OBRAZOVNI PROGRAM
VETERINARSKI TEHNIČAR
SADRŽAJ:
OPŠTI DIO .................................................................................................. 3
1. NAZIV PROGRAMA: VETERINARSKI TEHNIČAR.................................................... 3
2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3
POSEBNI DIO ............................................................................................... 6
1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................... 6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................ 7
1.2.1. ANATOMIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA ............................................................. 7
1.2.2. FIZIOLOGIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA .......................................................... 12
1.2.3. LATINSKI JEZIK ................................................................................. 17
1.2.4. ZOOLOGIJA ...................................................................................... 24
1.2.5. ZOOHIGIJENA ................................................................................... 30
1.2.6. BIOHEMIJA....................................................................................... 34
1.2.7. FRAMAKOLOGIJA ............................................................................... 41
1.2.8. PATOLOGIJA .................................................................................... 49
1.2.9. PARAZITSKE BOLESTI .......................................................................... 54
1.2.10. PORODILJSTVO ............................................................................... 62
1.2.11. UNUTRAŠNJE BOLESTI ....................................................................... 72
1.2.12. HIRURGIJA ..................................................................................... 81
1.2.13. ZARAZNE BOLESTI ............................................................................ 87
1.2.14. STOČARSTVO SA ISHRANOM ................................................................ 93
1.2.15. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................ 99
1.3. IZBORNI PREDMETI ............................................................................. 114
1.3.1 STRANI JEZIK II ................................................................................ 114
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ................................................ 115
1.3.3. PČELARSTVO .................................................................................. 120
1.3.4. KULTURNO - ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE ........................................ 124
1.3.5. ORGANIZACIJA POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE ...................................... 130
1.3.6. GENETIKA ...................................................................................... 134
1.3.7. HIGIJENA MESA I MLIJEKA .................................................................. 140
1.3.8. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................ 145
2. STRUČNI ISPIT ...................................................................................... 151
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA ................................ 151
2.1.1. PORODILJSTVO ............................................................................... 151
2.1.2. UNUTRAŠNJE BOLESTI ...................................................................... 154
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD ......................................................... 157
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................ 158
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA................... 159
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ....................... 159
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ........................ 160
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ........................ 160
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................ 161
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................. 161
9. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 162
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ........................................................................ 163
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: VETERINARSKI TEHNIČAR
2. Nastavni plan
Redni
broj
A
1.
2.
3.
4.
5.
Nastavni predmetigrupe predmeta
I
sed.
Opšteobrazovni predmeti
Maternji jezik i književnost
3
Matematika
2
Strani jezik
3
Informatika
2
Fizičko vaspitanje
2
Društvena grupa predmeta
1. Istorija
2
2. Geografija
Prirodna grupa predmeta
1. Hemija
2
2. Biologija
2
3. Fizika
UKUPNO A
18
B
Stručno-teorijski predmeti
Anatomija domaćih
1.
3
životinja
Fiziologija domaćih
2.
2
životinja
3. Latinski jezik
2
4. Zoologija
2
5. Zoohigijena
6. Biohemija
7. Farmakologija
8. Patologija
9. Parazitske bolesti
10. Porodiljstvo
11. Unutrašnje bolesti
12. Hirurgija
13. Zarazne bolesti
14. Stočarstvo sa ishranom
UKUPNO B
9
C
Praktična nastava
2
D
Slobodne aktivnosti
1
E
Izborna nastava
2
1. Strani jezik II
2
Ekologija i zaštita životne
2.
2
sredine
3. Pčelarstvo
Kulturno-istorijska baština
4.
Crne Gore
5. Organizacija
II
III
IV
Ukupno
god.
sed.
god.
sed.
god.
sed.
god.
108
72
108
72
72
3
2
3
108
72
108
3
2
3
108
72
108
3
2
3
99
66
99
2
72
2
72
2
66
2
72
72
72
72
504
72
72
72
1842
72
72
72
2
14
648
10
360
10
330
423
282
423
72
282
108
108
72
72
72
72
72
72
72
72
72
72
144
138
138
138
66
138
1374
735
141
420
282
2
2
2
2
2
324
72
36
72
72
10
5
1
2
2
72
72
72
72
72
360
180
36
72
72
2
2
2
2
72
72
72
72
2
10
7
1
4
2
72
360
252
36
144
72
72
2
2
2
2
2
10
7
1
4
2
66
66
66
66
66
330
231
33
132
66
72
2
72
72
2
72
72
2
3
72
72
Redni
broj
Nastavni predmetigrupe predmeta
poljoprivredne proizvodnje
6. Genetika
7. Higijena mesa i mlijeka
8. Preduzetništvo
F
Profesionalna praksa
G
Sedmični broj časova
H
Broj radnih sedmica
Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512
I
sed.
II
god.
sed.
III
god.
IV
sed.
god.
2
72
sed.
god.
2
2
10 dana
32
36
10 dana
32
36
10 dana
32
36
66
66
Ukupno
72
66
66
30 dana
32
33
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa
- Omogućavanje svestranog razvoja pojedinca i njegove socijalne integracije.
- Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke i
obezbjeđivanje stručno-teorijskih i praktičnih znanja za samostalno obavljanje
zanimanja, pripreme za permanentno obrazovanje i doživotno učenje.
- Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije i spremnosti za razvijanje
međuljudskih odnosa.
- Osposobljavanje za uzimanje anamnestičkih podataka o stanju životinja od
vlasnika životinja i nacionala životinja.
- Osposobljavanje za prijem i smještaj životinja.
- Razvijanje sposobnosti asistiranja veterinaru prilikom uzimanja trijasa i kod
određenih terapijskih i hirurških zahvata.
- Osposobljavanje za preoperativnu pripremu životinje i praćenje postoperativnog
postupka.
- Osposobljavanje za uzimanje uzorka za biohemijsku, mikrobiološku i koprološku
analizu.
- Osposobljavanje za rad sa infektivnim i neinfektivnim materijalom i čuvanje na
propisan način.
- Osposobljavanje za rad u veterinarskoj apoteci.
- Osposobljavanje za obavljanje poslova zdravstvene zaštite životinja na terenu.
- Razvijanje sposobnosti za sprovođenje zakonom predviđenih aktivnosti u borbi
protiv zaraznih bolest domaćih životinja.
- Osposobljavanje za obavljanje poslova vezanih za dezinfekciju, deratizaciju i
dezinsekciju određenih zakonom o zdravstvenoj zaštiti životinja.
- Poštovanje principa veterinarske etike.
- Razvijanje ekološke svijesti i svijesti o poštovanju mjera zaštite na radu i zaštite
okoline.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih
- U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica
koja su:
- završila osnovnu školu;
- završila dvogodišnju stručnu školu.
- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.
- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.
5. Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Veterinarski tehničar traje četiri godine.
4
141
6. Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog
programa za odrasle – koji donosi škola.
7. Obrazovanje koje se stiče
- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju – VETERINARSKI TEHNIČAR.
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST
1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. HEMIJA
1.1.9. BIOLOGIJA
1.1.10. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. ANATOMIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
1. Naziv predmeta: ANATOMIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
100
8
100
8
Ukupno
108
108
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovnih znanja o građi životinjskog organizma.
- Sticanje znanja o građi životinjskog organizma.
- Sticanje osnovnih znanja o funkcionisanju organa, sistema organa i organizama
domaćih životinja u cjelini.
- Razvijanje sposobnosti za očuvanje zdravlja životinja.
- Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
- Osposobljavanje za samostalan rad.
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Nauka o građi životinjskog organizma
- Uočava povezanost - Razvija sposobnost
- Definiše pojam
povezivanja
anatomije sa
anatomije.
činjenica.
srodnim naučnim
- Nabraja naučne
disciplinama kroz
discipline srodne
primjere.
anatomiji.
- Shvata važnost
- Definiše pojam
poznavanja građe
domaće životinje.
životinjskog
- Nabraja djelove
organizama.
životinjskog
- Razlikuje djelove
organizma.
životinjskog
- Upoznaje građu
organizma.
životinjskog
organizma.
Nauka o ćeliji i tkivima
- Razvija sposobnost
- Razlikuje ćelije i
- Definiše ćeliju i
opažanja.
tkiva.
opisuje djelove
- Ističe značaj
ćelije.
- Opisuje diobe ćelija. pojedinih tkiva u
građi organa
- Definiše tkiva.
životinja.
- Opisuje tkiva.
- Razlikuje faze diobe
ćelije.
Kosti i mišići životinjskog organizma
- Razvija pozitivan
- Razlikuje kosti
- Opisuje kostur
stav prema
domaćih životinja.
životinja.
prirodnim naukama.
- Određuje položaj
- Upoznaje kosti po
pojedinih kostiju i
regijama.
povezuje ih sa
- Opisuje mišiće
funkcionisanjem
životinja.
tijela domaćih
- Navodi i opisuje
najvažnije mišiće na životinja.
- Razlikuje mišiće kod
tijelu životinja.
domaćih životinja i
povezuje ih sa
funkcionisanjem
tijela domaćih
životinja.
Zglobovi i tjelesne šupljine
- Razvija sposobnost
- Shvata važnost
- Definiše zglobove.
logičkog
- Opisuje zglobove kod zglobova u
organizmu životinja. zaključivanja.
domaćih životinja.
- Opisuje tjelesne
- Razlikuje veze
šupljine u organizmu kostiju.
domaćih životinja.
- Razlikuje šupljine u
tijelu i njihove
karakteristike.
8
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta farmi
domaćih životinja.
- Vježba: Posmatranje
na mikroskopu
preparata tkiva.
- Modeli domaćih
životinja.
- Modeli domaćih
životinja.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Srce i organi srčanog sistema
- Opisuje srce i navodi - Razlikuje djelove
njegovu funkciju.
srca i njegovu
- Nabraja organe
funkciju u organizmu
srčanog sistema i
životinja.
navodi njihove
- Shvata važnost
karakteristike.
komora i
- Upoznaje veliki i
predkomora.
mali fetalni krvotok i - Razlikuje
karakteristike
portalni krvotok.
arterija i vena.
Organi za varenje
- Nabraja organe za
- Razlikuje organe za varenje.
varenje.
- Opisuje građu organa - Poznaje građu
organa za varenje.
za varenje.
- Upoznaje povezanost - Shvata ulogu
pojedinih organa u
organa za varenje.
varenju hrane.
Organi za disanje
- Razlikuje organe za - Nabraja organe za
disanje.
disanje.
- Opisuje građu organa - Poznaje građu
organa za disanje.
za disanje.
- Shvata ulogu
- Upoznaje funkciju
pojedinih organa u
pluća i bronhija.
procesu disanja.
Organi za izlučivanje i genitalni organi
- Razlikuje organe za - Nabraja organe za
izlučivanje.
izlučivanje.
- Shvata ulogu
- Opisuje organe za
pojedinih organa za
izlučivanje i njihovu
izlučivanje u procesu
funkciju.
- Nabraja genitalne
izlučivanja.
organe.
- Razlikuje genitalne
- Opisuje genitalne
organe.
organe i njihovu
- Shvata ulogu
funkciju.
pojedinih organa
urogentalnog sistema
u njegovom
funkcionisanju.
Nervni sistem
- Razlikuje organe
- Nabraja organe
nervnog sistema.
nervnog sistema.
- Razlikuje centralni i
- Opisuje centralni
periferni nervni
nervni sistem i
sitema.
objašnjava njegovu
- Analizira ulogu
funkciju.
9
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Pozitivno procenjije - Korišćenje računara i
važnost novih
projektora.
saznanja iz svog
zanimanja.
Stiče samopouzdanje - Organizovati posjetu
i sigurnost.
klanici i pokazati
organe pri klanju
životinja.
Stiče samopouzdanje - Organizovati posjetu
i sigurnost.
klanici i pokazati
organe pri klanju
životinja.
Razvija sposobnost
opažanja.
- Organizovati posjete
klanici i pokazivati
organe pri klanju
životinja.
Razvija analitičnost i - Vježba:
logičko mišljenje.
- Kroz eksperiment na
tijelu žabe ukazati
na funkciju
perifernog sistema.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Opisuje autonomni
nervni sistem i
objašnjava njegovu
funkciju.
- Opisuje periferni
nervni sistem i
objašnjava njegovu
funkciju.
- Upoznaje tipove
refleksa.
Endokrini sistem
- Nabraja endokrine
žlijezde.
- Opisuje građu
endokrinih žlijezda i
i objašnjava njihovu
funkciju.
- Opisuje građu
egzokrinih žlijezda i
i objašnjava njihovu
funkciju.
Koža i čula
- Nabraja organe
kože.
- Upoznaje građu kože
i čula.
- Navodi funkciju i
opisuje građu
mliječne žlijezde.
- Navodi funkciju i
opisuje građu čula
sluha, vida, mirisa,
ukusa i ravnoteže.
Kosti ptica
- Upoznaje građu i
skelet ptica.
- Nabraja i opisuje
kosti ptica.
- Obrazlaže razliku
kostura ptica i
životinja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
autonnomnog
nervnog sistema.
- Razlikuje tipove
refleksa.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razlikuje endokrine - Stiče samopouzdanje žlijezde;
i sigurnost.
- Upoređuje endokrine
i egzokrine žlijezde;
- Shvata mjesto i
ulogu žlijezda u
organizmu.
- Stiče samopouzdanje
- Razlikuje organe
kože.
i sigurnost.
- Shvata funkciju
mliječne žlijezde.
- Shvata važnost
funkcije organa čula
u pravilnom
funkcionisanju
organizma.
- Razlikuje kosti
- ptica.
- Upoređuje kostur
ptica i životinja.
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- N. Šijački: Anatomija i histologija domaćih životinja, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 1992.
- Dr N. Šijački, N. Vinčić: Anatomija i fiziologija domaćih životinja, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1991.
- K. Babić, A. Hraste: Anatomija i histologija, Zagreb, 2006.
10
- G. Đurica, V. Mrvić: Anatomija domačih životinja, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2006.
- M. Hamamdžić, H. Pobrić, Lj. Babić: Anatomija, histologija i fiziologija domaćih
životinja, Sarajevo, 1997.
- V. Pantić: Biologija ćelije, Subotica, 1974.
- Wiliams: Udžbenik endokrinologije, 1974.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj sa računarom i projektorom i
modelimadomaćih životinja, mikroskopom sa preparatima. Dio nastave se izvodi u
veterinarskoj ambulanti.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u toku klasifikacionog
perioda.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer stočarstva;
- diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Organi i sistemi organa u
organizmu životinja
- Organi za varenje
- Upoznavanje građe ćelije
- Upoznavanje diobe ćelija
- Tkiva
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Fiziologija domaćih životinja - Fiziologija varenja hrane
- Fiziologija disanja
- Fiziologija mokraćnih organa
- Fiziologija žlijezda
- Stočarstvo sa ishranom
- Ishrana različitih vrsta
domaćih životinja
- Biologija
- Citologija
- Histologija
- Organografia
11
1.2.2. FIZIOLOGIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
1. Naziv predmeta: FIZIOLOGIJA DOMAĆIH ŽIVOTINJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
68
4
68
4
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o fiziologiji ćelije.
- Sticanje osnovnog znanja o miologiji.
- Sticanje osnovnih znanja o funkcionisanju organa u tijelu životinja.
- Sticanje znanja o reprodukciji.
- Sticanje znanja o poremećajima fizioloških funkcija i njihovom uticaju na
zdravlje životinja.
- Razvijanje sposobnosti zaključivanja o sličnosti fizioloških funkcija sistema
organa kod zivotinja i čovjeka.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
12
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Fiziologija ćelije
- Definiše fiziologiju - Razlikuje fiziološke - Razvija pravilan
odnos prema
ćelije.
procese u ćeliji.
prirodnim naukama.
- Objašnjava fiziološke - Analizira spoljnje
funkcije ćelije.
procese u ćeliji.
- Opisuje spoljnje
funkcije ćelije.
Miologija
- Definiše pojam
miologije.
- Nabraja mišiće po
funkciji.
- Navodi mišiće na
trupu životinje.
- Opisuje važnije
mišiće tijela
životinje.
Fiziologija rada srca
- Opisuje srčanu
revoluciju.
- Navodi karakteristike
krvnih grupa.
- Objašnjava puls i
pritisak.
- Objašnjava srčane
tonove i šumove.
- Shvata pojam
miologije.
- Razlikuje
karakteristike i
funkcije važnijih
mišica na tijelu
životinja.
- Shvata način rada
srca.
- Razlikuje krvne
grupe
- Povezuje važnost
pulsa i pritiska sa
normalnim
funkcionisanjem
organizma.
- Shvata značaj
srčanih tonova i
šuma srca za
funkcionisanje
organizma.
Fiziologija plućnog sistema
- Shvata proces
- Opisuje proces
plućnog disanja.
disanja.
- Objašnjava ćelijsko - Shvata proces
ćelijskog disanja.
disanje.
- Shvata proces
- Objašnjava proces
prelska kiseonika u
prelaska kiseonika u
krv.
krv.
Fiziologija varenja hrane
- Opisuje put hrane od - Shvata proces
usta do čmara.
varenja hrane.
- Objašnjava proces
- Razlikuje procese
varenja hrane u
podrigivanja i
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija pozitivan
- Korišćenje računara
stav prema zdravlju. sa projektorom.
- Navikava se na
tačnost.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Vježba:
Elektrokardiograf
(određivanje krvnih
grupa u biohemijskoj
labaratoriji).
- Razvija analitičnost. - Vježba:
Mjerenje kapaciteta
pluća (uređaj za
mjerenje kapaciteta
pluća).
- Razvija analitičnost. - Vježba:
Uzimanje i analiza
koproloških uzoraka
u laboratoriji.
13
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
povraćanja.
želucu.
- Opisuje proces
- Shvata proces
podrigivanja i
defekacije.
povraćanja.
- Objašnjava proces
defekacije.
Fiziologija mokraćnih organa
- Opisuje rad bubrega. - Povezuje uticaj rada
bubrega sa
- Objašnjava proces
normalnim
stvaranja primarne i
sekundarne mokraće. funkcionisanjem
organizma.
- Opisuje taloge u
- Shvata proces
mokraći.
stvaranja mokraće.
- Objašnjava proces
- Razlikuje taloge u
uriniranja.
mokraći.
- Shvata proces
uriniranja.
Fiziologija polnih organa
- Opisuje
- Shvata
spermatogenezu i
spermatogenezu i
oogenezu.
oogenezu.
- Objašnjava polni
- Shvata polni ciklus
ciklus mužjaka i
mužjaka i ženke.
ženke.
- Shvata embrionalni i
- Opisuje embrionalni i fetalni razvoj ploda.
fetalni razvoj ploda. - Razlikuje tipove
posteljica.
- Opisuje tipove
posteljica.
Fiziologija čula
- Shvata fiziologiju
- Objašnjava
sluha.
fiziologiju sluha.
- Shvata fiziologiju
- Objašnjava
vida.
fiziologiju vida.
- Opisuje čulo mirisa, - Uočava razlike i
sličnosti čula mirisa,
ukusa i ravnoteže.
ukusa i ravnoteže.
Nervni sistem – fiziologija
- Shvata funkciju
- Navodi funkciju i
opisuje centralni
centralnog nervnog
nervni sistem.
sistema.
- Navodi funkciju i
- Shvata funkciju
opisuje autonomni
autonomnog nervnog
nervni sistem.
sistema.
- Navodi funkciju i
- Upoređuje razlike
opisuje periferni
između centralnog,
nervni sistem.
perifernog i
autonomnog nervnog
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Navikava sena
povezivanje
činjenica.
- Vježba:
Uzimanje i analiza
mokraće u
laboratoriji.
- Razvija svijest o
važnosti
reprodukcije.
- Spermatograf i
oograf.
- Razvija analitičnost i
logičko mišljenje.
- Razvija sposobnost
opažanja.
14
- Slušni aparat.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
sistema.
Endokrini sistem – hormoni i njihovo djelovanje
- Razlikuje hormone.
- Nabraja i opisuje
hormone endokrinih - Razlikuje djelovanje
žlijezda.
pojedinih hormona.
- Objašnjava način
- Ocjenjuje važnost
djelovanje hormona. pojedinih hormona
za funkcionisanje
- Navodi važnost
organizma.
pojedinih hormona
za funkcionisanje
organizma;
Uporedna fiziologija sistema organa ptica
- Razvija sposobnost
- Uporedjuje
- Opisuje fiziologiju
logičkog
fiziologiju organa
sistema organa
zaključivanja.
ptica i životinja.
ptica.
- Objašnjava fiziološke - Shvata procese
razlike organa ptica i disanja, uriniranja i
varenja kod ptica.
drugih domaćih
životinja.
- Opisuje, varenje,
disanje i uriniranje
ptica.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Upoznavanje
sintetičkih hormona.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Dr N. Šijački, N. Vinčić: Anatomija i fiziologija domaćih životinja, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1991.
- M. Hamamdžić, H. Pobrić, Lj. Babić: Anatomija histologija i fiziologija domaćih
životinja, Sarajevo, 1997.
- Dr N. Šijački: Fiziologija domaćih životinja, Novi Sad, 1963.
- M. Đuričić: Veterinarska fiziologija, Naučna knjiga Beograd, 1971.
- V. Petrović: Biologija-Fiziologija, Zavod za udžbenike Beograd, 1975.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Biohemijska labaratorija, spernograf, oograf, elektrokardiograf, uređaj za
mjerenje kapaciteta pluća, računar i projektor i slušni aparat.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno najmanje po jedna ocjena u svakom
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer stočarstva;
15
- diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Fiziologija varenja hrane
- Fiziologija mokraćnih
organa
- Fiziologija polnih organa
- Fiziologija varenja
- Fiziologija polnih organa
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Anatomija
- Organi za disanje
- Organi za varenje
- Mokraćni organi
- Polni organi
- Zoologija
- Organografija
16
1.2.3. LATINSKI JEZIK
1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
72
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovnih pojmova i znanja iz latinskog jezika u cilju lakšeg
razumijevanja terminologije iz ostalih stručnih predmeta (anatomija, fiziologija,
zoologija, farmakologija).
- Ovladavanje stručnom ternimologijom.
- Osposobljavanje za komunikaciju u struci.
- Upoznavanje sa strukturom latinskog jezika i njegovom primjenom u veterini i
medicini.
- Sticanje znanja iz opšte lingvistike.
- Sticanje i produbljivanje opšteg obrazovanja.
- Pripremanje za cjeloživotno obrazovanje.
17
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u izučavanje latinskog jezika
- Definiše predmet
- Uočava na
- Uviđa važnost novih
izučavanja latinskog
primjerima značaj i
saznanja.
jezika.
ulogu latinskog
jezika za
- Navodi značaj
veterinersku struku.
latinskog jezika za
struku.
Latinsko pismo i izgovor
- Navodi sadržaj
- Identifikuje latinsku - Uviđa važnost novih
latinskog pisma.
ortografiju.
saznanja.
- Navodi podjelu
- Razlikuje pravilno od
glasova u latinskom
nepravilnog
pismu.
akcentovanja.
- Objašnjava klasični i - Razlikuje
tradicionalni izgovor. tradicionalni klasični
izgovor.
- Upoznaje kvantitet
sloga.
- Interpretira pravilno
- Objašnjava
akcentovanje
akcentovanje
višesložnih riječi.
višesložnih riječi i
ilustruje primjerima.
Deklinacija imenica i pridjeva
- Razlikuje vrste riječi - Razvija
- Nabraja osnovne
koje se dekliniraju.
sistematičnost i
karakteristike
preciznost u radu.
promjenljivih riječi. - Poznaje način
navođenja imenica i - Razvija sposobnost
- Demonstrira
zapažanja.
završetke imenica po pridjeva.
- Dokazuje na
deklinacijama i
primjerima da rod
određuje im rod.
imenica u latinskom
- Definiše osnove
jeziku nije uvijek isti
imenica.
- Pojašnjava termine i kao u našem jeziku.
pozajmljenice iz
- Identifikuje
latinskog jezika.
pripadnost imenica
- Definiše razliku
određenoj
između
deklinaciji na osnovu
konsonantskih i
završetka u
vokalnih osnova.
nominativu i
genitivu.
- Identifikuje izuzetke
od opštih pravila.
Deklinacija imenica grčkog porijekla
- Razvija snalažljivost.
- Identifikuje na
- Objašnjava
primjerima prisustvo
prisutnost grčkih
grčkih riječi u
riječi u latinskom
latinskom jeziku.
jeziku.
18
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Upoznaje primjenu - Uočava na
primjerima primjenu
grčkih imenica u
grčkih imenica u
medicinskoj
medicinskoj
terminologiji.
terminologiji.
- Objašnjava
- Razlikuje
promjenu grčkih
karakteristike
imenica.
promjena grčkih
imenica.
Konjugacija
- Navodi vrste
- Upoređuje
glagolskih
navođenje glagola u
promjena.
latinskom u odnosu
- Objašnjava podijelu
na navođenje u
glagola prema
našem jeziku.
završetku infinitiva. - Identifikuje
navođenje glagola uz
- Objašnjava način
navođenja
interpretiranje
glagola u četiri
primjera.
glagolska
oblika. - Shvata način
građenja glagolskih
- Upoznaje pomoćni
vremena.
glagol esse i
objašnjava njegovu - Identifikuje
specifičnosti
primjenu.
pojedinih
- Opisuje
konjugacija.
karekteristike svake
- Uočava često
konjugacije.
prisustvo pasivnih
- Upoznaje tri
glagolskih oblika u
glagolska načina i
latinskom jeziku.
objašnjava njihovu
- Shvata način
primjenu.
promjene rečenice iz
- Upoznaje pravljenje
imperativa u svakoj
aktiva u pasiv.
konjugaciji.
- Shvata princip da se
particip perfekta
- Upoznaje glagolska
navodi kao četvrti
vremena u
oblik glagola i da se
indikativu.
mijenja kao pridjevi
- Poznaje pravljenje i
ii i i deklinacije.
promjenu particip
prezenta i particip - Shvata značenja
pozajmljenica,
perfekta.
nastalih od
- Demonstrira opšte
deponentnih glagola.
karakteristike
- Razlikuje participe
participa.
od pridjeva.
- Interpretira
promjenu participa
po padežima.
- Upotrebljava
particip perfekta u
19
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija sposobnost
logičkog
zaključivanja.
Razvija sposbnost
povezivanja
činjenica.
- Prvi pismeni zadatak
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Komparacija pridjeva
- Objašnjava
morfološke
karakteristike
opisnih pridjeva I, II
i III deklinacije.
- Definiše stepene
poređenja.
- Upoznaje način
pravljenja
komparativa i
superlativa.
- Objašnjava
promjenu
komparativa i
superlative.
- Nabraja pridjeve sa
nepravilnom
komparacijom.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
pasivnim oblicima
složenih glagolskih
vremena.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Identifikuje stepene - Razvija analitičnost.
poređenja.
- Uočava svojstva
opisnih pridjeva kroz
stepene poređenja.
- Razlikuje pravilnu,
nepravilnu, opisnu i
nepotpunu
komparaciju.
- Identifikuje riječi u
maternjem jeziku
izvedene od pridjeva
sa nepravilnom
komparacijom.
- Interpretira na
primjerima
promjenu
komparativa i
superlativa.
Prilozi i predlozi
- Stiče samopouzdanje
- Objašnjava nastanak - Interpretira na
priloga za način.
primjerima
i sigurnost.
- Opisuje komparaciju komparaciju priloga.
priloga.
- Razlikuje priloge sa
- Navodi priloge sa
nepravilnom
nepravilnom
komparacijom.
komparacijom.
- Interpretira na
- Navodi sentencije
primjerima
nastale od priloga za predloge.
način (citius, altius, - Poznaje primjenu
fortius – kao moto
predloga u
olimpijskih igara).
recepturi.
- Upoznaje predloge,
njihova značenja i
primjenu.
- Nabraja predloge s
akuzativom i
ablativom.
- Definiše značenje i
primjenu predloga u
recepturi.
Lične, lična povratna i prisvojne zamjenice
- Razvija analitičnost i - Drugi pismeni
- Objašnjava svojstvo - Identifikuje lične i
logičko mišljenje.
zadatak.
ličnu povratnu
zamjenica i njihovu
zamjenicu.
podjelu.
20
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Opisuje promjenu
- Zna padežne oblike
ličnih zamjenica.
ličnih i prisvojnih
- Definiše promjenu i
zamjenica.
upotrebu lične
- Uočava porijeklo
povratne zamjenice. izvedenih
pozajmljenica od
- Upoznaje prisvojne
ličnih zamjenica.
zamjenice i njihovu
- Interpretira na
upotrebu.
primjerima primjenu
- Definiše prisvojnopovratnu zamjenicu i lične, lične povratne
i prisvojne
njenu upotrebu.
zamjenice.
Pokazne i odnosno – upitne zamjenice
- Definiše pokazne i
- Upotrebljava u
odnosno -upitne
primjerima pokazne
i odnosno - upitne
zamjenice i njihovu
zamjenice.
primjenu.
- Identifikuje tuđice
- Opisuje promjenu
pokaznih zamjenica. nastale od odnosnih i
ostalih zamjenica
- Navodi osnovnu
(nostrifikacija,
razliku odnosnih i
kvorum).
upitnih zamjenica.
Deponentni i semideponentni glagoli
- Navodi morfološke
- Upotrebljava u
razlike između
primjerima
aktiva i pasiva.
deponentne i
semideponentne
- Pojašnjava pojam i
glagole.
oblike
- Uočava glagole kojih
deponentnih i
nema u maternjem
semideponentnih
jeziku.
glagola.
- Definiše pravljenje - Identifikuje u tekstu
deponentne i
pasivnih oblika od i
semideponentne
do iv konjugacije.
glagole.
- Upoznaje aktivno
- Rješava porijeklo
značenje,
a pasivne oblike ovih tuđica izvedenih od
ovih glagola.
glagola.
- Navodi glagole koji
imaju
pasivne oblike, a
aktivno značenje.
Brojevi
- Navodi specifičnosti - Razlikuje vrste
brojeva i njihovu
osnovnih brojeva.
promjenu.
- Navodi razliku
- Identifikuje vezu
između osnovnih i
jedinica sa
rednih brojeva.
deseticama.
- Navodi osnovne i
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
zapažanja.
- Razvija sposobnost
zapažanja.
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost.
- Razvija analitičnost.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
21
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
redne brojeve do
- Interpretira redne
100.
brojeve.
- Definiše promjenu
- Uočava
brojeva.
pozajmljenice u vezi
sa rednim
- Upoznaje vrste
brojevima.
brojeva (dijelni i
- Shvata
priložni).
promjenjljivost
brojeva (1, 2, 3... ) i
od 200 do 1000.
- Upotrebljava u
primjerima brojeve.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Popović: Latinski jezik za prvi razred medicinske, veterinarske i poljoprivredne
škole, prva godina učenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
1998.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se održava u učionici opremljenoj standardnim sredstvima za izvođenje
nastave.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu), pismeni zadatak (po
jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani klasični filolog;
- profesor latinskog jezika i književnosti.
