qwφιeεκκρεμέςsdfghjklzxερυυρολόισ wωψerβνtyuςiopasdρfghjklzxcvbnmq ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΡΟΛΟΪ wertyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλιqπς πζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghςjklzx cvλοπbnαmqwertyuiopasdfghjklzxcvb 2o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΙΩΑΝ.ΡΕΝΤΗ nmσγqwφertyuioσδφpγρaηsόρωυdfg Σχολικό Έτος : 2012-2013 ΤΑΞΗ Α3 Μάθημα : Τεχνολογία ρολόιlαzxcvbnβφδγωmζqwertλκοθξy ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ uiύασφdfghjklzxcvbnmqwertyuiopaβ sdfghjklzxcεrυtγyεuνiιoαpasdfghjklzx cηvbnασφδmqwertασδyεκκρεμέςασδ φγθμκxcvυξσφbnmσφγqwθeξτσδφrt yuφγςοιopaασδφsdfghjklzxcvασδφbn γμ,mqwertyuiopasdfgασργκοϊτbnmqwe rtyσδφγuiopasσδφγdfghjklzxσδδγσφγcv bnmqwertyuioβκσλπpasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdγαεορlzxcvbnmqwertyui opasρολοϊkαεργαεργαγρqwertyuiopasd ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΗΡΑΚΛΗΣ ΝΤΟΥΣΗΣ fghjklzxασδφmοιηξηωχψφσuioψασεφγ vbnmqwertyuiopasdfghjklεκκρεμέςqwe 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ-ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………….1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 1α.: Η σημασία των συσκευών μέτρησης χρόνου…...……….………...2 1β. : Οι κυριότερες συσκευές μέτρησης χρόνου……...…….…….…..…3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο : ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 2α. Προϊστορία και αρχαιότητα [3000π.Χ.-1089μ.Χ.]………....…..……8 2β. Μεσαίωνας-Αναγέννηση [1090μ.Χ.-1815μ.Χ.] ……….…..…..…..10 2γ. Νεότερη και σύγχρονη εποχή ……………………………….…..….13 2δ. Η ιστορική εξέλιξη του εκκρεμούς ρολογιού…………………....….15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο : ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 3α. Η σχέση του ρολογιού με τον άνθρωπο και την κοινωνία……..…17 3β. Η σχέση του ρολογιού με τον πολιτισμό.……….…….……………18 3γ. Η σχέση του ρολογιού με την οικονομία………..………….……….19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ 4α. Τα μέρη του εκκρεμούς ρολογιού………………………….……….21 4β. Είδη εκκρεμούς ρολογιού…………………………………...………..22 4γ.Τρόπος λειτουργίας εκκρεμούς ρολογιού……………………………23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο : ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ-ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ……………………………………………………...25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο : ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ……………..33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ.34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο : ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ…………………………………………………..42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο : ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉΣ ……………………………………………………………45 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Χρόνος είναι ένα μη χωρικό γραμμικό συνεχές στο οποίο τα γεγονότα συμβαίνουν με εμφανώς μη αναστρέψιμη τάξη. Ο χρόνος σαν έννοια απασχόλησε πολλούς σπουδαίους ανθρώπους (όπως φιλόσοφους και φυσικούς), από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Ο Αριστοτέλης στα «Φυσικά» αναφέρει το χρόνο ως ένα παράδοξο ή ένα πρόβλημα. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ασχολείται με το χρόνο και αναπτύσσει τη θεωρία της σχετικότητας. Συχνά μου κινεί το ενδιαφέρον αυτό το θέμα και έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ σ’ αυτήν την εργασία με μια μηχανή καταγραφής χρόνου, δηλαδή με ένα ρολόι και συγκεκριμένα με το εκκρεμές. Αυτό το είδος ρολογιού έχει τεράστια ιστορία και ενδιαφέρον γι’ αυτό το επέλεξα ως ατομικό έργο. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο:ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 1α. Η σημασία των συσκευών μέτρησης χρόνου «Απ’ όσα μετράνε δεν μπορούν να μετρηθούν όλα, και απ’ όσα δεν μπορούν να μετρηθούν δεν μετράνε όλα.» Άλμπερτ Αϊνστάιν Ο χρόνος σε όλες τις εποχές αποτέλεσε το επίκεντρο ενασχόλησης πολλών ανήσυχων πνευμάτων πού όλα εστιάζουν στα εξής ερωτήματα: Υπάρχει πραγματικά ή όχι; Προς τα πού κινείται; Είναι αντιστρεπτός ή όχι; Μπορούμε να ταξιδέψουμε στο παρελθόν ή το μέλλον; Έχει αρχή και τέλος και πού είναι αυτά; Προφανώς όλα τα ερωτήματα είναι αναπάντητα αλλά και μόνο η διατύπωσή τους δημιουργεί και διαμορφώνει μια μυστηριακή και γοητευτική ατμόσφαιρα. Η κατά ένα δευτερόλεπτο λάθος ώρα δε φαίνεται να έχει μεγάλη σημασία στην καθημερινή μας ζωή. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι σε επίπεδο κοινωνίας. Η σύγχρονη βιομηχανία και κατ' επέκταση η οικονομία στηρίζεται στην ικανότητά μας να μετράμε με μεγάλη ακρίβεια το χρόνο. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού (GPS), που για να υπολογίσει την ακριβή θέση, απαιτεί ακριβή γνώση του χρόνου που χρειάζεται για να φτάσουν στο συγκεκριμένο σημείο τα σήματα των ειδικών δορυφόρων . Σε όλες τις κοινωνίες ο χρόνος θεωρείται ως μια ποσότητα, που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, να καταναλώσουμε, να επενδύσουμε, να υπολογίσουμε, να ελέγξουμε και φυσικά να καταγράψουμε. Σύμφωνα με την αντίληψη που κυριαρχεί, ο χρόνος ρέει ευθύγραμμα προς μια και μόνο κατεύθυνση, είναι μετρήσιμος και οριοθετημένος . Από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος είχε την ανάγκη να μετρήσει και να καταγράψει το χρόνο χρησιμοποιώντας απλές ή πολύπλοκες μηχανές και εργαλεία. 1β. Κυριότερες συσκευές μέτρησης χρόνου ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣΟ αστρολάβος είναι ένα ιστορικό αστρονομικό όργανο το οποίο χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί και οι αστρονόμοι για την ναυσιπλοΐα και την παρατήρηση του Ήλιου και των αστεριών από τον 2ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 18ο αιώνα μ.Χ., μετά τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ένα πιο εξελιγμένο όργανο, ο εξάντας. Χρησιμοποιώντας τον αστρολάβο προέβλεπαν τις θέσεις του ήλιου της σελήνης, των πλανητών Εικόνα 1.α και των άστρων. Με τη βοήθεια του αστρολάβου είναι δυνατό να βρεθεί η ώρα αν είναι γνωστό το γεωγραφικό μήκος και πλάτος ή αντίστροφα. Η εφεύρεσή του αποδίδεται στον Έλληνα Ίππαρχο τον 2ο αι. π.Χ. και αρχικά είχε σχήμα σφαίρας (αστρολάβος Ίππαρχου). ΕΞΑΝΤΑΣΟ Εξάντας ή Παλίστρα, αποτελεί είδος γωνιομετρικού οργάνου με το οποίο μετράμε στη θάλασσα τα ύψη των ουρανίων σωμάτων καθώς και τις κατακόρυφες και οριζόντιες γωνίες γήινων αντικειμένων. Ο εξάντας είναι όργανο που οι ναυτικοί το χρησιμοποιούσαν για να Εικόνα 1.β μετρήσουν τα ύψη των ουράνιων σωμάτων από αεροσκάφη, διαστημόπλοια ή καταστρώματα πλοίων, παρά τη μη σταθερότητα του παρατηρητή. Ο ναυτικός εξάντας αντικατέστησε τον αστρολάβο και έγινε το κύριο όργανο ναυσιπλοΐας. ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙΤο Ηλιακό ρολόι είναι μία συσκευή που μετρά το χρόνο από την σκιά που ρίχνει ο ήλιος πάνω σε ένα αντικείμενο. Τα ηλιακά ρολόγια είναι ο αρχαιότερος τύπος ρολογιών. Επινοήθηκαν από τους Χαλδαίους περί το 2000 π.Χ. και από αυτούς διαδόθηκαν σε όλους τους λαούς του αρχαίου κόσμου. Υπάρχουν πολλά είδη ηλιακών ρολογιών, όπως τα οριζόντια, τα κατακόρυφα, τα ισημερινά, τα αναλημματικά, τα πολικά, κοίλες σφαίρες κ.α. Στους πιο συνηθισμένους τύπους ηλιακών ρολογιών, όπως το οριζόντιο και το κατακόρυφο, ο ήλιος ρίχνει τη σκιά του σε ένα στύλο, ο οποίος ονομάζεται γνώμονας σε ένα επίπεδο όπου είναι χαραγμένο το διάγραμμα των ωρών. Εικόνα 1.γ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 1.ε ΙΣΗΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Εικόνα 1.δ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 1.