ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ –Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΘΕΣΗ 1ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ Σαν διαμαρτυρία κατά των αξιών της κοινωνίας των μεγάλων, η νεολαία δημιουργεί τη δική της αντικουλτούρα. Στοιχεία της αποτελούν, ειδικότερα, τα παράξενα ρούχα, η θορυβώδικη ποπ μουσική, οι μηχανές με τις βγαλμένες εξατμίσεις κλπ. Οι γονείς, συχνά, δεν μπορούν να καταλάβουν τα παιδιά τους και αυτό τους ερεθίζει, εκνευρίζει, τους εξοργίζει. Παρά όλα αυτά δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε τις αιτίες της «σύγκρουσης των γενεών» με τα αρνητικά συναισθήματα. Για να καταλάβουμε αυτή τη «σύγκρουση» θα πρέπει, αντίθετα, να ξεφύγουμε από τα συναισθήματα και να στραφούμε στα πραγματικά γεγονότα. Στην τελευταία δεκαετία αυξήθηκε ο πληθωρισμός, η ανεργία, οι τιμές. Και μαζί της μεγάλωσε το αίσθημα της αβεβαιότητας για το σήμερα και του φόβου για το αύριο. Η οικονομική κρίση χτυπάει τη νεολαία εξίσου, αν όχι περισσότερο από τους μεγάλους σε ηλικία. Κάθε χρόνο μπαίνουν στην αγορά εργασίας χιλιάδες νέοι που αρχίζουν τη δική τους αυτόνομη ζωή. Ακριβώς αυτοί βρίσκουν κλειστές τις πόρτες των εργοστασίων, των επιστημονικών εργαστηρίων. Πάνω από τη μισή στρατιά των ανέργων αποτελούν οι νέοι και οι νέες ηλικίας έως 25 χρονών. Και διαμαρτύρονται. Χιλιάδες νέοι διαδηλώνουν στους δρόμους ζητώντας δουλειά για τη νεολαία. Θέλουν δουλειά! Είναι τα κυριότερα θύματα της κρίσης; Καλέ τι μας λέτε! Αυτοί είναι ένοχοι για την κρίση! Είναι πολλοί και θέλουν να εκτοπίσουν από τις δουλειές τους μεγάλους! Είναι αδίστακτοι, επιθετικοί. Είναι μια άτιμη γενιά, μας εμποδίζει όχι μόνο να ζήσουμε ήσυχα, αλλά και να δουλέψουμε ήσυχα… . Από τους αστούς δεξιοτέχνες της προπαγάνδας δε λείπει η πείρα του ψυχολογικού χειρισμού. Και χρησιμοποιούν για αυτό το σκοπό όλη τη δύναμη των ΜΜΕ, που ελάχιστα ασχολούνται με το πώς θα λιγοστέψει η ανεργία, πώς θα χαλαρώσει η κρίση. Αντίθετα η νεολαία μετατρέπεται στη σπουδαιότερη σχεδόν απειλή της κοινωνικής γαλήνης. Μια απειλή που ενάντιά της πρέπει να στραφεί ολόκληρη η κοινωνία. έτσι, η κοινωνική σύγκρουση, η σύγκρουση ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις υποκαθίσταται με την ψυχολογική «σύγκρουση των γενεών». Η ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ […] Τα «σύνολα» που αποκαλούμε κοινωνικές τάξεις αποτελούνται από άτομα διαφορετικής ηλικίας, που είναι αδύνατο να σκέφτονται και να ενεργούν όλα με τον ίδιο τρόπο, όπως απλουστευτικά το υποθέτουμε, όταν τα εντάσσουμε στην ίδια τάξη. Ακόμη κι αν τους κρίνουμε με οικονομικά κριτήρια, οι νέοι έχουν βασικές διαφορές από τους ηλικιωμένους της ίδιας τάξης. Οι διαφορές γίνονται πολύ πιο ουσιαστικές και πιο έντονες, όταν σκεφθούμε τις ανάγκες της κάθε ηλικίας και την επακόλουθη προτεραιότητα που θέτουν τους στόχους τους. Η ίδια βιολογική διαφορά των ίδιων οργανισμών, του παλιού και του νέου, τους οδηγεί σε διαφορετική θεώρηση του κόσμου και σε ανταγωνιστική στάση μέσα στη ζωή. Ο νέος κινείται προς τα εμπρός, ο ηλικιωμένος, όταν δε γυρίζει πίσω, προσπαθεί να συγκρατήσει το παρόν, αυτό που του εξασφαλίζει την ύπαρξή του, να συντηρήσει όσα κατόρθωσε να αποκτήσει. Η συντηρητική στάση είναι αυτονόητη για τον άνθρωπο μιας κάποιας ηλικίας, αφού αποτελεί συνάρτηση της συντήρησης της ίδιας της ύπαρξης που με τα χρόνια έχει εξαντλήσει πολλές από τις ζωτικές δυνάμεις του και οδεύει προς την αναπόφευκτη φθορά. Είναι απόλυτα κατανοητή η στροφή των 1 ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ –Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ώριμων προς το παρελθόν, προς την περίοδο εκείνη της ζωής τους, «που είχαν και δύναμη και λόγο και ομορφιά». Αντίθετα, ο νέος ατενίζει μπροστά το μέλλον και πιστεύει πως μπορεί να κάνει το καλύτερο προς το παρόν. Ο νέος με ακέραιες όλες τις δυνάμεις του, πιστεύει πως έχει τη δύναμη και την υποχρέωση να κατακτήσει τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά στα έκπληκτα μάτια του… Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να αποδώσετε περιληπτικά το 1ο κείμενο. 