22
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Gramatičko i leksičko znanje - Farmakologija
- Skraćenice u recepturi i
u cilju prevođenja dopunskih
najčešći izrazi (detur,
štiva
signetur I sl. )
- Nazivi dijelova tijela
- Anatomija
- Osteologija, esteziologija,
neurologija
- Zarazne bolesti životinja
- Zoologija
- Bruceloza (izvori zaraze –
lac, secretum, animalia
infecta)
Znanja
23
1.2.4. ZOOLOGIJA
1. Naziv predmeta: ZOOLOGIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
67
5
67
5
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o osobinama živih bića.
- Sticanje znanja o građi i funkciji ćelije, građi hromozoma i gena i funkcija
grenetičkog materijala.
- Upoznavanje sa građom i podjelom tkiva.
- Upoznavanje sa organskim sistemima u životinjskom svijetu kroz njihovu
evoluciju.
- Sticanje znanja o osobinama, tjelesnoj organizaciji i načinu života životinjskog
svijeta.
- Sticanje znanja o srodničkim odnosima među raznim životinjskim grupama.
- Sticanje potrebnog znanja za uspješno usvajanje novih znanja iz drugih predmeta
iz oblasti poljoprivrede i veterine.
- Razvijanje sposobnosti logičnog mišljenja, zapažanja i zaključivanja.
24
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u zoologiju
- Razvija svijest o
- Shvata značaj
- Definiše predmet
očuvanju životne
izučavanja
izvučavanja
sredine.
zoologije i njene
zoologije.
primjene u
- Navodi značaj i
poljoprivredi i
podjelu zoologije.
veterini.
- Navodi zajedničke
karakteristike živih - Interpretira
zajedničke
bića.
karakteristike živih
bića.
Citologija
- Razvija sposobnost
- Razlikuje građu
- Definiše pojam
zapažanja.
prokariotske i
ćelije.
eukariotske ćelije. - Razvija sposobnost
- Upoznaje
logičkog
- Shvata povezanost
strukturnu građu
zaključivanja.
građe i funkcije
ćelije.
ćelije.
- Objašnjava
- Razlikuje hemijski
osnovne funkcije
sastav ćelije
gradivnih jedinica
(organski i
ćelije.
neorganski).
- Navodi hemijski
- Shvata građu
sastav ćelije.
hromozoma i
Upoznaje građu
razlikuje pojmove
hromozoma i gena.
haploidan i
- Objašnjava
diploidan.
funkciju genetičkog
- Shvata
materijala.
specifičnosti građe
DNK.
- Uočava ulogu i
značaj DNK.
- Razlikuje činioce
koji uslovljavaju da
DNK bude
nasljedna
supstanca.
Histologija
- Shvata važnu ulogu - Razvija pozitivan
- Definiše predmet
tkiva u građi
izučavanja
stav prema novim
organizma.
histologije.
saznanjima.
- Analizira građu i
- Definiše pojam
osobine epitelnog,
tkiva.
vezivnog, mišićnog
- Navodi podjelu
i nervnog tkiva.
tkiva.
- Upoznaje
životinjska tkiva
(epitelno, vezivno,
mišićno i nervno).
25
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Šematski prikaz
građe prokariotske
i eukariotske
ćelije.
Vježba:
- Posmatranje biljne
i životinjske ćelije
pod mikroskopom.
- Korišćenje šema.
Vježba:
- Mikroskopiranje
trajnih preparata
tkiva.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Organografija
- Razlikuje pojam
- Definiše pojam
organa i organskih
organa i sistema
sistema.
organa.
- Razlikuje osnovne
- Objašnjava
tipove simetrije
simetriju
životinja.
životinja.
- Objašnjava građu i - Analizira građu i
funkciju organskih
osnovne funkcije
sistema.
organskih sistema
(sistem organa za
varenje, disanje,
cirkulaciju, čulni,
kretanje i
endokrini sistem).
Sistematika beskičmenjaka
- Razlikuje prirodni i
- Definiše pojam
vještački sistem
klasifikacije.
klasifikacije.
- Navodi
- Razlikuje
klasifikacione
klasifikacione
kategorije i
kategorije.
upoznaje ključeve
- Razlikuje opšte
za određivanje
karakteristike
osnovnih grupa
heterotrofnih
životinja.
protista (protozoa).
- Opisuje opšte
karakteristike
- Poznaje parazitske
protozoa
vrste i bolesti koje
(heterotrofni
izazivaju i njihov
protisti).
životni ciklus
- Upoznaje
(trypanosoma,
sistematiku
amoeba,
protozoa i opisuje
Plazmodium).
klase: flagellata,
- Razlikuje
rhizopoda,
predstavnike
sporozoa, ciliata.
sunđera i određuje
- Upoznaje opšte
njihovo mjesto u
karakteristike
sistematici
sunđera (spongia).
životinja.
- Upoznaje opšte
- Razlikuje
karakteristike
predstavnike
dupljara
dupljara i određuje
(coelenterata).
njihovo mjesto u
- Opisuje pljosnate
sistematici
gliste
životinja.
(plathelminthes) i
- Analizira građu
navodi njihovu
pljosnatih glista.
klasifikaciju.
- Shvata parazitizam
- Opisuje klase:
na primjerima
turbelaria,
metilja i
trematodes,
pantljicara.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
logičnog
zakljucivanja.
- Korišćenje slika.
Vježba:
- Šematski prikaz
građe oka.
Vježba:
- Disekcija žabe.
- Razvija
sistematičnost i
preciznost.
- Korišćenje
ključeva.
- Razvija osjećaj
lične odgovornosti
prema higijeni i
zdravlju.
26
Preporuke za
izvođenje nastave
- Korišćenje slika i
šema.
- Korišćenje slika,
šema.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
cestodes.
- Upoznaje opšte
karakteristike
valjkastih glista
(nematoda).
- Upoznaje opšte
karakteristike
mekušaca
(mollusca) i navodi
njihovu
klasifikaciju.
- Opisuje opšte
karakteristike
zglavkara
(arthropoda) i
navodi njihovu
klasifikaciju.
- Opisuje klase:
(chelicerata,
crustacea,
insecta).
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Poznaje životni
ciklus metilja i
pantljičara.
- Analizira građu
valjkastih glista.
- Razlikuje
parazitske vrste
(ascaris,
entherobis,
trichinella).
- Poznaje životni
ciklus trihinele.
- Razlikuje klase
mekušaca.
- Analizira građu
puževa
(gastropoda).
- Razlikuje klase
zglavkara.
- Analizira građu
paukolikih
životinja, rakova i
insekata.
- Shvata značaj
zglavkara u
humanoj i
veterinarskoj
medicini (paraziti i
prenosioci zaraznih
bolesti).
Sistematika kičmenjaka
- Analizira opšte
- Opisuje hordate
karakteristike
(chordata) i
hordata.
upoznaje
- Razlikuje klase
sistematiku
kičmenjaka i
hordata.
razlike među
- Navodi opšte
njima.
karakteristike
- Analizira opšte
kičmenjaka i
karakteristike riba.
upoznaje
klasifikaciju
- Analizira opšte
kičmenjaka
karakteristike
(vertrebrata).
vodozemaca.
- Opisuje opšte
- Anazlizira opšte
karakteristike riba
karakteristike
(pisces).
gmizavaca.
- Upoznaje opšte
- Razlikuje
karakteristike
predstavnike
vodozemaca
gmizivaca.
(amphibia).
- Analizira spoljašnju
- Upoznaje opšte
i unutrašnju građu
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Razvija sposobnost
povezivanja
činjenica.
27
Preporuke za
izvođenje nastave
- Korišćenje slika.
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
ptica.
karakteristike
- Shvata načine
gmizavaca
razmnozavanje
(reptilia).
ptica.
- Opisuje opšte
- Analizira građu
karakteristike i
kokoši.
način
- Uočava koristi od
razmnozavanja
ptica.
ptica (aves).
- Analizira spoljašnju
- Opisuje
i unutrašnju građu
karakteristike
sisara.
kokosi (red:
- Razlikuje i analizira
galliformes).
pojedine grupe
- Nabraja koristi od
sisara.
ptica-živinarstvo.
- Opisuje opšte
karakteristike
sisara (mammalia).
- Upoznaje i opisuje
pojedine grupe
sisara.
- Red: carnivorazvijerovi.
- Familia: canidaepsi i macke.
- Red: artiodactylapapkari.
- Podred:
nonoruminantianepreživari.
- Podred:
kuminantiapreživari.
- Familija: bovidae.
Primjena nauke u gajenju domaćih životinja
- Razvija pravilan
- Razlikuje naučne
- Opisuje primjenu
odnos prema
metode koje se
naučnih metoda u
zanimanju.
koriste u gajenju
gajenju domaćih
- Razumije važnost
domaćih životinja:
životinja.
nauke u
vještačka
svakodnevnom
selekcija, ukrštanje
životu.
u bliskom srodstvu,
hibridizacija,
vještačka
induktivna
mutacija,
vještačka
inseminacija.
Ekološki značaj sredine za gajenje domaćih životinja
- Poznaje geografsko - Razvija svijest o
- Navodi geografsko
značaju očuvanja
porijeklo domaćih
porijeklo domaćih
životne sredine.
životinja
životinja.
28
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta
veterinarskoj
ambulanti.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Navodi ekološki
značaj sredine u
gajenju životinja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
(govečeta, konja,
koze, ovce, mačke,
magarca, svinje,
psa).
- Povezuje ekološki
značaj sredine sa
gajenjem životinja.
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- N. Šerban, M. Cvijan, R. Jančić: Biologija – za gimnazije i poljoprivrednu školu,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- M. Krunić, Ivo Savić, B. Ćurčić: Biologija 2, za I ili II razred medicinske škole i II
razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2004.
- T. Treer, Z. Tucak: Agrarna zoologija, Školska knjiga, Zagreb, 2004.
- R. Matoničkin, I. Erban: Opća zoologija, Školska knjiga, Zagreb, 2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mikroskop, trajni mikroskopski preparati tkiva, pribor za disekciju, slike i šeme.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom
- klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Profesor biologije;
- diplomirani biolog;
- diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo;
- diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Histologija
- Sistematika kičmenjaka
- Sistematika beskičmenjaka
- Organografija
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Građa tkiva
- Anatomija domaćih
- Spoljašnja i unutrašnja
životinja
građa ptica
- Životni ciklus metilja,
- Parazitske bolesti
pantljičare i trihinele
- Fiziologija domaćih
- Funkcija organskih sistema
životinja
29
1.2.5. ZOOHIGIJENA
1. Naziv predmeta: ZOOHIGIJENA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o uticaju klimatskih faktora na životinje.
- Sticanje znanja o higijeni hrane.
- Sticanje znanja o očuvanju zdravlja životinja.
- Sticanje osnovnih znanja o očuvanju životne sredine.
- Razvijanje osjećanja lične odgovornosti prema higijeni i zdravlju.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
30
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Zoohigijena i klimatski faktori koji na nju utiču
- Razlikuje
- Definiše pojam
- Razvija svijest o
karakteristike
zoohigijena.
očuvanju životne
klimatskih faktora.
- Navodi i opisuje
sredine.
klimatske faktore i - Analizira djelovanje
pojedinih faktora na
djelovanje
higijenu u
klimatskih faktora.
stočarstvu.
- Pojašnjava termine
mikro klima, makro - Razlikuje termine
mikro klima i makro
klima i
klima.
aklimatizacija.
- Shvata pojam
aklimatizacije.
Pravilna i nepravilna ishrana životinja
- Razlikuje pravilnu od - Povezuje uzroke i
- Objašnjava pojam
pravilne ishrane.
nepravilne ishrane.
posljedice.
- Objašnjava pojam
- Predviđa posljedice
nepravilne ishrane.
uticaja nepravilne
- Objašnjava uticaj
ishrane na životinje.
nepravilne ishrane
- Predviđa posljedice
na životinju.
uticaja zagađene
- Objašnjava pojam
hrane na životinje.
zagađenja i
pokvarene hrane.
- Objašnjava uticaj
zagađenja i
pokvarene hrane na
životinju.
Dezinfekcija
- Objašnjava pojam
- Razlikuje djelovanje - Razvija svijest o
dezinfekcije.
očuvanju životne
fizičkih sredstava
- Navodi sredstva i
sredine.
dezinfekcije.
opremu za
- Razlikuje posljedice
dezinfekciju.
djelovanja hemijskih
- Opisuje izvođenje
sredstava
dezinfekcije
dezinfekcije.
(primjenu sredstava i - Procjenjuje
upotrebu pojedinih
opreme za
sredstava, opreme i
dezinfekciju).
rastvora u
dezinfekciji u
zavisnosti od uslova.
Dezinsekcija
- Objašnjava pojam
- Razlikuje štete od
- Razvija svijest o
dezinsekcije.
insekata.
očuvanju životne
- Nabraja i opisuje
- Razlikuje posljedice
sredine.
štete od insekata.
djelovanja
31
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
hemijskih, fizičkih i
- Navodi hemijska
bioloških sredstava
fizička i biološka
za dezinsekciju.
sredstva za
- Procjenjuje
dezinsekciju.
upotrebu fizičkih,
- Opisuje izvođenje
bioloških i hemijskih
dezinsekcije
(primjenu sredstava i sredstava
dezinsekcije u
opreme za
zavisnosti od uslova.
dezinsekciju).
Deratizacija
- Razlikuje štete od
- Objašnjava pojam
glodara.
deratizacije.
- Nabroja i opisuje
- Procjenjuje koja od
štete od glodara.
metoda je najbolja u
- Opisuje fizičku,
deratizaciji objekta
hemijsku i biološku
za smještaj životinja
metodu borbe protiv i hrane.
glodara.
Uklanjanje leševa životinja
- Definiše pojam leša - Razlikuje tipove
uginuća životinja.
životinja.
- Razlikuje kafilerije
- Navodi tipove
otvorenog i
uginuća životinja.
zatvorenog tipa.
- Opisuje kafilerije
- Procjenjuje u
otvorenog i
zavisnosti od uslova
zatvorenog tipa.
kad i gdje spaljivati i
- Opisuje uklanjanje
leševa životinja
zakopavati leševe
spaljivanjem.
životinja.
- Opisuje stočna
groblja- jame.
Zaštita stoke i hrane u vanrednim uslovima
- Objašnjava pojmove - Procjenjuje izbor
himijsko, biološko i
načina čuvanja
radioaktivno oružje.
hrane i stoke u
- Objašnjava
vanrednim uslovima.
kantominaciju i
dekontaminacije.
- Objašnjava pojam
adaptacija i
improvizacije.
- Navodi načine
čuvanja hrane i
stoke u vanrednim
uslovima.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija svijest o
značaju zdrave
ishrane.
- Razvija osjećaj lične
odgovornosti prema
higijeni i zdravlju;
- Razvija svijest o
očuvanju životne
sredine.
- Razvija osjećaj
odgovornosti.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Dr Z. Stojanović, Dr Z. Vukićević, Dr N. Hrgović: Zoohigija domaćih životinja,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007.
32
- B. Banovčanin: Patologija za drugi razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike
i nastavna sredstva, Beograd, 1995.
- B. Banovčanin: Patologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se održava u standardno opremljenoj učionici za izvođenje nastave.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo;
- diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Uklanjanje leševa životinja - Patologija
- Obdukcija
- Uvod u patologiju i pojam
bolesti
- Pravilna i nepravilna ishrana - Stočarstvo sa ishranom
- Ishrana različitih vrsta i
kategorija stoke
Znanja
33
1.2.6. BIOHEMIJA
1. Naziv predmeta: BIOHEMIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti biohemije.
- Razumijevanje zavisnosti žive i nežive prirode.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom koji se odvija u
prehrambenoj industriji.
- Razvijanje sposobnosti za biohemijsko istraživanje.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje ekološke svijesti.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Osposobljavanje za nastavak stručnog usavršavanja.
34
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Predmeti i zadaci biohemije
- Definiše biohemiju. - Uočava na primjeru
značaj biohemijskih
istraživanja u
prehrambenoj
industriji.
Koloidi
- Razlikuje disperzne - Razvija sposobnost
- Definiše koloidne
sisteme prema
rastvore i poznaje
opažanja.
klasifikaciju, značaj i stepenu disperziteta. - Razvija logičko
dobijanje koloidnih - Razlikuje liofilne od
mišljenje.
rastvora.
liofobnih koloida.
- Razvija analitičko
- Poznaje molekulsko- - Interpretira
mišljenje.
kinetičke osobine
dobijanje koloidnih
koloidnih rastvora.
rastvora.
- Navodi optičke i
- Razlikuje
električne osobine
molekulskokoloidnih rastvora.
kinetičke osobine
- Objašnjava strukturu (braunovo kretanje,
koloida.
difuziju, dijalizu i
- Opisuje pojavu
ultracentrifugi
starenja koloidnih
ranje).
sistema.
- Analizira pojavu
- Objašnjava zaštitno
tindalovog efekta.
dejstvo koloidnih
sistema.
Preporuke za
izvođenje nastave
Grafofolije:
Šematski prikaz:
- Braunovog kretanja,
- Tindalovog fenomena
- Koloidne micele.
Demonstracioni ogled:
- Koagulacija mlijeka.
Hemijska struktura ćelije
- Šematski prikaz
- Poznaje strukturu
- Šematski prikazuje
- Razvija sposobnost
ćelije.
građu ćelije.
strukture ćelije.
opažanja i analitičko
- Definiše biogene
- Razlikuje
mišljenje.
elemente.
prokariotske i
Seminarski rad:
eukariotske ćelije.
- Uloga vode u
- Interpretira
biohemijskim
biohemijsku funkciju
procesima.
ćelijske membrane,
mitohondrija,
ribozoma i
hloroplasta.
- Analizira ulogu vode
u biohemijskim
procesima.
- Interpretira značaj
makro i
mikroelemenata u
biohemijskih
procesima.
35
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Ugljeni hidrati
- Interpretira hemijski
- Navodi definiciju i
sastav i biohemijski
podjelu ugljenih
značaj ugljenih
hidrata.
hidrata.
- Razlikuje aldoze i
- Navodi podjelu i
ketoze, alifatičnu i
strukturu
cikličnu strukturu.
monosaharida.
- Prikazuje strukturu
fišerovim i
hejvortovim
- Obrazlaže
formulama.
reaktivnost
- Analizira reakcije sa
monosaharida.
felingovim rastvorom
i tolensovim
- Definiše i obrazlaže
rastvorom.
reaktivnost
- Razlikuje
disaharida i
monomerne jedinice
polisaharida.
saharoze, maltoze i
laktoze i uočava
način na koji se
povezuju u cikličnu
strukturu.
- Razlikuje redukujuće
i neredukujuće
disaharide.
- Analizira reakciju
hidrolize saharoze i
osobine invertnog
šećera.
- Razlikuje skrob i
celulozu po
monomernim
jedinicama.
- Analizira hidrolizu
skroba i celuloze i
reakcije
esterifikacije
celuloze sa CH3COOH
i HNO3.
Aminokisjeline, proteini
- Interpretira opštu
- Definiše
formulu
aminokisjeline i
aminokisjelina.
njihovu podjelu.
- Razlikuje alifatične,
aromatične i
- Navodi fizičke
heterociklične
osobine
aminokiseline.
aminokiselina,
- Uočava pojavu
optičke aktivnosti
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Razvija logičko
zaključivanje.
- Stiče sigurnost.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Razvija sposobnost
36
Preporuke za
izvođenje nastave
Seminarski rad:
- Ugljeni hidrati kao
sirovine savremene
biotehnologije.
Demonstracioni ogledi:
- Oksidacija
monosaharida
felingovim i
tolensovim
rastvorom.
- Hidroliza saharoze.
- Reakcija skroba sa
jodom.
Demonstracioni ogled:
- Određivanje
aminokiselina
metodom
hromatografije na
hartiji.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
aminokiselina.
- Obrazlaže
reaktivnost amino
- Interpretira
kiselina.
amfoterni karakter
aminokisjelina.
- Interpretira
- Definiše proteine i
obrazovanje cviternavodi podjelu
jona.
prema sastavu,
- Analizira reakciju
rastvorljivosti i
aminokiselina sa
funkciji.
kiselinama i bazama
i građenje peptidne
veze.
- Poznaje
- Razlikuje esencijalne
elektrohemijske
i neesencijalne
osobine proteina.
aminokiseline.
- Razlikuje proste i
složene proteine.
- Navodi
- Uočava razliku
karakteristične
između globularnih i
reakcije proteina.
fibrilarnih proteina.
- Analizira bojene
reakcije proteina.
- Definiše nukleinske - Razlikuje strukturu
kiseline.
RNA i DNA.
- Šematski prikazuje
dvojnu spiralnu
građu DNA.
- Interpretira
biosintezu proteina
kao endoenergetski
proces.
Lipidi
- Razlikuje proste i
- Definiše lipide i
složene lipide.
navodi podjelu.
- Interpretira opštu
- Definiše vrste lipida i formulu triglicerida. navodi sastav,
- Razlikuje masti i ulja
strukturu i fizičkopo hemijskom
hemijske
sastavu.
karakteristike.
- Analizira reakciju
saponifikacije.
- Analizira i izračunava
- Definiše složene
konstante koje su
lipide i navodi
karakteristične za
predstavnike.
svaku vrstu masti i
ulja (jodni,
saponifikacioni i
kiselinski broj).
- Analizira hemijski
satav složenih lipida.
37
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
opažanja i logičko
zaključivanje;
Stiče sigurnost.
Razvija sposobnost
opažanja.
Razvija analitičko
mišljenje.
Uočava važnost
pravilne ishrane.
Preporuke za
izvođenje nastave
Seminarski rad:
- Taloženje proteina
solima teških metala,
visokim temperaturama, jakim mineralnim
kiselinama.
Seminarski rad:
- Rastvaranje i
emulgovanje masti i
ulja.
Demonstracioni ogled:
- Određivanje
kiselinskog, jodnog i
saponifikacionog
broja.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Interpretira
biohemijsku ulogu i
funkciju lipida u
živoj ćeliji.
Bioenergetika
- Piše hidrolizu ATP u
- Upoznaje zadatak
ADP.
predmeta
- Interpretira
energetike.
združene
- Definiše pojam i
biohemijske
objašnjava
reakcije
makroenergične
- Piše promjenu
veze.
kreatina u kratin- Poznaje združene
fosfat.
biohemijske
reakcije.
Biohemija važnih funkcionalnih jedinjenja
- Interpretira šematski
- Definiše
prikaz energije
biokatalizatore i
navodi njihovu ulogu aktivacije.
- Uspostavlja vezu
u biohemijskim
između t i brzine
procesima.
hemijske reakcije,
energije aktivacije i
- Definiše enzime i
katalizatora.
njihove opšte
- Analizira faktore koji
karakteristike.
utiču na aktivnost
enzima (T, PH,
- Objašnjava kinetiku
koncentracija
djelovanja enzima i
supstrata,
uticaj pojedinih
koncentracija
faktora na brzinu
enzima).
dejstva enzima.
- Razlikuje
nekompetitivnu i
kompetitivnu
- Poznaje inhibiciju i
inhibiciju enzima.
specifičnost dejstva - Analizira specifinost
enzima.
dejstva enzima.
- Razlikuje koenzime,
prostetične grupe i
- Definiše kofaktore
aktivatore.
enzimskih aktivnosti. - Interpretira fiziološki
značaj enzima po
klasama.
- Definiše vitamine i - Interpretira značaj i
navodi njihovu
ulogu vitamina.
podjelu.
- Razlikuje
liposolubilne i
hidrosolubilne
- Definiše hormone i
vitamine.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost opažanja.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Uočava važnost
pravilne ishrane.
38
Demonstracioni ogled:
- Ispitivanje aktivnosti
amilaze.
- Uticaj temperature
na aktivnosti
enzima.
- Uticaj ph sredine na
aktivnost amilaze.
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
navodi njihovu
- Interpretira fiziološki
podjelu.
značaj hormona u
metaboličkim
reakcijama.
- Analizira podjelu
hormona na osnovu
njihove hemijske
strukture.
Biohemijske promjene složenih organskih jedinjenja
- Upoređuje proces
- Poznaje
- Razvija sposobnost
glikolize s
metabolizam
opažanja, analitičko
alkoholnim vrenjem.
ugljenih hidrata. .
mišljenje i logičnost.
- Poznaje oksidativnu - Analizira proces
dekarboksilaciju
glikolize i uočava
pirogrožđane
hemizam
Kiseline.
(fosforilisanje
- Poznaje krebsov
ugljenih hidrata).
ciklus.
- Uočava značaj
- Poznaje hidrolizu
pirogrožđane kiseline
prostih lipida.
u procesu razlaganja
- Objašnjava
ugljenih hidrata.
metabolizam
- Analizira šematski
glicerola.
prikaz krebsovog
- Poznaje biosintezu
ciklusa.
masnih kiselina i
- Analizira hidrolitičko
prostih masti.
razlaganje
- Poznaje
triglicerida.
metabolizam
- Analizira procese
aminokiselina i
biosinteze i
proteina.
razlaganja glicerola.
- Objašnjava
- Uspostavalja vezu
metabolizam kao
između procesa
jedinstven sistem.
razlaganja glicerola i
emp i krebsovog
ciklusa.
- Predstavlja
sumarnom
jednačinom
aktivaciju masnih
kiselina.
- Analizira reakciju β
oksidacije aktiviranih
masnih kiselina.
- Analizira reakcije
biosinteze masnih
kiselina i prostih
masti.
- Analizira tok
metabolizma
aminokiselina i
39
Preporuke za
izvođenje nastave
Šematski prikaz:
- glikolize,
- alkoholne
fermentacije,
- krebsovog ciklusa,
- biosinteze glicerola,
- razlaganje glicerola,
- B- oksidacije masnih
kiselina,
- povezanost
metabolizma
proteina, lipida i
ugljenih hidrata.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
proteina.
- Uočava i šematski
prikazuje uzajamnu
povezanost
metabolizma
proteina, ugljenih
hidrata i lipida.
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Veličković: Biohemija za II I III razred četvorogodišnje škole za preradu hrane,
svi obrazovni profili, ZUNS- Beograd, 2004.
- M. Jovetič: Biohemija, ZUNS, 2005.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Grafoskop, laboratorijski pribor i posuđe za demonstracione oglede.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i na osnovu seminarskih radova.
- Na usmene odgovore učenici dobijaju najmanje po jedna ocjenu u svakom
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine;
- urađeni semiraski radovi.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani hemičar;
- profesor hemije;
- diplomirani inženjer prehrambene tehnologije.
10. Povezanost predmeta
- Hemijska struktura ćelije
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zoologija
- Citologija
- Hemijska struktura ćelije
- Anatomija domaćih životinja - Naukao ćeliji i tkivima
Znanja
40
1.2.7. FRAMAKOLOGIJA
1. Naziv predmeta: FARMAKOLOGIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o farmakološkim supstancijama, njihovim osobinama i dejstvu.
- Sticanje znanja o lijekovima koji se koriste u veterini.
- Osposobljenost za doziranje i primjene lijekova u veterini.
- Sticanje znanja o farmakologiji različitih sistema životinjskog organizma.
- Sticanje osnovnih znanja o imunofarmakologiji.
- Sticanje osnovnih znanja o toksikologiji.
- Osposobljenost za nastavak stručnog usavršavanja.
41
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod – pojam i predmet izučavanja farmakologije
- Razvija pravilan
- Shvata primjenu
- Definiše predmet
odnos prema prirodi
farmakologije u
izučavanja
i struci.
veterini, medicini i
farmakologije.
poljoprivredi.
- Navodi: istorijat,
razliku farmakologije - Razlikuje
subdiscipline u
i farmacije,
farmakologiji.
subdiscipline
farmakologije.
Pojam: lijek – otrov
- Razlikuje lijek –
- Upoznaje: pojam
- Razvija analiticnost. - Pisanje recepta i
lijek – otrov,
čitanje uputsva.
otrov.
porijeklo lijekova,
- Navodi primjere
spravljenje lijekova, ispitivanja lijekova
vrste i način
- Razlikuje gotove,
izdavanja lijekova,
oficinalne i
pisanje recepta.
magistralne lijekove.
Čuvanje lijekova
- Objašnjava način
- Razlikuje načine
- Razvija odgovornost
čuvanja i održavanja čuvanja i održavanja prema struci.
lijekova.
lijekova.
- Navikava se na
- Objašnjava način
- Uočava u uputstvu za pridržavanje propisa.
postupanja sa
korišćenje lijeka
neupotrebljivim
način postupanja sa
lijekovima i
neupotrebljivim
ambalažom.
lijekovima i
- Navodi posljedice
ambalažom.
nepravilnog
- Analizira posljedice
skladištenja ljijekova nepravilnog
skladištenja lijekova.
i nepravilno
uklonjenih
- Analizira posljedice
neupotrebljivih
nepravilno
lijekova i ambalaže.
uklonjenih
neupotrebljivih
lijekova i ambalaže.
Oblici lijekova
- Razvija sposobnost
- Analizira razlike i
- Navodi oblike
opažanja.
razloge različitog
lijekova: čvrste,
pakovanja lijekova.
meke, tečne.
- Navodi način
pakovanja različitih
oblika lijekova.
Način primjene lijekova – putevi unošenja
- Opisuje načine i
- Razlikuje načine
- Povezuje uzroke u
tehniku primjene
primjene lijekova u
posljedice.
lijekova sa lokalnim i zavisnosti od vrste
42
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
sistemskim dejstvom životinje, mjesta
po vrstama životinja aplikacije.
( preko digestivnog - Određuje načine
primjene lijeka u
trakta, parentalna
zavisnosti od osobina
primjena i ostali
lijeka.
načini primjene).
- Analizira razloge pri
- Navodi regije,
izboru načina
mjesta i krvne
aplikovanja lijeka
sudove u kojima se
(željeni efekat,
vrši aplikacija po
brzine i dužine
vrstama životinja.
dejstva,
temperamenta i
vrste životinje,
ekonomicnosti).
Doziranje lijekova
- Razvija logičko
- Objašnjava pojmove: - Upotrebljava
- Određivanje doze
zaključivanje.
pojmove vezane za
lijeka u odnosu na
fiziološke,
- Razvija odgovornost. težinu životinja i
doze i doziranje.
profilataktične,
- Razlikuje doziranje
koncetracije lijeka.
terapeutske,
lijeka u zavisnosti od
toksične i letalne
različitih uslova.
doze, terapijske,
minimalne, srednje,
maksimalne doze,
dnevne, ukupne,
frakcionisane,
udarne i doze
održavanja.
- Objašnjava pojmove
terapisjke širine i
indeksa lijeka.
- Objašnjava doziranje
lijeka u odnosu na:
vrstu životinje,
kilogram tjelesne
težine životinje,
efekat lijeka, broj
životinja.
- objašnjava
doziranje na kap,
prema koncetraciji
lijeka.
- Objašnjava doziranje
po košnici kod pčela
i po četvri vimena
kod krava.
Farmakokinetika
- Objašnjava način
- Poznaje sudbinu
- Razvija ekološku
prolazka lijeka kroz
lijeka od aplikacije
svijest.
43
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
do ekskrecije.
ćelijske membrane,
sudbinu lijeka od
- Razlikuje posljedice
resorbcije do
nepoštovanja
izlučivanja.
karence lijeka.
- Objašnjava
raspodjele lijeka u
organizmu.
- Definiše pojam
karence lijeka.
Farmakodinamika
- Razvija analitičnost i
- Razlikuje moguće
- Objašnjava
logičko
interakcije pri
mehanizam dejstva
zaključivanje.
aplikaciji više
lijeka.
ljekova.
