εθνικής Άμυνας με μεγαλύτερη προσήλωση στους στόχους. Διότι πιστεύουμε, κυρίες και
κύριοι, ότι αυτό εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον του ελληνικού λαού άμεσα, μεσοπρόθεσμα
και μακροπρόθεσμα.
Είναι πάρα πολλά αυτά που είχα να σας πω ακόμη. Λυπούμαι εάν μακρηγόρησα
περισσότερο του δέοντος. Θέλω να σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας και να σας
διαβεβαιώσω ότι στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία
είμαστε στη διάθεσή σας για να συζητούμε αυτά τα πράγματα, να συνθέτουμε απόψεις και
να καταλήγουμε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα, για να τα εφαρμόζουμε στη συνέχεια
στην πράξη.
Ευχαριστώ πάρα πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε πολύ τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Πάνο
Παναγιωτόπουλο για τη σφαιρική ανάλυση των θέσεων της Ελληνικής Κυβέρνησης,
σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις, την άμυνα και ασφάλεια της χώρας, όπως και τις φιλικές
προθέσεις που έχει στις χώρες της περιοχής.
Θα ήθελα να δώσω το λόγο στον Πρέσβη του Ισραήλ κ. Arie Meckel, για να μας κάνει τη
δική του παρουσίαση.
ARIE MECKEL:
Το Ισραήλ βρίσκεται σε μια δύσκολη «γειτονιά», καθώς είναι η μοναδική δημοκρατία
στην περιοχή. Μέχρι στιγμής, έχει καταφέρει να πετύχει την ειρήνη με κάποιους γείτονές
του, εκείνο όμως που επιθυμεί περισσότερο είναι να πετύχει την ειρήνη με τους
Παλαιστίνιους.
Η αλήθεια είναι ότι είναι ξεκάθαρο ποια θα είναι η κατάληξη της Αραβικής Άνοιξης. Το
Ισραήλ θα ήταν ικανοποιημένο με μια εγκαθίδρυση αραβικών δημοκρατιών στην περιοχή
καθώς είναι ευκολότερο να συνδιαλέγεται κανείς με δημοκρατίες διότι οφείλουν να δίνουν
απαντήσεις στους λαούς τους και στην κοινή γνώμη.
Βέβαια, υπάρχει ο κίνδυνος της ανάδυσης ακραίων ισλαμικών καθεστώτων στην
περιοχή και αυτό αποτελεί αιτίας ανησυχίας από την πλευρά του Ισραήλ.
Η κατάσταση στη Συρία, όπου ο πρόεδρος Άσαντ σφαγιάζει τον ίδιο του τον λαό,
αποτελεί αιτία ανησυχίας όχι μόνο για το Ισραήλ αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.
Το Ισραήλ που κάποτε είχε έλλειψη πετρελαίου και φυσικών πόρων, έχει ανακαλύψει
πρόσφατα μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου. Οι ποσότητες αυτές επαρκούν για 150
χρόνια εάν τις χρησιμοποιήσει μόνο το Ισραήλ.
Το Ισραήλ χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των
αναγκών του σε ηλεκτρισμό διότι είναι καθαρότερο και συμφέρει περισσότερο από άποψη
κόστους σε σύγκριση με άλλους πόρους.
Η κυβέρνηση του Ισραήλ ενδιαφέρεται να εξάγει περίπου το 50 % των αποθεμάτων της
σε φυσικό αέριο και θα επιθυμούσε να τα εξάγει στην Ευρώπη.
Έτσι, το Ισραήλ είναι έτοιμο να καταστήσει την Ελλάδα κόμβο για τις εξαγωγές
φυσικού αερίου του προς την Ευρώπη. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί με την κατασκευή
ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ελλάδα (πιο συγκεκριμένα
με το νησί της Κρήτης) μέσω της Κύπρου.
Μία άλλη επιλογή είναι η κατασκευή ενός σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου
προκειμένου το φυσικό αέριο να μεταφέρεται στην Ευρώπη με δεξαμενόπλοια.
Οι αρχές του Ισραήλ έχουν συζητήσει αυτές τις επιλογές με την ελληνική κυβέρνηση και
είναι έτοιμες να προχωρήσουν στη συνεργασία.
Το Ισραήλ πιστεύει επίσης ότι είναι εξίσου σημαντική η ανάμειξη της Κύπρου σε αυτή
την συνεργασία. Το «στρατηγικό τρίγωνο» Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου έχει τη
δυνατότητα να εξελιχθεί σε δύναμη της ευρύτερης περιοχής.
Οι ισραηλινές εταιρείες οι οποίες ανακάλυψαν το φυσικό αέριο στην επικράτεια του
Ισραήλ είναι έτοιμες να βοηθήσουν την ελληνική κυβέρνηση να βρει φυσικό αέριο και στην
ελληνική επικράτεια. Το ζήτημα αυτό έχει συζητηθεί με την ελληνική κυβέρνηση.
Οι ισραηλινοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι οι υποθαλάσσιες περιοχές κάποιων
τμημάτων της Ελλάδας μοιάζουν πολύ με εκείνων του Ισραήλ και της Κύπρου. Πιστεύουν
ότι η Ελλάδα μπορεί να βρει φυσικό αέριο στις ακτές της.
Τα τελευταία δυόμιση χρόνια έχει σημειωθεί μια άνευ προηγουμένου βελτίωση στις
Ελληνο-ισραηλινές σχέσεις. Η βελτίωση αυτή ξεκίνησε με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ του
πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Η ίδια πολιτική ακολουθήθηκε από τη Νέα
Δημοκρατία και των νυν πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Από τη στιγμή που επισκέφθηκε
το Ισραήλ τον Σεπτέμβριο του 2011 και ανακοίνωσε ότι «το Ισραήλ αποτελεί στρατηγικό
εταίρο της Ελλάδας».
Παρά το γεγονός ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση είναι στην εξουσία μόνο έξι μήνες, έχει
πραγματοποιηθεί ήδη επίσκεψη του Προέδρου του Ισραήλ, κου Σιμόν Πέρες στην Ελλάδα.
Την ίδια περίοδο, υψηλόβαθμοι Έλληνες αξιωματούχοι ανάμεσά τους και ο υπουργός
Δημόσιας Τάξης, κ. Νίκος Δένδιας και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, κ. Πάνος
Παναγιωτόπουλος, επισκέφθηκαν το Ισραήλ. Αναμένονται και άλλες επισκέψεις υπουργών
και από τις δύο χώρες στο μέλλον.
Οι ελληνο-ισραηλινοί δεσμοί αναπτύσσονται σε ένα ευρύ φάσμα συνεργασίας σε πεδία
όπως η ενέργεια, ο τουρισμός, η άμυνα, η γεωργία, η επιχειρηματικότητα κ.λπ. Επίσης,
υπάρχουν ακόμα μεγαλύτερες πολιτιστικές και ακαδημαϊκές ανταλλαγές.
Επιπρόσθετα, η στάση της ελληνικής κοινής γνώμης συμπεριλαμβανομένων και των
μέσων μαζικής ενημέρωσης ως προς το Ισραήλ έχει βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό.
Περίπου μισό εκατομμύριο ισραηλινοί τουρίστες επισκέφθηκαν την Ελλάδα το 2012,
παρότι τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμη. Εκτελούνται
πτήσεις charter από το Ισραήλ προς τα ελληνικά νησιά και την Θεσσαλονίκη. Επίσης, τα
ισραηλινά κρουαζιερόπλοια ταξιδεύουν προς τον Βόλο και την Θεσσαλονίκη.
Στις 22 Ιανουαρίου διενεργήθηκαν εθνικές εκλογές στο Ισραήλ. Η νέα κυβέρνηση του
Ισραήλ προσβλέπει στην περαιτέρω ενδυνάμωση των εξαιρετικών δεσμών του με την
Ελλάδα, καθώς και στις συνομιλίες στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής Συνόδου (G2G) και
στις επισκέψεις υψηλόβαθμων στελεχών και από τις δύο χώρες.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κύριο Πρέσβη του Ισραήλ για τη γεωστρατηγική,
τη γεωπολιτική ανάλυση, ειδικά όσον αφορά τις σχέσεις σε πολιτικό και οικονομικό μεταξύ
Ελλάδος, Ισραήλ και Κύπρου.
Τώρα, θα αλλάξουμε λίγο το πρόγραμμα. Θα προηγηθεί ο κ. Κωσταράκος, ο Αρχηγός
ΓΕΕΘΑ.
Παρακαλώ όπως λάβει το λόγο.
ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε συντονιστά, με την άδειά σας, θα ήθελα να
ζητήσω συγνώμη, γιατί πρέπει να γυρίσω στο Υπουργείο. Είστε σε πολύ καλά χέρια. Ο
Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο κ. Κωσταράκος, είναι γνώστης και της διεθνούς πολιτικής. Βεβαίως, η
επιστημοσύνη του στα στρατιωτικά και στρατηγικά θέματα είναι γνωστή.
Θέλω, όμως, να ζητήσω συγνώμη και από τον Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον
οποίο εκτιμώ ιδιαιτέρως.
Θα παρακαλούσα, κύριε Γκουριώτη και αγαπητέ συντονιστά, να έχω όλες –εάν μπορείτε να
το κάνετε- τις εισηγήσεις του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε εδώ, γιατί είναι όλες πάρα
πολύ σημαντικές.
Απλώς θέλω να τονίσω ότι η εμπειρία της Κυπριακής Δημοκρατίας μας διδάσκει πολλά στα
θέματα ενέργειας. Η Κυπριακή Δημοκρατία άνοιξε δρόμους στη συνεργασία της με το
Ισραήλ. Άνοιξε δρόμους με πρωτοβουλία του Τάσου Παπαδόπουλου, του αείμνηστου
Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, τους οποίους δρόμους, όμως, προετοίμασαν
Πρόεδροι όπως ο Γλαύκος Κληρίδης, που άρχισε την προετοιμασία κι έκανε τα μεγάλα
βήματα στη συνέχεια ο Τάσος Παπαδόπουλος. Οφείλουμε να πούμε, όμως, ότι τους
δρόμους αυτούς τους υπηρέτησαν Πρόεδροι όπως και ο Δημήτρης Χριστόφιας, που είναι
απερχόμενος, τελειώνει την προεδρική του θητεία αυτή την περίοδο.
Οφείλουμε, λοιπόν, να υπογραμμίσουμε τις πρωτοβουλίες της πολιτικής ηγεσίας της
Κυπριακής Δημοκρατίας. Είμαι βέβαιος, κύριε Πρέσβη, ότι θα συνεχιστούν αυτές οι
πρωτοβουλίες και θα μας ανοίξουν δρόμους, δρόμους του Ελληνισμού, Ελλαδικού και
Κυπριακού, και μετά την εκλογή του νέου Προέδρου, που είναι στις 17 Φεβρουαρίου.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Παρακαλώ τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ όπως λάβει το λόγο.
ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΣΤΑΡΑΚΟΣ: Κύριοι Πρέσβεις, κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι, θα
ξεκινήσω την παρέμβασή μου εκφράζοντας τις ευχαριστίες μου για την πρόσκληση που μου
απευθύνατε, δίνοντάς μου την ευκαιρία να συμβάλω σε μία δημιουργική συζήτηση και
ανταλλαγή απόψεων για ένα τόσο επίκαιρο, όσο και κρίσιμο, θέμα, όπως η ενεργειακή
ασφάλεια και άμυνα.
Η ενεργειακή ασφάλεια σαν όρος εξελίχθηκε πολύ από την αρχική σύλληψή του. Ξεκίνησε
από μία μονοδιάστατη ποικιλία πηγών του Winston Churchill κατά τις παραμονές του Α’
Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, όμως, περιλαμβάνει επιπλέον παράγοντες, όπως η
εξασφάλιση της σταθερότητας των τιμών, η διασφάλιση της αδιάλειπτης και έγκαιρης
παροχής και η ασφάλεια υποδομών και δικτύων.
Οι τελευταίοι, η ασφάλεια των υποδομών και των δικτύων, είναι θεμελιώδεις παράγοντες,
καθώς αποτελούν προϋπόθεση για την ανάπτυξη των υπολοίπων. Οι θεμελιώδεις αυτοί
παράγοντες εξασφαλίζονται με τη χρησιμοποίηση, μεταξύ άλλων, και των Ενόπλων
Δυνάμεων.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις, κυρίες και κύριοι, είναι ένα μέσο άσκησης πολιτικής κι ένας από
τους βασικούς βραχίονες της εθνικής ισχύος. Έχουν ρόλο, έχουν θέση στα τεκταινόμενα
στην Ανατολική Μεσόγειο, επειδή έχει θέση η χώρα και επειδή υπάρχουν εθνικά
συμφέροντα. Αποστολή μας είναι να τα υπερασπιστούμε.
Τα συμφέροντα αυτά της χώρας, που ενδιαφέρουν τις Ένοπλες Δυνάμεις, σχετίζονται,
μεταξύ άλλων, με την υποστήριξη και της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την εγκαθίδρυση της ειρήνης στην
ευρύτερη περιοχή.
Εδώ εστιάζεται και ο ρόλος μας.
Η εδαφική ακεραιότητα και η εξασφάλιση της απρόσκοπτης άσκησης των κυριαρχικών
δικαιωμάτων, είναι ασφαλώς τμήμα των εθνικών συμφερόντων που υπερασπιζόμαστε. Στην
πράξη αυτό αποτελούσε πάντοτε το μείζον της αποστολής όλων των εθνικών στρατών
απανταχού της γης. Και τούτο, διότι ο ευρύτερος εθνικός χώρος σχετίζεται άμεσα με τις
πλουτοπαραγωγικές πηγές που είναι απαραίτητες για την επιβίωση και την προκοπή του
Έθνους.
Σήμερα ο ανταγωνισμός για πόρους πρακτικά σημαίνει ανταγωνισμός στο πεδίο της
ενέργειας, όχι, ασφαλώς, μόνο για υδρογονάνθρακες. Προς το παρόν, όμως, αυτό
ενδιαφέρει εμάς.
Η ενεργειακή μας ασφάλεια περνάει μέσα και από την εκμετάλλευση των όποιων εθνικών
κοιτασμάτων του ορυκτού πλούτου στον εθνικό χώρο.
Βέβαια, ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι μόνο η εξασφάλιση των δικαιωμάτων μας στον
εθνικό χώρο. Είναι και η προστασία των δικτύων και οδών μεταφοράς ενέργειας, καθώς και
των ενεργειακών υποδομών στη χώρα.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα αρκετά πολύπλοκο σύνολο ζητημάτων ασφαλείας, που δεν έχει
σαφή όρια κι έχει περιφερειακή και παγκόσμια διάσταση.
Η εμπειρία της τελευταίας 10ετίας έχει καταδείξει το ευάλωτο των υποδομών και μέσων
εξόρυξης, μεταφοράς και επεξεργασίας υδρογονανθράκων, αλλά και την έλξη που αυτά
προκαλούν σε τρομοκρατικές ομάδες. Οι ομάδες αυτές που λειτουργούν κατά περίπτωση με
ή χωρίς κρατική υποστήριξη, με ή χωρίς στιβαρή οργανωτική δομή, χρησιμοποιούν την
απειλή παρεμπόδισης ή και διακοπής εισροής των πρώτων υλών και των ενεργειακών
πόρων προς τις βιομηχανικές χώρες.
Η ανατίναξη αγωγών, η κατάληψη πετρελαϊκών σταθμών και η ομηρία εργαζομένων, η
πειρατεία εμπορικών πλοίων και όλα αυτά τα συναφή φαινόμενα, αποτελούν ένα σχετικά
συχνό φαινόμενο. Κι ενώ η δημοσιογραφική τους αξία φθίνει, η επίδρασή τους στις τιμές
των προϊόντων είναι ευθέως ανάλογη της συχνότητας εμφάνισής τους, όπως και η επίδραση
που μπορεί να έχουν στις γεωπολιτικές ισορροπίες μιας περιοχής.
Ως τώρα αντίστοιχες επιθέσεις δεν έχουν σημειωθεί στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Η μελλοντική, όμως, εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της, σε συνδυασμό με την
αύξηση της ναυτιλιακής κίνησης στον ίδιο χώρο από σκάφη μεταφοράς υδρογονανθράκων,
θα παρέξουν πληθώρα ελκυστικών στόχων σε ομάδες που ενδέχεται να αναδυθούν ή να
εκμεταλλευτούν τη ρευστότητα και αναταραχή που παρατηρείται στη Μέση Ανατολή και
Βόρεια Αφρική ειδικότερα την τελευταία 2ετία.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις, μαζί με τα Σώματα Ασφαλείας, έχουν την ευθύνη της προστασίας
του εθνικού πλούτου και της εξασφάλισης της απρόσκοπτης διακίνησης των ζωτικών για
την παγκόσμια οικονομία αγαθών στο χώρο ευθύνης της χώρας.
Έρχομαι στα κρισιμότερα, για εμένα, ερωτήματα:
Τι μπορούν να κάνουν οι Ένοπλες Δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν τις απειλές αυτές; Ποιες
δυνατότητες απαιτούνται; Ποιες από αυτές έχουμε και ποιες πρέπει να αποκτήσουμε;
Πρέπει εδώ να διευκρινιστεί ότι η εμπλοκή και η συμβολή των Ενόπλων Δυνάμεων στην
αποτελεσματική προστασία υποδομών και μέσων κινείται πάνω σε τρεις κύριους άξονες:
Πρώτον, στην έγκαιρη πληροφόρηση και επιτήρηση.
Δεύτερον, στην πειστική αποτροπή.
Τρίτον, στην αποτελεσματική προστασία.
Κοινός παρονομαστής και των τριών αξόνων είναι η πληροφορία. Η απόκτηση αξιόπιστων
πληροφοριών για τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο εκδήλωσης της όποιας κακόβουλης
ενέργειας, είναι ζωτική για την έγκαιρη λήψη μέτρων που θα την ακυρώσουν εν τη γενέσει
της.
Η έγκαιρη πληροφόρηση και η επιτήρηση απαιτούν την ανάπτυξη δυνατοτήτων ISR,
Intelligence, Surveillance, Reconnaissance, οι οποίες θα παρέχουν διαρκή, έγκαιρη και
έγκυρη εικόνα των τεκταινομένων στην περιοχή ενδιαφέροντος.
