www.belimantil.info I Vežba: Medicinska entomologija Svrha vežbe Upoznavanje sa makroskopskim i mikroskopskim karakteristikama vektora infektivnih agenasa i artropodama uzročnicima bolesti čoveka (šuga, demodikoza, pedukuloza, mijaze) www.belimantil.info Životni ciklus Potpuna metamorfoza jaja, larva, lutka, adult Nepotpuna metamorfoza jaja, nimfa, adult www.belimantil.info Medicinski znacaj artropoda Vektorska uloga Paraziti coveka Reakcija na ubod Drugo Biološki vektori Ektoparaziti Alergijsko dejstvo Molestanti Mehanicki vektori Endoparaziti Toksicno dejstvo Indirektno dejstvo Mijaze (bolesti životinja & biljaka) Entomofobija Neurotske reakcije Entomofagija www.belimantil.info Artropode Arahnida Ixodidae Argasidae Sarcoptidae Demodicidae Insecta Anoplura Siphonaptera Diptera Culicidae Culex sp, Anopheles sp, Aedes sp. Psychodidae Phlebothomus sp Simuliidae Muscidae www.belimantil.info Ixodidae i Argasidae (krpelji) I Ixodidae (tvrdi) i Argasidae (meki) Vektori MO: rikecija, Francisella tularensis, Borrelia burgdorferi, virusa encefalitisa... Ubod krpelja: krpeljski granulom, pireksija, paraliza, alergijske reakcije, sek. bakterijska inf. Pravilno skidanje krpelja sa kože (hipostoma)!!! www.belimantil.info Ixodidae i Argasidae (krpelji) II Nepotpuna metamorfoza (larva, nimfa, adult) Lajmska bolest www.belimantil.info Sarcoptes scabiei I Sarcoptes scabiei (šugarac) šuga (scabies) hrani se keratinom svrab, pleomorfna ospa, kanalići, Norveška šuga Laboratorijska dijagnoza: materijal – skvame (screping), kanalići (skalpel), otisak kože, biopsija direktan mikroskopski preparat 10-20% KOH www.belimantil.info Sarcoptes scabiei II Ženka – preparat kože Kanalići u koži Ženka – mikroskopski nalaz www.belimantil.info Demodex folliculorum i D. brevis parazit folikula dlake i lojnih žlezda koža lica, vrat, grudi mehaniĉko i alergijsko delovanje Laboratorijska dijagnoza: sadržaj folikula i komedona screping 20% KOH otisak kože, biopsija kože Mikroskopski nalaz www.belimantil.info Anoplura (vaške) Oboljenje – pediculosis (vašljivost) Pediculus humanus capitis Phthirus pubis Pediculus humanus corporis • Rickettsia prowazekii • Borrelia recurentis • Bartonella quintana www.belimantil.info Pediculus humanus capitis - vaš glave Ženka i jaje (gnjida) pediculosis Mužjak i ženka www.belimantil.info Phthirus pubis - stidna vaš pubični predeo, ispod pazuha, brada, brkovi, obrve Mikroskopski nalaz www.belimantil.info Pediculus humanus corporis – vaš tela Biološki vektor: Rickettsia prowazeki Borrelia recurentis Bartonella quintana www.belimantil.info Siphonaptera - buve Prelazni domaćini: Dipylidium caninum, Hymenolepis nana, H. diminuta Vektori: Yersinia pestis, Rickettsia typhi Pulex irritans, Ctenocephalides canis et felis Tunga penetrans Xenopsylla cheopis – kuga Pulex irritans – buva čoveka www.belimantil.info Anophelinae - vektori www.belimantil.info Phlebotomus i Glossina - vektori Phlebotomus – lajšmanioza Glossina - tripanozomoza www.belimantil.info Myasis - mijaze Larve muva – infestiraju živi organizam. Prodiru i razaraju tkivo pomoću kukica i proteolitiĉkih enzima. www.belimantil.info II Vežba: Laboratorijska dijagnoza infekcija izazvanih protozoama Svrha vežbe Izbor, uzimanje i obrada kliničkog materijala Dijagnostičke metode i identifikacija uzročnika www.belimantil.info Na osnovu morfoloških karakteristika protozoe su podeljene u sledeće grupe: Amebe Entamoeba histolytica flagelate Trichomonas vaginalis cilijate Balantidium coli kokcidije Cryptosporidium parvum neklasifikovane Blastocystis hominis www.belimantil.info Na osnovu lokalizacije u domaćinu protozoe delimo na: 1. Protozoe digestivnog i urogenitalnog trakta 2. Protozoe krvi i tkiva www.belimantil.info Metode pregleda kliniĉkog materijala: 1. 