Ιδιοκτησία: Εκδότης: Σύνταξη: HELMEPA HELMEPA Δημήτρης Κ. Μητσάτσος Τομέας Ενημέρωσης Κοινού - Παιδική Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση όλων ανεξαιρέτως των κειμένων και φωτογραφιών χωρίς την γραπτή έγκριση του εκδότη. HELMEPA JUNIOR September 2014 HELMEPA 2014-2015 Copyright © All Rights Reserved (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελίδα 1. Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2. Προς Εκπαιδευτικούς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 3. Τι είναι η Παιδική ΗELMEPA; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 4. Περιβαλλοντικές Εκθέσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 5. Σχέδιο ∆ράσης Παιδική ΗELMEPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 (α) Συµµετοχή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 (β) Λειτουργία Οµάδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 (γ) ∆ραστηριότητες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 • Μαθαίνω για το Περιβάλλον µε Παιχνίδια και Πειράµατα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Αναλαµβάνω ∆ράση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • “Σαλπάρω” για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • “Καλλιτέχνης” για το Περιβάλλον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 23 28 32 (δ) Υποστήριξη Οµάδων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 (ε) Συµβούλιο Παιδιών-Αντιπροσώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6. ∆ιαγωνισµός Ζωγραφικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 7. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Επεξήγηση ∆ραστηριοτήτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Αφίσα “Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά Χρόνοι διάλυσης απορριµµάτων στη θάλασσα”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Αφίσα “Ο θαλάσσιος κόσµος”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Αφίσα “Απειλούµενα είδη των Ελληνικών Θαλασσών” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Αφίσα «Ανθρώπινες απειλές για το θαλάσσιο περιβάλλον – Τι προφέρουν οι θάλασσες και οι ωκεανοί» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Αίτηση Συµµετοχής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Έντυπο Αξιολόγησης Προγράµµατος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) 1 Εισαγωγή Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (HELMEPA) είναι ένας μηκυβερνητικός, μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1982 από τους ανθρώπους της Ελληνικής Ναυτιλίας με σκοπό τη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης στο χώρο της ναυτιλιακής βιομηχανίας από “πλοιοκτήτη μέχρι ναύτη”. Καθώς οι άνθρωποι της Ελληνικής Ναυτιλιακής Οικογένειας κατάγονται παραδοσιακά από παράκτιες και νησιωτικές περιοχές που έχουν δημιουργήσει ιστορικούς δεσμούς με τη θάλασσα, ήταν φυσικό να απαιτήσουν όλοι από την αρχή να αναλάβει η HELMEPA πρωτοβουλίες για την περιβαλλοντική ενημέρωση και της ευρύτερης κοινωνίας. Η απαίτηση αυτή αποτελεί και αναγνώριση του γεγονότος ότι το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στη στεριά και όχι στη θάλασσα. Έτσι, από το 1983 η HELMEPA πραγματοποιεί ετήσιες εκστρατείες ενημέρωσης κοινού με μέσα όπως περιβαλλοντικές εκθέσεις σε διάφορες περιοχές της χώρας, εθελοντικούς καθαρισμούς ακτών, τηλεοπτικά μηνύματα, έντυπο υλικό και μαθητικούς διαγωνισμούς αφίσας. Σύμβολο αυτών των εκστρατειών είναι ο γνωστός σε όλους μας Γλάρος της HELMEPA. Από το 1993 οι πρωτοβουλίες της HELMEPA για την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού έχουν επικεντρωθεί στη λειτουργία ενός πρότυπου Προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για παιδιά 5-13 ετών με τίτλο “Παιδική HELMEPA”. Το Πρόγραμμα αυτό έχει πλέον υιοθετηθεί και εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες, από την Κύπρο μέχρι και τη μακρινή Αυστραλία, όπου η HELMEPA έχει προωθήσει την ίδρυση παρόμοιων με αυτήν Ενώσεων. Σεπτέμβριος 2014 7 2 Προς Εκπαιδευτικούς Τα μέλη της HELMEPA, Έλληνες ναυτικοί και πλοιοκτήτες μαζί με εταιρείες και οργανισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, προσφέρουν στη μαθητική κοινότητα της χώρας μας το περιβαλλοντικό εκπαιδευτικό Πρόγραμμα “Παιδική HELMEPA”. Το Πρόγραμμα υλοποιείται με το ετήσιο Σχέδιο Δράσης από ομάδα επιστημονικών στελεχών της HELMEPA στον Τομέα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης. Όπως η HELMEPA βασίζεται στην εθελοντική δέσμευση όσων θέλουν να βοηθήσουν να επικρατήσει περιβαλλοντική συνείδηση στη ναυτιλιακή βιομηχανία, έτσι και το Πρόγραμμα αυτό αποτείνεται στους Εκπαιδευτικούς που θέλουν κάτι να αλλάξει στην συμπεριφορά μας προς το περιβάλλον. Λάθη των παλαιότερων γενεών είτε από άγνοια, είτε από αδιαφορία οδήγησαν στη ρύπανση του περιβάλλοντος που, αν δεν περιοριστεί, οι αυριανοί κάτοικοι του πλανήτη θα αντιμετωπίσουν προβλήματα που η λύση τους μπορεί να είναι αδύνατη. Ειδικότερα, το θαυμάσιο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας, της οποίας το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν συχνά προσβάλλουμε με τις πράξεις μας, έχει ανάγκη από τη δική μας προστασία. Το Σχέδιο Δράσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA www.helmepajunior.gr μαζί με λεπτομέρειες και χρήσιμες πληροφορίες για τη λειτουργία του Προγράμματος. Αποστέλλεται σε όσους συμπληρώσουν Αίτηση για συμμετοχή στο Πρόγραμμα, καθώς και σε Διευθυντές σχολείων που ενδιαφέρονται να ενημερώσουν Εκπαιδευτικούς. Όλοι μας στη HELMEPA εκφράζουμε την ευχή όπως τα σημερινά παιδιά αποκτήσουν εκείνες τις γνώσεις και ικανότητες που θα τα κάνουν υπεύθυνους και περιβαλλοντικά συνειδητούς πολίτες. 8 3 Τι είναι η Παιδική HELMEPA ; Είναι ένα Πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που προσφέρει κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε 4.000 - 6.000 μικρούς μαθητές που γίνονται εθελοντικά μέλη του, να ενημερωθούν και αναλάβουν δράση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πατρίδας μας. Οργανωμένοι σε Ομάδες των 10 και υπό την επίβλεψη ενός Εθελοντή Εκπαιδευτικού, οι μαθητές επιλέγουν και πραγματοποιούν δραστηριότητες του Προγράμματος για διάστημα ενός έτους. Η Παιδική HELMEPA δημιουργήθηκε το 1993 ύστερα από προτάσεις 150.000 μαθητών που επισκέφθηκαν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις της HELMEPA την περίοδο 1983-1992 και ενημερώθηκαν για τη σημασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και για τους κινδύνους που το απειλούν. Ίδρυση Η συντονισμένη έρευνα που έγινε μεταξύ των παιδιών έδειξε ότι οι ηλικίες 5-13 ετών είναι το πιο δεκτικό τμήμα της νεολαίας στο περιβαλλοντικό μήνυμα της HELMEPA. Επίσης, προτάσεις πολλών μαθητών έδειξαν ότι τα παιδιά ζητούσαν να τους δοθεί ένα βήμα από όπου να μπορούν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον, να προβάλλουν ιδέες τους και να διεκδικούν από τους μεγαλύτερους το σεβασμό που δικαιούνται. Σκοπός Να δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα να γίνουν υπεύθυνοι, περιβαλλοντικά ενήμεροι και ενεργοί αυριανοί πολίτες. Με τη συμμετοχή τους αυτή, τα παιδιά γνωρίζουν το φυσικό περιβάλλον της πατρίδας μας μαθαίνοντας πόσο σημαντικό είναι και γιατί πρέπει να το προστατεύουμε. Μέσα από τις δραστηριότητες του Προγράμματος αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ της καθημερινής ατομικής συμπεριφοράς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η λύση σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως είναι τα σκουπίδια στις ακτές, δε δίνεται μόνο από ΟΤΑ και κυβερνήσεις αλλά και από την περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά του καθενός μας. Το Πρόγραμμα στοχεύει ακόμη και στη δημιουργία συλλογικού πνεύματος ανάμεσα στους εθελοντές-μέλη του. Μέσα στην Ομάδα, τα 10 μέλη της μαθαίνουν να συνεργάζονται μεταξύ τους, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να αναπτύσσουν ικανότητες οργάνωσης και συντονισμού. Έτσι, μέσα από το συναγωνισμό μεταξύ των Ομάδων, τα παιδιά αναπτύσσουν αρχές ευγενικής μεταξύ τους άμιλλας. Με τις εμπειρίες που αποκτούν από τη συμμετοχή τους στο Πρόγραμμα, τα μέλη του ευαισθητοποιούνται και γίνονται οι πιο αποτελεσματικοί φορείς σωστών περιβαλλοντικών μηνυμάτων στην τοπική τους κοινωνία. Οι Εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να πάρουν μέρος στο Πρόγραμμα της Παιδικής HELMEPA και θέλουν περισσότερες πληροφορίες μπορούν να επισκεφθούν το διαδικτυακό τόπο www.helmepajunior.gr ή να επικοινωνήσουν με τους υπεύθυνους του προγράμματος: e-mail: [email protected] τηλ: 210-9343088, fax: 210-9407327. 