Σε αυτό ασφαλώς απαιτείται συνεργασία με αντίστοιχες Αρχές χωρών της περιοχής με
κοινά συμφέροντα. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω την Κύπρο και το Ισραήλ.
Οι δυνατότητες ήδη υπάρχουν και η λαμβανόμενη αναγνωρισμένη εικόνα, αποτέλεσμα της
σύνθεσης πληροφοριών, προερχομένων από ποικίλες αλληλοσυμπληρούμενες και
αλληλοεπιβεβαιούμενες πηγές, μας ικανοποιεί επί του παρόντος αρκετά.
Η αποτροπή για να λειτουργεί ως τέτοια θα πρέπει να συνδυάζει τόσο την ύπαρξη των
μέσων εκείνων, η χρήση των οποίων θα επιφέρει στον επιτιθέμενο ένα υπέρμετρο και
δυσβάσταχτο κόστος σε σχέση με τα προσδοκώμενα οφέλη, καθώς και τη σαφώς
εκπεφρασμένη πολιτική βούληση για τη χρήση τους, αν και εφόσον υπάρξει απειλή.
Η ταυτόχρονη πλήρωση των δύο αυτών προϋποθέσεων, μαζί με τη φυσική παρουσία των
Ενόπλων Δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή, θα στείλει τα κατάλληλα μηνύματα προς κάθε
ενδιαφερόμενο.
Οι πρόσφατα διενεργηθείσες, αλλά και σχεδιαζόμενες, διακλαδικές ασκήσεις των Ενόπλων
Δυνάμεων, λειτουργούν προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση, όπως ακριβώς και οι διεθνείς
ασκήσεις που γίνονται στην περιοχή με όμορες χώρες.
Στην απευκταία περίπτωση που επικρατήσουν άφρονες σκέψεις και αμφισβητηθεί η
αποφασιστικότητα και η ετοιμότητα της χώρας να υπερασπίσει τα δικαιώματά της ή να
ανταποκριθεί στις διεθνείς και συμμαχικές υποχρεώσεις της, οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι
έτοιμες να επέμβουν και να επαναφέρουν τη νομιμότητα σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της
πολιτικής ηγεσίας.
Προς τούτο, έχουμε μελετήσει τις απειλές και προκλήσεις ασφαλείας στην Ανατολική
Μεσόγειο, έχουμε καθορίσει τις απαιτήσεις συνολικά, αλλά και για κάθε κλάδο ξεχωριστά
και υπάρχουν έτοιμα σχέδια δράσης. Ήδη προχωρεί η αναδιοργάνωσή τους με τη θέσπιση
κατάλληλης μελλοντικής δομής δυνάμεων.
Ασφαλώς δεν απουσιάζουν τα προβλήματα. Το σημαντικότερο είναι η οικονομική
πραγματικότητα τόσο για την Ελλάδα όσο και για τους συμμάχους.
Μιλώντας για τους συμμάχους, η μείωση των αμυντικών δαπανών πανευρωπαϊκά δεν είναι
απόρροια μόνο της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, αλλά και της πολιτικής και
κοινωνικής αμνησίας περί του παρελθόντος. Η σημερινή Ευρώπη έχει ξεχάσει τα δεινά και
τις προκλήσεις των πολέμων του παρελθόντος –θερμών και ψυχρών- και ενδιαφέρεται
κυρίως για την κοινωνική πολιτική. Είναι πολύ δύσκολο να πείσεις τα Κοινοβούλια να
εγκρίνουν αμυντικές δαπάνες, όταν δεν είναι πλέον διακριτές οι απειλές κατά της εθνικής
τους ασφάλειας.
Για εμάς τώρα: Όσο κοινότυπο και τετριμμένο κι αν ακούγεται, στο ΓΕΕΘΑ η οικονομική
κρίση αντιμετωπίστηκε και αντιμετωπίζεται σαν ευκαιρία. Δεν έχουμε και άλλο τρόπο
βέβαια, ούτε άλλη επιλογή. Ευκαιρία για επανεξέταση από μηδενικής βάσεως των μέχρι
τώρα θεωρουμένων ως ταμπού. Είναι μία ευκαιρία για την αναθεώρηση παγιωμένων
πρακτικών, για την αμφισβήτηση ζητημάτων τα οποία μέχρι τώρα αντιμετωπιζόντουσαν με
ένα συγκεκριμένο τρόπο. Είναι μία ευκαιρία για την αναζήτηση έξυπνων και
αποδοτικότερων λύσεων για την επίτευξη του αδιαπραγμάτευτου τελικού στόχου, που δεν
είναι άλλος από την εξασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος τόσο για τον Έλληνα
πολίτη, ο οποίος θέλει να εργαστεί και να δημιουργήσει, όσο και για τον ξένο επενδυτή ο
οποίος θέλει να εμπιστευτεί τα κεφάλαιά του στη χώρα παράγοντας ανάπτυξη.
Το αποτέλεσμα αυτής της αναθεωρητικής μας σκέψης απεικονίζεται στη μελλοντική δομή
δυνάμεων, που σας ανέφερα, η οποία βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης από την πολιτική
ηγεσία.
Η δομή αυτή έχει λάβει υπόψη της όλες τις εξελίξεις και τις διαμορφούμενες ισορροπίες
στην ευρύτερη περιοχή γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. Και είμαι βέβαιος ότι θα οδηγήσει τις
Ένοπλες Δυνάμεις πολύ καλύτερα προετοιμασμένες να ανταποκριθούν στα έργα που τους
ανατίθενται από την Πολιτεία.
Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ιδιαίτερη βαρύτητα που αποκτά ο χώρος της
Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Όπως είναι λογικό υπάρχει αύξηση του ενδιαφέροντός μας
για την εν λόγω περιοχή.
Διευρύνεται σημαντικά το ενδεχόμενο πεδίο δράσεως των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς τα
συμφέροντά μας επεκτείνονται πολύ πέραν του Αιγαίου, το οποίο μέχρι τώρα αποτελούσε
τον κύριο χώρο ευθύνης των Ενόπλων μας Δυνάμεων.
Ο χώρος αυτός είναι ένας κατ’ εξοχήν θαλάσσιος χώρος, με πολύ λίγη ξηρά, η οποία
συνιστά για τις Ένοπλες Δυνάμεις μία νέα πρόκληση, διαφορετική από τις μέχρι τώρα.
Χωρίς να μπορώ να γίνω περισσότερο λεπτομερής, αποτελεί αναπόφευκτη απαίτηση η
βελτίωση των αεροναυτικών μας δυνατοτήτων, ενδεχομένως σε βάρος άλλων δυνατοτήτων
που κυριαρχούσαν τα τελευταία χρόνια, όπως παρακάτω:
Απαιτείται επαύξηση των δυνατοτήτων του Πολεμικού Ναυτικού κατά προτεραιότητα με
πλοία που έχουν πραγματικές δυνατότητες κρούσης αεράμυνας της περιοχής, αεροσκάφη
ναυτικής συνεργασίας και πολλά – πολλά σύγχρονα υποβρύχια. Επαύξηση των
δυνατοτήτων της Πολεμικής Αεροπορίας με αεροσκάφη τετάρτης γενιάς και αναβάθμισης
των υπαρχόντων αεροσκαφών. Τέλος, επαύξηση δυνατοτήτων ταχείας μεταφοράς
στρατιωτικών δυνάμεων με μέσα -εναέρια και θαλάσσια- ταχείας μεταφοράς.
Δυστυχώς, δεν μπορώ να γίνω περισσότερο λεπτομερής σε αυτές τις προβλέψεις. Εμείς
συγκεντρώνουμε δυνατότητες. Είναι πάρα πολύ εύκολο να αρχίσει να μιλάει κάποιος για
τύπους ή για τεχνικές προδιαγραφές. Αυτό που ενδιαφέρει πραγματικά το ΓΕΕΘΑ είναι οι
επιχειρησιακές δυνατότητες. Ας προσδιορίσουμε –κι έχουμε προσδιορίσει- τις δυνατότητες
επακριβώς και στη συνέχεια όλα τα υπόλοιπα θα ρυθμιστούν όπως ακριβώς προβλέπεται
από τους νόμους, όπως επιβάλλει η πολιτική συγκυρία και όπως κυρίως επιβάλλει η
οικονομική συγκυρία αυτής της χώρας.
Πρέπει, όμως, να ξέρουμε ακριβώς τι θέλουμε και πώς θέλουμε να είναι αυτό που θέλουμε.
Εμείς δημιουργούμε στην πραγματικότητα και απαιτούμε δεξαμενή δυνατοτήτων. Πότε θα
γίνουν αυτά, αυτό είναι ένα άλλο θέμα, το οποίο έχει σχέση με πρακτικά προβλήματα
οικονομικής συγκυρίας.
Κυρίες και κύριοι, το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα
εθνικής ασφάλειας για όλα τα κράτη. Το ίδιο συμβαίνει και για την Ελλάδα. Δεν νομίζουμε
ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα. Αντίθετα, οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις θα αυξηθούν. Οι
Ένοπλες Δυνάμεις έχουν ρόλο σε αυτό το έργο. Έχουν μελετήσει το ρόλο τους και την
αποστολή τους, που είναι πολύ κρίσιμα, όπως αντιλαμβάνεστε και τον εκτελούν κατά τον
καλύτερο τρόπο και σήμερα, αλλά και στο άμεσο και απώτερο μέλλον. Και πρόκειται να
συνεχίσουν να τον εκτελούν για να υπερασπίσουν τα εθνικά μας συμφέροντα.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας και είμαι στη διάθεσή σας για τυχόν
ερωτήσεις.
(Χειροκροτήματα)
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Κύριε Αρχηγέ, θα ήθελα να σας κάνω μία ερώτηση, της οποίας
κι εμείς γινόμαστε δέκτες:
Κατά πόσο οι συνεχείς περικοπές σε όλα τα επίπεδα του οικοδομήματος που λέγεται Εθνική
Άμυνα -είτε έχει σχέση με τις απολαβές του προσωπικού, είτε έχει σχέση με τη συντήρηση
των οπλικών συστημάτων, τον προγραμματισμό προμηθειών αμυντικών συστημάτωνέχουν επηρεάσει, κατά την εκτίμησή σας, το αμυντικό οικοδόμημα; Διότι εδώ μιλάμε για
ΑΟΖ, για πιθανή ανακήρυξη ΑΟΖ, η οποία έχει συγκεκριμένες ανάγκες, συγκεκριμένες
απαιτήσεις σε ό,τι αφορά την επιχειρησιακή αναγκαιότητά της.
Ευχαριστώ.
ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΣΤΑΡΑΚΟΣ: Σας ευχαριστώ για την ερώτηση.
Οι περικοπές δημιουργούν ένα δυσάρεστο περιβάλλον κι έχουν πράγματι επίδραση σε
διάφορους τομείς. Θα ξεκινήσω από το προσωπικό:
Είναι γεγονός ότι υπήρξαν περικοπές στους μισθούς. Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος με
τις περικοπές στους μισθούς, κανένας δεν είναι ευχαριστημένος όταν του κόβουν το μισθό.
Κανένας! Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αντιμετωπίσουμε αυτό το θέμα και να απαλύνουμε
τα καθημερινά, πρακτικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν.
Θέλω, όμως, εδώ κάτι να τονίσω: Μπορεί να υπάρχει και στεναχώρια, μπορεί να υπάρχει
και ζόρι και γκρίνια. Αυτό, όμως, δεν έχει καμία, αν θέλετε, επίδραση στον τρόπο με τον
οποίο εκτελείται η αποστολή. Πάρα πολύ απλά, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και ο Στρατός
το ξέρει. Οι Ένοπλες Δυνάμεις το ξέρουν. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Είμαστε με την πλάτη
στον τοίχο. Δεν υπάρχει περίπτωση εάν τώρα που μιλάμε γίνει παραβίαση του εναέριου
χώρου μας, οι πιλότοι να μην κάνουν scramble για να τους αντιμετωπίσουν επειδή
μειώθηκαν οι απολαβές. Δεν υπάρχει αυτή η περίπτωση!
Χθες έδωσα μία άσκηση. Πιθανόν να το διαβάσατε. Είχε σχέση με την ανακατάληψη ενός
νησιού. Κάποιοι επενέβησαν από εδώ. Ο κόσμος ξεκίνησε από τις 2 η ώρα το πρωί, οι
Μονάδες Αλεξιπτωτιστών. Πήγαν αεροσκάφη, πήγαν πλοία. Πάρα πολύς κόσμος ενεπλάκη
σε όλη αυτή τη διαδικασία. Δεν άκουσα ούτε μία γκρίνια. Είναι η δουλειά. Τελείωσε.
Τώρα, στην καθημερινότητα, τα «γιατί μου έκοψαν το ένα επίδομα;», «τι θα γίνει;», «εγώ
γιατί δεν παίρνω αυτό, ενώ το παίρνει ο άλλος κλάδος;», αυτά τα έχουμε και θα τα έχουμε
και θα τα υπερασπίσουμε και θα προσπαθήσουμε να τα λύσουμε. Έχουμε ευήκοον ους. Και
μέσα στις οικονομικές δυνατότητες προσπαθούμε να λύσουμε ό,τι μπορούμε.
Αυτό είναι το ένα κομμάτι. Με απασχολεί η ανθρώπινη πλευρά του. Δεν με απασχολεί η
επιχειρησιακή πλευρά του. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι η δουλειά θα γίνει όπως
γινόταν πάντα.
Το δεύτερο κομμάτι αφορά τη συντήρηση και όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία πιθανόν
δημιουργούνται. Όπως ξέρετε, έχουμε δώσει απόλυτη προτεραιότητα στη συντήρηση.
Έχουμε δώσει απόλυτη προτεραιότητα στην ύπαρξη, στη διατήρηση των μέσων που
έχουμε. Τα μέσα που έχουμε είναι καλά και σημαντικά. Έχουμε προμηθευτεί τις
προηγούμενες 10ετίες εξαιρετικά οπλικά συστήματα, τα οποία ξέρω πολύ καλά ότι άλλοι
στρατοί θα έκοβαν τα χέρια τους για να τα έχουν. Είναι η πρώτη γραμμή της τεχνολογίας.
Έχουμε αυτό που εμείς θεωρούμε τα καλύτερα άρματα στον κόσμο. Έχουμε τα καλύτερα –
όχι όλα, αλλά πάρα πολλά- πυροβόλα στον κόσμο. Έχουμε καταπληκτικά επιθετικά
ελικόπτερα. Έχουμε –κι ελπίζουμε να πάρουμε κι άλλα- το καλύτερο υποβρύχιο στον
κόσμο, γιατί τα 214 είναι τα καλύτερα υποβρύχια στον κόσμο.
Αυτά τα πράγματα, λοιπόν, state of the art. Είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει. Δεν χρειαζόμαστε
αυτή τη στιγμή κάτι περισσότερο. Χρειάζεται να το συντηρήσουμε, να το κρατήσουμε
ζωντανό. Γι’ αυτό και εκτρέπουμε όλους μας τους πόρους εκεί. Εκτρέπουμε όλους μας τους
πόρους στη διατήρηση αυτών των πραγμάτων ζωντανών.
Πιστεύουμε ότι με τη σωστή διαχείριση, με την ευρηματικότητα που υπάρχει και με την
καλή και χρηστή χρησιμοποίηση των πόρων, θα μπορέσουμε να λύσουμε πράγματι όλα τα
προβλήματα συντήρησης και υποστήριξης των οπλικών συστημάτων μας. Και όποια
προβλήματα υπάρχουν, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να επηρεάσουν την
επιχειρησιακή μας ετοιμότητα, όπως σας την περιέγραψα, στην οριακή της φάση, στη φάση
εκείνη, δηλαδή, που αμυνόμαστε, εκτελούμε την αποστολή μας στα άκρα της, δηλαδή την
πραγματική αποστολή μας.
Τώρα, όπως ανέφερα προηγουμένως, υπάρχει μία νέα κατάσταση, μία νέα γεωπολιτική
κατάσταση. Επεκτεινόμαστε σε χώρους για τους οποίους προηγουμένως δεν είχαμε και
τόσο μεγάλο ενδιαφέρον. Αυτό μας κάνει να αναθεωρούμε ορισμένες προτεραιότητες οι
οποίες υπήρχαν. Τις εξετάζουμε ξανά. Μπαίνουμε σε κάποια άλλη λογική πλέον για την
επαύξηση κάποιων άλλων δυνατοτήτων και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το
απαραίτητο pool των δυνατοτήτων αυτών, την απαραίτητη δεξαμενή δυνατοτήτων, για να
μπορούμε να έχουμε πολλαπλότητα επιλογών.
Η πραγματική δουλειά μου, κυρίες και κύριοι, σαν επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων –
και όλων των Ενόπλων Δυνάμεων- είναι να παρέχω στην Κυβέρνηση επιλογές. Τις επιλογές
αυτές θα τις στηρίξω πάνω στις δυνατότητες. Ποιες είναι οι δυνατότητες; Οι δυνατότητες
που παρέχει ο ελληνικός λαός. Μου δίνει δυνατότητες. Εγώ αυτές τις δυνατότητες τις
μορφοποιώ, δημιουργώ την απαραίτητη δεξαμενή και με βάση αυτές τις δυνατότητες,
παρέχω στην Κυβέρνηση, όταν παρουσιαστεί ανάγκη, τις επιλογές. Όσο περισσότερο
επιλογές παρέξω στην Κυβέρνηση ή σε καθημερινή βάση ή σε μία κρίσιμη στιγμή, τόσο
καλύτερη θα είναι η πολιτική που θα ασκηθεί. Διότι είναι καθαρά θέμα επιλογών.
Όπως ξέρετε, αυτός ο οποίος είναι στο έδαφος με το πρόσωπο πατημένο στο χώμα, με μία
μπότα πάνω από το κεφάλι του, δεν έχει καμία επιλογή. Αυτό σημαίνει επιλογές. Αυτός
είναι ο νικημένος. Και νομίζω ότι πολλές φορές οι αντίπαλοί μας αυτό που προσπάθησαν να
κάνουν ήταν στην πραγματικότητα να ψαλιδίσουν τις επιλογές που έχει η Κυβέρνησή μας.