στ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΦΙΛΙΠΠΩΝ ΚΛΕΨΥΔΡΑΕίναι συσκευή μέτρησης του χρόνου. Αρχικά ήταν ένα αγγείο που είχε νερό και είχε μία τρύπα απ' όπου έπεφτε το νερό σε σταγόνες. Το αργό άδειασμα του δοχείου απ' το νερό αντιστοιχούσε σε ορισμένο χρόνο. Πρώτοι χρησιμοποίησαν την κλεψύδρα οι Αιγύπτιοι, ιδιαίτερα για τη μέτρηση του χρόνου τη νύχτα. Το νερό γέμιζε το δοχείο που πάνω του ήταν γραμμένες οι ώρες. Δύο ήταν οι δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεράσουν οι κατασκευαστές του χρονομέτρου αυτού. Η σταθερή ροή του νερού και η ανισότητα στις ώρες της μέρας από τη νύχτα. Η κλεψύδρα διαδόθηκε στην Ελλάδα και στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Κατά το Μεσαίωνα εξελίχτηκε σε κλεψύδρα άμμου. Εικόνα 1.ζ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΚΛΕΨΥΔΡΑ ΝΕΡΟΥ Εκόνα 1.η ΑΜΜΟΚΛΕΨΥΔΡΑ Νεώτεροι τύποι ρολογιών-Μηχανικά και ΗλεκτρικάΤο Ωρολόγιο, που στην καθημερινότητα αποκαλούμε ρολόι , είναι συσκευή με την οποία μετράμε το χρόνο. Κυριότερο εξάρτημα του είναι ο αντισταθμιστής που μπορεί να είναι εκκρεμές ή σπειροειδές ελατήριο. Υπάρχουν πολλών ειδών ρολόγια: χεριού, τοίχου, τραπεζιών, αυτόματα (δεν χρειάζονται κούρδισμα), ηλεκτρικά (λειτουργούν αποκλειστικά με ηλεκτρικό ρεύμα πόλης ή μπαταρίας που κινεί ένα σύγχρονο κινητήρα), από χαλαζία (είναι ρολόγια με τη μεγαλύτερη ακρίβεια και η αρχή λειτουργίας τους στηρίζεται στο φαινόμενο του πιεζοηλεκτρισμού), με αμμωνία (ή μέιζερ, που εφευρέθηκε το 1953), με πιεσμένο αέρα, ατομικά (εφευρέθηκαν το 1954 και πρόκειται για ρολόγια μεγάλης ακρίβειας, χάνουν 1 δευτερόλεπτο στα 3.000 χρόνια). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΟΥ Για το ποιος υπήρξε ο πρώτος και απόλυτος εφευρέτης του ρολογιού δεν είναι σήμερα πλέον ξεκάθαρο καθώς το ρολόι πέρασε από αμέτρητες μορφές εξέλιξης που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Ακολουθεί μια επιγραμματική αναδρομή στους σημαντικότερους σταθμούς εξέλιξης στην ιστορία του ρολογιού… 2α. Προϊστορία και αρχαιότητα [3000π.Χ.1089μ.Χ.] 3.000 πΧ Οι Σουμέριοι χρησιμοποιούν το χρόνο κύλισης του νερού σαν μονάδα μέτρησης του χρόνου. 2.679 πΧ Στην Κίνα εμφανίζονται τα πρώτα ηλιακά ρολόγια. 2.000 πΧ Οι Βαβυλώνιοι κάνουν για πρώτη φορά χρήση του εξηνταδικού συστήματος που φυσικά βασίζεται στον αριθμό 60 και αποτελεί τον προπομπό του μεταγενέστερου δωδεκαδικού συστήματος στο οποίο και θα βασιστεί η κατανομή των ωρών. 1.530 πΧ Κάνουν στην Αίγυπτο την πρώτη εμφάνισή τους εξελιγμένες κλεψύδρες με νερό. Καθότι τα ηλιακά ρολόγια είχαν το μεγάλο μειονέκτημα να εξαρτώνται από την ηλιοφάνεια και η χρήση τους δε μπορούσε να γίνει αφότου ο ήλιος έδυε, κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται οι πρώτες κλεψύδρες. Χρήση κλεψύδρων κάνουν πέρα των Αιγυπτίων, οι Βαβυλώνιοι και φυσικά οι Αρχαίοι Έλληνες 1.400 πΧ Επί βασιλείας του Αμενόφη Γʼ στην Αίγυπτο γίνεται χρήση κλεψύδρας νερού που σήμερα μπορεί να τη θαυμάσει κανείς στο Μουσείο του Καϊρου. 550 πΧ Ο μαθητής του Θαλή Αναξίμανδρος διακρίνεται στην κατασκευή περίφημων ηλιακών ρολογιών 380 πΧ Ο Πλάτων τοποθετεί στον κήπο της Ακαδημίας κλεψύδρα νερού που μέσω πίεσης του αέρα σφυρίζει αχνά σαν ήχος φλογέρας 270 πΧ Ο Κτησίβιος είχε κατασκευάσει ένα ρολόι, την υδραυλίδα, που αξιοποιούσε την άνοδο της στάθμης νερού, όταν αυτό έπεφτε από ένα θάλαμο, όπως στην κλεψύδρα. Αυτό το ρολόι χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στους ρωμαϊκούς και τους μεταγενέστερους χρόνους 263 πΧ Το πρώτο Δημόσιο ηλιακό ρολόι στήνεται από τον papirius cursor στη Ρώμη Εικόνα 2.α Υδραυλίδα Κτησίβιου 2ος-1ος αιώνας πΧ Χρησιμοποιούνται οι πρώτοι αστρολάβοι, αστρονομικό όργανο παρατήρησης του Ήλιου και των αστέρων με μεγάλη μεταγενέστερη εξέλιξη. Η εφεύρεσή τους αποδίδεται στον Έλληνα Ίππαρχο τον 2ο αι. π.Χ και αποτελεί προπομπό του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ενός εξαιρετικού πιο πολύπλοκου και εξελιγμένου οργάνου που χρονολογείται στον 1ο αι. πΧ 2γ. Μηχανισμός Αντικυθήρων 2β. Μεσαίωνας-Αναγέννηση 1815μ.Χ.] [1090μ.Χ.- 1090 μΧ Ο SU SUNG κατασκευάζει για τη KhaiSung, πρωτεύουσα του Βασιλείου Sung μία αστρονομική κλεψύδρα με γρανάζια. 1170 μΧ Εμφανίζεται στην Κολωνία το επάγγελμα του ωρολογοποιού. 