9 4 Περιβαλλοντικές Εκθέσεις Η HELMEPA λειτουργεί δύο μόνιμες Περιβαλλοντικές Εκθέσεις, που φιλοξενούνται από την Εταιρεία-Μέλος Costamare Shipping Company SA στο Παλαιό Φάληρο και στο κτίριο Ceres στον Πειραιά. Την τελευταία πενταετία πάνω από 11.000 μαθητές επισκέφθηκαν τις παραπάνω Εκθέσεις από σχολεία της Αθήνας και του Πειραιά, ενώ την Έκθεση στον Πειραιά επισκέπτονται επίσης σπουδαστές Ναυτικών Ακαδημιών, φοιτητές Πανεπιστημίων και στελέχη της ελληνικής και διεθνούς ναυτιλίας. Oι ενδιαφερόμενοι Εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνούν στο 210 9343088 για να προγραμματίσουν επισκέψεις στις Περιβαλλοντικές Εκθέσεις. Τις δαπάνες μεταφοράς μαθητών των Δημόσιων Σχολείων από Αθήνα και Πειραιά, προσφέρει η HELMEPA. 10 (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) 5 Σχέδιο ∆ράσης Παιδικής HELMEPA Το Πρόγραμμα της Παιδικής HELMEPA εκτελείται με ένα Σχέδιο Δράσης που θέτει τους κανόνες για να λειτουργήσει όσο γίνεται καλύτερα προς όφελος των παιδιών, του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Το Σχέδιο Δράσης ανανεώνεται κάθε χρόνο με βάση την εμπειρία που αποκτάται, τις συνθήκες που επικρατούν και τις προτάσεις για αλλαγές που γίνονται από παιδιά, Εκπαιδευτικούς και γονείς. Στο τέλος του Σχεδίου Δράσης βρίσκεται το Έντυπο Αξιολόγησης του Προγράμματος Παιδική HELMEPA. Η συμπλήρωση του από τους εθελοντές Εκπαιδευτικούς και αποστολή του στη HELMEPA είναι σημαντική για την περαιτέρω βελτίωση του Προγράμματος. (α) Συµµετοχή Το ετήσιο εύρος συμμετοχής των 400-600 Ομάδων με 4.000-6.000 παιδιά, τέθηκε ώστε η Παιδική HELMEPA να καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες των δράσεων των Ομάδων Δημόσιων Δημοτικών Σχολείων και Οι Ομάδες δραστηριοποιούνται και συναγωνίζονται μεταξύ Νηπιαγωγείων, που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα και τους στις 13 γεωγραφικές περιοχές που φαίνονται στο χάρτη. να παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη σε όλες τις Ομάδες Δημόσιων και Ιδιωτικών Σχολείων. Κάθε μαθητής/μαθήτρια ηλικίας 5-13 ετών, από οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας, μπορεί να γίνει μέλος της Παιδικής HELMEPA συμμετέχοντας σε μια Ομάδα 10 παιδιών ίδιας ηλικίας και ίδιου σχολείου. Οι Ομάδες των παιδιών διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες και ηλικίες: Κατηγορία Α Β Γ Δ Παιδιά Μέλη 6 - 7 ετών 8 - 9 ετών 10 - 11 ετών 12 - 13 ετών Ειδικές Κατηγορίες Ε μαθητές διαφόρων ηλικιών (μονοθέσια ή διθέσια σχολεία) Ν παιδιά Νηπιαγωγείων* Κ μαθητές Κέντρων Ειδικής Αγωγής* 12 *Στις κατηγορίες (Ν) και (Κ ) τα παιδιά συμμετέχουν με ευθύνη των Νηπιαγωγών και Εκπαιδευτικών τους, οι οποίοι και αλληλογραφούν με τη HELMEPA. (β) Λειτουργία Οµάδας Για να σχηματιστεί μία Ομάδα Παιδικής HELMEPA με εθελοντική συμμετοχή 10 μαθητών χρειάζεται τα παιδιά αυτά να έχουν τη διάθεση να πάρουν μέρος στις κοινές προσπάθειες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή συμμετοχή της Ομάδας στο Πρόγραμμα είναι η εθελοντική συνδρομή ενός Εκπαιδευτικού που θα επιβλέπει και θα συμβουλεύει την Ομάδα στις δραστηριότητές της. Στόχος κάθε Ομάδας είναι να πραγματοποιήσει 12 ή και περισσότερες από τις 30 δραστηριότητες του Προγράμματος και τουλάχιστον μία από κάθε θεματική ενότητα, ώστε να είναι υποψήφια για το Συμβούλιο Αντιπροσώπων. Κάθε Ομάδα εκλέγει την/τον Αρχηγό της, που είναι ο σύνδεσμός της με την Παιδική HELMEPA. Ο/Η Αρχηγός συμπληρώνει με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού την Αίτηση Συμμετοχής Ομάδας (με μικρά γράμματα) που βρίσκεται στο τέλος του Σχεδίου Δράσης ή στην ιστοσελίδα του Προγράμματος www.helmepajunior.gr και τη στέλνει στην Παιδική HELMEPA. Οι Αιτήσεις Συμμετοχής Ομάδας γίνονται δεκτές στην Παιδική HELMEPA από την αρχή του σχολικού έτους μέχρι και την 31η Ιανουαρίου. Εφόσον ο αριθμός των 6.000 παιδιών συμπληρωθεί πριν την 31η Ιανουαρίου, δεν θα γίνονται δεκτές άλλες Αιτήσεις. 13 Υποχρεώσεις Αρχηγού ✔ Συµπληρώνει λεπτοµερώς και µε καθαρά γράµµατα την Αίτηση Συµµετοχής Οµάδας. ✔ Μοιράζει στα µέλη της Οµάδας τις ταυτότητες και τις κονκάρδες της Παιδικής HELMEPA και τους προτρέπει να τις φορούν κατά τις δραστηριότητες. ✔ ∆ιαχειρίζεται την αλληλογραφία της Οµάδας µε την Παιδική HELMEPA και ενηµερώνει τα µέλη της Οµάδας. ✔ Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA κάθε τρίµηνο, µε Εκθέσεις του για τις δραστηριότητες της Οµάδας. ✔ Ενηµερώνει την Παιδική HELMEPA αν κάποιο µέλος της Οµάδας αποχωρήσει ή αλλάξει διεύθυνση. Οι εκθέσεις δραστηριοτήτων πρέπει να είναι τακτοποιημένες σε μορφή τετραδίου, ντοσιέ ή ακόμα να αποσταλούν με e-mail ή με cd. Οι δραστηριότητες περιγράφονται συνοπτικά στην αρχή της έκθεσης και ακολουθούν με την ίδια σειρά δείγματα και σχετικό υλικό, (π.χ. φωτογραφίες, αντίτυπα εργασιών, ηχογραφήσεις κλπ). Κάθε Σεπτέμβριο, οι Ομάδες της προηγούμενης σχολικής χρονιάς αυτομάτως διαλύονται. Τα μέλη τους διατηρούν τις κονκάρδες τους και αν θέλουν δηλώνουν συμμετοχή σε νέα Ομάδα σύμφωνα με την ηλικία τους, σε επόμενη σχολική χρονιά. (γ) ∆ραστηριότητες Τα μέλη της Ομάδας εκτελούν δραστηριότητες που τα βοηθούν να κατανοήσουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα, να μάθουν για τη ναυτιλία και να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τις επιστήμες. Για ορισμένες δραστηριότητες είναι απαραίτητο η Ομάδα, με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού, να εξασφαλίζει τη συνδρομή και συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων της Πολιτείας. Οι Δημόσιοι αυτοί Οργανισμοί μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην επιτυχία του Προγράμματος προβάλλοντας συγχρόνως την περιβαλλοντική ευαισθησία των κρατικών φορέων της χώρας μας, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές. Ακολουθούν οι δραστηριότητες ομαδοποιημένες σε 4 θεματικές ενότητες. Ειδικό Παράρτημα για τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς στο τέλος του Σχεδίου Δράσης παρέχει υποστηρικτικές πληροφορίες για την καλύτερη επεξήγηση ορισμένων δραστηριοτήτων, ενώ στο φάκελο «Υποστηρικτικό του υλικό Σχεδίου Δράσης» υπάρχει χρήσιμο υλικό. Για κάποιες από τις δραστηριότητες μπορείτε να ενημερώσετε τα τοπικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν το γεγονός. Οι θεματικές ενότητες είναι: ✒ Μαθαίνω για το Περιβάλλον µε Παιχνίδια και Πειράµατα ✒ Αναλαµβάνω ∆ράση ✒ “Σαλπάρω” για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία ✒ “Καλλιτέχνης” για το Περιβάλλον Οι πιο