- Navodi neželjena
- Razlikuje neželjena
dejstva lijeka.
dejstva lijekova.
Farmakologija centralnog nervnog sistema
- Objašnjava efekte i - Razlikuje mehanizme - Razvija analitičnost i
logičko razmišljanje.
mehanizme dejstva
dejstva ovih
lijekova koji djeluju
lijekova.
na centralni nervni - Razlikuje stadijume
sistem po grupama.
narkoze i poznaje
način njene
pripreme i
izvođenja.
- Upoređuje efekte
dejstva ovih
lijekova.
- Razlikuje indikacije i
kontra indikacije za
primjenu ovih
lijekova.
- Razlikuje efekte
draženja alfa i beta
receptora.
- Razlikuje efekte
draženja
muskarinskih i
nikotinskih recepata.
- Razlikuje efekte
antihistaminskih
lijekova.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija kardio vaskularnog sistema
- Objašnjava efekte i - Razlikuje mehanizme - Razvija analitičnost i
dejstva ovih
logičko razmišljanje.
mehanizme dejstva
lijekova.
lijekova koji djeluju
na kardiovaskularni - Razlikuje sredstva za
44
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sistem po grupama.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
jačanje otpornosti
kapilara.
- Upoređuje efekte
dejstva lijekova
kardiovaskularnog
sistema.
- Razlikuje indikacije i
kontra indikacije za
primjenu lijekova
kardiovaskularnog
sistema.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija urinarnog sistema
- Razlikuje mehanizme
dejstva ovih
- Objašnjava efekte i
lijekova.
mehanizme dejstva
lijekova koji djeluju - Upoređuje efekte
na urinarni sistem po dejstva lijekova
urinarnog sistema.
grupama.
- Razlikuje indikacije i
kontra indikacije za
primjenu lijekova
urinarnog sistema.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija respiratornog sistema
- Objašnjava efekte i - Razlikuje mehanizme
mehanizme dejstva
dejstva ovih
lijekova koji djeluju
lijekova.
na respiratorni
- Upoređuje efekte
sistem po grupam.
dejstva lijekova
respiratornog
sistema.
- Razlikuje indikacije i
kontra indikacije za
primjenu lijekova
respiratornog
sistema.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija digestivnog trakta
- Objašnjava efekte i - Razlikuje mehanizme
mehanizme dejstva
dejstva ovih
lijekova koji djeluju
lijekova.
na digestivni trakt po - Upoređuje efekte
dejstva lijekova
grupama.
digestivnog trakta.
- Razlikuje indikacije i
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Razvija analitičnost i
logičko mišljanje.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Razvija analitičnost i
logičko mišljanje.
45
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kontra indikacije za
primjenu lijekova
digestivnog trakta.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija kože i sluzokože
- Objašnjava efekte i - Razlikuje mehanizme dejstva ovih
mehanizme dejstva
lijekova.
lijekova koji djeluju
na kožu i sluzokožu - Upoređuje efekte
dejstva lijekova koji
po grupama.
djeluju na kožu i
sluzokožu.
- Razlikuje indikacije i
kontra indikacije za
primjenu lijekova
koji djeluju na kožu i
sluzokožu.
- Predlaže terapiju na
zadatu dijagnozu.
Farmakologija vaitmina i minerala
- Razlikuje efekte
- Opisuje osobine i
dejstva i posljedice
efekte dejstva
nedostatka vitamina.
liposolubilniih
vitamina,
- Razlikuje efekte
hidrosolubilnih
dejstva i posljedice
vitamina, makro i
nedostatka makro i
mikro elemenata.
mikro elemenata.
- Pojašnjava funkciju - Poznaje razloge
stimulatora rasta.
primjene stimulatora
rasta.
Farmakologija krvi, vode, elektrolita
- Opisuje koagulaciju - Analizira nastajanje krvi i trombogenezu. tromba i
koagulacije.
- Navodi lijekove za
- Razlikuje lijekove
primjenu kod
koji pomazu
koagulacije krvi.
koalugaciju krvi.
- Navodi sredstva i
- Razlikuje lijekove i
lijekove za
sredstva za
nadoknadu krvi,
tečnosti i elektrolita. nadoknadu krvi,
tečnosti i elektrolita.
Antimikrobna sredstva
- Navodi antimikrobne - Razlikuje
bakteriostatičko i
lijekove, njihove
baktericidno dejstvo;
karakteristike,
mehanizam njihovog - Razlikuje sinergiste, djelovanja na mikro
antagoniste i
46
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija analitičnost i
logičko mišljanje.
Razvija ekološku
svijest.
Povezuje uzroke i
posljedice.
Usvaja pozitivan
odnos prema
zanimanju.
Uviđa vezu između
teorije i prakse.
- Tumačenje uputstva
proizvođača (rad po
grupama).
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
organizme i red
osjetljivosti mikro
organizme na njih po
grupama.
- Navodi
dezinficijense,
njihove
karakteristike,
mehanizam njihovog
djelovanja na mikro
organizme i red
osjetljivosti mikro
organizme na njih po
grupama.
- Navodi lijekove za
liječenje malignih
oboljenja, njihove
karakteristike i
mehanizam njihovog
djelovanja.
- Navodi sredstva za
eutanaziju
njihovekarakteristike
i mehanizam
njihovog djelovanja.
Imunofarmakologija
- Definiše: vakcine,
serume, antigene i
njihovu upotrebu.
- Navodi vrste
imuniteta.
Toksikologija
- Definiše osnovne
pojmove u
toksikologiji,
dijagnostikovanje
trovanja i
terapiranje.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
-
-
-
učenik
rezistenciju
mikroorganizama na
pojedine lijekove.
Poznaje indikacije i
kontraindikacije pri
upotrebi antibiotika.
Razlikuje dužinu
karence pri upotrebi
ovih lijekova.
Određuje antibiotike
na zadane mikro
organizme.
Određuje
dezinficijence na
zadane mikro
organizme.
Planira izvođenje
dezinfekcije u
zavisnosti od zadatih
uslova.
Razlikuje sredstva za
liječenje malignih
oboljenja.
Razlikuje sredstva za
eutanaziju.
- Razlikuje prirodni,
vjestački, aktivni i
pasivni imunitet.
- Usvaja načela
zdravog života.
- Razlikuje znake
trovanja i načine
terapiranje.
- Razvija pravilan
odnos prema
zdravlju.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta veterinarskoj
apoteci.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Čupić: Farmakologija za II razred veterinarske skole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- B. Živanov: Veterinarska farmakologija, Veterinarski fakultet, Beograd, 1997.
- S. Hadžović: Opšta farmakologija i toksikologija, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Sarajevo, 1986.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici opremljenoj sa računarom i projektorom,
grafoskopom sa slajdovima i primjercima pojedinih lijekova.
47
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
- Antimikrobna sredstva
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Anatomija i fiziologija
- Građa organa, topografija
organa, građa tkiva,
fiziologija hormona
- Zoohigijena
- Dezinfekcija
- Način primjene lijekova
- Praktična nastava
Znanja
- Farmakologija sistema
organa
48
- Čuvanje, upotreba,
aplikacija, izdavanje
lijekova
1.2.8. PATOLOGIJA
1. Naziv predmeta: PATOLOGIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja iz oblasti patološke morfologije i patološke fiziologije domaćih
životinja.
- Osposobljavanje učenika za raspoznavanje patoloških procesa i patoloških stanja.
- Osposobljavanje za seciranje, uzorkovanje materijala za dijagnostička
ispitivanja.
- Sticanje neophodnih znanja za razumijevanje kliničkih predmeta.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje sposobnosti logičkog mišljenja, zapažanja i zaključivanja.
49
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod u patologiju, pojam bolesti
- Razlikuje bolesno od - Razvija logičko
- Definiše predmet
Seminarski rad:
zdravog stanja.
izučavanja
zaključivanje.
- Primjeri bolesti po
- Vrši komparaciju
patologije.
dužini trajanja
između pojedinih
- Navodi značaj i
(antraks, crveni
vrsta ozdravljenja.
podjelu bolesti.
vjetar svinja,
- Razlikuje bolesti po
tuberkuloza).
dužini trajanja.
Distrofija i poremećaji rasta
- Razvija sposobnost - Na mikroskopskom
- Razlikuje
- Upoznaje različite
opažanja.
preparatu pokazuje
poremećaje u
vidove distrofija.
poremećaje na nivou
prometu
- Opisuje poremećaje
ćelije kod različitih
rasta i razvoja tkiva i bjelančevina.
vidova distrofije.
- Shvata mehanizam
organa.
nastanka
konkremenata.
- Razlikuje različite
vidove žutice.
- Razlikuje fiziološku
od patološke
hipertrofije.
Poremećaji cirkulacije
- Razlikuje vidove
- Razvija sposobnost
- Nabraj i opisuje
poremećaja
opažanja.
različite vidove
cirkulacije.
poremećaja
- Razlikuje mehanizme
cirkulacije i
mehanizme njihovog nastanka poremećaja
nastanka.
cirkulacija.
- Prognozira ishod
pojedinih vidova
poremećaja
cirkulacije.
Zapaljenja, tumori
- Razvija sposobnost
- Razlikuje uzroke
- Nabraja vidove
povezivanja uzroka i
zapaljenja.
(tipove) zapaljenja.
posljedica.
- Razlikuje tipove
- Navodi značaj
zapaljenja.
zapaljenja za
- Upoređuje specifična
organizam.
- Opisuje mehanizam
i nepecifična
nastanka zapaljenja. zapaljenja.
- Shvata značaj
- Upoznaje vrste
tuberkuloznog
tumora.
procesa za
- Opisuje mehanizam
organizam.
nastanka tumora.
- Razlikuje benigne od
malignih tumora.
- Identifikuje
50
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Obdukcija
- Navodi značaj
obdukcije za
utvrđivanje uzroka
uginuća organizma.
- Opisuje načine
pregled leša i
izvođenje obdukcije.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kancerogene
faktore.
- Shvata cilj sekcije. - Razvija sposobnost
opažanja.
- Razlikuje pribor za
izvođenje sekcije.
- Razlikuje patološko –
anatomske promjene
na lešu.
- Pravi sekcioni
protokol.
Hipertermija
- Opisuje različite
vidove groznice.
- Razlikuje sunčanicu od toplotnog udara.
- Analizira
temperaturne
krivulje kod različitih
vidova groznice.
Poremećaji organa za cirkulaciju
- Razlikuje tahikardiju - Nabraja i opisuje
od bradikardije.
poremećaje organa
- Razlikuje
za cirkulaciju.
insuficijenciju od
stenoze.
- Razlikuje tvrdi i meki
puls.
- Prognozira ishod
šoka (kolapsa).
Poremećaji organa za varenje
- Razlikuje promjene - Navodi vrste
kod organa za
poremećaja.
varenje nastale
- Opisuje promjene
usljed različitih
kod organa za
patoloških uzroka.
varenje usljed
- Povezuje vrstu
patoloških
poremećaja sa
poremećaja.
patološkim
- Opisuje mehanizme
promjenama na
nastanka patoloških
promjena u organima organima.
- Predviđa ishod
za varenje.
pojedinih patoloških
poremećaja organa
za varenje na osnovu
mehanizma
nastanka.
Poremećaji organa za disanje
- Navodi vrste
- Razlikuje promjene poremećaja.
kod organa za
51
Razvija analitičnost.
Razvija logičko
mišljenje.
Razvija sposobnost
opažanja.
Razvija logičko
mišljenje.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Korišćenje pribora za
obdukciju.
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
disanje nastale
- Opisuje promjene
usljed različitih
kod organa za
patoloških uzroka.
disanje usljed
- Povezuje vrstu
patoloških
poremećaja sa
poremećaja.
patološkim
- Opisuje mehanizme
promjenama na
nastanka patoloških
promjena kod organa organima.
- Shvata važnost
za disanje.
emfizema pluća.
- Razlikuje mehanizme
nastanka patoloških
promjena kod organa
za disanje.
Poremećaji organa urogenitalnog trakta
- Navodi vrste
- Razlikuje promjene - Razvija analitičnost.
poremećaja.
kod organa
- Opisuje promjene
urogenitalnog trakta
kod organa
nastale usljed
urogenitalnog trakta različitih patoloških
usljed patoloških
uzroka.
poremećaja.
- Povezuje vrstu
- Opisuje mehanizme
poremećaja sa
nastanka patoloških
patološkim
promjena kod organa promjenama na
urogenitalnog trakta. organima.
- Razlikuje mehanizme
nastanka patoloških
promjena kod organa
urogenitalnog trakta.
- Shvata važnost
pojedinih
poremećaja diureze.
Poremećaji metabolizma
- Razlikuje
- Objašnjav pojam
kvalitativno od
bazalnog
kvantitativnog
metabolizma.
gladovanja.
- Definiše pojam
- Shvata značaj
gladovanja.
avitaminoza i
- Navodi vrste
hipervitaminoza.
poremećaja
- Razlikuje određene
metabolizma.
vidove apetita.
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- B. Banovčanin: Patologija za drugi razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike
i nastavna sredstva, Beograd 1995.
- B. Banovčanin: Patologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2002.
52
- Đ. Sofrenović: Opšta patologija, Naučna knjiga, Beograd, 1980.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mikroskop, gotovi patohistološki preparati, pribor za obdukciju, računar,
projektor i platno za projektor.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno- najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (najmanje po jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
- Urađen seminarski rad.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Specifična zapaljenja
- Emfizem pluća
- Poznavanje postmortalnih
promjena
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zarazne bolesti
- Tuberkuloza
- Unutrašnje bolesti
- Hronični alveolarni emfizem
konja
- Praktična nastava
- Izvođenje obdukcije i
uzimanje patološkog
materijala za laboratorijsko
ispitivanje
53
1.2.9. PARAZITSKE BOLESTI
1. Naziv predmeta: PARAZITSKE BOLESTI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
68
4
72
72
140
4
144
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o morfološkim i biološkim karakteristikama parazita.
- Sticanje znanja o patogenom djelovanju parazita na domaćina i njegovoj reakciji
na prisustvo parazita.
- Upoznavanje sa opštim principima borbe protiv parazitskih bolesti.
- Sticanje znanja o razvojnom ciklusu uzročnika parazitskih bolesti i prekidanju
ovog ciklusa.
- Upoznavanje sa patogenezom parazitskih oboljenja.
- Osposobljava za prepoznavanje patoanatomskih promjena kod parazitskih bolesti.
- Upoznavanje sa simptomoma (kliničkom slikom) pojedinih parazitskih bolesti.
- Osposobljavanje učenika za primjenu lijekova koji djeluju protiv parazitskih
bolesti.
- Sticanje znanja o metodama profilakse parazitskih bolesti.
- Osposobljavanje za uzimanje materijala za laboratorijska ispitivanja.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
54
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u parazitologiju
- Razvija ekološku
- Razlikuje neke od
- Definiše predmet
parazitskih bolesti sa svijest.
izučavanja
kojima se sretao u
parazitskih bolesti.
- navodi vrste i značaj svakodnevnom
životu.
parazitskih bolesti.
Klasifikacija parazita
- Određuje pripadnost - Razvija sposobnost
- Navodi podjelu
zapažanja.
parazita odredjenoj
parazita na kola,
taksonomskoj
klase, potklase,
kategoriji.
redove, familije,
rodove i vrste.
Biologija parazita
- Upoređuje građu,
- Razvija ekološku
- Navodi osnovne
način razmnožavanja svijest.
karakteristike i
opisuje građu i
i način prenošenja
razmnožavanje
pojedinih protozoa,
protozoa.
helminata i
- Navodi osnovne
artropoda.
karakteristike i
- Analizira razvojni
opisuje građu i
ciklus cestoda i
razmnožavanje
nematoda.
helminata.
- Navodi osnovne
karakteristike i
opisuje građu i
razmnožavanje
artropoda.
Pravi i prelazni domaćin
- Vrši komparaciju
- Razvija logičko
- Definiše pojam
između pravog i
razmišljanje.
pravog i prelaznog
prelaznog domaćina.
domaćina.
- Navodi primjere
- Razlikuje prelazne
prelaznih domaćina
domaćine za
za pojedine vrste
pojedine vrste
parazita.
parazita.
- Navodi značaj drugog - Analizira značaj
drugog prelaznog
prelaznog domaćina
domaćina za parazite
za parazite koji ih
imaju.
koji ih imaju.
Podjela parazita i parazitskih bolesti
- Razlikuje privremene - Razvija sposobnost
- Navodi podjelu
zapažanja.
parazitskih bolesti.
(temporarne) od
- Razvija logičko
- Objašnjava podjelu
stalnih parazita.
zaključivanje
parazita prema
- Razlikuje način
načinu i mjestu
nastanka pašnih i
55
Preporuke za
izvođenje nastave
- Crtanje šeme
razvojnog ciklusa
velikog metilja.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
parazitiranja, mjestu
javljanja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
stajskih parazitskih
bolesti.
- Shvata značaj
endoparazitskih i
ektoparazitskih
bolesti domaćih
životinja.
- Razlikuje parazitske
bolesti prema
biološkoj klasifikaciji
uzročnika.
Patogeno djelovanje parazita
- Shvata važnost
- Razlikuje vidove
- Nabraja i opisuje
očuvanja zdravlja.
patogenog
vidove patogenog
djelovanja parazita.
djelovanja parazita.
- Navodi faktore
- Razlikuje faktore
pojavljivanja, širenja pojavljivanja, širenja
i održavanja
i održavanja
parazitskih bolesti.
parazitskih bolesti.
- Nabraja faktore od - Shvata značaj
kojih zavisi patogeno stepena infekcije.
djelovanje parazita. - Analizira migraciju
domaćina i uticaj
- Opisuje ekonomske
načina držanja i
štete od parazitskih
ishrane domaćina na
bolesti.
pojavu parazita.
- Razlikuje oblike
mehaničkog
djelovanja parazita.
- Razlikuje značaj
posrednih i
neposrednih
ekonomskih šteta
kod parazitskih
bolesti.
56
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Bolesti prouzrokovane protozoama
- Shvata značaj
- Razlikuje bolesti
- Nabraja bolesti
prevencije bolesti.
prouzrokovane
prouzrokovane
protozoama.
protozoama.
- Upoređuje kliničke
- Navodi uzročnike
slike pojedinih
pojedinih bolesti.
bolesti kod različitih
- Navodi pato
anatomske promjene vrsta domaćih
životinja.
kod pojedinih
- Shvata značaj
bolesti.
koprološke pretrage
- Opisuje kliničku
u postavljanju
sliku.
- Navodi dijagnostičke dijagnoze
metode za otkrivanje Kokcidioze.
- Određuje terapiju
bolesti.
(liječenje) pojedinih
- Opisuje načine
protozoarnih
liječenja i sredstva
infekcija.
koja se koriste u
- Shvata značaj
terapiji.
preduzimanja
- Navodi preventivne
preventivnih mjera
mjere.
na pojavu
piroplazmoze.
- Određuje
zoohigijenske mjere
u živinarniku radi
sprečavanja pojave
kokcidioze živine.
Bolesti prouzrokovane trematodama
- Razlikuje bolesti
- Razvija analitičko
- Nabraja bolesti
prouzrokovane
mišljenje.
prouzrokovane
trematodama.
- Shvata značaj
trematodama.
- Upoređuje kliničke
prevencije bolesti.
- Navodi uzročnike
slike pojedinih
pojedinih bolesti.
bolesti kod različitih
- Navodi probleme
vrsta domaćih
koje stočarstvu
životinja.
nanosi veliki metilj.
- Upoređuje
- Navodi pato
anatomske promjene proizvodne
sposobnosti životinja
kod pojedinih
oboljelih od
bolesti.
fascioloze i zdravih
- Opisuje kliničku
životinja.
sliku.
- Navodi dijagnostičke - Shvata značaj
metode za otkrivanje koprološke pretrage
u postavljanju
bolesti.
dijagnoze fascioloze.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva - Određuje terapiju
koja se koriste u
(liječenje) pojedinih
57
Preporuke za
izvođenje nastave
- Vježba:
Pravljenje i
mikroskopiranje
krvnog preparata
napravljenog od
životinje zaražene
piroplazmozom.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
terapiji.
- Navodi preventivne
mjere.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
bolesti izazvanih
trematodama.
Shvata značaj
preduzimanja
preventivnih mjera
na suzbijanju
metiljavosti.
Bolesti prouzrokovane cestodama
- Razlikuje bolesti
- Nabraja bolesti
prouzrokovane
prouzrokovane
cestodama.
cestodama.
- Upoređuje kliničke
- Navodi uzročnike
slike pojedinih
pojedinih bolesti.
bolesti kod različitih
- Navodi probleme
vrsta domaćih
koje stočarstvu
životinja.
nanosi ehinokokoza.
- Shvata značaj
- Navodi pato
anatomske promjene koprološke pretrage
u postavljanju
kod pojedinih
dijagnoze
bolesti.
ehinokokoze.
- Opisuje kliničku
- Shvata značaj
sliku.
- Navodi dijagnostičke preduzimanja
metode za otkrivanje preventivnih mjera
na suzbijanju bolesti
bolesti.
izazvanih
- Opisuje načine
cestodama.
liječenja i sredstva
- Shvata značaj
koja se koriste u
pregleda mesa na
terapiji.
liniji klanja u cilju
- Navodi preventivne
sprečavanja
mjere.
infekcije sa
- Objašnjava značaj
cisticerkusima.
cisticerkoze
(bobičavost) kao
zoonoze.
Bolesti prouzrokovane nematodama
- Nabraja bolesti
- Razlikuje bolesti
prouzrokovane
prouzrokovane
nematodama.
nematodama.
- Navodi uzročnike
- Upoređuje kliničke
pojedinih bolesti.
slike pojedinih
- Navodi pato
bolesti kod različitih
anatomske promjene vrsta domaćih
kod pojedinih
životinja.
bolesti.
- Poznaje način
- Opisuje kliničku
rješavanja problema
sliku.
neoaskaridoze
- Navodi dijagnostičke teladi.
metode za otkrivanje - Shvata značaj
Preporuke za
izvođenje nastave
- Uočava važnost
nauke u
svakodnevnom
životu.
- Shvata značaj
prevencije bolesti.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Uočava važnost
nauke u
svakodnevnom
životu.
58
- Posjeta veterinarskoj
ambulanti.
- Posjeta klanici.
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
koprološke pretrage
bolesti.
u postavljanju
- Opisuje načine
dijagnoze oboljenja
liječenja i sredstva
izazvanih
koja se koriste u
askaridama.
terapiji.
- Navodi preventivne - Određuje terapiju
(liječenje) pojedinih
mjere.
bolesti izazvanih
nematodama.
- Upoređuje efikasnost
trihinoskopskog
pregleda i vjestačke
digestije.
Bolesti prouzrokovane akantocefalama
- Opisuje
- Prepoznaje kliničku
akantocefalozu
sliku akantocefaloze
svinja (etiologija,
svinja.
klinička slika,
- Određuje terapiju
dijagnostika,
(liječenje).
terapija i profilaksa.
Bolesti živine prouzrokovane helmintima
- Stiče samopouzdanje
- Razlikuje bolesti
- Nabraja bolesti
živine prouzrokovane živine prouzrokovane i sigurnost.
helmintima.
helmintima.
- Navodi uzročnike
- Određuje terapiju
pojedinih bolesti.
(liječenje) pojedinih
- Navodi pato
bolesti živine
anatomske promjene izazvanih
kod pojedinih
Helmintima.
bolesti.
- Razlikuje
- Opisuje kliničku
heterakidozu ptica
sliku.
od histomonijaze.
- Navodi dijagnostičke - Prepoznaje kliničku
metode za otkrivanje sliku singamoze
živine.
bolesti.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
- Navodi preventivne
mjere.
Bolesti prouzrokovane insektima
- Razvija sposobnost - Vježba:
- Razlikuje bolesti
- Nabraja oboljenja
zapažanja.
- Pravljenje i
prouzrokovane
domaćih životinja
mikroskopiranje
insektima.
prouzrokovana
preparata kože psa
- Upoređuje kliničke
insektima.
oboljelog od šuge.
slike pojedinih
- Navodi uzročnike
bolesti kod različitih
pojedinih bolesti.
vrsta domaćih
- Navodi oboljenja
59
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
izazvana sugarcima
koja spadaju u
zoonoze.
- Opisuje kliničku
sliku.
- Navodi dijagnostičke metode za otkrivanje
bolesti.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
- Navodi preventivne
mjere.
Formativni ciljevi
učenik
životinja.
Određuje terapiju
(liječenje) pojedinih
bolesti izazvanih
insektima.
Razlikuje tik paralizu
od drugih vrsta
paralize kod domaćih
životinja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Lj. Cvetković: Parazitske bolesti, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2003.
- S. Šibalić, Lj. Cvetković: Osnovi dijagnostike parazitskih bolesti domaćih
životinja, Univerzitet u Beogradu, 1985.
- M. W. Sllos, R. L. Kemp, A. M. Zajac: Veterinary clinical parazitology, Ames,
Jowa State University Press, USA, 1994.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar i projektor, slike i šeme, mikroskop sa preparatima.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno - najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (najmanje po jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Gametogonija, sizogonija
- Lokalizacija ehinokoknih
cista
- Mehaničko djelovanje
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zoologija
- Polno i bespolno
razmnožavanje
mikroorganizama
- Razvojni ciklus cestoda
- Patologija
- Kompresivna atrofija
60
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Hemoglobinurija ikterus
parazita
- Babezioza goveda
- Terapija diktiokauloze ovaca - Farmakologija
61
- Antiparazitici
1.2.10. PORODILJSTVO
1. Naziv predmeta: PORODILJSTVO
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
67
62
129
5
4
9
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o anatomiji i fiziologiji muških i ženskih polnih organa i polnom
ciklusu ženki.
- Sticanje znanja o neurohormonalnoj regulaciji razmnožavanja.
- Sticanje znanja o načinu povećanja plodnosti, oplodnji i graviditetu.
- Sticanje znanja o sterilitetu i prevenciji steriliteta.
- Sticanje znanja o porođaju domaćih životinja.
- Sticanje znanja o vještačkoj oplodnji životinja.
- Sticanje zanja o tehnici uzimanja, čuvanja i upotrebe sjemena za vještačku
oplodnju.
- Sticanje znanja o mliječnoj žlijezdi.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
62
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Anatomija i fiziologija ženskih polnih organa
- Stiče sigurnost u
- Vježba:
- Poznaje gradju i
- Definiše predmet
radu.
Na demonstrativnim
ulogu ženskih polnih
izučavanja
preparatima ženskih
organa.
porodiljstva.
polnih organa: građa
- Navodi anatomskei - Vrši komparaciju
ženskih polnih
izmedju ženskih
fiziološke odlike
organa.
polnih organa
ženskih polnih
pojedinih životinja.
organa: jajnici,
jajovodi, materica, - Prepoznaje na
demonstrativnim
cerviks, vagina,
preparatima sve
vulva.
anatomske strukure
- Opisuje
ženskih polnih
vaskularizaciju i
organa.
inervaciju ženskih
polnih organa.
Polni ciklus ženki
- Razvija analitičnost i - Vježba:
- Definiše promjene u - Razlikuje polnu i
- Na demonstrativnim
logičko
tjelesnu zrelost
pubertetu, polnu i
preparatima ženskih
zaključivanje.
ženki.
tjelesnu zrelost za
polnih organa:
sve vrste životinja. - Analizira nastajanje - Uviđa vezu između
razlikuje na jajniku
teorije i prakse.
jajne ćelije i njenu
- Definiše funkciju
žuto tijelo od
jajne ćelije i opisuje dalju sudbinu.
folikula.
ovoginezu, ovulaciju, - Razlikuje ženske
polne hormone i
život jajne ćelije i
njenu migraciju kroz njihovu funkciju.
- Analizira ovulaciju,
jajovod.
nastojanje
- Nabroja ulogu i
degrafovog folikula i
funkciju ženskih
žutog tijela.
polnih hormona.
- Razlikuje na jajniku
- Objašnjava
žuto tijelo od
nastajanje
degrafovog folikula i folikula.
formiranja žutog
tijela.
Neurohormonalna regulacija razmnožavanja
- Razvija pozitivan
- Opisuje nastajanje - Razlikuje faze
stav preman novim
estrusa.
estrusa.
saznanjima.
- Opisuje stimulaciju - Vrši komparaciju
- Razvija analitičnost.
spoljašnjih i
estrusa, supresiju,
unutrašnjih znakova
neurohormonalnu
estrusa.
regulaciju i
- Razlikuje načine
sinhronizaciju
detekcije estrusa.
estrusa.
- Procjenjuje potrebu
primjene
neurohormonalne
regulacije estrusa,
63
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
njegove stimulacije,
supresije i
sinhronizacije u
zavisnosti od zadatih
uslova.
Oplodnja i graviditet
- Vrši komparaciju
- Opisuje: parenje,
polne reflekse ženki, izmedju parenja kod
različitih životinja sa
oplođenju, prolaz
osvrtom na mjesto
jajne ćelije kroz
jajovod do materice. inseminacije.
- Razlikuje
- Objašnjava
blastogenezu i
blastoginezu i
embriogenezu.
embrioginezu.
- Opisuje nastajanje - Vrši komparaciju u
građi placente po
plodovih ovojnica,
vrstama životinja.
plodove tečnosti,
- Ocjenjuje zrelost
pupčane vrpce i
ploda.
fetalnog krvotoka.
- Određuje pravilnu
- Objašnjava rast i
ishranu, njegu,
procjenu zrelosti
držanje smještaj
ploda.
gravidnih životinja.
- Definiše trajanje
graviditeta, plodnost - Razlikuje estrus
superestrus,
hiperfetaciju,
superfekundaciju i
suprfekundaciju,
hiperfetaciju.
superfetaciju,
superestrus.
- Opisuje pravilnu
ishranu, njegu i
držanje gravidnih
životinja.
Dijagnoza graviditeta
- Upoznaje kliničke i - Intrepetira očekivani
laboratoriske metode nalaz pri rektalnom
pregledu po
dijagnostike
mjesecima
graviditeta.
gravidnosti.
- Opisuje vaginalni i
rektalni pregled pri - Razlikuje načine
dijagnostikovanja
dijagnostikovanju
trudnoće.
graviditeta.
- Razlikuje načine i
- Upoznaje način
sredstva za prekid
sprečavanja
graviditeta.
graviditeta i prekida
trudnoće.
Patologija graviditeta – gestoze
- Objašnjava
- Razklikuje način
mumifikaciju,
nastajanja
maceraciju, emfizem mimilikacije,
- Razvija pozitivan
stav prema novim
saznanjima.
- Razvija logičko
zaključivanje.
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost.
- Razvija analitičnost i
logičko mišljenje.
- Navikava se na
64
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
fetusa.
- Objašnjava abortus,
nakaze, produženi
graviditet,
vanmaterični
graviditet, hidrops
plodovih omotača,
anomalije pupka,
hidrops placentarnih omotača,
graviditetni edem,
lažni graviditet.
- Objašnjava prolapsus
vagine, lažne
trudove, graviditetne
kile, torziju
gravidnog uterusa,
paraplegije
antepartum.