1284 μΧ Το πρώτο μηχανικό μεγάλο ρολόι λειτουργεί στον καθεδρικό ναό του Exeter [Αγγλία] 1288 μΧ Το Westminster Hall [Λονδίνο] αποκτά μηχανικό ρολόι 1300 μΧ Ξεκινά μία περίοδος όπου τα μεγάλα μηχανικά ρολόγια με γρανάζια κατασκευάζονται συνεχώς και κοσμούν εκκλησίες , δημαρχεία και πύργους. 1509 μΧ O PETER HENLEIN κατασκευάζει πρώτος στη Νυρεμβέργη «φορητά» ρολόγια τσέπης. 1525 μΧ Εμφανίζονται τα πρώτα επιτραπέζια ρολόγια και ακολουθούν τα ρολόγια τοίχου 1573 μΧ Εισάγεται για πρώτη φορά ο λεπτοδείκτης 1584 μΧ Ο JOST BUERGI κατασκευάζει στο Kassel τα πρώτα ρολόγια ακριβείας 1638 μΧ Ο GALILEO GALILEI δημοσιεύει τους νόμους του για το εκκρεμές. 1773 μΧ Ο CHRISTIAN HUYGENS περιγράφει την κατασκευή ενός βελτιωμένου εκκρεμούς με ώρες, λεπτά και δευτερόλεπτα 1675 μΧ Η κυκλοειδής φόρμα γραναζιών είναι αυτή που αναγνωρίζεται πλέον ως η καταλληλότερη για τα ρολόγια. Ιδρύεται το Αστεροσκοπείο του Greenwich (England) που από το 1844 θα ορίζει τον μηδενικό μεσημβρινό 1680 μΧ Η αυξανόμενη ακρίβεια των εκκρεμών επιβάλλουν πλέον το λεπτοδείκτη στη μέση της πλάκας-καντράν των ρολογιών. 1681 μΧ Ο DANIEL JEAN RICHARD κατασκευάζει ρολόγια τσέπης στη Neuenburger Jura (Ελβετία). Από εδώ θα ξεκινήσει αργότερα η παγκοσμίως γνωστή και κυρίαρχη ελβετική Ωρολοβιομηχανία. 1690 μΧ Ο JACOB ENDERLEIN κατασκευάζει ρολόγια τσέπης με αυτονομία μηχανισμού 8 ημερών. 1695 μΧ Ο THOMAS TOMPION (Λονδίνο) εφευρίσκει το cylinder escapement για τα ρολόγια τσέπης 1720 μΧ Ο GEORGE GRAHAM βελτιώνει το μηχανισμό του THOMAS TOMPION που γίνεται γνωστός ως cylinder escapement. 1730 μΧ Ο FRANZ ANTON KETTERER από το Schoenwald (στο Schwarzwald =Μέλανα Δρυμό) κατασκευάζει τον πρώτο Κούκο. 1740 μΧ Τα χρυσά ρολόγια τσέπης έρχονται στη μόδα 1801 μΧ Ο ABRAHAM LOUlS BREGUET εφευρίσκει το Tourbillon 1805 μΧ Η προστασία του μηχανισμού από χτυπήματα και τραντάγματα γίνεται εφικτή από τον ABRAHAM LOUlS BREGUET μέσω του "parachute" όπως ονομάζει την κατασκευή του 1815 μΧ O RAMIS κατασκευάζει το πρώτο ηλεκτροκίνητο ρολόι Εικόνα 2.ε Εικόνα 2.στ Εικόνα 2.ζ 2γ. Νεότερη εποχή 1845 μΧ Ο FERDINAND ADOLF LANGE ιδρύει στην πόλη Glashuette στη Δρέσδη εργοστάσιο κατασκευής ρολογιών ακριβείας 1860 μΧ Έχει ήδη αρχίσει η βιομηχανοποιημένη κατασκευή ρολογιών και μειώνεται η κατασκευή στο χέρι. Πλέον χειρονακτικά γίνεται κυρίως η συντήρηση και επισκευή 1867 μΧ Ο Γάλλος GUILMETIN εφευρίσκει το ελεύθερο εκκρεμές 1921 μΧ Χρησιμοποιούνται οι πρώτοι κρύσταλλοι χαλαζία [quartz] 1928 μΧ Στην Αμερική δουλεύει το πρώτο ρολόι Quartz. 1930 μΧ Αρχίζει η μαζική βιομηχανοποιημένη παραγωγή ρολογιών χειρός αφήνοντας για πάντα πίσω την εποχή όπου κάθε ρολόι ήταν ένα απόλυτα μοναδικό και ξεχωριστό κομμάτι. 1948 μΧ Οι αμερικανοί φυσικοί WALTER HOUSER BRATTAIN και JOHN BARDEEN κατασκευάζουν τρανζίστορες που θα βάλουν τις βάσεις αργότερα για τα ηλεκτρονικά ρολόγια. 1952 μΧ Τα πρώτα ηλεκτρονικά ρολόγια εμφανίζονται Εικόνα 2.η 1969 μΧ Μέσω της τεχνικής Low-Power τα Quartz ρολόγια χειρός καταναλώνουν λιγότερο ρεύμα και πλέον οι μπαταρίες έχουν διάρκεια 1 χρόνο. Εικόνα 2.θ Χαλαζίας 2δ. Σύγχρονη εποχή Στη σύγχρονη εποχή κατασκευάζονται όλο και πιο πολλά είδη ρολογιών που διευκολύνουν τη ζωή μας. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από μικρά, απλά ρολόγια μέχρι και ρολόγια που στην κατασκευή τους εμπλέκονται 30 βασικές ειδικότητες και εκατοντάδες μικροεξαρτήματα. 2ε. Η ιστορική εξέλιξη του εκκρεμούς ρολογιού Η παράδοση λέει, ότι ο Γαλιλαίος πρωτοαντιλήφθηκε, ότι το εκκρεμές είναι ισόχρονο το 1582, όταν ήταν σε ηλικία 18 χρόνων. Επισκέφθηκε τον καθεδρικό ναό της Πίζας για να προσευχηθεί και παρατήρησε έναν καλόγερο να τραβά προς το μέρος του ένα μεγάλο πολυέλαιο, να ανάβει τα κεριά και να τον αφήνει ελεύθερο, ώστε να επανέλθει στη θέση του. Ο Γαλιλαίος πρόσεξε ότι η ταλάντευση έμοιαζε να έχει σταθερή κίνηση ακόμα και όταν άλλαζε η γωνία ταλάντευσης. Αμέσως άρχισε την επιστημονική παρατήρηση. Προκειμένου να μετρήσει το χρόνο που ο πολυέλαιος κινείτο, σκέφθηκε και χρησιμοποίησε για μονάδα μέτρησης τους παλμούς της καρδιάς του. Ακολούθως επινόησε έναν μαθηματικό τύπο-εξίσωση που περιέγραφε την κίνηση του εκκρεμούς και, όταν γύρισε στο δωμάτιό του, έφτιαξε διάφορα είδη εκκρεμούς, μεταβάλλοντας το μήκος του νήματος και το βάρος του βαριδιού .