πρωτότυπες από τις δραστηριότητες, θα φιλοξενούνται στην τριμηνιαία εφημερίδα “Τα Γλαρόπουλα” ή/και στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA www.helmepajunior.gr 15 (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) • Μαθαίνω για το Περιβάλλον µε Παιχνίδια και Πειράµατα 1. Συνάντηση οικογένειας πιγκουίνων Ο θηλυκός Αυτοκρατορικός Πιγκουίνος μόλις γεννήσει το αυγό του, το αφήνει και ξεκινάει ένα ταξίδι προς την ανοιχτή θάλασσα για αναζήτηση τροφής, που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και δύο μήνες. Το διάστημα αυτό ο αρσενικός Αυτοκρατορικός Πιγκουίνος κλωσάει το αυγό του ζευγαριού και όταν αυτό εκκολαφθεί φροντίζει το μικρό τους. Όταν ο θηλυκός πιγκουίνος επιστρέψει στη θορυβώδη αποικία, ο μόνος τρόπος να βρει την οικογένειά του είναι αναγνωρίζοντας το «τραγούδι» του αρσενικού. Αργότερα, όταν το μικρό μεγαλώσει πρέπει και αυτό, αλλά και η μητέρα του να μάθουν να αναγνωρίζουν ο ένας τη φωνή του άλλου για να σμίγουν. Η επιβίωση του μικρού πιγκουίνου εξαρτάται από την ικανότητα της οικογένειας να αναγνωρίζει τα μέλη της μέσα από ένα συγκεκριμένο «τραγούδι». Εκτυπώστε τις ρυθμικές κάρτες που υπάρχουν στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» και βιώστε πώς οι γονείς και τα μωρά πιγκουίνοι βρίσκουν τις οικογένειές τους σε μεγάλες και θορυβώδεις αποικίες, παίζοντας το παιχνίδι που ακολουθεί. Υλικά: ✔ Ρυθμικές κάρτες Διαδικασία: 1. Μοιράστε τις ρυθμικές κάρτες. 2. Όταν δοθεί το σήμα «βρες τους συγγενείς σου» κάθε ένας από εσάς πρέπει να κάνει το ρυθμό που λέει η κάρτα του. (Προσοχή! Δεν πρέπει να δείχνετε την κάρτα σας στους συμμαθητές σας.) 3. Σκοπός σας, εκτός από το να αναπαράγετε συνέχεια το ρυθμό της κάρτα σας, είναι να παρατηρήσετε και να ακούσετε το ρυθμό των συμμαθητών σας, ώστε να βρείτε τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς σας. 4. Η δραστηριότητα τελειώνει όταν όλα τα μέλη κάθε οικογένειας επανενωθούν. Συζητείστε τα αποτελέσματα αυτής της δραστηριότητας. Τι θα συνέβαινε αν ένας πιγκουίνος δεν μπορούσε να βρει το μικρό του ή ένα μικρό δεν μπορούσε να βρει τους γονείς του; 17 2. Απειλούμενα είδη των ελληνικών θαλασσών Λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις για την κατανομή και αφθονία των οργανισμών στις ελληνικές θάλασσες, διαπιστώθηκε ότι κάποια είδη όλο και περισσότερο τείνουν να εξαφανιστούν. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η θερμοκρασία και η ποιότητα των νερών, αλλά και η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάλλουν στην εξαφάνισή τους. Βρείτε στο τέλος του Σχεδίου Δράσης τη σχετική αφίσα με ενδεικτικά απειλούμενα είδη των ελληνικών θαλασσών. Μπορείτε να κάνετε τη δική σας έρευνα για να βρείτε και τα υπόλοιπα απειλούμενα είδη στις ελληνικές θάλασσες ή ακόμη να επιλέξετε ένα ή περισσότερα είδη θαλάσσιων οργανισμών και να ανακαλύψετε τι τα απειλεί. Επίσης, μπορείτε να μεταμορφωθείτε σε θαλάσσιους οργανισμούς και να βιώσετε τις απειλές που αντιμετωπίζουν, παίζοντας το παρακάτω παιχνίδι. Υλικά: ✔ Χώρος για παιχνίδι οριοθετημένος από 4 κώνους ή άλλα αντικείμενα ✔ Ταμπελάκια με απειλές (στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης») ✔ Ταμπελάκια με θαλάσσιους οργανισμούς (στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης») Διαδικασία: 1. Χωριστείτε σε «απειλές» και «θαλάσσιους οργανισμούς». Οι «απειλές» είναι από τη μία πλευρά και οι «θαλάσσιοι οργανισμοί» από την άλλη. 2. Οι «απειλές» φορώντας τα ταμπελάκια τους, απλώνονται στο χώρο. 3. Οι «θαλάσσιοι οργανισμοί» φορώντας τα ταμπελάκια τους, πρέπει να φτάσουν από τη μία πλευρά της περιοχής στην άλλη όπου βρίσκεται η φωλιά τους, χωρίς να παγιδευτούν από τις «απειλές». 4. Όσοι «θαλάσσιοι οργανισμοί» παγιδεύονται, βγαίνουν από το παιχνίδι μαζί με τις απειλές που τους παγίδευσαν. 5. Επαναλάβετε άλλη μία φορά και δείτε ποιοι οργανισμοί κατάφεραν να γλιτώσουν! 6. Κουβεντιάστε πώς οι δύο ομάδες επηρεάζουν η μία την άλλη, από ποια απειλή «παγιδεύτηκε» ο κάθε θαλάσσιος οργανισμός και μετά αλλάξτε ρόλους. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 18 3. Φτιάχνω παγίδες ατμοσφαιρικής ρύπανσης Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, «Ατμοσφαιρική ρύπανση καλείται η παρουσία στην ατμόσφαιρα ρύπων σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές χρήσεις του. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να φτάσει σε επίπεδα που μπορεί να δημιουργήσουν ανεπιθύμητες συνθήκες διαβίωσης.» Τις περισσότερες φορές η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι ορατή, με τις παρακάτω οδηγίες όμως θα καταφέρετε να την παγιδεύσετε και να την δείτε. Υλικά: ✔ 2 χάρτινα λευκά πιάτα ✔ Χοντρή κλωστή ✔ Στυλό ✔ Μαρκαδόρους - μπογιές ✔ Βαζελίνη ✔ Μεγεθυντικό φακό j Διαδικασία: 1. Δημιουργήστε με τους μαρκαδόρους στην εξωτερική πλευρά κάθε πιάτου μηνύματα και όμορφες ζωγραφιές για το περιβάλλον (ψαράκια, δέντρα, τη Γη, λουλούδια, κλπ), ώστε να ευαισθητοποιηθούν όσοι δουν τις παγίδες. 2. Χρησιμοποιώντας το στυλό ανοίξτε 2 τρύπες στο πιάτο και περάστε την κλωστή από μέσα. Κάντε κόμπο τις άκρες της κλωστής. 3. Αλείψτε την εσωτερική πλευρά του πιάτου με μία λεπτή στρώση βαζελίνης και οι παγίδες σας είναι έτοιμες. 4. Κρεμάστε τη μία παγίδα μέσα στην τάξη σας και την άλλη εκτός. 5. Ύστερα από 15 περίπου μέρες συγκρίνετε τις 2 παγίδες χρησιμοποιώντας το μεγεθυντικό φακό. 19 4. Δημιουργώ - παίζω περιβαλλοντικό παιχνίδι Δημιουργήστε το δικό σας περιβαλλοντικό παιχνίδι, τύπου «Μονόπολη», «Φιδάκι» ή παίξτε κάποιο από τα τρία παιχνίδια που υπάρχουν στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης». Τις ερωτήσεις που προτείνουμε, μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε και στα δικά σας παιχνίδια. 5. Ψαρεύω σκουπίδια Με αυτό το διασκεδαστικό παιχνίδι γνωρίστε το χρόνο διάλυσης των απορριμμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Υλικά: ✔ Ένα μπλε σεντόνι που συμβολίζει τη θάλασσα ✔ Χοντρή κλωστή ✔ Μαγνητάκια ✔ Κομμάτι ξύλο ή καλάμι ✔ Συνδετήρες ✔ Κάρτες σκουπιδιών (υπάρχουν στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» ✔ Κόλα ✔ Σελοτέιπ Διαδικασία: 1. Εκτυπώστε τις κάρτες σκουπιδιών που υπάρχουν στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» ή φτιάξτε δικές σας. Αν υπάρχει δυνατότητα πλαστικοποιήστε τις πριν τις κόψετε. Τοποθετήστε το συνδετήρα πάνω στην κάρτα και κολλήστε τον με σελοτέιπ. 2. Τοποθετήστε τις κάρτες πάνω στο μπλε σεντόνι σε διάφορα σημεία. Μόλις βρωμίσατε τη θάλασσα… κάτι πρέπει να κάνετε γι’ αυτό! 3. Κολλήστε το μαγνήτη πάνω στη μία άκρη της κλωστής και την άλλη άκρη δέστε τη στο ξύλο. Το καλάμι σας είναι έτοιμο. Είστε έτοιμοι να καθαρίσετε τη θάλασσα ψαρεύοντας σκουπίδια και να μάθετε τον χρόνο διάλυσης των σκουπιδιών! Αν θέλετε, μπορείτε να τοποθετήσετε ψάρια που έχετε δημιουργήσει ανάμεσα στα σκουπίδια. Προσοχή όμως … μην τα ψαρέψετε! 20 6. Ο κύκλος του νερού Μιλήστε για τον υδρολογικό κύκλο και τις διάφορες μορφές που παίρνει το νερό κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από τη θάλασσα στα σύννεφα και ξανά πίσω στη θάλασσα. Πραγματοποιήστε το παρακάτω πείραμα για να κατανοήσετε καλύτερα πώς λειτουργεί και αποτυπώστε τον σαν ζωγραφιά στο χαρτί. Υλικά: ✔ 1 μεγάλο διαφανές γυάλινο δοχείο ✔ νερό ✔ 1 μικρό ποτήρι ✔ πλαστική μεμβράνη ✔ σελοτέιπ Διαδικασία: 1. Τοποθετήστε στο κέντρο του μεγάλου γυάλινου δοχείου το μικρό ποτήρι. 2. Ρίξτε νερό στο μεγάλο γυάλινο δοχείο (ως 1/3 περίπου) προσέχοντας να μην μπει νερό μέσα στο μικρό ποτήρι. 3. Σκεπάστε το μεγάλο δοχείο με την πλαστική μεμβράνη και σφραγίστε το με σελοτέιπ. 