Sterilitet
- Objašnjava etiologiju steriliteta, urodjenje
neplodnosti ženskih
jedinki, stečene
neplodnosti ženki,
imunološki sterilitet,
stadni sterilitet.
- Opisuje polne
infekcije:
trihomonijaza,
vibrioza, polni osip,
bruceloza,
tuberkuloza, kju
groznica i dr.
Formativni ciljevi
učenik
maceracije,
emfizema fetusa.
Analizira: etiologiju,
kliničku sliku,
patoanatomske
promjene, terapiju i
prognozu svih
gestoza.
Shvata važnost
pravovremene
dijagnestike gestoza.
Poznaje način
pružanja pomoći kod
prolapsusa vagine i
načine retorzije
gravidnog uterusa.
Na primjeru
interpretira načine
rješavanja nastalog
fiziološkog edema.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
povezivanje
činjenica.
Preporuke za
izvođenje nastave
Razlikuje etiološke - Razvija sposobnost
zapažanja.
faktore nastanka
- Uočava važnost
steriliteta.
nauke i njene
Razlikuje sve
primjene u praksi.
urođene anomalije
ženskih polnih
organa.
Razlikuje
ekstragenitalne
razloge steriliteta
ženki.
Predlaže prevenciju
stadnog steriliteta.
Predlaže načine
sprečavanja polnih
infekcija i zaraza.
Porođaj
- Razvija odgovornost. - Vježba:
- Poznaje normalan
- Opisuje normalan
hobitus, situs,
porođaj, porođajne
Prepoznavanje
poziciju ploda.
faze.
porodiljskih
- Ppoznaje postupke i
- Opisuje način
instrumenata.
pomoć pri
pomaganja životinji
normalnom
pri normalnom
porođaju.
porođaju.
- Shvata važnost
- Opisuje indukciju
pravilne njege i
porođaja.
pravilnog zasušenja
- Navodi porodiljske
porodilja.
instrumente
65
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Opisuje zasušivanje
krava (njega i
dijatetika).
Patologija porođaja
- Navodi uzroke teškog - Predlaže način
rješavanja problema
porođaja od strane
teškog porođaja u
porodilje, ploda i
zavisnosti od uzroka.
placente.
- Opisuje pružanje
- Poznaje način
pomoći pri teškom
korekcije
porođaju, korekciju
nepravilnosti
položaja ploda,
položaja ploda pri
fetotomiju, carski
porođaju.
rez, retorziju
gravidnog uterusa.
Fiziologija i patologija puerperujima
- Objašnjav fiziološki - Razlikuje patološka
stanja u
puerperijum.
puerperijumu
- Objašnjava
- Epreveniranja
patologiju
patoloških stanja u
puerperijuma
puerperijumu.
(prolapsus uterusa,
retenciju sekundina, - Rješava prolapsus
uterusa, retenciju
infekcije i
posteljice.
intoksikacije, mma
sindrom krmača,
puerperalnu parezu,
metaboličke
poremećaje.
- Navodi uzroke
nastajanja
patoloških stanja u
puerperujimu,
opisuje kliničku sliku
i način rješavanja
problema sa
prognozom.
Držanje i njega porodilje i novorođenčadi
- Određuje pravilno
- Upoznaje način
držanje životinja u
pravilne njege,
servis periodu.
ishrane u servis
- Određuje pravilnu
periodu porodilje.
ishranu smještaj i
- Upoznaje način
njegu
pravilne ishrane,
novorođenčadi.
njege i smještaja
- Razlikuje najčešća
novorođenčadi.
oboljenja
- Upoznaje najčešća
novorođenčadi i
oboljenja
načine liječenja tih
novorođenčadi.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija pozitivan
- Vježba:
odnos prema struci.
Korekcija položaja
- Stiče samopouzdanje ploda na simulatoru.
i sigurnost.
- Vježba:
Korišćenje
porodiljskih
instrumenata (koristi
kabinetsku opremu i
opremu veterinarske
ambulante).
- Uviđa vezu između
teorije i prakse.
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju.
66
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
oboljenja.
- Navodi urođene
- Razlikuje
anomalije kod
preventivne mjere
novorođenčadi.
zaštite
novorođenčadi u
intezivnom uzgoju.
Povećanje plodnosti ženki
- Razlikuje razloge
- Navodi razloge
- Uviđa važnost
neplodnosti ženki.
neplodnosti ženki.
preventivnih mjera u
- Predlaže primjenu
- Navodi metode
reprodukciji.
određene metode za
povećanja plodnosti
povećanje plodnosti.
ženki (nasljedne,
nutritivne,
zoohigijenske
zdravstvene i
organizacione).
67
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Anatomija i fiziologija muških polnih organa
- Razvija analitičnost. - Vježba:
- Upoznaje anatomiju - Razlikuje građu
Na preparatima
muških polnih organa
i fiziologiju muških
muških polnih organa
polnih organa.
i njihovu funkciju.
- Objašnjava proces
- Analizira funkciju
(prepoznavanje
spermatoginezu,
- Razvija sposobnost
muških polnih
anatomske građe) ili
hormonalnu
logičkog
hormona.
posjeta klanici.
funkciju.
- Razlikuje fiziologiju, zaključivanja.
- Objašnjava polne
morfologiju,
reflekse.
patologiju sperme po
- Upoznaje fiziologiju, vrstama životinja.
morfologiju,
- Povezuje uticaj
patologiju sperme po spoljašnje sredine sa
funkcijom
vrstama životinja.
spermstozoida.
- Objašnjava uticaj
spoljašnje sredine na
spermatozoide.
Urođene i stečene neplodnosti mužjaka
- Objašnjava etiologiju - Poznaje etiologiju
- Povezuje uzroke i
neplodnosti.
posljedice.
neplodnosti.
- Upoređuje urođene i
- Navodi urođene i
stečene anomalije.
stečene anomalije.
- Procjenjuje način
- Opisuje način
prevencije iliječenja prevencije i
liječenja anomalija.
neplodnosti.
Uzimanje sperme za vještačko osjemenjavanje, pregled i razređivanje
- Shvata važnost
- Analizira greške i
- Objašnjava način
reprodukcije.
izbora muških jedinki propuste u odabiru
mužjaka za
za vještačko
vjestačko
osjemenjavanje.
osjemenjivane.
- Opisuje način
uzimanja, pregleda, - Poznaje tehnologiju
uzimanja sperme.
razređivanja,
doziranja i čuvanja - Razlikuje postupke
sa spermom od
sperme.
uzimanja do
- Upoznaje način
primjene.
njege, ishrane
priplodnih mužjaka - Shvata važnost
pravilne njege i
sa režimom
ishrane priplodnih
iskorišćavanja.
mužjaka.
Transportovanje, čuvanje i upotreba sjemena za vještačko osjemenjavanje
- Analizira postupak
- Opisuje način
- Razvija preciznost. - Vježba:
dubokog
Priprema sjemena za
dubokog
- Razvija pozitivan
zamrzavanja
vještačko
zamrzavanja
odnos prema struci.
sperme.
osjemenjavanje
sperme.
- Analizira propuste u
(koristi opremu
- Upoznaje način
transportu sjemena.
kabinetsku ili
transportovanja
68
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Shvata bitnost
sperme.
postupka pravilne
- Upoznaje način
pripreme sjemena
pripreme sjemena
neposredno prije
neposredno prije
oplodnje.
upotrebe.
- Izvodi otapanje
sjemena.
Odabir ženki za vještačko osjemenjavanje
- Vrši komparaciju
- Opisuje znake
spoljašnjih i
estrusa i njihovo
unutrašnjih znakova
otkrivanje.
estrusa.
- Navodi optimalno
vrijeme za vještačko - Povezuje znake
estrusa sa
osjemenjavanje u
optimalnim
zavisnosti od
vremenom za
znakova estrusa.
vjestačko
osjemenjivanje.
Vještačko osjemenjavanje krava
- Razlikuje tehnike
- Navodi značaj
vještačkog
vještaćkog
osjemenjavanja.
osjemenjavanja.
- Pravilno rukuje sa
- Upoznaje
instrumentima za
instrumente i
vještačku oplodnju
njihovu pripremu za
krava.
inseminaciju.
- Upoznaje tehniku
vještačkog
osjemenjavanja.
- Navodi mjesto
inseminacije.
Vještačka oplodnja ostalih životinja
- Upoznaje tehniku i - Poznaje tehniku
vještačkog
načine vještačkog
osjemanjavanja
osjemenjavanja
ostalih životinja.
ostalih životinja
(krmače, ovce, koze, - Poznaje pravilno
kobile, kuje, živine i rukovanje sa
instrumentima.
kunića).
- Upoznaje
instrumente i
njihovu pripremu za
inseminaciju.
Greške pri vještačkom osjemanjavanju
- Navodi najčešće
- Analizira greške kod
greške kod
vještačkog
vještačkog
osjemenjavanja.
osjemenjavanja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
ambulantnu).
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Shvata važnost
reprodukcije.
- Shvata važnost
reprodukcije.
- Navikava se na
povezivanje
činjenica.
69
- Vježba:
Upoznaje
instrumente za
vjestačko
osjemenjavanje i
njihovi upotrebu (u
radu koristi
kabinetsku ili
ambulantnu opremu i
instrumente).
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Embriotransfer
- Definiše genetički
inženjering.
- Opisuje tehniku
oplodnje invitro
embriotransferom.
Mliječna žlijezda
- Upoznaje anatomiju
i fiziologiju mliječne
žlijezde.
- Navodi anomalije u
razvoju mliječne
žlijezde i kriterijume
u selekciji.
- Navodi faktore koji
utiču na stvaranje i
lučenje mlijeka i
opisuje način
stvaranja i lučenja
mlijeka i kolostruma.
- Upoznaje fizičkohemijske osobine
mlijeka i kolostruma.
- Upoznaje laktacione
anomalije i način
pravilnog
zasušivanja.
- Opisuje fizioločki i
patološki edem
vimena.
- Opisuje mastitise
kod svih domaćih
životinja
dijagnostikovanje,
terapiranje i
prevenciju.
- Opisuje thelitise i
navodi način i
instrumente za
rješavanje povreda
vimena i sisnog
kanala.
Tehnika muže
- Opisuje pripremu
muže.
- Opisuje ručnu i
mašunsku mužu.
- Navodi greške i
posljedice
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata bitnost
- Razvija pozitivan
primjene novih
stav prema novim
tehnoloških
saznanjima.
dostignuća i znanja.
- Poznaje anatomiju i - Uviđa značaj zdrave - Vježba:
fiziologiju mliječne
Upoznaje
hrane u ishrani.
žlijezde.
instrumente i način
- Shvata važnost građe - Povezuje uzroke i
njihove primjene kod
mliječne žlijezde pri posljedice.
terapiranja povreda
selekciji.
vimena,
- Analizira problem:
intramamarne
ustezanja mlijeka,
aplikatore (koristi
samosisanja,
kabinetsku opremu
izazivanja i
ili opremu
sprečavanja
veterinarske
laktacije.
ambulante).
- Poznaje fizičkohemiski sastav
mlijeka.
- Poznaje sastav i
ulogu kolostruma.
- Poznaje pravilno
zasušivanje krava.
- Shvata bitnost
prevencije mastitisa.
- Analizira etiologiju,
kliničku sliku,
patoanatomske
promjene,
dijagnostikovanje
preveniranje i
terapitanije
mastitisa.
- Razlikuje fiziološki i
patološki edem
vimena.
- Analizira greške pri
muži i njihove
posljedice.
- Uviđa važnost nauke
u svakodnevnom
životu.
70
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
nepravilne muže.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Miljković: Porodiljstvo za III razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- Prof. dr V. Miljković: Porodiljstvo, sterilitet i veštačko osemenjavanje domaćih
životinja, Veterinarski fakultet, Beograd, 1994.
- Dr B. Marković: Porodiljstvo domačih životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1991.
- Dr B. Marković: Bolesti vimena domačih životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1991.
- Dr V. Miljković: Higijena i tehnologija mlijeka, Naučna knjiga, Beograd, 1991.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se izvodi u učionici ili kabinetu opremljenom sa veterinarsko –
kabinetskom opremom ili opremom veterinarske ambulante uz anatomske
preparate sa klanice.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno- najmanje po jedna ocjena u svakom
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Znanja
- Patologija puerperijuma i
graviditeta
- Patologija
- Povećanje plodnosti ženki
- Zoohigijena
- Patohistološke promjene
- Anatomija i fiziologija polnih - Anatomija i fiziologija
organa
domaćih životinja
- Mliječna žlijezda i tehnika
muže
- Higijena mlijeka
- Mliječna žlijezda
- Hirurgija
- Suzbijanje steriliteta i
neplodnosti domaćih
životinja
- Anatomske I fiziološke odlike
polnih organa
- Preveniranje oboljenja
mliješne žlijezde
- Rješavanje povreda vimena,
otklanjanje anomalija
71
1.2.11. UNUTRAŠNJE BOLESTI
1. Naziv predmeta: UNUTRAŠNJE BOLESTI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o osnovnim pojmovima unutrašnjih bolesti.
- Sticanje znanja o osnovama kliničke dijagnostike unutrašnjih bolesti.
- Ovladavanje stručnom terminologijom iz oblasti unutrašnje dijagnostike.
- Sticanje znanja iz pojedinih oblasti internih bolesti.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
- Osposobljavanje za samostalan rad.
72
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod u dijagnostiku
- Na primjerima uviđa - Razvija sposobnost
- Upoznaje se sa
zapažanja.
osnovnim pojmovima značaj dijagnostike.
dijagnostike
- Razlikuje osnovne
unutrašnjih bolesti.
pojmove u
- Objašnjava značaj
dijagnostici.
dijagnostike.
- Pojašnjava termine
koji se koriste u
dijagnostici.
Postupci pri pregledu životinja
- Opisuje pristup
- Razlikuje pristup kod - Razvija osjećaj
odgovornosti.
životinji prilikom
različitih vrsta
pregleda.
životinja.
- Upoznaje sa
- Poznaje bezbjedan
postupcima pri
postupak pri
pregledu životinja.
pregledu životinja.
- Upoznaje sa
- Razlikuje opasnosti
opasnostima prilikom pri pregledu
životinja.
pregleda životinja.
Osnovne metode kliničkog pregleda
- Razvija pravilan
- Razlikuje osnovne
- Nabraja osnovne
odnos prema
metode kliničkog
metode kliničkog
zdravlju.
pregleda.
pregleda.
- Razlaže osnovne
- Navodi redosljed i
metode kliničkog
opisuje klinički
pregleda.
pregled organa i
- Upoređuje normalne
sistema organa.
i patološke
- Opisuje parametre
parametre kod
koji se ispituju.
osnovnog kliničkog
- Pojašnjava termine:
anamneza, nacional, pregleda.
- Razlikuje termine:
habitus i trijas.
anamneza, nacional,
habitus i trijas.
Specijalne metode kliničkog pregleda
- Razlikuje specijalne - Razvija osjećaj
- Korišćenje
- Nabraja organe i
odgovornosti.
metode kliničkog
instrumenata za
sisteme organa koji
- Uviđa vezu teorije i
pregleda organa i
klinički pregled.
se podvrgavaju
prakse.
sistema organa.
pregledu.
- Stiče samopouzdanje
- Razlikuje ciljeve
- Navodi ciljeve
specijalnih metoda
specijalnih metoda
i sigurnost.
kliničkog pregleda.
kliničkog pregleda.
- Upoređuje
- Opisuje specijalne
parametre koji važe
metode kliničkog
za zdrave i bolesne
pregleda organa i
životinje.
sistema organa.
73
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Navodi normalne
- Razlikuje
parametre koji važe
instrumente i druga
za zdrave životinje.
pomagala koja se
- Navodi patološke
koriste za izvođenje
parametre koji se
specijalnih metoda
mogu javiti.
kliničkog pregleda.
- Nabraja instrumente
i druga pomagala
kojima se realizuju
specijalne metode
kliničkog pregleda i
opisuje rad sa njima.
Bolesti organa za varenje
- Opisuje topografiju - Razlikuje građu
digestivnog trakta
digestivnog trakta
pojedinih
pojedinih
životinjskih vrsta.
životinjskih vrsta.
- Objašnjava etiologiju - Analizira uzroke
nastajanja pojedinih
i patogenezu
bolesti.
oboljenja pojedinih
dijelova digestivnog - Prepoznaje kliničke
slike bolesti.
trakta.
- Razlikuje metode
- Opisuje kliničke
simptome kod pojave liječenja i sredstva
koja se koriste u
pojedinih bolesti.
- Navodi dijagnostičke terapiji.
metode za otkrivanje
bolesti.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
Bolesti organa za disanje
- Upoređuje etiološke
- Nabraja organe
respiratornog trakta. činioce kod
pojedinih bolesti.
- Opisuje funkcije
- Shvata funkciju
pojedinih organa
respiratornog trakta. pojedinih organa
- Objašnjava etiologiju respiratornog trakta.
- Prepoznaje kliničke
nastanka bolesti
simptome bolesti.
pojedinih organa
respiratornog trakta. - Razlikuje metode
- Opisuje kliničke slike liječenja i terapije i
kod pojave pojedinih sredstva koja se
koriste.
bolesti.
- Navodi metode koje
se koriste u
dijagnostici.
- Opisuje načine
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Razvija sposobnost
logičkog
zaključivanja.
- Uviđa vezu teorije i
prakse.
74
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
Bolesti kardiovaskularnog sistema
- Analizira promjene - Razvija sposobnost
- Nabraja djelove
logičkog
funkcije kod pojave
kardiovaskularnog
zaključivanja.
bolesti.
sistema.
- Razvija pravilan
- Razlikuje kliničke
- Opisuje funkcije
odnos prema
simptome bolesti.
pojedinih djelova
zanimanju.
- Razlikuje uzročnike
kardiovaskularnog
- Razvija sposobnost
pojedinih bolesti.
sistema.
zapažanja.
- Razlikuje
- Nabraja oboljenja
dijagnostičke
kardiovaskularnog
metode.
sistema.
- Razlikuje metode
- Opisuje uzroke
liječenja i terapije i
nastanka oboljenja.
sredstva koja se
- Nabraja
koriste.
patomorfološke
promjene kod
pojedinih oboljenja.
- Opisje kliničke
manifestacije
bolesti.
- Navodi metode
dijagnostike bolesti.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
75
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Bolesti organa za mokrenje
- Analizira parametre
- Nabraja oboljenja
organa za mokrenje. u mokraći pri
bubrežnim
- Navodi uzroke i
poremećajima.
uzročnike nastanka
- Razlikuje uzroke
bolesti mokraćnih
nastanka oboljenja.
organa.
- Opisuje
- Razlikuje simptome
karakteristike
pojedinih bolesti.
mokraće pri
- Razlikuje
bubrežnim
dijagnostičke
poremećajima.
metode.
- Objašnjava
- Razlikuje metode
patomorfološke
liječenja i terapije i
promjene kod bolesti sredstva koja se
organa za mokrenje. koriste.
- Opisuje kliničke
simptome pojedinih
bolesti organa za
mokrenje.
- Opisuje
dijagnostičke
metode za otkrivanje
bolesti.
- Opisuje načine
liječenja i sredstva
koja se koriste u
terapiji.
Bolesti metabolizma
- Objašnjava suštinu - Razlikuje
metaboličke procese
metabolizma
u organizmu
pojedinih hemijskih
životinja.
materija.
- Opisuje mehanizme - Shvata suštinu
metaboličkih procesa metaboličkih
procesa.
u organizmu.
- Pojašnjava termine - Razlikuje uzroke
nastanka pojedinih
vezane za
bolesti.
metabolizam
pojedinih organskih i - Prepoznaje kliničku
sliku manifestaciju
neorganskih
bolesti.
materija.
- Razlikuje načine
- Nabraja bolesti
liječenja bolesti i
metabolizma.
sredstva koja se
- Objašnjava uzroke
koriste.
nastanka pojedinih
bolesti.
- Opisuje kliničke
manifestacije
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija analitičnost i
logičko mišljenje.
- Uviđa vezu teorije i
prakse.
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju.
- Uviđa vezu teorije i
prakse.
- Razvija pozitivan
stav prema zdravlju.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju.
76
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
bolesti.
- Objašnjava metode
dijagnostike bolesti.
- Opisuje načine
liječenja bolesti.
Bolesti krvi i retikulohistiocitnog sistema
- Definiše ulogu krvi i - Zna funkciju krvi i
hematopoeznih
retikulohistiocitnog
organa.
sistema.
- Pojašnjava termine - Razlikuje uzroke
nastajanja bolesti.
vezane za
- Razlikuje kliničke
retikulohistiocitni
slike pojedinih
sistem.
bolesti.
- Opisuje ulogu
- Razlikuje
hematopoeznih
dijagnostičke
organa.
metode.
- Nabraja oboljenja
- Razlikuje načine
krvi i
liječenja bolesti i
retikulohistiocitnog
sredstva koja se
sistema.
koriste.
- Objašnjava uzroke
nastanka bolesti.
- Navodi kliničke
simptome bolesti.
- Navodi dijagnostičke
metode.
- Opisuje metode
liječenja i terapijska
sredstva.
Bolesti nervnog sistema
- Razlikuje uzroke i
- Nabraja bolesti
uzročnike nastanka
nervnog sistema.
pojedinih bolesti.
- Opisuje uzroke i
uzročnike nastanka - Analizira kliničke
simptome bolesti.
bolesti.
- Razlikuje
- Nabraja kliničke
patomorfološke
simptome bolesti.
promje.
- Opisuje
- Razlikuje
patomorfološke
dijagnostičke
promjene.
- Navodi dijagnostičke metode.
- Razlikuje načine
metode.
liječenja bolesti i
- Opisuje metode
liječenja i terapijska terapijskasredstva
koja se koriste.
sredstva.
Bolesti žlijezda sa unutrašnjim lučenjem
- Objašnjava
- Shvata funkciju
morfologiju i
žlijezda sa
fiziologiju endokrinih unutrašnjim
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Uočava važnost
nauke u
svakodnevnom
životu.
- Razvija odgovornost
pri ispunjavanju
radnih obaveza.
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Razvija sposobnost
opažanja.
77
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
lučenjem.
žlijezda.
- Razlikuje mehanizme
- Objašnjava
mehanizam
dejstva pojedinih
djelovanja hormona. hormona.
- Razlikuje žlijezde
- Nabraja žlijezde
koje proizvode
koje proizvode
hormone.
hormone.
- Opisuje poremećaje - Razlikuje kliničke
simptome
funkcija pojedinih
poremećaja žlijezda
žlijezda sa
sa unutrašnjim
unutrašnjim
lučenjem.
lučenjem.
- Opisuje kliničke
simptome
poremećaja žlijezda
sa unutrašnjim
lučenjem.
Bolesti usljed nepravilnog unošenja vitamina
- Razvija svijest o
- Shvata funkciju
- Objašnjava ulogu i
značaju zdrave
vitamina u
funkciju vitamina.
ishrane.
organizmu.
- Objašnjava hemijski
- Razlikuje simptome
sastav vitamina.
- Nabraja poremećaje nepravilnog unošenja
nastale uslijed
vitamina.
nepravilnog unošenja - Razlikuje načine
liječenja bolesti i
pojedinih vitamina.
primjene terapijskih
- Opisuje kliničke
sredstava.
simptome kod
nepravilnog unošenja
vitamina.
- Opisuje metode
liječenja i način
primjene terapijskih
sredstava.
Patologija i terapija trovanja
- Razlikuje uzročnike - Razvija osjećaj lične
- Nabraja supstance
odgovornosti prema
trovanja.
koje su najčešći
higijeni i zdravlju.
uzročnici trovanja. - Razlikuje hraniva u
kojima se nalaze
- Navodi hraniva u
toksične supstance.
kojima se nalaze te
- Razlikuje simptome
supstance.
trovanja.
- Opisuje kliničke
simptome trovanja. - Razlikuje terapije
koje se koriste kod
- Nabraja
trovanja.
patomorfološke
promjene.
- Opisuje terapiju koja
se koristi pri
trovanju, sa
78
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
primjenom
specifičnih i
nespecifičnih
antidota.
Bolesti kože i kožnih žlijezda
- Razlikuje patološke
- Navodi oboljenja
promjene na koži i
kože i kožnih
kožnim žlijezdama.
žlijezda.
- Razlikuje uzroke i
- Opisuje patološke
uzročnike kožnih
promjene na koži.
promjena.
- Navodi uzroke i
uzročnike promjena - Razlikue kliničke
manifestacije
na koži.
bolesti.
- Opisuje kliničke
- Razlikuje metode
manifestacije
liječenja i sredstva
bolesti.
koja se koriste u
- Objašnjava metode
terapiji.
liječenja i sredstva
koja se koriste za
liječenje.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija osjećaj lične
odgovornosti prema
higijeni i zdravlju.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Petrović, V. Litričin: Unutrašnje bolesti domaćih životinja, Zavod za udžbenike
i nastavna sredstva, Beograd, 1996.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Instrumenti za klinički pregled.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno - najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Bolesti pojedinih organskih
sistema
- Metode liječenja i sredstva
koja se koriste u terapiji
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zarazne bolesti
- Bolesti izazvane bakterijama
i virusima
- Farmakologija
- Farmakologija centralnog
nervnog sistema
79
Znanja
- Opšte metode kliničkog
pregleda
- Funkcije pojedinih sistema
organa
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Farmakologija
kardiovaskularnog sistema
- Farmakologija urinarnog
trakta
- Farmakologija respiratornog
trakta
- Farmakologija digestivnog
trakta
- Farmakologija vitamina,
makro i mikro elemenata i
hormona
- Farmakologija kože i
sluzokože
- Praktična nastava
- Metode kliničkog pregleda
- Praktična nastava
80
- Topografska anatomija
1.2.12. HIRURGIJA
1. Naziv predmata: HIRURGIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
68
66
134
4
Ukupno
72
66
138
4
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa sprovođenjem postupaka za aseptičan i antiseptičan rad.
- Sticanje znanja za preoperativnu pripremu pacijenta – životinje (čisćenje,
šišanje, brijanje i dezinfekcija).
- Osposobljavanje za korišćenje hiruških instrumenata.
- Sticanje znanja o osnovnim principima zbrinjavanja i terapije rane.
- Sticanje znanja za izvođenje osnovnih hirurških zahvata (kastracija muških i
ženskih životinja).
- Sticanje znanja o načinu zaustavljanja krvarenja i pružanja prve pomoći.
- Sticanje znanja o lokalnim i opštim anesteticima, načinom njihove upotrebe.
- Sticanje znanja o njezi životinja, načinu obrade papaka i kopita.
- Sticanje znanja o metodama obezrožavanja teladi i odraslih goveda.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
81
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Asepsa i antisepsa
- Vrši komparaciju
- Razvija osjećaj
- Upoznaje opšte
između sterilizacije
radne i profesionalne
principe i značaj
suvom toplotom i
pravila asepse i
odgovornosti.
upotrbom pare pod
antisepse.
pritiskom.
- Obrazlaže značaj
- Poznaje način
preoperativne
pripreme pacijenta i izvođenja
dezinfekcije.
pripreme
operacionog polja. - Razlikuje antiseptike
i poznaje način
- Opisuje način
sprovođenja asepse i njihove upotrebe.
antisepse i sredstva - Poznaje način
preoperativne
koja se korista.
pripreme pacijenta.
- Poznaje način
pripreme
operacionog polja.
Rane
- Definiše pojam rane i - Razlikuje vrste rana; - Razvija logičko
zakljucivanje.
kriterijume rane.
- Razlikuje primarno i
- Razvija svijest o
- Navodi i objašnjava
sekundarno
važnosti očuvanja
podjelu rana.
zarastanje rana.
zdravlja.
- Definiše pojam
- Prognozira
otvorene povredesvrsishodnost
rane.
terapije rane na
- Upoznaje metode
osnovu analize
zarastanja rana.
kriterijuma rane
(anatomsko
razaranje,
krvarenje, bol i
poremećaj funkcije).
Terapija rane
- Razlikuje načine
- Opisuje načine
- Vježba:
zbrinjavanja ubodne
zbrinjavanja rane.
- Previjanje rane i
rane, posjekotine,
postavljanje zavoja.
razderane rane,
(rad u grupama).
stare rane, svježe
rane.
- Procjenjuje
mogućnost
postavljanja drena u
zavisnosti od rane.
Pokrivene povrede
- Razlikuje zatvorene - Razvija
- Definiše pojam
profesionalnu
pokrivene-zatvorene povrede.
odgovornost.
- Razlikuje stepen
povrede.
82
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Nabraja vrste
zatvorenih povreda.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
Preporuke za
izvođenje nastave
učenik
potresa (commotio)
u zavisnosti od
intenziteta sile koja
djeluje na tijelo.
- Razlikuje oblik
nagnječenja
(contusio).
- Razlikuje vidove
preloma (fraktura).
- Analizira stepen
oštećenja zgloba kod
uganuća (dystorsio).
- Razlikuje simptome
iščasenja (luxatio).
Prva pomoć i terapija pokrivenih povreda
- Razvija odgovornost - Vježba:
- Opisuje načine
- Razlikuje načine
- Imobilizacija zgloba.
u ispunjavanju
pružanja prve
pružanja prve
(rad u grupama)
radnih obaveza.
pomoći kod
pomoći kod
zatvorenih povreda.
zatvorenih povreda.
- Shvata tehniku
parenteralne
ishrane.
- Poznaje tehnike
konzervativnog
tretmana frakture i
analizira prednosti
operativnog
tretmana fraktura.
- Poznaje postupak
izvopđenja
imobilizacije zgloba
kod isčašenja.
- Zna način upotrebe
fiksativnog zavoja za
sanaciju distorzije
jačeg stepena.
83
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Korekcija papaka, kopita i zuba
- Poznaje postupak
- Obrazlaže značaj
ispravljanja oštrog
nepravilnosti kod
zubala.
zuba, kopita i
- Poznaje postupak
papaka za
korekcije
proizvodne
makazastog zubala.
sposobnosti
- Poznaje postupak
životinja.
korekcije
- Opisuje načine
stepenastog zubala.
zbrinjavanja
nepravilnosti kod
- Razlikuje djelove
zuba, kopita i
normalno razvijenog
papaka.
kopita.
- Nabraja instrumente - Razlikuje alat za
potrebne za
obrezivanje kopita i
korekciju.
njegove funkcije.
- Planira redovno
obnavljanje potkova.
- Razlikuje načine
korekcije nepravilno
izraslih papaka.
Obezrožavanje životinja
- Poznaje postupak
- Opisuje postupke
obezrožavanja.
primjene hemijskih
- Objašnjava značaj
sredstava koja se
obezrožavanja
koriste za
životinja koje se
sprečavanje rasta
gaje u farmskim
rogova.
uslovima.
- Poznaje postupak
izvođenja
kauterizacije
(paljenje) rožnog
pupoljka.
- Poznaje postupak
obezrožavanja
odraslih goveda.
Operativni zahvati
- Procjenjuje
- Navodi osnovne
primjenu određenih
operativne tehnike.
operativnih
- Opisuje operativne
postupaka u
zahvate.
zavisnosti od uslova.
- Nabraja hiruške
instrumente.
- Razlikuje hirurške
instrumente.
- Razlikuje oblike
krvarenja.
- Procjenjuje
primjenu opšte ili
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost - Instrumenti za
zapažanja.
korekciju.