Και ποιο είναι το ψαλίδισμα; Να κόψουν όλες τις επιλογές και να πουν «ή κάνετε αυτό που
σας λέμε ή γίνεται πόλεμος». Αυτό σημαίνει περιορίζω άμεσα τις επιλογές της αντίπαλης
παράταξης σε δύο δυσβάσταχτες καταστάσεις: Πόλεμο -που κανένας δεν θέλει- ή
υποχώρηση.
Η δουλειά η δική μας είναι να παρέχουμε στην Κυβέρνηση -και κατ’ επέκταση στον
ελληνικό λαό- επιλογές που θα στηρίζονται πάνω στις δυνατότητες. Αυτό είναι όλο το
παιχνίδι έτσι όπως το βλέπουμε. Και προσπαθούμε με τα μέσα που μας παρέχονται στα
πλαίσια της περιορισμένης δημοσιονομικής πολιτικής, να διατηρήσουμε ζωντανές αυτές τις
επιλογές.
Αυτό είναι το όλο θέμα.
Από τις επιλογές, τώρα, η πολιτική Εθνικής Άμυνας προσδιορίζει, όπως ξέρετε, την
αποτροπή και την άμυνα σαν τις βασικές. Και αυτές προσπαθούμε να ανακαλύψουμε.
Τώρα, επειδή ακριβώς επεκτεινόμαστε σε νέα, βαθιά νερά, προσδιορίζουμε και τις ανάγκες
τις οποίες θα έχουμε, τις επιχειρησιακές απαιτήσεις που έχουμε. Ποιες θα είναι οι
επιχειρησιακές αυτές απαιτήσεις; Τις προσδιορίζουμε, για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες
που δημιουργεί ο χώρος. Αυτό σημαίνει ότι το απαιτούμε; Όχι, εμείς κάνουμε τη σχεδίασή
μας. Το παρουσιάζουμε και από εκεί και πέρα όταν οι δημοσιονομικές συνθήκες το
επιτρέπουν, τότε θα αποφασίσει η Κυβέρνηση -διότι πάντα η Κυβέρνηση είναι ο τελικός
λήπτης αυτών των αποφάσεων- κατά πόσο θα προχωρήσουμε σε περαιτέρω επαύξηση των
δυνατοτήτων.
Μπορούμε, όμως, και τώρα να αυξήσουμε τις δυνατότητες. Και το πρώτο βήμα για την
αύξηση των δυνατοτήτων είναι η αλλαγή των προτεραιοτήτων, ιδίως όταν έχουμε
περιορισμένους δημοσιονομικούς πόρους. Τότε πραγματικά η αλλαγή των προτεραιοτήτων
είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας.
Ευχαριστώ.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε.
Θα ήθελα να κάνω μία μικρή παρατήρηση, κύριε Αρχηγέ, ειδικότερα στο θέμα συντήρησης
και logistic support: Το Επιτελείο βλέπει ένα καλύτερο, πιο ευέλικτο μοντέλο διαχείρισης;
Διότι εκεί, νομίζω, υπάρχει ένας μεγάλος βρόγχος και μία κατασπατάληση πόρων, η οποία
σήμερα θα μπορούσε, με ένα πιο μοντέρνο και ευέλικτο σχήμα, να δημιουργήσει καλύτερες
προϋποθέσεις για την οικονομική συγκυρία που υπάρχει.
ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΣΤΑΡΑΚΟΣ: Εργαζόμαστε προς όλες αυτές τις κατευθύνσεις, κυρίως γιατί
το πρώτο βήμα είναι να αναθεωρήσουμε –δεν ξέρω αν είναι σωστό ή όχι, δεν είμαι αυτός
που θα το αποφασίσει- τα νομικά και τα θεσμικά πλαίσια όλων αυτών. Πιστεύω ότι πρέπει
να υπάρχουν πιο ευέλικτα. Εγώ έχω σαν κύριο έργο τον καθορισμό των επιχειρησιακών
απαιτήσεων. Θεωρώ, όμως, ότι όλοι αυτοί οι οποίοι δουλεύουν για την υποστήριξη των
επιχειρησιακών απαιτήσεων απαιτούν μία αναθεώρηση, βελτίωση ή επανεξέταση του όλου
θεσμικού πλαισίου.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Πιο ευέλικτο μοντέλο, χρησιμοποιώντας κάποιες άλλες πρακτικές
που ήδη κάποιες χώρες έχουν. Επάνω σε αυτό, είμαστε στη διάθεσή σας να σας δώσουμε
λύσεις και προτάσεις.
ΜΙΧΑΗΛ ΚΩΣΤΑΡΑΚΟΣ: Ευχαριστώ πάρα πολύ.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κύριο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Παρακαλώ πολύ τον Πρέσβη της Κύπρου κ. Ιωσήφ – Ιωσήφ να πάρει το λόγο και να μας
κάνει τη δική του παρέμβαση.
ΙΩΣΗΦ – ΙΩΣΗΦ: Ευχαριστώ πολύ.
Κύριε Πρέσβη του Ισραήλ, κύριε Αρχηγέ των Ενόπλων Δυνάμεων, εκλεκτοί ομιλητές και
συμμετέχοντες στο συνέδριο, εκπρόσωποι των Πρεσβειών, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, θέλω
να ευχαριστήσω και πάλι για την πρόσκληση, την τιμή και το προνόμιο να συμμετάσχω σε
αυτό το συνέδριο. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κ. Γκουριώτη, τον επικεφαλής της
ομάδας του Defencenet, για τη διοργάνωση και την όλη θεματολογία.
Περιττό να πω ότι οι διάφορες θεματικές ενότητες που απασχολούν το συνέδριο βρίσκονται
πολύ ψηλά –πραγματικά που ψηλά- στις προτεραιότητες κυβερνήσεων, διεθνών
Οργανισμών, της ευρωπαϊκής συνεργασίας, αλλά και της επιχειρηματικής και
επιστημονικής κοινότητας.
Οι πηγές ενέργειας και οι τρόποι αξιοποίησής τους, η ασφάλεια της ενέργειας, οι
οικονομικές πτυχές και οι γεωπολιτικές διαστάσεις της, η δημιουργία υποδομών, οι
περιβαλλοντικές ευαισθησίες και η χρήση εναλλακτικών πηγών, είναι μερικά από τα
ζητήματα που απασχολούν καθημερινά όχι μόνο τους σχετικούς και τις κυβερνήσεις, αλλά
και τον απλό άνθρωπο.
Επιτρέψτε μου να τονίσω το αυτονόητο: Τα θέματα της ενέργειας αποτελούν την
καθημερινή έγνοια του κάθε ανθρώπου που νοιάζεται για την τιμή του ηλεκτρικού και της
βενζίνης, αλλά και που ανησυχεί για την ποιότητα του αέρα που αναπνέει στους δρόμους
της μεγαλούπολης. Όσο περνάει ο καιρός, το κάθε νοικοκυριό αγωνιά ακόμα περισσότερο
για το λογαριασμό της θέρμανσης καθώς και για τον τρόπο που θα κρατήσει το σπίτι ζεστό
το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι.
Η ενέργεια ήταν, είναι και θα παραμείνει θεμελιακό στοιχείο της ζωής του κάθε ανθρώπου,
αλλά και του πολιτισμού κάθε εποχής. Το ίδιο και οι συνεχείς προκλήσεις που τη
συνοδεύουν διαχρονικά σε πολλά επίπεδα, τομείς και δραστηριότητες σε όλα τα μήκη και
πλάτη του πλανήτη.
Μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο πολιτικού στοχασμού, οικονομικού προβληματισμού,
επιστημονικής διερεύνησης, δημιουργικής αναζήτησης και κοινωνικής ευαισθησίας, η
συμβολή της επιστημονικής και της επιχειρηματικής κοινότητας στη συζήτηση και τη
διαμόρφωση εξελίξεων και πολιτικών είναι κάτι περισσότερο από σημαντική. Είναι
απαραίτητη, είναι επιβεβλημένη.
Η προσπάθεια για εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και
με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, δεν μπορεί να πετύχει χωρίς τη διεθνή
συνεργασία και τη συλλογική ευθύνη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εμπλέκει
κράτη, διεθνείς Οργανισμούς, ιδιωτικές πρωτοβουλίες και επιχειρήσεις.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ως αναπόσπαστο μέρος της διεθνούς κοινότητας, παρακολουθεί
συνεχώς τις εξελίξεις και εναρμονίζει την ενεργειακή και αναπτυξιακή της πολιτική
ανάλογα.
Βασική κατευθυντήρια γραμμή αυτής της πολιτικής είναι βέβαια η εξασφάλιση υγιούς
ανταγωνισμού στην αγορά, η διασφάλιση προμήθειας ενέργειας και η ικανοποίηση των
ενεργειακών αναγκών της. Και αυτό με στόχο η επάρκεια σε ενέργεια να γίνεται με όσο το
δυνατό μικρότερη επιβάρυνση στην οικονομία, αλλά και στο περιβάλλον.
Απευθυνόμενος σε ένα τόσο εκλεκτό ακροατήριο, θα ήθελα να αναφερθώ συνοπτικά στις
τελευταίες εξελίξεις γύρω από τις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για έρευνα και
εκμετάλλευση υδρογονανθράκων μέσα στην καθορισμένη, συμφωνημένη και διακηρυγμένη
Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη.
Θέλω σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω τον κύριο Υπουργό Άμυνας, ο οποίος είπε καλά
λόγια γι’ αυτά που έχει πετύχει η Κυπριακή Δημοκρατία μέχρι σήμερα.
Θέλω να αναδείξω, να τονίσω και να σχολιάσω ιδιαίτερα ένα σημείο που ανέφερε ο καλός
φίλος, κύριος Υπουργός: Ότι υπήρξε συνέπεια και συνέχεια όσον αφορά την προσπάθεια
των κυπριακών κυβερνήσεων, όλων των Προέδρων, ώστε αυτή η προσπάθεια να φέρει
αποτελέσματα. Κι έχουμε αποτελέσματα. Και το τονίζω! Υπήρξε μία πραγματικά
αξιοθαύμαστη συνέπεια και συνέχεια των Προέδρων και των κυβερνήσεων.
Θα ήθελα να επισημάνω ιδιαίτερα, βέβαια, το ρόλο όλων των Υπουργών Εξωτερικών και
των Υπουργών Εμπορίου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρενθετικά να αναφέρω ότι τα
θέματα ενέργειας υπάγονται στο Υπουργείο Εμπορίου της Κύπρου.
Οι εξελίξεις στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι ραγδαίες και ευοίωνες, ιδιαίτερα στην
ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου όπου η Κύπρος καλείται -και είναι
έτοιμη- να παίξει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο.
Τα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά της Κύπρου είναι γνωστά. Βρίσκεται στο ανατολικότερο
άκρο της Μεσογείου με μοναδική και προνομιακή θέση στο σταυροδρόμι τριών Ηπείρων,
γειτνιάζοντας με περιοχές και διόδους έντονου ενεργειακού ενδιαφέροντος.
Βέβαια, να υπενθυμίσω ότι από το 2004 η Κύπρος είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
πρόσφατα –το περασμένο 6μηνο, το δεύτερο 6μηνο του 2012- άσκησε –πολύ επιτυχημένα
θα έλεγα- την πρώτη της προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπενθυμίζω, επίσης, το πασίγνωστο και αυτονόητο: Για την Ευρωπαϊκή Ένωση ειδικά, τα
θέματα ενέργειας είναι ύψιστης προτεραιότητας. Υπενθυμίζω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση
επιδιώκει να διασφαλίσει τόσο το βραχυπρόθεσμο όσο και το μακροπρόθεσμο ενεργειακό
της εφοδιασμό μέσα από τη δημιουργία ασφαλών εναλλακτικών διαδρόμων τροφοδοσίας
και ταυτόχρονα να προχωρήσει στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας.
Στόχος είναι η άρση της απομόνωσης όλων των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
από τα ευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας μέχρι το 2015.
Ο ρόλος της Κύπρου στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη έχει αναβαθμιστεί -και θα έλεγα
δραματικά- μετά την ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική της
Ζώνη.
Υπενθυμίζω πως στον πρώτο γύρο αδειοδοτήσεων για θαλάσσια οικόπεδα, που
ολοκληρώθηκε το 2010 -τότε ήταν διαθέσιμα δεκατρία θαλάσσια οικόπεδα- μόνο το
οικόπεδο 12 –γνωστό ως «Αφροδίτη»- κατακυρώθηκε στην αμερικάνικη εταιρεία NOBLE
ENERGY που συνεργάζεται με τη Ισραηλινή DELEK.
Φυσικό και αναμενόμενο ήταν το αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε στο
δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων που προκηρύχθηκε το Φεβρουάριο του 2012.
Η προθεσμία εκδήλωσης ενδιαφέροντος έληξε τρεις μήνες αργότερα, το Μάιο.
Είναι σημαντικό να μπω σε κάποιες λεπτομέρειες εδώ.
Για τα δώδεκα διαθέσιμα υπόλοιπα οικόπεδα υπεβλήθησαν τριάντα τρεις αιτήσεις από
πέντε εταιρείες και δέκα κοινοπραξίες που προέρχονται από δεκατρείς χώρες. Και τις
αναφέρω: Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες, Ρωσία, Γαλλία, Ιταλία, Ισραήλ, Κορέα,
Μαλαισία, Αυστραλία, Νορβηγία, Καναδά, Λίβανο και Κύπρο.
Τον Οκτώβριο του 2012 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να καλέσει σε
διαπραγματεύσεις για τέσσερα θαλάσσια οικόπεδα ως εξής:
Για τα οικόπεδα 2 και 3 –είναι αριθμημένα τα οικόπεδα- κάλεσε την κοινοπραξία ENI και
KOGAS, που είναι κοινοπραξία Ιταλικών και Νοτιοκορεατικών συμφερόντων. Μιλούμε για
τις μεγαλύτερες εταιρείες στον τομέα αυτό στην Ιταλία και την Κορέα.
Για το οικόπεδο 9 προσκλήθηκε η Γαλλική κοινοπραξία TOTAL και η NOVATEC Ρωσίας.
Για το οικόπεδο 11 προσκλήθηκε για διαπραγματεύσεις η Γαλλική TOTAL.
Στη συνέχεια υπήρξε μία αλλαγή. Στις 19 του Δεκέμβρη, ύστερα από διαπραγματεύσεις
αρκετών εβδομάδων για το οικόπεδο 9 με την κοινοπραξία TOTAL – NOVATEC και αφού
δεν είχε επιτευχθεί ικανοποιητική πρόοδος, ανακλήθηκε η σχετική απόφαση. Με νέα
απόφαση το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την έναρξη διαπραγματεύσεων γι’ αυτό το
οικόπεδο με την κοινοπραξία ENI – KOGAS, η οποία είχε πάρει και άλλα δύο οικόπεδα.
Ταυτόχρονα, αποφασίστηκε και η έναρξη διαπραγματεύσεων για το οικόπεδο 10 με την
TOTAL.
Συνοψίζω: Αυτή τη στιγμή τρία οικόπεδα είναι υπό διαπραγμάτευση με την κοινοπραξία
ENI – KOGAS και δύο με την TOTAL.
Όλες οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να έχουν αίσιο τέλος μέσα στο 2013.
Μπροστά μας ανοίγονται πραγματικά νέες προοπτικές και δημιουργείται μία νέα δυναμική
τόσο για τη μακρόχρονη οικονομική ανάπτυξη στη χώρα μας, όσο και για το ρόλο που η
Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα, ιδιαίτερα στην
ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου μπορεί, επίσης, να καταστήσει την Κύπρο
περιφερειακό ενεργειακό κέντρο.
Για την επίτευξη αυτών των στρατηγικών στόχων η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρεί
σταθερά στην υλοποίηση μιας ενεργειακής πολιτικής που έχει ως βασικούς άξονες μεταξύ
άλλων:
Πρώτον, την ενεργειακή αυτονομία της Κύπρου, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για
την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή της. Αυτό θα γίνει με τη διαφοροποίηση του
ενεργειακού μείγματος της Κύπρου, με ένταξη στο ενεργειακό της σύστημα του φυσικού
αερίου, αλλά και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ώστε σταδιακά να καταστεί η χώρα
πλήρως ενεργειακά αυτάρκης.
Δεύτερον, τη μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό ενεργειακό κέντρο για
συγκέντρωση, επεξεργασία, διέλευση και διαμετακόμιση ενεργειακών πόρων από τη γύρω
περιοχή στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές.
Τρίτον, την ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης μέσα από τη δημιουργία
του Νοτιοανατολικού Μεσογειακού διαδρόμου εφοδιασμού των ευρωπαϊκών αγορών με
φυσικό αέριο.
Τέταρτον, την ενίσχυση των στενών σχέσεων φιλίας και συνεργασίας που παραδοσιακά η
Κύπρος διατηρεί με τους γείτονές της, έτσι που οικοδομώντας σε συνέργειες με το Ισραήλ
και τις άλλες χώρες της περιοχής, να εδραιώσουμε την Ανατολική Μεσόγειο ως ένα νέο,
σημαντικό παίκτη στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά.
Όπως είπε και ο εκλεκτός συνάδελφος, ο κύριος Πρέσβης του Ισραήλ, έχουμε μία
εξαιρετική συνεργασία πάνω σε αυτό το θέμα. Έχουμε ήδη εξαιρετικά αποτελέσματα. Και,
βέβαια, προσδοκούμε σε ακόμη πιο χειροπιαστά, εξίσου εξαιρετικά, αποτελέσματα.
Για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής και τη σύνδεση της Κύπρου με τις διεθνείς
ενεργειακές αγορές προαπαιτούνται δύο στοιχεία: Η δημιουργία των αναγκαίων
ενεργειακών υποδομών και η εισαγωγή νέων θεσμών.
Οι ενεργειακές υποδομές είναι απαραίτητες για την αξιοποίηση τόσο των γηγενών
κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, όσο και αυτών που έχουν εντοπιστεί, ή αναμένεται να
εντοπιστούν, στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Κέντρου Γεωλογικής Επισκόπησης των Ηνωμένων Πολιτειών
η Λεκάνη της Λεβαντίνης που βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, έχει αποθέματα
υδρογονανθράκων περίπου 1,68 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο και 122
τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικό αέριο.
Τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στο θαλάσσιο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν
να καταστήσουν την περιοχή έναν σημαντικό και αξιόπιστο ενεργειακό τροφοδότη.