2. Ποια είναι η διαφορετική θεώρηση της αιτιολογίας του «χάσματος των γενεών» από τους δύο συγγραφείς με βάση το περιεχόμενο των κειμένων τους; 3. Τι εξυπηρετεί η χρήση του θαυμαστικού στις πρώτες περιόδους της 3ης παραγράφου του 1ου κειμένου; 4. Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 2η παράγραφος του 1ου κειμένου; 5. Στην 1η παράγραφο του 1ου κειμένου να αντικαταστήσετε τις τονισμένες λέξεις με συνώνυμές τους. 6. Να αναπτύξετε μια παράγραφο με τη μέθοδο της σύγκρισης – αντίθεσης, αντλώντας ιδεολογικό υλικό από τα διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ νέων και ηλικιωμένων. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Πιστεύετε πως είναι δυνατή η γεφύρωση του χάσματος γενεών; Αν τη θεωρείτε εφικτή, να αναπτύξετε τις προτάσεις σας για την υλοποίησή της σε ένα κείμενο 400-500 λέξεων. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Το απόσπασμα αναφέρεται στο χάσμα των γενεών. Αρχικά, κατά το συγγραφέα, η νεολαία διαχρονικά, ως αντίδραση στις καθιερωμένες αξίες, διαμορφώνει υη δική της αντικουλτούρα, εξαιτίας της οποίας υπάρχει αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών. Έτσι, προκύπτει η σύγκρουση των γενεών, η οποία όμως δεν πρέπει να ερμηνεύεται με συναισθηματικούς όρους αλλά με βάση τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα των νέων, που προκαλούν αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον τους. Σε ένα αρνητικό για αυτούς περιβάλλον οι νέοι αντιμετωπίζονται σαν απειλή για την κοινωνική γαλήνη. 2. Οι δύο συγγραφείς ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο την ύπαρξη του χάσματος γενεών. Ο πρώτος συγγραφέας αποδίδει την αιτιολογία του φαινομένου όχι στο επικοινωνιακό χάσμα μεταξύ των νέων και των ηλικιωμένων, το οποίο διαμορφώνει η διαφορετική τους κουλτούρα, αλλά στα σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα των νέων που προκαλεί η δομή του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος. 3. Με τη χρήση του θαυμαστικού στις πρώτες περιόδους της 3ης παραγράφου ο συγγραφέας εκφράζει με έντονα ειρωνική διάθεση την αντίθεσή του στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι εξεγερμένοι νέοι, που διεκδικούν το αναφαίρετο δικαίωμα στην εργασία, από τους εκπροσώπους της αστικής τάξης. Αυτοί παραποιούν και διαστρεβλώνουν το περιεχόμενο των αντιδράσεων. 4. η 2η παράγραφος του 1ου κειμένου αναπτύσσεται με αιτιολόγηση. Οι λεπτομέρειες αιτιολογούν το περιεχόμενο της θεματικής περιόδου, το γιατί η σύγκρουση των γενεών δεν ερμηνεύεται με συναισθηματικούς όρους. 2 ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ –Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ 5. δημιουργεί: διαμορφώνει, αποτελούν: συνιστούν, καταλάβουν: κατανοήσουν, εξοργίζει: θυμώνει, εξαγριώνει. 6. Ο ιδεολογικός κόσμος των νέων παρουσιάζει πολλές φορές μεγάλες διαφορές από αυτόν των ηλικιωμένων. Οι νέοι διακρίνονται για την πίστη και τη συνακόλουθη στράτευση σε υψηλές αξίες και οράματα, τον έκδηλο ρομαντισμό, την πηγαία και συναισθηματική προσέγγιση των πραγμάτων, με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν ένα ιδεολογικό πλαίσιο το οποίο χαρακτηρίζεται από αμφισβητητική έως ανατρεπτική διάθεση που απορρίπτει τους συμβιβασμούς, τις παραδοσιακές αξίες και υιοθετεί νέες αντιλήψεις και αισθητικούς ή άλλους νεοτερισμούς. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι διακρίνονται για τη ρεαλιστική και ορθολογική αντιμετώπιση των καταστάσεων, έχοντας διδαχτεί από την πείρα του παρελθόντος τις διαψευσμένες προσδοκίες και τις απραγματοποίητες επιθυμίες. Είναι, επομένως, πιο συντηρητικοί, συμβιβαστικοί και αρκούνται στη διατήρηση των κεκτημένων, αποφεύγοντας τη ρήξη με το καθιερωμένο και το παραδοσιακό. Τα παραπάνω ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γενιάς διαμορφώνουν ένα κλίμα διαμετρικά αντίθετων απόψεων και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, που συχνά παίρνει συγκρουσιακό χαρακτήρα. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Προτάσεις γεφύρωσης του χάσματος γενεών: Συνειδητοποίηση από μέρους των νέων και ηλικιωμένων ότι η αρμονική συνύπαρξη των επάλληλων γενεών σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης παρουσίας αποτελεί προϋπόθεση για την ατομική και κοινωνική πρόοδο. Ο συνδυασμός του ενθουσιασμού των νέων και της πείρας των ηλικιωμένων συνιστά προωθητική δύναμη σε κάθε κοινωνική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα. Αμοιβαία αναγνώριση δικαιωμάτων μέσα σε ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό κλίμα αλληλοσεβασμού. Οι μεγαλύτεροι πρέπει να αποβάλλουν μια διάθεση αδιαλλαξίας και περιφρονητικής υποτίμησης των νέων, να κατανοήσουν τα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των εφήβων. Οι νέοι πρέπει να απαλλαγούν από απολυτότητες και μια μόνιμη αντιρρητική διάθεση. Είναι ανάγκη να κατανοήσουν πως οι αλλαγές απαιτούν χρόνο, διάθεση συνεργασίας και συχνά την πολύτιμη εμπειρία των πρεσβυτέρων. Στα πλαίσια της οικογένειας να διαμορφώνουν συνθήκες βαθύτερης επικοινωνίας. Ο αυταρχισμός των μεγαλύτερων, η διάθεση επιβολής πρέπει να εκλείψουν, όπως και η απροθυμία των νέων να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Η πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και των δύο γενεών, γιατί η πίεση και η ανασφάλεια που επιφέρουν, προκαλούν την αντιπαλότητα προς την άλλη γενεά. 3 ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ –Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ 2ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Στο πολύκροτο βιβλίο του Όργουελ «1984» ο Μεγάλος Αδελφός ήταν ο μέγας εξουσιαστής, η μεγάλη και αθέατη εξουσία. Ένας εξουσιαστής που κατηύθυνε το ανθρώπινο κοπάδι με τις προδιαγραφές μιας φάρμας ζώων στην οποία είχε μεταβάλλει την κοινωνία με τη βοήθεια ενός μηχανισμού ομοιομορφοποιητικής κοινωνικοποίησης, που κατασκεύαζε έναν πανομοιότυπο ανθρώπινο τύπο, που λειτουργούσε με εξαρτημένα αντανακλαστικά και εστερείτο κάθε ίχνος ατομικότητας και προσωπικότητας. Το φρικιαστικό αυτό όραμα επιχειρείται να πραγματοποιηθεί στην εποχή μας με τη βοήθεια των ΜΜΕ, που έχουν εξελιχθεί σε μηχανισμούς ανεγκεφαλοποίησης του ανθρώπινου όντος. Στο πολυδιαφημισμένο «παιχνίδι» Big Brother ο Μεγάλος Αδελφός και αθέατος εξουσιαστής δεν είναι ο νικητής της κούρσας των εγκλείστων, όπως το πράγμα επιφανειακά εμφανίζεται, αλλά το πανίσχυρο χρήμα. Το «παιχνίδι» αποθεώνει το χρήμα ως κυρίαρχο των πάντων. Μπροστά του και για χάρη του σαρώνονται οι ανθρώπινες συνειδήσεις, εξαφανίζεται η αξιοπρέπεια, χάνεται ο αυτοσεβασμός και καταργείται κάθε μορφή ιδιωτικότητας. Με το αθώο αυτό παιχνίδι, επομένως, περνάει μια αξιολογική ιεράρχηση όπου όχι μόνο το χρήμα είναι η υπέρτατη αξία αλλά είναι και ο μοναδικός διαμορφωτής και κίνητρο της ανθρώπινης πράξης. Αυτή είναι η πρώτη παράμετρος. Η