4. Τοποθετήστε το σε μέρος που να το βλέπει ο ήλιος και αφήστε το για αρκετή ώρα. 5. Παρακολουθήστε και συζητήστε πώς βρέθηκε νερό μέσα στο μικρό ποτήρι. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 7. Άμα θάψω τα σκουπίδια μου εξαφανίζονται; Έχετε αναρωτηθεί τι γίνονται τα σκουπίδια από τη στιγμή που φεύγουν από το σπίτι σας και πάνε στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων; Θάβοντας τα απορρίμματά μας στο έδαφος αυτά εξαφανίζονται; Κάντε το παρακάτω πείραμα, σχολιάστε με τον Εθελοντή Εκπαιδευτικό τα ευρήματά σας και στείλτε μας μια αναφορά των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων σας. 21 Υλικά: ✔ Σκουπίδια Διαδικασία: 1. Συλλέξτε διάφορα είδη σκουπιδιών, όπως ένα πλαστικό μπουκάλι, ένα αλουμινένιο κουτάκι αναψυκτικού, μια εφημερίδα, φλούδες από φρούτα, κ.α. 2. Θάψτε τα σκουπίδια στον κήπο του σχολείου ή σε γλάστρες. 3. Ποτίζετε τα σκουπίδια σας κάθε δεύτερη μέρα για να επισπεύσετε την αποσύνθεσή τους. 4. Ξεθάψτε τα μετά από περίπου μια βδομάδα. 5. Τι έχει συμβεί; Σε τι κατάσταση είναι κάθε ένα από τα υλικά που θάφτηκαν; (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 8. Καθαρισμός της θάλασσας από πετρελαιοκηλίδα H διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Οι πετρελαιοκηλίδες είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν, κάτι που μπορείτε και οι ίδιοι να διαπιστώσετε αν κάνετε το παρακάτω πείραμα. Υλικά: ✔ 1 βαθύ πιάτο ✔ νερό ✔ 1 κουταλιά λάδι ✔ βαμβάκι ✔ χαρτοπετσέτα ✔ σταγονόμετρο ✔ κουτάλι 22 Διαδικασία: 1. Ρίξτε σε ένα πιάτο με νερό (αντιπροσωπεύει τη θάλασσα) μια κουταλιά λάδι (αντιπροσωπεύει την πετρελαιοκηλίδα) και ανακατέψτε ελαφρά (όπως κάνουν τα κύματα και ο αέρας). Προαιρετικά μπορείτε να βάλετε άμμο, πέτρες και άλλα αντικείμενα που συναντά κάποιος σε μία ακτή. 2. Προσπαθήστε να διαχωρίσετε το λάδι από το νερό (απομάκρυνση της πετρελαιοκηλίδας). Χρησιμοποιήστε βαμβάκι, χαρτοπετσέτες, σταγονόμετρο και κουτάλι. 3. Συζητήστε τις συνέπειες μιας πετρελαιοκηλίδας σε ένα θαλάσσιο οικοσύστημα. • Aναλαµβάνω ∆ράση 9. Ανακυκλώνω υλικά Οργανώστε πρόγραμμα ανακύκλωσης υλικών (πχ. αλουμινίου, χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού) στο σχολείο και παροτρύνετε τους ενήλικες κατοίκους της περιοχής (οικογένεια, φίλους και γείτονες) να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Σε περίπτωση που τα συγκεντρωμένα υλικά είναι πολλά και δεν υπάρχει κοντά κέντρο ανακύκλωσης, κινητοποιήστε την Τοπική Αυτοδιοίκηση προς τη δημιουργία τέτοιων κέντρων. Επίσης, μπορείτε να ξεκινήσετε πρόγραμμα ανακύκλωσης οργανικών απορριμμάτων (αποφάγια, φλούδες, φύλλα, κλαδιά) στο προαύλιο του σχολείου, δημιουργώντας πλούσιο οργανικό λίπασμα, μπαταριών, κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, ώστε τα χημικά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτά τα απορρίμματα να μην προκαλέσουν ρύπανση του περιβάλλοντος. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχουν οδηγίες για την παρασκευή ανακυκλωμένου χαρτιού μέσα στην Τάξη. 23 10. Εντοπίζω μια παράνομη χωματερή ή άλλες πηγές μόλυνσης Κάντε έρευνα, εντοπίστε, καταγράψτε και φωτογραφίστε κάποια παράνομη χωματερή ή άλλες πηγές μόλυνσης. Συζητήστε για τις επιπτώσεις που έχουν στο φυσικό περιβάλλον (ζώα, φυτά, έδαφος) και τους ανθρώπους (υγεία, οικονομία, τουρισμό κλπ). Αναζητήστε απαντήσεις στο γιατί πετάνε οι άνθρωποι τα απορρίμματά τους εκεί και τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν. Σαν δεύτερο σκέλος της δραστηριότητας, μπορείτε να στείλετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας στον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ καθώς και στους αρμόδιους φορείς (Δήμο/Κοινότητα, Λιμεναρχείο, Υπουργείο) ή ακόμα και να τους επισκεφτείτε, ζητώντας να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα. Προτείνετε λύσεις με βάση τις ανάγκες του τόπου σας και στείλτε την έρευνά σας στην Παιδική HELMEPA για να καταχωρηθεί στην ιστοσελίδα της. 11. Φυτεύω κήπο ή κάνω Δεντροφύτευση Αφού έχετε ενημερωθεί για τα φυτά που ευδοκιμούν στην περιοχή σας, οργανώστε ημέρα δεντροφύτευσης σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή με ιδιωτικούς φορείς. Μπορείτε ακόμη να φτιάξετε το δικό σας σχολικό κήπο και να δείτε τους κόπους σας να αποδίδουν «καρπούς». Αφού πραγματοποιήσετε τη δράση σας, στείλτε μας: • τον αριθμό και τον τύπο (επιστημονική ή κοινή ονομασία) των δέντρων που φυτέψατε, καθώς και • την ημερομηνία και την περιοχή στην οποία έγινε η δράση. 24 12. Καθαρίζω εθελοντικά την ακτή και την υιοθετώ Η δραστηριότητα αυτή γίνεται με τα παρακάτω τέσσερα βήματα. Σε περιοχές μακριά από τη θάλασσα, μπορεί να γίνει σε ακτή λίμνης ή κοίτης ποταμού. Βήμα 1ο Επιλέξτε μια κοντινή ακτή σε συνεργασία με το Δήμο ή την Κοινότητα. Εφοδιαστείτε με γάντια και σακούλες και καθαρίστε την ακτή καταγράφοντας στο ειδικό Δελτίο Καταγραφής τα απορρίμματα που μαζεύετε. Το Δελτίο Καταγραφής βρίσκεται στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης», καθώς και στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA. Αφού το συμπληρώσετε, στείλτε το στα γραφεία της Παιδικής HELMEPA. Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα Δελτία Καταγραφής, επεξεργάζονται από τη HELMEPA και κάθε χρόνο αποστέλλονται στον Περιβαλλοντικό Οργανισμό Ocean Conservancy των ΗΠΑ, που οργανώνει δραστηριότητες για τον καθαρισμό και την προστασία των θαλασσών και ωκεανών του πλανήτη. Είναι σημαντικό η καταγραφή των Δελτίων να γίνεται με ακρίβεια, καθώς τα στοιχεία αυτά βοηθούν τους επιστήμονες να μελετήσουν πόσα και ποια σκουπίδια καταλήγουν στις θάλασσες, πώς ταξιδεύουν στους ωκεανούς και τι μπορούμε να κάνουμε για το πρόβλημα αυτό. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλετε ενεργά στην Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος! Βήμα 2ο Συζητήστε τα αποτελέσματα από τον καθαρισμό ακτής όπως: • Ποια ήταν τα περισσότερα απορρίμματα που παρατηρήσατε; • Από πού προέρχονται; • Από τι υλικό είναι φτιαγμένα; • Πόσο καιρό μένουν στο περιβάλλον μέχρι να διαλυθούν; • Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν; • Τι μπορείτε να κάνετε εσείς στην καθημερινότητά σας για το πρόβλημα των απορριμμάτων; • Ένας καθαρισμός αρκεί ή θα πρέπει να ακολουθήσουν κι άλλοι; 25 Βήμα 3ο Αν πιστεύετε ότι ένας καθαρισμός δεν είναι αρκετός για την προστασία της συγκεκριμένης ακτής, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, υιοθετήστε την. Κατασκευάστε με απλά υλικά μια πινακίδα με περιβαλλοντικό μήνυμα και τοποθετήστε τη στην ακτή ώστε να είναι φανερή η υιοθεσία από το σχολείο σας. Επαναλάβετε τους καθαρισμούς σε τακτά χρονικά διαστήματα για να έχετε πλήρη εικόνα της κατάστασης της ακτής σας. Βήμα 4ο Δημοσιοποιήστε τα αποτελέσματα των καθαρισμών σε τοπικούς φορείς (Δήμος/Κοινότητα, Λιμεναρχείο) και τον τοπικό Τύπο και ΜΜΕ εκφράζοντας παράλληλα και τα αιτήματά σας (πχ. σεβασμό στο περιβάλλον από όλους, τοποθέτηση κάδων, κ.α). 13. Καθαρίζω την αυλή του σχολείου μου, το δάσος, ή το πάρκο Εκτός από τις θάλασσες, τα σκουπίδια επιβαρύνουν επίσης τα δάση, τα πάρκα, ακόμα και τις αυλές των σχολείων. Προγραμματίστε καθαρισμό των παραπάνω περιοχών και προτρέψτε τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου να τις διατηρούν καθαρές. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» μπορείτε να βρείτε το σχετικό Δελτίο Καταγραφής Απορριμμάτων. 