Μία υποδομή που θα καθιστά τεχνικά εφικτό αυτό το στόχο αποτελεί η κατασκευή μονάδας
υγροποίησης φυσικού αερίου που θα είναι εγκατεστημένη στην Κύπρο. Αυτό το έργο
αποτελεί αναγκαία περιφερειακή ενεργειακή υποδομή που θα συμβάλει στην ουσιαστική
διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού, εφόσον θα συνθέτει ένα ευέλικτο κομβικό σημείο
για τη διασύνδεση με τις μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου που υπάρχουν στη
Νοτιοανατολική Μεσόγειο και την προώθησή τους στην ευρωπαϊκή, αλλά και την
παγκόσμια, αγορά.
Στη βάση αυτών των δεδομένων, αλλά και του έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος που έχει
ήδη αρχίσει να εκδηλώνεται από μεγάλους επενδυτικούς Οργανισμούς, έχουν αρχίσει οι
αναγκαίες διεργασίες για τη δημιουργία τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου
στην Κύπρο.
Σημαντικό έργο προς την κατεύθυνση υλοποίησης της πολιτικής της Κύπρου αποτελεί,
επίσης, η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού για τη μεταφορά του φυσικού αερίου στην
Κύπρου, όπως και η σύνδεση του τριγώνου Κύπρου – Ελλάδας – Ισραήλ μέσω της πόντισης
καλωδίου για σκοπούς μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναγνωρίζοντας, παράλληλα, το σημαντικό ρόλο που συνεχίζει να διαδραματίζει το
πετρέλαιο στα παγκόσμια ενεργειακά δρώμενα ως βασικό καύσιμο σε ορισμένους τομείς,
αλλά και ως εφεδρικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή και την ανάγκη για διατήρηση
αποθεμάτων ασφαλείας, η Κυπριακή Δημοκρατία προωθεί τις διαδικασίες για τη
δημιουργία τερματικού σταθμού υποδοχής και αποθήκευσης πετρελαιοειδών. Το τερματικό
αυτό θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις αποθήκευσης λειτουργικών αποθεμάτων
πετρελαιοειδών, καθώς και εγκαταστάσεις αποθεμάτων ασφαλείας πετρελαιοειδών.
Επιπρόσθετα, θα διαθέτει εγκαταστάσεις, ώστε να μπορεί να λειτουργεί και ως
διαμετακομιστικός σταθμός για την εμπορία πετρελαιοειδών.
Να πω παρενθετικά, ότι η κατασκευή αυτού του έργου υποδομής είναι αρκετά
προχωρημένη.
Είναι σαφές πως για τη δημιουργία τέτοιων υποδομών, ιδιαίτερα του τερματικού
υγροποίησης φυσικού αερίου, το κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό. Κάποιοι αριθμοί που
έχουν ακουστεί, μιλούν για τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια.
Γι’ αυτό, άλλωστε, και επιδιώκεται –λόγω του υψηλού κόστους- πολυμερής συνεργασία με
την εμπλοκή και άλλων χωρών ή και μεγάλων εταιρειών, διατηρώντας, όμως, για την
Κύπρο κυρίαρχο ρόλο, αφού πρόκειται για μία υποδομή στρατηγικής σημασίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση προσβλέπουμε και στην αξιοποίηση σχετικών κοινοτικών
κονδυλίων που θα διατεθούν στο πλαίσιο της νέας ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
Γι’ αυτά τα θέματα η Κύπρος προχωρεί προσεκτικά, μελετημένα και μεθοδικά. Για
παράδειγμα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διενέργεια μελέτης που αποσκοπεί, σε πρώτη φάση,
στη διερεύνηση των προοπτικών οικονομικής εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου και τον
τρόπο διοχέτευσής του στις διεθνείς αγορές, κάτι που συνεπάγεται μελέτη βιωσιμότητας
του τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου.
Σε δεύτερη φάση η μελέτη θα αφορά τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού
ένταξης του φυσικού αερίου στο ενεργειακό σύστημα της Κύπρου.
Ταυτόχρονα, εξελίσσεται ομαλά και το έργο που αφορά την κατασκευή δικτύου διανομής
φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά. Αρχικά το δίκτυο θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο τους
τρεις ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς, του Βασιλικού, της Μονής και της Δεκέλειας, με
προοπτική, βέβαια, σε κατοπινό στάδιο, το δίκτυο διανομής να καλύψει τα ξενοδοχεία, τις
βιομηχανίες και τις πόλεις.
Ένα άλλο έργο που είναι αναγκαίο και θα προχωρήσει σύντομα αφορά την εισαγωγή στην
Κύπρο φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατό, ως ενδιάμεσο μέτρο για σκοπούς
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι να έχουμε το δικό μας φυσικό αέριο.
Η υλοποίηση μιας ενεργειακής πολιτικής προϋποθέτει, επίσης, τη δημιουργία νέων θεσμών
για τη σωστή διαχείριση των νέων δεδομένων που διαμορφώνονται. Αυτοί οι θεσμοί θα
δημιουργηθούν στη βάση επιτυχημένων μοντέλων και προτύπων που έχουν αναπτύξει
άλλες χώρες, από τις οποίες μπορούμε να παραδειγματιστούμε. Δεν είμαστε εδώ να
ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό.
Αναφέρομαι, κυρίως, στη σύσταση της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων που
βρίσκεται στο τελικό στάδιο, καθώς και στη σύσταση του Εθνικού Ταμείου
Υδρογονανθράκων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μέρος του πλούτου από την
αξιοποίηση των φυσικών πόρων θα κληροδοτηθεί στις επόμενες γενιές.
Η Κρατική Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου θα έχει τις αρμοδιότητες και εξουσίες που
απαιτούνται για το εμπορικό μέρος της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και με
προοπτική τη διεθνή δραστηριοποίησή της.
Τα έσοδα από τις δραστηριότητές της θα καταλήγουν σε ειδικό ταμείο και το αποθεματικό
του θα διατίθεται:
Πρώτον, για την ανατροφοδότηση της βιομηχανίας υδρογονανθράκων,
συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων για την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών.
Δεύτερον, τη διάθεση ενός ποσού, βέβαια, για τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό.
Τρίτον, όπως είπα προηγουμένως, την αποταμίευση ενός ποσοστού ως επένδυση για τις
μελλοντικές γενιές Κυπρίων πολιτών.
Καταλήγοντας και συνοψίζοντας, βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη καμπή σε ό,τι αφορά τον
τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, σε συνδυασμό με τις εγχώριες, αλλά και τις παγκόσμιες,
εξελίξεις.
Πιστεύουμε ότι έχουμε σαφή εικόνα των δεδομένων που διαμορφώνονται. Γνωρίζουμε πού
θέλουμε να φτάσουμε και προχωρούμε προσεκτικά και σταθερά προς το στόχο μας.
Ο θαλάσσιος χώρος της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να μετατραπεί σε χώρο κοινών
συνόρων και κοινών συμφερόντων για όλους, προσφέροντας προοπτικές ειρήνης, ευημερίας
και προόδου στην ευρύτερη περιοχή.
Υπάρχει μπροστά μας μια πραγματικά ιστορική ευκαιρία να συνεργαστούμε ειλικρινά και
εποικοδομητικά προς όφελος των λαών της περιοχής.
Σε αυτή την προοπτική, η Κύπρος μπορεί, θέλει και είναι έτοιμη να διαδραματίσει κομβικό
ρόλο ως γέφυρα ειρηνικής συνεργασίας και συνύπαρξης των χωρών της περιοχής, αλλά και
μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.
(Χειροκροτήματα)
ΟΝΟΜΑ: Κύριε Πρέσβη, μπορώ να κάνω μία ερώτηση παρακαλώ;
ΙΩΣΗΦ – ΙΩΣΗΦ: Βεβαίως.
ΟΝΟΜΑ: Ευχαριστώ πολύ.
Η Κύπρος αυτή τη στιγμή –θα ισχύει και για την Ελλάδα, ενδεχομένως, αργότερα, γι’ αυτό
κάνω την ερώτηση- βρίσκεται σε μία άσχημη δημοσιονομική κατάσταση, ας πούμε. Γιατί η
τρόικα, παρόλο που έχουν βρεθεί –αν όχι βεβαιωθεί, έχουν βρεθεί κατ’ αρχήν- κοιτάσματα
στην «Αφροδίτη», έχετε ανοίξει μία σειρά παραχωρήσεων που σχεδόν σίγουρο είναι ότι θα
βρείτε κι εκεί, όπως βρήκαν και άλλες χώρες στη Λεβαντίνη, δεν παίρνει λίγες αποστάσεις
και προσπαθεί –και αντιστέκεστε- να σας βάλει σε ένα σύστημα να πληρώνετε και να έχετε
όλα αυτά τα μειονεκτήματα, ενώ γρήγορα θα βγει ορυκτός πλούτος;
Ευχαριστώ πολύ.
ΙΩΣΗΦ – ΙΩΣΗΦ: Προφανώς η ερώτηση θα έπρεπε να απευθυνόταν στην τρόικα, «γιατί
προσπαθεί να μας στριμώξει;».
Εγώ μπορώ απλά να απαντήσω και να σχολιάσω ότι κι εμείς αντιστεκόμαστε. Όντως το
θέμα του φυσικού αερίου ήταν ψηλά στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων με την τρόικα. Η
τρόικα να είναι απαιτητική κι εμείς, όπως είπα, να είμαστε σε άμυνα και πλήρη αντίσταση.
Ακόμα το θέμα του αερίου, σε σχέση με την τρόικα, δεν έχει λήξει πλήρως. Υπάρχει μία
συζήτηση. Μπορώ, όμως, να πω ότι για την ώρα το φυσικό αέριο είναι κάτω από τον έλεγχο
και την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και οποιεσδήποτε αποφάσεις θα παρθούν
από εμάς, από την Κύπρο.
Ευχαριστώ πολύ.
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Κι εκεί ευχόμαστε να μείνει.
Ευχαριστούμε τον κύριο Πρέσβη.
Παρακαλώ πολύ τον Πρόεδρο των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων να πάρει το λόγο
και να μας κάνει την παρουσίασή του.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΙΛΑΛΗΣ: Ευχαριστώ.
Σε συνέχεια των πρωινών ομιλιών και τοποθετήσεων στο θέμα της ενέργειας και κυρίως της
ομιλίας του κυρίου Αρχηγού, που αναφέρθηκε στα θέματα της άμυνας, με ιδιαίτερη έμφαση
στους αμυντικούς εξοπλισμούς, ως φυσική ροή θα ήθελα να σας παρουσιάσω τις
δυνατότητες της Εταιρείας των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων και το ρόλο που έχουν
να διαδραματίσουν σε αυτό το υψίστης σημασίας θέμα, ενέργειας και ασφάλειας.
Επιτρέψτε μου αρχικά να πω ότι αποτελεί ιδιαίτερη τιμή που βρίσκομαι σήμερα εδώ, ότι τα
ΕΑΣ αντιπροσωπεύονται σε αυτό το συνέδριο, και επίσης να ευχαριστήσω τους
διοργανωτές διότι μου δίνεται το Βήμα να παρουσιάσω τις δυνατότητες της Εταιρείας και
κυρίως να μοιραστώ μαζί σας τους προβληματισμούς και τις προοπτικές.
Κύριε Αρχηγέ, κύριοι Πρέσβεις, κυρίες και κύριοι, στόχος του σημερινού συνεδρίου είναι
να αποτελέσει μία πλατφόρμα διαλόγου μεταξύ των εμπλεκομένων μερών στην κατεύθυνση
του προσδιορισμού των προσδοκιών και των ευκαιριών, οι οποίες ανοίγονται μπροστά μας,
αλλά και να αναδείξει τις νέες στρατηγικές.
Εάν θέλαμε να επιβεβαιώσουμε με δύο λέξεις ποια είναι η σημασία της εδώ παρουσίας μας
σήμερα, θα μπορούσαμε να πούμε κάλλιστα ότι ασφάλεια και άμυνα χωρίς αμυντικούς
εξοπλισμούς δεν υφίσταται.
Η άμυνα και οι αμυντικοί εξοπλισμοί αποτελούν υποστηρικτικό και ουσιαστικό στοιχείο για
τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που ανοίγονται αυτή τη στιγμή μπροστά στη χώρα μας.
Δεν θα πρέπει, όμως, να παραβλέψουμε ότι όσον αφορά τους αμυντικούς εξοπλισμούς θα
πρέπει να εξετάσουμε με ιδιαίτερη προσοχή και τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό, την
απαραίτητη αναβάθμιση που χρειάζονται αυτά τα συστήματα.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ευκαιρίες εκτός του ότι δεν πρέπει να χάνονται,
συνοδεύονται και με απειλές. Αυτές οι απειλές τοποθετούν το θέμα της ασφάλειας σε ένα
ύψιστο επίπεδο. Αποτελεί εθνική ευθύνη αυτό το βασικό αγαθό, το οποίο προσδιορίζει την
ελευθερία και την ποιότητα ζωής, να διασφαλιστεί. Και μας αφορά όλους.
Αποτελεί κοινή διαπίστωση –και συμφωνείτε μαζί μου- ότι η Ελλάδα, η χώρα μας,
βρίσκεται στο κατώφλι μιας νέας πραγματικότητας. Μετά από μία δύσκολη περίοδο
δημοσιονομικής προσαρμογής, με μεγάλες προσπάθειες από την Κυβέρνηση, με
μεγαλύτερες προσπάθειες από τους Έλληνες, ανοίγεται μπροστά μας μία αναπτυξιακή
προοπτική. Αυτή η αναπτυξιακή προοπτική ευνοείται από τη γεωπολιτική θέση την οποία
κατέχει η χώρα μας.
Η χώρα είναι πύλη εισόδου στην Ευρώπη, από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή και
μπορεί να αποτελέσει μία χώρα κερδοφόρων επενδύσεων, κυρίως το αντικείμενο το οποίο
συζητάμε σήμερα.
Η όποια προοπτική επενδύσεων συνδέεται άμεσα και με τη δυνατότητα της χώρας να
προστατεύσει τα συμφέροντά της. Και όπως αναφέρθηκε από τον κύριο Αρχηγό, μέσα σε
αυτές τις επιβουλές θα μπορούσε να είναι και συμβάντα δολιοφθοράς και περιβαλλοντικής
καταστροφής.
Η Εταιρείας μας, τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα, έχουν καθιερωμένο κύρος και
μακρόχρονη ιστορία. Προέρχονται από τη συγχώνευση δύο μεγάλων εταιρειών, δύο
μεγάλων κατασκευαστικών οίκων στα θέματα των αμυντικών εξοπλισμών. Κουβαλάει μαζί
της τεχνογνωσία και δυνατότητες, που μπορούν να εγγυηθούν την πολιτική αυτή.
Η Εταιρεία προήλθε από τη συγχώνευση δύο μεγάλων εταιρειών, της ΠΥΡΚΑΛ και της
ΕΒΟ.
Η ΠΥΡΚΑΛ ιδρύθηκε το 1874 και δραστηριοποιείτο στην κατασκευή πυρομαχικών
μικρού, μεσαίου και μεγάλου διαμετρήματος, βλημάτων όλμου, πυροσωλήνων, πυραύλων
και κεφαλών πυραύλων, κατάλληλων για τα οπλικά συστήματα ξηράς, θάλασσας και αέρας
του ΝΑΤΟ.
Η δεύτερη εταιρεία, η πιο σύγχρονη, η Ελληνική Βιομηχανία Όπλων, ιδρύθηκε το 1977 και
δραστηριοποιείτο στην κατασκευή όπλων πεζικού, σωλήνων όλμου, οπλικών και
πυραυλικών συστημάτων, πυρίτιδων και γεμισμάτων για μεσαία και μεγάλα διαμετρήματα,
καθώς και δεξαμενών καυσίμων αεροσκαφών.
Η συγχώνευση των δύο αυτών εταιρειών και η συγχώνευση τεχνογνωσίας και δυνατοτήτων,
έδωσε τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα που από το 2004 συμμετέχουν σε παγκόσμιες
εκθέσεις.
Η Εταιρεία διαθέτει πέντε άρτια εξοπλισμένα εργοστάσια: Στο Αίγιο, στο Λαύριο, στην
Ελευσίνα, στον Υμηττό και στη Μάνδρα. Είναι σε θέση να αναλάβει την κατασκευή
πυρομαχικών, οπλικών συστημάτων ξηράς, θάλασσας και αέρος, καθώς και συστημάτων
αεράμυνας.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρω το σημαντικό στοιχείο κι ένα δυνατό σημείο της Εταιρείας, το
οποίο είναι πως κατέχει το πρότυπο ποιότητας του ΝΑΤΟ. Αυτό της έχει επιτρέψει να παίξει
κι έναν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη μεγάλου αριθμού οπλικών συστημάτων του
ΝΑΤΟ.
Η επιτυχής προσπάθεια της Εταιρείας φαίνεται και από το γεγονός ότι μέσα σε όλα αυτά τα
χρόνια που δραστηριοποιείται, κατάφερε να έχει εξαγωγές σε τριάντα χώρες παγκοσμίως.
Επίσης, κατάφερε να συνάψει συμπαραγωγές και συνεργασίες με μεγάλους
κατασκευαστικούς οίκους.
Σήμερα τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα υποστηρίζουν το ελληνικό αμυντικό δόγμα και
συμβάλλουν στην προστασία αέρα, θάλασσας και ξηράς, καθώς και στην αποτροπή κάθε
εισβολής και επιβουλής κατά της χώρας μας.
Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ορισμένα έργα της Εταιρείας, που
εξυπηρετούν αυτό το σκοπό. Αυτά είναι:
Η παραγωγή κεφαλών και συστημάτων όπλισης των πυραύλων εδάφους – αέρος
STIΝGER. Έχει παράγει μέχρι στιγμής η Εταιρεία δεκατέσσερις χιλιάδες. Στη
συμπαραγωγή συμμετείχαν, εκτός από τη χώρα μας, η Γερμανία, η Ολλανδία και η
Τουρκία.
Επίσης, η παραγωγή πυρομαχικών για τα αεροσκάφη MIRAGE και F-16 είκοσι και τριάντα
χιλιοστών.