Μετά από προσεκτική μελέτη, επαλήθευσε και θεμελίωσε δύο σπουδαίες αρχές: 1. ότι ο χρόνος ταλάντευσης ενός εκκρεμούς δεν συνδέεται με το μήκος του τόξου ή την μάζα του βαριδιού 2. ότι ο χρόνος ή η διάρκεια της ταλάντευσης ενός εκκρεμούς εξαρτάται μόνο από το μήκος του νήματος του εκκρεμούς. Μετά την ανακάλυψη του Γαλιλαίου, οι αστρονόμοι και οι γιατροί χρησιμοποίησαν μικρότερα εκκρεμή, για να χρονομετρούν όχι μόνο φαινόμενα, αλλά και τους σφυγμούς των ασθενών. Ένα αδύνατο σημείο της όλης υποθέσεως ήταν, ότι τα μικρά εκκρεμή σταματούν γρήγορα και θέλουν συνεχώς ώθηση, με αποτέλεσμα να χαλά ο ρυθμός και πιο συγκεκριμένα να μεταβάλλεται η περίοδος. Περίπου το 1641, ο Γαλιλαίος σχεδίασε μια συσκευή, που μπορούσε να δίνει μια μικρή ώθηση στο τέλος κάθε αιωρήσεως, αν και είναι πολύ πιθανό, να μην κατασκεύασε ποτέ μια τέτοια συσκευή, που να λειτούργησε. Η διαφυγή του Γαλιλαίου ήταν μάλλον ανακριβής και δεν χρησιμοποιήθηκε. Ο CHRISTIAN HUYGEN, Δανός επιστήμονας, ήταν ο πρώτος που γνωστοποίησε στον κόσμο, το 1565, την ανακάλυψη και την κατασκευή ενός μηχανισμού διαφυγής ρολογιού με εκκρεμές.. Επιπλέον, έκανε την πρώτη αναλυτική μελέτη, που αφορούσε την αιτία αιωρήσεως ενός εκκρεμούς και διαπίστωσε πως μόνο οι μικρού πλάτους αιωρήσεις είναι μάλλον ισόχρονες.. Η ΔΙΑΦΥΓΗ ΤΟΥ HUYGEN δεν ήταν τέλεια, είχε, όμως, το πλεονέκτημα της προσαρμοστικότητας στα υπάρχοντα ρολόγια και άνοιξε έτσι το δρόμο για παραπέρα βελτιώσεις. Το 1670 ο Άγγλος ωρολογοποιός William Clement κατασκεύασε το πρώτο ρολόι με μακρύ εκκρεμές, που μετρούσε και δευτερόλεπτα, τοποθετημένο σε μακρύ ξύλινο κουτί. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΡΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 3α. Η σχέση του ρολογιού με τον άνθρωπο και την κοινωνία Η πιο σημαντική και αρχαιότερη ανάγκη ήταν η μέτρηση του χρόνου και η ένδειξη της ώρας. Οι λόγοι για τους οποίους οι πρώτοι άνθρωποι μετρούσαν το χρόνο, ήταν ουσιαστικά διαφορετικοί από αυτούς του σύγχρονου ανθρώπου. Για τον κυνηγό και τον αρχέγονο αγρότη το έτος δεν ήταν παρά ένας κύκλος γεγονότων, μια περίοδος για σπορά και για θέρισμα, ή μια περίοδος κατά την οποία μπορούσε να συλληφθεί με επιτυχία το θήραμα. Επίσης επειδή έλειπε ο φωτισμός, η ημέρα ήταν απλά η περίοδος μεταξύ ανατολής και δύσεως του ηλίου, χωρισμένη από φάσεις εργασίας και αναπαύσεως. Αργότερα, υπήρχε η ανάγκη ενός απλού χρονομέτρου για να μετρά ο άνθρωπος τις ώρες για τον υπολογισμό του εργασίας και της λειτουργίας των εκκλησιών. Οι αστρονόμοι είχαν ανάγκη από ένα μηχάνημα περιστροφής των αστεροσκοπείων τους από τα οποία θα μπορούσαν να μελετούν τις σχετικές θέσεις του Ήλιου, της σελήνης και των άστρων. Η ακρίβεια στη μέτρηση του χρόνου είναι ιδιαίτερα σημαντική στη σύγχρονη κοινωνία , όπου οι υποχρεώσεις των ανθρώπων απαιτούν πολύ καλή οργάνωση του χρόνου τους. Με τη βοήθεια του ρολογιού ο άνθρωπος μπορεί να ρυθμίζει και να οργανώνει τη ζωή του. Σήμερα διακρίνουμε τη χρησιμότητα του ρολογιού στον κανονισμό της εργασίας, της αγοράς, του χειμώνα και του θέρους. Οι ώρες πια και τα λεπτά μετριούνται μηχανικά και αποκτούν αξία χρηματική. Με τη βοήθεια των ρολογιών μπορούμε να έχουμε την αίσθηση του χρόνου και να υπολογίζουμε πότε θα κάνουμε κάτι. Με τα χρονόμετρα έχουμε τη δυνατότητα να μετράμε πόση ώρα κάνουμε κάτι. Ενώ το ρολόι είναι απαραίτητο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου αρκετές φορές, ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή, μπορεί να είναι και στρεσογόνο. Στην κοινωνία μας, όπου το καθετί θεωρείται επείγον , συχνά το ρολόι φαίνεται ότι επιβάλλει σχεδόν αυτόνομα τους δικούς του ρυθμούς. Εικόνα 3.