δεύτερη αφορά στο ανθρώπινο πρότυπο, που προβάλλεται και εξιδανικεύεται. Το βλακικό πρότυπο ανεγκέφαλων ανθρώπων, ανίκανων να συνδιαλέγονται και να επικοινωνούν, αλλά συνυπάρχουν κατά τρόπο αγελαίο. «Συζητούν» για εμετικά ασήμαντα και χαριεντίζονται ηλίθια. Δεν ενδιαφέρονται ούτε αναφέρονται σε οτιδήποτε πέραν των χυδαίων και προσωπικών και – το σπουδαιότερο - είναι τόσο βαθιά αλλοτριωμένοι, ώστε είναι ανίκανοι να αισθανθούν πλήξη και ανία. Διαμορφώνεται, έτσι, ένα ανθρώπινο πρόσωπο, όχι απλά αποπροσανατολισμένο και πολιτικά ουδετεροποιημένο αλλά και θεμελιακά επικίνδυνο που ρέπει σε έναν ακτιβισμό1, σαν δράση για τη δράση, που του δίνει «νόημα» ζωής και την ψευδαίσθηση της αυτοπραγμάτωσης. Για να σφυρηλατηθεί αυτός ο ανθρώπινος τύπος, απαιτείται να συνδεθεί με την αίσθηση μιας κοινής αποδοχής και δημόσιας επιτυχίας. Με αυτόν τον τρόπο ανατρέπονται και οι τελευταίες «προκαταλήψεις» και αναστολές για τον αυτοεξευτελισμό και το χάπι χρυσώνεται και εξιδανικεύεται. Αυτή είναι η Τρίτη παράμετρος. Η άκρως χρυσοφόρα για το κανάλι εκπομπή δημιουργεί τους fun της, ένα κοινό που αυταπατάται ότι συμμετέχει, διότι ψηφίζει και επιλέγει. Είναι το κοινό της μεγάλης χίμαιρας, είναι το κοινό που «σώζεται» δια της φυγής από την πραγματικότητα, την οποία εισπράττει ως εχθρική και αδιέξοδη. Ο Μεγάλος Αδελφός θα το λυτρώσει από τη μιζέρια, την ανοηματικότητα και την απελπισία της καθημερινής ζωής. Είναι το κοινό που ταυτίζεται με τους «παίκτες», οι οποίοι έχουν θυσιάσει τα όσα λίγα τους είχαν απομείνει ως ανθρώπινες προσωπικότητες. […] Ο Μεγάλος Αδελφός αποτελεί μέρος της συνομωσίας του συστήματος,, για να μεταβάλλει την κοινωνία σε ετεροκατευθυνόμενη αγέλη όπου ως «προσωπικότητες» στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας αναδεικνύονται –και αυτό πάντα στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας της βούλησης- ανθρώπινα μηδενικά, που χορεύουν στους ρυθμούς των αργυρίων που σκορπίζει Ο Μεγάλος Αδελφός. Ανθρώπινα μηδενικά, που μέσα στη γενικευμένη ατμόσφαιρα του δούναι και λαβείν εκφράζουν άποψη επί παντός του επιστητού και τους προσφέρονται θέσεις – ακόμη και βουλευτικές υποψηφιότητες - προκειμένου να αναγνωριστεί ο ηρωισμός τους να αυτοεξευτελιστούν. Σημεία των καιρών, σημάδια έσχατης παρακμής αναμφισβήτητα που όμως, ακριβώς για αυτό, δεν πρέπει να μας αφήνουν αδιάφορους, ούτε να τα αντιπαρερχόμαστε με ανασήκωμα των ώμων και απορριπτικά χαμόγελα. Το φαινόμενο δεν είναι απλώς γελοίο, είναι επικίνδυνο. 1 Φιλοσοφική θεωρία που δέχεται ως κριτήριο της αλήθειας την αποτελεσματικότητα της δράσης. 4 ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ –Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις). 2. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για τις λέξεις του κειμένου: αθέατος, εξιδανικεύεται, δράση, απορριπτικά. 3. Να επισημάνετε τέσσερις λέξεις του κειμένου με συνυποδηλωτική λειτουργία. 4. Πώς υλοποιείται η συνοχή μεταξύ των 5 πρώτων παραγράφων του κειμένου; 5. Το «παιχνίδι» αποθεώνει το χρήμα ως κυρίαρχο των πάντων. Μπροστά του και για χάρη του σαρώνονται οι ανθρώπινες συνειδήσεις, εξαφανίζεται η αξιοπρέπεια, χάνεται ο αυτοσεβασμός και καταργείται κάθε μορφή ιδιωτικότητας.: Να αναπτύξετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε μία παράγραφο 70-90 λέξεων. 6. Να σχηματίσετε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: κοινωνικοποίηση, αυτοπραγμάτωση, προκαταλήψεις, αναστολές. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα, να αναπτύξετε το θέμα: «Πώς μπορούν οι νέοι να αντισταθούν στις συνέπειες τέτοιων εκπομπών (reality shows)» (400-500 λέξεις). 5
© Copyright 2024 Paperzz