Η παραγωγή πυρομαχικών Ναυτικού των σαράντα και εβδομήντα έξι χιλιοστών.
Αναφέρω και τα πυρομαχικά για τα ελικόπτερα APATSI, που αυτή τη στιγμή κάνουμε
συμπαραγωγή με την αμερικάνικη εταιρεία ATK. Και από τις αρχές Ιουλίου θα παράγουμε
πυρομαχικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας.
Επίσης, κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ότι η Εταιρεία παρήγαγε εξήντα μονάδες πυροβόλων
ΑΡΤΕΜΙΣ-30, το ενσωματωμένο σύστημα ελέγχου βολών SkyGuard και συμμετέχει στην
κοινοπραξία για την παραγωγή του ευρωπαϊκού πυραύλου αέρος – αέρος IRIS-T.
Οι υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Νορβηγία
και η Σουηδία.
Έχουμε παράγει τρεις χιλιάδες κεφαλές και ηλεκτρονικούς μηχανισμούς ασφάλισης και
ενεργοποίησης για τις χώρες που προανέφερα. Επίσης, για την Αυστρία, τη Νότιο Αφρική,
την Ταϊλάνδη, τη Σαουδική Αραβία. Κι έχουμε παραγγελίες για τη Σαουδική Αραβία και για
την Ταϊλάνδη μέχρι το 2016.
Ένα άλλο σύστημα στον εκσυγχρονισμό του οποίου συμμετέχει η Εταιρεία είναι το
σύστημα ΒΕΛΟΣ της Πολεμικής Αεροπορίας.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η Εταιρεία συμμετείχε στη συναρμολόγηση των πυραύλων
PATRIOT της Πολεμικής Αεροπορίας.
Ακόμα σημαντικότερο και ηγέτης όλων των προαναφερθέντων είναι ότι πρόσφατα η
Εταιρεία πήρε την πιστοποίηση της αποσυναρμολόγησης, συντήρησης και
συναρμολόγησης των πυραύλων PATRIOT.
Αυτή τη στιγμή η Εταιρεία είναι σε θέση να εξυπηρετεί την αποσυναρμολόγηση,
συντήρηση και συναρμολόγηση των πυραύλων PATRIOT της Πολεμικής Αεροπορίας.
Έχουμε το ένα από τα πέντε εργοστάσια που υπάρχουν στον κόσμο. Τα υπόλοιπα είναι στην
Ταϊβάν, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στη Σαουδική Αραβία και στο Ισραήλ. Έχουμε την
πιστοποίηση του ΝΑΤΟ. Αυτό δίνει μεγάλες τεχνολογικές δυνατότητες και δυνατότητες
εξωστρέφειας στην Εταιρεία, διότι κάλλιστα όλοι οι πύραυλοι ή μέρος των πυραύλων του
ΝΑΤΟ μπορούν να συντηρούνται σε ελληνικό έδαφος.
Όλα τα παραπάνω η Εταιρεία τα έχει καταφέρει, διότι έχει πέντε δυνατά σημεία: Αυτά είναι
το know how της Εταιρείας, η τεχνογνωσία, ο εξοπλισμός, η ποιότητα και το εξειδικευμένο
προσωπικό.
Κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ότι το 30% του προσωπικού της Εταιρείας είναι
πανεπιστημιακής, πολυτεχνειακής μόρφωσης. Εκτός αυτών, όμως, μέχρι και ο τελευταίος
εργαζόμενος διαθέτει όλη την εμπειρία και την απαραίτητη γνώση που χρειάζεται για να
κάνει το έργο του.
Τα προϊόντα μας είναι πιστοποιημένα, έχουν ποιότητα και συσσωρεύουν μεγάλη
τεχνογνωσία.
Η Εταιρεία διαθέτει εκατό χρόνια –όπως προανέφερα- και πλέον εμπειρία. Κινείται με
δυναμισμό και εξωστρέφεια στην παραγωγή αξιόπιστων όπλων, πυρομαχικών και οπλικών
συστημάτων, απόλυτα συμβατά με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Πλέον των αναφερθέντων, διαθέτουμε ένα ισχυρό τμήμα έρευνας και ανάπτυξης στην
Εταιρεία και προτείνουμε την αμοιβαία συνεργασία με αμυντικές βιομηχανίες,
πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, για την έρευνα και την ανάπτυξη καινοτόμων
προϊόντων. Αυτό θα δώσει -εκτός της ανάπτυξης νέων θέσεων εργασίας- την ανάπτυξη
νέων προϊόντων και την ανάπτυξη της ερευνητικής και τεχνολογικής καινοτομίας που
χρειαζόμαστε.
Στα χρόνια που πέρασαν, η ενεργειακή ασφάλεια εξελίχθηκε σε ένα κύριο θέμα διαλόγου
τόσο όσον αφορά τη διεθνή, όσο και την εθνική ασφάλεια. Και αυτό δικαιολογείται από τις
αυξημένες απαιτήσεις σε ενεργειακούς πόρους, όπως είναι το πετρέλαιο και το φυσικό
αέριο.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε σήμερα ότι αναδεικνύεται ο στρατηγικός ρόλος της
Ελλάδος. Απαιτείται η διαμόρφωση νέας στρατηγικής, νέας δυναμικής και ο
εκσυγχρονισμός, θα λέγαμε, των αμυντικών συστημάτων που διαθέτουμε.
Εδώ θέλω να κλείσω την ομιλία μου και να σας διαβεβαιώσω ότι όπως παλαιότερα, έτσι και
τώρα και στο μέλλον, τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα θα συνεχίσουν με δυναμισμό και
εξωστρέφεια να συμμετέχουν στην ανάπτυξη των μελλοντικών επιχειρηματικών
δραστηριοτήτων, καθώς και στην ανάπτυξη της χώρας.
Σας ευχαριστώ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Πιλάλη.
Παρακαλώ πολύ να κάνει την παρουσίασή του ο Πρόεδρος του ΕΛΚΕΔΑ κ. Καρκαλέτσης.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΚΑΛΕΤΣΗΣ: Κυρίες και κύριοι, θέλω να πάω τη συζήτηση λίγο πιο
βαθιά και μέσα σε δέκα, δώδεκα λεπτά να σταθούμε και να ψάξουμε τα ζητήματα
ασφάλειας που προκύπτουν εάν προχωρήσουμε –και συμφωνούμε όλοι ότι πρέπει να
προχωρήσουμε- στα της ΑΟΖ.
Η δική μας φοβία –και μιλάω πολύ καθαρά και με πλήρη επίγνωση αυτών που θέλω να πωως αμυντικών αναλυτών είναι οι χρόνιες παθογένειες στην εξωτερική μας πολιτική να μη
μεταφερθούν και σε αυτό που πάμε να ξεκινήσουμε τώρα με την ενέργεια και την ΑΟΖ. Να
μην επικρατήσουν, δηλαδή, τα φοβικά σύνδρομα που μας ταλανίζουν χρόνια. Γιατί; Διότι
αυτό –το αντιληφθήκαμε όλοι και από τις προηγούμενες εισηγήσεις- είναι η μεγάλη
ευκαιρία που δίνεται τώρα από κοινού σε Ελλάδα και Κύπρο.
ΑΟΖ: Ξεκινούμε ως ΕΛΚΕΔΑ από μία άλλη αφετηρία, κυρίες και κύριοι: Να μην
επαναληφθούν οι χάρτινοι θρίαμβοι που μας δικαίωσαν στα εθνικά θέματα στο παρελθόν,
αλλά δεν απέτρεψαν τετελεσμένα.
Σε απλά ελληνικά: Είναι καλό το Διεθνές Δίκαιο. Βεβαίως πρέπει να το επιδιώξουμε.
Βεβαίως έχουμε σύμμαχο, αν προχωρήσουμε την ΑΟΖ, τις συμβάσεις, το MONTEGO BAY,
το άλφα, το βήτα. Πάνω απ’ όλα, όμως, πρέπει να καταλάβουμε –και νομίζω ότι
συμφωνούμε όλοι σε αυτό- ότι δικό σου δεν είναι αυτό που σου χαρίζει το Διεθνές Δίκαιο,
αλλά αυτό που είσαι σε θέση να υπερασπίσεις.
Το λέω αυτό, γιατί, βεβαίως, θέλουμε να προχωρήσουμε στην ΑΟΖ. Τις τελευταίες
εβδομάδες, όμως, έχει ξεκινήσει μία πολύ σημαντική συζήτηση, ένας δημόσιος διάλογος
για το κατά πόσο πρέπει τώρα να γίνει αυτό ή επειδή είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα, ως
αποτροπή, ως οικονομία, ως άμυνα να το αφήσουμε για αργότερα. Εγώ δεν παίρνω τη μία ή
την άλλη άποψη. Δεν την υιοθετώ. Λέω, όμως, ότι υπάρχει διαφορά αντίληψης.
Και πάω στο προκείμενο:
Βεβαίως να προχωρήσουμε. Παρά, όμως, την οικονομική καχεξία της χώρας, να
αναζητήσουμε τώρα, όχι αύριο –και αναφέρομαι κυρίως στην πολιτική ηγεσία, όχι στην
στρατιωτική, γνωρίζω πολύ καλά ότι το ΓΕΕΘΑ και αυτοί που έχουν την άμυνα της χώρας
στα χέρια τους κάνουν αυτό που πρέπει- εργαλεία υπεράσπισης αυτού που πάμε να
κάνουμε. Διότι όλοι γνωρίζουμε ότι έχουμε ένα στόλο που γερνάει επικίνδυνα. Όλοι
γνωρίζουμε αν μπορούμε ή όχι να βγάλουμε μεγάλες μονάδες επιφανείας ανοιχτής
θάλασσας πέρα από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο. Διότι εκεί είναι το ζητούμενο. Γίνονται
πράγματα.
Αναφέρω, χωρίς να υιοθετώ καμία προσφορά -λέω απλώς τι πρέπει να κάνουμε, ότι πρέπει
να αποκτήσουμε εργαλεία υπεράσπισης αυτού που πάμε να κάνουμε- την πρόταση των
Γάλλων για τις FREMM, έστω με μορφή ενοικίασης και έναρξη αποπληρωμής μετά το
2020 από πλευράς μας ή αυτό που τώρα ξεκίνησε με τον μικρό, αλλά πολύτιμο, αριθμό
MIRAGE 2005 από το Κατάρ.
Θέλω να πω, δηλαδή, ότι δεν πρέπει οι κινήσεις της Κυβέρνησης να είναι γυμνές και
ασυντόνιστες, αλλά προσεκτικές, μεθοδικές και όσο μπορούμε να είμαστε καλυμμένοι.
Προσοχή! Δεν λέω να ακολουθήσουμε –και φυσικά δεν το μπορούμε στην παρούσα
κατάσταση- την τουρκική εξοπλιστική φρενίτιδα. Λέω απλά να κλείσουν οι πιο σημαντικές
τρύπες –αν μου επιτρέπεται η έκφραση- ώστε να μη βρεθούμε μπροστά σε άσχημες
εξελίξεις. Να περάσουμε, δηλαδή, το μήνυμα προς Ανατολάς ότι αν σκεφτούν να διαβούν
το Ρουβίκωνα, αν τολμηθούν νέα Ίμια, να μην είναι 100% ή σχεδόν βέβαιοι για το
αποτέλεσμα αυτού που πάνε να κάνουν.
Το δεύτερο: Πλάι στην με οποιοδήποτε τρόπο ενίσχυση σε αέρα και θάλασσα
επιχειρησιακά των Ενόπλων Δυνάμεων, απαιτείται πλέον μία άλλη ενεργειακή –και όχι
μόνο- διπλωματία. Όχι πολιτική μονομερών εξαρτήσεων. Γυρνάω ξανά σε αυτό που
ξεκίνησα να λέω. Η παθογένεια της εξωτερικής πολιτικής να μη γίνει και ενεργειακό
σύνδρομο φοβίας. Δεν πρέπει επ’ ουδενί, έστω για λόγους διαπραγμάτευσης, να περάσει το
μήνυμα σε οποιονδήποτε –ειδικά τώρα που επίκειται η εξέλιξη μέχρι το Μάρτιο για ΔΕΠΑ
και ΔΕΣΦΑ- ότι είμαστε δεδομένοι.
Δεδομένη η χώρα και τα συμφέροντά της, κυρίες και κύριοι, δεν πρέπει να θεωρείται για
κανέναν!
Θα σας έλεγα, πηγαίνοντας παρακάτω ότι μακάρι –επειδή έκανα μία αναφορά σε ΔΕΠΑ και
ΔΕΣΦΑ- να μπορούσαμε –και θα ήταν το ιδανικό- να κερδίσουμε τον όποιο επενδυτή
επιλεγεί στο 49% για λόγους που όλοι αντιλαμβανόμαστε.
Αυτό, ενδεχομένως, να φανεί ουτοπικό σε κάποιους, γιατί βρισκόμαστε με τη δαμόκλειο
σπάθη της τρόικα από πάνω, με ένα λαό, που πεινάει και κρυώνει. Τουλάχιστον, όμως, όπου
δοθούν τα ενεργειακά «ασημικά» της χώρας, αφού ενδεχομένως να μην μπορούμε να
κρατήσουμε το στρατηγικό έλεγχο, να επιδιώξουμε –όποιος κι αν επιλεγεί- πολύπλευρη
γεωστρατηγική στήριξη και όχι μόνο στην ενέργεια. Η χώρα χρειάζεται συμμαχίες.
Αναβάθμιση των παλιών και αναζήτηση ενδεχομένως και νέων.
Τρίτο –και κλείνω με αυτό- είναι το εξής: Σκεφτείτε, κυρίες και κύριοι, πόσο πιο απλά θα
ήταν τα πράγματα σήμερα σε αυτό που πάμε να ξεκινήσουμε στην Ανατολική Μεσόγειο, ως
Ελλάδα και Κύπρος, εάν είχε προχωρήσει έστω και κάπως στη 10ετία του ’90 αυτό που
κάποιοι έθαψαν στο Τυμπάκι της Κρήτης. Να, που θα χρειαζόταν σήμερα το δόγμα του
ενιαίου αμυντικού χώρου. Θα ήταν ένα υπέροχο εργαλείο και λειτουργικότατο -όσο
προχωρούσε, δεν λέω ότι δεν υπήρξαν προβλήματα, τα γνωρίζουμε- υπεράσπισης αυτού
που θέλουμε να ξεκινήσουμε.
Εδώ, λοιπόν, η δική μας πρόταση ως Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών
Αναλύσεων είναι πολύ συγκεκριμένη. Όχι στην ανούσια συμπαράσταση Αθηνών προς
Λευκωσία, αλλά επιτέλους έργοις και όχι λόγοις συμπαράταξη.
Αυτό γνωρίζω πολύ καλά ότι ενοχλεί δύο πολιτικές κάστες ή μάλλον τμήματα αυτών. Αυτό
το κομμάτι των πολιτικών ελίτ στην Αθήνα που αντιμετωπίζουν την Κύπρο όχι ως ιερά
υποχρέωση, αλλά ως ενόχληση και κάποιων παράλληλων στη Λευκωσία που τους αρέσει το
δόγμα «μακριά και αγαπημένοι».
Κυρίες και κύριοι, ειδικά με την αφορμή την ΑΟΖ δεν έχουμε την πολυτέλεια να
πηγαίνουμε κατά μόνας οι δύο κρατικές υποστάσεις του Ελληνισμού.
Η δική μας πρόταση, λοιπόν, η οποία έχει μεταφερθεί εκ μέρους μου στην Κύπρο και στον
Πρωθυπουργό της χώρας και διέγνωσα απόλυτα θετική αντιμετώπιση –ελπίζω να
προχωρήσει από την Κυβέρνηση- ακριβώς τώρα που ξεκινάμε είναι πολύ συγκεκριμένη:
Μεικτό Υπουργικό Συμβούλιο, Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Αθηνών – Λευκωσίας που
θα συνέρχεται εκ περιτροπής και τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο, με τη συμμετοχή των
Πρωθυπουργών, των Υπουργών Οικονομικών, των Υπουργών Άμυνας, των Διοικητών ΕΥΠ
και βεβαίως των καθ’ ύλην αρμοδίων σε Αθήνα και Λευκωσία για την ενέργεια –να πως
θέλουμε να παράξουμε πολιτική- ώστε να επιτύχουμε το ελάχιστο: Συντονισμό. Να πάμε –
αν μου επιτρέπεται η έκφραση- από εδώ και πέρα πακέτο. Και αυτό πέρα και μακριά από το
ότι θα ενοχλήσει κάποιους.
Αναφέρω σημειολογικά το προχθεσινό που έγινε στη Λευκωσία, όταν η τρόικα ζήτησε
εγγράφως από την Κυπριακή Κυβέρνηση να μην προχωρήσει η σύσταση Εθνικού Ταμείου
Υδρογονανθράκων στην Κύπρο. Τι δουλειά έχει η τρόικα να απαιτεί αυτά τα πράγματα;
Και, επιτέλους, υποδείξεις μέχρι ενός σημείου!
Θέλω μέσα από την πρόταση Μεικτού Ανώτατου Οργάνου Συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου
να περάσω στο όραμα και με αυτό να κλείσω.
Πριν από αυτό, όμως, παρενθετικά, θα ήθελα να πω το εξής: Ακούμε ότι θα γίνει το
αναβληθέν τον Ιανουάριο στην Άγκυρα Ανώτατο Υπουργικό Συμβούλιο Ελληνοτουρκικής
Συνεργασίας. Δεν θα πω αν είναι καλό ή κακό. Προσωπικά πιστεύω ότι δίνει συγχωροχάρτι
στην Άγκυρα. Την ώρα που είναι εκτεθειμένη ως παράγοντας αστάθειας γι’ αυτά που κάνει
στη Συρία και αλλού, εμείς τρέχουμε και της δίνουμε εύσημα καλής διαγωγής.
Απευθύνομαι στην κοινή λογική: Είναι πιο απαραίτητο Ανώτατο Συμβούλιο, σε Υπουργικό
επίπεδο, Ελληνοτουρκικής Συνεργασίας, απ’ ό,τι ένα μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας; Εκτός
αν θεωρήσουμε ότι έχουμε πιο πολλά να πούμε με τους Τούρκους απ’ ό,τι με τους Έλληνες
της Κύπρου, οπότε η λογική εκεί υψώνει τα χέρια ψηλά.