2. 3. 4. 5. Nativni preparati Bojeni preparati Kultivisanje Serologija Molekularne tehnike www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza infekcija digestivnog i urogenitalnog trakta www.belimantil.info Pregled stolice na protozoe minimum 3 uzorka konzervacija (fiksacija) uzoraka stolice formalin, MIF, PVA metode pregleda →makroskopski pregled /boja, konzistencija, krv i sluz →mikroskopski pregled: direktni nativni preparati FR, Lugol, MIF koncentracione metode /sedimentacione, flotacione bojeni /trajni preparati nativni i bojeni preparati sa kulture www.belimantil.info Metode koncentracije uzoraka: Formalin-etar koncentracija Cink-sulfat koncentracija www.belimantil.info Entamoeba histolytica i Entamoeba coli www.belimantil.info Amebna dizenterija www.belimantil.info E. histolytica - dijagnoza Uzorak stolica, aspirati, bioptati Metode pregleda makroskopski (krv, sluz) mikroskopski (nativni, bojeni), kultivisanje (Löffler-ova podloga), serologija Nalaz vegetativni oblik, cista Dijagnoza ekstraintestinalne amebijaze postavlja se serološki www.belimantil.info Forma histolytica Heidenhein bojenje Nativni preparat www.belimantil.info Forma cista Nativni preparat sa Lugolovim rastvorom E. coli Nativni preparat E. histolytica www.belimantil.info Giardia lamblia www.belimantil.info G. lamblia – sluznica duodenuma Histopatološki preparat Elektronska mikroskopija www.belimantil.info G. lamblia – diagnoza Uzorak duodenalni sok (Entero-test kapsule), žuč, stolica, bioptat Metode pregleda nativni preparat, bojeni preparat Nalaz vegetativni oblik, cista www.belimantil.info G. lamblia Vegetativni oblik (Giemsa) Cista (nativni) www.belimantil.info Cryptosporidium parvum Uzorak stolica Metode pregleda makroskopski (dijareja), mikroskopski (Giemsa, modifikovano ZiehlNeelsen bojenje) Nalaz oocisti www.belimantil.info C. parvum Modifikovano Ziehl-Neelsen bojenje Formiranje oocista www.belimantil.info Trichomonas vaginalis Uzorak vaginalni bris ili ispirak, uretralni bris, sediment mokraće , eksprimat prostate Metode pregleda nativni preparat, bojeni Nalaz preparat, kultivisanje, PCR vegetativni oblik (trofozoit)!!! www.belimantil.info T. vaginalis Nativni preparat Bojenje po Giemsa-i www.belimantil.info Toxoplasma gondii www.belimantil.info T. gondii Steĉena – asimptomatski, blago uvećanje limfnih žlezda, teška kliniĉka slika kod imunodeficijencije Kongenitalna – samo primoinfekcija majke tokom trudnoće (parazitemija, encefalomijelitis, sekvele) www.belimantil.info T. gondii - trofozoiti www.belimantil.info T. gondii - dijagnoza Uzorci tkivo dobijeno biopsijom telesne teĉnosti (bronhoalveolarni lavaž, CST, krv, urin, amnionska teĉnost) Metode Direktna detekcija parazita - hp i otisni preparati (Giemsa, Wright, PAS) Izolacija parazita - laboratorijski miševi, KĆ/Vero, MRC5 fibroblasti Detekcija Ag Detekcija DNK - PCR (B1 gen, SAG1 gen) - kongenitalna toksoplazmoza (amnionska teĉnost, krv, urin) www.belimantil.info T. gondii - dijagnoza Serološki testovi - IgG, IgM, IgA, IgE Prisustvo infekcije Vreme infekcije /aviditet Nalaz: IgG↑↑ + IgM↑↑ 3 meseca IgG↑↑ + IgM↑ 3-6 meseci Sabin-Feldman dye test ELISA Indirektna imunofluorescencija Aglutinacija (ISAGA i dr) www.belimantil.info