- Razvija analitičnost.
- Razvija analitičko i
logičko misljenje.
- Posjeta farmi
goveda.
- Stiče sigurnost i
samopouzdanje.
- Razvija analitičko i
logičko misljenje.
- Hiruški instrumenti.
84
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
lokalne anestezije u
zavisnosti od
potrebe.
- Razlikuje otvorenu
od zatvorene metode
kastracije prasadi.
- Rješava problem
ingvinalne hernije.
- Poznaje postupak
izvođenja carskog
reza kod ovaca.
- Poznaje postupak
izvođenja
ruminotonije kod
goveda.
Infekcije (postoperativne)
- Razvija svijest o
- Razlikuje faktore
- Nabraja vrste
važnosti očuvanja
nastanka infekcije.
infekcija i njihove
zdravlja.
- Određuje terapiju
specifičnost.
hirurških infekcija.
- Nabraja faktore
nastanka infekcija. - Razlikuje apsces od
flegmone.
- Opisuje specifične
infekcije u hirurgiji - Poznaje postupak
izvođenja
sa njihovom
antitetanusne
kliničkom slikom.
zaštite.
- Opisuje našine
- Analizira problemom
zbrinjavanja
specifičnih infekcija. gasnih gangrena.
- Razlikuje
mehanizame
nastanka
aktinomikoze i
botriomikoze.
Terapeutski postupci
- Razvija pravilan
- Planira monitoring
odnos prema
hirurškog pacijenta.
- Nabraja važnije
zanimanju.
terapeutske
- Poznaje postupak
postupke.
pravljenja tople
- Opisuje tehniku
burove obloge za
izvodjenja pojedinih terapiju edema.
terapeutskih
- Poznaje postupak
postupaka.
primjene elastičnih
zavoja u terapiji
aseptičnih burzita.
- Poznaje način
ispiranje (lavažu)
zglobne šupljine kod
terapije infektivnog
artritisa.
85
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Analizira učinak
spoljne aplikacije
masti kod zapaljenja
tetiva.
- Određuje
postoperativni
tretman.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Andrić: Hirurgija za IV razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2007.
- J. Vasić: Osnovi veterinarske hirurgije, Veterinarski fakultet, Beograd, 1999.
- V. Dimić: Hirurgija, Beograd, 1979.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar i projektor, instrumenti za korekciju ihirurski instrumenti.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (najmanje po jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Fraktura (luxatio)
- Patologija
- Traume
- Terapija rane
- Farmakologija
- Antibiotici
- Antitetanusna zaštita
- Zarazne bolesti
- Tetanus
- Asepsa i antisepsa
- Obezrozavanje odraslih
goveda
- Prakticna nastava
- Priprema operacionog polja
- Metode fiksiranja goveda
86
1.2.13. ZARAZNE BOLESTI
1. Naziv predmeta: ZARAZNE BOLESTI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
66
66
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovnim pojmovima zaraznih bolesti.
- Sticanje znanja o uzročnicima zaraznih bolesti.
- Sticanje znanja o simptomatologiji zaraznih bolesti.
- Sticanje znanja o značaju prevencije zaraznih bolesti.
- Upoznavanje učenika sa dijagnostikom i terapijom kod zaraznih bolesti.
- Osposobljavanje učenika za učešće u radu na prevenciji zaraznih bolesti.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
87
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Pojam infektivnih i zaraznih bolesti
- Definiše opšte
- Razlikuje zarazne
- Razvija sposobnost
pojmove zaraznih
bolesti od zaraza.
zapažanja.
bolesti i zaraza.
- Pojašnjava termine
zaraznih i infektivnih
bolesti.
Epizootologija zaraznih bolesti
- Šematski prikazuje
- Razvija pozitivan
- Analizira izvore
- Definiše pojam
stav prema očuvanju kretanje uzročnika
zaraznih bolesti i
epizootologije.
zdravlja.
puteve prenošenja.
- Opisuje izvore
zaraznih bolesti.
- Prepoznaje primarne - Povezuje uzroke i
zaraznih bolesti.
posljedice.
i sekundarne izvore
- Opisuje puteve
zaraznih bolesti.
prenošenja zaraznih
bolesti.
- Objašnjava pojam
prijemljivog
organizma.
- Objašnjava pojam
epizootološke
anamneze.
- Pojašnjava termine
patogenosti i
virulencije.
Infekcija
- Razlikuje faze
- Razvija sposobnost
- Definiše pojam
infekcije.
opažanja.
infekcije.
- Povezuje uzroke i
- Nabraja i objašnjava - Analizira pojedine
faze infekcije.
posljedice.
pojmove proste,
složene, latentne
infekcije i recidiva.
- Nabraja faze
infekcije.
- Opisuje faze
infekcije.
- Pojašnjava termine
inficiranja,
inkubacije, opšte
reakcije, lokalne
reakcije,
ozdravljenja,
imuniteta i smrti.
Imunitet
- Definiše pojam
- Razlikuje vrste
- Razvija sposobnost - Šematski prikaz
imuniteta.
imuniteta.
opažanja.
hemijske strukture
- Nabraja vrste
- Razlikuje vrste
- Uočava važnost
monomera
imuniteta.
imunološkog
nauke u
imunoglobulina.
88
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Opisuje reakcije koje odgovora.
nastaju u organizmu - Shvata mehanizam
imunološkog
prilikom ulaska
odgovora.
mikroorganizama.
- Vrši komparaciju
- Objašnjava
između antigena i
mehanizam
antitijela.
imunološkog
- Shvata ulogu
odgovora.
imunoglobulina u
- Nabraja klase
stvaranju imuniteta.
imunoglobulina i
drugih
makromolekula koji
učestvuju u
imunološkoj reakciji.
Vakcine i serumi
- Razlikuje vakcine i
- Definiše pojam
imunie serume.
vakcina i imunih
- Upoređuje
seruma.
mehanizam dejstva
- Nabraja vrste
vakcina i imunih
vakcina.
seruma.
- Objašnjava
tehnologiju
proizvodnje vakcina.
- Objašnjava
mehanizam dejstva
vakcina.
- Demonstrira način
aplikacije vakcina.
- Nabraja vrste imunih
seruma.
- Objašnjava
tehnologiju
proizvodnje imunih
seruma.
- Objašnjava
mehanizam dejstva
imunih seruma.
Bolesti izazvane bakterijama
- Razlikuje uzročnike
- Nabraja uzročnike
bolesti.
bolesti izazvanih
- Analizira mehanizme
bakterijama.
nastanka bolesti.
- Nabraja i opisuje
uslove pod kojima se - Razlikujesimptome
pojedinih bolesti.
razvijaju uzročnici
- Razlikuje sredstva za
bolesti.
liječenje bolesti.
- Navodi načine koji
- Vrši komparaciju sa
dovode do pojave
bolestima slične
bolesti.
simptomatologije.
- Opisuje simptome
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
svakodnevnom
životu.
- Razvija logičko
zaključivanje.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pozitivno
procijenjuje važnost
novih saznanja iz
svoje struke.
- Usvaja načela
zdravog života.
- Razvija logičko
zaključivanje.
- Povezuje uzroke i
posljedice.
89
- Instrumenti za
kliničku
dijagnostiku.
- Sredstva za
aplikaciju ljekova i
vakcina.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
bolesti izazvanih
bakterijama.
- Opisuje
patoanatomske
nalaze bolesti
izazvanih
bakterijama.
- Opisuje načine i
navodi sredstva za
liječenje bolesti
izazvanih
bakterijama.
- Upoređuje ih sa
bolestima slične
simptomatologije.
Bolesti izazvane virusima
- Poznaje
- Definiše pojmove
epizootologiju i
bolesti izazvanih
patogenezu bolesti.
virusima.
- Analizira mehanizme
- Navodi uzročnike
nastanka bolesti.
bolesti prema
- Razlikuje simptome
familijama,
pojedinih bolesti.
rodovima i vrstama.
- Razlikuje
- Objašnjava
patomorfološke
epizootologiju i
promjene kod
patogenezu bolesti.
bolesti.
- Opisuje simptome
- Razlikuje sredstva za
bolesti izazvanih
liječenje.
virusim.
- Vrši komparaciju sa
- Nabraja i pisuje
drugim bolestima
patomorfološke
slične
promjene.
simptomatologije.
- Definiše načine
dijagnostike
pojedinih bolesti.
- Navodi sredstva za
liječenje.
- Upoznaje metode
suzbijanja i
iskorjenjivanja
bolesti.
Bolesti riba
- Razlikuje uzročnike
- Nabraja uzročnike
bolesti riba.
bolesti riba.
- Opisuje uslove pod - Razlikuje simptome
bolesti.
kojima se uzročnici
- Razlikuje metode
bolesti razvijaju.
liječenja i profilakse
- Opisuje uslove pod
bolesti.
kojima se bolest
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Povezuje uzroke i
posljedice.
- Razvija pozitivan
stav prema zdravlju.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Razvija osjećaj lične
odgovornosti prema
higijeni i zdravlju.
90
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
javlja.
- Upoznaje sa
kliničkim znacima
bolesti.
- Navodi načine
dijagnostikovanja
bolesti.
- Objašnjava načine
liječenja bolesti
riba.
- Opisuje metode za
sprečavanje pojave
bolesti.
Bolesti pčela
- Objašnjava etiologiju i epizootologiju
bolesti.
- Opisuje znake
bolesti.
- Objašnjava
dijagnostiku bolesti.
- Nabraja i opisuje
načine liječenja
bolesti.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razlikuje uzročnike - Razvija pravilan
bolesti.
odnos prema
Razlikuje kliničke
prirodnim naukama.
simptome bolesti.
- Razvija osjećaj za
Vrši komparaciju sa
očuvanje životne
drugim bolestima
sredine.
slične kliničke slike.
Razlikuje metode i
sredstva za
liječenje.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Dr B. S. Marković: Zarazne bolesti, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1997.
- Prof. dr Đ. Panjević: Zarazne bolesti virusne etiologije, Univerzitet u BeograduVeterinarski fakultet, 1991.
- Prof. dr Đ. Panjević: Zaraze domaćih životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Prof. dr M. Lolin: Zarazne bolesti životinja bakterijske etiologije, Univerzitet u
Beogradu, Veterinarski fakultet, 1991.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Panoi sa šematskim prikazima, instrumenti za kliničku dijagnostiku i sredstva za
aplikaciju lijekova i vakcina.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje po jedna ocjena u
svakomklasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
91
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Liječenje zaraznih bolesti
- Patomorfološke promjene
- Uzročnici bolesti virusne i
bakterijske etiologije
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Farmakologija
- Vrste lijekova
- Mehanizmi dejstva lijekova
- Oblici lijekova
- Načini aplikacije lijekova
- Patologija
- Obdukcija
- Biologija
- Morfologija i građa bakterija
i virusa
92
1.2.14. STOČARSTVO SA ISHRANOM
1. Naziv predmeta: STOČARSTVO SA ISHRANOM
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovnih znanja o selekciji domaćih životinja.
- Sticanje znanja o hranivima i vrstama obroka koji se koriste u stočarstvu.
- Sticanje znanja o ishrani različitih vrsta i kategorija domaćih životinja.
- Sticanje osnovnih znanja o načinu gajenja domaćih životinja.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje preduzetničkih sposobnosti u poljoprivredi.
93
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Uvod u nauku o domaćim životinjama
- Posjeta farmi
- Uočava važnost
- Navodi cilj nauke o - Razlikuje domaće
(upoznavanje
nauke u
životinje.
domaćim
različitosti domaćih
svakodnevnom
- Shvata pojam
životinjama.
životinja).
životu.
domestifikacije.
- Upoznaje pojam
- Shvata poreklo
domestifikacije.
domaćih životinja.
- Navodi porijeklo
domaćih žvotinja.
Selekcija
- Povezuje uzroke i
- Uočava na
- Objašnjava pojam
posljedice.
primjerima značaj
selekcije.
selekcije.
- Opisuje masovnu i
- Razlikuje masovnu
individualnu
od individualne
selekciju.
selekcije.
Obrok – vrste obroka
- Proračunava prost i - Razvija svijest o
- Definise obrok.
značaju zdrave
- Navodi vrste obroka. složen obrok.
- Određuje koeficijent ishrane za očuvanje
- Objašnjava
zdravlja.
svarljivosti po
određivanje
direktnoj i
koeficijenta
indirektnoj metodi.
svarljivosti po
- Ocenjuje kvalitet
direktnoj i
obroka.
indirektnoj metodi.
Mjere produktivne vrijednosti hraniva
- Ocenjuje vrijednost - Razvija preciznost.
- Nabraja mjere
hraniva.
produktivne
vrijednosti hraniva. - Proračunava TDN,
skrobni ekvivalent,
- Objašnjava TDN,
ovsenu jedinicu i
skrobni ekvivalent,
ječmenu jedinicu.
ovsenu jedinicu i
- Ocjenjuje i
ječmenu jedinicu.
upoređuje dobijene
- Obrazlaže značaj
vrijednosti
ocjene produktivne
produktivne
vrijednosti hraniva.
energije.
Potencijalne vrijednosti hraniva
- Razvija preciznost.
- Razlikuje mjere
- Nabraja mjere za
potencijalne
određivanje
vrijednosti hraniva.
potencijalne
vrijednosti hraniva. - Određuje bruto
- Definiše i objašnjava svarljivu
metabolitičku i neto
bruto energiju.
energiju.
- Objašnjava pojam
- Ocjenjuje
svarljive
potencijalnu
metabolitičke i neto
94
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
vrijednost hraniva.
energije.
- Objašnjava pojam
uzdrzne i
produkcione
energije.
Bilansi u ishrani
- Razlikuje bilanse u - Navodi bilanse u
ishrani.
ishrani.
- Vrednuje bilans
- Objašnjava bilans
azota i ugljenika.
azota.
- Vrednuje bilans
- Objašnjava bilans
energije.
ugljenika.
- Objašnjava bilans
energije.
Organska hraniva
- Razlikuje organska
- Nabroja organska
hraniva.
hraniva.
- Razlikuje
- Obrazlaže važnost
karakteristike biljnih
organskih hraniva.
od životinjskih
- Opisuje biljna
organskih hraniva.
organska hraniva.
- Opisuje životinjska - Uočava na
primjerima važnost
organska hraniva.
odredjenih hraniva u
ishrani.
Neorganska hraniva
- Razlikuje neorganska - Nabraja i opisuje
hraniva.
neorganska hraniva.
- Ocenjuje važnost
- Objašnjava značaj
pojedinih
neorganskih hraniva
neorganskih hraniva
u ishrani životinja.
u ishrani životinja.
Hraniva industrijskog porijekla – nus produkti
- Razlikuje nus
- Nabraja nus
produkte različitih
produkte različitih
industrija u ishrani
industrija bitnih u
životinja.
ishrani životinja.
- Vrednuje značaj nus
- Opisuje korišćenje
produkata različitih
pojedinih nus
industrija u ishrani
produkata u ishrani
žvotinja.
životinja.
95
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razvija sposobnost
zapažanja.
- Rad na terenu
(razlikovanje biljnih
od životinjskih
hraniva).
Pozitivno ocenjuje
važnost novih
saznanja iz svoje
struke.
- Posjeta fabrici
stočne hrane.
Razvija analitičnost i - Obilazak mlina
logičko mišljenje.
industrije piva,
šećera i mlijeka.
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Govedarstvo
- Nabraja i opisuje
domaće rase goveda.
- Nabraja i opisuje
strane rase goveda.
- Opisuje proizvodne
tipove u
govedarstvu.
- Opisuje
obilježavanje i
matično
knjigovodstvo.
Ishrana u govedarstvu
- Objašnjava
specifičnost u ishrani
goveda.
- Opisuje ishranu
krava muzara, teladi
i bikova.
- Upoznaje način
tovljenja junadi i
starih grla.
Svinjarstvo
- Nabraja i opisuje
domaće rase svinja.
- Nabraja i opisuje
strane rase svinja.
- Opisuje proizvodne
tipove u svinjarstvu.
- Objašnjava izbor
nerastova i svinja za
priplod.
Ishrana svinja
- Opisuje specifičnosti
i potrebe svinja u
ishrani.
- Opisuje ishranu
svinja po
kategorijama.
Živinarstvo
- Navodi vrste živine;
- Opisuje rase
kokošaka.
- Opisuje rase patki,
guski i ćurki.
- Opisuje proizvodnju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razlikuje domaće i - Razvija pravilan
- Obilazak farme kava.
strane rase goveda.
odnos prema
- Razlikuje proizvodne prirodnim naukama.
tipove u
govedarstvu.
- Razlikuje načine
obilježavanja.
- Procjenjuje potrebu
primjene određene
metode
obilježavanja u
zavisnosti od uslova.
- Razlikuje ishranu
- Razvija sposobnost
krava muzara, teladi opažanja.
i bikova.
- Razlikuje tov junadi i
starih grla.
- Mogućnost
nadgledanja tova
junadi na farmi.
- Razlikuje domaće i - Razvija odgovornost. - Obilazak farme
strane rase svinja.
svinja.
- Razlikuje proizvodne
tipove u svinjarstvu.
- Vrednuje izbor
nerasta za rasplod.
- Stiče samopouzdanje
- Uočava na
primjerima
i sigurnost.
specifičnost ishrane
pojedinih kategorija
svinja.
- Razvija sposobnost
- Razlikije vrste
opažanja.
živine.
- Razlikuje rase
kokošaka.
- Razlikuje rase patki,
guski i ćurki.
96
- Obilazak farme koka
nosilja.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
hibrida u živinarstvu.
Ishrana živine
- Navodi zahtjeve
živine u organskim i
neorganskim
materijama.
- Opisuje ishranu
živine po
kategorijama.
Konjarstvo
- Opisuje
karakteristike
eksterijera konja.
- Nabraja i opisuje
strane i domaće
rase.
- Navodi opremu,
pribor i alat koji se
koristi u konjarstvu.
Ishrana konja
- Navodi potrebe
konja u hrani po
kategorijama.
- Opisuje ishranu
konja po
kategorijama.
Ovčarstvo
- Nabraja i opisuje
domaće i strane rase
ovaca.
- Opisuje runo i navodi
osobine vunskog
vlakna.
- Opisuje mrkanje i
jagnjenje ovaca.
Ishrana ovaca
- Navodi potrebe
ovaca u hrani.
- Opisuje ishranu
ovaca po
kategorijama.
Ribarstvo
- Opisuje važnije
slatkovodne ribe.
- Opisuje važnije ribe
mora i okeana.
- Opisuje ishranu i
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Poznaje potrebe u
ishrani različitih
kategorija živine.
- Stiče samopouzdanje
i sigurnost.
- Razlikuje rase konja. - Razvija sposobnost
opažanja.
- Ocjenjuje starost
konja vizuelno i po
zubima.
- Razlikuje pribor i
opremu u
konjarstvu.
- Poznaje potrebe
konja u hrani po
kategorijama.
- Razlikuje ishranu
konja po
kategorijama.
- Posjeta ergeli.
- Zubalo konja.
- Razvija analitičnost.
- Razlikuje rase ovaca. - Povezuje uzroke i
posljedice.
- Shvata važnost
osobina vunskog
vlakna i runa.
- Poznaje način
jagnjenje ovaca.
- Razlikuje ishranu
ovaca po
kategorijama.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Obilazak farme
ovaca.
- Navikava se na
pridržavanje propisa.
- Razlikuje najvažnije - Stiče samostalnost i - Rad na ribnjaku
(ishrana i
slatkovodne i morske sigurnost.
reprodukcija ribe).
vrste riba.
- Poznaje način
mriješćenja i ishrane
97
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
mriješćenje
pojedinih vrsta riba.
pojedinih vrsta riba.
Pčelarstvo
- Razvija pravilan
- Shvata značaj
- Navodi značaj
odnos prema
pčelarstva i koristi
pčelarstva za
zanimanju.
od pčela.
privredu i društvo.
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- N. Mitić, V. Petrović: Stočarstvo za srednje škole, Zavod za udzbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2003.
- R. Jovanović, B. Simović, M. Milojić: Stočarstvo sa ishranom, Zavod za udzbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2003.
- Dr D. Nikolić, dr B. Simović: Opšte stočarstvo, Naučna knjiga, Beograd, 1989.
- Dr M. Petrović: Stočarstvo, Poljoprivredni fakultet, Beograd, 2002.
- Dr M. Petrović, mr D. Radojković: Stočarstvo (praktikum), Poljoprivredni fakultet,
Beograd, 2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar i projektor i zubalo konja.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno- najmanje po jedna ocjena u
svakomklasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Obrok – vrste obroka
- Ishrana životinja po
kategorijama
- Ribarstvo
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zoohigijena
- Pravilna i nepravilna ishrana
- Zarazne bolesti
98
- Bolesti riba
- Imunitet
1.2.15. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
72
180
252
21
210
21
714
Ukupno
72
180
252
231
735
Praktična nastava: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o načinu čuvanja i skladištenje lijekova.
- Osposobljenost za peroralnu i perenteralnu aplikaciju lijekova.
- Sticanje znanja o obdukciji domaćih životinja.
- Sticanje znanja za rad u porodiljstvu domaćih životinja.
- Sticanje znanja o pregledu životinja.
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hirurgije domaćih životinja.
- Sticanje osnovnih znanja o hranivima.
- Osposobljenost za pomoć veterinaru pri pregledu, postavljanju dijagnoze i
liječenju životinja.
- Osposobljenost za obavljanje tehničkih poslova iz oblasti veterinarske medicine.
- Osposobljenost za njegu, ishranu i higijenu životinja kao i higijenu objekata i
pribora.
- Ovladavanje tehnikom vjestačkog osjemenjivanja domaćih životinja.
- Osposobljenost za primjenu sredstava zaštite na radu.
- Sticanje radnih navika i odgovornosti prema zadatim obavezama.
- Razvijanje navike timskog rada.
99
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Upoznavanje građe ćelije
- Opisuje građu ćelije. - Prepoznaje djelove - Razvija sposobnost
zapažanja.
ćelije.
- Ilustruje djelove
- Crta organele u
ćelija.
- Utemeljuje znanje o ćelijama.
organelama u ćeliji. - Ocjenjuje važnost
diobe ćelija.
Pravljenje mikroskopskih preparata
- Prepoznaje djelove - Razvija
- Upoznaje djelove
sistematičnost u
mikroskopa.
mikroskopa.
radu.
- Demonstrira rad sa - Planira redosljed
radnji pri izradi
mikroskopom.
mikroskopskih
- Obrazlaže način
pravljenja preparata preparata.
- Rukuje
ćelija i tkiva.
mikroskopom.
Upoznavanje kostura životinja
- razvija preciznost.
- Navodi vrste kostiju - Razlikuje kosti.
duge, pljosnate i
- Uočava raspored
kratke kosti.
kostiju na trupu.
- Objašnjava raspored
kostiju na skeletu
životinja.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Mikroskop sa
preparatima.
- Prepoznavanje
kostiju na kostura
konja, svinje i
govečeta.
- Oblikovanje kostura
od razdvojenih
kostiju kostura neke
životinje.
Upoznavanje mišića životinja i njihovo odvajanje
- Razvija sposobnost - Živi model životinje.
- Analizira raspored
- Navodi mišiće po
zapažanja.
mišića po funkciji.
funkcijama.
- Seciranje trupa
- Objašnjava raspored - Uočava raspored
mrtve životinje.
mišića na tijelu
mišića po regijama.
- Objašnjava raspored životinja po
regijama.
mišića na tijelu.
- Uočava mišiće na
tijelu životinje.
Topografska anatomija
- Poznaje topografsku - Stiče samopouzdanje
- Objašnjava pojam
anatomiju.
i sigurnost.
topografske
- Interpretira
anatomije.
topografske
- Opisuje topografske
elemente na glavi,
elemente na glavi,
trupu i nogama.
trupu i nogama.
Određivanje krvnih grupa
- Nabraja krvne grupe. - Razlikuje krvne
- Navikava se na
- Biohemijska
- Demonstrira
grupe.
tačnost.
laboratorija.
određivanje krvnih - Dokazuje analizom
100
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
krvi krvne grupe.
grupa.
- Obrazlaže dobijene - Vrednuje dobijene
rezultate.
rezultate.
Ocjenjivanje fiziološke funkcije – organizma
- Seciranje životinje.
- Objašnjava fiziološke - Razlikuje fiziološke - Uočava važnost
nauke u
funkcije u grudnoj,
funkcije grudne,
svakodnevnom
karličnoj i trbušnoj
trbušne i karlične
životu.
duplji.
duplje.
- Rezimira važnost tih - Uočava raspored
organa.
funkcija u očuvanju
života organizma.
Mjerenje pulsa
- Određuje puls.
- Razvija pozitivan
- Objašnjava pojam
- Aparat za mjerenje
pulsa.
- Ocjenjuje vrijednost stav prema zdravlju. pulsa i pritiska.
- Demonstrira
tih rezultata i njihov
opipavanje pulsa i
uticaj na zdravlje
izvještava o
životinja.
dobijenim
rezultatima.
101
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Lijekovi, način čuvanja i skladištenja
- Defininiše pojam
- Razlikuje različite
lijeka i njegovu
oblike lijeka.
upotrebu.
- Razlikuje uslove
- Upoznaje hemijski
skladištenja lijekova.
sastav lijeka.
- Skladišti lijekove u
- Navodi različite
ambulanti i na
oblike lijeka.
terenu.
- Objašnjava i
- Uočava posljedice
demonstrira načine
nepravilnog čuvanja
čuvanja lijeka u
i skladištenja
veterinarskoj
lijekova.
ambulanti i na
terenu.
- Navodi uslove
skladištenja lijekova.
Koprološka pretraga
- Uzima feces za
- Definiše pojam
koprološke pretrage. analizu na različite
načine.
- Objašnjava način
uzimanja fecesa za - Priprema feces za
analizu.
analizu.
- Objašnjava način
- Izvodi makroskopski i
pripreme fecesa za
mikroskopski pregled
analizu.
preparata.
- Demonstrira
pravljenje
kopročoškog
preparata.
- Objašnjava
makroskopski i
mikroskopski pregled
preparata.
Peroralna i parenteralna aplikacija lijekova
- Rukuje sredstvima za - Definiše pojam
peroralne aplikacije
peroralnu aplikaciju
lijeka.
lijeka.
- Nabroja oblike
- Izvodi peroralnu
lijekova za peroralnu aplikaciju.
- Razlikuje načine
aplikaciju.
parenteralne
- Demonstrira načine
aplikacije lijeka.
pripreme lijeka za
peroralnu aplikaciju. - Rukuje sredstvima za
- Navodi sredstva sa
parenteralnu
kojima se vrši
aplikaciju lijeka.
peroralne aplikacije - Izvodi parenteralnu
lijeka.
aplikaciju.
- Objašnjava
102
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Uočava važnost
očuvanja kvaliteta.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Rad u veterinarskoj
ambulanti.
Uviđa važnost nauke - Korišćenje
u svakodnevnom
mikroekopa.
životu.
Uviđa vezu teorije i
prakse.
Razvija sigurnost i
odgovornost u radu.
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
peroralnu aplikaciju
lijeka kod različitih
vrsta životinja.
- Definiše pojam
parenteralne
aplikacije lijeka.
- Nabroja oblike
lijekova za
parenteralnu
aplikaciju.
- Objašnjava
parenteralnu
aplikaciju lijeka sa
posebnim naglaskom
na mjesta davanja
lijeka.
Obdukcija i instrumenti za obdukciju
- Prepoznaje razloge - Razvija sposobnost
- Definiše pojam
opažanja.
zbog kojih se vrši
obdukcije.
obdukcije.
- Povezuje uzroke i
- Upoznaje razloge
- Prepoznaje uslove za posljedice.
vršenja obdukcije.
- Opisuje uslove pod
vršenje obdukcije.
kojima se vrši
- Identifikuje
obdukcija.
postmortalne
- Pojašnjava termine
promjene na
vezane za obdukciju. organima.
- Vodi obdukcioni
- Objašnjava način
protokol.
vršenja obdukcije i
- Razlikuje
redosljed
instrumente i načine
postmortalnog
korišćenja
pregleda organa.
instrumenata za
- Objašnjava način
vođenja obdukcionog obdukciju.
protokola.
- Nabraja instrumente
i objašnjava način
koriščenja
instrumenata za
obdukciju.
Uzimanje pakovanje i čuvanje patološkog materijala
- Razvija osjećaj lične
- Shvata pojam
- Definiše pojam
odgovornosti prema
patološkog
patološkog
higijeni i zdravlju.
materijala.
materijala.
- Razvija osjaćaj za
- Određuje načine
- Objašnjava načine
uzimanja patološkog uzimanja patološkog očuvanje životne
sredine.
materijala.
materijala.
- Uzima patološki
- Objašnjava način
- Razvija osjećaj o
materijal.
pakovanja u
potrebi zaštite na
- Identifikuje uslove
zavisnosti od vrsta
radu.
103
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
za čuvanje
patološkog
patološkog
materijala.
materijala.
- Navodi uslove
čuvanja patološkog - Shvata važnost lične
bezbjednosti
materijala.
prilikom rukovanja
- Definiše uslove za
patološkim
bezbjednu
materijalom.
manipulaciju
- Prepoznaje
patološkim
posljedice
materijalom.
neadekvatnog
- Upoznaje moguće
rukovanja
rizike neadekvatne
patološkim
manipulacije
materijalom.
patološkim
- Koristi opremu za
materijalom.
bezbjedan rad sa
- Nabraja opremu za
patološkim
bezbjedan rad sa
materijalom.
patološkim
materijalom.
104
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Instrumenti za rad u porodiljstvu
- Razumije odnos
- Samostalno
- Upoznaje se sa
tehnike i prirode.
identifikuje
instrumentima
instrumente.
potrebnim za rad u
- Rukuje pravilno sa
porodiljstvu.
instrumentima.
- Upoznaje se sa
- Izvodi pravilnu
opremom u
pripremu
porodiljstvu.
instrumenata za
upotrebu i čuvanje.
Pregled u porodiljstvu
- Prepoznaje estrus
- Uviđa vezu između
- Objašnjava estrus,
krava.
teorije i prakse.
znake i otkrivanje.
- Objašnjava pravilno - Analizira uočena
izvođenje vaginalnog stanja i objektivne - Stiče
nalaze.
samopouzdanje.
pregleda kod
- Izvodi pravilan prilaz
domaćih životinja.
i pravilnu pripremu
- Objašnjava način
izvodjenja rektalnog za pregled.
- Izvodi pregled i
pregleda polnih
saopštava nalaz.
organa domaćih
- Planira izvođenje
životinja.
kateterizacije
- Objašnjava način
cerviksa i pravilno ga
izvođenja
kateterizacije
izvodi.
cerviksa uz rektalnu
fiksaciju.
Pregled na graviditet
- Planira pregled,
- Objašnjava način
dijagnostikovanja
pravilno izvodi
graviditeta kod
zaštitu pomoćnog
krava, ovaca
osoblja, sebe,
krmača, kobila, kuja životinje i opreme.
i mačaka.
- Vrsi pregled krave na
graviditet rektalnim
putem.
Pomoć pri porođaju
- Vrši pripremu
- Objašnjava način
pripreme i korišćenja instriumenata.