α 3β. Η σχέση του ρολογιού με τον πολιτισμό Οι προσπάθειες του ανθρώπου για την ανάπτυξη μηχανισμών μέτρησης του χρόνου με ακρίβεια οδήγησαν σε εξελίξεις και σε άλλους τεχνολογικούς τομείς. Τα γρανάζια ακριβείας που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν στα ρολόγια επέτρεψαν την κατασκευή των πρώτων αριθμομηχανών και των πρώτων υπολογιστών. Οι μηχανές αυτές παίζουν καθοριστικό ρολό σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας σήμερα. Πολλές φορές ο χρόνος και τα ρολόγια έχουν γίνει αντικείμενο ενασχόλησης στη ζωγραφική, στον κινηματογράφο, στη λογοτεχνία [ο Ουμπέρτο Έκο έχει αφιερώσει ένα ολόκληρο βιβλίο για το εκκρεμές του Φουκώ] ,ενώ τα περισσότερα αθλήματα δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς όργανο καταγραφής χρόνου. Εικόνα 3.β 3γ. Η σχέση του ρολογιού με την οικονομία Τη σύγχρονη εποχή το επάγγελμα του ωρολογοποιού τείνει να εκλείψει και τη θέση του έχουν πάρει τεράστιες ωρολογοβιομηχανίες που κατασκευάζουν από απλά ρολόγια μέχρι πολυσύνθετα, ακριβά ρολόγια [που μπορούν να φτάσουν έως και τα 2.000.000$] , τα οποία μπορούν να υπολογίσουν με μεγάλη ακρίβεια το χρόνο. Κάποια από αυτά τα ρολόγια είναι υψηλής αισθητικής και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν κοσμήματα. Κυρίαρχη δύναμη στην ωρολογοποιία είναι η Ελβετία. Εικόνα 3.γ ΩΡΟΛΟΓΟΠΟΙΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ 4α. Τα μέρη του εκκρεμούς ρολογιού Το μηχανικό ρολόι-εκκρεμές αποτελείται από τέσσερα βασικά μέρη: 1. από το εκκρεμές το οποίο αιωρείται, 2. από την άγκυρα που είναι συνδεμένη με το εκκρεμές, με τρόπο που η αιώρηση του εκκρεμούς να ακολουθείται από μια μπρος-πίσω κίνηση της άγκυρας, 3. από ένα βαρίδι το οποίο με την πτώση του προκαλεί την κίνηση των γραναζιών και της ράβδου που είναι συνδεδεμένη με τους δείκτες του ρολογιού και 4. από τον δίσκο πάνω στον οποίο υπάρχουν οι ενδείξεις της ώρας και περιστρέφονται οι δείκτες του ρολογιού 4β. Είδη εκκρεμούς 1. Εκκρεμές ρολόι με βαρίδι έχει το μειονέκτημα του ότι η μεταλλική ράβδος συστέλλεται ή διαστέλλεται ανάλογα με τη θερμοκρασία 2. Εκκρεμές ρολόι με αμπούλα υδραργύρου αντί για βαρίδι [δεν υπόκειται σε αλλοιώσεις λόγω της θερμοκρασίας]. Εικόνα 4.βΕΚΚΡΕΜΕΣ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ Εικόνα 4.γ ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΧΑΡΙΣΟΝ 3. Εκκρεμές ρολόι τύπου Χάρισον αποτελείται συνδυασμό υλικών με διαφορετικό συντελεστή θερμικής διαστολής, συγκεκριμένα χάλυβα και ορείχαλκο, που μείωνε σημαντικά την εξάρτηση του συνολικού μήκους του εκκρεμούς από τη θερμοκρασία. Επίσης με ειδικά λιπαντικά και με ευφυείς κατασκευαστικές επινοήσεις ο Χάρισον είχε καταφέρει να μειώσει τις τριβές στα Εικόνα 4.δ ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΝΙΚΕΛΙΟΥ έδρανα κατά τη λειτουργία των ρολογιών του. 4. Εκκρεμές ρολόι με ράβδους από κράμα νικελίου και χάλυβα [ινβαρ] μικρή μεταβολή σε σχέση με τη θερμοκρασία 5. Εκκρεμές μετρονόμος μουσικών πρόκειται για όργανο που αποτελείται από ένα λεπτό μεταλλικό στέλεχος με τη μορφή του εκκρεμούς, το οποίο έχει επάνω του έναν αντίβαρο και κινείται με έναν εσωτερικό μηχανισμό. Η μετακίνηση του αντίβαρου αλλάζει και την ταχύτητα του εκκρεμούς 4γ. Τρόπος λειτουργίας εκκρεμούς ρολογιού Η άγκυρα και το γρανάζι (που ονομάζονται μηχανισμός διαφυγής) μετατρέπουν την συνεχόμενη περιστροφή του γραναζιού, σε μπροςπίσω κίνηση της άγκυρας. Όταν το εκκρεμές βρίσκεται σε ακραία θέση, το «δόντι» της άγκυρας «κλειδώνει» το γρανάζι και δεν το αφήνει να περιστραφεί. Όταν το εκκρεμές αιωρείται προς το κέντρο της κίνησης, η άγκυρα απελευθερώνει το γρανάζι και έτσι αυτό περιστρέφεται, για σύντομο χρονικό διάστημα. Όταν το εκκρεμές φτάσει στην απέναντι ακραία θέση, το άλλο «δόντι» της άγκυρας «ξανακλειδώνει» το γρανάζι και σταματά βίαια την περιστροφή. Ο χτύπος της σύγκρουσης μεταξύ του «δοντιού» της άγκυρας και του «δοντιού» του γραναζιού είναι το γνωστό «τικ-τακ» των ρολογιών. Ταυτόχρονα, το γρανάζι, λόγω του βαριδιού, σπρώχνει προς τα πίσω την άγκυρα και το εκκρεμές και η διαδικασία επαναλαμβάνεται. Εικόνα 4.