T. gondii - ELISA www.belimantil.info Leishmania donovani www.belimantil.info Lajšmanioza Kutana Mukokutana www.belimantil.info Leishmania donovani - DG Uzorak - Krv - Punktat kostne srži Punktat primarnog afekta - Punktat limfnih žlezda - Punktat slezine ili jetre (daje najviši % + nalaza ali se retko primenjuje zbog moguće rupture organa) - www.belimantil.info Leishmania donovani - DG Metode pregleda Bojeni preparat (Giemsa) - Kultivisanje - Biološki ogled - Nespecifiĉni testovi Formol-gel test (40%) Ureastibaminski test (4%) - Kožni i serološki testovi Montenegro intradermalni test Serologija www.belimantil.info L. donovani - nalaz Leptomonas oblik (Phlebotomus, NNN podloga) Lajšmanijevo telo (oboleli čovek/životinja intracelularno) www.belimantil.info Leishmania donovani - DG Test Imunofluorescencije Montenegro test Formol-gel test (nespecifični) www.belimantil.info Trypanosoma gambiense www.belimantil.info Afriĉka tripanozomoza Glossina sp. (Muva ce-ce) Konusna zamka www.belimantil.info Afriĉka tripanozomoza Winterbottom-ov znak Lumbalna punkcija www.belimantil.info T. gambiense – krvni razmaz (Giemsa) www.belimantil.info T. gambiense Uzorak serozna tečnost primarnog afekta, Metode pregleda nativni, bojeni preparat, Nalaz nativni preparat – ekstracelularni gusta kap i krvni razmaz, punktat limfnih žlezda i sternuma, sediment likvora biološki ogled, serologija živo pokretni tripanozoma oblici www.belimantil.info Plasmodium sp. Uzroĉnici malarije ĉoveka su: 1. 2. 3. 4. Plasmodium Plasmodium Plasmodium Plasmodium vivax ovale malariae falciparum www.belimantil.info Malarija www.belimantil.info Malariĉni napad Malarični napad je skup paroksizama koji se ponavljaju u kraćim ili dužim vremenskim intervalima. Paroksizam ĉine: stadijum groznice, febrilni stadijum (t > 40˚C, tipa continue), nagli pad temperature (crisis). www.belimantil.info Malarija - dijagnoza Klinička slika Specifična dijagnoza Dokaz prisustva parazita Serologija PCR Materijal koji se koristi u dijagnostici: Krv (ukljuĉujući i krv iz pupĉane vrpce) Punktat kostne srži ili, izuzetno, jetre Otisni preparat (touch) placente Patohistološki preparati tkiva raznih organa Krv: od krvi se prave krvni razmaz (kr) i gusta kap (gk) Pravilo je uzimati krv što ĉešće i što ranije, obiĉno 3 uzastopna dana ujutru i uveĉe, odnosno više puta tokom dana i noći !!! www.belimantil.info Uzorak Krvni razmaz Gusta kap www.belimantil.info Krvni razmaz i gusta kap www.belimantil.info Malarija - dijagnoza Pregledom KR moguće je otkrivanje parazitemije od 200 parazitemije od 200 parazita/ µl i naviše Pregledom GK otkriva se parazitemija od 10-20 parazita/µl Patentna parazitemija: paraziti se nalaze u preparatima KR i GK Subpatentna parazitemija: paraziti iako prisutni u krvi, nalaze se u nedovoljnom broju da bi se otkrili u gk ili kr 100 mikroskopskih (10x100) vidnih polja kr: u tom sluĉaju treba pokušati sa serologijom www.belimantil.info www.belimantil.info Krvni razmaz Trofozoiti Gametocit www.belimantil.info Gusta kap Trofozoiti Gametocit www.belimantil.info Brzi test za detekciju specifiĉnih proteina parazita www.belimantil.info III Vežba: Laboratorijska dijagnoza infekcija izazvanih helmintima Svrha vežbe Izbor, uzimanje i obrada kliničkog materijala Dijagnostičke metode i identifikacija uzročnika www.belimantil.info Helminti koji izazivaju infekcije ĉoveka svrstani su u sledeće biološke grupe: Cestode Nematode Trematode Na osnovu lokalizacije u domaćinu helminte delimo na: Helminte digestivnog trakta Helminte krvi i tkiva www.belimantil.info Morfologija: odrasli oblik larveni oblik Jaja Životni ciklus helminata: Stalni - konačni domaćin (nosioc) Prelazni domaćin (nosioc) Monoxeni Heteroxeni Ženke: oviparne ovoviviparne viviparne www.belimantil.info Metode pregleda kliniĉkog materijala 1. 