Και καταλήγω στο όραμα, γιατί πολιτική σημαίνει και όραμα, κυρίες και κύριοι: Το όραμά
μας πρέπει να αποβλέπει, παρά τα εμπόδια –υπάρχουν- παρά τις αντιξοότητες –υπάρχουναφού δεν πέρασε το ενιαίο δόγμα στην άμυνα, με συντονισμένες δράσεις ένα κοινό
ενεργειακό δόγμα Αθήνας και Λευκωσίας που θα ενοποιεί σε πρώτη φάση πανεθνικά. Η
δική μας λογική δεν πρέπει να είναι η λογική του μικροαθηναϊκού ενδοτισμού, αλλά μία
λογική υψηλής στρατηγικής και πανεθνική. Φανταστείτε έναν λειτουργικά ενοποιημένο
χώρο κατ’ αρχήν στην ενέργεια, με τις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου μετά από δέκα ή είκοσι
χρόνια, που να ξεκινάει από τα Στενά του Οτράντο και να καταλήγει ανατολικά του
Παραλιμνίου και το κάβο Γκρέκο.
Μιλάμε για έλεγχο από το Έθνος και τις δύο κρατικές του υποστάσεις σε Αθήνα και
Λευκωσία, του πλέον νευραλγικού χώρου στον πλανήτη, στο βαθμό που μας επιτρέπεται,
στο βαθμό που μπορούμε. Είπαμε, μέσα από συμμαχίες, μέσα από προσπάθεια, μέσα από
στρατηγική. Να έχουμε, δηλαδή, σε πανεθνικό επίπεδο ένα χώρο που θα συνορεύει στο
Οτράντο με την Ιταλία και πέρα από το Παραλίμνι, με το Λίβανο και τη Συρία.
Λέω ότι είναι όραμα. Ξέρω ότι ίσως είναι πολύ για όσους έχουν συνηθίσει η πολιτική τους
να εξαντλείται μεταξύ πλατείας Κολωνακίου και πλατείας Συντάγματος.
Αντιλαμβανόμαστε, όμως, όλοι ότι αν δεν έχουμε το όραμα, χαθήκαμε.
Ενεργειακή, λοιπόν, διασύνδεση, κοινό ενεργειακό δόγμα -είπαμε τον τρόπο- Ελλάδος και
Κύπρου, γιατί είμαστε καταδικασμένοι από την ιστορία –ό,τι και να κράζουν διάφοροι- να
πορευθούμε μαζί. Κι αν πορευθούμε μαζί και συντονισμένα, έχουμε την ελπίδα να
πετύχουμε αυτό που σας προτείνω με την ενεργειακή κατ’ αρχήν ενοποίηση των ΑΟΖ, για
να ακολουθήσουν στην πορεία και άλλοι τομείς.
Πολλαπλασιάζεται το βάρος το γεωστρατηγικό Ελλάδας και Κύπρου -δεν αυξάνεται
μερικώς ή κάπως- εάν αυτά προχωρήσουν και ευδοκιμήσουν σε δέκα, είκοσι ή τριάντα
χρόνια. Ξέρω ότι είναι στρατηγική που αποδίδει μετά από πολύ καιρό, μακροπρόθεσμα.
Πολλαπλασιάζεται, όμως, το βάρος ενός έθνους –και κλείνω με αυτό- που θα καταφέρει να
ελέγχει, στο μέτρο του εφικτού και δυνατού, μέσω των δύο ΑΟΖ, Ελλαδικής και
Κυπριακής, όλο αυτό το φιλέτο από την Αδριατική μέχρι τη θάλασσα του Ισραήλ, της
Αιγύπτου και του Λιβάνου. Να το όραμα. Δουλειά χρειάζεται, όρεξη και πίστη σε αυτό που
πάμε να ξεκινήσουμε τώρα. Να είστε καλά.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Καρκαλέτση για την τοποθέτησή του.
Θα ήθελα να έρθει στο Βήμα ο κ. Τόπης, ο Διευθυντής Παραγωγής και Marketing της
Εταιρείας INTRACOM DEFENCE ELECTRONICS.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΤΟΠΗΣ: Σας ευχαριστώ πολύ.
Αξιότιμοι εκπρόσωποι των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα
κατ’ αρχήν να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και την ευκαιρία να εκφράσουμε κάποιες
απόψεις και σκέψεις, σχετικές με το θέμα της ημερίδας, αλλά και την τιμή να τα
εκφράσουμε αυτά μπροστά σε αυτό το επίλεκτο κοινό.
Ακούστηκαν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα σήμερα και κάποιες πολύ σοφές απόψεις, με
τις περισσότερες από τις οποίες θα έλεγα ότι συμφωνώ. Θα μου επιτρέψετε να προσεγγίσω
το θέμα από έναν άλλο χώρο, από το χώρο της βιομηχανίας, της ιδιωτικής βιομηχανίας.
Ίσως έτσι να μπορέσω κι εγώ να προσφέρω και κάποιες άλλες απόψεις οι οποίες
συντίθενται με όλες αυτές που ακούστηκαν και δεν αντικρούονται.
Σήμερα είδαμε περισσότερο το πολιτικό σκέλος και τις πολιτικές επιρροές που έχουν να
κάνουν με την εξόρυξη των υδρογονανθράκων στο ευρύτερο πολιτικό γίγνεσθαι και τα
σενάρια που επιδρούν και πώς γίνεται το ένα και το άλλο.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι από όλους φαίνεται ότι η Ελλάδα αποφάσισε τελικά να
εξορύξει υδρογονάνθρακες. Αυτό από μόνο του είναι ένα θέμα μεγάλης σημασίας. Γιατί
γίνεται τώρα και όχι πριν από πέντε ή δέκα χρόνια; Γιατί δεν γνωρίζαμε τι βρίσκεται κάτω
από τα πόδια μας; Δεν νομίζω. Αυτό γίνεται από ανάγκη. Γίνεται γιατί φτάσαμε σε μία πολύ
δυσμενή οικονομική κατάσταση και ψάχνουμε να βρούμε πόρους για το μέλλον μας.
Κατανοήσαμε ότι θάψαμε το μέλλον των παιδιών μας, ότι η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη
και ψάχνουμε να βρούμε διάφορες διεξόδους.
Άλλος ένας λόγος για τον οποίο φυσικά γίνεται, είναι διότι τα κοιτάσματα, όπως κάποιος
ειδήμων προηγουμένως έδειξε σε κάποιο γράφημα, που είναι γνωστά μέχρι σήμερα και που
ενδιαφέρουν την Ευρώπη λιγοστεύουν -και φαίνεται ότι στα επόμενα χρόνια σταδιακά θα
λιγοστεύουν- και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι ενδιαφέρονται να εκμεταλλευτούν τα κοιτάσματα
αυτά τα οποία τα βλέπουν κατά πρώτης όψεως ευρωπαϊκά. Και αυτή είναι η
πραγματικότητα. Είναι ευρωπαϊκά κοιτάσματα τα οποία δεν θα μπορέσουμε να τα
καταναλώσουμε όλα εμείς. Θα τα πουλήσουμε σε χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο.
Και γιατί φτάσαμε σήμερα να προσπαθούμε να εξορύξουμε τους υδρογονάνθρακές μας;
Λόγω της κρίσεως. Και γιατί φτάσαμε στην κρίση; Για πολλούς λόγους.
Ένας, όμως, σημαντικός λόγος είναι η κακή μας νοοτροπία, ηθελημένα ή άθελα, την οποία
αρχίσαμε να καλλιεργούμε από τη μεταπολιτευτική εποχή, θα έλεγα, η οποία έλεγε «τι
χρειαζόμαστε τις ιδιωτικές βιομηχανίες;», «θα ζήσουμε μόνο με το Κράτος», «θα τα παρέχει
όλα το Κράτος». Ενισχύσαμε τον εργατοπατερισμό. Διαλύσαμε τη βιομηχανία. Θυμηθείτε
πόσες εταιρείες υπήρχαν στην Ελλάδα τη 10ετία του ’60 και του ’70 και πόσες υπάρχουν
σήμερα. Φτάσαμε στο σημείο να προσπαθούμε να κατακτήσουμε το χρήμα για να
αγοράσουμε το αγαθό και αυτό το αγαθό να μη μας ενδιαφέρει πού φτιάχνεται. Και δεν
καταλάβαμε ότι αν δεν μας ενδιαφέρει πού φτιάχνεται αυτό το αγαθό καταστρέφουμε τον
εαυτό μας, αυτοκτονούμε. Δεν σκεφτήκαμε -δεν είχαμε ίσως την ωριμότητα, τη σκέψη, τον
προσανατολισμό- τι σημαίνει ισοζύγιο πληρωμών, τι σημαίνει εμπορικό έλλειμμα, τι σχέση
έχει αυτό με τη ζωή των παιδιών μας, πώς θα καταλήξουμε εάν κάθε χρόνο ξοδεύουμε
περισσότερα στο εξωτερικό απ’ όσα φέρνουμε από το εξωτερικό. Εκεί καταλήξαμε.
Έχουμε, λοιπόν, μία κατάσταση σήμερα όπου έχει παραμείνει ζωντανό ένα πολύ μικρό
μέρος της βιομηχανίας που είχαμε κάποτε.
Επίσης, καταλήξαμε και σε αυτό που ζούμε σήμερα, τη σημερινή ημέρα, που ήρθαμε εδώ
όλοι καθυστερημένοι: Ένας μέσος υπάλληλος που δουλεύει στα τρένα, να αμείβεται
περισσότερο από έναν αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού ή της Αεροπορίας και να
διαμαρτύρεται γιατί πάνε να εξισώσουν το μισθό του με αυτόν του αξιωματικού. Να τον
εξισώσουν πάνε, όχι να τον βάλουν πιο κάτω που θα έπρεπε να είναι. Να τον εξισώσουν.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά πατάει πάνω στο φιλότιμο του αξιωματικού ο οποίος είκοσι
τέσσερις ώρες το 24ωρο φυλάσσει τα σύνορα και λέει, «εγώ σήμερα θα απεργήσω κι εσείς
δεν θα πάτε στη δουλειά σας». Και γίνεται αυτό που ζήσαμε όλοι μας σήμερα.
Είναι θέμα κακής νοοτροπίας. Και πιστεύω ότι αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει.
Τώρα, ποιοι είμαστε εμείς: Εγώ έρχομαι από μία εταιρεία που ασχολείται στο χώρο των
αμυντικών συστημάτων. Λέγεται INTRACOM DEFENCE ELECTRONICS.
Κατασκευάζουμε ηλεκτρονικά συστήματα εδώ και περίπου είκοσι, είκοσι πέντε χρόνια.
Ίσως κάτι που θα δείτε σημαντικό σε αυτή τη σελίδα είναι ότι έχουμε 98% εξαγωγές.
Κάποιος θα έλεγε, «τι μεγάλο κατόρθωμα είναι αυτό». Από μία άποψη, ναι, θα μπορούσε να
πει κανείς ότι είναι ένα μεγάλο κατόρθωμα. Αν το δει, όμως, από την ακριβώς αντίθετη
όχθη, την αντίθετη πλευρά, θα δει ότι αυτό είναι και ένδειξη παρακμής της χώρας μας. Και
δεν είναι μόνο η δική μας εταιρεία που ζει από εξαγωγές σήμερα στην Ελλάδα, που επιζεί
από εξαγωγές. Όχι ζει. Επιζεί από εξαγωγές! Είναι και άλλες εταιρείες του αμυντικού
τομέα.
Αν κοιτάξετε τα δεδομένα, τα στοιχεία άλλων αμυντικών εταιρειών οπουδήποτε θέλετε
στον κόσμο, μα οπουδήποτε θέλετε, και βρείτε τέτοια νούμερα –και δεν σας λέω 98%, σας
λέω 70% ή 80%- που να στηρίζονται σε εξαγωγές, θέλω να τις ξέρω. Δεν υπάρχουν. Εδώ η
Ελλάδα πρωτοπορεί. Και πώς πρωτοπορεί; Πρωτοπορεί από την ανάγκη, από την παρακμή.
Γιατί; Ακριβώς για τον ίδιο λόγο που περιέγραψα προηγουμένως. Διότι εδώ καταλήξαμε.
Ναι, καταφέραμε 98% εξαγωγές. Πόσα χρόνια θα μπορέσουμε να το συντηρήσουμε αυτό;
Πόσο εύκολο είναι να συντηρηθεί; Πόσο εύκολο είναι να κατακτηθεί, στην αρχή; Ναι,
βάζουμε το 9% των εσόδων μας κάθε χρόνο για την έρευνα και την ανάπτυξη. Ναι,
αναπτύξαμε κάποιες τεχνολογίες. Και τι γίνεται με αυτές τις τεχνολογίες; Πού βρίσκονται;
Τι έχει κάνει το Κράτος μας για να εκμεταλλευτεί αυτές τις τεχνολογίες; Η απάντηση είναι,
όχι πολλά. Η πραγματικότητα είναι πάρα, μα πάρα πολύ λίγα. Είναι κοντά στο μηδέν αυτά
που έχει κάνει.
Σας δείχνω μερικά ενδεικτικά στοιχεία, τι τεχνολογίες έχουν αναπτυχθεί από την εταιρεία
μας.
Η εταιρεία μας φανταστείτε ότι συντηρεί πεντακόσιες οικογένειες. Επίσης, το 35% του
τζίρου της το δίνει σε υποκατασκευαστικό έργο σε άλλες ελληνικές εταιρείες. Άρα, υπάρχει
ένας κύκλος γύρω από την εταιρεία, ο οποίος συντηρεί αρκετά μεγάλο αριθμό ανθρώπων.
Αυτό, όμως, που είναι πιο σημαντικό ακόμα και από το ψωμί που πηγαίνει στο σπίτι από
εθνικής απόψεως, είναι ότι συντηρεί μία τεχνογνωσία που παραμένει στη χώρα.
Σαν Έθνος έχουμε ίσως ένα από τα δύο μεγαλύτερα ποσοστά μορφωμένων ανθρώπων στον
κόσμο, ως ποσοστό του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει μία τεράστια δυναμική όσον αφορά τη
δυνατότητα στην τεχνολογία. Αυτό φαίνεται στην πράξη. Ναι, αλλά τώρα είναι κακοί
καιροί και αυτοί οι άνθρωποι έχουν αρχίσει και φεύγουν. Φεύγουν για το εξωτερικό. Τους
χάνουμε. Δεν μπορούμε να τους κρατήσουμε. Γιατί; Διότι και πάλι έχουμε διαχρονικά μέσα
στα τελευταία είκοσι, τριάντα χρόνια ενοχοποιήσει οτιδήποτε ιδιωτικό, ενοχοποιήσει και
κυνηγήσει οποιαδήποτε ιδιωτική πρωτοβουλία κι έχουμε αφεθεί στο να μας τα παρέχουν
όλα οι κρατικοί φορείς και οι κρατικές λειτουργίες.
Με αυτό τον τρόπο οι ιδιωτικές εταιρείες αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Και δεν θέλω να
επεκταθώ πέρα από τον αμυντικό τομέα, γιατί σε αυτόν εργάζομαι και γι’ αυτόν ξέρω
περισσότερα. Βλέπω, όμως, ότι και σε άλλους φορείς της βιομηχανίας υφίσταται αυτή η
κατάσταση.
Οι τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί, λοιπόν, αφορούν τις επικοινωνίες όλων των ειδών,
ευρυζωνικές, ενδοεπικοινωνίες, για τα καράβια μας, για τα άρματά μας, κρυπτοσυσκευές
πλήρους ελληνικής σχεδίασης, ηλεκτρονικά πυραύλων που προορίζονται όχι μόνο για
πυραύλους που αγοράζει η χώρα μας, αλλά και για πυραύλους που δεν αγοράζει η χώρα μας
- ούτε καν έχει προμηθευτεί- και που έχουν σχεδιαστεί στην εταιρεία μας και διάφορα άλλα
συστήματα που αφορούν λογισμικό, έλεγχο και ηλεκτρονικά υποσυστήματα.
Ενδεικτικά, δε, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα τελευταίο προϊόν το οποίο εκδώσαμε τον
περασμένο Νοέμβριο. Ίσως κάποιοι από εσάς ήρθαν στα εγκαίνια που κάναμε. Τεχνολογία
Software Define Radio. Πρόκειται για ένα σύστημα πλήρως ανεπτυγμένο στην Ελλάδα, ένα
σύστημα το οποίο –κακός προφήτης θα γίνω, γιατί το θεωρώ όχι ευχάριστο να το λέω- θα
αξιοποιηθεί πρώτα από άλλη ευρωπαϊκή χώρα και μετά από την Ελλάδα. Και αυτό πάλι
είναι ένδειξη παρακμής. Διότι θα έπρεπε πρώτα να αξιοποιηθεί από αυτή τη χώρα -είναι
δική μας τεχνολογία, ελληνική- και μετά να πάει στο εξωτερικό. Αυτή θα ήταν η
φυσιολογική ροή.
Τώρα, τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με τους υδρογονάνθρακες, με τις εξορύξεις κλπ.;
Εφόσον κατασκευάσουμε πλατφόρμες εξόρυξης υδρογονανθράκων, αερίου, πετρελαίου
κλπ., αυτά αποτελούν στόχους. Αποτελούν στόχους γιατί είναι ευπαθή, είναι εύκολο να τα
δει, να τα διακρίνει κανείς από μακριά, είναι απομονωμένα. Και γι΄ αυτά υπάρχουν
συγκεκριμένες απειλές. Και όταν θα μιλάω για απειλές σε αυτά τα λίγα που θα πω, δεν
εννοώ τις πολιτικού τύπου απειλές, οι οποίες πολύ εύστοχα και πολύ σωστά αναλύθηκαν
από προηγούμενους ομιλητές, αλλά τις φυσικές απειλές, δηλαδή αυτό που αφορά το
επίπεδο της ασφάλειας στο φυσικό επίπεδο.
Τι είδους πράγματα πάμε να προστατεύσουμε; Πλατφόρμες εξόρυξης. Πετρελαιαγωγούς.
Σκάφη τα οποία μπορούν να μεταφέρουν σχετικά προϊόντα. Παραπάνω εργοστάσια
εκμετάλλευσης και παραγωγής πετρελαιοειδών. Σήμερα έχουμε δύο τέτοια εργοστάσια.