ε ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ-ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εικόνα 1 ΑΛΜΠΕΡΤ ΑΪΝΣΤΑΙΝ Εικόνα 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Εικόνα 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Εικόνα 4 Εικόνα 5 ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ Εικόνα 6 ΕΞΑΝΤΑΣ Εικόνα 7 ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 8 ΟΡΙΖΟΝΤΙΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 9 ΙΣΗΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Εικόνα 10 ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΦΙΛΙΠΠΩΝ Εικόνα 11 ΚΛΕΨΥΔΡΑ ΝΕΡΟΥ Εικόνα 13 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΡΟΛΟΓΙΑ Εικόνα 12 ΑΜΜΟΚΛΕΨΥΔΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Εικόνα 14ΥΔΡΑΥΛΙΔΑ ΚΤΗΣΙΒΙΟΥ Εικόνα 15 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Εικόνα 16ΡΟΛΟΙ ΤΣΕΠΗΣ Εικόνα 17 ΡΟΛΟΙ ΜΕ ΚΟΥΚΟ Εικόνα 18ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 19 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΡΟΛΟΙ Εικόνα 20 Εικόνα 21 ΧΑΛΑΖΙΑΣ Εικόνα 22ΡΟΛΟΓΙΑ 21ου ΑΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Εικόνα 23 Εικόνα 25 ΩΡΟΛΟΓΟΠΟΙΟΣ Εικόνα 24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Εικόνα 26 ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ Εικόνα 27 ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ Εικόνα 29 ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΝΙΚΕΛΙΟΥ Εικόνα 28 ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΧΑΡΙΣΟΝ Εικόνα 30 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΣΟΨΗ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ Υλικά και εργαλεία που χρειάσθηκαν ΒΗΜΑ 1ο πήρα το κοντραπλακέ κομμάτι ,διαστάσεων 4x130x136mm και τρύπησα με τρυπάνι διαμέτρου 3 mm στα σημεία σύνδεσης με το κύριο μέρος. Στη συνέχεια έφερα τις δύο διαγώνιους και κόβοντας με τη σέγα έφτιαξα τρύπα διαμέτρου 10mm στο σημείο τομής των διαγωνίων . ΒΗΜΑ2ο πήρα το χάρτινο κομμάτι με τις ώρες και το κόλλησα πάνω στο κόντρα πλακέ έτσι ώστε η τρύπα του χάρτινου κομματιού να ταυτιστεί με την τρύπα του κόντρα πλακέ . ΒΗΜΑ 3ο πήρα το μηχανισμό του ρολογιού και πέρασα στον άξονα των δεικτών του τη λαστιχένια ροδέλα η οποία βιδώθηκε στην μπροστινή όψη μαζί με τους δείκτες ΒΗΜΑ 4ο πήρα το κόντρα πλακέ κομμάτι διαστάσεων 10x210x300mm έφερα τις δύο διαγώνιους και στο σημείο τομής έφερα έναν κύκλο ακτίνας 8 cm και έναν κύκλο ακτίνας 6,2cm . Έκοψα με σέγα το μικρό κύκλο . Με τρυπάνι διαμέτρου 10mm άνοιξα δύο τρύπες στα σημεία που θα περάσουν τα ξύλα στήριξης ΒΗΜΑ 5ο πήρα τις 4 ξύλινες ράβδους διαστάσεων 20x20x430mm και διαμόρφωσα ραβδώσεις στις άκρες τους ΒΗΜΑ 6ο με τρυπάνι διαμέτρου 10mm άνοιξα τρύπες στις ξύλινες ράβδους στα σημεία από όπου θα περάσουν τα ξύλα στήριξης ΒΗΜΑ 7ο έκοψα μία ράβδο σε 12 ίσα μικρά κομμάτια (καβίλιες) τις οποίες κόλλησα στο μεγάλο κόντρα πλακέ . ΒΗΜΑ 8ο κόλλησα το μικρό με το μεγάλο κόντρα πλακέ με 4 βίδες ΒΗΜΑ 9ο πέρασα λούστρο όλα τα ξύλινα κομμάτια και στη συνέχεια τα ένωσα μεταξύ τους προσαρμόζοντας τις ξύλινες ράβδους στήριξης στις τρύπες που είχα κάνει χρησιμοποιώντας και λίγη κόλλα ΒΗΜΑ 10ο κρέμασα το μπρούτζινο εκκρεμές στο μηχανισμό του ρολογιού και έβαλα την μπαταρία . Η κατασκευή μου ολοκληρώθηκε ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ Α/Α 1. 2. 3. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΤΡΥΠΑΝΙ ΣΕΓΑ ΞΥΛΟΚΟΛΛΑ 4. ΡΑΣΠΑ 5. ΓΥΑΛΟΧΑΡΤΟ 6. ΠΡΙΟΝΙ 7. ΠΑΛΜΙΚΟ ΤΡΙΒΙΟ ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Άνοιγμα οπών 3mm στο μικρό κόντρα πλακέ και 1mm στο μεγάλο στα σημεία σύνδεσής τους. Άνοιγμα οπών 10mm στα ξύλα στήριξης Άνοιγμα κύκλων διαμέτρου 10mm στο μικρό και 80mm στο μεγάλο κόντρα πλακέ Κόλλημα των ξύλινων ράβδων στήριξης μεταξύ τους και με το κόντρα πλακέ Λείανση των κορυφών των ξύλινων ράβδων στήριξης και του κύκλου στο κόντρα πλακέ Λείανση των κορυφών των ξύλινων ράβδων στήριξης και του κύκλου στο κόντρα πλακέ Διαμόρφωση ραβδώσεων στα άκρα των ξύλινων ράβδων στήριξης και κόψιμο ξύλου σε 12 κομμάτια Στρογγυλοποίησα