14. Στέλνω το μήνυμά μου για τις Παγκόσμιες Ημέρες Περιβάλλοντος και Ωκεανών Μέχρι την 30η Μαΐου στείλτε μας στην «Παιδική HELMEPA» ένα σύντομο μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που είναι η 5η Ιουνίου ή για την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών που είναι η 8η Ιουνίου. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει αρχείο με ενδεικτικά μηνύματα που δημιούργησαν Ομάδες του Προγράμματος. 26 15. Διανέμω το ενημερωτικό υλικό της HELMEPA Μοιράστε και τοποθετήστε σε εμφανή σημεία στην περιοχή σας, το ενημερωτικό υλικό της HELMEPA (αφίσες) που σας αποστέλλεται κάθε καλοκαίρι, για να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία. Τα σημεία που θα τοποθετηθούν οι αφίσες μπορεί να είναι καταστήματα, γραφεία ή δημόσιες υπηρεσίες, αλλά πάντα θα πρέπει να γίνεται ύστερα από συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες ή τους υπεύθυνους των κτιρίων. 16. Γράφω γράμμα στους γονείς μου για το περιβάλλον Μιλήστε με ένα γράμμα στους γονείς σας για τις ανησυχίες που έχετε για το περιβάλλον, για τις προσπάθειες που έχετε ήδη κάνει να το προστατέψετε, αλλά και για εκείνες που σκοπεύετε να κάνετε μέσα από το Πρόγραμμα της Παιδικής HELMEPA και ζητήστε τους να σας βοηθήσουν να ζήσετε σε έναν καλύτερο κόσμο. Το γράμμα μπορεί να είναι ατομικό ή να το γράψετε σαν Ομάδα στην Τάξη και να το δώσει ο καθένας στους γονείς του. Μην ξεχάσετε να μας στείλετε αντίγραφα! 17. Συμμετέχω στο Δίκτυο Ομάδων της Παιδικής HELMEPA Αρχές Φεβρουαρίου θα σας στείλουμε κατάλογο με τα Σχολεία και τις Ομάδες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, καθώς και την ηλεκτρονική τους διεύθυνση (e–mail) για να επικοινωνήσετε, να ανταλλάξετε απόψεις και φωτογραφίες από συγκεκριμένες δράσεις ή και να διοργανώσετε κάτι από κοινού (με κοντινά σχολεία). Με αυτό τον τρόπο θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν πολλά παιδιά σε όλη την Ελλάδα με τις ίδιες ανησυχίες με εσάς σχετικά με το περιβάλλον. 27 Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει φόρμα για κάθε δράση που θέλετε να στείλετε σε κάποιο άλλο σχολείο. Τις φόρμες αυτές μπορείτε επίσης να τις χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε ένα αναμνηστικό άλμπουμ από τη συμμετοχή σας στο Πρόγραμμα. • «Σαλπάρω» για τη Γνώση - Μαθαίνω για τη Ναυτιλία 18. Γιατί τα πλοία διαφέρουν μεταξύ τους; Ανάλογα με το τι μεταφέρει ένα πλοίο (ανθρώπους, πρώτες ύλες, αγαθά/προϊόντα) χρησιμοποιούμε διαφορετικό τύπο πλοίου. Ενημερωθείτε για τους διαφόρους τύπους εμπορικών πλοίων χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες του Παραρτήματος και άλλα στοιχεία που θα συλλέξετε με τη βοήθεια του Εκπαιδευτικού σας. Στη συνέχεια, απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις και στείλτε σύντομη έκθεση με τα συμπεράσματά σας: • Τι τύπο πλοίου θα χρησιμοποιούσαμε σε κάθε περίπτωση για τη μεταφορά: (α) 10.000 τόνων υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Αλγερία στη Γαλλία (β) 5.000 τόνους βωξίτη από το λιμάνι της Ιτέας στην Ιταλία (γ) 50 τουριστών και του λεωφορείου τους από τη Ρόδο στην Αθήνα, (δ) 3.000 συσκευών play-station από την Αμερική στην Ελλάδα k • Τι τύπους πλοίων συναντάμε κυρίως στις ελληνικές θάλασσες και τα λιμάνια, λαμβάνοντας υπόψη τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και τις βιομηχανίες της χώρας μας, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού; Επισκεφτείτε χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή του σχολείου ένα χάρτη κυκλοφορίας πλοίων, όπως για παράδειγμα το http://www.marinetraffic.com/ais/ ή το http://www.mariweb.gr/ecs και δείτε τα πλοία που κινούνται κοντά στη περιοχή σας. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 28 19. Επισκέπτομαι το Λιμεναρχείο ή το Ναυτικό Μουσείο Επισκεφθείτε την τοπική Λιμενική Αρχή για να ενημερωθείτε για την ασφάλεια των πλοίων, την πρόληψη της ρύπανσης και τη συνεργασία του Λιμενικού Σώματος με την ελληνική εμπορική ναυτιλία. Εναλλακτικά, προσκαλέστε εσείς εκπρόσωπο του Λιμενικού Σώματος στο σχολείο σας. Επίσης, αν υπάρχει Ναυτικό Μουσείο στην περιοχή σας, προγραμματίστε μια επίσκεψη για να έρθετε σε μια πρώτη επαφή με τη ναυτική ιστορία και κληρονομιά της χώρας μας. Αν δεν έχετε ούτε Λιμεναρχείο ούτε Ναυτικό Μουσείο κοντά σας, περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα ενός Ναυτικού Μουσείου και στείλτε μας τις εντυπώσεις σας σε συνοπτική έκθεση. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει κατάλογος των Ναυτικών Μουσείων της Ελλάδας και ηλεκτρονικές διευθύνσεις για να αντλήσετε πληροφορίες καθώς και κατάλογος με τις Λιμενικές Αρχές. 20. Η μεσοστιχίδα της Ναυτιλίας Λύστε την παρακάτω μεσοστιχίδα και δημιουργήστε τις δικές σας, με θέμα τη Ναυτιλία. 1. ____Ν____ 2. _____Α_____ 3. __Υ___ 4. ___Τ______ 5. ___Ι______ 6. _________Λ___ 7. ___Ι__ 8. ______Α__ 29 1. Ήρεμη θάλασσα. 2. Η αστυνομία της θάλασσας. 3. Το πίσω μέρος του πλοίου. 4. Ναυτικός χάρτης με στοιχεία για τις ακτές και τα λιμάνια. 5. Παράθυρο πλοίου. 6. Πλοίο που μεταφέρει υγρά φορτία χύμα (π.χ πετρέλαιο, χημικά κ.α.). 7. Όργανο προσανατολισμού στη γέφυρα του πλοίου. 8. Αδιάβροχη στολή για ναυτικούς, ψαράδες και ιστιοπλόους. Η μεσοστιχίδα υπάρχει και στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» μαζί με επιπλέον «ναυτικές» λέξεις που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε τις δικές σας μεσοστιχίδες. (Προς Εκπαιδευτικούς: Η λύση της μεσοστιχίδας βρίσκεται στο παράρτημα) 21. Παίρνω συνέντευξη από Ναυτικό ή Ναυπηγό ή Θαλάσσιο Βιολόγο κλπ Εντοπίστε στην περιοχή σας κάποιον που η δουλειά του έχει σχέση με τη θάλασσα, εκτός από λιμενικό (υπάρχει ξεχωριστή δράση). Μπορεί να είναι ναυτικός, ναυπηγός, ωκεανογράφος, θαλάσσιος βιολόγος, ιχθυολόγος ή ψαράς, ενεργός ή συνταξιούχος. Προσκαλέστε τον στην τάξη για να μοιραστεί μαζί σας τις γνώσεις του για τη θάλασσα, την ικανοποίηση που του προσφέρει το επάγγελμά του, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ασκώντας το. Μπορείτε επίσης να πραγματοποιήσετε επίσκεψη στο χώρο εργασίας του. 22. Ο φάρος είχε τη δική του ιστορία Οι φάροι αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα μνημεία που φανερώνουν τη σύνδεση της Ελλάδας με τη ναυτιλία και είναι σημείο αναφοράς για τους Έλληνες ναυτικούς, αλλά ταυτόχρονα μας δείχνουν και τη σημαντική θέση που έχει η χώρα μας στην παγκόσμια ναυτική ιστορία. Στην Ελλάδα υπάρχουν 120 παραδοσιακοί πέτρινοι φάροι και φανοί (φάροι μικρότερης έντασης και εμβέλειας), με μέση ηλικία 2 αιώνων. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή εξακολουθεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη και ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, και για κάθε ναυτικό, ο «φάρος» είναι σύμβολο ελπίδας, αισιοδοξίας και ασφάλειας της 30 ρότας του. Ερευνήστε την ιστορία του φάρου που βρίσκεται στην περιοχή σας ή όποιου άλλου εσείς θέλετε και κατασκευάστε εύκολα με τα παρακάτω υλικά το δικό σας διακοσμητικό φάρο. Υλικά: ✔ Ψαλίδι ✔ Αλουμινόχαρτο ✔ Κόκκινο χρώμα ✔ Μαύρη ταινία ✔ Πηλός ✔ Φακός ✔ 1 μεγάλο χαρτί Α3 ή ένα κομμάτι άσπρο λεπτό ✔ Κόλλα ✔ Μπουκάλι νερού 1,5 λίτρου Διαδικασία: 1. Χρησιμοποιήστε ένα ψαλίδι για να κόψετε το μπουκάλι σε δύο μέρη. Κολλήστε αλουμινόχαρτο στο εσωτερικό του κωνικού τμήματος (αυτό δημιουργεί ένα ανακλαστικό θόλο) 2. Στο κάτω μισό της φιάλης, βάλτε ένα πακέτο πηλό για να στερεώσετε το φακό. Βάλτε το να σταθεί όρθιο. 3. Κόψτε μια εγκοπή κάτω από την άκρη της φιάλης για να επιτραπεί η πρόσβαση στον διακόπτη του ηλεκτρικού φακού. 4. Στη συνέχεια, τυλίξτε ένα σκληρό χαρτόνι λευκό γύρω από το μπουκάλι για να μην είναι διάφανο και αφήστε μόνο το σημείο που θα είναι ο διακόπτης. 