- Izvodi pregled
instrumenata za
porođajnog kanala.
porođaj.
- Planira red
- Upoznaje način
postupaka u
pripreme akušera za
pružanju pomoći pri
pružanje pomo.
porođaju.
- Upoznaje način
- Koriguje nađene
pripreme životinje
nepravilnosti.
za porođaj i
- Stiče
samopouzdanje.
- Uviđa vezu teorije i
prakse.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Instrumenti i oprema
za rad u
porodiljstvu.
- Posjeta farmi;
- Posjeta klanici i
ambulanti.
- Učenik upoređuje
svoj nalaz pregleda
sa nalazom drugih
učenika.
- Učenik izvodi
kateterizaciju prvo
na anatomskim
preparatima uzetim
sa klanice a onda na
životinjama
privedenim za
klanje.
- Nastavu se izvodi na
farmama ili u
klaničnim depoima.
- Učenik zapisuje
nalaz i upoređuje ga
sa nalazom drugih
učenika.
- Razvija osjećaj
odgovornosti.
- Razvija sposobnost
logičkog
zaključivanja.
- Razvija pravilan
odnos prema
zanimanju.
105
- Posjeta farmi.
- Korišćenje opreme
za porođaj.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
pružanje pomoći.
- Demonstrira vještinu
kerekcije
nepravilnosti
položaja ploda.
- Objašnjava pravilan
postupak sa
porodiljom u toku i
poslije porđaja.
- Objašnjava pravilan
postupak sa
novorođenčetom
(odstranjivanje
aspirirarne plodove
vode, reanimaciju,
obradu pupcane
vrpce, pravilan
podoj).
Pomoć u puerperijumu
- Demonstrira
pružanje pomoći kod
zaostajanja
posteljice.
- Objašnjava pravilnu
pomoć kod
prolapsusa vagine i
uterusa.
- Upoznaje uzroke
nastajanja MMA
sindroma i način
preveniranja i
terapiranja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Ispravlja
nepravilnosti pri
poradjanju i izvodi
pravilno prihvatanje
novorodjenčadi.
Izvodi pravilnu
pripremu životinje i
akušera za
otklanjanje zaostale
posteljice.
Vrši korekciju
nepravilnosti
prolapsusa vagine i
materice.
Analizira uzroke MMA
sindroma i predlaže
pravilnu ishranu i
njegu sa analizom
koričćenih hraniva.
Patologija mliječne žlijezde i sterilitet
- Izvodi cmt test na
- Objašnjava
zdravim i oboljelim
dijagnosticiranje
kompleksima
mastitisa i terapiju.
vimena.
- Objašnjava način
rješavanja povreda - Izvodi pravilnu
intramamaru
vimena.
aplikaciju i
- Objašnjava način
kateterizaciju sisnog
otkrivanja i metode
kanala i ugrađivanje
liječenja steriliteta
bikanile.
(subestralno i
- Vrši intrauterino
postestralno).
ubacivanje lijekova.
Pristupanje, obaranje i fiksiranje životinja
- Demonstrira pravilan - Planira i izvodi
prilaz životinji.
prilaz, obaranje i
- Razvija osjećaj
odgovornosi.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta farmi svinja i
krava.
- Razvija odgovornost - Rad u veterinarskoj
ambulanti ili na
prema higijeni i
farmi.
zdravlju.
- Razvija odgovornost.
- Navikava se na
106
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
timski rad.
- Demonstrira metode fiksiranje životinje.
fiksacije i obaranja - Analizira greške i
životinja.
najčešće propuste u
fiksaciji i obaranju
životinja.
Pregled životinje- trijas
- Razvija temeljitost u - Učenik mjeri trijas i
- Izvodi planirani
- Obrazlaže i
radu.
uporedjuje dobijene
pregled uz
demonstrira
rezultate sa
uzimanje anamneze, korišćenje
rezultatima drugih
anamneze.
spoljašnji pregled,
učenika.
- Mjeri trijas.
pregled limfnih
- Analizira najčešće
čvorova, vidljivih
propuste u pregledu
sluznica i kože.
životinja.
- Objašnjava način
uzimanje trijasa.
- Demonstrira
sondiranje,
troakiranje i pregled
na strana tijela.
Liječenje rana –asepsa i antisepsa
- Razvija osjećaj
- Razlikuje
- Upoznaje
odgovornosti.
instrumente za
instrumente za
obradu rana.
šivenje rana.
- Analizira postupke
- Objašnjava način
pri obradi rana.
sprovođenja aspese
- Analizira posljedice
ii uz osvrt na
ne pridrzavanja
korišćenje
principa asepse i
dezinfekcionih
antisepse.
sredstava.
Sterilizacija i dezinfekcija
- Izvodi dezinfekciju i - Preuzima
- Objašnjava način
odgovornost za
sterilizaciju uz
izvođenja
sopstveno zdravlje.
pravilnu pripremu.
dezinfekcije
operacionog polja
(pripremu
operaciong polja,
priprema ruku,
primjenu
dezinfekcionih
sredstva).
- Objašnjava način
dezinfekcije objekta
i vozila.
- Objašnjava način
izvođenja
sterilizacije.
Trihinoskopski pregled, uzimanje krvi i mokraće za laboratorijski pregled, pakovanje
patoanatomskog materijala za laboratorijski pregled
107
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Vrši pravilno
- Demonstrira
uzorkovanje za
uzimanje uzroka za
trihonoskopiju.
trihinoskopski
- Izvodi pripremu
pregled.
trihinoskopiskih
- Demonstrira
pločica.
pripremu uzorka za
- Izvodi mjerenje
trihinoskopiju i
uzorka za vjestačku
vještačku digestiju.
digestiju.
- Demonstrira
uzimanje krvi i urina - Izvodi vađenje krvi.
- Analizira posljedice
kod domaćih
neodgovornog i
životinja za
pogrešnog uzimanja,
laboratorijski
obrade i pakovanja
pregled.
materija za
- Objašnjava način
labaratoriski i
pravilnog pakovanja
parazitološki
uzorka
pregled.
patoanatomskog
materijala za
laboratorijsku i
parazitološku
analizu.
Kabasta i koncentrovana hraniva
- Prepoznaje hraniva i
- Nabraja kabasta i
razlikuje njihove
koncentrovana
karakteristike.
hraniva i navodi
- Prepoznaje
njihove
pokvarena hraniva.
karakteristike.
- Analizira posljedice
- Upoznaje
upotrebe pokvarene
tehnologiju
hrane.
spravljanja stočne
hrane.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija odgovornost i
preciznost u radu.
- Razvija ekološku
svijest.
- Shvata važnost
pravilne ishrane.
- Uviđa važnost
očuvanja kvaliteta.
108
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta fabrici
stočne hrane.
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Otkrivanje estrusa
- Razlikuje estrus od
- Objašnjava
ostalih faza polnog
otkrivanje estrusa.
ciklusa.
- Nabraja faze polnog
- Uočava spoljne
ciklusa.
manifestacije
estrusa.
- Upoređuje nalaz pri
rektalnom pregledu
kod krave u estrusu i
krave van estrusa.
Vještačko osjemenjavanje
- Objašnjava tehniku - Proračunava pravi
izvođenja vještačkog momenat za
vještačko
osjemenjavanja
osjemenjavanje.
krava.
- Obralaže prednosti - Rukuje kontejnerom
za čuvanje duboko
vještačkog
zamrznutog sjemena.
osjemenjavanja nad
prirodnim
- Analizira eventualne
pripustom.
neuspjehe kod
- Opisuje način
vještačkog
čuvanja i
osjemenjavanja.
skladištenja sjemena - Knjiži sva izvršena
osjemenjivanja.
za vještačko
- Formira bazu
osjemenjavanje.
podataka
- Objašnjava način
osjemenjenih krava.
vođenja evidencije
kod vještačkog
osjemenjavanja.
Kastracija muških i ženskih životinja
- Objašnjava tehnike - Izvodi fiksaciju
životinje za
kastracije muških i
kastraciju.
ženskih životinja
- Određuje kojom će
(svinja).
metodom
- Nabraja stručne
(otvorenom ili
greške pri izvođenju
zatvorenom) vršiti
kastracije.
kastraciju.
- Upotrebljava
hirurške instrumente
namijenjene za
kastraciju.
- Vrši korekciju
grešaka nastalih pri
izvođenju kastracije.
Korekcija papaka
- Obrazlaže značaj
- Identifikuje životinje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Razvija spretnost,
tačnost i radnu
odgovornost.
- Kontejner za čuvanje
duboko zamrznutog
sjemena.
- Kateteri za vještaško
osjemenjavanje.
- Uviđa vezu teorije i
prakse.
- Hirurški instrumenti.
- Pribor za fiksiranje
životinja.
- Razvija spretnost,
- Hirurški instrumenti
109
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
tačnost i radnu
dobrog zdravstvenog kod kojih je
odgovornost.
neophodno izvršiti
stanaj papaka za
korekciju papaka.
proizvodnju i
- Izvodi fiksiranje
reprodukciju
životinje radi
životinja.
- Demonstrira tehniku izvođenja korekcije
papaka.
korekcije papaka.
- Upotrebljava
instrumente za
korekciju.
Vakcine i serumi
- Rukuje vakcinama i - Razvija odgovornost i - Objašnjava značaj
vakcinacije životinja serumima na
preciznost.
odgovarajući način.
protiv zaraznih
- Izvodi peroralnu
bolesti.
vakcinaciju i
- Objašnjava
parenteralnu
mehanizam
vakcinaciju životinja.
djelovanja seruma.
- Pravilno skladišti
vakcine i serume.
Specijalne metode kliničkog pregleda
- Identifikuje zvučne - Razvija sposobnost - Upoznaje tehniku
prenošenja teorijskih signale pri radu sa
rada sa metal
metal detektorom,
detektorom.
znanja u praksu.
kod stranih tijela u
- Objašnjava tehnike
predželucima.
sondiranja domaćih
- Izvodi ostale tehnike
životinja.
proba na strana
- Objašnjava tehniku
tijela u
ultrazvučnog
predželucima
pregleda.
- Rukuje sondom za
sondiranje velikih
prežvara.
- Rukuje drugim
vrstama sondi za
sondiranje domaćih
životinja.
Ishrana životinja po kategorijama
- Razlikuje potrebe u - Navikava se na
- Navodi potrebe u
povezivanje
hranljivim
hranljivim
činjenica.
materijama mlečnih
materijama za
od tovnih grla.
pojedine kategorije
- Vrši korekciju obroka
kod svih vrsta
zasušenih krava.
domaćih životinja.
- Određuje vrijeme
odbijanja prasadi i
teladi od sise.
- Normira obroke za
različite kategorije.
110
Preporuke za
izvođenje nastave
za korekciju.
Pribor za fiksiranje
životinja.
Vakcine i serumi.
Frižider za čuvanje
vakcina i seruma.
Metal detektor.
Razne vrste sondi za
sondiranje domaćih
životinja.
Ultrazvučni aparat.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Shvata značaj
pravilnog
skladištenja hrane za
životinje u prevenciji
trovanja hranom.
Inkubatori i inkubiranje pilića
- Poznaje
- Objašnjava način
temperaturni režim
rada inkubatora.
rada inkubatora.
- Objašnjava odgoj
- Izvodi odgajanje
pilića pod
pilića pod
vještačkom
vještačkom kvočkom.
kvočkom.
- Objašnjava način
- Određuje pol
određivanja pola
jednodnevnih pilića.
jednodnevnih pilića. - Upotrebljava
- Upoznaje dužinu
odgovarajuća
inkubiranja kod
dezinfekciona
pojedinih vrsta
sredstva za
domaće živine.
dezinfekciju
- Objašnjava način
inkubatora po
održavanja
završenom
inkubatora.
inkubiranju.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Inkubator.
- Dezinfekciona
sredstva.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- N. Mitić, V. Petrović: Stočarstvo za srednje škole, Zavod za udzbenike i nastavna
sredstva Beograd, 2003.
- Dr Z. Stojanović i dr Z. Vukićević: Zoohigijena, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2007.
- N. Sijočki: Anatomija i histologi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1970.
- V. Miljković: Porodiljstvo za III razred veterinarske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- Prof. Dr V. Miljković: Porodiljstvo, sterilitet i veštačko osemenjavanje domaćih
životinja, Veterinarski fakultet, Beograd, 1994.
- Dr M. Petrović, dr V. Litričin: Unutrašnje bolesti domaćih životinja za IV razred
veterinarske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.
- W. Bols: Opšta hirurgija za veterinare, prevod sa njemačkog, 1950.
- Dr I. Rajić i saradnici: Ishrana domaćih životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1987.
- R. Jovanović, B. Simović, M. Milojić: Stočarstvo sa ishranom, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2003.
- Dr S. Šibolić, dr Lj. Cvetković: Parazitske bolesti domaćih životinja, Veterinarski
fakultet, Beograd, 1990.
- B. Marković: Porodiljstvo domaćih životinja, Naučna knjiga, Beograd 1991.
- Đ. Panjević: Zarazne bolesti domaćih životinja virusne etiologije, Veterinarski
fakultet, Beograd 1991.
- B. Đukić: Sudska veterinarska medicina, Univerzitet u Beogradu, 1991.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Kostur (model) domaćih životinja, dio praktične nastave se izvodi u kabinetu
(ambulanti) sa opremom i materijalima za rad u veterinarskoj ambulanti.
111
- Napomena: Ukoliko škola ne posjeduje opremljen kabinet preporučuje se posjeta
veterinarskoj ambulanti.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno- najmanje jedna ocjena u klasifikacionom
periodu.
- Provjera znanja vrši se na osnovu praktičnog rada učenika koji uključuje
zalaganje, odgovornost pri samostalnom i timskom radu, povezivanje
stečenihznanja, snalažljivost i spretnost uz obavezno vođenje dnevnika rada.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine i urađen dnevnik rada.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar;
- diplomirani inženjer stočarstva (IV godina).
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Sastavljane obroka za
zasušene krave
- Puls i određivanje krvne
grupe
- Kabasta i koncentrovana
hranjiva
- Topografska anatomija
- Lijekovi i način čuvanja i
skladištenja
- Peroralna i parenteralna
aplikacija lijekova
- Obdukcija i instrumenti za
obdukciju
- Instrumenti u porodiljstvu
- Pregledi u porodiljstvu
- Pomoć pri porodjaju i
oboljenja mliječne žlijezde
- Vjestačko osjemenjavanje
krava
- Pristupanje i pregled
životinja
- Asepsa – antisepsa,
dezinfekcija sterilizacija
- Kastracija nerasta
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Stočarstvo sa ishranom
- Ishrana mliječnih grla
- Srce i organi krvnog sistema
- Sastavljanje obroka
- Anatomija domaćih životinja - Kostur životinja
- Farmakologija
- Lijek-otrov, definicija,
porijeklo, čuvanje
- Način aplikacije lijeka
- Patologija
- Postmortalna dijagnoza
- Porodiljstvo
- Pravilna upotreba
instrumenata
- Izvođenje pregleda,
pružanje pomoći porodilji,
terapija mliječne žlijezde
- Polni ciklus krave
- Savladavanje vještine
fiksacije životinje
- Pravila pregleda, vještina
sondiranja, troakiranja
- Priprema operacionog polja,
obrada rana, sterilizacija
- Otvorena metoda kastracije
muških životinja
- Unutrašnje bolesti domaćih
životinja
- Hirurgija
112
Znanja
- Trihinoskopski pregled
- Koprološka pretraga
- Vakcinacija
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Trihinoskopija, vjestačka
- Parazitske bolesti
digestija
- Dijagnostika parazitskih
bolesti
- Zarazne bolesti
- Mrtve vakcine
113
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1 STRANI JEZIK II
Napomena:
Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedeljno za sve 4 godine – predmetni katalozi su u nadležnosti
Zavoda za školstvo.
114
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
58
14
58
14
Ukupno
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.
- Razvoj svijesti o značaju zaštite životne sredine.
- Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode.
- Usvojiti znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine.
- Razvoj svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne sredine.
- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.
115
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Navikava se da
- Definiše pojmove:
- Ukazuje na
povezuje uzroke i
ekologija, životna
međusobnu
posljedice.
sredina, ekološki
zavisnost žive i
faktori.
nežive prirode.
- Određuje elemente
životne sredine.
- Uočava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i
biocenoze.
Ekologija populacije
- Uočava osnovne
- Definiše pojmove:
karakteristike
populacija i
populacije.
ekološka
- Shvata pojam
ravnoteža.
opterećenosti
- Upoznaje faktore
populacije.
koji određuju
- Upotrebljava
strukturu
pojam ekološke
populacije.
ravnoteže i
obrazlaže na
primjeru
međusobnu
zavisnost činilaca
sredine.
Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi
- Razvija analitičko
- Analizira na
- Definiše pojmove:
mišljenje.
primjeru
producent organske
kompleksnost
materije, potrošač
odnosa u ishrani.
organske materije,
- Interpretira
reducent organske
kruženje materije i
materije.
proticanje energije
- Definiše lanac
u ekosistemu.
ishrane.
- Analizira odnose
među članovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide.
Ekosistem
- Razvija svijest o
- Određuje
- Opisuje kopnene,
značaju očuvanja
zajedničke i glavne
vodene i
prirodnih
razlike između
antropogene
ekosistema.
ekosistema.
ekosisteme.
- Definiše sukcesije u - Zaključuje o
raznovrsnosti
ekosistemu.
116
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Terenski rad.
- Posmatranje
različitih staništa i
zajednica.
Vježbe:
- Predstavljanje
ilustracijom
kruženje materije i
proticanje energije
na odabranom
primjeru lanca
ishrane.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
sagledavanja i
rješavanja
problema.
- Film o zagađivanju
vazduha.
- Razvija analitičko
mišljenje.
Vježbe:
- Zaštita okoline.
- Razvija analitičko
mišljenje.
Vježbe:
- Zaštita zemljišta.
Formativni ciljevi
učenik
ekosistema kod nas
u odnosu na
geografski položaj i
klimatske
karakteristike.
- Predviđa posljedice
ljudske aktivnosti u
životnoj sredini.
Zagađivanje vazduha
- Određuje uzroke
- Upoznaje načine
zagađivanja
zagađivanja
vazduha.
vazduha i otrovne
- Analizira posljedice
materije u
previsokih
vazduhu.
koncentracija
- Objašnjava uticaj
otrovnih materija u
otrovnih materija
vazduhu na
na živa bića
ekosistem.
(kisjele kiše,
- Ocjenjuje značaj
ozonske rupe,
stalne kontrole
efekat staklene
kontaminiranosti
bašte).
vazduha.
- Predlaže načine
čišćenja otrovnih
materija (uređaji
za prečišćavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori).
Zagađivanje voda- mora i slatke vode
- Određuje glavne
- Definiše izvore i
izvore zagađivanja
oblike zagađivanja
vode i objašnjava
vode.
posljedice.
- Razlikuje metode
prečišćavanja.
- Analizira na koje
načine
prehrambena
industrija zagađuje
okolinu.
Zagađivanja zemljišta
- Ukazuju na
- Opisuje izvore i
posledice
oblike zagađivanja
savremene
zemljišta.
intenzivne
poljoprivrede
proizvodnje.
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
117
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Nuklearna energija
- Definiše izvore i
oblike
radioaktivnog
zagađenja.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
zemlje;
- Identifikuje
problem
radioaktivnog
zračenja i njegove
dalekosežne
posljedice.
- Uočava problem
nekontrolisanog
skladištenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korišćenja
nuklearnog oružja.
Ugrožene biljne i životinjske vrste
- Analizira značaj
- Navodi glavne
šuma i razlog
uzroke izumiranja
njihovog
šuma i istrebljenja
izumiranja.
nekih životinjskih
- Ukazuje na značaj
vrsta.
pošumljavanja
terena koji su
podložni eroziji.
- Pronalazi
najugroženije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu.
- Predlaže moguće
mjere za zaštitu
prirodnog nasleđa
za konkretan
primjer.
Mjere za zaštitu životne sredine
- Određuje načine
- Navodi značaj
planske upotrebe
štednje energije i
prirodnih izvora.
vode u
- Shvata značaj
domaćinstvu i
pravilnog odnosa
industriji.
prema pitkoj vodi.
- Navodi alternative
- Analizira značaj
energetske izvore.
traženja i
korišćenja novih
ekoloških izvora
energije.
- Ocjenjuje značaj
globalizacije
nadzora dešavanja
u životnoj sredini.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata važnost
očuvanja životne
sredine.
- Seminarski rad o
nuklearnim
eksplozijama
(Hirošima,
Černobil, itd. ).
- Navikava se na
poštovanje normi i
propisa.
Vježbe:
- Analiziranje
uzoraka izumiranja
šuma i životinjskih
vrsta.
- Razvija svijest o
značaju zaštite
životne sredine.
Vježbe:
- Analiza nepovoljnih
uticaja za životnu
sredinu.
118
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Primjenjuje
propise kojima se
određuju norme
čuvanja zaštićenih
objekata prirode,
ugroženih,
endemskih biljnih i
životinjskih vrsta.
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za
udžbenike, Beograd, 1998.
- I. Savić, V. Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,
Beograd.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Dijaprojektor, slajdovi, grafoskop, TV prijemnik, video- rikorder i video- kasete.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi.
- Usmeno - najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani biolog ili
- diplomirani inženjer pejzažne arhikteture.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Pojam i značaj biosfere
Povezanosta sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Biologija
- Biljni i životinjski svijet u
ekosistemu
119
1.3.3. PČELARSTVO
1. Naziv predmeta: PČELARSTVO
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovih znanja o privrednom značaju pčelarstva.
- Sticanje znanja o građi i razmnožavanju pčela.
- Sticanje znanja o ishrani, bolestima i načinu držanja pčela.
- Sticanje znanja o centrifugiranju meda.
- Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
120
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Privredni značaj pčelarstva
- Navikava se da
- Uočava privredni
- Objašnjava
povezuje činjenice.
značaj pčela i
privredni značaj
pčelinjih proizvoda
pčela.
u svakodnevnom
- Upoznaje značaj
životu.
proizvoda pčela.
Anatomija i fiziologija pčela
- Razvija analitičnost
- Shvata anatomiju
- Upoznaje
i logičko mišljenje.
pčele.
anatomiju pčele.
- Razlikuje fiziološke
- Navodi fiziološke
funkcije u
funkcije u
organizmu pčele.
organizmu pčele.
Košnice i pčelarski pribor
- Razvija preciznost.
- Razlikuje vrste
- Opisuje tipove
košnica i pribor u
košnica koje se
- Razvija osjećaj
pčelarstvu.
koriste i pribor
odgovornosti.
- Određuje upotrebu
neophodan za
pojedinih vrsta
držanje pčela.
košnica i pribora u
zavisnosti od
određenih uslova
proizvodnje.
Razmnožavanje i razviće pčela
- Uviđa vezu teorije i
- Shvata
- Pojašnjava termin
prakse.
razmnožavanje i
„metamorfoza“.
razviće pčela
- Objašnjava
proces
razmnožavanje i
metamorfoze.
razviće pčele.
Hrana za pčele i njeno skupljanje
- Navodi vrste hrane - Razlikuje vrste
koje koristi pčela i
hrane koje sakuplja
opisuje način
pčela.
njenog sakupljanja. - Razlikuje načine
sakupljanja hrane
kod pčela.
Prezimljavanje pčela
- Razlikuje poslove
- Objašnjava način
koje treba obaviti
prezimljavaja
u pčelinjaku radi
pčele.
lakšeg
- Objašnjava vrste
prezimljavanja
obroka koji se daju
pčela.
pčelama zimi.
Bolesti i štetočine pčela
- Razlikuje bolesti
- Navodi bolesti
pčela.
pčela.
- Razlikuje štetočine
- Navodi štetočine i
Preporuke za
izvođenje nastave
- Korišćenje
grafoskopa.
- Posjeta radionici
koja proizvodi
košnice.
- Posjeta uzgajivaču
pčela: upoznavanje
učenika sa
košnicom i
pčelinjim
društvom.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Pozitivno ocenjuje
važnost novih
saznanja iz svoje
struke.
- Razvija osjećaj
odgovornosti prema
higijeni i zdravlju
121
- Posjeta
poljoprivrednom
dobru gdje učenici
prate rad pčelara
koji priprema
pčelinje društvo za
zimu.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
pčela.
štete koje nastaju
- Razlikuje načine
kod uzgoja pčela.
zaštite pčela od
- Opisuje načine
bolesti i štetočina.
zaštite pčela od
bolesti i štetočina.
Pčelinjak u proljeće
- Opisuje poslove
- Razlikuje poslove
koje je neophodno
koje treba obaviti
obaviti u proljeće
u proljeće u
(u pčelinjaku).
jednom pčelinjaku.
Preseljavanje pčelinjeg društva
- Nabraja sredstva
- Razlikuje sredstva
koja se koriste za
koja se koriste za
seljenje pčela.
seljenje pčela
- Objašnjava
- Razlikuje faze
postupak selidbe
postupka seljenja
pčela.
pčela.
Selidba pčela na pašu
- Obrazlaze potrebu
selidbe pčela na
pašu.
- Navodi i opisuje
poslove koje treba
obaviti pri selidbi
pčela.
Proizvodnja matica
- Navodi značaj
matice za pčelinje
društvo.
- Objašnjava tehniku
dobijanja matice.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija osjećaj za
očuvanje životne
sredine.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Korišćenje
računara i
projektora.
- Upoznavanje sa
sredstvima koja se
koriste za prevoz
pčela.
- Analizira razloge
selidbe pčela.
- Razlikuje poslove
koji se sprovode
radi selidbe pčela.
- Shvata važnost
matice za
funkcionisanje
pčelinjeg društva.
- Poznaje tehniku
dobijanja matice.
Centrifugiranje meda
- Opisuje rad sa
- Shvata način rada
centrifugom.
centrifuge i rad na
- Objašnjava tehniku
njoj pri
centrifugiranja.
centrifugiranju
meda.
- Razvija analizičnost
i logičko mišljenje.
- Razvija svijest o
značaju zdrave
ishrane.
- Rad na vrcanju i
dobijanju meda
(individualni i
grupni rad).
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Dr Đ. Đorović: Pčelarstvo, Univerzitet u Prištini, 1994.
- Dr. Glumac S. i saradnici: Biologija, Novi Sad, 1976.
- Dr. R. Jovanović, Dr. B. Simović: Stočarstvo, Zavod za izdavanje udžbenika,
Beograd.
- B. Banovčanin: Patologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2002.
122
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena računarom, projektorom i
grafoskopom.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno najmanje po jedna ocjena u svakom
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo;
- diplomirani veterinar.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Pčelarstvo
- Bolesti pčela
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Stočarstvo sa ishranom
- Privredni značaj pčela,
hrana za pčele i njeno
prezimljavanje
Zarazne bolesti
- Bolesti i štetočine pčela
123
1.3.4. KULTURNO - ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE
1. Naziv predmeta: KULTURNO - ISTORIJSKA BAŠTINA CRNE GORE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje osnovnih znanja o kulturno - istorijskoj baštini Crne Gore.
- Razvijanje sposobnosti razumijevanja istorijskih i kulturnih epoha u vremenu i
prostoru.
- Upoznavanje učenika sa svim značajnijim kulturno-istorijskim događajima,
ostacima, spomeničkim nasljeđem koji su obilježili prostor Crne Gore.
- Afirmisanje sadržaja kojima se ostvaruje razvoj nacionalnog, estetskog,
međunacionalnog identiteta o pripadnosti određenom kulturnom krugu.
- Razvijanje sposobnosti kritičkog, kulturološkog i logičkog zaključivanja i
afirmacija kulture argumentovanog dijaloga.
- Uticanje na formiranje ličnosti oslobođene od netrpeljivosti, ksenofobije,
predrasuda.
- Osposobljavanje učenika da preko interkulturoloških sadržaja razvijaju i
valorizuju domete građanskog društva.
- Osposobljavanje učenika za samostalan rad.
124
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Geografsko –istorijska pozicija Crne Gore na Balkanu
- Motivisanost za
- Rad na terenu.
- Utvrđuje ciljeve
- Upoznaje ciljeve
istraživanje.
nastave kulturnonastave kulturnoistorijske baštine
istorijske baštine
Crne Gore.
Crne Gore i puteve
dolaska do istinite
informacije.
Praistorijska nalazišta
- Razvija sposobnost
- Upoređuje život
- Izvještava o
ljudi u Crvenoj
praistorijskim
za timski rad.
stijeni i Beran kršu
nalazištima na tlu
na osnovu
Crne Gore.
ahreoloških
ostataka.
Rimski spomenici
- Nabraja rimske
- Određuje osobine
- Posjeta lokalitetu,
spomenike na
rimske nekropole
izvještaj.
prostoru Crne Gore.
Dokleje i
Muniepijujamasa.
Sakralni i duhovni spomenici u Duklji
- Navodi vrijeme
- Određuje osobine i - Razvija analitičnost
i logičko mišljenje.
dolaska Slovena i
karakter prve
opisuje nastanak
crnogorske države.
prve crnogorske
države Duklje-Zete.
- Određuje osobine i
- Opisuje značaj
značaj ritualnog
legende o Vladimiru
iznošenja krsta
i Kosari.
Jovana Vladimira na
Rumiju.
- Razvija analitičnost.
- Analizira značaj
- Imenuje prve
crkava Prečiste
sakralne spomenike
krajinske i Sv.
Duklje-Zete.
Tripuna za duhovni
razvoj Zete.
- Vrednuje istorijski,
- Nabraja duhovne
likovni, jezički
spomenike u Dukljidomet Ljetopisa
Zeti od šireg
popa Dukljanina i
kulturološkog
Miroslavljevog
značaja.
jevanđelja.
- Navodi opšte
- Zna kako je izgledao
karakteristike
svakodnevni život u
Zetskih gradova na
gradovima na
primorju.
Zetskom primorju.
125
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Obrazlaže podizanje - Kritički procijenjuje
značaj manastira Sv.
pravoslavne
Mihaila za Crnu Goru
episkopije na
i mitropoliju.
Prevlaci kod Tivta.
Kotor u srednjem vijeku
- Navodi značaj
Kotora u srednjem
vijeku.
Cetinje i Cetinjski manastir
- Pojašnjava značaj
- Upoznaje se sa
ktitorstva u bazenu
kulturnom
Skadarskog jezera i
ostavštinom Zete u
Ulcinja na kulturne
doba Balšića.
prilike Zete.
- Opisuje kulturna
- Uočava renesansne
zdanja Cetinja.
karakteristike u
arhitekturi Cetinja.
- Shvata elemente po
- Objašnjava značaj
kojima je Cetinjska
Cetinjskog
mitropolija nešto
manastira i
više od vjerske
Mitropolije za
institucije.
duhovni i državni
nastanak Crne
Gore.
- Uočava na
- Navodi značaj
primjerima razliku
štampanih djela u
razliku između
doba Crnojevića.
štampanih i drugih
spisa u Zeti.
- Objašnjava spoljne - Razlikuje stilove
koji su nastali pod
(mletačke, turske,
spoljnim uticajem.
vizantijske) uticaje
na razvoj kulturnih
prilika u Zeti Crnoj Gori.
- Razlikuje način
- Ilustruje na
života, ostavštinu,
primjeru otomanske
nastanak novih
okupacije Crne
sakralnih spomenika
Gore promjene u
u doba otomanske
graditeljstvu,
dominacije.
kulturi i etničkim
promjenama.