2. 3. 4. Makroskopski – konzistencija, boja, krv u stolici, prisustvo i izgled parazita... Mikroskopski – nativni prepati, bojeni preparati (histopatološki) Serologija – detekcija Ag, At Molekularne tehnike - PCR www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza infekcija digestivnog i urogenitalnog trakta Pregled stolice na helminte: Neophodno je pregledati minimum 3 uzorka uzeta u intervalu od 2-3 dana Rastvori za konzervaciju (fiksaciju) uzoraka stolice su formalin, MIF www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza infekcija digestivnog i urogenitalnog trakta Metode pregleda stolice: makroskopski pregled konzistencija, boja, krv u stolici, prisustvo parazita... mikroskopski pregled – nativni preparat (FR, Lugolov rastvor) Metode koncentracije uzoraka: Sedimentacija (formalin, antiformin) Flotacija (cink-sulfat) Posebne (Berman) www.belimantil.info Jaja helminata www.belimantil.info Enterobius vermicularis www.belimantil.info E. vermicularis Adult Jaja www.belimantil.info Perianalni bris (otisak) Uzimanje perianalnog brisa Jaja www.belimantil.info Ascaris lumbricoides www.belimantil.info A. lumbricoides – odrasli paraziti Odrasli paraziti u stolici Mužjak i ženka www.belimantil.info A. lumbricoides - jaja Nativni preparat – jaja jaje Nesegmentirano i segmentirano www.belimantil.info Trichuris trichiura www.belimantil.info T. trichiura – odrasli paraziti Ženka i mužjak www.belimantil.info T. trichiura - jaja Nativni preparat – jaja Nesegmentirano i segmentirano jaje www.belimantil.info Strongyloides stercoralis www.belimantil.info S. stercoralis - dijagnoza slobodna generacija (Rabditiformne larve) parazitska generacija (Filariformne larve) Autoinfekcija - R larve prelaze u F larve u organizmu ĉoveka Laboratorijska dg.: Nalaz larvi (R ili F) u svežem bolesniĉkom materijalu: duodenalni sok stolica sputum, urin i likvor www.belimantil.info S. stercoralis S. stercoralis, larva (direktan nativni preparat) www.belimantil.info Hymenolepis nana Odrasli oblik Jaje www.belimantil.info H. nana Monoksena pantljiĉara – ceo životni ciklus u jednom nosiocu jaje → larva (onkosfera)→ cisticerkoid→ adult Laboratorijska dg. nalaz jaja i proglotisa u fecesu www.belimantil.info Taenia solium i Taenia saginata www.belimantil.info Morfologija glave Taenia Scolex T. solium Scolex T. saginata www.belimantil.info Morfologija ĉlanĉića Taenia Odrasli oblik Proglotisi T. saginata i T. solium www.belimantil.info Jaje Taenia www.belimantil.info Cysticercosis Načini infekcije: hrana ili voda kontaminirana jajima T. solium egzogena autoinfekcija nosioca odrasle T. solium endogena autoinfekcija nosioca odrasle T. solium regurgitacijom jaja u više partije creva Laboratorijska dg. cisticerkoze: detekcija At u serumu serološkim reakcijama, npr. IIF, ELISA i dr. www.belimantil.info Neurocisticerkoza www.belimantil.info Cysticercus cellulosae www.belimantil.info Trichinella spiralis www.belimantil.info T. spiralis ČOVEK ILI ŽIVOTINJA (NPR: SVINJA) JE I STALNI I PRELAZNI DOMAĆIN !!! TRIHINELOZA - 3 stadijuma: I invazija II migracija III incistacija Laboratorijska dg.: I st. - nalaz larvi i odraslih parazita u fecesu II st. - serološke reakcije!!! III st.