5. Τέλος, βάψτε το πάνω μέρος του φάρου με κόκκινο χρώμα (όπως απεικονίζεται στη φωτογραφία), και περάστε τη μαύρη μονωτική ταινία. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 31 23. Φτιάχνω την ΑΒ του Πλοίου και της Θάλασσας Δημιουργήστε καρτέλες με την ΑΒ που θα αναγράφουν λέξεις σχετικές με το πλοίο και τη θάλασσα. Εμπλουτίστε τις καρτέλες με όμορφες ζωγραφιές και μηνύματα. Για να διατηρηθούν περισσότερο καιρό μην ξεχάσετε να τις πλαστικοποιήσετε! k • «Καλλιτέχνης» για το Περιβάλλον 24. Ο θαλάσσιος κόσμος Τι υπάρχει μέσα στο νερό που κολυμπάμε; Γιατί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν πηγαίνουμε στη θάλασσα και να μην τη μολύνουμε; Με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού και με χρήση της αφίσας για το θαλάσσιο κόσμο που σας στείλαμε (υπάρχει και στο τέλος του Σχεδίου Δράσης), μιλήστε στην τάξη για τους οργανισμούς που συναντάμε μέσα στο νερό και συζητήστε γιατί θα πρέπει να τους προστατεύουμε. Στη συνέχεια παίξτε το παιχνίδι που βρίσκεται στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» με τίτλο: «Παιχνίδι γνώσεων για το Θαλάσσιο Κόσμο» και κατασκευάστε το δικό σας θαλάσσιο κόσμο (βυθό) με πλαστελίνες ή τη μέθοδο κολάζ. 32 25. Δημιουργώ και διανέμω ενημερωτικό περιβαλλοντικό υλικό Φτιάξτε ενημερωτικό υλικό (φυλλάδια κ.ά.) με περιβαλλοντικό περιεχόμενο και μοιράστε το, ώστε να ενημερωθεί η τοπική κοινωνία για το πώς μπορούν να βοηθήσουν όλοι για να προστατευτεί το περιβάλλον. Για παράδειγμα, το υλικό αυτό μπορεί επίσης να απευθύνεται: • στους ψαράδες της περιοχής ενημερώνοντάς τους για το πώς τα αλιευτικά απορρίμματα εξολοθρεύουν τα θαλάσσια είδη ή και • στους καταναλωτές, ενημερώνοντάς τους για την ανάγκη κατάργησης της πλαστικής σακούλας και αντικατάστασής της από σακούλες πολλών χρήσεων (υφασμάτινες/συνθετικές ή χάρτινες), καθώς η ζημιά που προκαλεί στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι τεράστια. Στο τέλος του Σχεδίου Δράσης υπάρχει η αφίσα «Τα Σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά - Χρόνοι διάλυσης απορριμμάτων στη θάλασσα», με χρήσιμες πληροφορίες που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και στο δικό σας φυλλάδιο. Μπορείτε επίσης να ετοιμάσετε και να μας στείλετε πριν κλείσουν τα σχολεία μια Χριστουγεννιάτικη ή Πασχαλινή κάρτα με περιβαλλοντικό θέμα. (Προς Εκπαιδευτικούς: Για περισσότερες πληροφορίες βλέπετε παράρτημα) 26. Δημιουργώ έργα με φυσικά υλικά Συλλέξτε υλικά από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής σας (πχ. βότσαλα, κοχύλια, φύλλα, ξύλα κ.ά.) και χρησιμοποιήστε τα για να φτιάξετε έργα χειροτεχνίας. Τα έργα αυτά μπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει αρχείο με ενδεικτικά έργα Ομάδων του Προγράμματος. 33 27. Δημιουργώ έργα με «άχρηστα» υλικά Χρησιμοποιήστε «άχρηστα» υλικά ή υλικά που έχετε μαζέψει για την ανακύκλωση (πχ. τενεκεδάκια, πλαστικά μπουκάλια, χάρτινες συσκευασίες) για κατασκευές και χειροτεχνίες. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να ανακαλύψετε ότι δεν είναι όλα τα αντικείμενα που πετάμε στα σκουπίδια πραγματικά «άχρηστα», αλλά με λίγη φαντασία και καλή διάθεση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά. Τα έργα αυτά μπορείτε να τα εκθέσετε σε γιορτή στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχουν οδηγίες για να φτιάξετε ένα πλοίο από πλαστικό μπουκάλι και αρχείο με ενδεικτικά έργα του Προγράμματος. 28. Γράφω τραγούδια - ποιήματα - παραμύθια Εμπνευστείτε από τη θάλασσα και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτή και γράψτε τραγούδια, ποιήματα ή παραμύθια που να περιγράφουν τη ζωή τους, αλλά και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει η έκδοση της HELMEPA «Πολύχρωμες Κηλίδες», με έργα Ομάδων του Προγράμματος. 29. Φτιάχνω έντυπα με σχέδια - γελοιογραφίες με θαλάσσια είδη Φτιάξτε γελοιογραφίες και δείξτε με αστείο τρόπο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες και οι οργανισμοί που ζουν σ’ αυτές. Εναλλακτικά φτιάξτε κόμικς με ήρωα τον «Γλάρο» της HELMEPA ή ζωγραφίστε μία διαδήλωση ψαριών με στόχο τη σωτηρία των θαλασσών. 34 30. Δημιουργώ - Παρουσιάζω ένα θεατρικό έργο Με τη βοήθεια του Εθελοντή Εκπαιδευτικού σας ετοιμάστε ένα θεατρικό έργο με θέμα σχετικό με την καταστροφή του περιβάλλοντος από τον ίδιο τον άνθρωπο εξαιτίας της άγνοιάς του, της αδιαφορίας του, αλλά και της απληστίας του. Η προσπάθειά σας μπορεί να παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση στο σχολείο ή σε γιορτή για το τέλος της σχολικής χρονιάς με προσκεκλημένους γονείς, παιδιά, φορείς της τοπικής κοινωνίας και εκπροσώπους του Προγράμματος Παιδική HELMEPA. Στο φάκελο «Συνοδευτικό υλικό του Σχεδίου Δράσης» υπάρχει αρχείο με ενδεικτικές φωτογραφίες από θεατρικά έργα των Ομάδων του Προγράμματος. (Έργο παιδιών-μελών Παιδικής HELMEPA) (δ) Υποστήριξη Οµάδων Η Παιδική HELMEPA υποστηρίζει τις Ομάδες που παίρνουν μέρος στο Πρόγραμμα αναλαμβάνοντας τις ακόλουθες υποχρεώσεις: ✎ Εφοδιάζει τις Ομάδες και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς με σχετικό υλικό όπως ταυτότητες μέλους, κονκάρδες, αφίσες και ενημερωτικές εκδόσεις. ✎ Αλληλογραφεί με τις Ομάδες και δίνει κατευθύνσεις, συμβουλές και χρήσιμες πληροφορίες για περιβαλλοντικά θέματα. ✎ Πραγματοποιεί επισκέψεις σε διάφορες περιοχές της χώρας για να έρθει σε επαφή με τις Ομάδες που εκτελούν το Πρόγραμμα, να ενημερώσει Εκπαιδευτικούς για τη λειτουργία του και να προβάλλει σε τοπικό επίπεδο την ανάγκη προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τρόπους πρόληψης ρύπανσής του. ✎ Καλύπτει σε λογικά πλαίσια τις δαπάνες δραστηριοτήτων των Ομάδων Δημόσιων Δημοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων σύμφωνα με το Πρόγραμμα. (Για την πραγματοποίηση υψηλής δαπάνης απαιτείται προηγούμενη συνεννόηση του Εθελοντή Εκπαιδευτικού με το συντονιστή του Προγράμματος.) ✎ Προβάλλει το έργο των παιδιών στην παγκόσμια κοινότητα, σε διεθνείς οργανισμούς, και ενημερώνει τις άλλες Ενώσεις (MEPAs). ✎ Διανέμει το τριμηνιαίο ενημερωτικό έντυπο «ΤΑ ΓΛΑΡΟΠΟΥΛΑ» στα μέλη της Παιδικής HELMEPA, τους Εκπαιδευτικούς, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον Τύπο, καθώς και Κρατικούς Φορείς. Η προβολή του έργου των παιδιών-μελών του Προγράμματος είναι η ελάχιστη ηθική επιβράβευση των προσπαθειών που κατέβαλαν στη διάρκεια της συμμετοχής τους. Η δημοσιοποίηση των δράσεών τους συχνά λειτουργεί και σαν αφορμή για την περιβαλλοντική αφύπνιση και δραστηριοποίηση και της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας. Η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος ενημερώνει τα Μέλη της, ελληνόκτητα πλοία, εταιρείες και οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και χιλιάδες ναυτικούς, για το έργο των μαθητών-μελών της Παιδικής HELMEPA. Μεταφέρει τις εξελίξεις και τα επιτεύγματα του Προγράμματος στην Ελληνική και Διεθνή Ναυτιλιακή Κοινότητα, το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) και σε άλλους 36 φορείς με τους οποίους συνεργάζεται. Οι δραστηριότητες των Ομάδων προβάλλονται και σε ναυτιλιακά περιοδικά και άλλα έντυπα με τα οποία η HELMEPA συνεργάζεται, καθώς και στο Διαδίκτυο μέσω της ιστοσελίδας του Προγράμματος στην ηλεκτρονική του διεύθυνση www.helmepajunior.gr Στα μέλη των Ομάδων και τους Εθελοντές Εκπαιδευτικούς που δραστηριοποιούνται στο Πρόγραμμα, η HELMEPA απονέμει Αναμνηστικό Δίπλωμα. (ε) Συµβούλιο Παιδιών - Αντιπροσώπων Το Συμβούλιο Αντιπροσώπων έχει 13 μέλη - όσες οι γεωγραφικές περιοχές του Προγράμματος - οι οποίοι