- Interpretira na
- Opisuje nastanak
primjerima razlike
novih gradova u
između primorskih i
doba otomanske
kontitentalnih
vlasti.
gradova.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija kritičku
svijest.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta
lokalitetima.
- Usmjerava se na
razvoj.
- Posjeta muzeju.
- Valorizuje religijske
različitosti.
- Analizira tekst iz
Oktoiha
prvoglasnika.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Sposobnost
stvaranja pogodne
društvene klime za
suživot različitih
konfesija.
126
- Pravljenje foto i
video zapisa.
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Razlikuje kulturne i
- Objašnjava
duhovne napore i
crnogorske duhovne
djela crnogorskih
vrijednosti u
vladika.
periodu Vladikata.
Boka Kotorska i primorje XVI-XVIII vijeku
- Shvata značaj
- Rezimira »zlatno«
baroka,
doba Boke Kotorske
književnosti i
i crnogorskog
pomorstva za život
rimorja tokom XVI –
u crnogorskom
XVIII vijeka.
primorju i u
njegovom zaleđu.
- Poznaje društveni
- Upoznaje se sa
milje u kojem su
kulturnim
nastali Zakonik
dometima
knjaza Danila, prve
crnogorske
stručne škole,
knjaževine do 1878.
štamparija...
godine.
- Preispituje poziciju
- Opisuje razvoj
škole za razvoj
školstva u Crnoj
društva.
Gori od 1878-1912.
- Upoređuje uticaj
- Upoznaje sa prvim
žive riječi i
novinama i
štampanih medija.
časopisima koji su
uticali na kulturnu
klimu Crne Gore
(1878-1912).
- Vrednuje rad ljudi
- Objašnjava uticaj
van Crne Gore i
ljudi van Crne Gore
objašnava uslove u
i crnogorskih
kojima su stvarali
stvaralaca u
domaći autori.
kulturnom i
društvenom životu
Crne Gore.
- Upoređuje kulturnu
- Upoznaje se sa
i društvenu klimu u
novim primjerima
Crnoj Gori krajem
razvoja
XIX i onu s početka
graditeljstva,
XX vijeka.
pomorstva i
saobraćaja od 18781912 (pozorišta,
gimnazije,
ambasade, prvi voz,
auto).
- Opisuje kulturne,
- Ilustruje kulturne
socio-etničke
domete na
specifičnosti Boke
prostorima Crne
kotorske i Polimlja
Gore koji su bili pod
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razumije odnos
tehnike i prirode i
društva.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Obilazak muzeja,
galerija, biblioteka.
- Navikava se na
povezivanje
činjenica.
- Prikupljanje reprint
izdanja i uporedba
sa današnjim
izdanjima.
- Razvija
tolerantnost.
- Uporediti tekstove i
kritički ih
komentarisati.
- Kritički razumije
odnose tehnike,
prirode i društva.
- Posjeta
lokalitetima.
- Razvija sposobnost
stvaranja pogodne
društvene klime.
127
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
upravom drugih
pod Austrodržava (1878-1912).
ugarskom, odnosno
Otomanskom
vlašću.
Kulturno-društveni razvoj u kraljevini Jugoslaviji
- Problematizuje
- Upoznaje se sa
društvene i
kulturnim i
kulturne prilike
društvenim
Crne Gore u
razvojem Crne Gore
Kraljevini
u kraljevini
Jugoslaviji.
Jugoslaviji.
- Preispituje uslove u
- Navodi ostvarenja
kojima su nastali
crnogorske
prvi filmovi o Crnoj
emigracije nakon
Gori kao i izdavačka
ujedinjenja 1918.
produkcija
godine.
(Vaskresenja ne
biva bez smrti).
- Pojašnjava kulturnu - Kritički procjenjuje - Razvija kritičku
svijest.
značaj formiranja
poziciju Crne Gore
Univerziteta,
u socijalističkoj
Akademije i drugih
Jugoslaviji.
institucija za
nacionalnu
afirmaciju
Državne i nevladine institucije kulture
- Razvija analitičnost
- Analizira kulturnu
- Upoznaje sa
i logičko mišljenje.
ponudu Crne Gore
državnim i
(Bijenale, festivali,
nevladinim
TV i audio
institucijama
produkcija).
kulture u današnjoj
Crnoj Gori.
Etno-socijalni motivi
- Razvija ekološku
- Nabraja jela i pića i -Analizira kulturu,
svijest.
ishrane i njene
karakteristike
specifičnosti u Crnoj
ishrane u regionima
Gori.
Crne Gore.
- Opisuje narodne
- Razlikuje narodne
nošnje i narodnu
nošnje.
radinost.
- Povezuje djela
narodne radinosti
sa regionima u
Crnoj Gori.
Muzeji biblioteke, arhivi, galerije, pozorišta
- Nabraja aktuelne
- Razlaže po
institucije u kojima
oblastima kulturne
se čuva kulturnoinstitucije Crne
128
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjeta kinoteci.
- Posjeta festivalu.
- Izrađuje neke od
elemenata narodne
nošnje.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
istorijska bašina
Crne Gore (muzeji,
biblioteke, arhivi,
fakulteti, galerije).
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Gore.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Grupa autora: Istorija Crne Gore I-III, Titograd, 1967.
- D. Živković: Istorija crnogorskog naroda I-III, Cetinje, 1990., 1997.
- D. Živković, Pavle Mijović: Umjetničko blago Crne Gore, Beograd, 1980.
- Grupa autora: Crnom Gorom, Zagreb, 1969.
- D. Šćekić: Putujući Crnom Gorom, Titograd, 1980.
- B. Šekularac: Tragovi prošlosti Crne Gore, Cetinje, 1994.
- R. Rotković: Ilustrovana istorija Crne Gore, Podgorica, 2001.
- Dr Č. Marković, dr R. Vujučić: Crna Gora kroz kulturnu baštinu, Cetinje 2006.
- V. Kasalica: Kulturna baština Crne Gore, Bar, 2008.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Za kvalitetno i efikasno izvođenje nastave kulturno-istorijske baštine Crne Gore
neophodna je specijalizovana učionica ili kabinet za istoriju koji je pored
standardne opreme treba da ima i:
- grafoskop,
- dijaprojektor,
- televizijski prijemnik,
- video rekorder,
- kompjuter s priključkom na internet.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmenim putem, najmanje jednom u svakom
- klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani istoričar-profesor istorije i geografije,;
- diplomirani arheolog;
- diplomirani istoričar umjetnosti;
- kulturolog.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Geografsko –istorijska
pozicija Crne Gore na
Balkanu
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Geografija
- Upoznavanje i oblikovanje
teritorije Crne Gore na
Balkanu kroz prošlost
129
1.3.5. ORGANIZACIJA POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE
1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- sticanje osnovnih znanja i vještina za osnivanje i vođenje privrednog društva.
- Sticanje osnovnih znanja o izradi plana uspesnog poslovanja u poljoprivredi.
- Sticanje osnovnih znanja o organizovanju i vođenju poljoprivredne proizvodnje.
- Sticanje znanja o troškovima poljoprivredne proizvodnje.
- Sticanje znanja o uticaju migracije stanovništva na poljoprivrednu proizvodnju.
- Sticanje znanja o organizovanju proizvodnje u vanrednim uslovima.
- Osposobljavanje učenika za primjenu stečenih znanja.
- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
130
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod
- Uviđa važnost
- Shvata pojam
- Pojašnjava termin
nauke u
organizacije
organizacije
svakodnevnom
poljoprivredne
poljoprivredne
životu.
proizvodnje.
proizvodnje.
- Uočava na
- Navodi značaj
primjerima važnost
organizacije
uspješne
poljoprivredne
organizacije
proizvodnje.
poljoprivredne
proizvodnje.
Principi ekonomisanja
- Razvija pozitivan
- Uočava na
- Upoznaje principe
stav prema novim
primjerima važnost
ekonomisanja (kod
saznanjima.
principa
poljoprivredne
ekonomisanja.
proizvodnje).
- Vrednuje važnost
- Navodi važnost
principa
principa
ekonomisanja u
ekonomisanja za
cilju uspješnog
uspješno
organizovanja
poslovanje.
proizvodnje.
Troškovi proizvodnje
- Povezuje uzroke i
- Razlikuje vrste
- Definise pojam
posljedice.
troškova.
tročkova.
- Dokazuje uticaj
- Objašnjava vrste
troškova na
troškova (sa
uspješno
posebnim osvrtom
poslovanje.
na poljoprivrednu
proizvodnju).
- Navodi uticaj
troškova na
uspješno
poslovanje.
Cijena proizvoda
- Shvata i koristi
- Definiše pojam
pojam cijena.
„cijena“.
- Analizira
- Obrazlaže činioce
djelovanje
koji djeluju na
različitih činioca na
formiranje cijene.
formiranje cijena.
- Nabraja vrste
- Razlikuje vrste
cijena.
cijena.
Bilansi u proizvodnji
- Navikava se na
- Shvata i koristi
- Definise pojam
povezivanje
pojam trgovinski
„trgovinski bilans“.
činjenica.
bilans.
- Nabraja tipove
- Dokazuje
bilansa.
131
Preporuke za
izvođenje nastave
- Poželjno je
učenicima ukazati
na primjere
uspješnog
organizovanja
poljoprivredne
proizvodnje.
- Korišćenje
videozapisa.
- Rad u grupama ili
rad u paru: učenici
predlažu moguće
načine formiranja
cijena a kroz
diskusiju donose
pravu odluku
(rješenje).
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
- Objašnjava
povezanost
trgovinski i platni
trgovinskog i
bilans.
platnog bilansa.
Organizacija proizvodnje u poljoprivredi
- Razvija
- Poznaje različite
- Upoznaje različite
organizacione
tipove organizacije
oblike organizacije
sposobnosti.
proizvodnje.
proizvodnje.
- Razlikuje
- Opisuje
organizaciju
organizaciju
stočarske, ratarske
stočarske, voćarske
i voćarske
i ratarske
proizvodnje.
proizvodnje.
Zavisnost različitih proizvodnji
- Navikava se na
- Uviđa na
- Objašnjava
povezivanje
primjerima
uzajamnu
činjenica.
uzajamnu
povezanost
povezanost
različitih
različitih
proizvodnji.
proizvodnji.
Migracija stanovništva i njen uticaj na proizvodnju
- Razvija pravilan
- Razlikuje tipove
- Upoznaje tipove
odnos prema
migracije.
migracija.
prirodnim
- Shvata negativni
- Obrazlaže uticaj
naukama.
uticaj migracija sa
migracija na razvoj
sela u grad na
sela i
razvoj
poljoprivrede.
poljoprivrede.
Organizacija proizvodnje u vanrednim uslovima
- Razvija
- Planira mogućnost
- Upoznaje moguće
snalažljivost.
adaptacije starih
načine
objekata, pećina i
organizovanja
tunela za
proizvodnje u
organizovanje
vanrednim
proizvodnje u
uslovima.
njima.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Upoznati
organizaciju
proizvodnje u
jednom
poljoprivrednom
preduzeću.
- Upoznati učenike
sa statističkim
podacima
posljednjeg popisa,
a odnosi se na
kretanje broja
ljudi koji žive na
selu i bave se
poljoprivredom.
- Poželjno je
učenicima ukazati
kako je moguće
jednu pećinu ili
rudarsko okno
adaptirati za
čuvanje hrane ili
organizovanje
proizvodnje.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Dr V. Radojević: Položaj, značaj i perspektive poljoprivrednih preduzeća, Lux
color printing, Bečej, 2004.
- S. Petrović, B. Zornić: Organizacija i ekonomika poljoprivrede, Agronomski
fakultet, Čačak, 1999.
- V. Ranđelović: Ekonomika poljoprivrede i zadrugarstvo, Poljoprivredni fakultet,
Beograd. 2001.
- L. Mihajlović, Đ. Arsenović: Ekonomika poljoprivrede sa zadrugarstvom,
Univerzitetski udžbenik N. Sad. 2002.
- I. Radović, M. Furundžić: Principi i metode organizacije i ekonomike
poljoprivredne proizvodnje, izdavač Velarta,
132
- Dr. D. Jovanović: Ekonomske doktrine, Beograd, 1971.
- Dr. B. Obren: Ekonomske doktrine, Beograd, 1971.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Nastava se održava u učionici opremljenoj A/V sredstvima.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno- najmanje po jedna ocjena u
svakomklasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer poljoprivrede smjera ekonomika poljoprivrede;
- diplomirani inženjer poljoprivrede za agroekonomiku;
- diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i vinogradarstvo;
- diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo;
- diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Migracija stanovništva i
njen uticaj na
poljoprivredu
- Organizacija proizvodnje
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Istorija
- Razvoj poljoprivrede prije
i poslije rata
- Preduzetništvo
133
- Biznis plan
- Osnivanje preduzeca
- Poslovanje preduzeca
1.3.6. GENETIKA
1. Naziv predmeta: GENETIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
56
16
72
56
16
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje znanja o duplikaciji i distribuciji genetičkog materijala.
- Sticanje znanja o molekulskim osnovana nasljeđivanja.
- Upoznavanje sa zakonitostima nasljeđivanja.
- Sticanje znanja o mutacijama, njihovim posljedicama i uticaju različitih faktora
na nastanak mutacija.
- Upoznavanje sa nasljeđivanjem preko autozoma i polnih hromozoma.
- Sticanje znanja o nastanku nasljednih bolesti.
- Osposobljavanje za rješavanje zadataka iz genetike.
- Razvijanje sposobnosti logičkog zapažanja i zaključivanja.
- Razvijanje sposobnosti za povezivanje uzroka i posljedica.
134
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
cijevi
učenik
učenik
učenik
Duplikacija i distribucija genetičkog materijala
- Analizira građu
- Opisuje građu
- Razvija logičko
hromozoma.
hromozoma.
zaključivanje.
- Razlikuje tipove
- Definiše ulogu
- Navikava se na
hromozoma zavisno
hromozoma.
povezivanje
od položaja
- Definiše pojmove:
činjenica.
kariotip, kariogram i centromere.
- Povezuje specifičan
idiogram.
broj hromozoma u
- Definiše pojmove
ćelijama sa
haploidan i
određenom vrstom
diploidan.
životinja.
- Opisuje homologe
- Upoređuje broj
hromozome.
hromozoma u
- Definiše pojam gena
tjelesnim i polnim
i genskog lokusa.
ćelijama.
- Definiše pojam
- Shvata ulogu gena.
ćelijskog ciklusa.
- Razlikuje periode
- Definiše pojam
ćelijskog ciklusa.
ćelijske diobe.
- Razlikuje periode u
- Opisuje mitozu.
- Opisuje mejozu.
interfazi.
- Definiše pojam
- Razlikuje faze i
gametogeneze.
događaje tokom
- Objašnjava proces
mitoze.
spermatogeneze i
- Razlikuje faze i
oogeneze.
događaje tokom
- Definiše pojam
mejoze.
oplođenja.
- Upoređuje sličnosti i
razlike između
mitoze i mejoze.
- Shvata značaj mitoze
i mejoze za
organizam.
- Analizira proces
formiranja
spermatozoida i
jajanih ćelija.
- Shvata proces
oplođenja i njegov
značaj.
- Razlikuje spoljašnje i
unutašnje oplođenje.
Molekulske osnove nasljeđivanja
- Razvija pozitivan
- Analizira građu
- Navodi funkciju i
proteina.
opisuje građu
stav prema novim
- Shvata biološku
proteina.
saznanjima.
ulogu proteina.
- Objašnjava građu,
ulogu i značaj DNK. - Analizira
135
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Skiciranje različitih
tipova hromozoma.
Vježba:
- Posmatranje i
crtanje kariotipa
čovjeka.
Vježba:
- Posmatranje pod
mikroskopom faza
mitoze (korišćenje
gotovih preparata).
Vježba:
- Posmatranje pod
mikroskopom faza
mejoze.
- Korišćenje šema.
Vježba:
- Posmatranje i
crtanje modela DNK.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Navodi vrste i
objašnjava građu,
ulogu i značaj RNK.
- Definiše pojmove:
genetički kod, kodon
i antikodon.
- Objašnjava proces
replikacije.
- Objašnjava proces
transkripcije.
- Objašnjava proces
sinteze proteina
(translacija).
- Definiše pojam
genetičkog
inžinjerstva i
kloniranja.
Socijalizacijski
cijevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
specifičnosti građe
DNK.
- Shvata biološku
ulogu DNK.
- Analizira specifičnost
građe RNK.
- Razlikuje tipove
RNK.
- Upoređuje sličnosti i
razlike između DNK i
RNK.
- Analizira tok i značaj
replikacije DNK.
- Analizira tok
transkripcije.
- Analizira proces
sinteze proteina i
shvata njegov
značaj.
- Uočava vezu između
DNK i proteina.
- Razlikuje gensko,
hromozomsko i
genomsko
inžinjerstvo.
- Shvata tehniku
kloniranja DNK.
- Procjenjuje
mogućnosti primjene
genetičkog
inžinjerstva.
Mehanizmi nasljeđivanja
- Razlikuje zakonitosti - Razvija logičko
- Definiše pojam
zaključivanje.
nasljeđivanja i
nasljeđivanja i
promjenljivosti
promjenljivosti.
- Povezuje uzroke i
- Definiše kvalitativne osobina.
posljedice.
- Razlikuje
i kvantitativne
kvalitativne i
osobine.
kvantitativne
- Definiše pojam gen,
alel, genotip, genom osobine.
- Shvata osnovna
i fenotip.
pravila nasleđivanja.
- Navodi osnovna
pravila
- Analizira na
nasljeđivanja.
primjerima
- Opisuje
monohibridno i
monohibridno i
dihibridno ukrštanje.
dihibridno ukrštanj. - Uočava odnos
fenotipova i
- Navodi oblike
genotipova.
interakcije genskih
alela u okviru jednog - Na primjerima
136
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Rješavanje zadataka
iz oblasti genetičkog
koda i replikacije.
- Pregled slajdova iz
oblasti replikacije,
transkripcije i
translacije.
Vježba:
- Šematski prikaz faza
transkripcije.
- Seminarski rad:
Kloniranje.
- Seminarski rad:
značaj mendelovih
otkrića za genetiku.
Vježba:
- Zadaci i primjeri iz
oblasti
monohibridnog i
dihibridnog
ukrštanja.
Vježba:
- Ispitivanje
dominantnih i
recesivnih osobina
kod čovjeka.
Vježba:
- Zadaci iz oblasti
kodominantnog i
intermedijarnog
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
analizira oblike
gena.
interakcije genskih
- Navodi oblike
alela u okviru jednog
interakcije među
gena: dominantnogenima.
recesivno,
- Objašnjava
rekombinaciju gena. kodominantno i
intermedijarno.
- Objašnjava pojam i
- Analizira na
značaj mutacije
primjerima oblike
(genske i
interakcije među
hromozomske).
genima:
- Definiše uticaje
komplementarnost,
sredine koji dovode
epistaza, aditivna
do naslednih
poligenija.
promjena.
- Shvata da
- Objašnjava
rekombinacija
genetičku
uključuje nastanak
determinaciju pola.
novih kombinacija
gena.
- Razlikuje načine
nastanka
rekombinacije.
- Shvata značaj
rekombinacije.
- Razlikuje genske
mutacije.
- Razlikuje i analizira
promjene u stukturi
hromozoma.
- Razlikuje promjene u
broju hromozoma.
- Analizira na
primjerima
aneuploidiju
autozoma i polnih
hromozoma.
- Razlikuje hemijske,
fizičke i biološke
mutagene.
- Razlikuje progamno,
epigamno i singamno
određivanje pola.
- Razlikuje tipove
determinacije pola.
Populaciona genetika
- Upoznaje genetičku - Analizira Hardistrukturu populacije. Vajnbergov zakon na
jednostavnim
primjerima.
- Shvata genetičku
137
Socijalizacijski
cijevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
nasljeđvanja.
- Seminarski rad:
nasljeđivanje krvnih
grupa abo sistema
kod ljudi.
- Šematski prikaz
nasljeđivanja boje
kože kod čovjeka i
interakcije gena za
boju perja kokoši.
Vježba:
- Grafičko
predstavljanje
delecija, duplikacija,
inverzija i
translokacija.
- Seminarski rad:
Jonizujuća zračenja
kao izazivači
nasljednih promjena.
Vježba:
- Zadaci iz oblasti
populacione
genetike.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
cijevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
ravnotežu populacije
i razlikuje faktore
koji je remete.
Vještačka selekcija i oplemenjivanje biljaka i životinja
- Objašnjava vještačku - Razlikuje i analizira - Razvija pravilan
odnos prema
načine vještačke
selekciju i
zanimanju.
selekcije i
oplemenjivanje
oplemenjivanje
biljaka i životinja.
biljaka i životinja.
Nasljeđivanje i variranje osobina kod ljudi
- Povezuje uzroke i
- Analizira
- Opisuje
posljedice.
nasleđivanje nekih
nasljeđivanje preko
- Razvija pozitivan
osobina preko
autozoma i polnih
stav prema zdravlju.
autozoma i polnih
hromozoma.
hromozoma.
- Navodi nasljedne
bolesti kod čovjeka i - Razlikuje uzroke koji
dovode do naslednih
uzroke nastajanja.
bolesti.
- Objašnjava
- Shvata značaj
genetičku
amniocitoze.
uslovljenost
- Analizira genetičku
čovjekovog
uslovljenost
ponašanja.
ponašanja.
- Analizira genetičku
uslovljenost
devijantnog
ponašanja.
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Zadaci iz oblastipolno vezano
nasljeđivanje.
Vježba:
- Polno vezano
nasljeđivanje na
konkretnom
primjeru.
Vježba:
- Crtanje rodoslovnog
stabla.
Vježba:
- Zadaci iz oblasti –
nasljedne bolesti.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Marinković i saradnici: Biologija za IV razred gimnazije, Zavod za udžbenike i
nestavna sredstva, Beograd, 1994.
- V. Femić: Osnove biološkog nasljeđivanja: odabrani primjeri i zadaci, Kulturno
prosvjetna zajednica, Podgorica 1996.
- D. Cvetković, D. Lakušić, G. Matić, A. Korać, S. Jovanović: Biologija za IV razred
gimnazije prirodno-matematičkog smjera, Zavod za udžbenike i nestavna
sredstva, Beograd, 2008.
- P. Mišić: Genetika, Partenon, Institut PKB, Agroekonomik Beograd, 1999.
- Lj. Berberović, R. Hadžiselimović: Rječnik genetike, Svjetlost, Sarajevo, 1986.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mikroskop, trajni mikroskopski preparati hromozoma, mitoze i mejoze.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno- najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
138
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine i urađeni seminarski radovi.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Profesor biologije;
- diplomirani biolog.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Duplikacija i distribucija
genetičkog materijala
- Mehanizmi nasljeđivanja
- Nasljeđivanje i variranje
osobina kod ljudi
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Porodiljstvo
- Gametogeneza
- Stočarstvo sa ishranom
139
- Monohibridno i dihibridno
ukrštanje
- Nasljedne oblasti kod
čovjeka
1.3.7. HIGIJENA MESA I MLIJEKA
1. Naziv predmeta: HIGIJENA MESA I MLIJEKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
Ukupno
66
66
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje znanja o životnim namirnicama životinjskog porijekla i značaj mesa i
mlijeka.
- Sticanje znanja o: klanicama, postupcima sa životinjama prije klanja, klanju,
načinima pregleda mesa, konzervisanju mesa, proizvodnji masti, mesu živine,
divljači, riba, rakova.
- Sticanje znanja o: hemijskom sastavu mlijeka, muži domaćih životinja,
postupcima sa mlijekom, termičkoj obradi mlijeka, mikroorganizmima mlijeka,
fermentisanim mliječnim napicima, sirevima, kajmaku, maslacu, mlijeku u prahu,
sladoledu.
- Povezivanje odabranih tematskih cjelina sa sadržajima već obrađenim tokom
prethodnog školovanja.
- Ovladavanje stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.
140
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
Životne namirnice životinjskog porijekla
- Koristi uzorke
- Nabraja životne
- Shvata značaj
- Razvija sposobnost
sirovina.
namirnice
namirnica
logičkog
životinjskog
životinjskog
razmišljanja.
porijekla.
porijekla.
- Analizira hemijski
- Definiše meso,
sastav, ukus, miris,
hemijski sastav,
boju i vrste mesa.
organoleptička
svojstva i vrste
mesa.
Klanice
- Razvija
- Definiše klanice.
- Razlikuje
- Posjeta bližoj
odjeljenja klanica.
profesionalnu
klanici.
- Opisuje klanice i
odgovornost.
higijenske mjere u - Razlikuje
klanicama.
dezinfekciju,
dezinsekciju i
deratizaciju.
Postupak sa životinjama prije klanja, klanje, priprema zaklanih životinja
- Razlikuje postupke
- Opisuje transport
životinja za klanje,
sa životinjama
način klanja i
prije, u toku i
postupak sa
poslije klanja.
zaklanim
životinjama.
Način pregleda mesa, organa zaklanih životinja
- Razlikuje preglede - Razvija preciznost
- Navodi vrste
- Posjeta
u radu.
mesa i organa
pregleda mesa i
veterinarskoj
zaklanih životinja
organa i
stanici klanici.
po vrstama.
objašnjava:
- Poznaje postupke
preglede mesa na
- Razvija sposobnost
za dokazivanje
prisustvo parazita,
opazanja.
prisustva trihinele,
procjenu
bobica, metilja,
upotrebljivosti
ehinokokusa u
mesa,
mesu.
obelježavanje
- Uočava higijensku
mesa.
ispravnost mesa.
- Definiše: zrenje
- Analizira
mesa, kvar mesa i
obelježavanje i
smrdljivo zrenje
osposobljavanje
mesa.
uslovno ispravnog
mesa.
- Razlikuje kvar,
zrenje i smrdljivo
zrenje mesa.
Načini konzervisanja mesa
- Nabraja načine
- Razlikuje postupke - Razvija analitičko
- Koristi uzorke
konzervisanja
hlađenja,
mišljenje.
sirovina, šeme
141
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
mesa.
- Nabraja i opisuje
vrste kobasica.
- Navodi i opisuje
faze procesa
proizvodnje
proizvoda od mesa
(kobasičarski
proizvodi,
proizvodi u
limenkama).
Proizvodnja masti
- Objašnjava proces
proizvodnje masti.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
smrzavanja,
soljenja,
salamurenja i
dimljenje mesa.
- Razlikuje trajne i
polutrajne
kobasice.
- Razlikuje faze
prizvodnje
proizvoda u
limenkama.
Preporuke za
izvođenje nastave
pojedinih faza
proizvodnje
obilazak
proizvodnog
pogona za preradu
mesa.
- Uočava na
primjerima značaj
masti.
- razlikuje postupke
proizvodnje masti.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Koristi: šematski
prikaz faza
proizvodnje masti.
- Uočava na
primjerima značaj
mesa živine.
- Razlikuje vrste i
karakteristike mesa
živine.
- Razvija sposobnost
opažanja.
- Posjeta živinarskoj
farmi.
- Uočava na
primjerima značaj
mesa divljači,
rakova, školjki,
riba.
- Razlikuje vrste i
karakteristike mesa
divljači, rakova,
školjki, riba.
Mlijeko i proizvodi mlijeka
- Analizira ukus,
- Definiše mlijeko,
miris, boju i
organoleptičke
hemijski sastav
osobine, hemijski
mlijeka.
sastav mlijeka.
- Razlikuje postupke
- Objašnjava
ručne i mašinske
postupak muže
muže.
domaćih životinja.
- Analizira hlađenje
- Opisuje postupke
mlijeka.
sa mlijekom poslije
- Razlikuje
muže.
pasterizaciju i
- Nabraja
sterilizaciju
mikroorganizme
mlijeka.
mlijeka.
- Razlikuje patogene
- Definiše svježinu i
i nepatogene
kvalitet mlijeka.
- Razvija sposobnost
opažanja.
Meso živine
- Nabraja vrste i
opisuje meso
živine.
Meso divljači
- Nabraja vrste i
opisuje meso
divljači, rakova,
školjki, riba.
- Razvija sposobnost
opažana.
- Razvija preciznost
u radu.
- Razvija
odgovornost.
142
- Posjeta
proizvodnom
pogonu (mljekare).
- Koristi video zapise
i fotografije.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Nabraja vrste
mliječnih
proizvoda.
- Navodi i opisuje
faze tehnološkog
procesa
proizvodnje
fermentisanih
mliječnih
proizvoda, sireva,
kajmaka, maslaca,
koncetrisanih i
sušenih mlijecnih
proizvoda,
sladoleda.
Proizvodnja jaja
- Definiše sastav i
klase jaja.
Proizvodnja meda
- Definiše sastav i
vrste meda.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
mikroorganizme.
- Određuje kiselinski
stepen,
zapreminsku masu,
sadržaj masti u
mlijeku.
- Razlikuje mliječne
proizvode.
- Razlikuje
tehnološke faze
proizvodnje
jogurta, kiselog
mlijeka, sireva,
kajmaka, maslaca,
mlijeka u prahu,
sladoleda.
- Poznaje sastav i
način klasiranja
jaja.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Navikava se na
povezivanje
činjenica.
- Poznaje sastav i
vrste meda.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Dakić, V. Miljković: Higijena namirnica životinjskog porijekla, ZUNS Beograd,
1998.
- S. Cvejanov, M. Carić, S. Milanović, R. Radovanović: Prehrambena tehnologija za
IV razred srednje škole, ZUNS Beograd, 1998.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- LCD projektor, računar, šeme pojedinih faza proizvodnje i uzorci sirovina.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno- najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja – test (po jedan u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani veterinar;
- diplomirani inženjer prehrambene tehnologije;
- diplomirani veterinar za higijenu i tehnologiju životnih namirnica;
- diplomirani inženjer poljoprivrede za tehnologiju stočarskih proizvoda.
143
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Klanice, odeljenja klanica,
higijenske mjere u
klanicama
- Načini pregleda mesa i
organa zaklanih životinja
- Proizvodnja meda
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Zoohigijena
- Klanice
- Dezinfekcija, dezinsekcija,
deratizacija
- Praktična nastava
- Pregled mesa na prisustvo
parazita – trihinele, bobica,
ehinokokusa, metilja
- Pčelarstvo
- Sastav i vrste meda
144
1.3.8. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Vrste nastave
Praktična
Teorija
Vježbe
nastava
40
40
Ukupno
66
66
26
26
3. Opšti ciljevi nastave
- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
145
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni Ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Biznis ideja i biznis plan
- Suočavajući
- Razvija osjećaj za
- Upoznaje pojam
argumente kritički
kreativnost.
biznis ideja.
procjenjuje
- Razvija sposobnost
- Opisuje nastanak
kvalitet poslovne
postizanja
biznis ideje.
ideje u skladu sa
kompromisa.
- Nabraja i
postulatima
opredjeljuje se za
tržišnog
- Razvija analitičko
poslovnu ideju.
poslovanja.
mišljenje.
- Nabraja moguće
- Uviđa važnost
vrste djelatnosti.
izrade biznis plana - Razvija
- Opisuje pojam
u kontekstu
odgovornost u
biznis plan.
obezbjeđivanja
radu.