τα 12 κομμάτια ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν σαν καβίλιες 8. ΚΑΤΣΑΒΙΔΙ Βίδωσα τις βίδες με τις οποίες ένωσα τα δύο κόντρα πλακέ 9. ΛΟΥΣΤΡΟ Λουστράρισμα ξύλων 10. ΔΙΑΒΗΤΗΣ Σχεδίαση κύκλων 11. ΧΑΡΑΚΑΣ Διάφορες μετρήσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ Α/Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ΥΛΙΚΟ ΚΟΝΤΡΑ ΠΛΑΚΕ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ 4X130X136mm ΚΟΝΤΡΑ ΠΛΑΚΕ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ 10x210x300mm ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΡΟΛΟΓΙΟΥ ΒΙΔΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ Χ1 ΞΥΛΙΝΟΙ ΡΑΒΔΟΙ 20Χ20Χ43mm ΞΥΛΙΝΟΙ ΡΑΒΔΟΙ ΧΑΡΤΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΙΣ ΩΡΕΣ ΕΚΚΡΕΜΕΣ Χ4 ΛΑΣΤΙΧΕΝΙΕΣ ΡΟΔΕΛΕΣ ΔΕΙΚΤΕΣ Χ2 ΚΟΣΤΟΣ Χ1 Χ1 Χ4 23.50 € X7 Χ1 Χ1 Χ2 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ 23.50 € ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://el.wikipedia.org/wiki/Χρόνος http://users.sch.gr/xtsamis/OkosmosMas/Xronos.h tm 6lyk-glyfad.att.sch.gr/projects/PR6.doc http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83% CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE %B2%CE%BF%CF%82 http://14gymlaris.lar.sch.gr/drupal/sites/default/files/erga sies_mathiton/Organa%20metrhshs%20hronou. pdf http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%A1%C E%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B9 http://sfrang.blogspot.gr/2009/01/blogpost_2820.html http://www.timebox.gr/showthread.php?t=115 http://www.gkmagazine.gr/en/index.php?about= 4&id=61#.URaFjqWceSo 3gymzograf.att.sch.gr/karkanis/.../idrauliko_roloi_ioulia_ diamadi.d... http://www.pagkritio.gr/files/items/8/88/6.pdf http://www.kosmologia.gr/timehistory/timehistory.ht m http://www.gkmagazine.gr/en/index.php?about=4&id =61#.URgbsKWceSo http://hipstwiki.wetpaint.com/page/%CE%97+%CE%B 4%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1% CE%BB%CE%AF%CE%B1+%CF%84%CE%BF%CF%85+%C E%B1%CF%80%CE%BB%CE%BF%CF%8D+%CE%B5%CE %BA%CE%BA%CF%81%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%8 D%CF%82+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CE%B7+%CF% 83%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B7+%CF%84%CE%B F%CF%85+%CE%BC%CE%B5+%CF%84%CE%B7%CE%B D+%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AE +%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC% CE%AD%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B7 http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name =Encyclopedia&op=content&tid=35 http://sfrang.com/historia/selida425.htm ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ «ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ» ΤΟΜΟΣ 4ος ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΚΥΩΝ – ΑΘΗΝΑ 1979 ΣΕΛΙΔΕΣ 814-817 www.roussosantiques.gr ΕΙΚΟΝΕΣ http://www.stosfiri-shop.gr/rologia/rologiatoixou/roloi-toixou-ekkremes-kafes.html http://spirospero.gr/index.php/diethni/21 991-gramma-apo-ton-ainstain-me-paralipti-totheo http://www.impactinformation.com/impactinfo/newsletter/plwork 44.htm http://www.pentapostagma.gr/2012/01/blo g-post_01.html http://sxoliopoliti.blogspot.gr/2012/02/blogpost_13.html http://valtosalexandreia.blogspot.gr/2012/05/blogpost_2142.html http://antonispetrides.wordpress.com/2012/06 /13/kavvadias_marea/ http://agonigrammi.wordpress.com/2009/01/3 0/%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%B5%CE%BD% http://www.agonaskritis.gr/%CE%BD%CE%A D%CE%BF%CF%82%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE http://www.panoramio.com/photo/54627806 http://www.google.gr/imgres?q=ηλιακό+ρολόι +φιλίππων http://www.crystalinks.com/clocks.html http://www.star.gr http://porcupinekillkiss.blogspot.gr/2009/12/blog-post_02.html http://thebest.gr/news/index/viewStory/32453 http://sfrang.com/historia/selida411.htm physics.kenyon.edu http://www.amazon.ca/Gwyneth-Wall-ClockPendulum-Satin-Black/dp/B008EI3WCI
© Copyright 2024 Paperzz