- biopsija mišića, serologija www.belimantil.info T. spiralis – larve www.belimantil.info Echinococcus granulosus www.belimantil.info Cysta hydatigena www.belimantil.info Cysta hydatigena Hidatidna cista – shematski Hidatidna cista – mikroskopski www.belimantil.info E. granulosus Odrasli oblik Protoskoleksi www.belimantil.info E. granulosus Pas je stalni domaćin Ĉovek je prelazni domaćin – cysta hydatigena (jetra 70%, pluća 20%) Laboratorijska dg. ehinokokoze: parazitološki pregled sadržaja hidatidne ciste intradermalna (kožna) proba Botteri-Cassoni serologija!!! www.belimantil.info Fasciola hepatica www.belimantil.info F. hepatica Metacerkarije prilepljene za travu Adulti u jetri www.belimantil.info F. hepatica Parazit žuĉnih puteva (ĉovek je stalni domaćin ) Morfologija: oblika lista, usna i trbušna pijavka, nesavršen digestivni trakt, hermafrodit puž Limnea sp. Laboratorijska dg fascioloze: a) nalaz jaja u fecesu b) nalaz jaja u žuĉi c) serološke reakcije www.belimantil.info IV Vežba: Laboratorijska dijagnoza infekcija izazvanih gljivama Svrha vežbe Izbor, uzimanje i obrada kliničkog materijala Dijagnostičke metode i identifikacija uzročnika www.belimantil.info Gljive koje izazivaju infekcije čoveka morfološki se javljaju u obliku: Kvasnice 2. Plesni 1. 3. Bifazne gljive www.belimantil.info Na osnovu lokalizacije uzročnika mikoze delimo na: Superficijalne mikoze 2. Supkutane mikoze 3. Sistemske mikoze 1. www.belimantil.info Metode pregleda kliniĉkog materijala Nativni preparat – FR, hlorlaktofenol, KOH, laktofenol koton-plavo, tuš preparat Bojeni preparat PAS, GMS, mucikarmin po Kultivisanje gljiva Podloge Sabouraud dekstrozni Mayeru, kalkofluor-belo agar/bujon, GACA, MSIA, podloga za inhibiciju rasta plesni Uslovi kultivisanja 26˚C, 37˚C, kvasnice 7 dana, plesni i do 21 dan www.belimantil.info Metode pregleda kliniĉkog materijala Ispitivanje fiziološko-biohemijskih osobina API 20 C AUX, API ZYM Serološke i molekularne metode ELISA, imunofluorescencija, PCR Ispitivanje osetljivosti gljiva na antimikotike a. Agar difuzioni antimikogram b. Dilucioni antimikogram c. E-test www.belimantil.info 1. Laboratorijska dijagnoza dermatomikoza DERMATOMIKOZE Superficijalne i kutane mikoze izazvane: 1. 2. 3. Dermatofitima Kvasnicama – Candida Druge bolesti kože i dlake - pitirijaza www.belimantil.info Malassezia sp. - M. furfur i dr. Pityriasis versicolor Promene na neosunčanoj koži Promene na osunčanoj koži www.belimantil.info M. furfur Pityriasis versicolor Uzimanje materijala Skreping - direktan nativni preparat sa HLF www.belimantil.info M. furfur SDA preliven slojem maslinovog ulja Preparat sa kulture www.belimantil.info Dermatofiti Striktno patogene gljive iz grupe plesni u koje spadaju tri roda: 1. Trichophyton sp. 2. Microsporum sp. 3. Epidermophyton sp. Keratinofilna i keratinolitiĉka svojstva: obrasla i neobrasla koža, dlake, nokti In vivo (keratinizirana tkiva)→ artrospore (artrokonidije) i hife In vitro (kultura) → makrokonidije, mikrokonidije, hife www.belimantil.info Uzorak Aseptiĉni uslovi, crne koverte, reĊe staklene posude Strugotine promena sa kože i noktiju: kirete, skalpel Dlake: pincete, makaze; Wood-ova lampa www.belimantil.info Metode pregleda 1. 2. 