είναι οι Αρχηγοί των Ομάδων που πραγματοποίησαν τουλάχιστον 12 Δραστηριότητες του Προγράμματος (οπωσδήποτε μία από κάθε θεματική ενότητα) στη διάρκεια του σχολικού έτους. Σκοπός του Συμβουλίου είναι να εξετάσει τα αποτελέσματα του Προγράμματος του προηγούμενου σχολικού έτους και να προτείνει ιδέες για τη βελτίωσή του με βάση την εμπειρία που απέκτησαν τα μέλη του. Τα μέλη του Συμβουλίου προσκαλούνται από τη HELMEPA και συνοδευόμενα από έναν από τους γονείς τους και την/τον Εκπαιδευτικό τους, έρχονται με δαπάνες του Προγράμματος στην Αθήνα το Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. Το Συμβούλιο εκλέγει Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και Γραμματέα και ενημερώνεται από στελέχη της Παιδικής HELMEPA για τις δραστηριότητες που έγιναν σε όλη την Ελλάδα, σύμφωνα με πληροφορίες από τις Ομάδες που έλαβαν μέρος. Κάθε μέλος του Συμβουλίου παρουσιάζει τις εμπειρίες της Ομάδας του και ακολουθεί συζήτηση για να προκύψουν προτάσεις για τον εμπλουτισμό του Προγράμματος. Οι αποφάσεις που τελικά θα πάρει το Συμβούλιο δημοσιεύονται με Δελτίο Τύπου της Παιδικής HELMEPA ενώ τα μέλη του, στο τέλος της συνεδρίασης, συναντώνται με εκπροσώπους του Τύπου και ΜΜΕ που έχουν προσκληθεί. Το Συμβούλιο διατηρείται μέχρι την εκλογή του επόμενου, οπότε διαλύεται και τα μέλη του μπορούν, αν θέλουν, να πάρουν πάλι μέρος στο Πρόγραμμα σε καινούργια Ομάδα σύμφωνα με την ηλικία τους. 37 *Σημείωση Όταν στην ίδια γεωγραφική περιοχή: (α) πολλές Ομάδες εκτέλεσαν πάνω από 12 δραστηριότητες (καθώς και μία από κάθε θεματική ενότητα), ο Αρχηγός της Ομάδας με τις περισσότερες συμμετέχει στο Συμβούλιο Αντιπροσώπων. (β) Ομάδες εκτέλεσαν τον ίδιο αριθμό δραστηριοτήτων και πάνω από 12 (καθώς και μία από κάθε θεματική ενότητα), η συμμετοχή στο Συμβούλιο γίνεται με κλήρωση από την HELMEPA. 38 6 Πανελλήνιος ∆ιαγωνισµός Ζωγραφικής Κάθε σχολική χρονιά όλες οι Ομάδες της Παιδικής HELMEPA καλούνται να πάρουν μέρος στο Διαγωνισμό Ζωγραφικής, με θέμα σχετικό με το περιβάλλον και διαφορετικό κάθε χρόνο. Ο Διαγωνισμός διεξάγεται ξεχωριστά για δύο κατηγορίες παιδιών, 5-7 και 8-12 ετών. Προσοχή! Τα έργα για να γίνουν δεκτά στον Διαγωνισμό πρέπει να είναι δημιουργίες των ίδιων των παιδιών, χωρίς την επέμβαση ενηλίκων. Επίσης, πρέπει να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις: ✔ Να προέρχονται από Ομάδες του Προγράμματος του τρέχοντος σχολικού έτους ✔ Να είναι ομαδικά, ζωγραφισμένα σε χαρτόνι διαστάσεων 50x70 εκ., σε οριζόντια μορφή και με έντονα χρώματα ✔ Να αναγράφονται στο πίσω μέρος το Σχολείο, ο αριθμός της Ομάδας και το όνομα του Εθελοντή Εκπαιδευτικού ✔ Να είναι ζωγραφιές και όχι με τη μέθοδο κολάζ. Τα έργα που θα βραβευθούν επιλέγονται από το Προεδρείο του Συμβουλίου Αντιπροσώπων και τις Ομάδες του Προγράμματος με ψηφοφορία που διεξάγεται στην ιστοσελίδα της Παιδικής HELMEPA. Το καλύτερο σε κάθε κατηγορία εκτυπώνεται σε Αφίσα (1ο Βραβείο), με τα ονόματα των μελών της Ομάδας και του Εκπαιδευτικού. Στα μέλη των Ομάδων που λαμβάνουν το Β’ και Γ’ Βραβείο απονέμονται Έπαινοι Συμμετοχής. 39 7 Παράρτηµα Πληροφορίες για τους εκπαιδευτικούς για την καλύτερη επεξήγηση ορισμένων δραστηριοτήτων. 2. Απειλούμενα είδη των ελληνικών θαλασσών Οι βασικές αιτίες που απειλούν τους θαλάσσιους οργανισμούς με εξαφάνιση είναι οι παρακάτω: 1. Κλιματική αλλαγή 2. Υπεραλίευση - παράνομη αλιεία 3. Εισαγωγή και εγκατάσταση ξένων και πιο ισχυρών ειδών 4. Μεγάλη χρήση φυτοφαρμάκων στη γεωργία 5. Έντονη και χωρίς σωστό σχεδιασμό ανθρώπινη δραστηριότητα στην παράκτια ζώνη Περισσότερες πληροφορίες για τα απειλούμενα είδη αλλά και τις απειλές που δέχονται μπορείτε να αντλήσετε από τους παρακάτω συνδέσμους: 1. http://www.marinespecies.org 2. http://www.iucnredlist.org/ 3. http://www.arkive.org/ 4. http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=518 6. Ο κύκλος του νερού Το μεγάλο διαφανές γυάλινο δοχείο αντιπροσωπεύει τη Γη. Το νερό, τις θάλασσες. Το μικρό ποτήρι, τη στεριά. Η πλαστική μεμβράνη, την ατμόσφαιρα. Οι σταγόνες που πέφτουν, τη βροχή. 40 m 7. Άμα θάψω τα σκουπίδια εξαφανίζονται; Σκοπός του πειράματος είναι τα παιδιά να αντιληφθούν ότι τα σκουπίδια μας δεν εξαφανίζονται αλλά έχουν διαφορετικούς χρόνους διάλυσης. Το χώμα είναι γεμάτο από μικρά ζώα, μικροσκοπικά βακτηρίδια και λεπτές φυτικές ουσίες (funghi) οι οποίες τρέφονται με τη διάσπαση των φυσικών ουσιών. Τα ζωντανά όντα τα οποία τρέφονται από νεκρά ή αποσυντεθειμένα οργανικά υλικά ονομάζονται αποικοδομητές και το υλικό λέγεται βιοαποικοδομήσιμο. Το πλαστικό, το γυαλί και το αλουμίνιο χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να διασπαστούν και για αυτό το λόγο θα παραμείνουν άθικτα μετά την πάροδο μιας εβδομάδας. 18. Γιατί τα πλοία διαφέρουν μεταξύ τους; Ακολουθούν διάφοροι τύποι πλοίων που διαχωρίζονται ανάλογα με το είδος φορτίου που μεταφέρουν. • Πλοία μεταφοράς γενικού φορτίου Είναι πλοία που έχουν δικά τους μέσα φορτοεκφόρτωσης και μπορούν να μεταφέρουν βαρύ εξοπλισμό όπως μηχανήματα, σιδηροτροχιές κ.α. ή άλλα φορτία μέσα σε σάκους, δέματα, κιβώτια και βαρέλια. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η ύπαρξη ενός ενδιάμεσου καταστρώματος σε όλα ή τα περισσότερα αμπάρια για να προστατεύουν και να διαχωρίζουν μεταξύ τους τα φορτία. Είναι μικρά πλοία, το μέγεθός τους δεν ξεπερνά τους 20.000 τόνους και μπορούν να προσεγγίζουν λιμάνια με μικρό βάθος. Τα Liberty που σχεδιάσθηκαν και ναυπηγήθηκαν στην Αμερική κατά τη διάρκεια του Β’ παγκόσμιου πολέμου με σκοπό να καλύψουν τις ανάγκες σε εφοδιασμό των συμμάχων, αποτέλεσαν ουσιαστικά ένα τύπο πλοίου μεταφοράς γενικού φορτίου. • Πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Το εμπορευματοκιβώτιο επινοήθηκε πριν από 75 χρόνια ενώ στις θαλάσσιες μεταφορές χρησιμοποιήθηκε μετά το 1955. Είναι μεταλλικό κιβώτιο, ορθογωνικής μορφής που φορτώνεται εύκολα, παρέχει μεγάλη προστασία στο φορτίο και έχει τυποποιημένες διαστάσεις. Υπάρχει αυτό των 20 ποδών με διαστάσεις 20 x 8 x 8 πόδια (6,1 x 2,4 x 2,4 μέτρα) και των 40 ποδών με διαστάσεις 40 x 8 x 8 πόδια. Μέσα στα εμπορευματοκιβώτια μπορούν να μεταφέρονται διάφορα είδη φορτίων από πολύτιμα αγαθά όπως ηλεκτρονικά είδη μέχρι ρούχα, συσκευασμένα φαγητά αλλά και επικίνδυνα υλικά. 41 Τα πλοία που μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια έχουν τα αμπάρια τους διαμορφωμένα σαν κυψέλες με μεγάλα στόμια ώστε να στοιβάζονται γρήγορα. Τέτοια πλοία με ικανότητα να μεταφέρουν μέχρι 14.000 εμπορευματοκιβώτια 20 ποδών, ταξιδεύουν με ταχύτητες 25 κόμβων, ενώ τώρα χτίζονται ακόμη μεγαλύτερα πλοία που θα μπορούν να μεταφέρουν ως και 18.000 εμπορευματοκιβώτια! • Πλοία μεταφοράς ξηρού, χύμα φορτίου Τα πλοία αυτά μεταφέρουν ομοειδή ξηρά φορτία σε χύμα μορφή όπως είναι ο βωξίτης, γαιάνθρακες, σιτηρά, σιδηρομεταλλεύματα, ζάχαρη, λιπάσματα, τσιμέντο, κ.α. Διαθέτουν ένα ή περισσότερα ενιαία αμπάρια ανάλογα με το μέγεθός τους που κλείνουν στεγανά μετά το πέρας της φόρτωσης ώστε να μη μπορεί θαλασσινό νερό να εισέλθει μέσα σε αυτά και να καταστρέψει το φορτίο ή να δημιουργήσει πρόβλημα στην ευστάθεια του πλοίου. Αυτά που μεταφέρουν μεταλλεύματα με μεγάλο ειδικό βάρος ή «μινεράλια» στη ναυτική γλώσσα, έχουν ενισχυμένους πυθμένες στα αμπάρια, ενώ σχεδόν όλα έχουν διαμορφωμένα τα αμπάρια τους ώστε να εμποδίζεται η μετακίνηση του φορτίου λόγω των κλίσεων που παίρνει το πλοίο κατά το ταξίδι του. • Δεξαμενόπλοια Τα δεξαμενόπλοια είναι σχεδιασμένα να μεταφέρουν υγρά φορτία μέσα σε δεξαμενές, χρησιμοποιώντας δικές τους αντλίες και σωληνώσεις. Με τα πλοία αυτά μεταφέρονται κυρίως το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα της διύλισής του, όπως η βενζίνη, το μαζούτ, κ.