- Upoznaje pojmove:
podrške, kako
vizija, misija,
unutar samog
- Razvija stručnost.
strategija, ciljevi.
privrednog društva
tako i od strane
- Uočava važnost
- Upoznaje postupak
eksternih partnera
očuvanja zdrave
istraživanja tržišta.
(investitora,
životne sredine.
kreditora).
- Upoznaje pojmove:
- Razlikuje pojmove: - Razvija osjećaj za
marketing plan i
vizija, misija,
marljivost i
plan prodaje.
strategija.
preciznost.
- Kroz primjere
- Opisuje elemente
obrazlaže ciljeve
finansijskog plana
privrednog društva.
privrednog društva.
- Kroz primjere
- Objašnjava
obrazlaže postupak
neophodnost
istraživanja tržišta
očuvanja životne
na novom
sredine.
primjeru.
- Izvodi zaključke o
- Rezimira biznis
potencijalnoj
plan.
konkurenciji.
- Prezentuje biznis
- Izvodi zaključak o
plan.
potencijalnim
kupcima/
korisnicima usluga.
- Vrši opis
proizvoda/usluga.
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga.
- Kroz primjere
obrazlaže
elemente
finansijskog plana
146
Preporuke za
izvođenje nastave
- Poželjno je
učenicima ukazati
na primjere.
- Organizovati
prisustvo
predstavnika
realnog privrednog
društva.
- Primjena tehnika
za unapređenje
razmišljanja, npr.
Eksperiment šest
šešira.
- Kao model može da
posluži biznis plan
realnog privrednog
društva.
- Pripremiti
integralnu cjelinu
od elemenata
biznis plana.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
privrednog društva.
- Sarađuje kod
izrade plana
očuvanja životne
sredine za
konkretno
privredno društvo.
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana.
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana.
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog društva
- Nabraja moguća
- Opredjeljuje se za
rješenja za ime
ime privrednog
privrednog društva.
društva u skladu sa
propisima i
poštujući principe
jednostavnosti i
jedinstvenosti.
Vizuelni identitet privrednog društva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni
i značaj
identitet
oblikovanja
privrednog društva.
vizuelnog
identiteta
privrednog društva.
Registracija privrednog društva
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost za
pravilno
rasuđivanje i
zaključivanje.
- Rad u grupama:
Učenici predlažu
moguća rješenja a
nakon toga, kroz
diskusiju, donose
odluku.
- Stiče radne navike.
- Rad na računaru:
Učenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika.
- Upoznaje postupak - Popunjava
registracije
formulare za
privrednog društva.
registraciju
privrednog društva.
- Opisuje moguće
oblike
- Sprovodi aktivnosti
organizovanja
na pribavljanju
privrednog društva.
pečata i štambilja.
Otvaranje računa kod poslovne banke
- Popunjava
formulare za
otvaranje računa
kod poslovne
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Poslovni kodeks preduzeća
- Opisuje postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
- Upoznaje pojam
- Izrada organograma
privrednog društva.
- Popunjava
147
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
poslovni kodeks
privrednog društva.
- Nabraja elemente
poslovnog kodeksa.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
formulare za
otvaranje računa
kod poslovne
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Organizaciona struktura privrednog društva
- Upoznaje tipove
- Pronalazi sličnosti i
organizacione
razlike između
strukture
različitih tipova
privrednog društva.
organizacionih
struktura
privrednog društva.
Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva
- Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost
- Upoznaje različite
snalaženja u
razlike u nivoima
nivoe upravljanja
hijerarhiji
upravljanja
privrednim
socijalnih odnosa.
privrednim
društvom.
društvom.
- Upoznaje postupak
- Popunjava prijavu
zasnivanja radnog
o slobodnom
odnosa u
radnom mjestu.
privrednom
- Učestvuje u izradi
društvu.
jednostavnog
- Upoznaje postupak
godišnjeg
izrade godišnjeg
izvještaja o radu.
izvještaja o radu.
Služba opštih poslova
- Obavlja usmenu i
- Razvija spremnost i
- Nabraja i opisuje
pisanu
sposobnost za
aktivnosti u okviru
komunikaciju
saradnju.
službe opštih
unutar privrednog
poslova.
društva i sa
eksternim
- Razvija
partnerima.
odgovornost u
- Tehnički održava
radu.
internet sajt
privrednog društva.
- Šalje i prima poštu
i druge službene
materijale.
Sektor marketing
- Razvija
- Kroz primjere
- Upoznaje pojam
komunikativnost,
marketinga.
obrazlaže strukturu
efikasnost u radu,
- Opisuje postupak
asortimana
marljivost i
istraživanja tržišta.
proizvoda/usluga.
preciznost.
- Sprovodi postupak
- Upoznaje pojam i
formiranja cijene
elemente
proizvoda/usluga.
marketing miksa:
- Kroz primjere
proizvod, cijena,
148
Preporuke za
izvođenje nastave
- Kao model može da
posluži konkurs za
prijem u radni
odnos objavljen u
dnevnoj štampi.
- Rad u grupama od
tri do pet učenika.
- Upotrebljava
kancelarijsku
opremu (telefon,
faks, fotokopir
aparat, skener,
štampač).
- Rad na računaru:
Učenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika, kao i
programe za
elektronsku
komunikaciju.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
promocija i
distribucija.
-
-
-
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i
elemente
dokumentacije
koja prati poslove
nabavke i prodaj.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
obrazlaže važnost i
načine promocije.
Upoređuje moguća
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
privrednog društva.
Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala.
Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge.
Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije.
- Izrađuje ponudu,
porudžbenicu,
predračun, upit,
račun i ostala
dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje.
Sektor finansija i računovodstvo
- Kroz primjere
- Opisuje postupak
obrazlaže način
obračuna zarada.
obračuna zarada,
- Opisuje način
poreza i doprinosa.
obračuna poreza i
doprinosa.
- Obavlja
- Upoznaje
blagajničke
blagajničke
poslove.
poslove.
- Obavlja poslove
- Upoznaje postupak
plaćanja dospjelih
plaćanja dospjelih
obaveza i naplate
obaveza i naplate
dospjelih
dospjelih
potraživanja.
potraživanja.
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izrada reklamnog
materijala.
- Razvija analitičko
mišljenje.
- Podstiče razvoj
tačnosti,
preciznosti i
urednosti.
- Formira stav o
preuzimanju
odgovornosti.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
149
- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Bizni, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004.
- H. Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom
programskomopremom ( fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat).
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Usmena provjera znanja - najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Ocjena vježbi, jedna u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani ekonomista.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Oblikovanje vizuelnog
identiteta privrednog
društva
- Usmena i pisana
komunikacija
- Održavanje internet sajta
- Izrada reklamnog
materijala
- Biznis plan
- Osnivanje preduzeća
- Poslovanje preduzeća
Povezanost sa drugim predmetima
Predmeti
Znanja
- Informatika
- Informacije u tekstualnom
vidu
- Multimedijalno
predstavljanje informacija
- Internet
- Korišćenje računarskih
prpgama kao vida
komuniciranja
- Organizacija poljoprivredne - Organizacija proizvodnje
proizvodnje
150
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. PORODILJSTVO
1. Naziv ispitnog kataloga: PORODILJSTVO
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz
oblasti porodiljstva domaćih životinja u veterini.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1. Navesti anatomske karakteristike ženskih polnoh organa
2. Navesti fiziološke odlike ženskih polnih organa
3. Objasniti polni ciklus ženki
4. Objasniti polnu i tjelesnu zrelost
5. Nabrojati ženske polne hormone
6. Objasniti ulogu i funkciju ženskih polnih hormona
7. Objasniti nastajanje i ulogu Degrafovog folikula i žutog tijela
8. Analizirati ovulaciju i dalju sudbinu jajne ćelije
9. Objasniti polni ciklus ženke po fazama
10. Navesti dužinu trajanja estrusa kod domaćih životinja
11. Objasniti neurohormonalnu regulaciju estrusa, njegovu stimulaciju i supresiju
12. Nabrojati polne reflekse ženki
13. Objasniti procjenu starosti graviditeta i zrelosti ploda
14. Objasniti: estrus, superestrus, superfekundaciju i superfeteciju
15. Opisati pravilnu njegu držanje i ishranu gravidnih životinja
16. Objasniti sinhronizaciju estrusa
17. Navesti dužinu trajanja graviditeta domaćih životinja
18. Objasniti način nastajanja plodovih ovojnica i plodove vode
19. Opisati fetalni krvotok i građu pupčane vrpce
20. Nabrojati metode za dijagnostiku graviditeta
21. Objasniti dijagnostiku graviditeta kod krava od prvog do četvrtog mjeseca
22. Objasniti dijagnostiku graviditeta kod krava od četvrtog do devetog mjeseca
23. Objasniti dijagnostiku graviditeta kod ovaca, svinja, kuja i kobila
24. Navesti načine sprečavanja i prekida graviditeta
25. Objasniti mumifikaciju fetusa
26. Objasniti maceraciju ploda
27. Objasniti emfizem ploda
28. Objasniti patološka stanja placente i plodovih voda
29. Navesti razlike fiziološkog i patološkog edema vimena
30. Objasniti nastajanje i terapiranje prolapsusa vagine
31. Objasniti nastajanje i dijagnostikovanje torzije gravidnog uterusa
32. Definisati sterilitet i uzroke steriliteta
33. Nabrojati urođene neplodnosti ženki
34. Objasniti puerperalne infekcije materice-endometritise, metritis i perimetritis
35. Nabrojati polne infekcije i zaraze
36. Opisati normalan porođaj i porođajne faze
37. Opisati normalan habitus, situs i poziciju ploda
38. Nabrojati porodiljske instrumente
39. Opisati pravilnu njegu i ishranu pri zasušivanju krava
151
40. Navesti uzroke teškog porođaja od strane ploda, porodilje, placente
41. Opisati način pružanja pomoći kod nepravilnog habitusa ploda
42. Opisati način pružanja pomoći kod nepravilne pozicije ploda
43. Opisati način pružana pomoći kod nepravilnog situsa ploda
44. Objasniti izvođenje retorzije gravidnog uterusa
45. Nabrojati indikacije za dovršavanje porođaja carskim rezom i fetotomijom
46. Definisati puerperijum i fiziološke procese u njemu
47. Objasniti nastajanje prolapsusa uterusa i pružanje pomoći
48. Objasniti nastanak retencije sekundinarum i njeno zbrinjavanje
49. Objasniti MMA sindrom krmača, terapiranje i prevenciju
50. Objasniti puerperalnu parezu, trrapiranje i prevenciju
51. Opisati pravilnu njegu i ishrenu krava u servis periodu
52. Navesti način pravilne njege, ishrane i smještaja novorođenčadi
53. Nabrojati najčešća oboljenja i anomalije novorođenčadi
54. Navesti metode povećanja plodnosti ženki
55. Objasniti metode povećanja plodnosti ženki
56. Nabrojati muške polne organe
57. Navesti anatomske odlike muških polnih organa
58. Navesti fiziološke odlike muških polnih organa i hormona
59. Opisati spermatogenezu
60. Nabrojati polne reflekse mužjaka
61. Objasniti stvaranje sperme i navesti fiziološkomorfološke osobine
spermatozoida i spermalne plazme
62. Objasniti uticaj spoljašnje sredine na spermatozoide
63. Objasniti neplodnosti mužjaka
64. Objasniti način odabira mužjaka za veštačko osemenjivanje
65. Opisati uzimanje sperme za veštačko osjemenjavanje
66. Objasniti postupak pregleda i razređivanja sperme
67. Objasniti postupak čuvanja konzervisanja i doziranja sperme
68. Navesti pravilan režim ishrane, njege i iskorišćavanje mužjaka za vještačku
oplodnju
69. Opisati postupak dubokog zamrzavanja sperme
70. Objasniti način pripreme za upotrebu duboko zamrznute sperme
71. Opisati načine detekcije estrus
72. Uporediti spoljašnje sa unutrašnjim znacima estrus
73. Navesti optimalno vrijeme za vještačko osjemenjavanje u zavisnosti od znakova
estrus
74. Navesti značaj vještačkog osjemenjavanja
75. Nabrojati istrumente za vještačko osjemenjavanje
76. Objasniti pripremu istrumenata za vještačko osjemenjavanje
77. Opisati tehniku izvođenja vještačkog osjemenjavanja krava
78. Navesti mjesto inseminacije kod vještačkog osjemenjavanja i prirodnog
pripusta
79. Navesti najčešće greške kod vještačkog osjemenjavanja
80. Objasniti vještačko osjemenjavanje krmača
81. Objasniti vještačko osjemenjavanje ovaca, koza, kobila, kuja, kunića
82. Navesti važnost genetičkog inženjeringa i embriotransvera
83. Navesti anatomske i fiziološke odkike mliječne žlijezde
84. Navesti anomalije u razvoju mliječne žlijezde
85. Navesti kriterijume pri selekciji u odnosu na izgled mliječne žlijezde
86. Navesti faktore koji utiču na lučenje i stvaranje mlijeka i kolostruma
87. Navesti fizičko-hemijske osobine mlijeka i kilostruma
88. Opisati znake mastitisa, njegovu dijagnostiku, terapiranje i prevenciju
89. Opisati pravilnu ručnu i mašinsku mužu
152
90. Navesti najčešće greške pri muži i njezi mliječne žlijezde
4. Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina pitanja (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori data u katalogu
znanja i godišnjem planu rada nastavnika.
153
2.1. 2. UNUTRAŠNJE BOLESTI
1. Naziv ispitnog kataloga: UNUTRAŠNJE BOLESTI
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz
oblasti unutrašnjih bolesti domaćih životinja u veterini.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Definisati osnovne pojmove unutrašnjih bolesti
Opisati pristup životinji prilikom kliničkog pregleda
Nabrojati osnovne metode kliničkog pregleda životinja
Navesti redosljed postupaka kod kliničkog pregleda životinja
Definisati termin „Trijas“
Objasniti termine „Nacional“ i „Habitus“
Analizirati termin „Anamneza“
Navesti vrijednosti normalnih parametara kod osnovnih metoda kliničkog
pregleda
9. Uporediti normalne i patološke parametre dobijene prilikom kliničkog pregleda
10. Nabrojati specijalne metode kliničkog pregleda
11. Navesti ciljeve specijalnih metoda kliničkog pregleda
12. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda organa za varenje
13. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda organa za disanje
14. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda mokraćnih organa
15. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda kardiovaskularnog sistema
16. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda nervnog sistema
17. Opisati specijalne metode kliničkog pregleda kože i kožnih žlijezda
18. Nabrojati instrumente i druga pomagala koja se koriste prilikom kliničkog
pregleda
19. Analizirati značaj kliničkog pregleda u dijagnostici unutrašnjih bolesti
20. Nabrojati organe gornjeg digestivnog trakta
21. Nabrojati organe donjeg digestivnog trakta
22. Navesti uzroke nastanka bolesti digestivnog trakta
23. Uporediti uzroke nastanka bolesti digestivnog trakta
24. Opisati način nastanka bolesti digestivnog trakta
25. Opisati kliničke simptome bolesti digestivnog trakta izazvanih
mokroorganizmima
26. Opisati kliničke simptome bolesti digestivnog trakta izazvanih neinfektivnim
faktorima
27. Navesti načine liječenja bolesti digestivnog trakta
28. Nabrojati sredstva koja se koriste u liječenju bolesti digestivnog trakta
29. Nabrojati organe gornjeg respiratornog trakta
30. Nabrojati organe donjeg respiratornog trakta
31. Analizirati funkciju organa za disanje
32. Navesti uzroke nastanka bolesti organa za disanje
33. Opisati simptome bolesti organa za disanje
34. Nabrojati metode dijagnostikovanja bolesti organa za disanje
35. Navesti načine liječenja organa za disanje
36. Nabrojati sredstva koja se koriste u liječenju organa za disanje
37. Navesti dijelove kardiovaskularnog sistema
38. Opisati funkcije pojedinih dijelova kardiovaskularnog sistema
39. Nabrojati oboljenja kardiovaskularnog sistema
154
40. Analizirati uzroke bolesti kardiovaskularnog sistema
41. Opisati simptome bolesti srca i srčanih zalistaka
42. Opisati simptome bolesti krvnih sudova
43. Nabrojati sredstva koja se koriste u liječenju kardiovaskularnih bolesti
44. Nabrojati organe za mokrenje
45. Definisati funkciju mokraćnih organa
46. Navesti oboljenja mokraćnih organa
47. Navesti uzroke nastanka bolesti mokraćnih organa
48. Opisati simptome bolesti mokraćnih organa izazvanih mikroorganizmima
49. Opisati simptome bolesti mokraćnih organa izazvanih neinfektivnim faktorima
50. Analizirati parametre u mokraći pri bubrežnim poremećajima
51. Opisati načine liječenja mokraćnih organa
52. Nabrojati sredstva koja se koriste u liječenju mokraćnih organa
53. Definisati pojam metabolizma
54. Nabrojati vrste organskih i neorganskih jedinjenja koja učestvuju u
metabolizmu.
55. Nabrojati bolesti metabolizma
56. Navesti uzroke koji dovode do poremećaja metabolizma
57. Opisati simptome metaboličkih poremećaja
58. Objasniti način liječenja metaboličkih bolesti
59. Navesti sredstva za liječenje metaboličkih poremećaja
60. Nabrojati hematopoezne organe
61. Definisati ulogu krvi
62. Opisati ulogu hematopoeznih organa
63. Nabrojati bolesti krvi i hematopoeznih organa
64. Uporediti različite tipove anemija
65. Navesti uzroke bolesti krvi i hematopoeznih organa
66. Opisati metode liječenja i terapijska sredstva krvi i hematopoeznih organa
67. Nabrojati bolesti nervnog sistema
68. Opisati uzroke i uzročnike bolesti nervnog sistema
69. Navesti simptome bolesti nervnog sistema
70. Opisati metode liječenja i terapijska sredstva bolesti nervnog sistema
71. Nabrojati žlijezde sa unutrašnjim lučenjem
72. Objasniti ulogu hormona u organizmu
73. Navesti bolesti izazvane poremećajima žlijezdi sa unutrašnjim lučenjem
74. Opisati simptome bolesti izazvanih poremećajima adeno i neurohipofize
75. Opisati simptome bolesti izazvanih poremećajima nadbubrežnih žlijezdi
76. Definisati funkciju vitamina
77. Nabrojati vitamine rastvorljive u mastima
78. Nabrojati vitamine rastvorljive u vodi
79. Navesti bolesti koje nastaju uslijed nedostataka vitamina
80. Opisati simptome bolesti nastalih uslijed nedostataka vitamina
81. Nabrojati uzroke koji dovode do nedostatka vitamina
82. Opisati metode liječenja avitaminoza
83. Nabrojati supstance koje su najčešći uzrok trovanja životinja
84. Navesti hraniva u kojima se nalaze supstance koje su najčešći uzročnici
trovanja
85. Opisati kliničku sliku trovanja kod životinja
86. Analizirati terapiju trovanja sa osvrtom na antidote
87. Nabrojati oboljenja kože
88. Objasniti uzroke nastanka bolesti kože
89. Opisati simptome bolesti kože
90. Navesti metode liječenja bolesti kože
91. Navesti terapijska sredstva u liječenju bolesti kože
155
4. Tip ispita
- Usmeno.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti, kako bi težina pitanja (zbirna) na svakom ispitnom listu bila
ista.
- Detaljan spisak ispitnih pitanja sastavlja se na osnovu okvirnog spiska pitanja,
datih u ispitnom katalogu.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori data u katalogu
znanja i godišnjem planu rada nastavnika.
156
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG
ISPITA – STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
- Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:
- prepoznavanje i analizu pitanja iz oblasti zbrinjavanja bolesnih životinja,
dijagnostike, liječenja, njege i ishrane;
- poznavanje i poštovanje važećih zakona i drugih propisa u državi vezanih za
oblast veterine;
- pravilnu upotrebu stručne terminologije;
- stepen povezanosti stručnoteorijskih i praktičnih znanja;
- samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i
vrednovanju predloženih rješenja;
- samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu;
- poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline;
- racionalno korišćenje materijala, vremena i energije;
- samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.
3. Spisak tema/zadataka
1. Osnovne metode kliničkog pregleda životinja
2. Specijalne metode kliničkog pregleda životinja
3. Postupci sa životinjom prilikom kliničkog pregleda
4. Načini aplikacije lijekova i doziranje
5. Obdukcija
6. Obdukcioni protokol
7. Uzorkovanje i čuvanje patološkog materijala
8. Instrumenti za rad u porodiljstvu
9. Rektalni pregled i pregled na graviditet
10. Sterilitet krava
11. Situs, habitus i pozicio
12. Pomoć pri porođaju
13. Patologija puerperiuma
14. Pomoć u patologiji puerperiuma
15. Obaranje i fiksiranje životinja
16. Liječenje rana
17. Sterilizacija i dezinfekcija
18. Patologija mliječne žlijezde
19. Uzimanje krvi, mokraće i drugog materijala za laboratorijski pregled
20. Trihineloskopski pregled mesa
21. Estrus i otkrivanje estrusa
22. Veštačko osjemenjivanje životinja
23. Kastracija muških životinja
24. Kastracija ženskih životinja
25. Komplikacije kod kastracije životinja
26. Korekcija papaka i obezrožavanje
27. Carski rez kod životinja
28. Postoperativne infekcije
29. Fascioloza ovaca
157
30. Distrofija i poremećaji rasta
31. Poremećaji cirkulacije
32. Tumori
33. Izvori zaraza
34. Putevi prenošenja zaraznih bolesti
35. Infekcija
36. Imunitet
37. Vakcine i imuni serumi
38. Dijagnostika bakterijskih bolesti
39. Dijagnostika virusnih bolesti
40. Koprološka pretraga
4. Uputsvo za sprovođenje stručnog rada
- Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema stručni rad. Kandidat
izrađujestručni rad po planu koji je uskladio sa mentorom.
- Teme za stručne radove predlažu nastavnici/aktivi stručno- teorijskih predmeta.
Kandidat u završnoj godini školovanja bira jednu temu i obrađuje je individualno.
Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenogzadatka.
- Ispitni odbor izdaje pismeno teme, sa nazivom, datumom izvlačenja i odbrane,
mjestom izvođenja ispita, podacima o imenovanju nastavnika (mentora), o
eventualnim potrebnim prethodnim radnjama i o drugim obavezama i uslovima.
5. Dozvoljena pomagala
- Nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu
rada nastavnika.
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA
Redni
Naziv predmeta
Obavezni načini provjeravanja znanja
broj
1.
Anatomija domaćih životinja
Usmeno
2.
Fiziologija domaćih životinja
Usmeno
3.
Latinski jezik
Usmeno, pismeno (test, pismeni zadatak)
4.
Zoologija
Usmeno
5.
Zoohigijena
Usmeno
6.
Biohemija
Usmeno, seminarski radovi
7.
Farmakologija
Usmeno
8.
Patologija
Usmeno, pismeno (test)
9.
Parazitske bolesti
Usmeno, pismeno (test)
10. Porodiljstvo
Usmeno
11. Unutrašnje bolesti
Usmeno
158
Redni
broj
Naziv predmeta
Obavezni načini provjeravanja znanja
12. Hirurgija
Usmeno, pismeno (test)
13. Zarazne bolesti
Usmeno
14. Stočarstvo sa ishranom
Usmeno
15. Praktična nastava
Usmeno, praktični rad (uključuje vođenje dnevnika)
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
Usmeno, pismeno
2.
Ekologija sa zaštitom životne
sredine
Usmeno, vježbe
3.
Pčelarstvo
Usmeno
4.
5.
Kulturno -istorijska baština Crne
Gore
Organizacija poljoprivredne
proizvodnje
Usmeno
Usmeno
6.
Genetika
Usmeno
7.
Higijena mesa i mlijeka
Usmeno, pismeno (test)
8.
Preduzetništvo
Usmeno, vježbe
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za
obrazovni program- Veterinarski tehničar potrebno je završiti četvrtu godinu
obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni
ispit.
- Obrazovanje se završava polaganjem stručnog ispita. Stručni ispit za obrazovni
program Veterinarski tehničar sastoji se iz:
- pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti,
- pismenog ispita matematike ili stranog jezika,
- usmenog ispita iz porodiljstva ili unutrašnjih bolesti po izboru učenika i
- stručnog rada.
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA
- Za učenike sa posebnim potrebama obrazovni program se izvodi:
- prilagođavanjem uslova izvođenja uz dodatnu stručnu pomoć, u skladu sa
Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama. Škola treba da u roku od
30 dana uradi individualni plan, na osnovu važećeg, uzimajući u obzir stav da
učenici treba da postignu iste standarde znanja u svim nastavnim predmetima;
- prilagođavanjem programa tako da se određeni sadržaji zamjenjuju njihovim
ekvivalentima, koji omogućavaju dostizanje istog profesionalnog standarda,
odnosno profesionalnih kompetencija.
- Obrazovanje učenika sa posebnim potrebama može se produžiti najviše za jednu
godinu.
159
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH
- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i
zaodrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako, da:
- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja-škola je
obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti;
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja;
- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego
uslovi, koje utvrdi Škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle;
- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom;
- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja.
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni
Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Predmeti
broj
saradnika
- Diplomirani inženjer stočarstva
1. Anatomija domaćih životinja
- Diplomirani veterinar
- Diplomirani inženjer stočarstva
2. Fiziologija domaćih životinja
- Diplomirani veterinar
- Diplomirani klasični filolog
3. Latinski jezik
- Profesor latinskog jezika i književnosti
- Profesor biologije
- Diplomirani biolog
4. Zoologija
- Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo
- Diplomirani veterinar
- Diplomirani inžinjer poljoprivrede za stočarstvo
5. Zoohigijena
- Diplomirani veterinar
- Diplomirani hemičar
6. Biohemija
- Profesor hemije
- Diplomirani inženjer prehrambene tehnologije
7.
Farmakologija
- Diplomirani veterinar
8.
Patologija
- Diplomirani veterinar
9.
Parazitske bolesti
- Diplomirani veterinar
10. Porodiljstvo
- Diplomirani veterinar
11. Unutrašnje bolesti
- Diplomirani veterinar
12. Hirurgija
- Diplomirani veterinar
13. Zarazne bolesti
- Diplomirani veterinar
14. Stočarstvo sa ishranom
- Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo
15. Praktična nastava
- Dr veterinarske medicine
- Diplomirani inženjer stočarstva (IV godina)
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
- Profesor stranog jezika i književnosti
2.
Ekologija sa zaštitom životne
- Diplomirani biolog ili diplomirani inzenjer pejzažne
160
Redni
broj
Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
saradnika
arhikteture
Predmeti
sredine
3.
4.
Kulturno -istorijska baština Crne Gore
Pčelarstvo
5.
Organizacija poljoprivredne
proizvodnje
6.
Genetika
7.
Higijena mesa i mlijeka
-
8.
Preduzetništvo
Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo
Diplomirani veterinar
Diplomirani istoričar-profesor istorije i geografije
Diplomirani arheolog
Diplomirani istoričar umjetnosti
kulturolog
Diplomirani inženjer poljoprivrede smjera
ekonomika poljoprivrede
Diplomirani inženjer poljoprivrede za
agroekonomiku
Diplomirani inženjer poljoprivrede za voćarstvo i
vinogradarstvo
Diplomirani inženjer poljoprivrede za stočarstvo
Diplomirani inženjer poljoprivrede opšteg smjera
Profesor biologije
Diplomirani biolog
Diplomirani veterinar
Diplomirani inženjer prehrambene tehnologije
Diplomirani veterinar za higijenu i tehnologiju
životnih namirnica
Diplomirani inženjer poljoprivrede za tehnologiju
stočarskih proizvoda
- Diplomirani ekonomista
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku.
8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE
Broj časova kod kojih
Vrsta
nastave
se odjeljenje dijeli u
Redni
Ukupno
Naziv predmeta Razred
grupe
broj
časova
T
V
P
T
V
P
Anatomija domaćih
1.
I
108
100
8
životinja
Fiziologija domaćih
2.
I
72
68
4
životinja
3. Latinski jezik
I
72
72
4. Zoologija
I
72
67
5
5. Zoohigijena
II
72
72
6. Biohemija
II
72
72
7. Farmakologija
II
72
72
8. Patologija
II
72
72
II
72
72
9. Parazitske bolesti
III
72
68
4
10. Porodiljstvo
III
72
67
5
161
Redni
broj
Naziv predmeta
11.
Unutrašnje bolesti
12.
Hirurgija
13.
Zarazne bolesti
14.
Stočarstvo sa
ishranom
15.
Praktična nastava
Razred
Ukupno
časova
Vrsta nastave
T
62
72
66
68
66
66
72
66
IV
III
IV
III
IV
IV
III
IV
I
II
III
IV
66
72
66
72
66
66
72
66
72
180
252
231
I
II
III
IV
72
72
72
66
I
72
58
II
72
72
II
72
72
III
72
72
III
72
56
IV
66
66
IV
66
40
V
4
P
Broj časova kod kojih
se odjeljenje dijeli u
grupe
T
V
P
4
72
180
252
210
21
72
180
252
210
IZBORNA NASTAVA
1.
Strani jezik II
Ekologija sa
zaštitom životne
sredine
3. Pčelarstvo
Kulturno -istorijska
4.
baština Crne Gore
Organizacija
5. poljoprivredne
proizvodnje
6. Genetika
Higijena mesa i
7.
mlijeka
8. Preduzetništvo
T– Teorijska nastava
V– Vježbe
P– Praktična nastava
2.
14
16
26
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profeisonalnu
praksu u skladu sa nastavnim planom. Praksa se obavlja u proizvodnim
objektimaizvan škole. Program profesionalne prakse je u korelaciji sa programima
stručno teorijskih predmeta i praktične nastave.
- Za izradu programa profesionalne prakse zadužena je škola.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
162
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI
- Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog
programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako
rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, tako i upotpunjavanju stručnog
znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne i sadržaje po izboru učenika.
Program slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog brojačasova
u nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 godišnje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji
se iz tri cjeline:
Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:
- dani sporta;
- ekološke aktivnosti;
- filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe;
- posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr;
Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje:
- posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program
koji se realizuje;
- posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije;
- učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti;
Sadržaji po izboru učenika:
- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,
informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr. );
- socijalni rad učenika;
- organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.
- Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici
obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za
napredovanje u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa.
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Cimbaljević Saša, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Kočan Iso, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Vuković Miladin, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Gluščević Staniša, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Idrizović Maida, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Marjanović Slavica, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
- Boričić Vladimir, JU Srednja mješovita škola, Andrijevica
Koordinator:
- Dušan Pejović, Centar za stručno obrazovanje - Podgorica
163

PRIKAZ RADA MOBILNOG STRUČNOG TIMA

Školski udžbenici – OBRAZAC - Centar za socijalnu skrb Sisak

Tekst peticije i prijedlog mjera

pripreme za robotičku alku junior

Vjeronauk

Druženje mladih informatičara i članova HAZU

KRITERIJI I ELEMENTI OCJENJIVANJA UČENIKA

OŠ SESVETSKA SOPNICA - Gimnazija Velika Gorica

Tradicionalno kolinje ili svinjokolja (PDF)