3. Direktno mikroskopsko ispitivanje HLF, 10-25% KOH, LCB Izolacija SDA, SDA sa hloramfenikolom i cikloheksimidom 26˚ C 3-4 nedelje Identifikacija kultura, makrokonidije,mikrokonidije, hife, FB testovi www.belimantil.info Odnos parazita prema dlaci ectothrix endothrix Favus www.belimantil.info Onychomycosis www.belimantil.info Duboke trihofitije Kerion Celsii Sycosis barbae www.belimantil.info Trichophyton mentagrophytes Herpes tonzurans Superficijalna trihofitija www.belimantil.info Trichophyton mentagrophytes Kultura Preparat sa kulture www.belimantil.info Trichophyton schoenleini Favus Favus kapilicijuma Odnos prema dlaci www.belimantil.info Trichophyton schoenleini Favus Kultura Preparat sa kulture www.belimantil.info Microsporum canis Mikrosporija kapilicijuma (kosopasica) Kultura www.belimantil.info Microsporum canis Makrokonidije preparat sa kulture Makrokonidija elektronska mikroskopija www.belimantil.info Epidermophyton floccosum Kultura Preparat sa kulture www.belimantil.info Candida sp. – C. albicans i dr. Superficijalna kandidoza www.belimantil.info Candida sp. – C. albicans i dr. Onychomycosis www.belimantil.info Candida sp. – C. albicans i dr. Mukokutana kandidoza www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza sistemskih mikoza www.belimantil.info Candida sp. – C. albicans i dr. Sistemske mikoze kod imunokompromitovanih terapija antibioticima kortikosteroidi teški operativni zahvati metaboliĉki poremećaji AIDS www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza Uzorak zavisi od kliničke slike Metode pregleda 1. direktno mikroskopsko ispitivanje direktan nativni preparat (FR), fluorescentno bojenje, IF, PH 2. Nije moguća krajnja identifikacija u većini slučajeva!!! izolacija SDA Moguća krajnja identifikacija !!! www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza SDA – kultura Candida sp. Preparat sa kulture www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza 3. identifikacija ►ispitivanje asimilacije i fermentacije API 20 C AUX ►testovi za razlikovanje C. albicans od ostalih vrsta a. test germinacije b. test stvaranja hlamidospora www.belimantil.info Cryptococcus neoformans Uzorak sputum, trahealni ispirak, pleuralni eksudat, likvor, krv, urin, bioptat Metode pregleda direktan nativni preparat (blastospore) direktan tuš preparat (kapsula) kultivisanje: Sabouraud – belokrem kolonije GACA – braon kolonije (melanin) testovi asimilacije dokazivanje Ag patohistološki preparati (bojenje po Mayeru) www.belimantil.info Cryptococcus neoformans Kultura Tuš preparat - kapsula www.belimantil.info Cryptococcus neoformans HP pluća - Mucikarmin HP pluća - PAS www.belimantil.info Aspergillus sp. Aspergiloza: A. fumigatus, A. niger, A. flavus... ubikvitarne, imunodeficijentni pacijenti bronhopulmonalna aspergiloza aspergilloma otomycosis sinusitis diseminovani oblik alergije (mikoalergoze) aspergilotoksikoze (aflatoksin) www.belimantil.info Aspergiloze Aspergiloza pluća Keratitis www.belimantil.info Laboratorijska dijagnoza aspergiloze Uzorak zavisi od kliničke slike Metode pregleda direktan preparat – septirane hife kultivisanje – septirane hife, konidiofore, vezikula, fijalide, fijalokonidije dokazivanje Ag www.belimantil.info A. niger Nativni preparat sa kulture (HLF) Elektronska mikroskopija www.belimantil.info Penicillium sp. Penicilioza mikotiĉni keratitis otomycosis sistemska penicilioza (pluća) Kultura Preparat sa kulture (HLF) www.belimantil.info Pneumocystis carinii Laboratorijska dijagnoza: Uzorak BAL, sputum (retko pozitivan) Metode pregleda bojeni preparat – Giemsa, kultivisanje – ne radi se rutinski Nalaz oktetne ciste www.belimantil.info Pneumocystis carinii BAL - bojenje po Giemsa: oktetne ciste
© Copyright 2024 Paperzz