α., καθώς επίσης χημικές ουσίες, φυτικά και ζωικά έλαια και νερό. Τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο και άλλα εύφλεκτα φορτία εφαρμόζουν ιδιαίτερα αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια των ναυτικών που εργάζονται σε αυτά, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος. Στα νέα δεξαμενόπλοια πετρελαίου η απόσταση της εξωτερικής λαμαρίνας από το χώρο των δεξαμενών απέχει από 70 – 120 εκατοστά προσφέροντας προστασία σε περίπτωση σύγκρουσης ή προσάραξης. Στα δεξαμενόπλοια συμπεριλαμβάνονται και αυτά που μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό ή πετρελαϊκό αέριο, αφού πρώτα τα αέρια αυτά ψυχθούν σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες (-162οC) ώστε να συμπιεσθούν και μεταφερθούν στις ειδικά μονωμένες δεξαμενές των πλοίων (LNG). 42 • Επιβατηγά πλοία Ως επιβατηγά πλοία χαρακτηρίζονται τα πλοία εκείνα που κρίνονται κατάλληλα και ειδικά για μεταφορά 12 επιβατών και άνω. Η καταλληλότητα έχει σχέση με ειδικές απαιτήσεις κατά τη ναυπήγηση ή μετασκευή του πλοίου, στη στεγανή υποδιαίρεση αυτού, στο είδος και την επάρκεια σωστικών και πυροσβεστικών μέσων, καθώς και στην ενδιαίτηση επιβατών. Οι παραπάνω απαιτήσεις τροποποιούνται ανάλογα με την απόσταση από την ακτή που συνήθως ταξιδεύει το πλοίο. Ένα παράδειγμα τέτοιων πλοίων είναι τα κρουαζιερόπλοια τα οποία μπορούν να μεταφέρουν από εκατοντάδες μέχρι χιλιάδες επιβατών, ενώ συνήθως κάνουν στάσεις σε λιμάνια όπου οι επιβάτες μπορούν να γνωρίσουν τα τοπικά ήθη και έθιμα. Μοιάζουν με πλωτές πόλεις που προσφέρουν κάθε λογής ανέσεις και υπηρεσίες, όπως εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, κινηματογράφους, γυμναστήρια, πισίνες, ακόμη και γήπεδα μπάσκετ και τένις! Άλλα παραδείγματα τέτοιων πλοίων είναι τα επιβατηγά-οχηματαγωγά, όπως και τα ταχύπλοα (επιβατηγά-καταμαράν, επιβατηγά-υδροπτέρυγα, επιβατηγά-αερόστρωμνα). α) Δεξαμενόπλοιο (LNG), β) Πλοίο μεταφοράς ξηρού, χύμα φορτίου, γ) Επιβατηγό πλοίο, δ) Πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. 20. Η μεσοστιχίδα της Ναυτιλίας 1. Μπουνάτσα, 2. Λιμεναρχείο, 3. Πρύμνη, 4. Πορτολάνος, 5. Φινιστρίνι, 6. Δεξαμενόπλοιο, 7. Πυξίδα, 8. Νιτσεράδα 22. Ο φάρος είχε τη δική του ιστορία j Μπορείτε να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες για τους φάρους από την ιστοσελίδα http://www.faroi.com/ 43 25. Δημιουργώ και διανέμω ενημερωτικό περιβαλλοντικό υλικό Όλα τα απορρίμματα που καταλήγουν σε θάλασσες και ακτές έχουν μία κοινή πηγή, τον άνθρωπο. Απορρίπτονται εκεί από αδιαφορία ή άγνοια ως άχρηστα αντικείμενα ή καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον μέσω ποταμών, ανέμων και όμβριων υδάτων, με αποτέλεσμα να ξεβράζονται στις παραλίες. Το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες στη στεριά και το υπόλοιπο 10% από δραστηριότητες στη θάλασσα. Οι χρήστες σκαφών συμβάλλουν στο πρόβλημα κάθε φορά που πετούν στη θάλασσα απορρίμματα όπως αποτσίγαρα, συσκευασίες τροφίμων, κουτάκια αναψυκτικών, πλαστικές σακούλες και αλιευτικά σύνεργα ή δεν φροντίζουν για την περιβαλλοντικά ορθή και ασφαλή διάθεσή τους. Απορρίμματα όπως δίχτυα, πετονιές, σκοινιά και πλαστικές σακούλες αποτελούν θανάσιμες παγίδες για θαλάσσια θηλαστικά, θαλάσσιες χελώνες και θαλασσοπούλια που παγιδεύονται σε αυτά και πνίγονται. Επιπλέον μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες σε σκάφη, καθώς τυλίγονται γύρω από προπέλες ή φράζουν τις αναρροφήσεις νερού. Αποτσίγαρα, πλαστικές σακούλες και άλλα μικρά αντικείμενα μοιάζουν με τροφή για τα ζώα της θάλασσας, με αποτέλεσμα να τα τρώνε και να τραυματίζονται ή να πεθαίνουν. n 44 Πηγές: • Monroe Country Water Authority http://www.mcwa.com/MyWater/KidsWaterFunold.aspx#cycle • International Polar Year (IPY) http://www.ipy.org/ • Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστοριάς http://kpe-kastor.kas.sch.gr/biodiversity_site/b/aquatic_ecos.htm • http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=518 • http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=488 • http://www.faroi.com/main/general.htm • http://www.pamebolta.gr/ • http://www.marinespecies.org • http://www.iucnredlist.org/ • http://www.arkive.org/ • Ramsar Convention http://www.ramsar.org S • Tryscience http://www.tryscience.org/experiments/experiments_oilslick_athome.html • Howcast http://www.howcast.com/videos/510867-How-to-Make-a-Pollution-Catcher-Science-Projects • Γενικό Λύκειο Φαλάνης Λάρισας https://www.youtube.com/watch?v=7FJ0lmKVdMk • 99ο Νηπιαγωγείο Θεσσαλονίκης, Ομάδες 1344(Ν)-1345(Ν) Παιδικής HELMEPA • Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου http://www.hcg.gr/ 45 ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥΣ Ηµεροµηνία ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ο∆ΟΣ NAI OXI ΑΡΙΘΜ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. Τ.Κ. ΦΑΞ e-mail ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΑΞΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ο∆ΟΣ ΤΗΛ. NAI ΑΡΙΘΜ. ΠΟΛΗ ΦΑΞ OXI Τ.Κ. e-mail ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ / ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Ν Ε Τ Α Ι Α Π Ο Π Α Ι ∆ Ι Α ΠΡΟΣΟΧΗ : Η Αίτηση συµπληρώνεται σωστά και µε καθαρά γράµµατα!! Α Ι Τ Η Σ Η ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ 1 ΑΡΧΗΓΟΣ 2 ΜΕΛΟΣ 3 ΜΕΛΟΣ 4 ΜΕΛΟΣ 5 ΜΕΛΟΣ 6 ΜΕΛΟΣ 7 ΜΕΛΟΣ 8 ΜΕΛΟΣ 9 ΜΕΛΟΣ 10 ΜΕΛΟΣ Σ Υ Μ Μ Ε Τ Ο Χ Η Σ ONOMA ΠΑΤΡΟΣ Ο Μ Α ∆ Α Σ ΕΤΟΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ (Ο∆ΟΣ, ΑΡΙΘΜΟΣ, ΠΟΛΗ, Τ.Κ.) ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟ ΜΕΛΟΣ (ΝΑΙ / ΟΧΙ) !"#$%$&'(' )*+,*-µµ./+0 «).12134 HELMEPA» 56718/134 9::-2. ';<1*8/134 9::-2. 56;1.,8,<=+ >6µ+/13? (@+:<=+ (@+:<=+: !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!..!!!... 9A<:+B/40 93;.12<C/13?0: !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.............. $µ-2<0: !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.!! 'µ<*+µ6B=.: !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!..... 1. )80 .D1+:+,<=/< 7CB+:13- /+ )*?,*.µµ.; "#$%&' (')* +,)- .,)- /0&#$' 2. )E0 µ-A./< ,1. /+ )*?,*.µµ. /60 ).121340 HELMEPA; ,) ,1- %23456)7'!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!. 8) ,1- &93/&'3 :16*;23' (6#$8,))'3&$+<= >+1,?562%9= &'2 3'µ'*!!!!!!!! @) ,1- &' 5$,5?+&2'!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!. 5) ,1- ,))'*!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 3. 9=B.1 6 ;*E/6 F+*- ;+C 7Cµµ</G@</< 7/+ )*?,*.µµ.; 5.1 H@1 4. $1 2*.7/6*1?/6/<0 ;+C ;*+/<=B+Cµ< <=B.1 3./-::6:<0 ,1. /6B I-D6 7.0; !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 5. )*+/<=B</< /6B ;*+7A436 3-;+1.0 2*.7/6*1?/6/.0; !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!...... 6. )*+/<=B</< /6B .F.=*<76 3-;+1.0 2*.7/6*1?/6/.0; !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 7. )<=/< µ.0 /. 7@?:1- 7.0 ,1. /+ C:13? ;+C 7.0 7/<=:.µ<. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!...................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 8. )+1. <=B.1 /. A</13- 7/+1@<=. /+C )*+,*-µµ./+0; !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.. 9. )+1. 7/+1@<=. @*<1-J+B/.1 /C@?B K<:/=876; !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!.... 10. L. ;*+/<=B./< 7< 7CB-2<:F? 7.0 B. 7Cµµ</-7@<1 7/+ )*?,*.µµ.; 5.1 H@1 !"#$%&'()*µ+ ,&$ () #%-.) '$/ @ www.helmepajunior.gr
© Copyright 2024 Paperzz