Στην Ελλάδα, αν αρχίσουμε να κάνουμε εξορύξεις, μπορεί αυτά να γίνουν τρία ή τέσσερα ή
πέντε. Αυτά πρέπει να τα προστατεύσουμε.
Τι σημαίνει τώρα, φέρνω μία πλατφόρμα και τη βάζω κάπου στο Λιβυκό Πέλαγος ή στο
Μυρτώο ή οπουδήποτε; Σημαίνει ότι πάω και βάζω σε αυτό το σημείο δισεκατομμύρια.
Αυτά τα δισεκατομμύρια δεν θα τα βάλει το Κράτος. Θα τα βάλει κάποια ιδιωτική εταιρεία,
μία ξένη εταιρεία, γιατί εμείς δεν έχουμε τέτοια τεχνολογία.
Για να τα βάλει αυτά τα λεφτά και να αρχίσει να κάνει εξόρυξη, σημαίνει ότι περιμένει να
βγάλει κάποια λεφτά. Αυτό που δεν θέλει είναι να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον κινδύνου.
Διότι αν η εταιρεία αισθανθεί περιβάλλον κινδύνου, αν αισθανθεί ότι αύριο κάποιος μπορεί
να της κάνει μία καταστροφή εκεί, θα είναι πολύ δύσκολο να την πείσουμε να πάει να
επενδύσει αυτά τα λεφτά και να έχουμε τα αποτελέσματα που εμείς θέλουμε. Και αυτό είναι
πολύ σημαντικό.
Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι πρέπει από τώρα –μα από τώρα!- να αρχίσουμε να
προετοιμάζουμε το πεδίο, ώστε αυτά τα πράγματα, αυτοί οι άνθρωποι, αυτές οι εταιρείες,
αυτοί οι κολοσσοί ή όποιοι είναι, που θα έρθουν για να αρχίσουν να τρυπάνε, να
αισθανθούν ασφαλείς γι’ αυτή τη διαδικασία, όσο θέλουμε να αισθανόμαστε κι εμείς
ασφαλείς για το πετρέλαιο ή το αέριο που θέλουμε να εξορύξουμε.
Ποιες είναι αυτές οι απειλές: Οι γνωστές. Από εξτρεμιστικές οργανώσεις, από σαμποτάζ,
από «φιλικές» γειτονικές δυνάμεις οι οποίες αμφισβητούν ακόμη και σήμερα αυτό που
εμείς θεωρούμε το φυσικό ζωτικό χώρο των Ελλήνων εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια,
καλυπτόμενο και νομικά, πειρατές, ακόμα και αγνούς, θα έλεγα, ή μη ιδιοτελείς ανθρώπους
-GREENPEACE κλπ.- που απλώς θέλουν να πάνε να παραπονεθούν για κάτι και που
μπορεί αυτό να καταλήξει, από πλευράς ασφάλειας, άθελά τους, σε μία οικολογική
καταστροφή. Και η οικολογική καταστροφή είναι ένα τρομερό θέμα, γιατί τα λεφτά μπορεί
να τα βρούμε –όπως λένε πολλοί- σε πέντε, δέκα χρόνια. Μία οικολογική καταστροφή,
όμως, στο δικό μας, κλειστό χώρο, θα σημαίνει μεγάλη καταστροφή για πάρα πολλά
χρόνια. Και αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα.
Τώρα, τι σημαίνει αυτό, να προετοιμαστούμε από τώρα για την ασφάλεια: Σημαίνει ότι θα
ενεργοποιήσουμε το Ναυτικό μας, το Λιμενικό μας, τις Ειδικές Δυνάμεις, την
Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία και την ΕΥΠ κατ’ ελάχιστον. Αυτές οι Υπηρεσίες θα κληθούν
να παίξουν ρόλο, θα κληθούν να διαλειτουργήσουν μεταξύ του, θα κληθούν να έχουν
σχέδια για κάθε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, για διαφορετικούς τύπους πραγμάτων
που μπορεί να πάνε στραβά, σχέδια τα οποία θα είναι σε άμεση ετοιμότητα να τα
υλοποιήσουν χωρίς καθυστέρηση. Σημαίνει ότι ο εξοπλισμός τους θα διαλειτουργεί. Θα
μπορεί, δηλαδή, κάποιος από το Λιμενικό να πάρει στο Ναυτικό ή να μιλήσει με την
Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία ή με την ΕΥΠ και να ανταλλάξει άμεσα πληροφορίες που
είναι κρίσιμες στο να γίνει κάτι άμεσα και να σωθεί κάτι.
Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι έχει να γίνει πολλή δουλειά. Και ειδικά στο θέμα της
διαλειτουργικότητας μεταξύ των διαφόρων Σωμάτων, σημαίνει ότι έχει να γίνει πολλή
δουλειά και πρέπει να επενδύσουμε σε υποδομές. Διότι ναι μεν θα συμφωνήσω απόλυτα με
αυτά που είπε ο Υπουργός πριν, γιατί κι εγώ προσωπικά τα πιστεύω, ότι, δηλαδή, όσο και
να μειώσεις το μισθό του Έλληνα αξιωματικού, του Έλληνα στρατιώτη, δεν του αλλάζει το
ηθικό του -ναι, το πιστεύω, το καταλαβαίνω, Έλληνας είμαι κι εγώ- αλλά για να μπορέσει
αυτός ο άνθρωπος να κάνει τη δουλειά του, πρέπει να του δώσεις και τον κατάλληλο
εξοπλισμό. Δεν αρκεί μόνο η θέληση και το πατριωτικό αίσθημα.
Τώρα, ποιες τεχνολογίες εμπεριέχονται σε συστήματα τα οποία θα μας προφυλάξουν από
τέτοιου είδους ενέργειες: Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες, γιατί δεν είναι ο σκοπός αυτός. Έτσι
αναφορικά, είναι συστήματα λογισμικού που αφορούν την ασφάλεια, είναι συστήματα τα
οποία κάνουν διερεύνηση, αναγνώριση, παρακολούθηση, κατάδειξη στόχων. Είναι
συστήματα που λειτουργούν κάτω από τη θάλασσα, sonar που κοιτάνε για εισβολή από τον
υπόγειο χώρο. Είναι ραντάρ, είναι δορυφορικά συστήματα, είναι συστήματα επικοινωνίας.
Αυτά τα συστήματα θα διευκολύνουν όλα αυτά, τα οποία παίρνουν τις πληροφορίες τους
από συγκεκριμένους αισθητήρες. Υπάρχουν διαφόρων ειδών αισθητήρες: Κάμερες ημέρας,
νύχτας, συσκευές λέιζερ, σόναρ, ακουστικές συσκευές, ραντάρ, δορυφόροι κλπ..
Ποιος είναι ο στόχος; Ο στόχος είναι να φτιαχτεί μία αρθρωτής σχεδίασης υποδομή, η
οποία θα δώσει τη δυνατότητα στις δυνάμεις οι οποίες θα κληθούν να επιτηρούν αυτό το
χώρο -ο οποίος δεν θα είναι σε ένα σημείο, θα είναι σε διαφορετικά σημεία της χώρας, σε
απομονωμένα μέρη της χώρας- να βλέπουν τι γίνεται εκεί, να μπορούν να ελέγχουν εξ
αποστάσεως αισθητήρες και διάφορα υποσυστήματα, να μπορούν να μιλάνε μεταξύ τους
χωρίς καθυστέρηση, χωρίς σκέψη και χωρίς προβλήματα με τα μηχανήματά τους και τελικά
να μπορούν να παρέχουν μία πρακτική προστασία και να αποφύγουν τα λεγόμενα «low
false alarm rates», δηλαδή προειδοποιήσεις ψευδείς οι οποίες είναι πολύ κοστοβόρες στην
πράξη και να προσφέρουν αυτό που απαιτείται από αυτούς, που είναι η προστασία αυτών
των επενδύσεων.
Εκεί που η ελληνική βιομηχανία μπορεί πραγματικά να προσφέρει, είναι στην ολοκλήρωση
αυτών των συστημάτων, όπως λέμε στη δική μας γλώσσα, με τους αισθητήρες, με τα
συστήματα ελέγχου, με το λογισμικό που τα συνοδεύει, έτσι ώστε να μπορούν αυτά τα
συστήματα να εγκατασταθούν και να λειτουργούν στον Ελλαδικό χώρο.
Η δικτύωση αυτών των συστημάτων είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που ξεκινάει από την
κατασκευή των κέντρων επιχειρήσεων, με όλα τους τα συστήματα τα εσωτερικά, τα οποία
μπορεί να είναι όλα ελληνικής σχεδίασης, τεχνολογίας και κατασκευής, την παροχή
συστημάτων επικοινωνιών όλων των τεχνολογιών, που υπάρχουν πάλι ελληνικής
σχεδίασης, το λογισμικό που υπάρχει, αλλά και η διασύνδεσή τους και –τελευταίο, αλλά όχι
λιγότερο σοβαρό- την παροχή της ασφάλειας της μετάδοσης της πληροφορίας πάλι από
ελληνικά συστήματα, έτσι ώστε η πληροφορία αυτή να πηγαίνει και να έρχεται χωρίς φόβο
υποκλοπής από εκείνους που θα έχουν λόγο να το κάνουν γιατί επιβουλεύονται τις
εγκαταστάσεις αυτές.
Μια μικρή ανάλυση, έτσι γραφική, που δείχνει τι απαιτείται σε ένα μικρό σχήμα: Είναι η
διασύνδεση αυτών των αισθητήρων με πλωτά μέσα -Ναυτικού, Λιμενικού- με επίγειες
εγκαταστάσεις, οι οποίες διαλειτουργούν με την πλατφόρμα και επικοινωνούν με ένα
κεντρικό σημείο διοίκησης. Διότι δεν μπορούμε όλα αυτά, σε όλη τη χώρα, να τα
συνδέσουμε με ένα σημείο διοίκησης. Θα υπάρχουν τα τοπικά σημεία διοίκησης, τα οποία
θα συνδέονται, με τη σειρά τους, με ένα κεντρικό σημείο διοίκησης.
Τεχνολογίες που υφίστανται σήμερα και που κάποιες από αυτές έχουν αρχίσει και
σκονίζονται και να αλλοιώνονται στα χρονοντούλαπα του Υπουργείου σαν προτάσεις για
την ανάπτυξη αυτών των συστημάτων στην Ελλάδα, την εκμετάλλευσή τους, την ανάλυσή
τους, υπάρχουν. Και αυτές οι τεχνολογίες είναι: Η δυνατότητα ολοκλήρωσης –όπως είπα
προηγουμένως- συστημάτων επικοινωνιών, συστημάτων κρυπτασφάλισης,
κρυπταλγόριθμοι, δίκτυα που ελέγχονται από λογισμικό, ολοκληρωμένες λύσεις για
συστήματα και σταθμούς διοίκησης, καθώς επίσης και η ανάπτυξη, ο σχεδιασμός και η
εγκατάσταση ολοκληρωμένων δικτύων γι’ αυτό το σκοπό.
Κλείνοντας αυτή την ομιλία, θα ήθελα να εστιάσουμε στα συμπεράσματα. Τα
συμπεράσματα είναι τα εξής: Ναι, τα πολλά λεφτά είναι στο αέριο. Ναι, τα πολλά λεφτά
είναι στα πετρέλαια. Ναι, τα πολλά λεφτά είναι στις εγκαταστάσεις. Υπάρχει, όμως, και μία
βιομηχανία την οποία δεν πρέπει να ξεχάσουμε. Κι εάν θα πάμε να κάνουμε τέτοια
πράγματα, αυτά τα πράγματα αποτελούν μεγάλες ευκαιρίες. Να κάνουμε, δηλαδή, το
αντίθετο από αυτό που κάναμε τα προηγούμενα χρόνια, να εκμεταλλευτούμε αυτό που
υπάρχει μέσα στη χώρα και να τα ωθήσουμε. Όχι μόνο να τα εκμεταλλευτούμε και να τα
χρησιμοποιήσουμε στον προγραμματισμό της ασφάλειας γύρω από αυτά τα πράγματα,
αλλά να μας δοθεί και η ευκαιρία να πάρουμε περισσότερο know how, δηλαδή
τεχνογνωσία, σε τομείς που σήμερα δεν έχουμε. Είναι μία πραγματική ευκαιρία, την οποία
θα πρέπει να χειριστούμε με εξυπνάδα και σίγουρα με πολλή διαφορετική φιλοσοφία από
αυτή που είχαμε στα κεφάλια μας τα προηγούμενα χρόνια.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το χρόνο σας και για την προσοχή σας.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Τόπη.
Παρακαλώ πολύ τον αγαπητό φίλο, τον κ. Κλη, από την Εταιρεία ISI, όπως λάβει το λόγο.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΛΗΣ: Κύριε Γκουριώτη, ευχαριστώ πάρα πολύ. Συγχαρητήρια για το
υψηλότατο επίπεδο της σημερινής ημερίδας και για τη δυνατότητα που μας δίνετε σαν
ελληνική αμυντική βιομηχανία να παρουσιάσουμε τις τεχνολογίες οι οποίες αναπτύσσονται,
σχεδιάζονται και υλοποιούνται στην Ελλάδα προς όφελος της υπεράσπισης, της ασφάλειας
των εθνικών μας ενεργειακών συμφερόντων.
Χωρίς να είμαι ειδικός στην επιχειρησιακή ανάλυση, τα δεδομένα και οι απαιτήσεις που
προκύπτουν από την εκμετάλλευση των ενεργειακών μας πηγών και την ασφάλεια που
πρέπει να παρέχουμε, αφορούν, κατ’ αρχήν, την επιτήρηση του εθνικού μας χώρου και
βεβαίως τις ΑΟΖ.
Δεύτερον, απαιτούν τη δυνατότητα αξιολόγησης των απειλών –όποιες απειλές μπορεί να
είναι αυτές- την αποτροπή τους και, βεβαίως, τη δυνατότητα σύνθεσης τέτοιας
επιχειρησιακής τακτικής εικόνας, ούτως ώστε σε περιόδους κρίσεων, σε περιπτώσεις
κρίσεων, να έχουν τη δυνατότητα οι Ένοπλες Δυνάμεις να ανταποκριθούν στο ρόλο τους,
βασισμένες σε πληροφορίες πραγματικού χρόνου, με συνέπεια, και ταυτόχρονα να κάνουν
και ορθολογική χρήση των μέσων που διαθέτουν.
Οι δυνατότητες της εταιρείας μας εστιάζονται περισσότερο στην εξασφάλιση της
επιτήρησης του χώρου που προανέφερα. Υπάρχουν πολλά μέσα με τα οποία μπορεί κανείς
-ή απαιτούνται- να εξασφαλίσει την επιτήρηση αυτή και αφορούν: Ραντάρ με δυνατότητες
πέραν του ορίζοντα ή παράκτια ραντάρ, δικτυοκεντρικές επικοινωνίες, κέντρα διοικήσεως
και ελέγχου, μη επανδρωμένα σκάφη ή αεροχήματα, UAV, αφορούν δυνατότητες –
επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω τον αγγλικό όρο- automatic identification system ή
satellite automatic identification system. Βάσει αυτών, μπορεί κανείς, λαμβάνοντας τα
δεδομένα από κάθε μέσο ή αισθητήρα που μπορεί κάθε ένα από αυτά τα συστήματα να
παρέχει, να συνθέσει αυτή την εικόνα.
Θα επανέλθω, όμως, στις απαιτούμενες δυνατότητες για την επίτευξη της επιτήρησης σε
πραγματικό χρόνο.
Ραντάρ, λοιπόν, με δυνατότητες πέρα του ορίζοντα και συστήματα παρακολούθησης ακτών.
Συστήματα διαχείρισης παρακολούθησης πλοίων. Επάκτιοι και εναέριοι ηλεκτροπτικοί
αισθητήρες. Συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας και
UAV. Σας προανέφερα τα συστήματα ταυτοποίησης AIS. Δικτυοκεντρικές επικοινωνίες και
κέντρα διοίκησης και ελέγχου.
Υπάρχει ένας όρος βάσει του οποίου όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Και αυτός είναι η
διαλειτουργικότητα. Διαλειτουργικότητα είναι η ψηφιακή τακτική επικοινωνία μεταξύ
διαφορετικών συστημάτων, μονάδων ή δυνάμεων, απαλλαγμένη από ασάφειες, με στόχο
τον αποτελεσματικό συντονισμό στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων.
Σε αυτή τη σχηματική απεικόνιση με απλοϊκό τρόπο βλέπετε πώς υλοποιείται η
διαλειτουργικότητα. Απλοϊκά έχω βάλει το ιπτάμενο ραντάρ να δηλώνει «τα βλέπω όλα»,
τα μαχητικά αεροσκάφη να ζητούν να μάθουν ποιοι είναι οι στόχοι και οι απειλές ώστε να
εκτελέσουν την αποστολή τους. Το ελικόπτερο που φεύγει από τη φρεγάτα λέει τι βλέπει. Η
φρεγάτα θέλει να ξέρει τι πετάει, τι πλέει. Βεβαίως, το Επιτελείο θέλει να ξέρει τα πάντα, τι
συμβαίνει στις επιχειρήσεις και οι δυνάμεις αεράμυνας να ξέρουν πού πρέπει να
στοχεύσουν.
Αυτή η διαλειτουργικότητα επιτυγχάνεται με τη χρήση των ζεύξεων των δεδομένων. Γι’
αυτό και βλέπετε το Link 11 Network και Link 16 Network.
Μετά την εισαγωγή αυτή, θα αναφέρω δύο λόγια για την εταιρεία μας. Η ISI HELLAS
λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1991 και δραστηριοποιείται στην ανάλυση, ανάπτυξη,
ολοκλήρωση, εγκατάσταση και υποστήριξη λογισμικού και εξοπλισμού των παρακάτω
συστημάτων: Τακτικά συστήματα διοίκησης και ελέγχου. ΝΑΤΟϊκά και εθνικά data links,
ζεύξεις δεδομένων. Συστήματα διαλειτουργικότητας. Προσομοιωτές τακτικών συστημάτων.
Συστήματα εξομοίωσης εκπαίδευσης τακτικών συστημάτων. Management information
systems για στρατιωτικές εφαρμογές και συστήματα διακίνησης στρατιωτικής
αλληλογραφίας. Διαθέτουμε διαβάθμιση «εθνικό και ΝΑΤΟ απόρρητο» και έχουμε
διασφάλιση ποιότητας ISO 9001/2008.
Στην απεικόνιση αυτή βλέπετε τη βασική λειτουργία του συστήματος της εταιρείας μας που
ονομάζεται Universal Link System. Όπως σας προανέφερα, κάθε μέσον έχει τη δυνατότητα
να συλλέγει πληροφορίες μέσω των ραντάρ που έχει ή μέσω άλλων αισθητήρων, οι οποίες
πληροφορίες πρέπει να μεταφερθούν σε κάποιο κέντρο το οποίο θα συνθέσει την τακτική
εικόνα σε πραγματικό χρόνο.
Ταυτόχρονα, υπάρχει ανάγκη μετάδοσης και διαβίβασης της πληροφορίας αυτής, της
τακτικής εικόνας, αφού δημιουργηθεί, στα διάφορα μέσα μεταξύ τους.
Για ναυτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιείται η ζεύξη δεδομένων Link 11. Για αεροπορικές
επιχειρήσεις χρησιμοποιείται η Link 16. Υπάρχουν κι άλλες ζεύξεις δεδομένων, στις οποίες,
όμως, λόγω χρόνου, δεν θα επεκταθώ.
Το σύστημα που σας ανέφερα, το Universal Link System, παρέχει διαλειτουργικότητα
μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων της Πολεμικής Αεροπορίας, του Εθνικού Κέντρου
Αεροπορικού Ελέγχου, του ιπτάμενου ραντάρ, των συστημάτων αεράμυνας και των
μονάδων και των Κέντρων Διοικήσεως και Ελέγχου του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού
Ναυτικού. Έχει ήδη εγκατασταθεί στην Πολεμική Αεροπορία κι έχει δυνατότητες
επέκτασης προς όφελος της αποτελεσματικής επιτήρησης της ΑΟΖ.
Εδώ εικονίζεται τι βλέπει ο χειριστής του συστήματος και μία απεικόνιση της
συντεθειμένης επιχειρησιακής εικόνας που σας έλεγα. Στα δεξιά υπάρχουν στοιχεία που
αφορούν τη γενικότερη κατάσταση, αλλά και πληροφορίες για κάθε έναν από τους στόχους,
όπως αυτοί αναγνωρίζονται.
Σε αυτή την εικόνα βλέπετε πώς μπορούν να συνδεθούν τα διάφορα συστήματα.
Παραδείγματος χάρη, το ιπτάμενο ραντάρ μπορεί να μεταδώσει την εικόνα του σε F-16, να
μεταδώσει την εικόνα του σε φρεγάτες οι οποίες μπορεί να έχουν αποστολή ανατολικά της
Κρήτης ή να έχουν αποστολή στο Ιόνιο ή να πετάει και να έχει αποστολή νότια της Κρήτης
και να επικοινωνεί αυτόματα τα δεδομένα που χρειάζονται με άλλα F-16 τα οποία
λειτουργούν κιόλας ως αμυντική ασπίδα του ιπτάμενου ραντάρ.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω το εξής: Βλέπετε ότι έχω βάλει μία διασύνδεση με
Κύπρο. Οι ζεύξεις δεδομένων που σας ανέφερα είναι ΝΑΤΟϊκές. Η Κύπρος δεν ανήκει στο
ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή. Υπάρχει, όμως, η δυνατότητα, προς όφελος του ενιαίου αμυντικού
χώρου, να υλοποιηθεί εθνική ζεύξη δεδομένων, η οποία θα συνδεθεί με τις Ελληνικές
Ένοπλες Δυνάμεις και με τον τρόπο αυτό θα έχουμε την ενιαία τακτική εικόνα σε
πραγματικό χρόνο.
Σε αυτό το διάγραμμα βλέπετε πώς οι ίδιες πληροφορίες και οι ίδιες διασυνδέσεις μπορούν
να δώσουν τα απαιτούμενα στοιχεία και δεδομένα που χρειάζονται για το δίκτυο
αεράμυνας, με συνέπεια σε πραγματικό χρόνο -εκτός από τα ραντάρ τα οποία έχουν τα
πυραυλικά συστήματα τα οποία είναι συγκεκριμένης εμβέλειας- να έχουν δεδομένα και
πληροφορίες. Επαναλαμβάνω, σε πραγματικό χρόνο. Με συγχωρείτε που το λέω συνεχώς,
αλλά έχει μεγάλη σημασία επιχειρησιακά να δίνονται τα δεδομένα σε πυραυλικά
συστήματα.
Θα υπαινιχθώ ότι το σύστημα μπορεί να συνδεθεί με συστήματα που υπάρχουν στην
Κρήτη, όπως, επίσης, εάν δείτε τη θέση που απεικονίζεται στο διάγραμμα της φρεγάτας, ότι
η φρεγάτα μπορεί πάλι να παίξει το ρόλο αντιαεροπορικής άμυνας.
Η εταιρεία μας έχει δυνατότητα υλοποίησης και εγκατάστασης συστήματος αποστολής,
δηλαδή τακτικού συστήματος διοίκησης και ελέγχου, σε αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας
του Πολεμικού Ναυτικού. Το σύστημα το ονομάζουμε για λόγους μάρκετινγκ, επειδή το
κάνουμε και στο εξωτερικό, «Mission Integration and Management Systems», σε συντομία
MIMS.
Θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι η εταιρεία μας έχει εγκαταστήσει το σύστημα αυτό σε
τέσσερα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας της Σιγκαπούρης.
Το MIMS ουσιαστικά διασυνδέει τους αισθητήρες του αεροσκάφους ναυτικής συνεργασίας,
δηλαδή το ραντάρ, ηλεκτρονικό πόλεμο, sonar, ηλεκτροπτικά, AIS και ζεύξη δεδομένων.
Με αυτό τον τρόπο συνθέτει την τακτική εικόνα και την απεικονίζει στο χειριστή των
τακτικών επιχειρήσεων του αεροσκάφους και στο πιλοτήριο. Έχει δυνατότητα ελέγχου των
όπλων.
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να κάνω μία παρένθεση: Το αεροσκάφος ναυτικής
συνεργασίας στη Σιγκαπούρη, με το οποίο έπρεπε να συνδεθούμε, έχει πυραύλους hard ….
Κατά συνέπεια, η εταιρεία μας έχει δυνατότητα να διασυνδεθεί με πυραυλικά συστήματα.
Επίσης, μέρος του συστήματος MIMS είναι τα επίγεια συστήματα υποστήριξης, όπως
Ground Entry Station, Mission Planning and Visualization Data και δυνατότητα ανάλυσης
της αποστολής μετά την πτήση.
Ταυτόχρονα, έχει υλοποιηθεί ένα σύστημα εκπαίδευσης των χειριστών του συστήματος, το
οποίο προσομοιάζει ακριβώς τις δυνατότητές του, ενσωματώνει προσομοιωτή – ραντάρ που
έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί από την εταιρεία μας, την ISI HELLAS, έχει δυνατότητα
καταγραφής και ανάλυσης όλων των ενεργειών των εκπαιδευομένων, με στόχο την
αξιολόγηση και βελτιστοποίηση της τεχνογνωσίας τους. Παρέχει, δε, δυνατότητα
δημιουργίας συγχρονισμένων σεναρίων εκπαίδευσης για τα ακόλουθα συστήματα του
αεροσκάφους: Ραντάρ, navigation systems, data links, ESM και Work On Systems.
Θα μου επιτρέψετε να επανέλθω στη διαφάνεια που σας έδειξα στην αρχή, η οποία
αφορούσε το ποιες είναι οι απαιτήσεις των συστημάτων για να εξασφαλιστεί η επιτήρηση.
Χρησιμοποιώντας την ίδια διαφάνεια σας λέω ότι οι δυνατότητες της ISI HELLAS για τον
ίδιο στόχο, σαν ελληνική αμυντική βιομηχανία, είναι οι εξής: Μπορεί να εγκαταστήσει και
να αναπτύξει είτε ολοκληρωμένες λύσεις είτε υποσυστήματα άλλων συστημάτων στα
ραντάρ, με δυνατότητες πέρα από τον ορίζοντα, δηλαδή λαμβάνοντας τα δεδομένα του
ραντάρ και μεταφράζοντάς τα στη γλώσσα των ζεύξεων δεδομένων με συνέπεια να τα
μεταδώσει σε όλους τους ανταποκριτές του.
Επίσης, το ίδιο μπορεί να συμβεί για τους επάκτιους και εναέριους ηλεκτροπτικούς
αισθητήρες. Ήδη σας παρουσίασα τη δυνατότητά μας για τα αεροσκάφη ναυτικής
συνεργασίας. Βεβαίως, οι δυνατότητές μας για τις δικτυοκεντρικές επικοινωνίες μπορούν
να καλύψουν όλες τις ανάγκες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και τα Κέντρα
Διοικήσεως και Ελέγχου.
Η αξιοπιστία των δυνατοτήτων μας, των τεχνολογιών μας είχε σαν αποτέλεσμα να έχουμε
εξαγωγικές δραστηριότητες. Σας ανέφερα ήδη την περίπτωση των αεροσκαφών ναυτικής
συνεργασίας της Σιγκαπούρης. Επίσης, μας έχει εμπιστευτεί ο Οργανισμός POWER του
Αμερικανικού Ναυτικού, καθώς και η Νότιος Κορέα.
Εδώ σημειώνω ότι αναπτύξαμε και εγκαταστήσαμε ένα εθνικό data link, μία εθνική ζεύξη
δεδομένων στην Κορέα, εθνικών προδιαγραφών, δηλαδή, όπου αυτή η ζεύξη συνδέει τα
κέντρα διοικήσεως του Ναυτικού της Νότιας Κορέας με πυραυλικά συστήματα επιφανείας,
εδάφους – αέρους, SAM.
Επίσης, ήμασταν οι βασικοί υποκατασκευαστές της Σουηδικής εταιρείας SAAB
Microwaves Systems για το σύστημα ιπτάμενων ραντάρ της Πολεμικής Αεροπορίας.
Μέσα στην Ελλάδα έχουμε εγκαταστήσει -αλλά και σε χώρες του εξωτερικού- συστήματα
εκπαίδευσης και προσομοίωσης τα οποία βρίσκονται σε επιχειρησιακή χρήση.
Συνοψίζω: Λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα μας εκ των πραγμάτων θα πρέπει να κάνει τις
ανάλογες επενδύσεις, προκειμένου να συντηρήσει ή να βελτιώσει τις αμυντικές της
δυνατότητες, στο πλαίσιο αυτό των επενδύσεων η ISI HELLAS και αρκετές ελληνικές
αμυντικές βιομηχανίες έχουν αποδεδειγμένη τεχνογνωσία και αξιοπιστία για να
υλοποιήσουν ένα πολύ μεγάλο μέρος των τεχνολογιών και των συστημάτων που θα
απαιτηθούν για την υλοποίηση της εθνικής μας πολιτικής σχετικά με την ασφάλεια των
εθνικών μας, των ενεργειακών μας συμφερόντων.
Κατά συνέπεια, η Ελληνική Κυβέρνηση, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του
Υπουργείου Άμυνας, μπορεί να στηριχθεί για τη διαμόρφωση της πολιτικής της και των
ενεργειών της, στις τεχνολογικές δυνατότητες των ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών.
Δυστυχώς, ο κύριος Αρχηγός έφυγε. Θα παρακαλέσω τα παρόντα μέλη, αλλά και τον κύριο
Αρχηγό Στόλου, να τον πληροφορήσετε ότι την ελληνική αμυντική βιομηχανία μπορεί να
τη συμπεριλάβει στη δεξαμενή δυνατοτήτων που διαμορφώνει.
Τελειώνοντας, και λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κρίση την οποία βιώνουμε και με
δεδομένο ότι η αντιμετώπιση της κρίσης αυτής θα πρέπει να στηριχθεί πρωτίστως στις δικές
μας δυνάμεις, θα μου επιτρέψετε, χωρίς πολλές περιστροφές, να πω ότι είναι πλέον
απαίτηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας να της ανατεθεί ο ρόλος που της αρμόζει
και στην υλοποίηση της αμυντικής θωράκισης της χώρας μας, στο πλαίσιο των αναγκών
που θα διαμορφωθούν.
Ευχαριστώ πολύ.
(Χειροκροτήματα)
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΓΓΛΟΣ: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Κλη για την εμπεριστατωμένη
παρουσίασή του.
Φτάσαμε στο τέλος. Θα ήθελα να κάνω μία πολλή γρήγορη σύνοψη των όσων σήμερα
ακούσαμε, τα οποία ήταν πολύ ουσιαστικά και σε ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών
πραγμάτων.
Στο πρώτο κομμάτι της ημερίδας αναλύθηκαν οι ενεργειακοί χάρτες επάνω στους πόρους
της ενέργειας και κυρίως των προοπτικών που έχουν να γίνει κάποια έρευνα και κατόπιν
εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και κυρίως
στην περιοχή της δικής μας Επικράτειας, πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε με τον
καλύτερο τρόπο και το συντομότερο δυνατόν την ΑΟΖ. Να δούμε τους τρόπους
εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων και πώς αυτοί μπορούν να διασφαλίσουν οικονομικά
οφέλη στο μέλλον και για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά κυρίως για τη χώρα μας.
Ο κύριος Υπουργός αναφέρθηκε πάρα πολύ αναλυτικά στην κυβερνητική πολιτική και
κυρίως στην άμυνα της χώρας, αλλά και στις διμερείς σχέσεις της χώρας μας με τους
διεθνείς εταίρους μας και κυρίως με τις χώρες οι οποίες περικλείονται στο πλαίσιο της
Νοτιοανατολικής Μεσογείου, όπου αυτή τη στιγμή είναι και το κύριο και επίκαιρο θέμα
των ενεργειακών πόρων.
Επίσης, οι Πρέσβεις του Ισραήλ και της Κύπρου ανέλυσαν τη γεωπολιτική τους στρατηγική
και τις σχέσεις τους και με τη χώρα μας και με τις άλλες χώρες της περιοχής, όπως και τις
οικονομικές και πολιτικές προοπτικές που αναπτύσσονται. Επίσης, ανέλυσαν το πώς εκείνοι
βλέπουν το μέλλον στην περιοχή και πώς μπορεί από κοινού να εκμεταλλευτούμε τους
πόρους οι οποίοι προβλέπεται ότι υπάρχουν σε αυτά τα τεράστια κοιτάσματα της
Νοτιοανατολικής Μεσογείου σε υδρογονάνθρακες και φυσικό αέριο.
Ο κύριος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ μας ανέλυσε το πώς μπορεί να διασφαλιστεί η αμυντική
ασφάλεια της χώρας και με ποιους τρόπους έχει σχεδιάσει το ΓΕΕΘΑ αυτή τη διασφάλιση.
Επίσης, μας ανέλυσε τις περιορισμένες μεν δυνατότητες λόγω μειωμένων οικονομικών
πόρων του ΓΕΕΘΑ, αλλά από την άλλη μεριά τους, μεγάλους αγώνες που κάνουν και οι
ένστολοι, αλλά και η ίδια η ηγεσία του Υπουργείου για να μπορούμε να έχουμε ασφάλεια
στην περιοχή.
Επίσης, στο τέλος οι εναπομείνασες λίγες αμυντικές βιομηχανίες –τρεις από αυτές
παρουσιάστηκαν σήμερα- πολύ σωστά ζητούν από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να
τους ακούσει περισσότερο απ’ ό,τι τους άκουγε μέχρι πρότινος, διότι σήμερα αν δεν
ποτίσουμε το σπίτι μας, στο τέλος δεν θα πιούμε ποτέ νερό κι εμείς οι ίδιοι.
Δεν θέλω να σας κρατήσω άλλο. Δεν ξέρω αν ο κ. Γκουριώτης θέλει να συμπληρώσει κάτι
άλλο.
ΤΑΣΟΣ ΓΚΟΥΡΙΩΤΗΣ: Κατ’ αρχήν, να σας ευχαριστήσω όλους για την παρουσία σας
και για τη συμμετοχή σας. Νομίζω ότι ήταν η πρώτη δημόσια διαβούλευση σε όλα τα
επίπεδα –και πολιτική και τεχνική- που μπορεί να γίνει στο θέμα της ΑΟΖ.
Δεν θα μείνουμε εδώ. Θα συνεχίσουμε.
Το πιο σημαντικό είναι η πολιτική ηγεσία να κατανοήσει ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις απαιτούν
ειδική μεταχείριση. Και νομίζω ότι το κατανοούν. Πιθανόν δεν είναι τόσο ανθεκτική –
τουλάχιστον ακόμα- σε κάποιες πιέσεις οι οποίες υπάρχουν σε ό,τι αφορά το οικονομικό
ζήτημα. Όπως, όμως, είπε προηγουμένως και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ.
Παναγιωτόπουλος, οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι ισχυρές. Σκοπεύουμε να τις κρατήσουμε
ισχυρές. Και είναι αυτές στις οποίες στηρίζεται η χώρα αυτή τη στιγμή. Είναι η μοναδική
σταθερή της Ελλάδας αυτή τη στιγμή, αυτές τις δύσκολες ώρες που περνάει η χώρα. Γι’
αυτό όλοι μας οφείλουμε να τις προσέξουμε ως κόρη οφθαλμού και ακόμη καλύτερα. Είναι
το παρόν και θα είναι και το μέλλον της Ελλάδας. Είναι ο ένας πυλώνας. Ο άλλος πυλώνας
είναι η Παιδεία και ο Πολιτισμός μας.
Αυτοί οι δύο πυλώνες θα μας οδηγήσουν στην Ελλάδα του μέλλοντος.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας.

ΕΔΩ - Έκφραση

Πρόγραμμα Συμποσίου

Καλειδοσκόπιο τεύχος 35

πρακτικα διαλεξης - Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα

Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα

Νο 55 2/2013

Αγώνας Δρόμου 2,5 χλμ.

2 ο Εξάμηνο ΩΡΕΣ ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ

( Φυλάκων Αρχαιοτήτων) στα Δημόσια

2009 - 2010 - Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών

ούτε για τα Μνημόνια ούτε για την κυβέρνηση των δολοφόνων

Η Ενεργειακή Διάσταση της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής