OBRAZOVNI PROGRAM
ELEKTROTEHNIČAR
ELEKTRONIKE
SADRŽAJ
OPŠTI DIO ..................................................................................................... 3
1. NAZIV PROGRAMA: ELEKTROTEHNIČAR ELEKTRONIKE ........................................... 3
2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................... 3
POSEBNI DIO .................................................................................................. 6
1. PREDMETNI PROGRAMI .................................................................................. 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI........................................................................ 6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................... 7
1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE........................................................................ 7
1.2.2. ELEKTRONIKA ...................................................................................... 15
1.2.3. PRIMJENA RAČUNARA U ELEKTROTEHNICI .................................................. 30
1.2.4. DIGITALNA ELEKTRONIKA ....................................................................... 35
1.2.5. OSNOVE TELEKOMUNIKACIJA ................................................................... 41
1.2.6. ENERGETSKA ELEKTRONIKA .................................................................... 49
1.2.7. ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA ..................................................... 55
1.2.8. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE ................................................................... 64
1.2.9. VISOKOFREKVENTNA ELEKTRONIKA .......................................................... 70
1.2.10. SIGNALNO – SIGURNOSNI SISTEMI ............................................................ 78
1.2.11. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................... 82
1.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA ........................................................................... 88
1.3. IZBORNA NASTAVA .................................................................................102
1.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE) ......................................................................102
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE....................................................114
1.3.3. OSNOVI RAČUNARSKOG SOFTVERA ...........................................................119
1.3.4. POSLOVNA KOMUNIKACIJA .....................................................................126
1.3.5. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE .......................................131
1.3.6. AUDIO I VIDEO TEHNIKA ........................................................................146
1.3.7. OSNOVI ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST ........................................154
1.3.8. MEHATRONIKA ....................................................................................164
1.3.9. OSNOVE RAČUNARSKIH MREŽA ................................................................175
2. STRUČNI ISPIT ..........................................................................................181
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA .....................................181
2.1.1. ELEKTRONIKA .....................................................................................181
2.1.2. ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA ....................................................185
2.1.3. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE ..................................................................188
2.2. ISPITNI KATALOG ZA STRUČNI RAD .............................................................191
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKA........................................196
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA ......................197
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ...........197
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ...........................197
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ...........................198
8. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................199
8.1 BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ......................199
9. PROFESIONALNA PRAKSA ............................................................................200
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ............................................................................201
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA .........202
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: ELEKTROTEHNIČAR ELEKTRONIKE
2. Nastavni plan
Redni
broj
Nastavni predmeti - grupe
predmeta
I
II
III
IV
Sed.
God.
Sed.
God.
Sed.
God.
Sed.
God.
Ukupno
A
Opšteobrazovni predmeti
1.
Maternji jezik i književnost
3
108
3
108
3
108
3
99
423
2.
Matematika
3
108
3
108
3
108
3
99
423
3.
Strani jezik
2
72
2
72
2
72
2
66
282
4.
Fizičko vaspitanje
2
72
2
72
2
72
2
66
282
5.
Informatika
2
72
72
72
Društvena grupa predmeta
1.
Istorija
2
72
2.
Geografija
2
72
4.
Sociologija
72
2
72
72
Prirodna grupa predmeta
1.
Fizika
2
72
2.
Hemija
2
72
18
648
14
504
1. Osnove elektrotehnike
4
144
3
108
2. Elektronika
3
108
3
108
2
72
72
3
108
108
72
72
UKUPNO A
B
72
72
10
360
4. Digitalna elektronika
5. Osnove telekomunikacija
6. Energetska elektronika
Elektronska i specijalna
7.
mjerenja
8. Automatsko upravljanje
UKUPNO B
C
Praktična nastava
UKUPNO B+C
D
Slobodne aktivnosti
3.
Izborna nastava
1Engleski (jezik struke)
Ekologija i zaštita životne
2
sredine
Osnovi računarskog softvera
4.
3Poslovna komunikacija
5.
6.
1842
252
2
72
288
2
2
72
72
3
108
2
66
174
2
72
2
66
138
2
3
2
66
99
66
66
99
66
9. Visokofrekventna elektronika
10. Signalno-sigurnosni sistemi
11. Preduzetništvo
2.
330
Stručno-teorijski predmeti
Primjena računara u
3.
elektrotehnici
E
1.
10
7
4
11
1
252
144
396
36
11
4
15
1
396
144
540
36
11
6
17
1
396
216
612
36
11
6
17
1
363
198
561
33
471
702
2109
141
2
2
72
72
2
2
72
72
4
2
144
72
4
2
132
66
420
282
2
72
72
2
72
72
Računarska grafika i internet
4
tehnologije
6Audio i video tehnika
3
2
72
2
72
72
2
72
2
72
144
2
66
138
Redni
broj
Nastavni predmeti - grupe
predmeta
8.
Osnovi energetike i
7
energetska efikasnost
8Mehatronika
9.
F
G
H
Osnove računarskih mreža
Profesionalna praksa
Sedmični broj časova
Broj radnih sedmica
7.
I
Sed.
II
God.
Sed.
10 dana
32
1152
36
III
God.
10 dana
32
1152
36
IV
Ukupno
Sed.
God.
Sed.
God.
2
72
2
66
138
2
72
2
66
138
2
66
66
30 dana
32
33
1056
10 dana
32
1152
36
Ukupno časova (A+B+C+D+E) = 4512
3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa
- Sticanje opštih i osnovnih znanja za razumjevanje zakonitosti u prirodi i društvu,
- Razvijanje vještine za uspješan rad i stručno usavršavanje,
- Razvijanje motivacije za cjeloživotnog obrazovanja i usavršavanje i oblikovanje
trajanog sistema vrijednosti,
- Upoznavanje područja elektrotehnike i elektronike,
- Sticanje znanja za uspješnu upotrebu savremenih komunikacijskih tehnologija za
rad na stručnom području,
- Upoznavanje materijala i elemenata sa područja elektrotehnike i elektronike,
- Upoznavanje sa pravilnom i bezbjednom upotrebom oruđa, mašina i aparata,
- Upoznavanje instrumenata i mjernih metoda za mjerenje električnih i drugih
fizičkih veličina,
- Upoznavanje standarda i tehničkih propisa na području automatike, upravljačke
tehnike i multimedijske prenosne elektronike,
- Razvijanje svijesti i pozitivnog odnosa prema mjerama za zaštitu životne sredine
i racionalnoj upotrebi energije i materijala,
- Upoznavanje djelovanja i elemenata složenih analognih i digitalnih elektronskih
šema veza, elemenata i sistema multimedijske tehnike i elektronike,
- Upoznavanje osnovnih zakonitosti u elektronici, tipičnih šema vezivanja kao i
osposobljavanje za montažu, održavanje i servisiranje uređaja i opreme,
- Upoznavanje sprava za bežični prenos signala, prenos analognog i digitalnog
signala, kodiranje i dekodiranje,
- Upoznavanje mjernih ispravljača i instrumenata, mjernih metoda i tehnologije
mjernih odašiljača za upotrebu u procesima,
- Upoznavanje osnovnih tehnika i programskih algoritama procesne automatizacije
za različite nivoe automatizacije,
- Osposobljavanje učenika za aplikativno programiranje jednostavnijih industrijskih
upravljačko-regulacionih sistema,
- Upoznavanje kompletnih rješenja kod upotrebe multimedijske opreme: ton, slika,
film, animacije i efekti,
- Razvijanje ekološke svijesti i upoznavanje sa propisima o zaštiti na radu, zaštiti
okoline i važnosti njihovog doslednog poštovanja.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih
- U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanjuobrazovni program elektrotehničar elektronike, mogu se upisati lica koja su
završila osnovnu školu ili dvogodišnju stručnu školu i nijesu starija od 17 godina.
Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18 godine uz odobrenje Nastavničkog
vijeća škole.
- Lica koja su napunila 18 godina života uključuju se u program za obrazovanje
odraslih.
4
141
- Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta za upis,
upis se vrši prema Pravilniku o upisu učenika u stručnoj školi.
5.Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje traje četiri godine
6. Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta
tekuće godine postigli prelaznu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u drugi ili treći
razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje
dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Pravilnikom (planom) za izvođenje
obrazovnog programa za odrasle koji donosi nadležna institucija.
7. Obrazovanje koje se stiče
- Završetkom obrazovnog programa Elektrotehničar elektronike, učenik stiče
stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju – ELEKTROTEHNIČAR
ELEKTRONIKE.
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST
1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.5. INFORMATIKA
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. GEOGRAFIJA
1.1.8. SOCIOLOGIJA
1.1.9. FIZIKA
1.1.10. HEMIJA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih predmeta su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE
1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Praktična
nastava
Ukupno
Teorija
Vježbe
108
72
36
36
144
108
180
72
252
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovnim zakonima elektrotehnike u kolima jednosmjerne i
naizmjenične struje;
- Upoznavanje zakonitosti elektrostatičkog i elektromagnetnog polja;
- Upoznavanje uloge različitih materijala, njihovih fizičkih i hemijskih
karakteristika;
- Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka;
- Prepoznavanje i razumijevanje primjene osnovnih fizičkih zakona kod električnih
instrumenata, mašina i uređaja;
- Upoznavanje mjera zaštite pri radu u laboratoriji;
- Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom/laboratorijskom radu;
- Upoznavanje načina rješavanja problemskih zadataka kroz interdisciplinarni
pristup;
- Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminologije.
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvodni dio - Električna svojstva materije
- Objašnjava
- Uočava strukturu
- Razvija sposobnost
strukturu materije
materije i njenu
logičkog
valentnost na
razmišljanja
primjerima atoma
- Opisuje električna
- Razlikuje i
svojstva materijala
upoređuje
izolatore,
- Razvija svijest o
provodnike i
uređenosti u
poluprovodnike
sistemu prirodnih
- Navodi
- Upoređuje mjerne
nauka i nastoji da
međunarodni SI
veličine i navodi
samostalno izvodi
sistem jedinica
primjere
analogije
Elektrostatika
- Opisuje
- Na primjeru uočava - Razvija
elementarno
probno
odgovornost o
naelektrisanje
naelektrisanje
zaštiti životne
- Definiše vektorske
- Primjenjuje
sredine
veličine
osnovne operacije
sa vektorima
- Navodi Kulonov
- Na primjerima
zakon
određuje silu koja
djeluje između
naelektrisanja
- Objašnjava
- Crta sile
- Stvara radne
električno polje i
električnog polja
navike
veličine koje ga
za različite
karakterišu
primjere
naelektrisanja
- Razlikuje
homogeno od
nehomogenog
električnog polja
- Razvija sposobnost
- Definiše fluks
- Određuje fluks na
logičkog
elekričnog polja
primjerima
razmišljanja
- Definiše potencijal - Izračunava
električnog polja i
potencijal i napon
napon
na različitim
primjerima
naelektrisanih
tijela
- Definiše osnovne
- Razlikuje vrste
električne
kondenzatora i
karakteristike
proračunava
kondenzatora
kapacitivnost
- Navodi načine
- Šematski prikazuje
vezivanja
vezivanje
kondenzatora
kondenzatora u
grupe i
8
Preporuke za
izvođenje nastave
- Prikazati modele
različitih atoma i
analizirati
strukturu.
- Dati primjere
izvedenih jedinica i
pretvaranja
jedinica
- Uraditi zadatke
sabiranja i
oduzimanja
vektora
- Praktično pokazati
primjere
manifestacije
elektrostatičkog
polja
- Crtati vektore
elektrostatičkog
polja
- Uraditi računske
primjere
odredjivanja
potencijala i
razlike potencijala
naelektrisanih
tijela
- Uraditi zadatke: za
rednu, paralelnu i
mješovitu vezu
kondenzatora.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
proračunava
ekvivalentnu
kapacitivnost
- Objašnjava
- Upoređuje
ponašanje
kapacitivnosti
dielektrika u
kondenzatora koji
elektrostatičkom
imaju različite
polju
dielektrike
Jednosmjerna električna struja
- Objašnjava pojam
- Izračunava jačinu i
jednosmjerne
gustinu električne
struje i definiše
struje na
njene parametre
primjerima
- Definiše
- Razlikuje realne
elektromotornu silu
izvore
elektromotorne sile
- Definiše električnu - Izračunava
otpornost i
električnu
provodnost
otpornost i
provodnost na
primjerima i
uočava uticaj
temperature na
njihove vrijednosti
- Definiše Omov
- Radi zadatke za
zakon
prosto električno
kolo s primjenom
Omovog zakona
- Definiše Džulov
- Izračunava gubitke
zakon
snage pomoću
Džulovog zakona
- Definiše Prvi i Drugi - Radi zadatke
Kirhofov zakon
koristeći Prvi i
Drugi Kirhofov
zakon
- Navodi načine
- Crta šeme
vezivanja otpornika
vezivanja otpornika
i izračunava
ekvivalentnu
otpornost
- Navodi i objašnjava - Razumije principe
metode rješavanja
pojednostavljivanja
složenih električnih
složenih električnih
kola
kola i upotrebljava
ih prilikom
rješavanja
zadataka
Elektromagnetizam
- Objašnjava
- Uočava pojavu
magnetno polje,
magnetnog polja
njegove zakonitosti
kao poslijedicu
- Stiče svijest o
važnosti čuvanja
energetskih izvora
- Razvija
sistematičnost u
radu
- Razvija tačnost i
sposobnost
upoređivanja
- Razvija sposobnost
za saradnju
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Mjerenje otpora,
struje, napona i
provjera Omovog
zakona
Vježba:
- Provjera I
Kirhofovog zakona
Vježba:
- Izračunavati
nepoznati otpor
pomoću
ampermetra i
voltmetra
Vježba:
- Određivanje pada
napona na
otporima vezanim
na red
Vježba:
- Određivanje
napona na redno
vezanim
kondenzatorima
Vježba:
- Mjerenje napona,
struje i otpora
multimetrom
Vježba:
- Mjerenje snage UI
metodom
- Razvija sposobnost
opažanja
9
- Demonstrirati
linije sila
magnetnog polja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
i veličine koje ga
karakterišu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
-
- Opisuje magnetno
polje u
materijalnoj
sredini
-
- Definiše magnetna
kola i veličine koje
ga karakterišu
-
- Definiše veličine
koje karakterišu
vremenski
promjenljivo
električno i
magnetno polje
-
- Objašnjava princip
rada
transformatora
-
učenik
električne struje i
proračunava
vrijednosti
magnetne
indukcije,
magnetnog
fluksa...
Na različitim
primjerima
određuje silu na
provodnik sa
strujom, pravilom
desnog zavrtnja
Razlikuje vrste
magnetnih
materijala i
grafički prikazuje
krivu magnećenja
Na različitim
primjerima
izračunava
magnetne veličine
u jednostavnim
magnetnim kolima
Na različitim
primjerima
izračunava veličine
koje su
karakteristične za
vremenski
promjenljivo
električno i
magnetno polje
Na primjeru
analizira rad
transformatora i
njegovu primjenu
- Razvija
odgovornost u radu
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
- Stiče sposobnost
apstraktnog
razmišljanja i
zaključivanja
10
Preporuke za
izvođenje nastave
pomoću magneta i
željeznih opiljaka
- Koristeći programe
za simulaciju (Tina,
Electronics
Workbench, Mentor
OE i dr.), prikazati
djelovanje
elektrotehničkih
veza i zakonitosti.
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Naizmjenična struja
- Definiše
trigonometrijske
funkcije i
kompleksne
brojeve
- Objašnjava
nastanak
prostoperiodične
elektromotorne sile
(generator
naizmjenične
struje)
- Definiše parametre
naizmjeničnih
veličina
- Definiše obrtni
vektor
Formativni ciljevi
učenik
- Grafički
predstavlja
kompleksne
brojeve u
kompleksnoj ravni
- Razumije nastanak
indukovane
elektromotorne sile
i crta talasni oblik
naizmjenične
struje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
- Crtati pravougli
trougao i
izračunavati
trigonometrijske
funkcije za uglove
30, 60 i 45 stepeni
- Raditi jednostavne
zadatke sa
kompleksnim
brojevima
- Na različitim
primjerima
izračunava
karakteristike
naizmjeničnih
struja i napona
- Crta i analizira
zavisnost trenutne
vrijednosti
naizmjenične
veličine od
položaja obrtnog
vektora
- Crta i analizira
fazne i vremenske
dijagrame
Vježba:
- Mjerenje
naizmjeničnog
napona pomoću
osciloskopa
Vježba:
- Koristeći programe
za simulaciju
prikazati
naizmjenične
veličine
- Objašnjava
elemente linearnih
kola naizmjenične
struje
Redna veza elemenata u kolu naizmjenične struje
- Objašnjava redne
- Crta šemu za svaku - Razvija sposobnost
načine vezivanja
rednu vezu, na
za proračunavanje
elemenata u kolu
šemi označava
i analiziranje
naizmjenične
električne veličine
struje
i radi računske
zadatke
- Crta vremenski i
vektorski dijagram
napona i struja
- Opisuje pojavu
- Na primjerima
redne(naponske)
analizira uticaj
rezonanse
frekvencije na
redno RLC kolo
- Definiše snagu i
- Na primjerima
faktor snage kod
uočava uticaj
redne veze
faktora snage na
elemenata
ukupnu snagu u
kolu i način
popravke faktora
11
- Rješavati računske
primjere rednih
veza sa realnim
podacima
Vježba:
- Upoređivanje
talasnih oblika
napona na
elementima redne
veze pomoću
osciloskopa ili
simulacijom na
računaru
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
snage
Paralelna veza elemenata u naizmjeničnim kolima
- Objašnjava
- Crta šemu za svaku - Razvija sposobnost
paralelne načine
paralelnu vezu, na
da teorijsko znanje
vezivanja
šemi označava
poveže sa
elemenata
električne veličine
praktičnim
- Objašnjava pojavu
- Određuje
paralelne (strujne)
ekvivalentnu
rezonanse
admitansu
- Definiše snagu i
- Crta vremenski i
faktor snage kod
vektorski dijagram
paralelne veze
napona i struja
elemenata
- Analizira trougao
struja, admitansi i
snaga
- Na primjeru
paralelenog RLC
kola, analizira
uticaj frekvencije
- Uočava uticaj
faktora snage na
ukupnu snagu u
kolu i način
popravke faktora
snage
Složena naizmjenična kola
- Opisuje
- Izračunava
- Razvija spremnost
kombinovane veze
impedanse i
za timski rad i
elemenata u
admitanse u
pozitivnu
naizmjeničnim
složenim kolima i
orjentaciju prema
kolima
crta fazorske
zanimanju
dijagrame
- Vrši minimiziranje
ekvivalentnih šema
koristeći
tranformaciju iz
trougla u zvijezdu i
obrnuto
- Objašnjava
- Izvodi jednačine za
rješavanje složenih
složeno kolo sa više
kola različitim
kontura
metodama
Spregnuta kola
- Definiše elemente
induktivno
spregnutih
kalemova
- Objašnjava
transformator
- Na primjerima
izračunava
karakteristične
veličine
- Analizira princip
rada i primjenu
- Podstiče analitičku
sposobnost
12
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Posmatranje
rezonantnih pojava
na osciloskopu
Vježba:
- Provjera I
Kihofovog zakona u
kolima
naizmjenične
struje
Vježba:
- Određivanje
nepoznate
otpornosti
Vitstonovim
mostom
Vježba:
- Određivanje
nepoznate
kapacitivnosti UI
metodom
Vježba:
- Određivanje
nepoznate
induktivnosti UI
metodom
Vježba:
- Mjerenje snage u
kolima
naizmjenične
struje UI metodom
Vježba:
- Mjerenje snage
pomoću watmetra
Vježba:
- Mjerenje snage u
monofaznim kolima
pomoću 3
ampermetra
- Izračunavati
zadatke i
određivati
karakteristične
veličine na
različitim
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Oscilatorna kola
- Definiše redno i
paralelno
oscilatorno kolo.
Trofazni sistemi
- Upoznaje se sa
osnovnim
pojmovima
trofaznih sistema
- Objašnjava
simetrični i
nesimetrični
trofazni sistem
- Navodi načine
vezivanja u
trofaznim
sistemima
- Definiše snage i
energije trofaznih
sistema
- Objašnjava pojavu
obrtnog magnetnog
polja
- Upoznaje se sa
upotrebom
trofaznih sistema u
praksi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
transformatora i
određuje odnos
transformacije
- Uočava primjenu
autotransformatora
u praksi
Preporuke za
izvođenje nastave
primjerima
- Na primjerima
izračunava
odgovarajuće
elemente
oscilatornih kola
- Stiče preciznost pri
rješavanju
primjera iz prakse
- Razumije princip
rada trofaznog
generatora i
motora
- Upoređuje
karakteristike
trofaznih i
jednofaznih
sistema
- Uočava razliku
između linijskih i
faznih napona, kao
i linijskih i faznih
struja
- Izračunava snage
trofaznog sistema:
aktivnu, reaktivnu i
prividnu, izražene
preko linijskih i
faznih napona i
struja
- Uočava princip
rada asinhronog
motora i zna
njegovu praktičnu
primjenu
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
Vježba:
- Mjerenje snage u
monofaznim kolima
pomoću 3
voltmetra
Vježba:
- Mjerenje snage u
trofaznom sistemu
- Razvija pozitivnu
orijentaciju prema
zanimanju
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Opačić; Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja za
elektrotehničke škole; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- M. Piroćanac; Osnove elektrotehnike I; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd; 2003.
- J. Menart; Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike I; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- Z. Pendić, M. Pendić, J. Menart; Osnove elektrotehnike II; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd; 2003.
13
- N. Nikolić, M.Milošević; Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike II; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim
softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike;
- Diplomirani inženjer elektronike;
- Profesor elektrotehnike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Električna svojstva materije
- Elektromagnetizam
- Naizmjenična struja
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Elektronika
- Struktura materije
- Provodnici, poluprovodnici
Matematika
- Magnetni materijali
Elektronika
Praktična nastava
Praktična nastava
- Uticaj struje na čovjeka
14
1.2.2. ELEKTRONIKA
1. Naziv predmeta: ELEKTRONIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Praktična
nastava
Ukupno
Teorija
Vježbe
72
72
72
36
36
108
108
72
216
72
288
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa stukturom materije;
- Upoznavanje sa podjelom elektrotehničkih materijala;
- Upoznavanje sa provodnim materijalima i njihovom primjenom u elektotehnici;
- Upoznavanje sa značajem poluprovodnika u elektronici;
- Prepoznavanje i razumijevanje djelovanja aktivnih elektronskih elemenata;
- Razlikovanje funkcija posebnih elektronskih elemenata u visestepenim
pojačavačima;
- Sticanje znanja o značaju upotrebe oscilatora u elektronskim sklopovima;
- Upoznavanje sa značajem primjene operacionih pojačavača;
- Razvijanje interesa za praktično ispitivanje;
- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne literature.
15
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvodni dio
- Upoznaje se sa
- Analizira stukturu
strukturom atoma
atoma
- Navodi vrste
- Razlikuje vrste
elementarnih
elementarnih
čestica i
čestica i analizira
- Razvija pozitivan
objašnjava građu
građu atoma
odnos prema
atoma
- Vrši komparaciju
zanimanju
- Upoznaje se sa
izmedju: jonske,
vrstama hemijskih
kovalentne i
veza
metalne veze
- Upoznaje se sa
- Razlikuje
agregatnim
agregatna materije
stanjima materije
- Objašnjava
- Razlikuje strukturu
strukturu tečnih
tečnih kristala i
kristala
polimera
Podjela materijala
- Navodi načine
- Razlikuje načine
- Razvija
klasifikacije
klasifikacije
odgovornost o
elektrotehničkih
elektrotehničkih
zaštiti životne
materijala
materijala
sredine
prema:energetsko
m procjepu i
specifičnoj
električnoj
otpornosti
- Definiše energetski - Analizira
procjep
energetski procjep - Stvara radne
kod
navike
provodnika,polupro
vodnika i
dielektrika
- Definiše pojam
- Razlikuje
specifične
energetske zone
električne
kod provodnika
otpornosti
poluprovodnika i
- Razvija sposobnost
- Definiše energetski
dielektrika
logičkog
procjep kod
- Crta zonalnu
razmišljanja
provodnika,polupro
strukturu kod
vodnika i
poluprovodnika
dielektrika
- Navodi vrste
- Razlikuje direktni i
energetskih
indirektni
procjepa
energetski procjep
Provodnici
- Navodi vrste
- Vrši komparaciju
provodnika
metala, elektrolita
i optičkih
16
Preporuke za
izvođenje nastave
- Prikazati modele
različitih atoma i
analizirati
strukturu
- Praktično pokazati
primjere
provodnika
poluprovodnika i
izolatora
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava
provođenje struje
kroz metale
- Definiše specifičnu
električnu
otpornost
- Navodi metale
velike provodnosti
- Navodi osobine
bakra i legura
- Definiše metale
male električne
provodnosti
- Navodi otporne
materijale
- Objašnjava vrste
lemova
- Objasnjava optičke
kablove
Izolatori
- Objašnjava opšte
karakteristike
dielektrika
- Opisuje
polarizaciju
dielektrika
- Objašnjava
dielektrične
gubitke
- Definiše
dielektričnu
čvrstoću
- Opisuje podjelu
dielektrika
- Objašnjava
izolacione
materijale
- Objašnjava
kondenzatorske
materijale i
kondenzatore
- Objašnjava
specijalne
dielektrične
materijale
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
provodnika
- Crta kretanje
elektrona pod
dejstvom
električnog polja
- Uočava uticaj
temperature
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija
sistematičnost u
radu
- Upoređuje
električne i
mehaničke osobine
provodnika
- Uočava primjenu
bakra
- Uočava primjenu
aluminijuma
- Razvija tačnost i
sposobnost
upoređivanja
- Uporediti različite
provodnike po
električnim
osobinama
- Pokazati vrste
lemova
- Razlikuje otporne
materijale
- Razlikuje lemove
- Uočava primjenu
optičkih kablova
- Uočava veličine
koje karakterišu
dielektrike
- Crta izgled
molekula kod
polarnih dielektrika
- Crta šemu realnog
kondenzatora
- Razvija sposobnost
opažanja
- Razvija
odgovornost u radu
- Uočava uticaj
proboja dielektrika
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema
- Razlikuje i
upoređuje vrste
dielektrika
- Identifikuje
najčešće korišćene
izolacione
materijale
- Uočava primjenu
kondenzatorskih
materijala
- Stiče sposobnost
apstraktnog
razmišljanja i
zaključivanja
- Razlikuje i analizira
specijalne
dielektrične
materijale
17
- Pokazati različite
dielektrike
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Poluprovodnici
- Objašnjava princip
provođenja struje u
poluprovodnicima
- Navodi vrste
poluprovodnika
- Objašnjava
primjesne
poluprovodnike
- Navodi osobine
poluprovodnika i
mogućnost njihove
primjene
Diode
- Objašnjava
obrazovanje PN
spoja
- Definiše direktno i
inverzno
polarizovan PN spoj
- Objašnjava simbole
dioda
- Objašnjava
dobijanje strujno
naponske
karakteristike
diode
- Navodi vrste
proboja kod diode
- Objašnjava rad
diode u
električnom kolu
Vrste dioda
- Navodi vrste dioda
- Objašnjava
usmjeračke i
prekidačke diode
- Objašnjava
karakteristične
vrijednosti za date
diode
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Analizira princip
provođenja struje u
poluprovodnicima
- Razlikuje vrste
poluprovodnika
- Crta kristal
silicijuma sa
primjesama
- Razlikuje osobine
poluprovodnika i
analizira
mogućnost njihove
primjene
Preporuke za
izvođenje nastave
- Podijeliti učenike u
grupe i zadati im
da uporede
različite vrste
poluprovodnika
- Vježba:
Potenciometar
- Crta raspodjelu
prostornog
naelektrisanja,elek
tričnog potencijala
i električnog polja
u PN spoju
- Uočava razliku
između provodnog i
neprovodnog stanja
diode
- Crta simbole
različitih dioda
- Crta strujno
naponsku
karakteristiku
diode
- Razvija preciznost
u radu
Vježba:
- Povezuje šemu za
snimanje
karakteristike
diode u propusnom
i nepropusnom
smjeru. Pri tome
koristi Tina softver
i vrši simulaciju
- Vrši komparaciju
različitih proboja
diode
- Analizira kolo
pomoću II
Kirhofovog zakona
- Razlikuje vrste
dioda i crta
simbole dioda
- Crta strujno
naponsku
karakteristiku ovih
dioda
- Upoređuje
karakteristične
vrijednosti za
različite vrste
dioda:Si,Ge,Se
- Povezuje teorijsko
i praktično znanje
18
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava
Zenerove diode
- Objašnjava Varikap
diodu
- Objašnjava
Šotkijeve diode
Primjena dioda
- Upoznaje se sa
usmjeračima kao
uređajima
- Nabraja vrste
usmjerača
- Objašnjava
polutalasni
usmjerač
- Objašnjava
punotalasni
usmjerač
- Objašnjava Grecov
spoj
- Objašnjava
stabilizator napona
Bipolarni tranzistori
- Upoznaje se sa
unutrašnjom
strukturom
bipolarnog
tranzistora
- Definiše osnovne
komponente struja
u tranzistoru
- Upoznaje se sa
načinom vezivanja
tranzistora u
električnim kolima
- Objašnjava statičke
karakteristike
tranzistora
- Objašnjava
ograničenja u radu
Formativni ciljevi
učenik
- Crta strujno
naponsku
karakteristiku
Zenerove diode
- Analizira rad
Varikap diode
- Crta strujno
naponsku
karakteristiku
Šotkijeve diode
- Crta jednostavne
šeme usmjerača
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja
- U TINA softveru
vrši simulaciju kola
sa usmjeračima
- Povezuje četiri
diode i ispituje
Grecov spoj
- Povezuje
jednostrani
usmjerač i snima
na osciloskopu
karakteristike
- Povezuje dvostrani
usmjerač i snima
njegove
karakteristike
- Vježba:
Stabilizator sa
Zener diodom
- Upoređuje različite
usmjerače
- Crta polutalasni
usmjerač i uočava
ulogu kondenzatora
u njemu
- Crta punotalasni
usmjerač i
upoređuje sa
polutalasnim
- Crta Grecov spoj
- Uočava primjenu
Zenerove diode u
stabilizatoru
napona
- Shvata princip rada
bipolarnog
tranzistora
- Uočava razliku
između tranzistora
PNP i NPN tipa
- Uočava princip
rada tranzistora na
modelu sa
zajedničkim
emitorom
- Razlikuje tri nacina
vezivanja
tranzistora
- Razvija preciznost
u radu
- Crta statičke
karakteristike
tranzistora
- Skicira granice u
radu tranzistora
19
Vježba:
- Snimanje ulaznih i
izlaznih
karakteristika
bipolarnih
tranzistora
Vježba:
- Snimanje prenosnih
karakteristika
bipolarnih
tranzistora
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
tranzistora
Unipolarni tranzistori
- Upoznaje se sa
- Shvata princip rada
unutrašnjom
FET-a
strukturom
unipolarnog
tranzistora FET
- Objašnjava statičke - Crta statičke
karakteristike
karakteristike
FET-a
FET-a
- Upoznaje se sa
- Razlikuje vrste
FET-om sa
MOSFET-ova
izolovanim gejtom
MOSFET-om
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Statičke
karakteristike
FET-a
20
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Pojačavači sa bipolarnim tranzistorima
- Nabraja opšte
- Određuje naponsko
osobine pojačavača
,strujno pojačanje
snage kao i ulaznu i
izlaznu otpornost
- Objašnjava
- Razlikuje različite
izobličenja u radu
vrste izobličenja
pojačavača
- Objašnjava
- Određuje položaj
dobijanje radne
radne prave na
prave i radne tačke
izlaznim
na modelu
karakteristikama
pojačavača sa
tranzistora
zajedničkim
emitorom
- Upoznaje se sa
- Crta ekvivalentnu
ekvivalentnom
šemu sa hibridnim
šemom tranzistora
parametrima
sa hibridnim
parametrima
- Objašnjava
- Crta ekvivalentnu
ponašanje
šemu tranzistora
tranzistora na
na visokim
visokim
učestanostima
učestanostima
- Upoznaje uzroke
- Uočava potrebu za
nestabilnosti radne
stabilizaciju radne
tačke
tačke
- Objašnjava način
- Određuje naponsko
rada pojačavača sa
i strujno pojačanje
zajedničkim
kao i ulaznu i
emitorom,pojačava
izlaznu otpornost
ča sa zajedničkim
sa ekvivalentne
kolektorom i
šeme pojačavača
pojačavača sa
zajedničkom
bazom
- Opisuje crtanje
- Crta frekvencijsku
frekvencijske
karakteristiku
karakteristike
pojačavača i
pojačavača
razlikuje donju i
gornju graničnu
učestanost
Pojačavači sa unipolarnim tranzistorima
- Upoznaje se sa
- Određuje položaj
jednosmjernim
radne prave i radne
režimom rada
tačke na izlaznim
pojačavača sa FETkarakteristikama
om
FET-a
- Upoznaje se sa
- Crta ekvivalentnu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Jednosmjerni režim
rada RC pojačavača
Vježba:
- Pojačavač sa
zajedničkim
emitorom
Vježba:
- Pojačavač sa
zajedničkim
kolektorom
Vježba:
- Pojačavač sa FET-
21
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
parametrima FET-a
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
šemu FET-a sa g
parametrima
- Objašnjava rad
- Određuje izraze za
pojačavača sa
pojačanja,ulaznu i
zajedničkim sorsom
izlaznu otpornost
kod pojačavača sa
zajedničkim sorsom
Tranzistori kao prekidači
- Objašnjava
- Razlikuje stanja
bipolarni tranzistor
kod tranzistora koji
kao prekidač
radi kao prekidač
- Objašnjava MOSFET - Crta šemu
kao prekidač
invertora sa
- Objašnjava
MOSFET-om
konsrukciju i vrste
- Analizira rad
tiristora
jednostavnih šema
u kojima se koriste
tiristori
Složeni pojačavači
- Definiše pojam
- Određuje
višestepenog
pojačanje
pojačavača
višestepenog
pojačavača
- Upoznaje se sa
- Određuje
pojmom povratne
pojačanje
sprege
pojačavača sa
povratnom
spregom
- Upoznaje
- Analizira negativnu
negativnu povratnu
povratnu spregu
spregu
kod pojačavača sa
zajedničkim
emitorom
- Nabraja klase rada - Razlikuje rad
pojačavača
tranzistora u
različitim klasama
- Objašnjava
- Određuje strujno
Darlingtonov spoj
pojačanje i ulaznu
tranzistora
otpornost
Darlingtonovog
spoja
- Objašnjava
- Određuje stepen
pojačavač sa
iskorištenja
komplementarnim
pojačavača
parom tranzistora
- Objašnjava
- Upoređuje stepen
pojačavač sa
iskorištenja
kvazikomplementar
pojačavača kod
nim parom
raznih tipova
tranzistora
pojačavača snage
Operacioni pojačavači
Preporuke za
izvođenje nastave
om
- Razvija sposobnost
da teorijsko znanje
poveže sa
praktičnim
Vježba:
- Tranzistor kao
prekidač
- Razvija spremnost
za timski rad i
pozitivnu
orjentaciju prema
zanimanju
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja
22
Vježba:
- Pojačavač sa
komplementarnim
parom tranzistora
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Definiše unutrašnju
strukturu
operacionih
pojačavača
- Objašnjava princip
rada
diferencijalnog
pojačavača
- Objašnjava realni
diferencijalni
pojačavač
- Objašnjava idealni
strujni izvor
- Objašnjava strujno
ogledalo
- Objašnjava
polarizaciju
tranzistora i
diferencijalnog
pojačavača
strujnim izvorima
- Definiše idealni
operacioni
pojačavač i
njegove opšte
osobine
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Crta blok šemu
operacionog
pjačavača
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Diferencijalni
pojačavač
- Crta šemu
diferencijalnog
pojačavača
- Određuje
pojačanje
diferencijalnog
pojačavača
- Analizira realni
diferencijalni
pojačavač
- Određuje napon i
struju razdešenosti
- Shvata jednostavni
strujni izvor
- Napomena
OP-operacioni
pojačavač
- Razvija preciznost i
sistematičnost u
radu
Vježba:
- Strujno ogledalo
- Crta strujno
ogledalo sa dva
tranzistora
- Analizira
polarizaciju
tranzistora i
diferencijalnog
pojačavača
Vježba:
- Snimanje
karakteristika OP
- Crta simbol i
razlikuje osnovne
osobine idealnih
operacionih
pojačavača
23
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Primjena operacionih pojačavača
- Definiše i navodi
- Razlikuje
vrste operacionih
invertujuće i
pojačavača(OP)
neinvertujuće
operacione
pojačavače i
izračunava njihova
naponska
pojačanja
- Crta talasne oblike
napona na ulazu i
izlazu i uočava
fazni pomjeraj
- Objašnjava kolo za - Crta i analizira kolo
sabiranje i
za sabiranje i
oduzimanje napona
oduzimanje napona
sa operacionim
sa OP
pojačavačem
- Na jednostavnim
primjerima
izračunava izlazni
napon kod kola za
sabiranje i
oduzimanje
- Upoznaje
- Crta i razumije
operacioni
način rada OP sa
pojačavač sa
automatskim
automatskim
podešavanjem nule
podešavanjem nule
- Razlikuje rad
pasivnog i aktivnog
kola za
integraljenje
- Objašnjava kolo za - Crta šemu
integraljenje
aktivnog kola za
integraljenje i
uočava talasni
oblik napona na
njegovom izlazu
- Objašnjava kolo za - Razlikuje pasivno i
diferenciranje
aktivno kolo za
diferenciranje
- Crta šemu
aktivnog kola za
diferenciranje i
uočava talasni
oblik napona na
njegovom izlazu
- Upoznaje se sa
- Razlikuje uticaj
uticajem realnih
pojačanja,
parametara
sposobnosti
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija sposobnost
povezivanja ranije
stečenog teorijskog
znanja sa novim
pojmovima
Preporuke za
izvođenje nastave
- Prikazati slajdove
sa šemama
operacionih
pojačavača
- Podijeliti učenike u
grupe i dati im
jednostavne
zadatke u kojima
će izvršiti
proračune kola za
sabiranje i
oduzimanje na
osnovu zadatih
vrijednosti
- Raditi jednostavne
zadatke povezane
sa kolima za
integraljenje i
diferenciranje
- Prikazati učenicima
slajdove ili grafičke
prezentacije
uređaja
24
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
integrisanih OP na
karakteristike
realizovanih kola
- Objašnjava
frekvencijsku
karakteristiku
pojačavača
- Objašnjava
kombinovanje
integrisanih
operacionih
pojačavača sa
tranzistorima snage
- Objašnjava zaštitu
operacionog
pojačavača
- Objašnjava
stabilizator
jednosmjernog
napona
Ograničavači
- Upoznaje se sa
ograničavačima
- Objašnjava rad
pasivnog
ograničavača
- Obrazlaže rad
aktivnog
ograničavača
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
-
-
-
Preporuke za
izvođenje nastave
učenik
potiskivanja
signala,napona
razdešenosti,polari
zujućih struja,šuma
i ulazne i izlazne
otpornosti
Crta frekvencijsku
karakteristiku i
shvata značaj
frekvencijske
kompenzacije OP
Crta i shvata
- Razvija preciznost
značaj
pri radu
kombinovanja
operacionog
pojačavača i
tranzistora snage
Razumije zaštitu
OP
Crta strukturnu
šemu i razumije
rad stabilizatora
Crta šemu
veze,izgled i
oznake nožica
integrisanih
stabilizatora sa
ugrađenom
zaštitom
- Razlikuje vrste
ograničavača
- Crta šeme pasivnih
ograničavača i vrši
njihovo
upoređivanje
- Razlikuje pasivne i
aktivne
ograničavače
- Crta talasne oblike
napona na izlazu iz
ograničavača
- Skicira šemu
ograničavača sa
dva nivoa
- Podijeliti
učenicima
jednostavne
projektne zadatke
u kojima će
nacrtati talasne
oblike napona kada
se ograničava
jedna ili obe
poluperiode
- Objašnjava
ograničavače sa
dva nivoa
Naponski komparatori
- Upoznaje se sa
- Razumije ulogu
naponskim
komparatora u
komparatorima
elektronskim
sklopovima
- Objašnjava
- Skicira šemu
- Razvija analitičnost
u radu
25
- Podijeliti učenike u
grupe i zadati im
zadatke u kojima
će predstaviti
talasne oblike
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
komparator koji
upoređuje ulazni
napon sa nulom
- Objašnjava
komparator koji
upoređuje ulazni
napon sa
referentnim
naponom
-
-
- Objašnjava Šmitovo
okidno kolo
-
-
Multivibratori
- Navodi vrste
multivibratora
- Objašnjava
astabilni
multivibrator sa
CMOS kolima
- Objašnjava
astabilni
multivibrator u TTL
tehnici
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
komparatora i crta
talasne oblike na
ulazu i izlazu kola
Razlikuje vrste
komparatora
Crta i analizira
šemu komparatora
koji upoređuje
ulazni napon sa
referentnim
Crta talasne oblike
ulaznog i izlaznog
napona
komparatora
Skicira šemu
Šmitovog okidnog
kola
Crta talasne oblike
ulaznog i izlaznog
napona Šmitovog
okidnog kola
Radi osnovne
zadatke vezane za
Šmitovo okidno
kolo
Preporuke za
izvođenje nastave
napona za
slučajeve različitih
komparatora
- Razumije ulogu
multivibratora
- Crta šemu
astabilnog
multivibratora
- Uočava promjene
napona na
krajevima
kondenzatora kod
astabilnog
multivibratora
- Crta talasne oblike
napona u
određenim
tačkama astabilnog
multivibratora
- Crta šemu
astabilnog
multivibratora u
TTL tehnici
- Uočava razliku u
radu kada se doda
Šmitovo okidno
kolo u astabilni
multivibrator
- Razvija kreativnost
26
- Podijeliti učenike
na grupe i zadati
im da nacrtaju
šeme
multivibratora sa
integrisanim kolima
- Prikazati slajdove
ili prezentacije
uređaja u kojima
se koriste sklopovi
sa multivibratorima
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava i
razumije
monostabilni
multivibrator
realizovan pomoću
CMOS kola
- Objašnjava
monostabilni
multivibrator sa
kolom 555.
Oscilatori
- Definiše pozitivnu
povratnu spregu i
Barkhauzenov uslov
oscilovanja
- Objašnjava princip
rada jednostavnih
RC oscilatora
- Upoznaje se sa
radom oscilatora sa
induktivnom
spregom
- Objašnjava rad
oscilatora sa
kapacitivnom
spregom
- Objašnjava
osnovni oblik
oscilatora u tri
tačke
Formativni ciljevi
učenik
- Crta šemu
monostabilnog
multivibratora sa
CMOS kolima
- Crta talasne oblike
napona u
određenim
tačkama
monostabilnog
multivibratora
- Razumije rad
monostabilnog
multivibratora sa
kolom 555
- Razumije pozitivnu
povratnu spregu i
izvodi
Barkhauzenov uslov
oscilovanja
- Uočava potrebu
stabilnosti
frekvencije
oscilovanja
oscilatora
- Razlikuje oscilator
sa Vinovim mostom
i sa faznim
pomjerajem
- Crta šeme RC
oscilatora i
analizira ih
- Skicira šemu i
razumije
djelovanje
Majsnerovog
oscilatora
- Crta šemu
oscilatora sa
kapacitivnom
spregom
- Izračunava
koeficijent
povratne sprege
kod oscilatora sa
kapacitivnom
spregom
- Određuje uslov
oscilovanja kod
oscilatora u tri
tačke
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
za timski rad
- Raditi jednostavne
zadatke proračuna
osnovnih
elemenata
različitih oscilatora
- Razvija smisao i
sposobnost za
uočavanje, i
analiziranje
problema
- Prikazati slajdove
različite realizacije
Majsnerovog
oscilatora pomoću
bipolarnih i
unipolarnih
tranzistora
- Podijeliti učenike
na grupe i zadati
im jednostavne
proračune
elemeneta
Kolicovog
oscilatora da bude
zadovoljen uslov
27
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Crta šemu i
analizira Kolpicov
oscilator
- Izračunava
učestanost
oscilovanja
Kolpicovog
oscilatora
Preporuke za
izvođenje nastave
rada tog oscilatora
A/D i D/A konvertori
- Definiše konverziju
analognih u
digitalne veličine i
obrnuto
- Razumije pojam
- Razvija svijest o
konverzije i
važnosti
razlikuje analogne
pridržavanja
od digitalnih
propisa
veličina
- Navodi i objašnjava - Crta blok šemu i
D/A konvertore
statičku
karakteristiku
prenosa D/Akonvertora
- Crta i analizira
D/A-konvertor sa
ljestvičastom
mrežom
- Zna primjenu D/Akonvertora
- Navodi vrste i
- Crta šeme i vrši
objašnjava A/D
komparaciju A/Dkonvertore
konvertora sa
paralelnim
komparatorima i
A/D-konvertora sa
uzastopnim
približavanjem
- Uočava razlike u
A/D i D/A
konverziji veličina
Šumovi u elektricnim kolima
- Definiše pojam
- Razumije uticaj
- Razvija toleranciju
šuma i navodi vrste
šuma u električnim
šuma
kolima
- Opisuje izvore
- Razlikuje izvore
šuma
šuma
- Definiše faktor
- Računa faktor šuma
šuma i odnos
i odnos signal-šum
signal-šum
- Izražava faktor
šuma u decibelima
- Prikazati učenicima
slajdove
savremenih D/A i
A/D konvertora
- Raditi jednostavne
zadatke
izračunavanja
odnosa signal-šum
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Opačić; Elektronika I; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- R. Opačić; Elektronika II; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- S. Stanković, R. Laković; Elektronika; Izdavač: ETF Podgorica; 1999.
28
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim
softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i
automatike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Poluprovodnici,elektronske
komponente, PN-spoj
- Diode,tranzistori,tiristori
- Operacioni pojačavači
- Oscilatori
- Stabilizatori
- Višestepeni pojačavači
- Frekventne karakteristike
- Pojačavači snage
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovi elektrotehnike
- Struktura materije
- Poluprovodnički materijali
- Osnove elektrotehnike
- Osnove telekomunikacija
- Osnove telekomunikacija
- Energetska elektronika
29
-
Omov zakon
Električno polje
Fazni pomak
Rezonansa
- Filtri
- Razlikovanje u radu
pojačavača
1.2.3. PRIMJENA RAČUNARA U ELEKTROTEHNICI
1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U ELEKTROTEHNICI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
Ukupno
72
72
72
72
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Osposobljavanje za rukovanje računarskim sistemom, korišćenje softvera za
pojedine oblasti nauke i tehnike;
- Obučavanje za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u svijetu iz
oblasti informatičkih tehnologija;
- Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća na različite oblasti primjene u
elektrotehnici;
- Sticanje sposobnosti nalaženja informacija iz različitih izvora i njihovo kritičko
vrednovanje;
- Sticanje kompetencija za planiranje, pripremu i kontrolu procesa rada;
- Sticanje radnih navika i tehnološke discipline;
- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci;
- Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima;
- Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost, sistematičnost i
urednost.
30
4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u primjenu računara
- Obrazlaže značaj
- Poznaje značaj
primjene računara
primjene računara u
u elektrotehnici
elektrotehnici i
oblasti primjene
- Definiše vrste i
- Razlikuje portove
ulogu portova
računara i vrši
računara
priključivanje
uređaja
Vektorska i bitmap grafika
- Upoznaje elemente - Primjenjuje
- Razvija pozitivan
i karakteristike
matematičke
stav prema novim
vektorske grafike
osnove vektora
saznanjima
(Dekartov i polarni
koordinatni sistem)
u programima za
grafiku
- Upoznaje elemente - Upotrebljava (crta)
i karakteristike
grafičke objekate i - Razvija sposobnost
bitmap grafike
razumije njihove
zapažanja
osnovne elemente
- Demonstrira rad u
- Poznaje osnove
(izabranim)
(izabranih)
programima za
grafičkih paketa ili
vektorsku i bitmap
programa i koristi
grafiku
njihove alate
Primjena računara u raznim oblastima nauke i tehnike
- Upoznaje osnovne
- Koristi (izabrane)
- Navikava se na
programe za
matematičke
racionalno i
primjenu računara
programe i njihove
pažljivo izvođenje
u različitim
elemente (npr.
pojedinih zadataka
oblastima nauke i
Equation editor
tehnike
paketa MS Office,
(matematika,
MathCad,
hemija, fizika...)
MatheAss, Portable
Start, i dr.)
- Razumije i na
- Razvija sposobnost
primjerima koristi
analize o
(izabrane)
prednostima i
programa za
nedostacima
primjenu u hemiji i
upotrebe modernog
fizici (npr. Periodni
računarskog
sistem,
sistema
Harmonijske
oscilacije i sl.)
- Opisuje osnovne
- Razumije osnovne
karakteristike i
primjene računara
upoznaje elemente
u dizajnu (crtanje
(izabranih)
objekata,
31
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Nacrtati izgled:
serijskog,
paralelnog i USB
porta, i navesti
značenje pojedinih
pinova (kontakta)
Vježba:
- Rad u programima
za vektorsku i
bitmap grafiku,
npr. Windows
Paint, Corel Draw,
Adobe Photoshop i
sl.: crtanje
grafičkih objekata
zadatih osobina
(položaj, veličina,
ispuna, granična
linija, gradijent,
itd.)
Vježbe:
- Kreiranje različitih
matematičkih
izraza i formula,
korišćenje Equation
editora iz programa
MS Word
- Rad sa programima
iz paketa Portable
Start (pstart), za
matematiku, fiziku
i hemiju
- Kreiranje
jednostavnih
primjera dizajna
dokumenata ili
prezentacija (npr.
u programima
poput: MS Power
Point, MS
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
izvođenje nastave
učenik
učenik
učenik
programa za dizajn
dodavanje raznih
Publisher, ili Adobe
dokumenata
efekata i dr.)
Desiggner i sl.)
CAD programi za projektovanje i upravljanje procesima
- Upoznaje osnove
- Razumije i na
- Pozitivno
Vježbe:
programa za
primjerima koristi
procjenjuje
- Crtanje osnovnih
primjenu računara
osnovne elemente
važnost saznanja iz
2D i 3D objekata u
u oblasti (CAD)
programa za
svog zanimanja
izabranom CAD
projektovanja i
projektovanje i
programu (Solid
dizajna
dizajn, tipa: CAD,
Works, Pro
ECAD, CAM, CAE,
Engineering,
CASE, EDA
autocad ili sl.)
- Poznaje i na
- Razvija
- Na Internetu
primjerima koristi
odgovornost za
pronaći sva
osnove primjene
preuzetu obavezu u
značenja pojmova:
računara u
grupnom radu
CAD, CAM, ECAD i
mašinskom
sl.
konstruisanju,
građevinarstvu i
Napomena:
arhitekturi
CAD - Computer
- Upoznaje osnove
- Razumije i na
Aided Design
procesnog
primjerima koristi
ECAD - Electronic
upravljanja
osnove NC, CNC,
CAD
mašinama (NC,
DNC - upravljanja
CAM - Computer
CNC, DNC)
numeričkim
Aided
mašinama
Manufacturing
CAE - Computer
Aided
Engineering
CASE - Computer
Aided Software
Engineering
EDA - Electronic
Design
Automation
NC - Numeric Control
CNC - Cmos Numeric
Control
MOS - metal oxid
semiconductor
DNC - Direct Numeric
Control
Programi za simulaciju rada električnih i elektronskih šema
- Upoznaje programe - Poznaje interfejs i
- Navikava se na
Vježba:
za crtanje i
koristi funkcije
racionalno i
- U programu TINA
simulaciju rada
programa TINA
pažljivo izvođenje
crtati i testirati
električnih i
- Crta električne
pojedinih zadataka
ponašanje različitih
elektronskih šema
šema i koristi alate
električnih šema
programa TINA
- Demonstrira rad
- Stiče osjećaj o
raznih električnih
važnosti upotrebe
Napomena: mogu
šema u programu
savremenih
biti korišćeni i
32
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
tehnoloških
dostignuća u izradi
projektnih
zadataka
Formativni ciljevi
učenik
TINA
- Koristi dostupni
slobodni i/ili
komercijalni
softver za rad sa
elektičnim šemama
i štampanim
pločama
Program za simulaciju i upravljanje po sistemu Simens PLC LOGO
- Upoznaje se sa
- Poznaje elemente
- Uviđa vezu između
elementima
sistema i program
teorije i prakse
sistema za
Siemens LOGO:
upravljanje
interfejs, funkcije,
Siemens PLC LOGO:
crtanje šema i
program LOGO i
korišćenje alata,
uređaj PLC
simulaciju rada
- Pokazuje pozitivnu
električnih šema
orijentaciju prema
- Poznaje interfejs
zanimanju
uređaja PLC LOGO
- Direktno
programira PLC
LOGO
- Vrši prenos šeme iz
programa LOGO na
uređaj PLC
- Demonstrira rad
raznih šema u
programu i na
uređaju PLC LOGO
Preporuke za
izvođenje nastave
programi poput:
EDISON, Visio
Tehnical,
Electronics Work
Banch, Protel,
Electric Field,
OrCad, EMMC,
Eagle i sl.
Vježba:
- Koristeći program
LOGO crtati razne
električne šeme;
programski
simulirati njihov
rad, a potom
provjeriti njihovu
funkcionalnost na
uređaju PLC LOGO
Napomena:
PLC - Programic
Logical Control
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Smiljanić, N. Petković, M. Filipović; Primena računara u elektrotehnici za II
razred srednje elektrotehničke škole; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva
Beograd; 1997.
- M. Stanković, M. Stanković; Primena računara u elektrotehnici za II razred
srednje elektrotehničke škole; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd,
Zavod za izdavanje udžbenika Novi Sad; 1991.
- Uputstvo za nastavnike za rad u TINA softveru; GTZ Podgorica; 2008.
- Semens; Uputstvo za rad na sistemu Siemens PLC LOGO; GTZ Podgorica; 2008.
- Semens; Priručnik za Siemens PLC LOGO; GTZ Podgorica; 2008.
- Georg Omura; AutoCAD 13 za Windows; Mikro knjiga, Beograd.
- J. T. Roberts, SohoGraph; Uvod u AutoCAD 2002; Kruševac; 2002
- G. Omura; AutoCad 2007; Mikro knjiga, Beograd.
- N. Klem; Uvod u primjenu računara; Građevinska knjiga a.d., Beograd.
- Razni izvori na Internetu
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računari sa odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno;
- Uređaji za upravljanje procesima po sistemu Siemens PLC LOGO.
33
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Primjena računara u
raznim oblastima nauke i
tehnike
-
- CAD programi za
projektovanje i
upravljanje procesima
- Programi za simulaciju
rada električnih i
elektronskih šema
- Program za simulaciju i
upravljanje po sistemu
Simens PLC LOGO
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Primijenjena elektronika
- Princip rada osnovnih
Praktična nastava
elektronskih elemenata i
sklopova
- Električne šeme i načini
povezivanja elemenata
Primijenjena elektronika
- Osnovni principi procesnog
Mehatronika
upravljanja
- Primijenjena elektronika
- Praktična nastava
- Električne šeme i način
povezivanja elemenata
- Primijenjena elektronika
- Praktična nastava
- Osnove principa
programiranja
- Osnovne elektronske i
komponente automatike,
njihova funkcija i princip
rada
34
1.2.4. DIGITALNA ELEKTRONIKA
1. Naziv predmeta: DIGITALNA ELEKTRONIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Praktična
nastava
Ukupno
Teorija
Vježbe
72
36
108
72
36
108
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovnih znanja iz područja digitalne elektronike;
- Razvijanje logičkog način razmišljanja;
- Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka;
- Sticanje znanja za projektovanje i praktičnu realizaciju određenog logičkog
uređaja;
- Pravilno korišćenje stručne literature;
- Razvijanje svijesti i navike o neophodnosti primjene svih propisanih zaštitnih
mjera;
- Upoznavanje sa tehničkim propisima i standardima;
- Razvijanje radnih navika i rada u grupi.
35
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Brojni sistemi
- Upoznaje brojne
- Razlikuje brojne
- Razvija tačnost i
sisteme
sisteme (decimalni,
sposobnost
binarni, oktalni,
upoređivanja
heksadecimalni)
- Objašnjava
- Vrši konverziju
konverziju brojeva
brojeva iz jednog u
iz jednog u drugi
drugi brojni sistem
brojni sistem
- Definiše osnovne
- Obavlja
aritmetičke
aritmetičke
operacije u
operacije sa
binarnom sistemu
binarnim brojevima
Kodovi
- Definiše kodovanje - Razlikuje vrste
- Stiče sposobnost
i navodi vrste
binarnih kodova
posmatranja,
binarnih kodova
analize i
- Opisuje BCD
- Formira kodne
zaključivanja
kodove sa
grupe za različite
tetradama
vrste kodova
- Objašnjava princip - Na primjerima
kontrole kodovanja
prepoznaje i
otklanja greške pri
pojavi nepostojećih
kodnih grupa
Bulova prekidačka algebra
- Upoznaje
- Primjenjuje zakone - Razvija sposobnost
aksiomime, zakone
i teoreme Bulove
logičkog
i teoreme Bulove
algebre pri
razmišljanja
prekidačke algebre
rešavanju logičkih
i definiše logičke
funkcija
operacije
- Upoznaje se sa
- Tabelarno i
prekidačkim
analitički
funkcijama i
predstavlja
načinima njihovog
prekidačke
predstavljanja
funkcije
- Objašnjava
- Razlikuje pozitivnu
kodovanje logičkih
i negativnu logiku
stanja
- Objašnjava metode - Vrši minimizaciju
minimizacije i
prekidačkih
sinteze prekidačkih
funkcija analitički i
funkcija
pomoću VeičKarnoove metode
minimizacije
- Vrši sintezu
prekidačkih
funkcija
36
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pretvarati brojeve
iz jednog u drugi
brojni sistem
- Obavljati
aritmetičke
operacije sa
binarnim brojevima
- Vršiti formiranje
osnovnih BCD
kodova
- Na primjerima
pokazati prednosti
i nedostatke
pojedinih metoda
minimizacije
prekidačkih
funkcija
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Logička kola
- Upoznaje
elementarna
logička kola (I , ILI,
NI, NILI, NE,
ekskluzivno ILI i
komparator) na
nivou grafičkih
oznaka i logike
rada
- Upoznaje
univerzalna logička
kola
- Objašnjava rad i
osobine diodnih,
TTL, ECL I i MOS
logičkih kola
Formativni ciljevi
učenik
- Crta vremenske
dijagrame ulaza i
izlaza
elementarnih
logičkih kola
- Crta kola koja
realizuju logičke
funkcije zadate
analitički i
tabelerno
- Predstavlja
prekidačke
funkcije pomoću
univerzalnih kola
- Crta električne
šeme logičkih kola i
analizira njihov rad
- Upoređuje logička
kola
Kombinacione mreže
- Definiše pojam i
- Razlikuje
vrste prekidačke
prekidačke matrice
matrice
prema načinu
realizacije
- Opisuje princip
- Razlikuje koder i
koderske i
dekoder
dekoderske matrice - Prema zadatoj
kombinacionoj
tabeli formira
kodersku i
dekodersku mrežu
- Opisuje princip
- Prema zadatoj
selektora
kombinacionoj
(multipleksera) i
tabeli formira
distributora
selektorsku i
(demultipleksera)
distributorsku
mrežu
- Definiše konvertor
- Vrši konverziju
koda
jednog koda u
drugi
- Definiše generator i - Crta logičku
kontroler parnosti
strukturu za
generisanje bita
parnosti
Memorijski elementi
- Objašnjava princip - Razlikuje RS fliprada RS flip-flopa
flop sa NI i NILI
kolima
- Objašnjava princip - Uočava potrebu za
rada taktovanog
realizacijom više
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
da teorijsko znanje
poveže sa
praktičnim
Vježba:
- Realizacija složenih
logičkih funkcija
pomoću
elementarnih i
univerzalnih
logičkih kola
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
Vježba:
- Realizacija i
analiza rada kodera
i dekodera
Vježba:
- Realizacija i
analiza rada
selektora i
distributora
Vježbe:
- Konverizija NBCD
koda u kod "više 3"
- Konverzija
Grejovog koda u
binarni i obrnuto
- Podstiče analitičku
sposobnost
37
Vježba:
- Realizacija RS flipflopa pomoću NI i
NILI kola
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
RS, D, T , RST, JK i
dvostrukog JK(MS)
flip flopa
Registri
- Definiše pojam
registra i nabraja
vrste registara
- Objašnjava
strukturu i princip
rada stacionarnih i
pomjeračkih
registra
- Objašnjava
strukturu i princip
rada MOS
pomjeračkih
registra
Brojači
- Definiše pojam
brojača nabraja
vrste
- Objašnjava princip
rada asinhronog
binarnog brojača sa
rednom pobudom
- Objašnjava princip
rada sinhronog
binarnog brojača sa
paralelnom
pobudom
- Objašnjava princip
rada brojača
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
različitih flipflopova
- Na osnovu logičke
strukture flip-flopa
formira tabelu
prelaza
- Uviđa prednosti i
nedostatke
određenih flipflopova
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Mjerenje
vremenskih odziva
kod RS, JK i D flipflopa
- Razlikuje vrste
registara
- Razvija sposobnost
za proračunavanje
i analiziranje
- Razlikuje načine za
upisivanje i čitanje
sadržaja registra
- Crta vremenske
dijagrame koji
ilustruju rad
pomjeračkih
registra
- Razlikuje
dinamičke i
statičke MOS
pomjeračke
registre
- Crta vremenske
dijagrame koji
ilustruju rad
pomjeračkih MOS
registara
Vježba:
- Realizacija
stacionarnog
registra sa 4 RS
flip-flopa
Vježba:
- Realizacija
pomjeračkog
registra sa 4 MS
flip-flopa
- Razlikuje brojače u
zavisnosti od
načina brojanja
- Crta vremenske
dijagrame napona
na izlazima flipflopova za
asinhroni binarni
brojač
- Upoređuje sinhrone
brojače s
paralelnom
pobudom
realizovane sa T i
JK MS flipflopovima
- Crta vremenske
dijagrame napona
- Razvija sposobnost
za proračunavanje
i analiziranje
Vježba:
- Realizacija brojača
unaprijed sa T flipflopovima
Vježba:
- Projektovnje
brojača sa
povratnom
spregom određenog
modula
Vježba:
- Projektovanje
brojača određenog
modula koristeći JK
MS flip-flopove s
asinhronim reset
38
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
unazad i
dvosmjernog
brojača
- Objašnjava rad
kružnih brojača
- Upoznaje brojače
sa povratnom
spregom
- Upoznaje se sa
numeričkom
indikacijom
brojanja
Aritmetička kola
- Definiše
aritmetička kola i
nabraja osnovna
aritmetička kola
- Objašnjava metode
za predstavljanje
pozitivnih i
negativnih brojeva
pomoću binarnih
cifara
- Objašnjava princip
rada binarnog
sabirača
- Definiše binarne
komparatore
- Upoznaje binarnie
komplementore
- Objašnjava rad
množača i vrši
podjelu množača
prema principu
realizacije
- Objašnjava rad
djelitelja
- Definiše
aritmetičko-logičku
jedinicu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
na izlazima flipflopova za brojač
unazad
- Crta šemu kružnog
brojača sa
određenim
modulom n i 2n
- Projektuje brojač
za proizvoljnu
osnovu brojanja
- Skicira standardni
sedmo-segmentni
indikatorski blok
Preporuke za
izvođenje nastave
ulazima
Razlikuje aritmetička
kola
- Stiče sposobnost
apstraktnog
razmišljanja i
zaključivanja
- Uočava razlike
između
komplementa
jedinice i
komplementa
dvojke
- Razlikuje binarni
polusabirač od
binarnog potpunog
sabirača
- Izvodi funkciju
komparacije dva
binarna broja od po
n cifara
- Razlikuje
komplementor
jedinice i
komplementor
dvojke
- Upoređuje blokdijagrame
akumulacionog i
redno-paralelnog
množača
- Razumije princip
rada djelitelja
- Crta blok-šemu
jednostepene ALU
jedinice u
posmatranom i-tom
razredu
- Pronalazti
komplemente
jedinice i dvojke za
određene binarne
brojeve
- Sabirti negativne
brojeve u kodu sa
komplementom
dvojke
39
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- S. Zdravković, M. Topalović i F. Presetnik: Digitalna elektronika, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.
- S. Tešić: Digitalna elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2003.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim
softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i
automatike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Logička kola, registri,
brojači, memoririjski
elementi
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Elektronske komponente
- Programi za simulaciju
električnih i elektronskih
- Elektronika
elemenata u električnim
- Praktična nastava
šemama (Tina)
- Program za simulaciju i
primjenu upravljanja
(LOGO)
40
1.2.5. OSNOVE TELEKOMUNIKACIJA
1. Naziv predmeta: OSNOVE TELEKOMUNIKACIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje osnovnih pojmova iz područja telekomunikacija;
- Upoznavanje sa pojmom signala i pojmom poruke;
- Upoznavanje sa sistemom za prenos;
- Upoznavanje osnovnih karakteristika analognog i digitalnog prenosa;
- Upoznavanje osnovnih karakteristika analognog prenosa sa izobličenjima;
- Upoznavanje sa analognom i digitalnom modulacijom i demodulacijom;
- Upoznavanje frekvencijskog i vremenskog multipleksa;
- Shvatanje značaja sinhronozacije i signalizacije pri prenosu informacija na
daljinu;
- Razumijevanje i pravilna upotreba stručne literature.
41
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Sistemi za prenos
- Definiše pojam
- Uočava značaj
- Razvija sposobnost
telekomunikacija
telekomunikacija
logičkog
- Upoznaje istorijski - Analizira istorijski
razmišljanja
razvoj
razvoj
telekomunikacija
telekomunikacija
- Navodi i objašnjava - Crta i analizira
telegrafski prenos,
telegrafski prenos
telefonski prenos,
telefonski prenos,
prenos podataka,
prenos podataka,
sisteme radio veza,
sisteme radio veza,
mobilne sisteme i
mobilne sisteme i
Internet
Internet
Osnovne karakteristike analognog prenosa
- Definiše četvoropol - Crta simetrični i
nesimetrični
četvoropol
- Analizira
- Stvara radne
stacionarno stanje
navike
na četvoropolu
- Određuje
slabljenje
četvoropola
- Shvata potrebu
uvođenja jedinica
prenosa
- Razvija sposobnost
- Definiše jedinice
- Razlikuje neper od
opažanja
prenosa
decibela
- Objašnjava nivoe
- Razlikuje
apsolutni, relativni
i mjerni nivo
- Crta dijagram
nivoa
- Opisuje normalni
- Crta i analizira
generator
normalni generator
Idealan sistem prenosa
- Objašnjava prenos
- Crta i analizira
signala kroz
prenos signala kroz - Razvija
linearne sisteme
linearne sisteme
sistematičnost u
- Definiše idealan
- Crta amplitudsku
radu
prenos
karakteristiku,
faznu
karakteristiku i
karakteristiku
faznog kašnjenja
- Razvija tačnost i
sistema kroz koji je
sistematičnost u
prenos idealan
radu
- Obrazlaže podjelu
- Crta i analizira
sistema na:
amplitudsku
42
Preporuke za
izvođenje nastave
- Dati primjere
sistema za prenos
- Izračunavanje
slabljenja i
pojačanja
četvoropola
- Prikazati filtar kao
četvoropol i
razmotriti najvažnije
karakteristike filtra:
slabljenje,
karakteristične
impedanse i granične
učestanosti
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
propusnike opsega
učestanosti,
propusnika niskih
učestanosti i
propusnike visokih
učestanosti
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
karakteristiku,
faznu
karakteristiku i
karakteristiku
faznog kašnjenja
sistema propusnike
opsega učestanosti
Linearna izobličenja
- Objašnjava
izobličenje
- Definiše linearna
amplitudska
izobličenja
- Prepoznaje
izobličenja
- Uočava razliku
između linearnih
amplitudskih i
faznih izobličenja
- Definiše linearna
- Analizira linearna
fazna izobličenja
amplitudska
izobličenja i
njihovu
kompenzaciju,
takođe i linearna
fazna izobličenja
Modulacija i demodulacija
- Objašnjava potrebu - Shvata potrebu
modulacije i
modulacije i
demodulacije
demodulacije
- Navodi vrste
- Crta i analizira
modulacije
vrste modulacije
- Definiše
- Razlikuje
amplitudsku
modulušući signal
modulaciju(AM) i
od signala nosioca
signale koji
u modulaciji
učestvuju u
- Crta i analizira AM
modulaciji
signal
- Definiše stepen
- Shvata stepen
modulacije
modulacije m<1
- Objašnjava spektar - Crta i analizira
AM signala
spektar AM signala
- Analizira princip
rada AM
modulatora sa
diodom
- Navodi vrste AM
- Razlikuje AM signal
signala ( KAM, AM od ostalih vrsta AM
2BO, AM - 1BO, AMsignala
NBO i QAM )
- Definiše ugaonu
- Uočava suštinu
modulaciju
ugaone modulacije
- Objašnjava FM i ФM - Crta i analizira FM i
ФM
- Objašnjava spektar - Crta i analizira
ugaono modulisanih
spektar ugaono
- Razvija
odgovornost u radu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Crtati potrebnu
širinu
frekvencijskog
opsega za pojedine
vrste poruka
(muzika, prirodni
govor i „telefonski
”govor)
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
- Grafički predstaviti
različite vrste AM
modulacija
- Grafički predstaviti
FM i ФM modulacije
- Razvija preciznost
u radu
43
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
signala
- Opisuje
frekvencijski
modulator
- Objašnjava
detekciju AM i
ugaono modulisanih
signala
- Objašnjava diodni
detektor
- Navodi
demodulatore:
AM- 2BO, AM- 1BO,
i KAM signala
- Opisuje detekciju
FM i ФM signala
- Definiše impulsnu
modulaciju
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
modulisanih signala
- Analizira princip
rada frekvencijskog
modulatora
- Uočava suštinu
demodulacije
- Crta diodni
detektor
- Analizira
demodulaciju AM 2BO, AM - 1BO, i
KAM signala
- Razlikuje korake
odvijanja detekcije
FM signala
- Uočava suštinu
impulsne
modulacije
- Crta IAM, ITM i IPM
signale
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
povezivanja teorije
i prakse
- Navodi vrste
impulsne
modulacije:
impulsnu
amplitudsku
modulaciju(IAM),im
pulsnu modulaciju
po trajanju(ITM),
Impulsnu položajnu
modulaciju(IPM)
- Objašnjava
- Analizira
impulsnu
detekciju IAM,
demodulaciju
ITM i IPM
Frekvencijski multipleks
- Definiše multipleks - Shvata multipleks i
i multipleksni
multipleksni signal
signal
- Objašnjava
- Crta prenos više
multipleks sa
telefonskih signala
frekvencijskom
po zajedničkom
raspodjelom kanala
prenosnom putu
- Opisuje formiranje - Analizira
primarne grupe
formiranje
postupkom
primarne grupe
direktne
postupkom
modulacije
direktne
modulacije
- Opisuje formiranje - Analizira
primarne grupe
formiranje
postupkom
primarne grupe
prethodne
postupkom
- Razvija analitičnost
i sistematičnost u
radu
44
- Grafički predstaviti
multipleksni prenos
sa frekvencijskom
raspodjelom
kanala( prenos tri
nezavisna signala)
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
modulacije
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
prethodne
modulacije
- Opisuje formiranje - Analizira
primarne grupe
formiranje
postupkom
primarne grupe
predgrupne
postupkom
modulacije
predgrupne
modulacije
- Opisuje formiranje - Analizira
sekundarne,
formiranje
tercijalne i
sekundarne,
kvartarne grupe
tercijalne i
kvartarne grupe
Osnovne karakteristike digitalnog prenosa
- Definiše pojam
- Razlikuje poruke
signala i pojam
od signala
poruke
- Definiše i
- Razlikuje diskretne
objašnjava
i kontinualne
diskretne i
poruke
kontinualne signale - Uočava parametre
signala
- Objašnjava
- Razlikuje slučajne
slučajne i
od determinističkih
determinističke
signala
signale
- Objašnjava
- Razlikuje analogne
analogne i digitalne
od digitalnih
signale
signala
- Razlikuje digitsku
od bitske brzine
- Navodi teoremu o
- Razumije teoremu
odabiranju
o odabiranju
Impulsna kodna modulacija (IKM )
- Definiše impulsnu
- Uočava razliku
kodnu modulaciju
između IKM i
(IKM)
impulsne
modulacije
- Objašnjava
- Shvata šta je
kvantizaciju i korak
kvantizacija
kvantizacije
- Navodi kvantizaciju - Uočava da je
za q =8 i n =3
greška manja
ukoliko je q veće
- Objašnjava prenos
- Crta i analizira
signala IKM- om
prenos signala IKM
- Objašnjava
- Razlikuju
ravnomjernu
ravnomjernu od
kvantizaciju
neravnomjerne
kvantizacije
- Opisuje grešku koja - Analizira grešku
Preporuke za
izvođenje nastave
- Stiče sposobnost
logičkog
razmišljanja i
zaključivanja
- Razvija
odgovornost u radu
- Crtati
prostoperiodične i
složene signale u
vremenskom i
frekventnom domenu
- Razvija sposobnost
za timski rad
- Prikazati blok šeme
kompresora i
ekspandora
45
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
nastaje usljed
kvantizacije
- Definiše
kompresor,
ekspandor i
kompador
- Objašnjava koder i
mrežu za
ponderisanje i
opisuje princip
rada kodera
- Definiše dekoder i
njegov princip rada
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
koja nastaje usljed
kvantizacije
- Crta karakterisike
kompresora i
ekspandora
Preporuke za
izvođenje nastave
- Crta blok šemu i
analizira princip
rada kodera
- Crta blok šemu i
analizira princip
rada dekodera
Sinhronizacija i signalizacija
- Definiše
- Razlikuje
- Stiče sposobnost
sinhronizaciju i
sinhronizaciju od
opažanja
signalizaciju
signalizacije
- Objašnjava sinhroni - Vrši komparaciju
i asinhroni prenos
sinhronog i
asinhronog prenosa
Delta modulacija (DM )
- Objašnjava delta
- Uočava suštinu
- Razvija analitičnost
modulaciju (DM)
delta modulacije
u radu
- Navodi razlike
- Uočava razlike
između IKM i DM
između IKM i DM
- Upoznaje principe
- Crta i analizira
realizacije DM
princip rada
modulatora i
demodulatora u
sistemu prenosa sa
DM
- Navodi greške koje - Analizira greške
nastaju usljed
koje se javljaju kao
kvantizacije:
posljedica
preopterećenje
kvantizacije
usljed strmine i
granularni šum
- Objašnjava
- Analizira princip
adaptivnu delta
rada modulatora u
modulaciju(ADM)
sistemu prenosa sa
- Objašnjava
ADM
modulator u
sistemu prenosa sa
ADM
- Objašnjava
diferencijalnu
- Razlikuje ADM od
impulsnu kodnu
DIKM
modulaciju(DIKM)
Vremenski multipleks
- Objašnjava
- Zna šta je
- Razvija
46
- Prikazati modele
DM, ADM i DIKM
- Nacrtati različite
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
vremenski
multipleks
- Objašnjava
multipleks sa IAM
- Navodi
karakteristike
signala u sistemu
multipleksa sa IKM
- Opisuje „američki”
i „evropski”
multipleks
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
sistematičnost u
radu
Formativni ciljevi
učenik
vremenski
multipleks
- Crta multipleks sa
IAM
- Uočava
karakteristike
signala u sistemu
multipleksa sa IKM
- Uočava potrebu
postojanja još dva
8- bitna kanala u
evropskom sistemu
Preporuke za
izvođenje nastave
modele multipleksa
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Filipović: Osnove telekomunikacija za II razred srednjeg obrazovanja za
elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,2002;
- D. Šeguljev: Osnove analognih telekomunikacija, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd,1995;
- I. Stojanović: Osnove telekomunikacija, Naučna knjiga, Beograd,1990.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer telekomunikacija i elektronike.
47
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Sistemi za prenos
- Osnovne karakteristike
analognog prenosa
- Idealan sistem prenosa
- Linearna izobličenja
- Modulacija i demodulacija
- Frekvencijski multipleks
- Impulsna kodna modulacija
- Delta modulacija
- Vremenski multipleks
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnove elektrotehnike
- Prostiranje
- Prenosni sistemi
elektromagnetnih talasa
- Osnove elektrotehnike
- Teorija četvoropola
- Prenosni sistemi
- Osnove elektrotehnike
- Osnove elektrotehnike
-
Elektronika
Prenosni sistemi
Osnove elektrotehnike
Prenosni sistemi
Elektronika
Elektronika
- Prenosni sistemi
- Elektronika
48
- Teorija četvoropola
- Izobličenje signala
- Kirkofovi zakoni
- Frekventni spektar signala
- Električni filtri
- Signali na izlazu
elektronskih kola
- Vremenski dijagrami
signala
1.2.6. ENERGETSKA ELEKTRONIKA
1. Naziv predmeta: ENERGETSKA ELEKTRONIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
Ukupno
72
72
72
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa djelovanjem aktivnih elektronskih elemenata energetske
elektronike;
- Osposobljavanje za potraživanje podataka u katalozima;
- Upoznavanje načina vezivanja elemenata energetske elektronike;
- Upoznavanje osnovnih izračunavanja pri izboru elemenata i dimenzionisanju
jednostavnih veza;
- Razlikovanje funkcije posebnih elektronskih elemenata u jednostavnim vezama;
- Pravilno upotrebljavanje stručne literaturu;
- Razvijanje radnih navika (sistematičnosti, tačnosti, dosljednosti);
- Razvijanje interesa za praktični rad i povezivanje teorije sa praksom;
- Sticanje pozitivnog odnosa prema čistoj okolini (deponovanju i reciklaži
pokvarenih i istrošenih elektronskih uređaja).
49
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Transformatori
- Opisuje princip
- Crta i analizira
- Razvija analitičnost
rada
šemu jednofaznog
i logično mišljenje
transformatora
transformatora
- Upoznaje se sa
- Određuje prenosni
osnovnim
odnos
karakteristikama
transformatora koji
transformatora
važi za napone i
prenosni odnos koji
važi za struje
- Objašnjava gubitke - Razlikuje
u transformatoru i
magnetne od
način
električnih
izračunavanja
gubitaka
stepena
- Određuje stepen
iskorištenja
iskorištenja
transformatora
transformatora u
zavisnosti os snage
primara i
sekundara
- Upoznaje se sa
- Crta i analizira
osnovnim vrstama
šemu Buholcove
zaštite
zaštite
transformatora
Elemeti energetske elektronike
Diode i tranzistori
- Upoznaje se sa
- Upoređuje diodu
- Povezuje teorijska
osnovnim
malih snaga i diodu
znanja sa
specifičnostima
većih snaga
praktičnim
energetskih dioda
- Navodi osnovne
- Razumije
kataloške
konstrukciju
parametre
kućišta energetskih
energetskih dioda
dioda
- Crta i analizira
- Razvija analitičko
strujno naponsku
mišljenje
karakteristiku
energetske diode
- Upoznaje se sa
- Odredjuje snagu
osnovnim
termičkih gubitaka
specifičnostima
snažnog tranzistora
energetskih
- Razvija osjećaj
bipolarnih
tačnosti i
tranzistora
preciznosti
- Upoznaje se sa
- Grafički
načinima
interpretira
korišćenja
vrijeme uključenja
energetskih
odnosno isključenja
tranzistora –
kod energetskih
50
Preporuke za
izvođenje nastave
- Dati jednostavne
računske primjere
za izračunavanje
stepena
iskorištenja
transformatora
- Prikazati primjerke
raznih vrsta
energetskih dioda i
tranzistora
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
prekidački režim
rada
- Objašnjava
energetski MOSFET
tranzistor
- Objašnjava
četvoroslojnu
diodu (pnpn dioda)
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
tranzistora
Preporuke za
izvođenje nastave
- Objašnjava rad
prekidačkog kola
energetskog
MOSFET tranzistora
i zna ulogu gejta
- Crta i analizira
strujno naponske
karakteristike
MOSFET tranzistora
- Crta i analizira
strujno – naponsku
karakteristiku
četvoroslojne
diode
- Uočava primjenu
četvoroslojne
diode
- Razumije pojavu
probojnih napona
kod četvoroslojne
diode
- Objašnjava
direktno i inverzno
polarisanu
četvoroslojnu
diode
Tiristori, Diaci i Triaci
- Navodi vrste
- Razlikuje vrste
tiristora
tiristora
- Objašnjava triodni
- Crta i analizira
tiristor
ekvivalentnu šemu
triodnog tiristora
- Objašnjava
- Crta i analizira kolo
karakteristike
za snimanje
tiristora
karakteristika
tiristora
- Objašnjava diak i
- Crta i analizira
triak
strukturu, oznaku i
karakteristiku
diaka i triaka
- Crta i analizira
impulsno
pobuđivanje
tiristora i triaka
- Crta talasne oblike
naizmjeničnog
napona i struja Ig i
It
- Objašnjava fazno
- Analizira
regulisanje pomoću
jednostavno kolo
diaka i triaka
za faznu regulaciju
struje pomoču
diaka i triaka
- Prikazati primjerke
raznih vrsta
tiristora diaka i
trijaka
- Povezuje već
stečeno znanje sa
novim pojmovima
- Povezuje uzroke i
posledice
51
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava načine
uključivanja
tiristora i trijaka
- Objašnjava vrijeme
uključivanja
tiristora
- Opisuje tiristore sa
isključivanjem na
gejtu (GTO
tiristori)
- Opisuje načine
isključivanja
tiristora i trijaka
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Crta i upoređuje
talasne oblike
napona gradske
mreže, napona na
kondenzatoru,
struje gejta i struje
kroz potrošač
- Razlikuje
uspostavljanje
struje u periodu
uključivanja
tiristora u
slučajevima
aktivnog i
induktivnog
opterećenja
- Razlikuje
uključivanje preko
anode od
uključivanja preko
gejta
- Razumije rad
opšteg kola za
uključenje i
isključenje GTO
tiristora
- Poznaje način
isključivanja
tiristora pomoću
redno i paralelno
vezanog preidača
- Razvija osjećaj o
važnosti i potrebi
preciznosti pri radu
Energetski pretvarači
- Upoznaje se sa
- Analizira izlazne
osnovnim šemama
oblike napona
usmjeravanja
ispravljača sa
diodom i sa
tiristorom
- Opisuje Grecov
- Razmatra rad
spoj sa tiristorima
Grecovog spoja pri
aktivnom i
induktivnom
opterećenju
- Opisuje trofazni
- Razmatra rad
ispravljač sa
ispravljača pri
srednjom tačkom
aktivnom i
- Objašnjava princip
induktivnom
rada invertora
opterećenju
- Objašnjava invertor - Analizira
vođen mrežom
jednofazni
dvoperiodični
invertor vođen
- Stiče smisao za
spretno rukovanje,
pregledno i tačno
povezivanje
elemenata
- Razvija sposobnost
kombinovanja i
analiziranja više
52
Preporuke za
izvođenje nastave
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
različitih šema
Formativni ciljevi
učenik
mrežom
- Razlikuje strujni,
naponski i
rezonantni invertor
- Analizira rad
naizmjeničnog
pretvarača sa
mehaničkim i sa
elektronskim
preklopnikom
- Analizira osnovne
šeme
naizmjeničnih
pretvarača
- Nabraja vrste
nezavisnih
invertora
- Objašnjava
naizmjenični
prevarač sa
skokovitom
promjenom
amplitude
- Objašnjava
naizmjenični
pretvarač sa
faznom
regulacijom
Primjeri primjene energetke elektronike
- Objašnjava
- Analizira uprošćenu
uprošćene šeme
šemu upravljanja
upravljanja
motorima
motorima
jednosmjerne
jednosmjerne
struje
struje
- Objašnjava
- Analizira impulsnu
impulsnu regulaciju
regulaciju brzine
brzine motora
motora
jednosmjerne
jednosmjerne
struje
struje
- Objašnjava
- Analizira
automatsku
automatsku
regulaciju jačine
regulaciju jačine
osvjetljenja
osvjetljenaj
- Objašnjava princip - Analizira princip
rada panik
rada panik
svjetiljke
svjetiljke
- Objašnjava statički - Analizira statički
jednofazni
jednofazni
prekidač
prekidač
- Razvija pozitivan
stav prema
zanimanju
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjetiti
postrojenje gdje se
vrši frekventna
regulacija brzine
motora
- Prikazati panik
svjetiljku i po
mogućnosti
simulirati nestanak
električne energije
5. Okvirni spisak udžbenika, literature i drugih izvora:
- S. Stanković, R. Laković; Elektronika; ETF Podgorica; 1999.
- D. Martinović, Z. Pendić, J. Menart; Energetska elektronika; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva Beograd, 2001.
- Mr Branislav Đurić; Tiristori; Tehnička knjiga Beograd, 1984.
53
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave:
- Računar, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu)
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Transformatori
- Diode i tranzistori
- Tiristori diaci i trijaci
- Primjeri primjene
energetske elektronike
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Osnove elektrotehnike
- Osnovna strujna kola
Praktična nastava
- Omov i Kirhohovi zakoni
Elektronika
- Principi rada
Praktična nastava
- Načini vezivanja
Praktična nastava
- Šeme vezivanja
Elektronika
- Principi rada
Praktična nastava
- Principi rada pojedinih
uređaja
54
1.2.7. ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA
1. Naziv predmeta: ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
72
66
174
36
Praktična
nastava
Ukupno
108
66
174
36
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje osnovnih pojmova u elektronskim mjerenjima;
- Uočavanje pojava grešaka pri mjerenju i definisanje uzroka nastanka greški;
- Upoznavanje mjernog pribora, mjernih instrumenata i principa njihovog rada;
- Upoznavanje i razumijevanje mjernih metoda;
- Služenje katalozima o mjernim instrumentima i mjernim metodama;
- Sticanje osnovna znanja iz oblasti mjerenja neelektričnih veličina za samostalan
rad na ugradnji, održavanju i remontu mjernih uređaja;
- Razvijanje svijesti i navike o neophodnosti primjene svih propisanih zaštitnih
mjera
- Razvijanje radnih navika i rada u grupi.
- Upoznavanje mjera zaštite pri radu u laboratoriji;
- Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom/laboratorijskom radu;
- Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminologije.
55
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u elektronska mjerenja
- Definiše pojam
- Shvata značaj
- Stvara radne
mjerenja
mjerenja u
navike
elektronici
- Nabraja različite
- Razikuje metode
metode mjerenja
mjerenja
- Definiše greške pri
- Uočava uzroke
mjerenju
nastanka i razlikuje
greške
- Definiše jedinice
- Određuje nivo
prenosa
signala
Oslabljivači
- Upoznaje
- Razlikuje vrste
- Razvija
oslabljivače
oslabljivača
sistematičnost u
- Izračunava
radu
slabljenje
člankastog,
ćelijskog i
frekvencijski
kompenzovanog
oslabljivača
- Primjena
- Na primjeru
oslabljivača
elektronskog
multimetra
analizira primjenu
oslabljivača
Osciloskop
- Objašnjava rad
- Razlikuje djelove
katodne cijevi
katodne cijevi i
- Stiče sposobnost
njihove funkcije
posmatranja,
- Opisuje blok šemu
- Razlikuje
analize i
osciloskopa
funkcionalne
zaključivanja
cjeline osciloskopa
- Objašnjava rad
- Analizira rad
generatora
Milerovog
vremenske baze
integratora
- Opisuje
- Analizira rad kola
sinhronizaciju
za sinhronizaciju
- Opisuje vetrikalni i - Izračunava
horizontalni
pojačanje
pojačavač
jednostepenog
vertikalnog
pojačavača
- Objašnjava rad
- Razlikuje
elektronskog
elektronske
preklopnik
preklopnike
- Opisuje
- Razlikuje vrste i
frekvencijski
primjenu sondi
kompenzovanu
56
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Upoznavanje
učenika sa načinom
rada u laboratoriji
sa posebnim
osvrtom na
sigurnost u radu i
zaštiti od strujnog
udara
Vježba:
- Mjerenje slabljenja
kod oslabljivača
Vježba:
- Podešavanje
osciloskopa
Vježba:
- Mjerenje
jednosmjernog i
naizmjeničnog
napona
osciloskopom
Vježba:
- Mjerenje
frekvencije i fazne
razlike
osciloskopom
Vježba:
- Mjerenje slabljenja
i pojačanja
osciloskopa
Vježba:
- Snimanje
karakteristika
poluprovodnika
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sondu
Elektronski generatori
- Nabraja vrste
elektronskih
generatora
- Opisuje rad
elektronskih
generatora
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
osciloskopom
Razlikuje
elektronske
generatore
Analizira rad RC
generatora,
generatora
funkcija, AM signal
generatora, FM
signal generatora i
voblera
- Podstiče analitičku
sposobnost
Napomena:
AM-amplitudna
modulacija
FM- frekvencijska
modulacija
Vježba:
- Mjerenje stepena
AM osciloskopom
Vježba:
- Snimanje
frekvencijske
karakteristike
voblerom
Mjerači parametara i mjerači karakteristika signala
- Objašnjava rad Qmetra
- Definiše faktor
izobličenja
- Objašnjava rad kmetar
Digitalni instrumenti
- Mjeri Q-faktor
- Opisuje digitalni
frekvencmetar
- Objašnjava
digitalni
multimetar
- Mjeri digitalnim
frekvencmetrom
- Mjeri digitalnim
multimetrom
- Shvata princip
analogno-digitalne
(A/D) konverzije
metodom dvojne
integracije
- Razlikuje
pretvarače
električnih veličina
u niski
jednosmjerni
napon
- Razvija
odgovornost u radu
- Izračunava faktor
izobličenja signala
- Mjeri k-faktor
- Razvija sposobnost
da teorijsko znanje
poveže sa
praktičnim
Vježba:
- Mjerenje Q-faktora
Vježba:
- Mjerenje
koeficijenta
izobličenja
Vježba:
- Mjerenje
frekvencije
digitalnim
frekvencmetrom
Vježba:
- Ispitivanje
poluprovodnika
digitalnim
multimetrom
Vježba:
- Mjerenje na
ugrađenim
elementima
digitalnim
multimetrom
Mjerni mikroračunari
- Opisuje blok-šemu
mjernog
mikroračunara
- Opisuje
univerzalnu
magistralu za
razmjenu podataka
- Objašnjava rad
- Uočava značaj
primjene
mikroračunara u
mjerenju
- Pravilno povezuje
mjerne uređaje
univerzalnom
magistralom
- Shvata princip
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
57
Prikazati mjerenje R,
L, C pomoću
mikroračunara
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sintetizatora
učestanosti
- Opisuje
mikroračunare za
mjerenje R, L, C
- Opisuje rad
osciloskopa sa
digitalnim
pamćenjem
- Upoznaje uređaje
za automatska
mjerenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
indirektne sinteze
- Crta blok šemu
mjernog
mikroračunara za
R, L, C veličina
- Uočava prednosti
osciloskopa sa
digitalniim
pamćenjem
- Ispituje ispravnost
komplentnih
uređaja
58
Preporuke za
izvođenje nastave
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod – pojam i svrha mjerenja procesnih veličina
- Definiše pojam i
- Uviđa značaj
- Razvija
objašnjava svrhu
mjerenja procesnih
sistematičnost u
mjerenja procesnih
veličina
radu
veličina
- Upoznaje mjerni
- Određuje ulogu
sistem i elemente
elemenata u
mjernog sistema
mjernom sistemu
- Definiše
- Ocjenjuje kvalitet
karakteristike
mjernih uređaja
mjernih uređaja
na osnovu njihovih
karakteristika
Mjerenje pritiska
- Definiše pritisak i
- Razlikuje metode
- Razvija sposobnost
navodi metode
mjerenja pritiska
za prepoznavanje
mjerenja pritiska
problema i
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
nalaženje rješenja
mjerenja srednjih,
metode mjerenja
niskih i visokih
pritisaka
pritisaka
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje
određenog pritiska
Mjerenje protoka tečnosti i gasova
- Definiše protok i
- Razlikuje metode
- Stiče sposobnost
navodi metode
mjerenja protoka
posmatranja,
mjerenja rotoka
analize i
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
zaključivanja
mjerenja protoka
metode mjerenja
protoka
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje
određenog protoka
Mjerenje nivoa
- Definiše nivo i
- Razlikuje metode
- Podstiče analitičku
navodi metode
mjerenja nivoa
sposobnost
mjerenja nivoa
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
mjerenja nivoa
metode mjerenja
tečnosti
nivoa tečnosti
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
mjerenja nivoa
metode mjerenja
čvrstog nasutog
nivoa čvrstog
materijala
nasutog materijala
- Određuje
najpogodniju
59
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pokazati razne
vrste mjerila
pritiska
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja pritiska
- Pokazati razne
vrste mjerila
protoka
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja protoka
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja nivoa
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
metodu za
mjerenje
određenog nivoa
Mjerenje temperature
- Definiše
temperaturu i
navodi metode
mjerenja
temperature
- Objašnjava
kontaktne metode
mjerenja
temperature
-
Razlikuje metode
mjerenja
temperature
Upoređuje različite
kontaktne metode
mjerenja
temperature
Određuje
najpogodniju
kontaktnu metodu
za mjerenje
određene
temperature
- Opisuje
- Razlikuje različite
beskontaktne
beskontaktne
metode mjerenja
metode mjerenja
temperature
temperature
Mjerenje pH vrijednosti
- Definiše pH
- Razlikuje metode
vrijednost i navodi
mjerenja mjerenja
metode mjerenja
pH vrijednosti
Ph vrijednosti
- Opisuje metode
- Upoređuje različite
mjerenja pH
metode mjerenja
vrijednosti
pH vrijednosti
Mjerenje gustine
- Definiše gustinu i
navodi metode
metode mjerenja
gustine
- Objašnjava metode
mjerenja gustine
- Razlikuje metode
mjerenja gustine
- Upoređuje različite
metode mjerenja
gustine
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje gustine
određene materije
Mjerenja sastava materijala
- Definiše veličine i
- Shvata značaj
jedinice sastava
mjerenja sastava
materijala
materijala
- Nabraja metode
- Razlikuje mjerne
mjerenja sastava
postupke za
60
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija tačnost i
sposobnost
upoređivanja
- Pokazati razne
vrste mjerila
temperature
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja
temperature
- Stiče sposobnost
apstraktnog
razmišljanja i
zaključivanja
- Pokazati razne
vrste mjerila pH
vrijednosti
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja pH
vrijednosti
- Razvija sposobnost
opažanja
- Pokazati razne
vrste mjerila
gustine
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja gustine
- Razvija sposobnost
da teorijsko znanje
poveže sa
praktičnim
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja sastva
materijala
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
materijala
- Objašnjava metode
mjerenja sastava
gasova
Mjerenje vlažnosti
- Definiše vlažnost i
nabraja metode
mjerenja vlašnosti
- Objašnjava metode
mjerenja vlažnosti
Formativni ciljevi
učenik
određivanje
sastava materijala
- Upoređuje različite
metode mjerenja
sastava gasova
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje sastava
određenih gasova
- Razlikuje metode
mjerenja vlažnosti
- Upoređuje različite
metode mjerenja
vlažnosti
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje vlažnosti
određene materije
Mjerenje naprezanja, sile i momenta
- Definiše
- Shvata značaj
naprezanje, silu i
mjerenja
moment
naprezanja, sile i
momenta
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
mjerenja
metode mjerenja
naprezanja, sile i
naprezanja, sile i
momenta
momenta
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje sile
Mjerenje kretanja
- Definiše pojam
- Razlikuje metode
kretanja i navodi
mjerenja kretanja
metode mjerenja
kretanja
- Objašnjava metode - Upoređuje različite
mjerenja pomaka,
metode mjerenja
brzine i ubrzanja
pomaka, brzine i
ubrzanja
- Određuje
najpogodniju
metodu za
mjerenje
određenog kretanja
Specijalni mjerni uređaji
- Opisuje princip
- Određuje primjenu
61
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
- Pokazati razne
vrste mjerila
vlažnosti
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerača i metoda
mjerenja vlažnosti
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
- Pokazati razne
vrste mjerila sile
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja
naprezanja, sile i
momenta
- Razvija
sistematičnost u
radu
- Pokazati razne
vrste mjerila
pomaka, brzine i
ubrzanja
- Prikazati slajdove i
slike različitih
mjerila i metoda
mjerenja pomaka,
brzine i ubrzanja
- Razvija sposobnost
- Pokazati
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
rada ultrazvučnih,
radioaktivnih i
optičkih mjernih
uređaja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
logičkog
razmišljanja
Formativni ciljevi
učenik
ultrazvučnih,
radioaktivnih i
optičkih mjernih
uređaja
Preporuke za
izvođenje nastave
ultrazvučne,
radioaktivne i
opričke mjerne
uređaje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Opačić; Mjerenja u elektronici; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva;
Beograd; 2005.
- V. Babović, D. Martinović, M. Novaković; Mjerenja u automatici; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva; Beograd; 2003.
- J. Božičević; Temelji automatike: Mjerni pretvornici i mjerenja; Školska knjiga;
Zagreb; 1991.
- V. Babović, D. Martinović, M. Babović; Mjerenja u automatici, za elektrotehničara
automatike; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva; Beograd; 2005.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, osciloskopi, računar sa odgovarajućim
softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i automatike;
62
10. Povezanost predmeta
Znanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Oslabljivači
- Osnove elektrotehnike
- Kirhofovi zakoni
- Osciloskop
- Elektronika
- Pojačavači
- Elektronski generatori
- Osnove telekomunikacija
- Modulacije
- Digitalni instrumenti
- Digitalna elektronika
- Logička kola
- Mjerenje neelektričnih
veličina
- Automatsko upravljanje
- Praktična nastava
- Mjerni pretvarači
63
1.2.8. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE
1. Naziv predmeta: AUTOMATSKO UPRAVLJANJE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Razumijevanje djelovanja elemenata sistema automatskog upravljanja;
- Opisivanje režima rada elemenata sistema automatskog upravljanja;
- Razlikovanje funkcije elemenata sistema automatskog upravljanja;
- Analiziranje sistema automatskog upravljanja i regulacije;
- Razumijevanje značaja i uloge digitalnih računara u upravljanju proizvodnim
procesima;
- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije;
- Razvijanje sistematičnosti, tačnosti i dosljednosti u radu;
- Razvijanje interesa za praktičnim ispitivanjem noviteta;
- Razvijanje svijesti o važnosti čuvanja i zaštiti životne sredine.
64
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u sisteme automatskog upravljanja (SAU)
- Upoznaje se sa
- Uočava mogućnost
- Razvija sposobnost
značajem i ulogom
razvoja
logičkog
automatizacije za
automatizacije u
razmišljanaj kod
razvoj društva
raznim granama
usvajanja novih
privrede
informacija
- Definiše pojam
- Razlikuje osnovne
sistema
pojmove iz
automatskog
automatskog
upravljanja (SAU) i
upravljanja:
automatske
sistem, signal,
regulacije (SAR)
povratna
sprega
Elementi SAU i SAR
- Objašnjava
- Crta i analizira
- Stiče sposobnost
klasifikaciju
blok- šemu sistema
sistematičnosti u
sistema automatike
automatskog
radu
prema karakteru
upravljanja
unutrašnjih
dinamičkih procesa
- Nabraja i
- Zna elemente i
objašnjava
strukturu SAU i
elemente sistema
regulacije
automatskog
- Crta i analizira
upravljanja i
karakteristike
regulacije
elemenata sistema
automatskog
upravljanja i
regulacije
Mjerni pretvarači
- Opisuje rad i
- Shvata ulogu
- Razvija analitičko
karakteristike
pretvarača i zna
mišljenje
mjernih pretvarača
način rada i
primjenu
- Razlikuje vrste
mjernih
pretvarača:
otporni,
kapacitivni,
induktivni,
piezoelektrični,
fotoelektrični,
tahometrijski i
frekventni
Detektori signala greške
- Opisuje detektore
- Poznaje princip
- Razvija sposobnost
signala greške
rada i primjenu
opažanja i
detektora signala
zaključivanja
greške
65
Preporuke za
izvođenje nastave
- Na primjerima
opisati način
funkcionisanja SAU
Napomena:
SAU – Sistem
automatskog
upravljanja
SAR – Sistem
automatske
regulacije
- Upotrebiti kataloge
i stručne literature
- Upotrebiti poznate
projekte objekata
automatizacije i
diskutovati
- Pokazati razne
vrste mjernih
pretvarača
- Pokazati razne
vrste detektora
signala greške
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Razlikuje vrste
detektora: strujni,
naponski, mosni,
fazni i dr.
Pojačavači u automatici
- Opisuje pojačavače - Razlikuje vrste
u automatici
pojačavača,
poznaje princip
rada i primjenu.
Regulatori
- Opisuje i nabraja
- Razlikuje vrste
regulatore u
diskontinualnih i
automatici
kontinualnih
regulatora,
poznaje princip
rada i primjenu
- Šematski
predstavlja
regulatore i
objašnjava
- Razlikuje
kontinualne
regulatore P, I, D,
PI, PD, PID i crta i
analizira dijagrame
djelovanja
Izvršni organi
- Objašnjava ulogu
- Razlikuje vrste
izvršnog organa u
izvšnih organa,
automatici
poznaje principe
rada i primjenu
- Opisuje ulogu
- Razlikuje pogonske
pogonskog uredjaja
uređaje izvršnog
u izvršnom organu
organa, poznaje
princip rada i
primjenu
(električni,
pneumatski,
hidraulični)
Komutacioni elementi
- Nabraja vrste i
- Razlikuje vrste
karakteristike
komutacionih
komutacionih
uređaja: tasteri,
elemenata
prekidači, releji i
kontaktori; poznaje
princip rada i
primjenu.
Uređaji za signalizaciju
- Upoznaje uredjaje - Crta šeme alarmne
za signalizaciju
signalizacije
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
upoređivanja i
analize
- Pokazati modele i
šeme raznih vrsta
pojačavača
- Razvija sposobnost
analize i
zaključivanja
- Pokazati modele i
šeme raznih vrsta
pojačavača
Napomena:
P-proporcionalni
I-integralni
D-diferencijalni
66
- Stiče sposobnost
sistematičnosti u
radu
- Pokazati modele i
raznih vrsta
izvršnih organa i
pogonskih uređaja
- Razvija smisao za
komunikaciju
- Pokazati modele i
raznih vrsta
komutacionih
uređaja
- Razvija smisao za
komunikaciju
- Prikazati razne
šeme alarmne
signalizacije
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Analiza SAU i SAR
- Opisuje
karakteristike
jednokonturnih
SAU i SAR
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Razlikuje postupke - Razvija osjećaj za
regulacije:
sigurnost i
regulacija
preciznost u radu
kompenzacijom
poremećaja,
regulacija po
- Razvija sposobnost
otklonu,
povezivanja
kombinovana
predhodno
regulacija i složeni
stečenog znanje u
postupci regulacije
cjelinu
- Objašnjava sistem
- Razlikuje i
sa povratnom
analizira
spregom
centralizovanu i
hijerarhijsku
organizaciju
upravljanja
- Opisuje
- Analizira primjere
organizaciju
elektroenergetskog
složenih sistema
sistem: parametre
automatskog
režima rada,
upravljanja i
operativnu obradu,
regulacije
planiranje i
realizaciju za razne
slučajeve
Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara
- Upoznaje se sa
- Shvata značaj
- Razvija sposobnost
značajem i ulogom
primjene
logičkog
informacione
informacione
razmišljanja i
tehnologije u
tehnologije u
povezivanja
upravljanju
sistemima SAU i
proizvodnim
SAR
procesima
- Stiče sposobnost
- Objašnjava
- Poznaje osnovne
sistematičnosti u
osnovne
karakteristike
radu
karakteristike
računara za
procesnih računara
upravljanje
proizvodnim
procesima
- Obrazlaže ulogu
- Na primjeru
računara u
analizira
regulacionoj petlji
računarsko vođenje
procesa
- Nabraja primjere
- Crta i analizira
upotrebe računara
opštu blok-šemu
u procesnom
upravljanja
upravljanju
procesom pomoću
računara
- Upoznaje vrste
- Uviđa mogućnosti
67
Preporuke za
izvođenje nastave
- Upotreba gotovih
projekata i
diskutovati
karakteristike
različitih sistema
SAU
- Podjeliti grupama
učenika primjere
jednostavnih
sistema za
analiziranje i
diskusiju
- Koristi poznate
softvere za
upravljanje
elekrenama
- Na konkretnim
primjerima
pokazati kako bi
računar mogao da
se uključi u sistem
SAU
- Prikazati slajdove
industijskih robota
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
industrijskih robota
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
primjene
industrijskih robota
Programibilni logički kontroler
- Upoznaje
- Poznaje osnovne
upravljanje
principe i strukture
procesima pomoću
upravljanja
PLC (programibilni
programibilnim
logički kontroler)
logičkim
kontrolerima
Numeričko upravljanje procesima
- Upoznaje principe i - Shvata principe i
vrste numeričkog
razlikuje vrste
upravljanja
numeričkog
procesima
upravljanja: NC
(numerička
kontrola) i CNC
(cmos numerička
kontrola), DNC
(direktna
numerička
kontrola)
- Analizira primjene
numeričkog
upravljanja kod
obradnih mašina
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija smisao za
primjenu novih
tehnologija
- Demonstrirati
jednostavne
primjere
upravljanja
koristeći Siemens
PLC LOGO
- Razvija smisao za
primjenu novih
tehnologija
- Prikazati blok šeme
numeričkog
upravljanja
procesima
Napomena:
NC - numeric
control,
CNC - cmos numeric
control,
DNC - direct
numeric control
5. Okvirni spisak udžbenika, literature i drugih izvora
- G. Nikolić, D. Martinović, M. Petković, D. Pekić, S. Obradović; Automatsko
upravljanje razvodnim postrojenjem; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva;
Beograd, 1999.
- Dipl.ing. F. Rajić; Osnove automatike I i II dio; Školski centar „Ruđer Bošković” ;
Zagreb.
- M. mr Ljubić; Elementi automatike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1989.
- S. Turajlić, Računari u sistemima upravljanja, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 1993.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Mjerni pretvarači, detektori signala greške, regulatori i dr.,
- Računar sa odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno, katalozi
opreme.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
68
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer automatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Uvod u sisteme automatskog upravljanja
-
- Elementi SAU i SAR
-
- Upravljanje proizvodnim
procesom primjenom
računara
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Princip rada elektromotora
Osnove elektrotehnike
jednosmjerne struje,
Praktična nastava
- Obrtni moment
- Mjerni pretvarači
Elektronika
- Hidraulični i pneumatski
Mehatronika
elementi
Praktična nastava
- Operacioni pojačavači
- Računarsko upravljanje
Osnovi računarstva
procesima
Elektronika
- Programabilni automati Praktična nastava
PLC
69
1.2.9. VISOKOFREKVENTNA ELEKTRONIKA
1. Naziv predmeta: VISOKOFREKVENTNA ELEKTRONIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
66
66
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa selektivnim pojačavačima malih signala i selektivnim
pojačavačima snage;
- Upoznavanje sa različitim amplitudsim,frekvencijskim i faznim modulatorima i
demodulatorima;
- Uočavanje važnosti stabilizacije oscilovanja i upotrebe sintetizatora;
- Prepoznavanje različitih vrsta mješača učestanosti;
- Upoznavanje sa mikrotalasnom tehnikom;
- Razvijanje interesa za praktično ispitivanje;
- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne literature.
70
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Selektivni pojačavači malih signala
- Upoznaje se sa
- Shvata šta su
selektivnim
selektivni
pojačavačima
pojačavači
- Definiše i
- Razumije primjer
objašnjava
selektivnog
- Razvija sposobnost
selektivne
pojačavača malih
logičkog
pojačavače malih
signala
razmišljanja i
napona – VF
analitičnost
pojačavače
- Definiše ″y″
- Skicira i analizira
parametre i
ekvivalentnu šemu
objašnjava
tranzistora
određivanje
- Određuje preko ″y″
veličina koje
parametara
karakterišu VF
veličine koje
pojačavač
karakterišu VF
pojačavač
- Objašnjava VF
- Skicira i analizira
pojačavač sa
VF pojačavače sa
aktivnim
aktivnim
- Razvija sposobnost
elementima
elementima
za saradnju i timski
- Obrazlaže VF
- Skicira i analizira
rad
pojačavač sa
VF pojačavač sa
prostim
prostim
oscilatornim kolom
oscilatornim kolom
i sa dodatom
induktivnom
spregom
- Objašnjava VF
- Upoređuje različite
pojačavač sa
vrste VF
prostim
pojačavača
oscilatornim kolom
i induktivnom
spregom
- Navodi i objašnjava - Razlikuje krive
krive selektivnosti i
selektivnosti i
podešavanje
razumije značaj
stepena sprege
podešavanja
stepena sprege
- Objašnjava VF
- Poznaje VF
pojačavače u
pojačavače u
integrisanoj tehnici
integrisanoj tehnici
- Proračunava
elemente
komponenata VF
pojačavača
Selektivni pojačavači snage
- Upoznaje se sa
- Shvata šta su
- Razvija
71
Preporuke za
izvođenje nastave
- Prikazati učenicima
slajdove
integrisanih
selektivnih
pojačavača malih
signala
- Raditi jednostavne
zadatke
izračunavanja
naponskog i
strujnog pojačanja
različitih selktivnih
pojačavača
- Prikazati
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
selektivnim
pojačavačima
snage
- Definiše i
objašnjava
koeficijent
korisnog dejstva
- Navodi i objašnjava
vrste izobličenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
odgovornost o
zaštiti životne
sredine
Formativni ciljevi
učenik
selektivni
pojačavači snage
- Određuje
koeficijent
korisnog dejstva
- Razlikuje
harmonijska i
intermodularna
izobličenja
- Upoznaje se sa
- Skicira i analizira
klasama rada
klase rada
pojačavača
pojačavača
- Objašnjava linearni - Izračunava
pojačavač snage u
koeficijent
klasi A
korisnog dejstva
pojačavača u klasi
A
- Objašnjava linearni - Upoređuje rad
pojačavač snage u
pojačavača u klasi
klasi B
A i klasi B
- Obrazlaže
- Skicira i analizira
pojačavač snage u
princip rada
klasi AB
pojačavača snage u
klasi AB
- Objašnjava rad
- Vrši komparaciju
pojačavača snage
rada pojačavača
u klasi C i klasi D
snage u klasi C i
klasi D
- Definiše i
- Shvata potrebu
objašnjava
prilagođenja po
prilagođenje po
snazi
snazi
- Skicira i analizira
- Definiše i
princip rada
objašnjava
umnožača
umnožače
učestanosti na
učestanosti
primjeru triplera
Amplitudski modulatori I demodulatori
- Pojašnjava potrebu - Razlikuje
uvođenja postupka
modulaciju od
modulacije i
demodulacije
demodulacije
signala
- Navodi vrste AM
- Crta oblike
signala
različitih vrsta AM
signala
- Objašnjava
- Skicira i analizira
modulator na bazi
princip rada
pojačavača snage
modulatora na bazi
pojačavača snage
- Objašnjava
- Razumije princip
Preporuke za
izvođenje nastave
pojačavače snage
klase B i klase C
- Raditi zadatke u
kojima se
izračunava
koeficijent
korisnog dejstva
klasa A,B,C,D
- Stvara radne
navike
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja
- Razvija
sistematičnost u
radu
- Razvija tačnost i
sposobnost
upoređivanja
72
- Prikazati šeme
savremenih
modulatora i
demodulatora AM
signala
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
balansni modulator
- Definiše i
objašnjava
množenje
analognih veličina
- Objašnjava
realizaciju AM na
bazi analognog
množenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
rada balansnog
modulatora
- Izvodi množenje
analognih veličina
Preporuke za
izvođenje nastave
- Skicira i analizira
princip rada AM
modulatora na bazi
analognog
množenja
- Razlikuje
demodulaciju od
detekcije signala
- Definiše pojam
demodulacije i
detekcije AM
signala
- Skicira blok šemu
- Objašnjava
produktnog
produktni
demodulatora
demodulator i
- Skicira blok šemu
diodni detektor
diodnog detektora
(detektor
anvelope)
Frekvencijski modulatori i demodulatori
- Definiše ugaonu
- Zna šta je ugaona
modulaciju i
modulacija i
objašnjava
razlikuje
frekvencijsku (FM) i
frekvencijsku(FM)
faznu (ΦM)
od fazne(ΦM)
modulaciju
modulacije
- Objašnjava FM
- Skicira blok šemu
modulator sa
FM modulatora sa
varikap diodom
varikap diodom
- Objašnjava FM
- Uočava razlike u
modulator sa
radu modulatora sa
reaktivnom cijevi
varikap diodom i sa
reaktivnom cijevi
- Objašnjava
- Shvata način
dobijanje ΦM
dobijanja ΦM
modulatora preko
modulatora preko
FM modulatora i
FM modulatora i
obrnuto
obrnuto
- Objašnjava
- Skicira i analizira
serrasoid FM
princip rada
modulator
serrasoid FM
modulatora
- Definiše i
- Shvata proces
objašnjava
detekcije FM
detekciju ugaono
signala i kako se
modulisanih signala
preko FM detektora
može dobiti ΦM
detektor i obrnuto
- Objašnava balansni - Skicira blok šemu
- Razvija sposobnost
i spremnost da
teorijsko iznanje
poveže sa praksom
- Razvija
samouvjerenost i
samostalnost u
radu
73
- Prikazati slajdove
FM modulatora sa
varikap diodom i
serrasoid
modulatora
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
diskriminator
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
balansnog
diskriminatora
Mješači učestanosti
- Definiše i
- Razumije upotrebu
objašnjava mješače
mješača
učestanosti
učestanosti
- Navodi obavezne
- Uočava obavezne
djelove svakog
djelove svakog
mješača
mješača
učestanosti
učestanosti i
navodi njihovu
ulogu
- Objašnjava mješač - Skicira i analizira
učestanosti sa
princip rada
diodom
mješača
učestanosti sa
diodom
- Objašnjava mješač - Skicira principsku
učestanosti sa
šemu rada mješača
bipolarnim
učestanosti sa
tranzistorom
bipolarnim
tranzistorom
- Objašnjava mješač - Upoređuje rad
učestanosti sa FETmješača
om
učestanosti sa
bipolarnim
tranzistorom i sa
FET-om
- Objašnjava
- Skicira i analizira
samooscilujući
princip rada
mješač
samooscilujućeg
mješača
- Navodi zahtjeve
koji se stavljaju
pred lokalni
oscilator
Petlja sa faznom povratnom spregom
- Definiše i
- Shvata šta je petlja
objašnjava petlju
sa faznom
sa faznom
povratnom
povratnom
spregom
spregom
- Objašnjava princip - Skicira i analizira
rada petlje sa
princip rada petlje
faznom povratnom
sa faznom
spregom
povratnom
spregom
- Zna praktičnu
primjenu petlje sa
faznom povratnom
spregom
74
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja na
osnovu iskustva pri
rješavanju
praktičnih primjera
- Prikazati slajdove
samooscilujućeg
mješaća
učestanosti sa
bipolarnim i
unipolrnim
tranzistorom
- Pokazuje kvalitet u
radu i ispunjava
radne obaveze
- Prikazati slajdove
ili grafičke
prezentacije
uređaja koji koriste
petlje sa faznim
pomjerajem
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Sintetizatori učestanosti
- Navodi i objašnjava - Shvata potrebu za
- Razvija tačnost i
potrebu za
stabilnošću
preciznost
stabilnim
samopobudnih
samopobudnim
oscilacija
oscilacijama
- Navodi mjere koje
se preduzimaju za
povećanje
stabilnosti
samopobudnih
oscilacija
- Objašnjava kvarcni - Na primjeru rada
oscilator kao izvor
kvarcnog oscilatora
stabilnih oscilacija
uočava stabilizaciju
oscilacija
- Definiše i
- Shvata rad
objašnjava
sintetizatora
sintetizatore
učestanosti
učestanosti
- Objašnjava
- Uočava glavne
direktnu sintezu
karakteristike
učestanosti
direktne sinteze
učestanosti
- Objašnjava
- Vrši komparaciju
indirektnu metodu
direktne i
sinteze učestanosti
indirektne metode
pomoću petlje sa
sinteze učestanosti
faznom povratnom
spregom
Elementi mikrotalasne tehnike
- Nabraja i
- Uočava problem
- Razvija pozitivan
objašnjava
generisanja,
odnos prema
probleme prenosa
pojačanja pri
timskom radu
signala vrlo visokih
prenosu signala
- Razvija
učestanosti
vrlo visokih
odgovornost pri
učestanosti
praktičnom radu
- Objašnjava princip - Skicira i analizira
rada magnetrona
princip rada
magnetrona
- Objašnjava princip - Razlikuje rad
rada klistrona
klistrona i
refleksnog klistrona
- Objašnjava cijev sa - Skicira i analizira
progresivnim
princip rada cijevi
talasom
sa progresivnim
talasom
- Definiše i
objašnjava
talasovode
- Uočava suštinu
talasovoda
- Upoređuje
talasovode i
75
Preporuke za
izvođenje nastave
- Raditi jednostavne
zadatke proračuna
osnovnih
elemenata
kvarcnog oscilatora
- Prikazati slajdove
magnetrona i
klistrona
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
koaksijalne kablove
kao vodove za
prenos signala vrlo
visokih učestanosti
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- D. Šeguljev; Visoko frekventne veze; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd; 2003.
- D. Šeguljev; Tehnika visokofrekvencijskog prenosa; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd; 1998.
- M.Filipović; Radio prijemnici; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd;
1998.
- R. Obradović; Telekomunikacioni vodovi i mreže; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd; 1995.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Selektivni pojačavači malih
signala
- Selektivni pojačavači snage
- Amplitudski modulatori i
demodulatori
- Frekvencijski i fazni
modulatori i demodulatori
- Mješači učestanosti
- Petlja sa faznim pomakom
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Elektronika
- Pojačavači sa bipolarnim
tranzistorima
- Osnove telekomunikacija
- Amplitudska modulacija
- Elektronika
- Diode i tranzistori
- Osnove telekomunikacija
- Elektronika
- Frekvencijska i fazna
modulacija
- Diode i tranzistori
- Elektronika
- Rad sa poluprovodničkim
komponentama
- Elektronika
76
- Povratna sprega
Znanja
- Sintetizatori učestanosti
- Elementi mikrotalasne
tehnike
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Elektronika
- Oscilatori
- Elektronika
- Telekomunikacioni kablovi
i mreže
77
- Elektronske cijevi
- Koaksijalni kablovi
1.2.10. SIGNALNO – SIGURNOSNI SISTEMI
1. Naziv predmeta: SIGNALNO – SIGURNOSNI SISTEMI
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
66
66
33
33
Praktična
nastava
Ukupno
99
99
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovnim karakteristikama signalno-sigurnosnih sistema;
- Sticanje znanje o osnovnim karakteristikama i funkcijama sklopova i uređaja koji
se koriste u signalno-sigurnosnim sistemima;
- Sticanje potrebnih znanje o montaži i održavanju uređaja sistema protivpožarne i
protivprovalne zaštite, sitema video nadzora, interfonskih sistema i sistema
kontrole pristupa;
- Sticanje sposobnosti projektovanja signalno-sigurnosnih sistema;
- Pravilno korišćenje stručne literature;
- Razvijanje svijesti i navike o neophodnosti primjene svih propisanih zaštitnih
mjera;
- Upoznavanje sa tehničkim propisima i standardima;
- Razvijanje radnih navika i rada u grupi.
78
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ĆETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Sistemi protivprovalne zaštite
- Opisuje sistem
- Razlikuje
- Razvija
protivprovalne
funkcionalne
sistematičnost u
zaštite
cjeline sistema
radu
(protivprovalni
alarmni sistem)
- Stiče sposobnost
- Objašnjava princip - Upoređuje senzore
posmatranja,
rada i
provale na osnovu
analize i
karakteristike
njihovih
zaključivanja
najčešće korišćenih
karakteristika
senzora provale
- Određuje vrstu i
skicira raspored
senzora provale za
zaštitu zatvorenih i
otvorenih prostora
- Objašnjava ulogu
- Programira
protivprovalne
protivprovalnu
alarmne centrale i
alarmnu centralu
način njenog
- Razlikuje načine
funkcionisanja
dojave alarmiranja
- Opisuje izvršne
- Uočava razliku
elemenata
između sirena za
protivprovalnih
unutrašnju i
alarmnih sistema
spoljašnju montažu
Sistemi protivpožarne zaštite
- Opisuje sistem
- Razlikuje
- Razvija sistematski
protivpožarne
funkcionalne
pristup pri
zaštite
cjeline sistema
rješavanju
(protivpožarni
protivpožarne
konkretnih
alarmni sistem)
zaštite
problema
- Objašnjava princip - Upoređuje javljače
rada i
požara na osnovu
karakteristike
njihovih
najčešće korišćenih
karakteristika
- Razvija sposobnost
javljača požara
- Određuje vrstu i
da teorijsko znanje
skicira raspored
poveže sa
javljača požara za
praktičnim
zaštitu određenih
prostora
- Objašnjava ulogu
- Upoređuje vrste
alarmne
protivpožarnih
protivpožarne
centrala
centrale i način
- Programira
njenog
protivpožarnu
funkcionisanja
alarmnu centralu
Sistemi video-nadzora
- Opisuje sistem
- Razlikuje
- Razvija spremnost
video-nadzora
funkcionalne
za timski rad i
cjeline sistema
pozitivnu
79
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Ispitivanje
karakteristika
senzora provale
Vježba:
- Izbor senzora
provale i njihovo
postavljanje u
zatvorenim i
otvorenim
prostorima
Vježba:
- Programiranje
protivprovalnih
alarmnih centrala
Vježba:
- Povezivanje
uređaja sistema
protivporvalne
zaštite i
ispitivanje
funkcionalnosti
sistema
Vježba:
- Ispitivanje
karakteristika
javljača požara
Vježba:
- Izbor javljača
požara i njihovo
postavljanje
Vježba:
- Programiranje
protivpožarnih
alarmnih centrala
Vježba:
- Povezivanje
uređaja sistema
protivpožarne
zaštite i
ispitivanje
funkcionalnosti
sistema
Vježba:
- Izbor i
postavljanje
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Navodi vrste i
opisuje
karakteristike
kamera za videonadzor
-
- Navodi vrste i
karakteristike
monitora
- Objašnjava ulogu i
mogućnosti rada
uređaja za nadzor i
snimanje video
signala
Sistemi interfona
- Opisuje sisteme
audio i video
interfona
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
orjentaciju prema
zanimanju
Formativni ciljevi
-
učenik
video-nadzora
Upoređuje kamere
na osnovu njihovih
karaktristika
Uočava ulogu i vrši
odabir objektiva
kamera
Skicira raspored
kamera za video
nadzor raznih
objekata
Upoređuje kamere
i monitore raznih
proizvođača
Rukuje uređajima
za nadzor i
snimanje video
signala
- Razvija sposobnost
za prepoznavanje
problema i
nalaženje rješenja
- Povezuje uređaje
sistema audio i
video-interfona
- Ispituje
funkcionalnost
sistema interfona
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja
Sistemi kontrole pristupa
- Upoznaje sistem
- Shvata način
kontrole pristupa
funkcionisanja
sistema kontrole
pristupa
- Objašnjava princip - Uočava prednosti i
rada
nedostatke raznih
identifikacionih
identifikacionih
elemenata i čitača
elemenata
- Povezuje uređaje
sistema kontrole
- Razvija
interesovanje za
nova znanja
80
Preporuke za
izvođenje nastave
kamera za video
nadzor
Vježba:
- Povezivanje
uređaja sistema
video-nadzora i
ispitivanje
funkcionalnosti
sistema
Vježba:
- Povezivanje
uređaja sistema
audio-interfona i
ispitivanje
funkcionalnosti
sistema
Vježba:
- Povezivanje
uređaja sistema
kontrole pristupa
i ispitivanje
funkcionalnosti
sistema
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- R. Tmušić; Alarmi – samogradnja sistema; Tehnička knjiga; Beograd, 2003.
- N. Hadžiefendić; Detekcija požara; Beograd; 2006.
- Pravilnik o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara ("Sl.
list SRJ", br. 87/93)
- D. Milošević; Uputstvo za projektovanje NOTIFIER adresabilnih sistema za
detekciju i dojavu požara; Beograd; 2001.
- D. Milošević; Uputstvo za projektovanje NOTIFIER konvencionalnih sistema za
detekciju i dojavu požara; Beograd; 2001.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Uređaji potrebni za realizaciju signalno-sigurnosnih sistema (senzori, javljači
požara, alarmne centrale, kamere, uređaji za snimanje video signala, interfoni,
prateća oprema);
- Računar sa odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekominikacija ili
automatike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Sistemi video-nadzora
-
- Sistemi interfona
-
- Sistemi protivprovalne
zaštite
- Sistemi protivpožarne
zaštite
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Automatsko upravljanje
- Mjerni pretvarači
Praktična nastava
Automatsko upravljanje
- Mjerni pretvarači
Praktična nastava
Audio i video tehnika
- Kamere
Praktična nastava
- Snimanje video signala
- Interna televizija
Audio i video tehnika
- Elektroakustički pretvarači
Praktična nastava
- Kamere
81
1.2.11. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
40
40
26
26
Praktična
nastava
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Razvijanje preduzetničkih sposobnosti;
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje;
- Sticanje znanja o izradi biznis plana;
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva;
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom;
- Osposobljavanje za rad u timu;
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije;
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
82
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Biznis ideja i biznis plan
- Upoznaje pojam
- Suočavajući
- Razvija kreativnost
biznis ideja
argumente kritički
- Opisuje nastanak
procjenjuje
- Razvija sposobnost
biznis ideje
kvalitet poslovne
postizanja
- Nabraja i
ideje u skladu sa
kompromisa
opredjeljuje se za
postulatima
poslovnu ideju
tržišnog poslovanja
- Nabraja moguće
- Uviđa važnost
vrste djelatnosti
izrade biznis plana - Razvija analitičko
- Opisuje pojam
u kontekstu
mišljenje
biznis plan
obezbjeđivanja
podrške, kako
unutar samog
privrednog društva
tako i od strane
- Razvija
eksternih partnera
odgovornost u radu
(investitora,
kreditora)
- Upoznaje pojmove: - Razlikuje pojmove:
vizija, misija,
vizija, misija,
strategija, ciljevi
strategija
- Kroz primjere
obrazlaže ciljeve
- Razvija marljivost i
privrednog društva
preciznost
- Upoznaje postupak - Kroz primjere
istraživanja tržišta
obrazlaže postupak
- Upoznaje pojmove:
istraživanja tržišta
marketing plan i
na novom primjeru
plan prodaje
- Izvodi zaključke o
potencijalnoj
konkurenciji
- Izvodi zaključak o
potencijalnim
kupcima
/korisnicima usluga
- Vrši opis
proizvoda/usluga
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga
- Opisuje elemente
- Kroz primjere
finansijskog plana
obrazlaže
privrednog društva
elemente
finansijskog plana
privrednog društva
- Objašnjava
- Sarađuje kod
neophodnost
izrade plana
83
Preporuke za
izvođenje nastave
- Poželjno je
učenicima ukazati
na primjere
- Organizovati
prisustvo
predstavnika
realnog privrednog
društva
- Primjena tehnika
za unapređenje
razmišljanja, npr.
Eksperiment šest
šešira
- Kao model može da
posluži biznis plan
realnog privrednog
društva
- Pripremiti
integralnu cjelinu
od elemenata
biznis plana
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
očuvanja životne
sredine
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
očuvanja životne
sredine za
konkretno
privredno društvo
- Rezimira biznis
- Oblikuje dinamiku
plan
realizacije biznis
plana
- Prezentuje biznis
- Kritički procjenjuje
plan
slabosti sačinjenog
biznis plana
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog društva
- Nabraja moguća
- Opredjeljuje se za
rješenja za ime
ime privrednog
privrednog društva
društva u skladu sa
propisima i
poštujući principe
jednostavnosti i
jedinstvenosti
Vizuelni identitet privrednog društva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni
i značaj
identitet
oblikovanja
privrednog društva
vizuelnog
identiteta
privrednog društva
Registracija privrednog društva
- Upoznaje postupak - Popunjava
registracije
formulare za
privrednog društva
registraciju
privrednog društva
- Opisuje moguće
- Sprovodi aktivnosti
oblike
na pribavljanju
organizovanja
pečata i štambilja
privrednog društva
Otvaranje računa kod poslovne banke
- Opisuje postupak
- Popunjava
otvaranja računa
formulare za
kod poslovne banke
otvaranje računa
kod poslovne banke
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne banke
Poslovni kodeks preduzeća
- Upoznaje pojam
- Popunjava
poslovni kodeks
formulare za
privrednog društva
otvaranje računa
- Nabraja elemente
kod poslovne banke
poslovnog kodeksa
- Obavlja postupak
otvaranja računa
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost za
pravilno
rasuđivanje i
zaključivanje
- Rad u grupama:
učenici predlažu
moguća rješenja a
nakon toga, kroz
diskusiju, donose
odluku
- Stiče radne navike
- Rad na računaru:
učenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika
- Izrada organograma
privrednog društva
84
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kod poslovne banke
Organizaciona struktura privrednog društva
- Upoznaje tipove
- Pronalazi sličnosti i
organizacione
razlike između
strukture
različitih tipova
privrednog društva
organizacionih
struktura
privrednog društva
Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva
- Upoznaje različite
- Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost
nivoe upravljanja
razlike u nivoima
snalaženja u
privrednim
upravljanja
hijerarhiji
društvom
privrednim
socijalnih odnosa
- Upoznaje postupak
društvom
zasnivanja radnog
- Popunjava prijavu
odnosa u
o slobodnom
privrednom društvu
radnom mjestu
- Upoznaje postupak - Učestvuje u izradi
izrade godišnjeg
jednostavnog
izvještaja o radu
godišnjeg
izvještaja o radu
Služba opštih poslova
- Nabraja i opisuje
- Obavlja usmenu i
- Razvija spremnost i
aktivnosti u okviru
pisanu
sposobnost za
službe opštih
komunikaciju
saradnju
poslova
unutar privrednog
društva i sa
eksternim
- Razvija
partnerima
odgovornost u radu
- Tehnički održava
internet sajt
privrednog društva
- Šalje i prima poštu
i druge službene
materijale
Sektor marketing
- Upoznaje pojam
- Kroz primjere
- Razvija
marketinga
obrazlaže strukturu
komunikativnost,
- Opisuje postupak
asortimana
efikasnost u radu,
istraživanja tržišta
proizvoda/usluga
marljivost i
- Upoznaje pojam i
- Sprovodi postupak
preciznost
elemente
formiranja cijene
marketing miksa:
proizvoda/usluga
proizvod, cijena,
- Kroz primjere
promocija i
obrazlaže važnost i
distribucija
načine promocije
- Upoređuje moguća
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
85
Preporuke za
izvođenje nastave
- Kao model može da
posluži konkurs za
prijem u radni
odnos objavljen u
dnevnoj štampi
- Rad u grupama od
tri do pet učenika
- Upotrebljavati
kancelarijsku
opremu (telefon,
faks, fotokopir
aparat, skener,
štampač)
- Rad na računaru:
učenici koriste
programe za
obradu teksta i
slika, kao i
programe za
elektronsku
komunikaciju
- Dati učenicima da
urade reklamni
materijal
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
privrednog društva
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala
- Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i
elemente
dokumentacije
koja prati poslove
nabavke i prodaje
- Izrađuje ponudu,
porudžbenicu,
predračun, upit,
račun i ostala
dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje
Sektor finansija i računovodstvo
- Opisuje postupak
- Kroz primjere
obračuna zarada i
obrazlaže način
obračuna poreza i
obračuna zarada,
doprinosa
poreza i doprinosa
- Upoznaje
- Obavlja
blagajničke poslove
blagajničke poslove
- Upoznaje postupak - Obavlja poslove
plaćanja dospjelih
plaćanja dospjelih
obaveza i naplate
obaveza i naplate
dospjelih
dospjelih
potraživanja
potraživanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija analitičko
mišljenje
- Podstiče razvoj
tačnosti,
preciznosti i
urednosti
- Formira stav o
preuzimanju
odgovornosti
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V.Vukotić; Preduzetništvo i biznis; Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J.Manojlović, S.Ignjatović; Poslovna i službena korespondencija za I razred; Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- D.Bogdanović, G.Ivanišević; Osnovi ekonomije za I razred; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- D.Dragiđić, B.Ilić, B.Medojević, M.Pavlović; Osnovi ekonomije za II razred; Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- R.Rajović; Osnovi prava za I razred; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Biznis; Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004.
- H.Potit; Kako započeti sopstveni biznis , CID, Podgorica, 1997.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računari, projektor, projekciono platno, fax, telefon, skener, štampač, fotokopir
aparat.
86
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja ((najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju godine
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani ekonomista.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Rad u sektorima i
poslovanje privrednog
društva
- Biznis plan
- Poslovanje preduzeća
- Finansije i računovodstvo
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Poslovna komunikacija
- Korespodencija
- Zasnivanje radnog odnosa
u privrednom društvu
- Postupak izrade godišnjeg
izvještaja o radu
- Osnovi računarskog
- Tabelarna obrada podataka
softvera
sa grafičkim
predstavljanjem
87
1.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
144
144
216
198
702
Ukupno
144
144
216
198
702
Napomene:
- odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
- praktična nastava se obavlja u školskim radionicama, kod poslodavca ili
kombinovano
- vježbe u okviru pojedinih tema mogu biti obrađene problemski, korišćenjem
metodologije nastave orjentisane ka aktivnostima, tj. samostalnim radom
učenika u grupama, u sljedećim koracima: informisanje, planiranje, odlučivanje,
realizacija, kontrola i procjena (evaluacija).
3. Opšti ciljevi nastave
- Sticanje kompetencija za planiranje, pripremu i kontrolu procesa rada;
- Razvijanje onovnih kompetencija za samostalan rad u struci;
- Razvijanje smisla za organizovan praktičan rad, tačnost, sistematičnost i
urednost;
- Osposobljavanje za rukovanje alatima, mjernim instrumentima, uređajima i
opremom;
- Osposobljavanje za tumačenje različitih tipova elektronskih šema;
- Poznavanje svih neophodnih metoda i postupaka izrade i ispitivanja različitih
tipova električnih instalacija slabe struje;
- Osposobljavanje za primjenu standarda, pribora i materijala u elektronici;
- Praktična obučenost za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u
svijetu iz oblasti struke;
- Upoznavanje sa korišćenjem prateće dokumentacije i kataloga proizvođača
opreme;
- Upoznavanje je sa metodama i sredstvima elektro zaštite;
- Osposobljavanje za primjenu higijensko–tehničkih mjera, zaštite životne i radne
sredine;
- Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima;
- Praktično upoznavanje sa važnošću organizacije rada i racionalnog korišćenja
energije;
- Sticanje radnih navika i tehnološke discipline;
- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci;
88
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod
- Upoznaje se sa
- Uviđa vezu i razlike - Razvija osjećaj
školskom
između teorije i
odgovornosti
radionicom i
prakse
radnim mjestom
- Upoznaje se sa
- Poznaje vođenje
vođenjem dnevnika
dnevnika praktične
praktične nastave
nastave
Higijrnsko-tehnička zaštita (HTZ), elektro zaštita, prva pomoć
- Upoznaje se sa
- Shvata značaj
- Razvija i podstiče
osnovnim ciljevima,
primjene principa
potrebu poštovanja
principima i
HTZ i elektro zaštite
principa elektro
sredstvima
na radnom mjestu
zaštite u radnom
higijrnsko-tehničke
okruženju
zaštite
- Razvija osjećaj
- Upoznaje osnovne
- U pretpostavljenim
odgovornosti
zahtjeve, zadatke i
uslovima strujnog
lična i kolektivna
udara, pruža prvu
sredstva elektro
pomoć
zaštite
- Upotrebljava
sredstava lične i
kolektivne zaštite
Alati i rukovanje alatima
- Upoznaje osnovne
- Upotrebljava alate - Razumije potrebu
mehaničarske alate
pri radu
zaštite na radu
i rad sa njima pri:
- Razlikuje ulogu
- Razvija pravilan
mjerenju,
pojedinih alata i
odnos prema
obilježavanju,
njihovih djelova
upotrebi i
sječenju, bušenju,
održavanju alata
brušenju itd.
- Mjerenje pomičnim - Mjeri metrom i
mjerilom
pomičnim mjerilom
- Nabraja i opisuje
- Rukuje alatima za
osnovne tipove
obilježavanje,
električarskih
sječenje, bušenje i
ručnih alata,
brušenje
osobine i načine
- Koristi osnovne
njihovog korišćenja
ručne električarske
alate
Osnovni mašinski elementi
- Nabraja i opisuje
- Razlikuje i
- Razvija osjećaj o
osnovne vrste
upotrebljava
potrebi zaštite na
mašinskih
mašinske
radu
elemenata prema
elemente: navoje,
- Uviđa potrebu i
njihovoj upotrebi u
matice, podloške,
značaj timskog
elektrotehnici
ležajeve, osovine,
rada
klinove, remene,
remenice,
zupčanike, opruge,
89
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izvršiti podjelu
učenika po grupama
- Objasniti prethodno
definisanu strukturu
dnevnika praktične
nastave i način
vođenja
Vježba:
- Pokazivanje i
demonstracija
upotrebe ličnih
sredstava HTZ
Vježba:
- U pretpostavljenim
uslovima strujnog
udara pojedinca,
uvježbati postupke
pružanja prve
pomoći
Vježba:
- Izvršiti spajanje
provodnika prostim
vezivanjem, sa i bez
alata, i vršiti
poređenje
Vježba:
- Na datim
predmetima
izmjeriti dimenzije
pomičnim mjerilom
Vježba:
- Koristeći izolovana
kliješta napraviti
završne stopice
provodnika
Vježba:
- Odrezati, bušiti i
obraditi komade
lima i povezivati ih
odgovarajućim
navojima,
maticama i
podloškama, prema
zadatim skicama
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Upoznaje maziva
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
zakovice i dr.
- Zna vrste, osobine i
ulogu maziva
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Odrediti prenosne
odnose za date
parove remenica ili
zupčanika
Elektrotehnički materijali
- Upoznaje se sa
- Razlikuje vrste i
osnovnim
osobine osnovnih
podjelama, vrstama
elektrotehničkih
i osobinama
materijala
tehničkih materijala
- Upoznaje različite
- Vrši upoređenje
oblike i profile
raznih materijala,
elektrotehničkih
oblika i profila
materijala
prema njihovim
osobinama
- Opisuje upotrebu
- Upotrebljava
raznih vrsta
elektrotehničke
elektrotehničkih
materijale na
materijala
osnovu njihovih
osobina
Osnovni pojmovi tehničkog crtanja
- Upoznaje osnove
- Upotrebljava
tehničkog crtanja:
koordinatni sistem
sastavnice, vrste
u ravni i u prostoru
linija, tehničko
- Crta tehničke
pismo, kotiranje,
crteže po zadatku
koordinatni sistemi, - Crta projekcije
projekcije i sl.
osnovnih
geometrijskih
oblika i tijela u
izabranom
koordinatnom
sistemu
Izvori i potrošači električne energije
- Upoznaje vrste i
- Razlikuje galvanske
osobine pojedinih
električne izvore
električnih izvora:
po njihovim
elektro-hemijskih
osobinama
(galvanskih izvora, - Razlikuje tipove i
akumulatora) i
karakteristike
generatora
akumulatora
- Razlikuje osnovne
vrste generatora
- Upoznaje
naizmjenične i
ispravljače i druge
jednosmjerne
pretvarače
struje
električne energije - Razlikuje i
90
- Razvija osjećaj
preciznosti i
sigurnosti u radu
Vježba:
- Testerom iskidati
razne materijale
prema skici: žice,
profile, cijevi i sl.
Vježba:
- Komade žice od
raznih materijala
savijati prema
skicama i izvršiti
poređenje po
osobinama
(tvrdoća,
elastičnost i sl.)
- Stiče osjećaj za
položaj i odnose
predmeta u
prostoru
- Razvija urednost i
sistematičnost u
radu
Vježba:
- Ispisati na
sastavnici tehničkim pismom slova
alfabeta i cifre
Vježba:
- Prema zadatim
skicama nacrtati i
kotirati crteže
Vježba:
- Prema zadatim
skicama ili
modelima tijela u
prostoru nacrtati
projekcije
- Stiče osjećaj o
potrebi poznavanja
pravila elektro
zaštite
- Razumije potrebu i
težnju ka štednji
energije
Vježba:
- Prema priloženoj
skici izvršiti
povezivanje sijalice
na odgovarajuće
baterijsko
napajanje
Vježba:
- Na radnomprobnom stolu
priključiti istu
šemu na ispravljač
umjesto baterije
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
u ulozi električnih
razumije rad
izvora
ispravljača
- Upoznaje se sa
- Razlikuje potrošače
različitim vrstama
po vrsti energije u
potrošača, u
koju se električna
odnosu na tip
energija pretvara
pretvaranja
- Uočava osobine
električne energije
pojedinih tipova
u radnom procesu
potrošača
(termički, motorski
i dr.)
Elektrotehnički simboli i oznake
- Upoznaje
- Upotrebljava
standardne oznake
elektrotehničke
i simbole u
simbole u
elektrotehnici: za
električnim i
različite elemente,
elektronskim
komponente,
šemama
uređaje i sl.
Električni provodnici i izolatori
- Upoznaje različite
- Uočava sve
vrste provodnika,
elemente presjeka
njihove osobine i
provodnika
upotrebu
- Oblikuje i priprema
zavšetke
provodnika za
upotrebu
- Upoznaje
- Upoređuje tipske
standardne oznake
oznake različitih
provodnika (po
provodnika
grupama oznaka)
- Izvodi i analizira
oznake provodnika
prema priloženim
primjercima
provodika i kablova
- Upoznaje osnovne
- Razlikuje razne
vrste izolacionih
primjere upotrebe
materijale, njihova
izolacionih
svojstva i upotrebu
materijala
Lemljenje
- Upoznaje osnovne
vrste lemljenja,
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Prema priloženoj
šemi priključuje na
radnom stolu
različite primjerke
potrošača (sijalice,
elektromagneti,
mikromotori i dr.)
- Poznaje postupak
mekog i tvrdog
91
- Navikava se na
poštovanje propisa
i standarda
Vježba:
- Prema zadatku
nacrtati električnu
šemu, koristeći
elektrotehničke
simbole
- Razvija pravilan
odnos prema
ekonomičnoj
upotrebi materijala
za rad
- Stiče sposobnost o
značaju elektro
zaštite i zaštite na
radu
Vježba:
- Za različite
primjerke
provodnika odrediti
standardne oznake
Vježba:
- Za zadate
standardne oznake
protumačiti
osnovne
karakteristike
provodnika
Vježba:
- Za razne vrste
provodnika uočiti i
izdvojiti sve
slojeve izolacije
Vježba:
- Realizovati
električno kolo sa
sijalicom
napajanom
baterijom, i
demonstrirati
zamjenu jednog
provodnika
izolatorom i
obrnuto
- Razumije zahtjeve
zaštite na radu
Vježba:
- Mekim lemljenjem
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
karakteristike
lemljenih spojeva,
materijale, alate i
postupke
lemljenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija pravilan
odnos prema
ekonomičnoj
upotrebi materijala
za rad
Formativni ciljevi
učenik
lemljenja
- Koristi osnovne
materijale, aparate
i alate za meko
lemljenje
Osnovi električnih mjerenja
- Definiše osnovne
- Rukuje
električne veličine
univerzalnim
i jedinice
mjernim
- Upoznaje vrste,
instrumentima, pri
principe rada i
mjerenju
načine korišćenja
jednosmjernih i
univerzalnih
naizmjeničnih
mjernih
električnih i
instrumenata
neelektričnih
("unimjera")
veličina (napona,
struja, otpora i dr.)
- Razvija sposobnost
povezivanja
teorijskih znanja sa
praksom
92
Preporuke za
izvođenje nastave
spojiti
pripremljene
krajeve provodnika
Vježba:
- Mekim lemljenjem
spojiti krajeve
dvaju ploča od
bakra ili mesinga;
analizirati postupak
i rezultate
Vježba:
- Priključiti sijalicu
na mrežni napon
preko odvojnog
transformatora i
prekidača i mjeriti
stuju i napon
"unimjerom".
Prethodno izmjeriti
otpor sijalice.
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Mjerne metode i instrumenti
- Upoznaje se sa U - Planira i mjeri
I metodom
električne veličine
mjerenja
U - I metodom
- Upoznaje se sa
- Planira, mjeri,
mosnim metodama
ocjenjuje i
mjerenja (na
upoređuje
primjeru mjerenja
rezultate mjerenja
otpora Vitstonovim
(Vitstonovim
mostom i sl.)
mostom i sl.)
- Upoznaje funkcije i - Koristi generator
način korišćenja
signala za
generatora funkcija
dobijanje željenog
oblika signala napajanja
- Upoznaje funkcije
- Koristi osciloskop
osciloskopa i
pri mjerenju
metode njegovog
vrijednosti i oblika
korišćenja
električnih veličina
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija osjećaj
preciznosti i
sistematičnosti u
radu
Osnovni elektronski elementi
- Upoznaje osnovne
- Upotrebljava
- Razvija pravilan
aktivne i pasivne
elektronske
odnos prema
elektronske
komponente: diode,
ekonomičnoj
komponente
tranzistore, LED
upotrebi materijala
diode, Zener diode,
za rad
analogna i digitalna
IC, tiristore,
trijake, pasivne
elektronske
elemente
(otpornike,
kalemove,
kondenzatori) i dr.
- Provjerava
ispravnost
komponenata
93
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Koristeći
univerzalne mjerne
instrumente vršiti
mjerenje U - I
metodom
Vježba:
- Prema skici i
pripremljenom
modelu Vitstonovog
mosta za
jednosmjernu
struju, koristeći
univerzalni mjerni
instrument,
provjeriti
vrijednosti otpora
korišćenih u šemi,
izmjeriti napone i
struje u svim
granama mosta.
Vježba:
- Koristeći osciloskop
mjeriti amplitudu,
fazni pomak i
frekvenciju napona
i stuje, u
jednostavnijim
električnim kolima
naizmjenične stuje
sa generatorom
funkcija
Vježba:
- Prema šemi
povezati potrošač
(sijalicu ili sl.), na
izvor naizmjeničnog
napajanja (u dva
mjerenja): direktno
i preko diode;
uporediti napone
na potrošaču, po
vrijednosti i po
obliku,
osciloskopom.
Vježba:
- Povezati četiri
diode u šemu
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Upoznaje načine
povezivanja
osnovnih
elektronskih
komponenata u
električnim šemama
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
direktnim
mjerenjem
"unimjerom"
- Povezuje
elektronske
komponente u
strujna kola
Preporuke za
izvođenje nastave
ispravljanja
"Grecov spoj"
Vježba:
- Povezati prema
šemi bipolarni
tranzistor u spoj sa
zajedničkim
emitorom, i mjeriti
napone na izlazu,
pri promjeni otpora
vezanog na bazu
Osnovne elektronske šeme i sklopovi
- Upoznaje osnovne
- Povezuje
šeme ispravljača i
elektronske šeme
stabilizatora sa
ispravljača i
tranzistorima
stabilizatora sa
tranzistoima
- Upoznaje osnovne
- Povezuje i
šeme povezivanja
podešava šemu
pojačavača sa
pojačavača sa
tranzistorima
tranzistorima
- Razvija sposobnost Vježba:
povezivanja
- Povezati po šemi
teorijskih znanja sa
stabilizator sa
praksom
bipolarnim
tranzistorom i zener
diodom
Vježba:
- Povezati po šemi
pojačavač sa
bipolarnim ili
unipolarnim
tranzistorom
Elementi i sklopovi digitalne elektronike
- Upoznaje se sa
- Povezuje osnovna
realizacijom
logička kola (I,
logičkih kola u
ILI...)
šemama (I, ILI, NE)
- Crta šeme sa
logičkim kolima
Vježbe:
- Stiče sposobnost za - Sa elektronskim
timski rad
komponentama
povezuje osnovna
logička kola (I, ILI,
NE)i vrši mjerenja
Kompjuterski programi za rad sa elektronskim šemama
- Upoznaje
- Primjenjuje TINA
Vježbe:
kompjuterske
softvera u
- Stiče preciznost u
- Simulira osnovne
programe za rad sa
rješavanju
radu
logičke šeme I, ILI,
elektronskim
problemskih
NE
šemama (Tina
zadataka
Vježbe:
softver, Elektronic
- U Tina softveru radi
Workbanch i sl.)
problemske zadatke
- Demonstrira
u vidu projekata.
probleme i
Npr. radi projekat
analizira rezultate
punjenje rezervoara
dobijene u TINA
tečnosti sa
softveru
primjenom logičkih
kola
Elementi programskog logičkog upravljanja
- Upoznaje Siemens
- Upotrebljava
Vježbe:
PLC LOGO i
Siemens PLC LOGO - Stiče sposobnost za - Pomoću Siemens
demonstrira
za realizaciju šema
timski rad
PLC LOGO rješava
simulaciju
upravljanja
problemske zadatke
elektičnih šema na - Analizira,
u vidu projekata
94
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
PLC-u
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
upoređuje i
prezentuje
dobijene rezultate
- Izrađuje
dokumentaciju
koja prati projekat
Preporuke za
izvođenje nastave
osnova digitalne
elektronike
Napomena:
PLC - programic
logical control programska logička
kontrola
95
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Primjeri elektronskih šema
- Upoznaje šeme sa
- Povezuje
operacionim
operacione
pojačavačima
pojačavače u
različitim šemama
- Upoznaje
- Razlikuje
komparatore
komparatore
- Upoznaje
- Poznaje realizacije
oscilatore
šema oscilatora
- Objašnjava vrste i
- Razlikuje i izrađuje
funkciju
različite realizacije
multivibratora
multivibratora
- Upoznaje A/D i D/A - Poznaje način rada
konvertore
A/D i D/A
konvertora
- Objašnjava
- Shvata ulogu
oslabljivače
oslabljivača u
šemama
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
povezivanja
teorijskih znanja sa
praksom
Vježba:
- Povezati po
izabranoj šemi
operacioni
pojačavač
Vježba:
- Realizovati po
izabranoj šemi
izabrani oscilator
Vježba:
- Realizovati izabrani
tip oslabljivača
Vježbe:
- Koristeći Tina
softver i Siemens
LOGO realizovati
različite primjere
elektronskih šema
Elementi automatike
- Upoznaje
- Razlikuje vrste i
- Stiče osjećaj za
detektore - senzore
ulogu detektora položaj i odnose
senzora
predmeta u
- Upoznaje izvršne
- Poznaje ulogu i
prostoru
elemente
različite realizacije
automatike
izvršnih organa
- Definiše povratnu
- Razlikuje i analizira
spregu u sistemu
šeme sa povratnom
automatskog
spregom
upravljanja
Elektronski uređaji i instrumenti
- Objašnjava
- Mjeri frekvenciju
- Navikava se na
digitalni
koristeći digitalni
pridržavanje i
frekvencmetar
frekvencmetar
poštovanje propisa
Elementi i šeme energetske elektronike
- Upoznaje vrste i
- Povezuje diode,
ulogu elemenata
tranzistore,
energetske
tiristore, dijake i
elektronike
triake u
električnim
šemama
- Objašnjava
- Crta, povezuje i
osnovne šeme
analizira osnovne
šeme energetske
elektronike
- Razvija urednost i
sistematičnost u
radu
Vježbe:
- Koristeći različite
tipove senzora i
izvršnih organa,
realizovati
jednostavne šeme
upravljanja
Vježbe:
- Koristeći generator
funkcija i digitalni
frekvencmetar
mjeriti frekvenciju
Vježbe:
- Koristeći trijak i
druge potrebne
elektronske
komponente,
povezati šemu
regulacije
napajanja (npr.
bušilice)
Stručna ekskurzija
- Grupna posjeta
firmi koja se u
96
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
tehnološkom
procesu bavi radom
sa elektronskim
elementima,
sklopovima i
šemama
(Obrazložiti ulogu i
značaj
dokumentacije koja
se vodi u
tehnološkom
procesu posjećene
firme)
97
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Šeme automatskog upravljanja i regulacije
- Upoznaje osnovne
- Povezuje primjere
šeme automatskog
šema i vrši
upravljanja i
simulaciju sa Tina
regulacije
softverom
- Povezuje primjere
šema i vrši
simulaciju na
Siemens LOGO
Osnovna VF elektronska kola
- Upoznaje VF
- Povezuje šeme VF
pojačavač sa
pojačavača sa
bipolarnim
bipolarnim
tranzistorima
tranzistorima
- Upoznaje
- Uočava razliku
modulatore
između
- Upoznaje
modulišućeg i
demodulatore
modulisanog
signala
Projekti signalno - sigurnosnih instalacija
- Obrazlaže
- Povezuje elemente
elemente projekta
šeme projekta
protivpožarne
protivpožarnih
instalacije
instalacija
- Navodi elemente
- Analizira i povezuje
projekta sigurnosne
šeme sigurnosnih
(protivprovalne)
instalacija
instalacije
- Upoznaje elemente - Analizira i povezuje
projekta video
šeme video
nadzora
instalacija
- Opisuje elemente
interfonskog
- Povezuje elemente
sistema
interfonskog
sistema
Mjerenje procesnih veličina
- Upoznaje vrste i
- Vrši mjerenje
postupke mjerenja
procesnih veličina:
procesnih veličina
pritisak, protok,
nivo tečnosti,
temperatura i sl.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
98
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija osjećaj
odgovornosti pri
radu
Vježbe:
- Raditi projekte
sistema
automatskog
upravljanja, bez i sa
povratnom spregom
(koristeći Siemens
PLC LOGO)
- Razvija smisao za
komunikaciju
Vježbe:
- Realizovati šeme
elementarnog
odašiljača i
prijemnika
- Navikava se na
pridržavanje i
poštovanje propisa
- Razvija osjećaj o
značaju
komunikacije sa
saradnicima i
korisnicima usluga
Vježbe:
- Povezati elemente
po šemi
protivpožarne
zaštite
Vježbe:
- Povezati elemente
jednostavne video
instalacije sa video
karticom
Vježbe:
- Izvršiti spajanje
elemenata manje
interfonske
instalacije
- Razumije zahtjeve
zaštite na radu
Vježbe:
- Primjer mjerenja
procesnih veličina
(na veš mašini ili
sl.)
Stručna ekskurzija:
- Grupna posjeta
firmi koja se u
tehnološkom
procesu bavi radom
sa elektronskim
elementima,
sklopovima i
šemama (Opisati
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
uočene tehnološke
postupke i opisati
dokumentaciju koja
se vodi u
tehnološkom
procesu posjećene
firme)
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. S. Branković; Praktična nastava; Niš 1998.
- M. S. Branković; Priručnik - sa uputstvima za električarske radove;1995. Niš
- R. Opačić; Elektronika I; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- R. Opačić; Elektronika II; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2003.
- S. Stanković, R. Laković; Elektronika; Izdavač: ETF Podgorica; 1999.
- D. Martinović, Z.Pendić, J. Menart; Energetska elektronika; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva Beograd, 2001.
- D. Dimić, Električna mjerenja u energetici, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 1989.
- Elektromonterski priručnik, Tehnička knjiga, 1987. Zagreb
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računari, projektor, projekciono platno, zvučnici i sljedeća oprema (za 16 radnih
mjesta):
Redni
Opis – alati, instrumeni i uređaji
Oznaka
Kom
broj
Univerzalni radni-ispitni sto, za dva radna mjesta,
1
sa elementima: osigurači, utičnice, ispravljači,
8
mjerni instrumenti, odvojni-regulacioni trefo i dr.
2
Digitalni multimetar univerzalni (U,I,R,...) ~/=
16
Ispravljač sa stabilizatorom za napone od 0-30 V i
3
8
struje do 2 A
4
Osciloskop
8
5
Generator funkcija (signala)
-
8
6
Lemilica stona sa regulacijom, 80 - 100 W
-
8
7
„Pištolj“ lemilice, 220V~, 100 W
-
8
8
9
-
8
16
-
4
11
Fen za lemljenje zagrijanim vazduhom
Pumpice za uklanjanje rastopljenog kalaja
Akumulatorska bušilica – odvijač, 14 mm, 0 – 1800
min-1, sa opremom
Ručna bušilica, 220V~, sa opremom
12
Ručna brusilica, 220V~, sa opremom
-
2
13
Ubodna testera, 220V~, do 40mm, sa opremom
-
2
14
„Pištolj“ za vezice (za kablovske snopove)
Kompleti ručnog elektro-mehaničarskog alata (razna
izolovana kliješta, razni odvijači, razni mehaničarski
ključevi, i sl.)
Ručna testera za metal
-
2
-
8
-
8
10
15
16
99
2
Redni
broj
17
Oznaka
Kom
Kompleti turpija za metal, raznih profila
-
8
18
Makaze za lim
-
8
19
Pomično mjerilo ("šubler")
Elektrotehnički softveri za crtanje električnih šema
i simulaciju
Uređaj za simulaciju i praktičnu demostraciju raznih
električnih šema i procesa
Kompleti zaštitne opreme: radni mantil, rukavice,
kaciga, zaštitne naočari i dr.
-
2
Tina ili sl.
po 1
Siemens PLC
LOGO
4
-
16
20
21
22
Opis – alati, instrumeni i uređaji
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i u toku praktičnog rada;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Praktični rad (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu); ocjenjuje se:
kvalitet vođenja dnevnika praktične nastave, razumijevanje zadataka i poslova,
urednost, preciznost, tačnost, poštovanje propisa zaštite, odgovoran odnos prema
instrumentima, alatima)
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i
automatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike (u I razredu);
- Inženjer elektrotehnike – smjer elektronike (u I razredu)
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Elektrotehnički materijali
-
- Elektrotehnički simboli
-
- Električni provodnici
- Električni izolatori
-
- Lemljenje
- Elementi automatike
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnovne fizičke i hemijske
Osnovi elektrotehnike
osobine elektrotehničkih
Elektronika
materijala
Osnovi elektrotehnike
- Crtanje električnih šema
Elektronika
pomoću grafičkih simbola
- Fizičke, električne i
Osnovi elektrotehnike
mehaničke osobina
Elektronika
materijala za provodnike
Osnovi elektrotehnike
- Osobine materijala za
Elektronika
lemljenje
Automatsko upravljanje
- Elektronski i
Primijenjena elektronika
elektromehanički
elemenati sistema
automatske regulacije i
upravljanja
- Izvršni organi automatskog
100
Znanja
- Osnovni elektronski
elementi
- Osnovne elektronske šeme i
sklopovi
- Kompjuterski programi za
rad sa elektronskim šemama
- Elementi programskog
logičkog upravljanja
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
upravljanja
- Elektronika
- Osnovne elektronske
komponente
- Elektronika
- Elektronske šeme
- Informatika
- Primjena računara u
elektrotehnici
- Primjena računara u
elektrotehnici
- Automatsko upravljanje
- Softver
- Programi za crtanje i
simulaciju električnih šema
- Električne šeme i način
povezivanja elemenata
- Korišćenje računara u
upravljanju procesima
- Programibilni logički
kontroler
- Elektronske šeme
- Primjeri elektronskih šema
- Elektronika
- Elementi i šeme energetske
elektronike
- Energetska elektronika
- Elementi automatike
- Šeme automatskog
upravljanja i regulacije
- Automatsko upravljanje
- Automatsko upravljanje
- Osnovna VF elektronska
kola
- Visokofrekventna
elektronika
- Projekti signalno sigurnosnih instalacija
- Signalno-sigurnosni sistemi
101
- Elementi energetske
elektronike
- Primjeri primjene
energetke elektronike
- Elementi SAU i SAR
- Analiza SAU i SAR
- Upravljanje proizvodnim
procesom primjenom
računara
- Selektivni pojačavači snage
- Amplitudski modulatori I
demodulatori
- Frekvencijski modulatori i
demodulatori
- Sistemi protivprovalne
zaštite
- Sistemi protivpožarne
zaštite
- Sistemi video-nadzora
- Sistemi interfona
1.3. IZBORNA NASTAVA
1.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE)
1. Naziv predmeta: ENGLESKI (JEZIK STRUKE)
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
72
72
72
66
282
Ukupno
72
72
72
66
282
3. Opšti ciljevi nastave
- Razvijanje sklonosti ka učenju engleskog jezika;
- Razvijanje komunikativne sposobnosti;
- Upoznavanje i pripremanje za uspješno korišćenje pojmova iz stručno–teorijskih
predmeta;
- Povećavanje povezanosti teorijskog i praktičnog znanja;
- Motivisanje na aktivno učešće u nastavi i upotrijebu naučenog u konkretnim
situacijama;
- Razvijanje samostalnosti i kretivnosti;
- Podsticanje na pravilan razvoj ličnosti u intelektualnom, emocionalnom i
moralnom smislu;
- Podsticanje radoznalosti za korišćenje literature na stranom jeziku i upotrebu
Interneta;
- Ohrabrivanje za preuzimanje odgovornosti za vlastito učenje i znanje i
oblikovanje svojih ličnih ciljeva;
- Proširivanje svojih znanja o drugim narodima i kulturama;
- Sticanje pozitivnog odnosa prema prostoru i kulturi stanovanja.
102
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Fonološki sistem jezika
- Upoznaje se sa
- Pronalazi sličnosti - Podstiče svijest o
fonološkim
i uočava razlike u
poštovanju
sistemom jezika
izgovoru u odnosu
inostranih kultura
- Informiše se o
na maternji jezik
pravilima izgovora
Plural of Nouns
- Upoznaje se sa
množinom imenica:
regular & irregular,
countable &
uncountable nouns
- Razlikuje i koristi
jedninu i množinu
imenica, na
primjerima iz
stuke
Articles
- Nabraja članove:
indefinite article A,
AN; definite article
THE; zero article
- Upotrebljava
članove, na
primjerima
zadatog teksta
- Stiče sigurnost
- Koristi različite
vrste zamjenica i
primjenjuje ih u
zadatim
primjerima
- Određuje
pripadnost
- Postavlja kratka
pitanja
- Podstiče
inicijativnost
- Razlikuje osnovne
oblike glagola i
njihovu upotrebu u
svim vremenskim
oblicima
- Stiče
samopouzdanje
Pronouns
- Nabraja zamjenice:
personal,
possessive,
demonstrative,
reflexive,
interrogative,
idefinite
Verbs
- Upoznaje se sa
upotrebom glagola:
TO BE, TO DO, TO
HAVE
- Podstiče ličnu
motivaciju
- Razvija svijest o
budućem poslu
- Razvija sklonost ka
učenju stranog
jezika
- Podstiče na
samostalan rad i
103
Preporuke za
izvođenje nastave
- Uvježbavati
spelovanje na
nazivima poznatih
kompanija
- Pozdravljati i
odgovarati na
pozdrav
- Izvinjavati se i
zahvaljivati
- Pair work
- Popunjavati
formulare
- Povezivati tekst i
slike
- Pair work
- Qestionnaire
- Brainstorming
- Uočavanje vrsta
alata
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Rješavanje
zadataka
višestrukog izbora
- Ispravljanje
grešaka
- Brainstorming
- Ispunjavanje
praznine u tekstu
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Pair work
- Predstavljanje
članova porodice
- Razlikovanje
električnih
uređaja
- Predstavljti sebe i
drugoga
- Pisati kraći e–mail
- Ispravljati greške u
kraćem tekstu
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Prepositions
- Upoznaje se sa
upotrebom
prijedloga: AT, IN,
ON
Vocabulary
- Upoznaje se sa
osnovnim
pojmovima iz
struke
Verb forms
- Upoznaje se sa
vremenskim
oblicima: Present
Simple, Present
Continuous, Past
Simple, Past
Continuous,
Present Perfect,
Past Perfect,
Future Forms (will,
going to),
Imperative
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
učenje
Formativni ciljevi
učenik
- Dopunjavati tekst
ili tabele
- Računar i Internet
- Iznositi
karakteristike
osoba i predmeta
- Koristi prijedloge
na zadatim
primjerima teksta
- Zna da opisuje
položaj elemenata
nekog sklopa (npr.
Razvodne table)
- Razvija
komunikativnost
- Stiče preciznost
- Opisivati radno
mjesto
- Povezivati tekst i
sliku
- Pair work
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Na primjerima
upotrebljava
osnovne veličine:
napon, struja,
snaga i td. I
jedinice iz struke
- Razvija svijest o
budućem zanimanju
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Razlikuje
vremenske oblike i
njihovu upotrebu u
konkretnim
situacijama
- Zna da opisuje
računar i njegove
osnovne funkcije
- Podstiče uključenje
u društveni život
Comparison of Adjectives
- Upoznaje se sa
- Poznaje i koristi
komparacijom
pravilne i
pridjeva: regular &
nepravilne oblike
Irregular
komparacije
pridjeva
- Razgovarati o
budućem
zanimanju
- Ohrabruje timski rad - Šlati poruke putem
i donošenje odluka
e-maila i faksa
- Prevoditi stručne
- Podspješuje
tekstove
motivaciju za
- Diskutovati o
učenje stranog
radnom okruženju
jezika
- Role play
- Računar i Internet
- Team work
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Razvija sposobnost
povezivanja
teorijskog i
praktičnog učenja
jezika
- Izražava spremnost
na saradnju
Adverbs
- Nabraja priloge:
manner, place,
Preporuke za
izvođenje nastave
- Zna da na
primjerima
- Stvara pogodnu
društvenu klimu
104
- Uporediti radni
dan u školi i na
praksi
- Upoređivati
materijale
- Upoređivati
zanimanja
- Team work
- Računar i Internet
- Ispunjavati upitnik
- Opisati uslove na
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
time, degree,
freqvency
Numbers
- Nabraja brojeve:
Cardinal Numbers,
Ordinal Numbers
Modal Verbs
- Definiše modalne
glagole: can, could,
must, have to,
need, may, might
Passive Voice
- Upoznaje se sa
pasivom: present,
past
Formativni ciljevi
učenik
upotrebljava
priloge za način,
mjesto, vrijeme i
dr.
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija
komunikativnost
- Razlikuje i koristi
osnovne i redne
brojeve na
različitim
primjerima
- Zna da piše
podatke o adresi,
broju telefona,
datumu rođenja;
razlikuje sate,
mjesece i godine
- Razvija snalažljivost
- Razlikuje tipove
modalnih glagola i
upotrebljava ih u
konkretnim
situacijama
- Zna da traži
informacije o
raznim aparatima i
uređajima
- Ističe spremnost i
sposobnost za
saradnju
- Razlikuje pasiv u
sadašnjem i
prošlom vremenu,
na primjerima iz
tekstova
- Razvija smisao za
zajedništvo
- Stiče
samopouzdanje
- Podstiče
komunikativnost
- Stiče sposobnost
postizanja
sporazuma
- Izražava spremnost
za ispunjavanje
radnih obaveza
105
Preporuke za
izvođenje nastave
radnom mjestu
- Praviti dijaloge i
intervjue
- Questionnaire
- Računar i Internet
- Nabrojati
standardne niske i
visoke napone
- Opisati poslove u
mjenjačnici
- Tražiti informacije
o redu vožnje
- Role play
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Pisati radne
naloge i uputstva
za rad
- Navoditi radne
obaveze u
radionici
- Nabrajati dužnosti
i obaveze u
porodici
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Objašnjavati
upotrebu opremu,
sredstava za rad,
instrumente i
uređaje u kabinetu
- Računar i Internet
- Group work
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Tense revision
- Rezimira glagolske
oblike
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Pravilno
upotrebljava
glagolske oblike
Predlaže rješenja
za postavljene
probleme
- Stiče preciznost u
izražavanju
- Ističe spremnost i
sposobnost za
saradnju
- Razvija
komunikativnost
Nouns, Double genitive
- Rezimira imenice
- Razlikuje rod
- Upoznaje Double
imenica
genitive
- Razlikuje forme
imenica i
adekvatno ih koristi
- Razlikuje Double
genitiv u
primjerima
tekstova
Prepositions
- Upoznaje se sa
- Poznaje upotrebu
upotrebom
prijedloga, na
prijedloga:
konkretnim
Position, direction,
primjerima
time
- Prepoznaje i
pronalazi sličnosti i
razlike u
maternjem jeziku
Vocabulary
- Upoznaje se sa
- Na primjerima
novim pojmovima
upotrebljava nove
iz struke
pojmove iz struke
Relative pronouns / Relative clauses
- Nabraja odnosne
- Razlikuje i koristi
zamjenice
odnosne zamjenice
- Upoznaje se sa
- Oblikuje odnosne
odnosnim
rečenice na
rečenicama:
konkretnim
Defining, nonprimjerima
defining
Present / past habits
- Upoznaje se sa
kazivanjem
- Pravilno iskazuje
sadašnje i prošle
- Podspješuje
motivisanost
- Razvija sklonost ka
timskom radu
- Razvija
snalažljivost
- Razvija spremnost
na pomoć
Preporuke za
izvođenje nastave
- Popuniti prijavu za
posao
- Pisati e-mail
- Pripremati intervju
- Računar i Internet
- Pair work
Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Navoditi djelove
radnog pribora
- Nabrajati vrste
materijala za rad
- Povezati sadržajno
slike sa tekstom
- Piati i slati
pozivnice
- Group work
- Dati informacije o
radnom okruženju
- Opisati radno
mjesto
- Povezati slike sa
tekstom
- Izraditi
propagandni plakat
i poster
- Računar i Internet
- Team work
- Podstiče timski rad
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Podstiče
komunikativnost
- Podspješuje
razumijevanje
odnosa u skladu sa
uslovima rada
- Diskutovati o
radnom okruženju i
opisati događaje sa
radnog mjesta
- Pair work
- Role play
- Računar i Internet
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Podspješuje
razumijevanje
- Opisati svoje
uobičajeno
106
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sadašnjih i prošlih
navika
Infinitive, Gerund
- Upoznaje se sa
upotrebom
infinitiva i
glagolske imenice
Conditional Clauses
- Nabraja uslovne
rečenice: Type 1,
2, 3
Passive Voice
- Rezimira pasiv:
with direct object
and indirect object
Reported Speech
- Upoznaje se sa
neupravnim
govorom:
statements,
questions,
commands
Word Formation
- Upoznaje se sa
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
društvenih odnosa
Formativni ciljevi
učenik
navike
- Zna da opiše radne
navike na radnom
mjestu i da
upoređuje prošle i
sadašnje navike
ljudi iz okruženja
- Podstiče
inicijativnost
- Pravilno
upotrebljava
infinitiv i glagolske
imenice, na
primjerima
- Izražava svoje
(ne)slaganje sa
dužnostima i
obavezama
- Navodi primjere
informacija o
zabranama
- Stiče
samopouzdanje
- Postiže preciznost
u izražavanju
- Pravilno koristi
forme kondicionala
u cilju izražavanja
želje, kulturnog
obraćanja i
iskazivanja
mišljenja
- Podstiče timski rad
Preporuke za
izvođenje nastave
ponašanje u
radionici
- Group work
- Računar i internet
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Diskutovati o
budućem
zanimanju
(likes/dislikes)
- Izražavati
osjećanja,
potrebe, želje
- Role play
- Debate
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Planirati putovanje
- Govoriti o radnom
vremenu i
slobodnim danima
- Računar i Internet
- Team work
- Zna da primjenjuje
pasiv u rečenici
- Nabraja prošle,
sadašnje i
pretpostavljene
buduće
tehnologije,
koristeći pasiv
- Podstiče efikasnost
- Razlikuje i ispravno
upotrebljava
upravni i neupravni
govor
- Ilustruje na
primjerima iz
struke upotrebu
upravnog i
neupravnog govora
- Piše o aktuelnim
događajima
- Razvija
komunikacijske
sposobnosti
- Stiče
samopouzdanje
- Diskutovati o
osnovnim
električnim
veličinama
- Role play
- Pair work
- Računar i Internet
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Pravilno vrši
- Podstiče preciznost
- Upoređivati srodna
- Razvija kulturu
ophođenja
107
- Uvježbavati stručni
vokabular
- Pripremiti intervju
- Pair work
- Računar i Internet
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
građenjem riječi:
derivation of
nouns, verbs,
adjectives, adverbs
Formativni ciljevi
učenik
promjenu imenica,
glagola, pridjeva i
priloga u rečenici
- Ispravno određuje
redoslijed riječi u
rečenici
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija
samopouzdanje
108
Preporuke za
izvođenje nastave
zanimanja
- Prevoditi stručne
tekstove
- Definisati i opisati
faze i operacije
projekta električne
instalacije
- Pair work
- Koristiti pojmove iz
struke
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Tenses
- Utemeljuje
vremena: Verb
Forms, Present
Continuous, Past
Simple, Past
Continuous,
Present Perfect,
Past Perfect,
Future Aspects:
will, going to,
present continious,
present simple
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
učenik
- Pravilno koristi
vremenske oblike u
rečenici
- Pronalazi sličnosti i
razlike u
konstrukciji
vremenskih oblika
u odnosu na
maternji jezik
Identifikuje
vremenske oblike u
autentičnim
stručnim
tekstovima
Nouns / Double Genitive, Saxon Genitive
- Utemeljuje
- Razlikuje rod i
imenice
forme imenica i
- Double Genitive,
adekvatno ih slaže
Saxon Genitive
u rodu i broju
- Poredi rod imenica
sa rodom u
maternjem jeziku
- Upotrebljava
genitive u
opisivanju
pripadnosti
Vocabulary
- Upoznaje se sa
novim pojmovima
iz struke
Adjectives / Adverbs
- Rezimira upotrebu
pridjeva i priloga
- Adverbs (word
order, comparison)
Word building
- Obrazlaže građenje
riječi: Derivation of
Nouns, Adjectives,
verbs, adverbs
- Razvija
komunikativne
sposobnosti
- Stiče sigurnost u
izražavanju
- Podstiče
motivisanost
- Razvija sklonost ka
učenju jezika
Preporuke za
izvođenje nastave
- Nabrajati i opisati
poslove iz domena
zanimanja
- Pisati biografiju
- Diskutovati o
zanimanjima
- Pair work
- Group work
Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Nabrajati opremu u
radionici ili
kabinetu
- Sastavljati listu
radnih zadataka
- Prevoditi stručne
tekstove
- Pripremati kraće
izlaganje group
work
- Koristiti pojmove iz
struke
- Na primjerima
stručnih tekstova
uvježbava
korišćenje stručnih
pojmova
- Razvija
snalažljivost
- Računar i Internet
- Group work
- Koristiti pojmove iz
struke
- Ilustruje na
primjerima i
adekvatno koristi
forme pridjeva uz
imenice
- Zna da upoređuje
rezultate u
postupku mjerenja
električnih veličina
- Podstiče pozitivnu
orjentaciju prema
zanimanju
- Upoređivati radni
dan u školi i na
praksi
- Analizirati tok
događaja
- Role play
- Pair work
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Pravilno određuje
redoslijed riječi u
rečenici
- Ispravno vrši
- Podstiče marljivost
- Razvija pozitivnu
identifikaciju
- Podstiče timski rad
109
- Rješavati zadatke
višestrukog izbora
- Opisivati postupke
popravke uređaja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Verbs
- Utemeljuje
glagole: Modal
Verbs, Multi – Part
Verbs, Participles
(Present, Past),
Modals + Perfect
Infinitive, I wish
(Present, Past)
Passive
- Uvježbava pasiv
(all tenses)
Linking Words
- Uvježbava veznike
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Ističe spremnost za
saradnju
učenik
promjenu riječi u
rečenici
- Pravilno koristi
glagolske oblike u
izražavanju želja i
žaljenja
- Pravilno koristi
modalne glagole i
na adekvatan način
ih kombinuje sa
infinitivom
- Pravilno koristi
forme I wish, u
cilju izražavanja
želje i kulturnog
obraćanja
- Stiče
samopouzdanje
- Pravilno
prepoznaje i
upotrebljava sve
oblike pasiva (sva
vremena), u
primjerima
tekstova
- Podstiče efikasnost
- Ispravno koristi
veznike u
rečenicama
- Stiče
samopouzdanje
- Razvija socijalnu
sigurnost
- Podstiče timski rad
- Postiže preciznost
u izražavanju
110
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pair work
- Koristiti pojmove iz
struke
- Komentarisati
ilustrovane
događaje
- Govoriti o
obavezma i
dužnostima
- Razgovarati o
svojim ambicijama
u struci
- Planirati postupak
održavanja mašine
- Brainstorming
- Group work
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
- Analizirati
rezultate
praktičnih vježbi
- Rješavati zadatke
višestrukog izbora
- Praviti uputsva za
korišćenje uređaja
- Team work
- Računar i Internet
- Koristiti pojmove iz
struke
- Analizirati stručne
tekstove
- Pair work
- Uvježbavati sa
pojmovima iz
struke
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Nouns
Rezimira imenice:
foreign plural, plural
with different
meaning,
compounds,
derivates, conversion
(N – V, V – N, N –
adj.), Synonyms,
Antonyms,
Homonyms
Vocabulary
- Upoznaje se sa
novim pojmovima
iz struke
Future Tense
- Upoznaje se sa
budućim
vremenima: Future
Continuous Tense,
Future Perfect
Tense
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razlikuje forme
- Razvija
imenica i
snalažljivost
adekvatno ih koristi
u odgovarajućim
- Podstiče timski rad
situacijama
- Ispravno vrši
konverzije imenica
- Pravilno koristi
sinonime, antonime
i homonime
- Zna da analizira
objekte u
primjerima
grafičkog dizajna
- Ispravljati greške u
stručnim
tekstovima
- Diskutovati na
temu iz struke
- Brainstorming
- Group work
- Project work
- Računar i Internet
- Na primjerima
upotrebljava
pojmove iz struke
- Stiče
samopouzdanje
- Računar i Internet
- Group work
- Koristiti pojmove iz
struke
- Pravilno
upotrebljava oblike
budućeg vremena
- Planira i predviđa
situacije u radnom
okruženju
- Planira radne
zadatke za naredni
period
- Planira odmor,
putovanje
- Podstiče
sposobnost
samostalnog
donošenja odluka
- Time table
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
Adverbs & Adjectives
- Rezimira pridjeve i - Adekvatno koristi
priloge
forme pridjeva uz
imenice u cilju
opisivanja i
poređenja željenih
pojmova i ilustruje
primjerima
- Pravilno
upotrebljava
priloge
- Opisuje situacije sa
radnog mjesta
- Daje opis
jednostavne
situacije
Passive
- Utemeljuje pasiv:
- Pravilno
Napomena:
N - noun
V - verb
Adj. - adjective
- Stiče
samopouzdanje
- Razvija
odgovornost
- Stiče preciznost
- Podspješuje
111
- Analizirati primjere
mjerenja veličina
- Brainstorming
- Koristiti pojmove iz
struke
- Pripremati kratka
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Passive Infinitive /
upotrebljava
razumijevanje
Gerund, Passive
različite forme
odnosa u skladu sa
Construction whith
pasiva
uslovima rada
say / belive,
- Izražava slaganje ili
Reported speech,
neslaganje sa
- Poboljšava
verbs of reporting +
svojim dužnostima
razumijevanje
gerund, infinitive
i obavezama
društvenih odnosa
Clauses
- Utemeljuje:
Clauses of Purpose,
Result, Reason,
Comparison,
Contrast,
Concession,
Relative &
Participle Clauses
Conditional
- Rezimira:
Conditional
Clauses, Mixed
Conditional
Prepositions
- Rezimira:
Prepositions (of
time, place,
position, direction)
Preporuke za
izvođenje nastave
izlaganja o
izumima iz oblasti
elektrotehnike
- Upoređivati uslove
za rad
- Računar i Internet
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Izražava namjere i
sopstveno
mišljenje
- Pronalazi skriveno
značenje u
primjerima
tekstova
- Zna da logički
ispravno iskazuje
lični stav i razloge
- Iskazuje
tolerantnost
- Analizira i pravilno
koristi uslovne
rečenice
- Ugovara poslovne
sastanke
- Razvija
odgovornost
- Računar i Internet
- Role play
- Koristiti pojmove iz
struke
- Poznaje i pravilno
koristi različite
vrste prepozicija
- Zna da traži i daje
uputstva
- Stiče sposobnost
prevazilaženja
problema
- Ističe spremnost i
sposobnost za
saradnju
- Group work
- Time table
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
- Postiže
ekonomičnost
- Razvija
komunikacijske
sposobnosti
- Identifikovati
namjenu
instrumenata, na
primjerima
- Računar i Internet
- Group work
- Povezivati sa
pojmovima iz
struke
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- V. Hollett; Tech talk Elementary Student`s Book;Oxford University press, 2003.
- V. Hollett; Tech talk Pre-Intermediate Student`s Book,Oxford University press,
2003.
- S. S. Miljković, Lj. Nedeljković, I. Brković; Engleski jezik, Tekstovi za I, II, III i IV
razred elektrotehničke škole; Zavod za udžbenike i nastavna sedstva Beograd,
1996.
- U toku prvog razreda obavezno je obraditi tekstove ESP i to 10% ukupnog fonda
časova, u toku drugog razreda 15%, trećeg 20% i četvrtog 25% .
- Autentični dokumenti (mape, posteri, razglednice), štampa, časopisi, novine i
Internet.
- Pored udžbenika preporučenih i odobrenih od strane Ministarstva, nastavnici su
slobodni da u nastavi koriste i druge priručnike za ostvarivanje ciljeva
predviđenih programom.
112
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, projektor, kasetofon, TV prijemnik, DVD plejer, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Profesor engleskog jezika i književnosti;
- Diplomirani filolog za engleski jezik i književnost;
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Imenice, zamjenice,
glagoli, pridjevi,
prilozi, brojevi
- Stručna terminologija
Poveznost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Maternji jezik i kniževnost
- Imenice, zamjenice, glagoli,
pridjevi, prilozi, brojevi
- Osnove elektrotehnike
- Praktična nastava
- Windows, Excel, Internet
- Osnovi električnih mašina
113
1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Praktična
nastava
Ukupno
Teorija
Vježbe
58
14
72
58
14
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje znanja iz osnova ekologije;
- Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine;
- Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode;
- Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine;
- Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne
sredine;
- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.
114
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Osnovni pojmovi u ekologiji
- Definiše pojmove:
- Ukazuje na
- Navikava se da
ekologija, životna
međusobnu
povezuje uzroke i
sredina, ekološki
zavisnost žive i
posljedice
faktori
nežive prirode
- Određuje elemente
životne sredine
- Uočava na
konkretnim
primjerima osobine
biotopa i biocenoze
Ekologija populacije
- Definiše pojmove:
- Uočava osnovne
populacija i
karakteristike
ekološka ravnoteža
populacije
- Upoznaje faktore
- Shvata pojam
koji određuju
opterećenosti
strukturu
populacije
populacije
- Upotrebljava
pojam ekološke
ravnoteže i
obrazlaže na
primjeru
međusobnu
zavisnost činilaca
sredine
Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi
- Definiše pojmove:
- Analizira na
- Razvija analitičko
producent organske
primjeru
mišljenje
materije, potrošač
kompleksnost
organske materije,
odnosa u ishrani
reducent organske
- Interpretira
materije
kruženje materije i
- Definiše lanac
proticanje energije
ishrane
u ekosistemu
- Analizira odnose
među članovima
lanca ishrane na
primjeru
energetske
piramide
Ekosistem
- Opisuje kopnene,
- Određuje
- Razvija svijest o
vodene i
zajedničke i glavne
značaju očuvanja
antropogene
razlike između
prirodnih
ekosisteme
ekosistema
ekosistema
- Definiše sukcesije u - Zaključuje o
ekosistemu
raznovrsnosti
ekosistema kod nas
115
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježbe:
- Terenski rad:
- Posmatranje
različitih staništa i
zajednica
Vježbe:
- Predstavljanje
ilustracijom
kruženje materije i
proticanje energije
na odabranom
primjeru lanca
ishrane
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
sagledavanja i
rješavanja
problema
- Film o zagađivanju
vazduha
- Razvija analitičko
mišljenje
Vježbe:
- Zaštita okoline
- Razvija analitičko
mišljenje
Vježbe:
- Zaštita zemljišta
Formativni ciljevi
učenik
u odnosu na
geografski položaj i
klimatske
karakteristike
- Predviđa posledice
ljudske aktivnosti u
životnoj sredini
Zagađivanje vazduha
- Upoznaje načine
- Određuje uzroke
zagađivanja
zagađivanja
vazduha i otrovne
vazduha
materije u vazduhu - Analizira posledice
- Objašnjava uticaj
previsokih
otrovnih materija
koncentracija
na živa bića
otrovnih materija u
(kisjele kiše,
vazduhu na
ozonske rupe,
ekosistem
efekat staklene
- Ocjenjuje značaj
bašte)
stalne kontrole
kontaminiranosti
vazduha
- Predlaže načine
čišćenja otrovnih
materija (uređaji
za prečišćavanje,
industrijski filteri,
automobilski
katalizatori)
Zagađivanje voda- mora i slatke vode
- Definiše izvore i
- Određuje glavne
oblike zagađivanja
izvore zagađivanja
vode
vode i objašnjava
posledice
- Razlikuje metode
prečišćavanja
- Analizira na koje
načine
prehrambena
industrija zagađuje
okolinu
Zagađivanja zemljišta
- Opisuje izvore i
- Ukazuju na
oblike zagađivanja
posledice
zemljišta
savremene
intenzivne
poljoprivrede
proizvodnje
- Interpretira
problem
prenaseljenosti
zemlje
116
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Nuklearna energija
- Definiše izvore i
oblike
radioaktivnog
zagađenja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Identifikuje
problem
radioaktivnog
zračenja i njegove
dalekosežne
posledice
- Uočava problem
nekontrolisanog
skladištenja
radioaktivnog
otpada i
neodgovornog
korišćenja
nuklearnog oružja
Ugrožene biljne i životinjske vrste
- Navodi glavne
- Analizira značaj
uzroke izumiranja
šuma i razlog
šuma i istrebljenja
njihovog
nekih životinjskih
izumiranja
vrsta
- Ukazuje na značaj
pošumljavanja
terena koji su
podložni eroziji
- Pronalazi
najugroženije
ekosisteme i grupe
u Crnoj Gori i
svijetu
- Predlaže moguće
mjere za zaštitu
prirodnog nasleđa
za konkretan
primjer
Mjere za zaštitu životne sredine
- Navodi značaj
- Određuje načine
štednje energije i
planske upotrebe
vode u
prirodnih izvora
domaćinstvu i
- Shvata značaj
industriji
pravilnog odnosa
- Navodi alternative
prema pitkoj vodi
energetske izvore
- Analizira značaj
traženja i
korišćenja novih
ekoloških izvora
energije
- Ocjenjuje značaj
globalizacije
nadzora dešavanja
u životnoj sredini
- Primjenjuje
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata važnost
očuvanja životne
sredine
- Seminarski rad o
nuklearnim
eksplozijama
(Hirošima,
Černobil, itd.)
- Navikava se na
poštovanje normi i
propisa
Vježbe:
- Analiziranje
uzoraka izumiranja
šuma i životinjskih
vrsta
- Razvija svijest o
značaju zaštite
životne sredine
Vježbe:
- Analiza nepovoljnih
uticaja za životnu
sredinu
117
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
propise kojima se
određuju norme
čuvanja zaštićenih
objekata prirode,
ugroženih,
endemskih biljnih i
životinjskih vrsta
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M. Jablanović, D Rožaja: "Zaštita i zagađivanje životne sredine", Zavod za
udžbenike, Beograd, 1998.
- I. Savić, V Terzija: "Ekologija i zaštita životne sredine", Zavod za udžbenike,
Beograd, 2004 god.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, projektor, TV prijemnik, DVD plejer, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe.
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani biolog;
- Diplomirani inženjer pejzažne arhikteture.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Zagađenje vode, vazduha i
zemljišta
- Zaštita životne sredine
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Elektrotehnički materijali
- Materijali koji se koriste u
elektrotehnici
- Električne instalacije i
- Elektrotehnički standardi i
osvjetljenja
propisi
- Elektrane i razvodna
- Zaštite u razvodnim
postrojenja
postrojenjima
118
1.3.3. OSNOVI RAČUNARSKOG SOFTVERA
1. Naziv predmeta: OSNOVI RAČUNARSKOG SOFTVERA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
Ukupno
72
72
72
72
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika
3. Opšti ciljevi nastave
- Obučavanje za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u svijetu iz
oblasti informatičkih tehnologija;
- Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji;
- Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa praktičnim
znanjem;
- Sticanje znanja o računarskom softveru i razvijanje osjećaja o važnosti čuvanja i
održavanja opreme;
- Razvijanje sposobnosti korišćenja tabelarnih i grafičkih prikaza u prezentaciji
svojih zamisli;
- Upoznavanje sa metodama predstavljanja informacija i razvijanje sposobnosti za
estetsko oblikovanje;
- Razvijanje sposobnosti da prilagodi aplikaciju svojim potrebama;
- Razvijanje sposobnosti da koristi grafikone kao analitičko sredstvo za pregled
rezultata različitih scenarija;
- Razvijanje sposobnosti za rad u grupi;
- Sticanje radnih navika i tehnološke discipline;
- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci;
- Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost, inicijativnost,
snalažljivost, prilagodljivost, sistematičnost, urednost, kritičnost, preciznost i
efikasnost;
- Razvijanje sposobnosti algoritamskog i sistematskog rješavanja problema;
- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.
119
4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred:PRVI
Informativni ciljevi
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
i sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Grafička operativna sredina
- Upoznaje se sa
- Uočava prednost
prednostima
grafičke
grafičke
operativne sredine
operativne sredine
u odnosu na
prethodne
- Pojašnjava i
- Razlikuje i koristi
opisuje osnovne
osnovne elemente
elemente grafičke
grafičke
operativne sredine
operativne sredine - Stiče pozitivan
- Pojašnjava način
- Vrši organizaciju
odnos prema
organizacije
podatka na disku
zanimanju
podataka na disku
- Upoznaje se sa
- Obilježava
načinom
memorijske
obilježavanja
medijume
memorijskih
medijuma
- Objašnjava
- Podešava
podešavanje
parametre
desktopa
desktopa
- Objašnjava
- Podešava i
podešavanje
prilagođava radu
taskbara
elemente taskbara
- Upoznaje se sa
- Analizira i
osnovnim
razlikuje osnovne
- Razvija pozitivan
operacijama u
operacije u
stav prema novim
Windowsu
Windowsu
saznanjima
- Opisuje
- Radi istovremeno
manipulaciju
sa više otvorenih
aplikacijama
aplikacija
- Opisuje elemente
- Razlikuje i uočava
prozora i njihovu
ulogu elemenata
osnovnu funkciju
prozora
- Objašnjava i
- Razlikuje,
nabraja načine
upoređuje i zna da
zadavanja
zada komandu na
komandi
više načina
- Opisuje i
- Uočava ulogu
objašnjava
elemenata dijalog
elemente dijalog
prozora
prozora
- Upoznaje se sa
- Koristi Windows
elementima
Explorer i razlikuje
Windows Explorera
njegove elemente
i načinom
njegovog
korišćenja
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Organizacija
podataka u folderu
My Documents
Vježba:
- Podešavanje
parametara
desktopa
Vježba:
- Podešavanje
taskbara i
prilagođavanje
svom radu
Vježba:
- Rad sa više
otvorenih
aplikacija i
prilagođavanje
prozora aplikacije
svom radu
Vježba:
- Zadavnje komandi
preko alatke,
tastera i iz menija
Vježba:
- Rad sa dijalog
prozorima
Vježba:
- Rad sa Windows
Explorerom
Vježba:
- Rad sa WinRARom
ili WinZIPom
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
- Upoznaje se
ulogom programa
za kompresiju
podataka
- Opisije postupke
pronalaženja
fajlova i foldera na
disku
- Opisuje postupak
kreiranja prečice
na desktopu
- Nabraja elemente
Control Panela
- Objašnjava
instalaciju novog
jezika tastature
- Objašnjava
instalaciju novog
aplikativnog
softvera
- Objašnjava
instalaciju
štampača
- Objašnjava
instalaciju novih
fontova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Koristi programe
za kompresiju
podataka
- Pronalazi fajl i
folder na disku
- Kreira prečicu na
desktopu
- Razlikuje i koristi
elemente Control
Panela
- Razvija
organizacione
sposobnosti
- Instalira novi jezik
tastature
- Instalira
aplikativni softver
- Instalira štampač
- Instalira fontove
Obrada i dizajniranje teksta
- Opisuje postupak
- Prilagođava radno
podešavanja
okruženje
radnog okruženja
aplikacije svojim
aplikacije za
potrebama
obradu i
dizajniranje
teksta
- Objašnjava pojam - Koristi template
template i njegovu
ulogu u uređivanju
teksta
- Objašnjava pojam - Primjenjuje tab
tabulacije i
postupak
podešavanja taba
- Upoznaje se sa
- Razlikuje
pojmom
numerisanu od
numerisana i
nenumerisane liste
- Razvija sposobnost
zapažanja
121
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Pronalaženje
fajlova i foldera
opcijom Search
Vježba:
- Kreiranje prečice
aplikacije i
dokumenta na
desktopu
Vježba:
- Podešavanje
datuma i vremena
preko Control
Panela
Vježba:
- Prilagođavanje
miša i tastature
svom radu preko
Control Panela
Vježba:
- Instalacija novog
jezika tastature
Vježba:
- Intalacija
aplikativnog
sosftvera
Vježba:
- Instalacija
štampača
Vježba:
- Instalacija fontova
Vježba:
- Podešavanje
radnog okruženja
aplikacije i
prilagođavanje
korisniku
Vježba:
- Izabrati template
za pismo i faks i
otkucati tekst
Vježba:
- Urediti tekst sa
različitim
tabovima
Vježba:
- Rad sa
numerisanim i
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
nenumerisana lista
i objašnjava
postupak njihovog
izbora
- Upoznaje se sa
funkcijama editora
formula i načinom
rada
- Definiše pojmove
fusnota i endnota i
upoznaje se sa
postupkom
njihovog izbora
- Opisuje postupak
rada sa simbolima
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
i primjenjuje ih
- Koristi editor
formula
- Razvija preciznost
u radu
- Vrši unošenje
fusnote i endnote
u tekst
- Vrši ubacivanje
simbola kojih
nema na tastaturi
- Postavlja heder i
futer
Preporuke za
izvođenje nastave
nenumerisanim
listama
Vježba:
- Na primjerima iz
osnova
elektrotehnike i
elektronike
koristiti editor
formula
Vježba:
- Urediti tekst sa
fusnotama
Vježba:
- Rad sa simbolima
Vježba:
- Definiše pojmove
- Uređenom tekstu
heder i futer i
postaviti heder,
objašnjava rad sa
odnosno futer i
njima
numerisati
- Objašnjava
- Vrši numerisanje
stranice
postupak
stranice
numerisanja
Vježba:
stranice
- Razvija
- Kreiranje sadržaja
- Objašnjava
- Kreira sadržaj
samostalnost
obrađenog i
postupak kreiranja
prethodno
dizajniranog
sadržaja
otkucanog teksta
teksta
- Opisuje postupak
- Razlikuje postupke
Vježba:
unošenja grafičkih
i vrši unos
- Implementacija
elemenata u tekst
grafičkih
grafičkih
(slika iz Clip Arta,
elemenata u tekst
elemenata u tekst
gotova slika,
oblikovanje
naslova, grafička
figura, crtanje
osnovnih grafičkih
elemenata)
Vježba:
- Upoznaje se sa
- Štampa koverte i
- Štampanje koverti
postupkom
naljepnice
i naljepnica
štampanja koverti
- Razvija
i naljepnica
odgovornost u radu Vježba:
- Opisuje postupak
- Izrađuje cirkularno
- Izrada cirkularnog
izrade cirkularnog
pismo
pisma
pisma
Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem
- Upoznaje se sa
- Razlikuje
elementima
elemente
Vježbe:
osnovnog prozora
osnovnog prozora
- Podešavanje
za tabelarnu
za tabelarnu
radnog okruženja
obradu podataka
obradu podataka i
aplikacije i
razumije njihovu
prilagođavanje
122
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
- Objašnjava
oparacije sa radim
listom i radnom
sveskom
- Nabraja vrste
podataka koji
mogu biti element
polja
- Opisuje postupak
formatiranja
teksta u polje
radnog lista
- Opisuje postupak
formatiranja
brojčanih
podataka u polje
radnog lista
- Objašnjava način
unošenja formula
u polje radnog
lista
- Nabraja funkcije i
opisuje postupak
njihovog
korišćenja u polje
radnog lista
- Opisuje postupak
sortiranja
podataka
- Opisuje postupak
izrade grafikona
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
ulogu
- Obavlja operacije
sa radim listom i
radnom sveskom
- Razlikuje podatke
koji se mogu
unijeti u polje
radnog lista
- Vrši formatiranje
teksta u polje
radnog lista
korisniku
Vježbe:
- Rad sa radnim
listom i radnom
sveskom
- Navikava se na
racionalno i
pažljivo izvođenje
pojedinih zadataka
- Vrši formatiranje
brojčanih
podataka u polje
radnog lista
- Unosi i koristi
formulu u polje
radnog lista
- Razlikuje i koristi
funkcije u polje
radnog lista
- Sortira podatke
Preporuke za
izvođenje nastave
- Formira pravilan
odnos prema
grafičkom
izražavanju
- Vrši izradu i
formatira grafikon
Algoritamsko rješavanje zadataka
- Pojašnjava korake - Uočava važnost
za rješavanje
ispravno
problema
definisanog
primjenom
problema i
- Navikava se na
računara
njegovo pravilno
racionalno i
predstavljanje
pažljivo izvođenje
matematičkim
pojedinih zadataka
modelom
- Sastavlja algoritam
i piše program
- Uočava važnost
123
Vježbe:
- Formatiranje
teksta u polje
radnog lista
Vježbe:
- Formatiranje
brojčanih
podataka
Vježbe:
- Rad sa formulama
i funkcijama na
primjerima iz
struke(osnove
elektrotehnike,
elektronike...)
Vježbe:
- Sortiranje
podataka u
tabelama
naparvljenim u
prethodnim
primjerima
Vježbe:
- Za rezultate
dobijene na
osnovu mjerenja u
laboratoriji
(osnove
elektrotehnike)
napraviti i
formatirati
grafikon
Vježba:
- Koristeći
algoritamske
strukture rješavati
probleme iz
osnova
elektrotehnike i
elektronike
Napomena:
Informativni ciljevi
i sadržaji
učenik
- Pojašnjava pojam
algoritma
- Definiše i
objašnjava
strukturu
dijagrama toka
- Navodi tipove
algoritamskih
struktura
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
testiranja
programa
- Uočava značaj
algoritma
- Skicira elemente
dijagrama toka
- Razlikuje i skicira
dijagram toka
algoritamskih
struktura
Preporuke za
izvođenje nastave
- Za pisanje
programa koristiti
programski jezik II
generacije (Turbo
Basic)
- Razvija smisao za
logičko
razmišljanje i
rasuđivanje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- N. Klem; Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Podgorica, 2008.
- N. Klem; Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva ,
Beograd, 2002.
- dr M. Stanković, dr M. Stanković: Primena računara u elektrotehnici – udžbenik za
II razred srednje elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2003.
- N. Klem; Uvod u primenu računara; Građevinska knjiga a.d., Beograd, 2007.
- M. Imamović; Naučite da koristite Windows XP, Soho Graph, Beograd, 2009.
- M. Imamović; Naučite da koristite Word 2007, Soho Graph, Beograd, 2009.
- M. Imamović; Naučite da koristite Excel 2007, Soho Graph, Beograd,2009.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar sa odgovarajućim softverom, grafoskop, projektor, skener, štampač,
projekciono platno, folije za grafoskop.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.
124
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Tabelarna obrada
podataka sa grafičkim
predstavljanjem
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Preduzetništvo
- Biznis plan
- Poslovanje preduzeća
- Finansije i računovodstvo
125
1.3.4. POSLOVNA KOMUNIKACIJA
1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Praktična
nastava
Ukupno
Teorija
Vježbe
60
12
72
60
12
72
3. Opšti ciljevi nastave
- Ovladavanje osnovama poslovne kulture;
- Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja;
- Ovladavanje znanjima i vještinama poslovne komunikacije;
- Upoznavanje sa sredstvima komunikacije i načinom korišćenja;
- Usvajanje znanja iz oblasti korespodencije;
- Razvijanje osjećaja odgovornosti, objektivnosti i poslovne diskrecije;
- Osposobljavanje za samostalan rad.
126
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod
- Definiše pojam
- Uočava značaj
- Stiče sposobnost za
komunikacije
komunikacije
saradnju
Poslovna kultura i poslovni bonton
- Upoznaje pojam
- Razlikuje kulturu
- Razvija
poslovne kulture i
rada i kulturu
komunikativnost
poslovnog bontona
ponašanja
- Razvija sposobnost
- Upoznaje kulturu
- Uočava značaj
postizanja
rada i kulturu
poslovne kulture
kompromisa
ponašanja
- Upoređuje i
- Opisuje odnos
pronalazi sličnosti i
prema
razlike u odnosu
rukovodiocu,
prema
ostalim zaposlenim
rukovodiocu,
i strankama
ostalim
- Upoznaje se sa
zaposlenima i
radnom disciplinom
strankama
i oslovljavanjem
- Obavlja poslovne
među zaposlenima
razgovore
Sredstva za komunikaciju
- Upoznaje tehnička - Razlikuje namjenu
sredstva (uređaje)
i koristi tehnička
za komunikaciju
sredstva
(telefon, telefaks,
računar, štampač,
skener i fotokopirni
aparat)
Komunikacija sa strankama
- Upoznaje pojam
- Uspostavlja
- Razvija
stranke i
komunikaciju sa
komunikativnost i
objašnjava odnos
strankama i planira
kulturu ponašanja
prema strankama
prijem stranke
- Razvija spremnost i
- Objašnjava
sposobnost za
organizaciju, način
saradnju
prijema i poziva
stranaka
Korespodencija
- Upoznaje pojam,
- Uočava značaj
- Razvija pozitivnu
značaj, lica i vrste
korespondencije i
orjentaciju prema
korespondencije
razlikuje lica i
zanimanju
- Objašnjava i navodi
vrste
osnovna načela
korespondencija
korespondencije
- Razlikuje načelo
ekspeditivnosti,
- Razvija
tačnosti i
tolerantnost
zakonitosti, pisanja
službenim i
poslovnim stilom,
čuvanja poslovne
127
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Demonstrirati
poslovni bonton
Vježba:
- Korišćenje
telefona,
telefaksa, računara
i fotokopir aparata
Vježba:
- Pozivanje i prijem
stranke
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
tajne, tehničke
obrade i dr.
Poslovna korespondencija
- Upoznaje pojam
- Uočava značaj
- Razvija spremnost i
poslovne
poslovne
sposobnost za
korespodencije
korespondencije
saradnju
- Upoznaje stilove i
- Razlikuje stilove i
fraze u poslovnoj
fraze u poslovnoj
korespondenciji
korespondenciji
- Upoznaje poslovno - Razlikuje obavezne - Razvija sposobnost
pismo i njegove
i neobavezne
pismenog
elemente
elemente
komuniciranja
- Opisuje koverat i
poslovnog pisma i
adresiranje pisanih
vrši njihovo
pošiljki
oblikovanje
- Upoznaje kratka
- Vrši kovertiranje i
poslovna pisma
adresiranje pošte
- Upoznaje
- Uočava razloge
inkorospondenciju
korišćenja kratkih
poslovnih pisama
- Uočava značaj
inkorospondencije
Službena korespodencija
- Upoznaje vrste
- Razlikuje vrste
- Razvija sposobnost
službene
službene
pisanog izražavanja
korespondencije
korespondencije
- Upoznaje vrste
- Razlikuje pisane
pisanih sastava u
sastave u službenoj
službenoj
korespondenciji
korespondenciji
- Objašnjava
- Sastavlja i oblikuje
primjenu i djelove
službeni dopis
službenog dopisa
Korepodencija u robnom prometu
- Upoznaje vrste i
- Razlikuje vrste i
- Razvija kreativnost
formu poslovnih
formu poslovnih
i snalažljivost
pisama u robnom
pisama u robnom
prometu
prometu (upiti,
- Razvija smisao za
- Navodi obrasce u
ponude,
saradnju
robnom prometu
porudžbine)
- Uočava razliku
između
zaključnice,
otpremnice,
pretfakture i
fakture
Korespodencija u vezi sa službenim putovanjima
- Objašnjava pojam i - Planira i organizuje - Razvija
vrste službenih
službeno putovanje
samostalnost,
putovanja
- Priprema i
samopouzdanje i
- Objašnjava
sastavlja putni
kreativnost
128
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Oblikovanje
poslovnog pisma
Vježba:
- Oblikovanje
ponude i
porudžbine
- Popunjavanje
otpremnice
Vježba:
- Popunjavanje
putnog naloga i
putnog računa
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
sastavljanje i
nalog i putni račun
oblikovanje
- Sastavlja izvještaj
korespondentnih
o obavljenom
sastava u vezi sa
službenom putu
službenim
putovanjima
- Razlikuje
- Upoznaje pojam
akontaciju i
akontacije i
dnevnicu
dnevnice
Korespodencija u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa
- Upoznaje
- Sastavlja i oblikuje - Razvija sposobnost
korespondentne
CV (Curriculum
pismenog
sastave u vezi sa
Vitae)
komuniciranja
zasnivanjem
- Popunjava prijavu
radnog odnosa
o slobodnom
radnom mjestu
- Upoznaje ugovor o
- Uočava značaj
radu
ugovora o radu
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Sastvalja i oblikuje
CV (Curriculum
Vitae)
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- B. Subotić, S. Rajković; Kancelarijsko poslovanje; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva Beograd, 2006.
- J. Manojlović, S. Ignjatović; Poslovna i službena korespodencija; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva Beograd, 2005.
- D. Spasić, J. Rakinić; Korespodencija sa sekretarskim poslovanjem; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva Beograd, 2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, štampač, faks, telefonski aparat, projektor i projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8.Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomrani pravnik;
- Diplomirani ekonomista.
129
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Korespodencija
- Zasnivanje radnog odnosa u
privrednom društvu
- Postupak izrade godišnjeg
izvještaja o radu
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Preduzetništvo
- Rad u sektorima i
poslovanje privrednog
društva
130
1.3.5. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE
1. Naziv predmeta: RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
Ukupno
72
72
72
72
144
144
Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.
3. Opšti ciljevi nastave
- Usvajanje osnovnih znanja iz informatike i aplikativnog softvera;
- Razumijevanje uticaja informatičkih tehnologija na društvo;
- Sticanje osnovnih znanja, vještina i navika za pravilno i uspješno korišćenje
informacijske tehnologije za zadovoljavanje ličnih i društvenih potreba;
- Sticanje osnovnih znanja u korišćenju softvera za dizajn, kompjutersku grafiku,
3D animaciju i izradu web prezentacija;
- Sticanje znanja za projektavanje i korišćenje kompjuterske grafike;
- Razumijevanje mjesta i uloge internet tehnolgija za razmjenu informacija u
društvu;
- Primjenjivanje raznih programa za izradu Web prezentacije;
- Sticanje sposobnosti za pretražitivanje i instaliranje softvera za grafiku,
animaciju i web prezentaciju;
- Prepoznavanje savremenih potreba i pravaca razvoja softvera na području
grafike, animacije i Web prezentacije;
- Razvijanje samoinicijativnosti pri izboru rješavanja postavljenih problema;
- Shvatanje značaja timskog rada i njegove organizacije;
- Sticanje sposobnosti za prilagođavanje aplikacije svojim potrebama radi
udobnijeg i efikasnijeg korišćenja;
- Razvijanje sposobnosti i sticanje iskustava na području upotrebe stručne
literature i dobijanja informacija;
- Razumijevanje pravila korišćenja elektronskih izvora podataka i informacija;
- Navikavanje na upotrebu standarda i poštovanje autorskih prava;
- Razumijevanje moralnih i etičkih pitanja koja su povezana sa upotrebom
softvera.
131
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: DRUGI
COREL DRAW
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod
- Upoznaje osnove
- Savlađuje vještinu u - Razvija sposobnost
Corel-a i objašnjava
radu sa komandnim
za rad u grupi
postupak rada na
panelima
doradi crteža,
- Prilagođava interfejs
logoa, grafika i
svojim potrebama
njihove pripreme za - Primjenjuje osnovni - Razvija smisao za
štampu
radni prozor Corel
estetiku
Draw
- Objašnjava
- Instalira program
instalaciju i
Corel Draw
pokretanje
CorelDraw-a
Rad sa fajlovima
- Objašnjava postupak - Kreira dokument
- Razvija smisao za
rada sa fajlovima
logičko razmišljanje
- Objašnjava formate - Koristi filtre za uvoz
i rasuđivanje
zapisa i preuzimanje i izvoz fajlova drugih
fajlova drugih
formata
formata (Import,
Export)
- Objašnjava filtere za - Koristi filtere za
Corel-ove proizvode
uvoz i izvoz drugih
tipova fajlova
Podešavanje stranica
- Objašnjava
- Razlikuje i
- Razvija vizionarsku
podešavanje stranica primjenjuje različite kreativnost
formate i stilove
papira
Rad sa alatkama
- Objašnjava palete sa - Analizira i koristi
osnovnim alatkama
palete sa alatkama
(Toolbox)
- Podsiče svijest o
procjenjivanju
vlastitih potreba
Preporuke za
izvođenje nastave
- Podijeliti učenike na
grupe i upoznati ih
sa sa računarima na
kojima će raditi po
principu jedan
učenik jedan računar
ukoliko je moguće
Vježba:
- Importovanje i
exportovanje fajlova
Vježba:
- Podešavanje i
formatiranje stranice
po zadatim
vrijednostima
Vježba:
- PrtSc ekrana i
pravljenje slike sa
tekstualnim opisom
alatki
Rad sa objektima
- Objašnjava
- Koristi selektovanje - Podstiče spretnost,
selektovanje,
objekata, kreira ih i
rukovanje i
grupisanje i
manipuliše njima
povezivanje
razgrupisavanje
- Pravi grupe objekata
jednog i više objekta
Crtanje geometrijskih i drugih oblika (shapes-a)
Vježba:
- Precizno
selektovanje objekta
na fotografiji
- Opisuje postupak
Vježba:
- Kreira i oblikuje
132
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
crtanja osnovnih
geometrijskih oblika
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
učenik
razne geometrijske i - Razvija osjećaj o
druge oblike
važnosti i potrebi
preciznosti pri radu
Formativni ciljevi
Crtanje putanja i popuna
- Objašnjava postupak - Bira postupak
podešavanja atributa podešavanja atributa
jednog grafičkog
prikaza
- Objašnjava putanje - Crta vrstu linija
(otvorene i
putanje
zatvorene)
- Definiše boju linije - Praktično
selektovane putanje primjenjuje izbor
boja, korišćenje
preliva
- Objašnjava docker-e - Praktično
primjenjuje docker-e
- Objašnjava alatke za - Primjenjuje
umjetničko crtanje
kotiranje za
uz primjenu
interaktivno
posebnih efekata
povezivanje
elemenata
Dejstvo Shape Tool-a na geometrijske oblike
- Objašnjava dejsto
- Crta zaobljene forme Shape Tool-a na
(odsječak, luk)
osnovne
- Primjenjuje
geometrijske oblike
odsijecanje
Rad sa tekstom
- Objašnjava rad na
tekstu (definisanje
popunjenosti i
obvojnice)
- Unosi tekst i vrši
oblikovanje i
modifikaciju teksta
Preporuke za
izvođenje nastave
- Crtanje i
modifikacija
pravougaonika,
elipsi, poligona,
podešavanje
dimenzija, crtanje iz
centra, stavljanje
pravilnih poligona,
spirala i tabela...
Stiče preciznost,
sigurnost i upornost
Vježba:
- Crtati putanje raznih
debljina, praviti h
nevidljivim, crtati
Razvija odgovornost
linije, crtati
prema radu i radnom "slobodnom rukom"
prostoru
- Crtati početak,
završetak,
automatsko
zatvaranje otvorene
linije,rotiranje za
određeni ugao
- Crtati krive,
označavanjem
čvorova i
djelovanjem na njih
- Kreirati prelive
Razvija preciznost
- Razvija kreativnost
Vježba:
- Shape tool
Vježba:
- Rad sa tekstom,
vektorski zapis
fontova, unos teksta u
pasusima, izbor fonta,
njegove veličine,
njegovog stila,
poravnanje, uvlačenje
i ostale namjene,
prelom reda...
Rad sa čvorovima
- Opisuje i objašnjava - Kreira linije i radi sa - Razvija svijest o
Vježba:
rad sa čvorovima
čvorovima
važnosti Internet
- Rad sa čvorovima:
tehnolgije u prenosu brisanje, spajanje,
133
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
informacija i
komunikacije među
ljudima
Formativni ciljevi
učenik
- Razvija kreativnost
- Razvija sposobnost
za saradnju i timski
rad
Rad sa nožem i gumicom i slobodne transformacije
Preporuke za
izvođenje nastave
razdvajanje čvorova,
konvertovanje krive
u pravu liniju i
obrnuto,postavljanje
čvorova i “poluga”
- Rad sa tzv:
zaobljenim (mekim),
oštrim i simetričnim
čvorovima
- Crtati i mijenjati
smjer krive, širiti
krivu radi
zatvaranja,
automatski
zatvarati otvorene
selektovane krive
- Opisuje početak i
- Primjenjuje rezanje - Razvija odgovornost i Vježba:
kraj reza
linije nožem,
stiče radne navike
- Primjeniti rezanje i
- Objašnjava slobodne rezanje objekta po
Bezier-ova svojstva
transformacije
toj liniji, korišćenje
linije reza
noža slobodnom
- Primjeniti akcije
rukom uz korišćenje
gumice, brisanje u
Bezier-ovih svojstava
tačkama, brisanje po
pravim linijama...
Rad alatkama
- Opisuje i objašnjava - Primjenjuje alatke - Razvija svijest o
Vježba:
rad sa alatkama
za pretapanje,
potrebi preciznosti - Rad sa alatkama za:
distorziju,
pri radu
pretapanje, konture,
eksturziju...
distorzi-ju, ovojnicu,
efekat eksturzije,
sjenku i providnost
Podešavanje i rad sa menijem
- Objašnjava: Edit,
- Koristi i primjenjuje View, Layout, Tools naredbe iz menija
meni
- Objašnjava
- Analizira standardne
standardne i dodatne i dodatne opcije
opcije u CorelDraw
programa
Arrange meni
- Objašnjava meni
- Primjenjuje
Arrange
transformacije
-
134
Razvija sposobnost
za analitičko
mišljenje
Vježba:
- Podešavati menije
- Na primjerima
koristiti menije Edit,
View, Layout,
Tools...
Vježba:
Razvija svijest za
- Transformacija i
tehnološku disciplinu dupliciranje objekta
i tehničku kulturu
sa odgovarajućim
atributima, rotacija
objekta za
specificirani ugao i
izbor centra
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
rotacije, skaliranje i
omogućavanje lika u
ogledalu
- Aranžiranje objekata
poravnanje, spajanje
putanja,
razdvajanje,
grupisanje ili
razgrupisavanje...
Bitmaps meni
- Objašnjava 3D
Effects
- Crta i na konkretnim - Podstiče
primjerima
samopouzdanje i
primjenjuje 3D
kreativnost
Rorate, Cylinder,
Emboss, Page Curl,
Perspective, Sphere,
Blur, Camera, Color
Noise, Sharpen...
Vježba:
- Nacrtati 3D izgled
prostorije u stanu
Text meni
- Objašnjava rad sa
- Unosi tekst i vrši 2D i - Razvija svijest o
Vježba:
tekstom koji se
3D obradu
savremenim
- Izrada vizit karte,
obavlja u režimima - (skaliranje,
potrebama i novim
simbola, amblema,
Artistic Text i
pomjeranje,
tehnologijama
grba i sl.
Paragraph text
selektovanje i
proizvodnje uređaja
rotiranje...)
za prenos
informacija
135
PHOTOSHOP
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Uvod
- Objašnjava
instalaciju i
pokretanje
Photoshop-a
- Upoznaje i
objašnjava radno
okruženje
Photoshop-a
- Opisuje
prilagodjavanje i
podešavanje
Photoshop-a
korisniku
Rad sa selekcijama
- Objašnjava i navodi
vrste selekcija
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Usvaja način
- Razvija smisao za
instalacije i
timski rad i
pokretanje
toleranciju
Photoshop-a
- Prepoznaje i uočava
elemente radnog
- Razvija preciznost
okruženja
pri radu
Photoshop-a
- Pojašnjava
podešavanje i
prilagodjavanje
Photoshop-a
korisniku
- Razlikuje vrste
selekcija i načine
njihove upotrebe
- Opisuje i navodi
- Analizira osnovne
osnovne operacije sa operacije sa
selekcijama
selekcijama
Rad sa slikama
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Instalacija i
prilagodjavanje
Photoshop-a
korisniku
- Stiče orijentraciju u Vježba:
radnom okruženju
- Izbor pravougaone,
okrugle, laso, Magic
- Razvija kreativnost u Wand selekcije
radu
- Upoznaje i
- Razlikuje i
objašnjava postupke pojašnjava postupke
obrade slike
obrade slike
Vježba:
- Promjena veličine,
kontrasta i
osvjetljenja slike
Vježba:
- Promjena Levels,
Curve i Color slike
Crtanje i bojenje
- Objašnjava i opisuje - Pojašnjava i usvaja
postupak crtanja
postupak crtanja
osnovnih
osnovnih
geometrijskih oblika geometrijskih oblika
Vježba:
- Crtanje
pravougaonika,
kruga, mnogougla i
definisanih oblika
Rad sa stilovima
- Upoznaje se sa
načinom primjene
različitih stilova
- Usvaja i pojašnjava
načine primjene
različitih stilova
- Razvija svijest o
važnosti i potrebi
preciznosti pri radu
Vježba:
- Definisanje stilova
(Drop Shadow, Inner
Shadow, ...)
Bojenje površina
- Navodi i opisuje
vrste bojenja sa
prelivom
- Razlikuje i
- Podstiče kreativnost Vježba:
preproznaje vrste
- Bojanje sa prelivom –
bojenja sa prelivom
Gradient (Linear,
Radial, Angle,
Reflected i Diamond)
136
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Rad sa tekstom
- Objašnjava i opisuje
unošenje teksta
- Objašnjava i opisuje
postupak
formatiranja teksta
- Objašnjava i opisuje
primjenu stilova i
filtera na tekst
Rad sa slojevima
- Upoznaje se sa
pravljenjem novog
sloja
- Objašnjava pojmove:
vidljivost i
providnost sloja
- Objašnjava postupak
ravnanja i promjene
medjusobnog
položaja slojeva
- Objašnjava i opisuje
postupak stapanja
više slojeva u jedan
Rad sa filterima
učenik
- Usvaja postupak
unošenja teksta
- Pojašnjava postupak
formatiranja teksta
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Unošenje i
formatiranje teksta
Vježba:
- Izrada vizit karte
- Analizira primjenu
stilova filtera na
tekst
- Usvaja postupak
- Razvija sposobnost Vježba:
pravljenja novog
povezivanja teorije i - Pravljenje slojeva,
sloja
prakse
podešavanje
- Uočava razliku
vidljivosti,
izmedju pojmova:
providnosti i
vidljivost i
ravnanja sloja
providnost sloja
- Usvaja postupak
Vježba:
ravnanja i promjene
- Stapanje povezanih i
medjusobnog
vidljivih slojeva u
položaja slojeva
jedan
- Analizira postupak
stapanja više slojeva
u jedan
- Navodi i objašnjava - Razlikuje i
vrste filtera
prepoznaje vrste
filtera
Brisanje
- Navodi i objašnjava
alate za brisanje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
- Razvija
samopouzdanje
Vježba:
- Upotreba filtera po
izboru na fotografiju
- Razlikuje i analizira - Razlikuje nevažno od Vježba:
alate za brisanje
važnog
- Brisanje djelova slike
upotrebom Eraser
Tool, Background i
Magic Eraser
137
3 DS MAX
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod i kreiranje slika pomoću kompjuterske grafike
- Upoznaje istoriju i
- Razlikuje 3D i 2D
- Podstiče kreativnost
osnove 3D
aplikaciju
tehnologije i
objašnjava kako i
gdje se koristi
kompjuterska 3D
grafika
Orijentacija u 3ds max-u
- Objašnjava i nabraja - Shvata orjentaciju
- Razvija svijest o
koordinatne sisteme
geometrijskih oblika uticaju grafike na
koji se mogu koristiti u koordinatnim
razvoj i
u 3ds max-u
sistemima
socijalizaciju ličnosti
- Nabraja različite
- Razlikuje termine
tipove objekata
korišćene za objekte
korišćenih u 3ds
i površine: primitivi,
max-u
Bulovi objekti,
- Razvija kreativnost i
lofting, splajn,
kulturu tehničkog
NURBS,
izražavanja
modifikatore...
- Objašnjava:
- Analizira i priprema
skladištenje,
animaciju u 3ds maxtransformaciju,
u
obradu, sjenčenje
- Analizira tok i vezu
objekata...
podataka o objektu i
primjenjuje
transformaciju
Interfejs 3ds max-a
- Nabraja i objašnjava - Koristi komandne
- Razvija svijest o
komandne panele:
panele
važnosti Internet
Create, Modify,
tehnolgije u prenosu
Hierarchy, Motion,
informacija i
Display i Utilities
komunikacije među
- Objašnjava
- Kreira objekte i
ljudima
kreiranje,
modifikuje ih kroz
modifikovanje
rad u komandnim
objekata i
panelima
manipulaciju njima, - Razumije postupak
glavnu paletu sa
navigacije kroz
alatima, komande u
prikaze i sjenke
okviru menija
Modeliranje
- Upoznaje Mesh
modeliranje
- Upoznaje i nabraja
načine modeliranja
pomoću primitiva,
- Bira metod
- Razvija predstavu o
modeliranja
prostornoj
- Koristi modifikatore
orjentaciji
za modeliranje
138
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Pravljenje 2D i 3D
objekta (Potoshop,
corel Draw)
Vježba:
- Vršiti uvoz objekata
pomoću parametara
i animacija ključnih
frejmova u 3D grafici
Vježba:
- Korišćenje ključnih
komandi sa linije
menija i osnovnih
alata za animaciju,
kretanje kroz
objekat i
manipulacija njima u
prikazima
Vježba:
- Načini realizacije
modeliranja
objekata
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
modifikatora i
složenih objekata
- Objašnjava Bezier
splajnove,
modeliranje mreža
od Bezier splajnova,
spajanje geometrije
iz različitih fajlova,
modeliranje tipa
editable mesh
Modeliranje isječaka
- Upoznaje organsko modeliranje bazirano
na splajnovima
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Modelira složene
forme od
jednostavnih
Pravi modele
korišćenjem
različitih tehnika
modeliranja
- Objašnjava i navodi - Koristi 3ds max-ov
Bezier isječke, nove
Surface Tools za
osobine isječaka i
kreiranje patch
splajn kaveza,
modela
metode modeliranja
isječaka
- Objašnjava splajn
- Kreira složeni
kavez i Surface
organski mode
Tools, optimizaciju
low-poly modela
Primjena teksturnih mapa i materijala
- Upoznaje osnove
materijala i
mapiranja
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
- Stiče sposobnost
Vježba:
ocjenjivanja vlastitih - Modeliranje ljudske
potreba
glave korišćenjem
opcije Surface Tools
- Razumije strukturu - Stiče sposobnost
materijala i modele
opažanja,
boja, postupak
razlikovanja i
sjenčenja,
upoređivanja
materijale i mape
Vježba:
- Odmotavanje
koordinata
mapiranja za lowpoly karaktere
Napredni materijali
- Objašnjava efekat: dinamičke
karakteristike,
refleksije i refrakcije
putanje i zraka
Animacija
- Upoznaje vremenski raspored animacije
- Objašnjava MAX-ove alatke za animaciju,
Track View,
animiranje
transformacije,
parametarsku
animaciju, uvijanje
prostora...
Primjenjuje i
podešava napredne
materijale
- Stiče sigurnost i
upornost
Vježba:
- Mrtva priroda Scena sa lampom i
stolom
Koristi Max-ove
alatke za animaciju
Kreira jednostavne
animacije
transformacije
parametarske
animacije, animira
sa uvijanjem
prostora...
- Razvija smisao za
toleranciju i timski
rad
Vježba:
- Animacije sa
primjerima za
različite objekte
139
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Usavršavanje animatorskih vještina
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Objašnjava
- Bira i koristi
- Razvija odgovornosti Vježba:
kontrolere
detaljnije
- Izrada kratke
animacije, kreiranje mehanizme
animacije
i editovanje ključeva animacije
u prikazu Track
- Objašnjava
- Primjenjuje stečena
jednostavno
znanja na kratke
povezivanje
animacije
animacije
Hijerarhijska animacija karaktera
- Upoznaje naprednu i - Razlikuje vrste
- Stiče sposobnost
inverznu kinematiku
inverzne kinematike
uočavanja,
- Objašnjava nove IK - Razumije postupak
razlikovanja i
razriješivače,
koršćenja hijerarhije zaključivanja
skeletne animacije,
modifikatore
Renderovanje i efekti okruženja
- Objašnjava postavku - Razumije i koristi
prozora
max-ove alatke za
Environment,
renderovanje
atmosferske efekte,
max-ove alatke za
renderovanje...
Vježba:
- Kompletiranje
animcije
- Podstiče kreativnost Vježba:
- Simulacija različitih
atmosferskih efekata
(efekat požara,
magle...)
140
Razred: TREĆI
WEB DIZAJN
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Planiranje web sajta
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Navodi alate za
- Ocjenjuje i
- Razvija preciznost u
kreiranje web
primjenjuje alate za tehničkom
sajtova (Front Page, kreiranje web-a
oblikovanju i
Microsoft Publisher –
sposobnost
Web Publication,
kreativnog
Dreamweaver MX,
izražavanja
notepad itd.)
- Opisuje interfejs
- Primjenjuje
programa i navodi:
interfejs programa
menie, palete,
panoe,
prilagođavanje
elemenata ekrana i
pomoć
Organizovanje web sajta
- Objašnjava dizajn
- Analizira web i
- Razvija vizionarsku
web sajta:
upotrebu weba
kreativnost
tipografiju, boje,
raspored, strukturu
web sajta
- Razvija sposobnost
- Navodi pripremne
- Primjenjuje upotebu sagledavanja
postupke za izradu
šablona za web
potreba i realizacije
web sajta
sajtove i šablone za
zamisli
strane
- Opisuje uvoz
- Primjenjuje
direktorijuma,
postupke planiranja
datoteka i web
prilikom izrade web
sajtova u web sajt
sajta
Kreiranje web sajta
- Definiše osnove
- Poznaje osnove
- Stiče osjećaj o
HTML-a, php-a
HTML-a, php-a
razvoju i primjeni
- Objašnjava
- Primjenjuje
novih tehnologija u
dodavanje teksta
formatiranje teksta
cilju zadovoljenja
- Objašnjava
- Primjenjuje
individualnih i
hiperlinkove
hiperlinkove (e-mail) kolektvinih potreba
Dizajniranje i postavljanje web strane - osnove
- Upoznaje
- Primjenjuje
- Razvija sposobnost
hiperlinkove na
umetanje,
za analitičko
slikama i kreiranje
uređivanje i
mišljenje
vrućih tačaka
pozicioniranje slika
- Opisuje umetanje i - Primjenjuje
modifikaciju slika
upotrebu i umetanje
kao pozadine
clip art sličica
141
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Upotreba programa
za kreiranje web
sajta
Vježba:
- Kreiranje web strana.
Dodavanje
direktorijuma i
daoteka
Vježba:
- Formatiranje teksta i
povezivanje preko
hiperlinkova
Vježba:
- Ubacivanje slika
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Dizajniranje i postavljanje web strane - multimedije
- Opisuje crtanje i
- Primjenjuje crtanje
upotrebu
i upotrebu alata za
multimedije
crtanje
- Opisuje
- Primjenjuje
prilagođavanje i
dodavnje boje,
upotrebu
specijalnih efekata,
trodimenzionalnih
i konvertovanje 2-d i
oblika
3-d oblika
- Opisuje upotrebu
- Dodaje i podešava
zvuka i videa
zvuk i video
Dizajniranje i postavljanje web strane - tabele
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Dodavanje zvuka i
videa na web sajt
- Opisuje upotrebu
- Primjenjuje
- Razvija odgovornost Vježba:
tabela
kreiranje tabele
i stiče radne navike - Tabele i ćelije
- Objašnjava
- Primjenjuje
dodavanje,
dodavanje ivica,
formatiranje
boje, slika u
dimenzija tabele,
pozadini i korisničkih
rad sa ćelijama
stilova u tabele
Dizajniranje i postavljanje web strane - liste
- Opisuje kreiranje
lista
- Obajšnjava
nastavljanje
prekinute liste i
promjenu stavki u
njoj
- Uočava uređene i
- Razvija logičko
Vježba:
neuređene liste
mišljenje i
- Modifikacija liste
- Primjenjuje
sposobnost za
formatiranje,
pravilno rasuđivanje
promjene fonta i
i zaključivanje
boje teksta, stila,
označavanje
uređene i neuređene
liste
Dizajniranje i postavljanje web strane – modifikovanje web stranice
- Opisuje modifikaciju - Vrši modifikaciju
- Razvija kreativnost Vježba:
i postavljanje preko
web stranice
- Modifikacija i
mreže
publikovanje strana
- Objašnjava
publikovanje i
- Analizira izbor web
modifikaciju web
domaćina,
sajta
postavljanje sajta na
web server i uvoz
weba
Interaktivni sajtovi - forme
- Opisuje i objašnjava - Primjenjuje
- Razvija svjest o
Vježba:
upotrebu formi
kreiranje formi,
važnosti Internet
- Upotreba formi
polja za potvrdu,
tehnolgije u prenosu
dugmadi, padajućih
informacija i
listi...
komunikacije među
- Objašnjava ubotrebu - Primjenjuje
ljudima
objekata forme,
zapisivanje rezultata
vrijednosti forme i
u obliku datoteke,
142
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
zapisivanje rezultata
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
korišćenjem
elektronske pošte
Interaktivni sajtovi - animacije
- Opisuje animaciju
- Definiše efekat
- Razvija tehnološku
sajta
marquee
disciplinu
- Objašnjava
- Primjenjuje dhtml
animaciju elemenata effects, lebdeću
strane prelaz strane, dugmad i pravi
lebdeću dugmad
prelaz stranice
- Definiše efekat
- Primjenjuje
marquee
formatiranje teksta
koji se kreće po
hodizontali
Interaktivni sajtovi – komponente
Preporuke za
izvođenje nastave
Vježba:
- Primjena i
modifikacija
animacije
- Opisuje upotrebu
web komponenata
- Primjenjuje teme, - Razvija sposobnost Vježba:
banere za stranu,
sagledavanja
- Upotreba web
knjigu utisaka i web
potreba i realizacije dinamički efekat, web
za diskusiju
zamisli
search, brojač
- Opisuje upotrebu
- Primjenjuje web
pogodaka, radne
tema i šablona
template
listove i dijagrame,
- Primjenjuje
- Primjenjuje web
foto-galeriju, ubačeni
komponenata
komponente
sadržaj, linije
linkova, listu top 10
Interaktivni sajtovi – java script
- Navodi Plug-inove, - Uočava softver za
Vježba:
activex kontrole,
interaktivni rad na
- Ubacivanje PlugJava Apleti i Java
sajtu
inova, ActiveX
Script
kontrola, Java Apleti i
Java Script
Programski jezici za Web
- Upoznaje i opisuje
izradu atraktivnog
Web sajta
- Opisuje integraciju
Microsoft Officea u
sajt
- Primjenjuje HTML, - Razvija svijest o
php, java script ...
savremenim
- Primjenjuje
potrebama i novim
ubacivanje radnog
tehnologijama
lista Worda , Excela, proizvodnje uređaja
Adobe Acrobat (pdf) za prenos
informacija
Vježba:
- Primjena CSS stilova
Vježba:
- Osnovna strukura Web
strane
Vježba:
Pravljenje web sajta
sa svim usvojenim
formama
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- S. Bain; Corel DRAW 12; Kompjuter biblioteka; Čačak; 2005.
- T. Boardman; 3DS MAX 5; New Riders Publishing;
- R. Polevoi; 3D Studio MAX R3; The Coriolis Group;
- M. Imamović, D. Ćosić; Adobe Photoshop 7.0; Soho Graph; Beograd; 2002.
- C. Rose; Naučite Adobe Photoshop CS2 za 24 časa; Sams; 2005 god.
- T. A. Powell; Web Design; Osborne/McGraw-Hill; 2001.
- D. Elderbrock i D. Karlins; FrontPage 2002 Biblija; Hungry Minds Inc.; 2002.
143
- E. Castro; HTML za WWW; Peachpit Press;
- K. Jamsa, K. King i A. Anderson; HTML i Web dizajn kroz praktične primere;
Osborne/McGraw-Hill; 2002.
- M. Moncur; DHTML – naučite za 24 časa ; SAMS;
- K. Bartlett; CSS za 24 časa; SAMS;
- J. Jaworski;JavaScript i JScript - Detaljan izvornik; Sybex;
- K. Annwn Page; Macromedia Dreamweaver MX 2004: iz prve ruke; Macromedia Pr;
2004.
- B. Blake; Flash 5; Osborne/McGraw-Hill; 2001.
Za izvođenje nastave potreban je softver (2004.):
- CorelDRAW Graphic Suite (12) ili noviji
- Adobe Photoshop 7.0 ili noviji
- 3D Studio Max (5.0) ili noviji
- Microsoft Office 2003: Front Page i Microsoft Publisher ili noviji
- Macromedia Essentials MX 2004: Dreamweaver MX, Fireworks MX, Macromedia
Flash MX,... ili noviji
- Mix 1 ACDSee (6.0), WinZip (8.0), Nero (6.0), Visual Studio 6.0, Internet Explorer
(6.0), Firefox Mozilla,Opera, CuteFTP, HTML Assistant, HTML Writer, Mapedit,
Adobe Illustrator 10, Illustrator 7, Adobe Acrobat (5.5), ili noviji...
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računari sa odgovarajućim softverom, projektor, skener, štampač, projekciono
platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Vježbe (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.
144
10. Povezanost predmeta
Znanje
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Grafika
- Primjena računara u
elektrotehnici
- Linija, crtež, slika
- Animacija
- Primjena računara u
elektrotehnici
- Simulacija elektronskih kola i
korišćenje raznih softvera u
elektrotehnici
145
1.3.6. AUDIO I VIDEO TEHNIKA
1. Naziv predmeta: AUDIO I VIDEO TEHNIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa osnovnim pojmovima fizičke i fiziološke akustike;
- Sticanje znanje o osnovnim karakteristikama i funkcijama elektroakustičkih
pretvarača i uređaja za snimanje i reprodukciju zvuka;
- Sticanje sposobnosti projektovanja sistema ozvučavanja otvorenog i zatvorenog
prostora;
- Upoznavanje osnova analognog i digitalnog video signala;
- Sticanje osnovnih znanja o funkcionalnim cjelinama televizijskog centra
- Sticanje osnovnih znaja o funkcionisanju uređaji za snimanje, prijem i
prikazivanje televizijskih signala;
- Upoznavanje novih tendencija u razvoju televizijsjih sistema i video uređaja
- Pravilno korišćenje stručne literature;
- Upoznavanje sa tehničkim propisima i standardima;
146
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Fizička akustika
- Definiše pojmove i
- Razlikuje vrste
- Razvija sposobnost
opisuje
zvuka (prost,
posmatranja i
karakterisike
složen, šum)
zaključivanja
zvuka, zvučnog
talasa i zvučnog
polja
- Opisuje pojave pri
- Razlikuje pojave
prostiranju zvuka
prelamanja,
savijanja,
odbijanja, upijanja
zvuka
Fiziološka akustika
- Opisuje
- Ocjenjuje
- Razvija
karakteristike
razumljivost govora
interesovanje za
govora i muzike
i kvalitet muzike
nova znanja
- Opisuje rad organa - Shvata način na
čula sluha
koji čovjek osjeća
zvuk
Elektroakustički pretvarači
- Navodi osnovne
- Upoređuje razne
- Stiče tehničku
karaktristike i
vrste mikrofona
kulturu
objašnjava princip
- Vrši izbor
rada mikrofona
mikrofona za
određene namjene
- Navodi osnovne
- Upoređuje razne
karakteristike i
vrste zvučnika i
objašnjava princip
slušalica
rada zvučnika i
- Vrši izbor zvučnika
slušalica
za određene
namjene
Stereofonija
- Upoznaje princip
stereofonskog
prenosa
- Opisuje načine
stereofonskog
snimanja
- Uočava prednosti
stereofonije
- Skicira raspored
mikrofona i
zvučnika kod
stereofonskog
sistema
Snimanje i reprodukcija zvuka
- Objašnjava princip - Shvata princip rada
magnetnog
magnetofona
snimanja i
reprodukcije zvuka
- Objašnjava princip - Uviđa prednosti
digitalnog snimanja
digitalnog snimanja
147
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristiti audio
zapise govora i
muzike
- Pokazati razne
vrste mikrofona,
zvučnika i
slušalica
- Prikazati slajdove
i slike različitih
modela
mikrofona,
zvučnika i
slušalica
- Koristiti kataloge
proizvođača
audio opreme
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
- Prikazati slike i
slajdove primjera
stereofonskog
snimanja i
reprodukcije
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost za
pravilno
rasudjivanje i
zaključivanje
- Koristi
magnetofon
- Koristiti blok i
električne šeme
magnetofona
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
zvuka
zvuka
- Objašnjava princip - Analizira rad
rada uređaja za
uređaja za
digitalno snimanje i
digitalno snimanje i
reprodukciju
reprodukciju zvuka
zvuka(kompakt disk
reproduktor)
Audio pojačavači
- Navodi opšte
- Upoređuje audio
- Razvija sposobnost
karakteristike
pojačavače i
za prepoznavanje
audio pojačavača
određuje njihovu
problema i
primjenu
nalaženje rješenja
- Opisuje blok šemu
- Shvata ulogu
audio pojačavača
pojedih stepena
audio pojačavača
- Objašnjava rad
- Analizira
pojedinih stepena
elektronske šeme
audio pojačavača
pojenih stepena
audio pojačavača
(predpojačavača,
pojačavača
napona, izlaznog
stepena)
Ozvučavanje
- Opisuje akustičke
- Razlikuje akustičke - Razvija
pojave pri
pojava pri
odgovornost pri
ozvučavanju
ozvučavanju
odlučivanju
- Objašnjava načine
- Na primjerima
ozvučavanje
ozvučavanja
otvorenog i
otvorenog i
zatvorenog
zatvorenog
prostora
prostora vrši izbor i
skicira raspored
mikrofona i
zvučnika
- Objašnjava uređaj
- Pravilno povezuje
za ozvučavanje
elemente uređaja
za ozvučavanje
- Upoređuje različite
načine sprečavanja
nastajanja i uticaja
smetnji
Studijska tehnika
- Upoznaje tonski
- Shvata ulogu
- Razvija spremnost
studio
pojedinih
za timski rad
prostorija i uređaja
tonskog studija
- Opisuje tonski sto
- Zna ulogu
funkcionalnih
cjelina tonskog
stola
148
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristiti kompakt
disk reproduktor
- Koristiti blok i
električne šeme
kompakt disk
reproduktora
- Koristiti kataloge
i električne šeme
audio pojačavača
- Prikazati slajdove
i slike načina
ozvučavanja
različitih
otvorenih i
zatvorenih
prostora
- Pokazati razne
vrste kablova i
konektora za
povezivanje
elemenata
uređaja
- Posjetiti tonski
studio
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
Osnovi analognog video signala
- Upoznaje opšte
- Poznaje osnovne
pojmove o
principe
nastanku, opažanju
kolorimetrije
i specifikaciji boja
- Objašnjava
- Analizira talasni
pretvaranje slike u
oblik složenog
boji u električne
video signala PAL
signale
sistema
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija sposobnost
logičkog i
apstraktnog
razmišljanja
- Napomena:
PAL (Phase
Alternating Line)Evropski standard
emitovanja
televizijskog
signala
- Koristiti slike i
slajdove u boji za
objašnjenje
principa
kolometrije
Osnovi digitalnog video signala
- Opisuje formiranje - Crta i analizira
digitalizovanog
postupak
televizijskog
digitalizacije video
signala
signala
- Opisuje postupke
- Uviđa prednosti
digitalne obrade
digitalne obrade
televiziske slike
slike
Televizijski centar
- Upoznaje
- Razlikuje
televizijski centar
organizacione
cjeline
televizijskoig
centra
- Opisuje pojedina
- Poznaje sastav i
odjeljena i uređaje
funkcionisanje
televizijskog centra
organizacionih
cjelina i uređaja
televizijskog centra
(televizijski
studio,telekino,
magnetoskop,
glavna tehničke
kontrola,
sinhronizacioni
generator,
mikserska
matrica,video
režija, video
mikseta, tonska
režija, režija
dnevnog programa,
reportažna kola)
Prenosni linkovi
- Opisuje uređaje
- Razlikuje vrste
prenosnih linkova
predajnika,
149
- Stiče sposobnost
posmatranja,
analize i
zaključivanja
- Grafički
predstaviti
postupak
digitalizacije
- Razvija pozitivan
odnos prema
timskom radu
- Posjetiti
televizijski
centar
- Prikazati slajdove
i slike odjeljena i
uređaja
televizijskog
centra
- Razvija
interesovanje za
- Posjetiti
televizijski
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Interna televizija
- Opisuje sistem
interne televizije
(CCTV)
Elektronske kamere
- Opisuje proces
analize slike
- Nabraja vrste
analizatorskih
cijevi
- Opisuje
poluprovodničke
CCD senzore slike
- Opisuje parametre
senzora slike
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
nova znanja
Preporuke za
izvođenje nastave
- Shvata način
funkcionisanja
televizijskog
sistema za kontrolu
objekata
- Razlikuje načine
prenosa video
signala i komandnih
signala
- Razvija preciznost i
odgovornost
Napomena:
CCTV (Close Circuit
TV System)televizija
zatvorenog kruga
- Uočava prednost
analize sa
proredom
- Razlikuje cijevi na
principu
fotoelektronske
emisije i
fotoprovodnosti
- Razlikuje tipove
CCD senzora slike
- Razvija sposobnost
logičkog
razmišljanja i
povezivanja
usvojenih znanja
Napomena:
CCD (Charge
Coupled Device)
- Razvija analitičko
mišljenje
- Posjetiti
televizijski
centar
Formativni ciljevi
učenik
prijemnika i antena
za linkovski prenos
signala
- Upoređuje senzore
slike na osnovu
parametara
kvaliteta
- Objašnjava rad
- Razlikuje način
kamera za crnoformiranja
bijelu sliku i slike u
složenog video
boji
signala crno-bijele
slike i slike u boji
- Objašnjava rad CCD - Shvata način
telekina
reprodukcije filma
preko televizijskog
sistema
Magnetoskopi
- Objašnjava princip - Analizira rad
magnetnog
analognih
snimanja i
magnetoskopa
reprodukcije video
signala na
magnetoskopskoj
traci
- Objašnjava princip - Shvata princip rada
digitalnog snimanja
digitalnih
video signala na
magnetoskopa
magnetoskopskoj
traci
150
centar i
reportažna kola
- Posjetiti zgradu
koja ima internu
televiziju
- Prikazati slike i
slajdove
analizatorskih
cijevi, kamera,
telekina
- Posjetiti
televizijski
centar
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uređaji za prijem i prikazivanje televizijskih signala
- Opisuje rad
- Koristeći blok i
- Razvija osjećaj
televizijskog
električne šeme
važnosti tehničkog
prijemnika
uočava
obrazovanja
funkcionalne
cjeline
televizijskog
prijemnika
- Upoređuje
televizijske
prijemnike sa
katodnom cijevi i
pločastim ekranima
(na bazi tečnih
kristala i plazme)
- Opisuje sistem za
- Povezuje uređaje
prijem televizijskih
sistema za prijem
signala sa satelita
televiziskih signala
sa satelita
- Podešava položaj
parabolične antene
- Opisuje televizijski - Razlikuje vrste
projektor
projektora prema
principu rada i
primjeni
Primjena računara u televiziji
- Objašnjava obradu - Uviđa mogućnosti
- Razvija osjećaj
video signala
primjene računara
važnosti tehničkog
pomoću računara
u digitalnoj obradi
obrazovanja
video signala
- Razlikuje digitalne
formate slike i
teksta
- Objašnjava ulogu i
- Razlikuje video
funkcionisanje
kartice prema
video kartica
karakteristikama i
primjeni
- Objašnjava princip - Razlikuje vrste
digitalnog snimanja
video diska
video signala na
- Shvata princip rada
video disk
uređaja za
snimanje i
reprodukciju
signala sa video
diska
Nove tendencije u razvoju TV sistema
- Upoznaje
- Uviđa mogućnosti
- Razvija sposobnost
televiziju visoke
televizije visoke
za prepoznavanje
(HDTV) i povišene
definicije
problema i
(EDTV) definicije
nalaženje rješenja
- Opisuje sisteme
- Razlikuje
151
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristiti
televizijske
prijemnike
- Koristiti sistem za
prijem
televizijskih
signala sa satelita
(satelitski
prijemnik i
antenu)
- Koristiti video
projektor
- Koristiti računar i
softver za obradu
video signala
- Koristiti uređaj
za snimanje i
reprodukciju
video signala sa
video diska
Napomena:
HDTV (High
Definition
Television)
EDTV (Extended
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
kablovske
televizije
Formativni ciljevi
učenik
zajednički antenski
sistem i kablovski
distribucioni sistem
- Skicira razvodnu
mrežu zajedničkog
antenskog sistema
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
Definition
Television)
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- M.Filipović; Audio tehnika; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva; Beograd;
2002.
- H. Kurtović; Osnovi tehničke akustike; Naučna knjiga; Beograd, 1990.
- B. Guzina; Audio tehnika u radiju i televiziji; Svetlost teatar, Beograd; 2004
- F. Presetnik, S. Zdravković, M. Tomić, D. Martinović, A. Stojković; Video uređaji;
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva; Beograd; 1999.
- S. Zdravković; Video uređaji za TV, radio i video tehničara; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva; Beograd; 2005.
- M. Radojlović; Osnove televizijske tehnike; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva; Beograd; 2001.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Uređaji audio i video tehnike (mikrofoni, zvučnici, slušalice, magnetofon, CD
plejer, TV prijemnici, oprema za satelitski prijem);
- Računar sa odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;
152
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Elektroakustički pretvarači
- Snimanje i reprodukcija
zvuka
- Audio pojačavači
- Ozvučavanje
- Interna televizija
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnove elekrotehnike
- Elektromagnetna indukcija
- Osnove elekrotehnike
- Elektromagnetna indukcija
- Elektronika
- Elektronski pojačavači
- Praktična nastava
- Signalno sigurnosni sistemi
153
- Uređaji za ozvučavanje
- Sistemi video nadzora
1.3.7. OSNOVI ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST
1. Naziv predmeta: OSNOVI ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Shvatanje potrebe za električnom energijom, njenim značajem i ulogom za
razvoj društva;
- Upoznavanje vrsta elektrana i načina proizvodnje električne energije;
- Shvatanje potrebe za nekonvencionalnim metodama proizvodnje električne
energije;
- Upoznavanje problema prenosa velikih snaga;
- Usvajanje stručnih znanja o transformatorskim i razvodnim postrojenjima,
namjeni i sastavnim djelovima;
- Upoznavanje sa organizacijom elektroenergetskog sistema Crne Gore;
- Upoznavanje sa podjelom i vrstama električnih mreža;
- Upoznavanje i razumijevanje konstrukcijskih elemenata elektroenergetskih
vodova;
- Upoznavanje materijala, uređaja i tipova električnih instalacija kao i načina i
mjesta primjene;
- Sticanje osnovnih znanja o različitim vrstama motora i poznavanje njihovih
principa rada;
- Upoznavanje sa značajem elektroenergetske efikasnosti;
- Razumijevanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije;
- Upoznavanje sa opasnostima pri radu sa elektroenergetskim uređajima i
poznavanje propisa o sigurnosti na radu.
154
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREČI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvodni dio
- Upoznaje se sa
- Uočava povezanost - Razvija pozitivan
značajem i ulogom
energetike sa svim
odnos prema
energije za razvoj
granama privrede
zanimanju
društva
- Upoznaje se sa
- Uočava potrebu za
savremenim
planiranjem razvoja
energetskim
elektroprivrede
trendovima u
svijetu
Elektrane
- Opisuje
- Razlikuje
karakteristike
hidrološke od
- Razvija ekološku
hidroelektrana
energetskih
svijest
karakteristika
- Razvija pozitivan
hidroelektrana
odnos prema
- Objašnjava glavne
- Razlikuje vrste
timskom radu
djelove
brana
hidroelektrana
- Razumije ulogu
(sistem
zahvata, vodostana
akumulacije,
i ostalih elemenata
brana, zahvata,
dovod vode,
vodostan i
cjevovod)
- Navodi vrste
- Zna za koje padove
vodenih turbina
se koriste pojedine
turbine
- Objašnjava podjelu - Razumije razliku
hidroelektrana
između
akumulacionih i
protočnih
hidroelektrana kao
i razliku između
derivacionih i
pribranskih
- Upoznaje glavne
- Upoređuje
karakteristike
karakteristike HE
hidroelektrana u
Perućica, HE Piva
Crnoj Gori
- Opisuje uticaj
- Razumije uticaj
hidroelektrana na
hidroelektrana na
okolnu sredinu
okolnu sredinu
- Objašnjava podjelu - Analizira blok šemu
termoelektrana i
termoelektrane I
navodi glavne
na njoj pokazuje
djelove
osnovne djelove
termoelektrana
- Na primjeru TE
Pljevlja upoznaje
155
Preporuke za
izvođenje nastave
- Posjetiti
hidroelektranu ili
termoelektranu
- Prikazati slajdove
ili grafičke
prezentacije
principa rada
pojedinih elektrana
- Prikazati slajdove
ili grafičke
prezentacije
skladištenja otpada
kod
termoelektrana i
nuklearnih
elektrana
- Zadatak: potražiti
na internetu
informacije o
akcidentima kod
nuklearnih
elektrana
- Zadatak: podijeliti
učenike na grupe.
Zadati im
istraživanje o
alternativnim
izvorima energije.
Diskusija.
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
glavne
karakteristike TE
- Opisuje princip
- Objašnjava princip
rada nuklearne
rada nuklearne
elektrane
elektrane koristeći
blok šemu
- Opisuje uticaj
- Razumije posledice
termoelektrana na
zagađivanja
okolinu
vazduha i probleme
smještanja
nuklearnog otpada
- Nabraja
- Razlikuje načine
alternativne izvore
dobijanja
energije
električne energije
iz alternativnih
izvora
Elementi razvodnih postrojenja
- Upoznaje ulogu i
- Zna na osnovu čega
vrste sabirnica
se vrši
dimenzionisanje
sabirnica
- Objašnjava vrste
- Razlikuje vrste
potpornih i
izolatora na osnovu
provodnih izolatora
oznaka
- Opisuje ulogu i
- Razlikuje različite
nabraja vrste
vrste rastavljača
rastavljača
- Upoznaje ulogu
- Poznaje način
visokonaponskih
izbora
osigurača
visokonaponskih
osigurača
- Upoznaje ulogu i
- Opisuje načine
vrste
rada različitih vrsta
visokonaponskih
visokonaponskih
prekidača
prekidača
- Upoznaje ulogu i
- Razlikuje naponske
vrste mjernih
i strujne mjerne
transformatora
transformatore
Zaštite u razvodnim postrojenjima
- Upoznaje uticaj
- Razlikuje opasnosti
struje na čovjeka i
od strujnog udara i
postupak
mjere koje treba
ukazivanja prve
preduzeti prilikom
pomoći
prve pomoći
- Opisuje zaštitu od
- Poznaje zaštite od
atmosferskog
atmosferskog
pražnjenja
pražnjenja
- Opisuje pogonsko i - Shvata šta je napon
zaštitno
dodira i napon
uzemljenje na
koraka
visokom i niskom
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija analitičnost
i logično
razmišljanje
- Pozitivno ocjenjuje
važnost novih
znanja iz svoje
struke
- Razvija sposobnost
povezivanja
teorijskih znanja sa
praktičnim
primjerima
- Prikazati slajdove
elemenata
razvodnih
postrojenja i
kataloge
proizvođača
- Posjetiti
visokonaponsko
razvodno
postrojenje
- Razvija
odgovornost u radu
- Prikazati slajdove
sa mogućim
posledicama od
strujnog udara i
ukazati na važnost
poštovanja propisa
o zaštiti
- Razvija svijest o
poštovanju propisa
156
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
naponu
- Opisuje ulogu
zaštitnih relejnih
uređaja
- Upoznaje vrste i
način rada strujnih
releja
- Upoznaje vrste i
način rada
naponskih releja
Električne mreže
- Opisuje
elektroenergetske
nadzemne vodove
- Upoznaje
provodnike i
zaštitnu užad
- Opisuje stubove i
njihovu funkciju u
vodu
- Opisuje ulogu i
nabraja vrste
izolatora
- Objašnjava
konstrukciju
energetskih
kablova
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Poznaje osnovna
svojstva relejne
zaštite
- Crta i analizira
šeme djelovanja
strujnih releja
- Razlikuje
nadnaponske i
podnaponske releje
- Poznaje način
predstavljanja
elektroenergetskih
vodova u
planovima
- Uočava osnovne
elemente koji
sačinjavaju
nadzemni vod
- Razlikuje
materijale koji se
koriste za izradu
provodnika i
zaštitnih užadi
- Poznaje izbor
konstrukcije
stuba,raspored
provodnika na
stubu i temelje
stubova
- Razlikuje izolatore
za niski, srednji i
visoki napon
- Razlikuje
energetske kablove
prema naponu,vrsti
struje, broju žila,
materijalu
provodnika i vrsti
izolacije
Električne instalacije
- Navodi vrste
- Upoređuje vrste
materijala za
materijala za
izradu provodnika i
izradu provodnika
kablova
- Poznaje
- Razlikuje vrste
konstrukciju
izolovanih
energetski
provodnika prema
izolovanog
konstrukciji i
provodnika
namjeni
- Crtati šeme i
analizirati
najednostavnije i
najrasprostranjenije sisteme
za raspodjelu
električne energije
- Razvija analitičnost
i logično
razmišljanje
- Razvija pravilan
odnos prema
očuvanju
materijalnih
dobara
- Razvija svijest o
poštovanju propisa
157
- Upotrijebiti
eksponate najčešće
korišćenih vrsta
energetski
izolovanih
provodnika i
energetskih
kablova i omogućiti
učenicima da ih
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Upoznaje se sa
načinom
označavanja
energetski
izolovanih
provodnika
- Poznaje dozvoljeno
opterećenje
izolovanih
provodnika
- Objašnjava pojam
i ulogu
instalacionih
osigurača
- Nabraja
instalacione
prekidače
- Objašnjava ulogu
priključnih uređaja
- Objašnjava princip
rada sijalice sa
metalnim vlaknom
i fluorescentnih
cijevi
Formativni ciljevi
učenik
- Razlikuje
standardne
presjeke
provodnika i načine
označavanja po
propisima
- Upotrebljava
tabele za izbor
energetski
izolovanih
provodnika
- Prepoznaje
elemente
instalacionih
topljivih i
automatskih
osigurača
- Razlikuje topljive
od automatskih
osigurača
- Upoređuje načine
rada pojedinih
vrsta instalacionih
prekidača (prateći
tok struje na
šemama
instalacionih
prekidača)
- Razlikuje
nezaštićene i
priključne uređaje
sa zaštitnim
uzemljenjem
- Crta i analizira
šemu vezivanja
fluorescentne
cijevi
158
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
upoređuju
- Upotrijebiti
demonstracioni
pano sa prikazanim
vezivanjem
osigurača
- Upotrijebiti
demonstracioni
pano sa raznim
instalacionim
prekidačima
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Električne mašine
- Upoznaje svrhu
transformatora
- Upoznaje
materijale koji se
primjenjuju za
izradu
transformatora i
električnih mašina
- Objašnjava način
rada
transformatora
- Objašnjava
magnetno kolo
električne mašine
- Upoznaje vrste
induktora i njihovu
primjenu
- Objašnjava način
rada trofaznog
asihronog motora
- Definiše stepen
iskorišćenja snage
u asihronom
motoru
- Objašnjava način
rada jednofaznog
asihronog motora
- Objašnjava načine
puštanja u rad
asihronih motora
- Objašnjava načine
promjene brzine
asihronog motora
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
- Uočava značaj
elektromagnetne
indukcije za rad
transformatora
- Razumije proces
nastajanja
naizmjeničnog
magnetnog fluksa u
magnetnom kolu
transformatora
- Razumije
unutrašnju
strukturu transfor.
- Uočava da transfor.
radi sa visokim
stepenom
iskorišćenja
- Razlikuje ulogu
statora i rotora kod
obrtnih električnih
mašina
- Razlikuje induktore
sa istaknutim
polovima i pune
induktore
- Crta i analizira
mehaničku
karakteristiku
asihronog motora
- Izračunava stepen
iskorišćenja snage
asihronog motora i
crta dijagram
peobražja
- Shvata obrtni
momenat asihronog
motora
- Zna koje zahtjeve
treba zadovoljiti
pri puštanja
motora u rad
- Poznaje puštanje u
rad asihronog
motora pomoću
prebacača
zvijezda-trougao
- Izračunava brzinu
obrtanja rotora
asihronog motora i
Preporuke za
izvođenje nastave
- Korstiti slajdove,
slike različitih vrsta
transformatora za
prezentaciju
- Razvija osjećaj za
tehničku tačnost i
odgovornost pri
radu
- Organizovati
posjetu
transformatorskom
postrojenju
- Povezuje
predhodno stečeno
s novim znanjem
159
- Pokazivati
elemente
elektrišnih mašina
na predavanjima
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Objašnjava način
rada sinhrone
mašine i njenu
primjenu
-
- Objašnjava način
rada sinhronog
generatora
- Nabraja i
objašnjava način
rada i primjenu
sinhronih motora
- Objašnjava način
rada i primjenu
mašina
jednosmjerne
struje
- Pojašnjava osnovne
pojmove i pravila
namota indukta
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
-
učenik
analizira načine
mijenjanja brzine
Uočava da su
brzine rotora i
magnetnog fluksa
statora iste
Poznaje
konstrukciju
sinhrone mašine
Razlikuje
hidrogeneratore i
turbogeneratore
Zna koja su
svojstva sinhronih
motora
- Poznaje
konstrukciju
mašina
jednosmjerne
struje
- Izvodi izraz
indukovanog
napona u induktu
- Izvodi izraz
elektromagnetnog
momenta mašine
jednosmjerne
struje
- Objašnjava princip - Skicira
rada motora
principijelne šeme
jedosmjerne struje
motora
jednosmjerne
struje u zavisnosti
od načina
pobudjivanja
- Crta i analizira
karakteristike
brzine, momenta i
mehaničke
karakteristika
motora
jednosmjerne
struje
Električni aparati i uređaji u domaćinstvu
- Upoznaje termičke - Zna osnovne
uređaje: grejače,
principe rada i zna
pegle, električne
da čita električne
bojlere, termo-peći
šeme termičkih
i električne šporete
aparata i uređaja
koja se koriste u
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristiti elemente
asinhronih motora
za demonstraciju
tokom predavanja
- Pokazivati
elemente sinhronih
elektrišnih mašina
na predavanjima
- Pokazati primjere
upotrebe sinhronih
motora, npr. kod
programatora
kućnih uređaja
- Koristiti elemente
mašina
jednosmjerne
struje za
demonstraciju u
toku predavanja
- Razvija sposobnost
za timski rad
160
- Pripremiti modele
uređaja koji se
obrađuju a za
složenije uređaje
pripremiti panoe ili
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
domaćinstvima
- Shvata principe
rada rashladnih
uređaja
- Upoznaje rashladne
uređaje: frižidere,
zamrzivače i klimauređaje
- Razumije i
- Razlikuje ulogu
objašnjava rad
pojedinih djelova i
mašine za veš,
cijelih uređaja
mašine za sudove,
mašine za sušenje
veša
Energetska efikasnost
- Opisuje izvore
- Prema namjeni
svjetlosti sa
prostorije odabira
smanjenom
odgovarajuće
potrošnjom
štedne sijalice
električne energije - Poznaje osnovne
elemente potrebne
za regulaciju
osvjetljenja javnih
površina
- Objašnjava fizičke
- Vrši proračun
osnove rashladnih i
opterećenja
termičkih tehnika
uređaja za grijanje
i hlađenje po
aktuelnim
normama
- Nabraja i opisuje
- Planira i
komponente
dimenzioniše
rashladnih i
površine uređaja
termičkih
za grijanje i
postrojenja
hlađenje
- Opisuje solarno
- Analizira solarno
termička
termička
postrojenja
postrojenja sa
aspekta energetske
efikasnosti
- Objašnjava
- Procjenjuje
primjenu solarnih
potrebu za toplom
kolektora za
vodom i grijanjem
domaćinstvo
za jedno
domaćinstvo i
proračunava
potreban broj
solarnih kolektora
- Objašnjava
- Procjenjuje
primjenu
potrebnu snagu
fotonaponskih
potrošača i
panela
proračunava
površinu potrebnog
panela
Preporuke za
izvođenje nastave
prezentacije preko
računara.
- Pripremiti modele
uređaja koji se
mogu rasklopiti da
učenik može da
vidi
- Razvija analitičnost
i logično
razmišljanje
- Upoređivati
karakteristike
svjetlisnih izvora
koristeći kataloge
proizvođača
- Pronaći na
internetu
informacije o
energetski
pasivnim kućama
- Zadatak: Analizirati
stanje potrošnje
električne energije
u svojoj kući i
predložiti rješenja
za postizanje
energetske
efikasnosti
161
Informativni ciljevi i
Formativni ciljevi
sadržaji
učenik
učenik
- Objašnjava
- Određuje potrebne
primjenu
elemente za
vjetrogeneratora
korišćenje snage
za napajanje
vjetra (generator,
objekata
akumulator,
invertor..)
- Objašnjava
- Procjenjuje
primjenu
potrebnu snagu
kombinacije
potrošača i
fotonaponskog
proračunava snagu
panela i
vjetrogeneratora i
vjetrogeneratora
površinu
za napajanje
fotonaponskog
objekata
panela kao i
pripadajuće
elemente
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
5. Okvirni spisak udžbenika, literature i drugih izvora
- Prof. dr S.Škuletić; Osnovi elektroenergetike; Univerzitet Crne Gore Elektrotehnički fakultet; Podgorica, 2006.
- Prof. dr S.Škuletić; Elektrane; Univerzitet Crne Gore - Elektrotehnički fakultet;
Podgorica, 2006.
- M. Popović; Razvodna postrojenja i elektrane; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva; Beograd, 2000.
- D. Janković, A. Matić, M. Radivojević; Elementi elektroenergetskih postrojenja;
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva; Beograd, 1998.
- S. Branković; Električne mreže i dalekovodi za III razred; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva; Beograd, 2003.
- M. Justinijanović; Električne instalacije i osvetljenje za drugi razred; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd; 2002.
- V.V.Petrović, M.P.Pendić; Električne mašine; Beograd,1980.
- Dr. V. Brajović; Elektrotermički uređaji za treći razred; Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- M. Radosavljević; Rashladni uređaji za treći i četvrti razred elektrotehničke
škole; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva- Beograd 2001 god.
- J.Nikolić; Elektroenergetika za treći razred elektrotehničke škole; Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
162
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Elektrane
- Elementi razvodnih
postrojenja
- Zaštite u razvodnim
postrojenjima
- Podjela i vrste električnih
mreža
- Električne instalacije
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
- Osnove elektrotehnike
- Proizvodnja električne
energije
- Praktična nastava
- Vrste izolacionih materijala
- Praktična nastava
- Opasnost od strujnog udara
- Praktična nastava
- Poznaje materijale koji se
koriste za izradu vodova
- Određivanje presjeka
provodnika
- Načini montaže elemenata
električne instalacije
- Poznaje značaj
transformatora za prenos i
disribuciju električne
energije
- Poznaje značaj sinhronog
generatora za proizvodnju
električne energije
- Poznaje značaj mašina
jednosmjerne struje za rad
elektromotornog pogona
- Pretvaranje električne
energije u toplotnu
- Osnove elektrotehnike
- Praktična nastava
- Električne mašine
- Osnove elektrothnike
- Praktična nastava
- Električni aparati i uređaji
u domaćinstvu
- Osnove elektrotehnike
163
1.3.8. MEHATRONIKA
1. Naziv predmeta: MEHATRONIKA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
72
66
138
Ukupno
72
66
138
3. Opšti ciljevi nastave
- Upoznavanje sa značajem primjene mehatronike u industriji;
- Sticanje osnovnih znanja iz upravljanja;
- Usvajanje znanja iz pneumatike, hidraulike i elektrotehnike kao i mogućnosti
primjene pneumatskih, hidrauličkih i elektropneumatskih komponenti kod
izgradnje mehatroničkih sistem;
- Upoznavanje i razumijevanje pneumatskog, hidrauličkog i elektro-pneumatskog
upravljanja;
- Razvijanje sposobnosti razumijevanja i rešavanja konkretnih problemskih
zadataka iz mehatronike;
- Korišćenje upravljačkog i edukativnog softvera za simulaciju rada sistema;
- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci;
- Razvijanje osjećaja odgovornosti;
- Razvijanje radnih navika.
164
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: TREĆI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Predmet i primjena mehatronike
- Definiše pojam
- Shvata značaj
- Razvija sposobnost
mehatronike
mehatronike
analiziranja i
- Navodi primjenu
- Pronalazi primjere
logičkog
mehatronike
primjene
zaključivanja
pneumatskih,
hidrauličkih i
elektropneumatskih
sistema
- Upoznaje osnovne
- Shvata pojam
pojmove tehnike
tehnike upravljanja
upravljanja
- Navodi i objašnjava - Razlikuje i analizira
načine upravljanja
analogno,digitalno
i binarno
upravljanje
- Upoređuje
sinhrono, asinhrono
i logičko
upravljanje
- Analizira
upravljački lanac
- Razlikuje analogne,
diskretne,digitalne
i binarne signale
Grafički simboli i blok dijagrami
- Navodi mogućnosti - Shvata potrebu
- Razvija sposobnost
prikazivanja
prikazivanja
orijentacije u
kretanja radnih
kretanja radnih
prostoru
elemenata
elemenata
- Upoznaje elemente - Crta blok
blok dijagrama
dijagrame
mehatroničkih
sistema
- Objašnjava
- Crta i analizira
upravljački i druge
dijagrame: putdijagrame i
korak, put-vrijeme
funkcijski plan
i upravljački
dijagram
- Koristi funkcijski
plan kao sredstvo
sporazumijevanja
- Nabraja i ilustruje
- Poznaje simbole za
grafičke simbole
izradu funkcijskih
planova
Mehanika
- Navodi i objašnjava - Shvata pojam sile
- Razvija sposobnost
podjelu mehanike i - Razlikuje
analiziranja
165
Preporuke za
izvođenje nastave
- Prikazati slajdove
elemenata
mehatroničkih
sistema:
hidrauličke,
pneumatske i
elektropneumatske
- Crtanje dijagrama
put-korak i putvrijeme za
konkretan primjer
- Na konkretnim
primjerima
prikazivati
funkcijski plan
Na primjerima:
- Izračunati silu
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
pojam sile
- Objašnjava
moment sile, spreg
sila i moment
sprega
-
- Navodi i objašnjava
pojam, vrste i
značaj trenja
-
-
-
- Definiše i
objašnjava
pojmove: kretanje,
put, brzina,
ubrzanje, srednja
brzina, ugaono
ubrzanje
-
- Opisuje
pravolinijsko i
kružno kretanje
-
- Definiše i
objašnjava
pojmove: rada,
snage i energije
-
-
-
- Definiše stepen
korisnog djelovanja
Hidraulika
- Nabraja fizička
svojstva radne
tečnosti
hidrauličkih
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
izaključivanja
Formativni ciljevi
-
učenik
spoljašnje i
unutrašnje sile
Određuje moment
sile za tačku
Shvata pojam
sprega i određuje
moment sprega
Razumije pojam i
značaj trenja
Razlikuje trenje
klizanja i trenje
kotrljanja
Određuje intezitet,
pravac i smjer sile
trenja
Uočava značaj
podmazivanja na
smanjenje sile
trenja
Izračunava osnovne
veličine koje
opisuju kretanje na
osnovu zadanih
veličina
Izračunava srednju
brzinu kretanja
klipa
Uočava i analizira
pravolinijsko i
kružno kretanje
kod pneumatskih i
hidrauličkih
elemenata
Izračunava rad sile
pri kretanju na
osnovu zadatih
podataka
Izračunava i
analizira rad
cilindara
Određuje snagu
hidromotora na
osnovu zadanih
podataka
Određuje stepen
korisnosti
- Ovladava osnovnim
pojmovima
hidraulike kroz
analizu
Preporuke za
izvođenje nastave
pritiska koja
djeluje na čelo
klipa
- Izračunati obrtni
moment na vratilu
hidromotora
- Izračunti teorijsku i
stvarnu snagu
radnog cilindra
- Izračunavati
teorijsku i korisnu
snagu pumpe
- Izračunavati snagu
obrtnog
pneumatskog
motora
- Izračunavati stepen
korisnog dejstva u
mehatroničkom
sistemu
- Razvija logičko
mišljenje i
sposobnost za
pravilno
166
- Prikazati slajdove
elemenata
hidrauličkog
sistema
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sistema
- Objašnjava i na
primjerima
analizira pojmove:
pritisak, potisak,
protok, strujanje,
isticanje, stepen
korisnosti
- Navodi i
objašnjava podjelu
i princip rada
pojedinih pumpi
Formativni ciljevi
učenik
jednostavnih
primjera
- Pronalazi primjere
primjene hidraulike
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
zaključivanje
- Identifikuje
sastavne djelove
pumpi
- Razlikuje i analizira
princip rada
pojedinih vrsta
pumpi
- Navodi i objašnjava - Shvata princip rada
izvršne i
klipnih, pločastih i
upravljačke
razvodnika sa
elemente i to:
sjedištem
translatorni izvršni - Poznaje i
elementi, rotacioni
upoređuje načine
izvršni elementi,
aktiviranje
ventili, razvodnici,
razvodnika
zatvarači
- Analizira princip
rada nepovratnih,
pritisnih i
protočnih ventila
- Upoznaje i opisuje
- Shvata ulogu
vezivne elemente
prečistača-filtera
za: prečišćavanje
- Prepoznaje ulogu
radne tečnosti,
rezervoara i
smještaj, hlađenje
akumulatora
i grijanje
- Shvata i analizira
akumuliranje
rad hidromotora
hidrauličke
obrtnog kretanja
energije
- Bira i analizira rad
hidrauličkih radnih
cilindara
- Poznaje ulogu
vezivnih elemenata
- Pronalazi primjere
primjene
hidrauličkih motora
Hidrauličko upravljanje
- Definiše hidrauličko - Shvata osnovne
- Razvija sposobnost
upravljanje i
logičke funkcije i
analiziranja i
navodi primjene
poznaje načine
zaključivanja
upravljanja
kako se one
- Obrazlaže načine
realizuju
- Stiče navike
realizovanja
hidrauličkim
tačnosti i
logičkih funkcija
elementima
sistematičnosti u
167
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izrada šema
hidrauličnih
sistema pomoću
simbola za
konkretne primjere
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
hidrauličkim
elementima
Formativni ciljevi
učenik
- Crta i analizira
hidrauličke šeme
upravljanja za
konkretne primjere
- Ilustruje
- Pridržava se pravila
hidrauličke šeme i
pri projektovanju
navodi metode
hidrauličkih
rešavanja
sistema
- Razlikuje načine
ispitivanja
hidrauličkih
komponenti
- Upoznaje
- Crta i simulira
upravljački i
konkretne primjere
edukativni softver
šema hidrauličkog
FLUID SIM (Festo)
upravljanja,
koristeći softver
FLUID SIM
- Izrađuje
hidrauličke sisteme
na radnim
stolovima za
hidrauliku
- Obrazlaže postupke - Uočava značaj i
zaštite i održavanja
razlikuje postupke
hidrauličkih
zaštite i održavanja
sistema
hidrauličkih
sistema
168
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
radu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izrada šema i
simulacija rada
hidrauličkog
sistema u FLUID
SIM-u
- Realjzacija šema
na
demonstracionim
stolovima za
hidrauliku
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Pneumatika
- Navodi sastav i
karakteristike
vazduha
- Definiše osnovne
veličine stanja:
pritisak, zapremina,
Temperatura
- Obrazlaže osnovne
zakone za vazduh
- Nabraja promjene
stanja vazduha
- Upoznaje, razumije
i objašnjava osobine
i komponente
sistema za
dobijanje i razvod
komprimovanog
vazduha:
kompresori,
rezervoari,
pripremna grupa,
cjevovodi,
vezivni elementi
- Navodi i objašnjava
izvršne, upravljačke
i pomoćne
elemente:
translatorni izvršni
elementi, rotacioni
izvršni elementi,
razvodnici, ventili,
zatvarači,
prigušivači
Formativni ciljevi
učenik
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Pravi razliku između
- Razvija
atmosferskog
sposobnost
podpritiska i
analiziranja i
nadpritiska
zaključivanja
- Shvata i analizira
pritisak, temperaturu
i specifičnu
zapreminu
- Koristi jednačinu
stanja za
izračunavanje
veličina stanja na
osnovu zadanih
podataka
- Upoređuje i analizira
izobarske,izohorske,
izotermske,
adijabatske i
politropske promjene
stanja
- Analizira osobine
vlažnog vazduha
- Razlikuje pojedine
vrste kompresora
- Identifikuje sastavne
djelove kompresora
- Upoređuje princip
rada pojedinih vrsta
kompresora
- Upoređuje
apsorpcijski,
adsorpcijski i
termički postupak
hlađenja
- Shvata ulogu
pripremne grupe za
vazduh
- Razlikuje i upoređuje
klipne, pločaste i
razvodnike sa
sjedištem
- Upoređuje i shvata
način rada
nepovratnih,
pritisnih i protočnih
ventila
- Pronalazi primjere
169
Preporuke za
izvođenje nastave
- Odrediti veličine
stanja vazduha na
primjerima
- Prikazati na
slajdovima
elemente
pneumatskih
sistema
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
i drugi
Formativni ciljevi
učenik
primjene
pneumatskih motora
- Uočava razliku
između pneumatskih
motora obrtnog i
translatornog
kretanja
- Opisuje ulogu i način
spajanja cjevovoda
Pneumatsko upravljanje
- Definiše
- Razlikuje analogne,
pneumatsko
diskretne, binarne i
upravljanje
digitalne signale
- Navodi primjere
- Razlikuje i analizira
primjene
vođeno, programsko i
pneumatskog
upravljanje sa
upravljanja
samoodržanjem
- Navodi i objašnjava - Shvata osnovne
osnovne logičke
logičke funkcije i zna
funkcije i obrazlaže
kako se one realizuju
način realizovanja
pneumatskim
logičkih funkcija
elementima
pneumatskim
elementima
- Objašnjava
- Crta i analizira
pneumatske šeme
pneumatske šeme
upravljanja i navodi
upravljanja za
metode rešavanja
konkretne primjere
- Prepoznaje elemente
kojima se mogu
realizovati
vremenske i pritisne
funkcije
- Uočava pojavu
blokirajućeg signala
- Razlikuje
matematičke i
inženjerijske
(praktične) metode
rešavanja
blokirajućeg signala
- Rešava problem
blokirajućeg signala
funkcijskim,kaskadni
m i koračnim
metodama
- Objašnjava
- Crta i analizira
upravljački i
funkcijski krug za
edukativni softver
konkretne primjere
za simulaciju rada
- Koristeći FLUID SIM
pneumatskih
softver simulira
170
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Razvija
sposobnost
analiziranja i
zaključivanja
- Stiče navike
tačnosti i
sistematičnosti u
radu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Izrada šema
pneumatskih
sistema pomoću
simbola za
konkretne
primjere
- Izrada šema i
simulacija rada
pneumatskog
sistema u FLUID
SIM –u
- Realizacija šema
na
demonstracionim
stolovima za
pneumatiku
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
sistema (FLUID SIM)
Formativni ciljevi
učenik
konkretne primjere
pneumatskog
upravljanja
- Izrađuje pneumatske
sisteme na radnim
stolovima za
pneumatiku
- Shvata značaj zaštite
iodržavanjapneumats
kih sistema
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
- Obrazlaže postupke
zaštite i održavanja
pneumatskih
sistema
Osnovi elektro-pneumatike
- Definiše električne i - Razlikuje osnovne
- Razvija
elektro-pneumatske
izvršne elemente
odgovornost
izvršne elemente
upravljanja i poznaje
automatike
njihovu funkciju,
- Razvija smisao za
način rada i
zajedništvo
povezivanja u
šemama: tasteri,
krajnji prekidači,
beskontaktni davači
signala (magnetni,
kapacitivni i optoelektronski), releji,
vremenski releji,
sklopnici (kontaktori)
i dr.
- Definiše i upoznaje
- Poznaje i upoređuje
elektro-pneumatske
razne varijante
razvodnike - ventile
elektro-pneumatskih
razvodnika - ventila,
sa različitim brojem
ulaza - izlaza
- Definiše i upoznaje
- Shvata princip rada i
elektro-pneumatske
razlikuje tipove
pretvarače
elektro-pneumatskih
pretvarača: PE
pretvarač, elektropneumatski
pretvarač niskog
pritiska, elektropneumatski
pretvarač signala
(pritisna sklopka)
Mjere i propisi elektrozaštite u elektropneumatici
- Definiše osnovne
- Poznaje osnovne
- Razvija pozitivan
pojmove, metode i
pojmove, sredstva i
odnos prema
sredstva elektrometode elektro
zdravlju
zaštite
zaštite, zaštitni STOP
taster, zaštitna
- Razvija svijest o
glavna sklopka i dr.
potrebi zaštite na
171
Preporuke za
izvođenje nastave
- Povezivanje
osnovnih izvršnih
elemenata
upravljanja u
električnim
šemama
- Demonstracija
upravljanja radom
elektro-ventila u
osnovnim šemama
upravljanja
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
- Opisuje pomoćne
strujne krugove i
strujne krugove
blekade
- Upoznaje signalnodojavne uređaje
Formativni ciljevi
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
radu
učenik
- Poznaje i pomoćne
strujne krugove i
strujne krugove
blokade
- Razlikuje vrste
signalno-dojavnih
uređaja
Elektrotehnički grafički simboli i oznake u elektro-pneumatici
- Upoznaje elektro- Zna crtati elektro- Razvija urednost
pneumatske
pneumatske grafičke
grafičke i slovne
simbole i slovne
simbole i oznake
oznake
zaštite
- Koristi slovnobrojčane oznake
zaštite
Električne šeme i sklopovi elektro-pneumatike
- Upoznaje vrste
- Razlikuje vrste šema - Razvija logičko
šema u elektrou elektro-pneumatici
zaključivanje
pneumatici
i njihovu ulogu
- Upoznaje tabele
- Poznaje tabele
istinitosti (U-I
istinistosti i njihovu
signala)
primjenu na
- Razvija pozitivan
rješenjima osnovnih
stav prema novim
elektro-pneumatskih
saznanjima
šema
- Upoznaje osnovne
- Zna povezati osnovne
logičke elektrologičke elektropneumatske šeme
pneumatske šeme
- Razvija
(logičko I, ILI i NE)
(logičko I, ILI i NE)
snalažljivost
- Upoznaje osnovne
- Crta i analizira
šeme i sklopove u
osnovne šeme
elektro-pneumatici
upravljanja u
elektro-pneumatici,
upravljanje
jednorednim
cilindrom,
upravljanje
dvorednim cilindrom,
paralelna veza,
redna (serijska)
veza, spoj blokade i
spoj samodržanja,
upravljanje
jednosmjernim ili
dvosmjernim
cilindrom pomoću
spoja samodržanja,
indirektno dvostrano
upravljanje,
automatsko vraćanje
cilindra, oscilirajuće
172
Preporuke za
izvođenje nastave
- Koristiti primjere
šema
- Povezati elektropneumatske šeme
osnovnih logičkih
funkcija I, ILI, i
NE
- Povezati elektropneumatsku šemu
upravljanja
elektro-ventilom
5/2, sa
samodržanjem i
blokadom
- Povezati elektropneumatsku šemu
upravljanja
elektro-ventilom
5/2, sa
vremenskim
relejem i
samodržanjem
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
Formativni ciljevi
učenik
kretanje
dvosmjernog
cilindra, automatsko
vraćanje pomoću
graničnog prekidača
- Crta i analizira
osnovne šeme i
sklopove upravljanja
vremenskim relejima
- Upoznaje osnovne
šeme i sklopove
upravljanja
vremenskim
relejima
Izrada šema spajanja mehatroničkih sistema
- Upoznaje metode
- Poznaje postupke
izrade spojne šeme:
izrade finalne
sistemske metode i
elektro-pneumatske
- metoda pokušaja
šeme spajanja prema
(intuitivna zadatim uslovima
iskustvena metoda)
metodama:
- sistemskim
- pokušaja
(intuitivna,
iskustvena)
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Razvija odgovoran
odnos prema radu
- Izrada projekta
šeme spajanja
izabranom
metodom, prema
zadatim uslovima
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- S. Nikolić; Hidrauličke, pneumatske i električne komponente; Zavod za udžbenike
i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- P. Mitrović, Z. Radojević; Hidraulika i pneumatika; Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva; Beograd,2005.
- G. Nikolić; Pneumatika i hidraulika; Školska knjiga; Zagreb,2006.
- Festo Didactic; Elektropneumatika; Festo doo Zagreb, 1995.
- S. Đurić; Mehanika II; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva; Beograd,2004.
- M. Plavšić i drugi.; Mehanika I; Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2004.
- G. Nikolić; Upravljanje i regulacija; Školska knjiga; Zagreb,2003.
- G. Nikolić, Pneumatsko upravljanje, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb,1990.
- Festo Didactic; Pneumatsko upravljanje; 2007.
- Festo katalozi; Festo Didactic, 2008.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar sa multimedijalnom opremom, projektor, projekciono platno,
demonstracione table za hidrauliku, pneumatiku i elektro-pneumatiku, uzorci i
modeli hidrauličkih, pneumatskih i elektro-pneumatskih komponenti, šeme
pneumatskih, hidrauličkih i ekektro-pneumatskih sistema.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmena provjera znanja (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
173
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike;
- Diplomirani inženjer mašinstva.
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Grafički signali i blok
dijagrami
- Mehanika
-
Povazanost sa predmetom
Predmet
Znanja
- Praktična nastava
- Elektrotehnički grafički
simboli
- Blok dijagrami
- Praktična nastava
- Osnovni mašinski elementi
Hidraulika
Hidrauličko upravljanje
Pneumatika
Pneumatsko upravljanje
Osnovi elektro-pneumatike
Mjere i propisi
elektrozaštite u elektropneumatici
- Elektrotehnički grafički
simboli i oznake u elektropneumatici
- Električne šeme i sklopovi
elektro-pneumatike
- Praktična nastava
- Elementi automatike
- Izvršni elementi
automatskog upravljanja
- Praktična nastava
- Elektro zaštita
- Zaštitne mjere od visokog
napona dodira
- Elektrotehnički grafički
simboli
- Izrada šema spajanja
- Praktična nastava
- Praktična nastava
- Osnove elektrotehnike
- Praktična nastava
174
- Elementi električnih šema
- Crtanje i povezivanje
elemenata električnih šema
- Povezivanje elemenata
električnih šema
1.3.9. OSNOVE RAČUNARSKIH MREŽA
1. Naziv predmeta: OSNOVE RAČUNARSKIH MREŽA
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred
I
II
III
IV
Ukupno
Teorija
Vježbe
Praktična
nastava
66
66
Ukupno
66
66
3. Opšti ciljevi nastave
- Opisivanje računarskih mreža kao i pojedinih komponenata računarskih mreža,
- Upoznavanje terminologije računarskih mreža,
- Poznavanje osnovnih komponenata računarskih mreža i principa njihovog rada,
- Prepoznavanje strukture računarskih mreža,
- Poznavanje osnovnih zahtjeva i problema u rješavanju računarskih mreža,
- Poznavanje standarda i protokola u međusobnom povezivanju računara,
- Povezivanje teorijskih znanja sa praktičnim primjerima,
- Upoznavanje novih pravaca razvoja tehnologije računarskih mreža,
- Prepoznavanje značaja računarskih mreža u ostalim područjima rada,
- Upoznavanje principa i načina traženja informacija, izvora, proizvođača
komponenti računarskih mreža,
- Praćenje novih dostignuća u informatičkoj tehnologji.
175
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: ČETVRTI
Informativni ciljevi i
Socijalizacijski
Formativni ciljevi
sadržaji
ciljevi
učenik
učenik
učenik
Uvod u mreže za prenos podataka
- Definiše računarske - Shvata značaj
- Razvija sposobnost
mreže
računarskih mreža
logičkog
u prenosu
razmišljanja
informacija
- Nabraja vrste
- Razlikuje mreže
- Razvija sposobnost
mreža prema
prema složenosti
za saradnju
složenosti
- Skicira računarsku
mrežu
- Razlikuje mreže po
složenosti
- Definiše prostu i
- Skicira proste i
složenu
složene mreže
- Definiše značaj
- Shvata značaj
računarskih
računarskih
komunikacija
komunikacija
Klasifikacija računarskih mreža
- Definiše bitne
- Uočava bitne
- Stvara radne
elemente načina
karakteristike
navike
prenosa podataka
načina prenosa
- Razvija sposobnost
podataka
za saradnju
- Definiše smjer
- Razlikuje serijski i
- Razvija sposobnost
prenosa
paralelni prenos
opažanja
- Uočava
karakteristike
- Definiše serijski i
serijskog i
paralelni način
paralelnog prenosa
prenosa podataka
- Razlikuje sinhroni i
- Definiše sinhroni i
asinhroni prenos
asinhroni prenos
- Uočava "ram" i
njegove bitne
elemente
- Skicira "ram"
- Nabraja mreže
- Razlikuje mreže
prema tehnici
prema tehnici
prenosa
prenosa
- Skicira difuznu
mrežu
- Skicira komutiranu
mrežu
- Upoređuje difuznu
i komutiranu mrežu
- Definiše
- Upoređuje
komutaciju linija
komutaciju linija
(kanala), poruka i
(kanala), poruka i
paketa
paketa
- Nabraja mreže
- Razlikuje
prema vrsti usluga
konekcionu i
(konekcione i
beskonekcionu
176
Preporuke za
izvođenje nastave
- Nabrojati i
uporediti
konfiguracije i
elemente proste i
složene računarske
mreže
- Prema
pripremljenoj skici
mreže (LAN)
nabrojati njene
osobine i elemente
- Na primjerima
analizirati
komutaciju paketa
- Na primjerima
analizira ram
- Na primjerima
upoređuje vrste
komutacija
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
beskonekcione)
- Navodi podjelu
mreža prema
veličini
- Definiše bežičnu
mrežu
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
mrežu
- Razlikuje mreže
prema veličini
(lokalne, gradske i
globalne)
- Upoređuje mreže
prema
karaktersitikama
Komunikacioni uređaji
- Upoznaje uloge
komunikacionih
uređaja,
- Objašnjava
karakteristike i
princip rada
modema
- Objašnjava
principe
modulacione
tehnike,
kompresije
podataka i
korekcije greške
- Definiše:
multiplekser,
koncentrator,
most, preklopnik,
ruter, vratnice,
interfejs
- Nabraja medijume
za prenos podataka
- Objašnjava
korišćenje
upredene parice,
koaksijalnog kabla i
optičkog vlakna
-
Razlikuje
komunikacione
uređaje
Analizira standarde
u komunikaciji
između modema
Uočava prednosti i
mane modulacionih
tehnika
- Razvija
sistematičnost u
radu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Pokazati modemski
uređaj i
odgovarajuće
slajdove
- Razvija sposobnost
opažanja,
upoređivanja,
analize i
zaključivanja
Razlikuje tipove
multipleksera
Analizira interfejs
za povezivanje dva
sistema različitih
karakteristika
Uočava gdje se
koriste pojedini
fiksni prenosni
putevi
Uočava prednosti
optičkog vlakna
Razlikuje vrste
optičkih vlakana
Arhitektura računarskih mreža
- Definiše pojam
- Razlikuje osnovne
mrežne arhitekture
pojmove protokola:
- Objašnjava sastav
entitet, sistem,
mrežne arhitekture
protokol, PDU
(protokolska
jedinica podataka)
- Definiše troslojni
- Razlikuje elemente
model
i karakteristike
mrežnog protokola
- Definiše pojam
- Uočava funkcije
mrežnog protokola
protokola
- Nabraja i
- Razlikuje nivoe
177
- Nabrojaiti
elemente mrežnog
protokola
- Nabrojati elemente
OSI modela i
njihovu ulogu
- Na primjerima
objasniti
standardizaciju
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
objašnjava osobine
i elemente
mrežnog protokola
- Definiše OSI model
(Open System
Interconnection –
otvoreni sistem
međupovezivanja) i
nabraja nivoe
modela
- Objašnjava
standardizaciju u
oblasti
telekomunikacija
Formativni ciljevi
učenik
mrežne
komunikacije: nivo
mrežnog pristupa,
transportni nivo i
nivo aplikacije
- Skicira generalnu
mrežnu arhitekturu
- Skicira
komuniciranje u
mreži na bazi
protokola
- Razlikuje nivoe OSI
modela i njihove
funkcije
- Shvata značaj
standardizacije
mreža
- Ocjenjuje uticaj
organizacija za
standardizaciju
- Opisuje protokol
- Uočava značaj
sloja veze HDLC
postojanja
(High-level Data
protokola sloja
Link Control)
veze HDLC
- Definiše protokol
- Upoređuje OSI
sloja mreže "X.25"
referentni model i
protokol X.25
- Objašnjava "frame
- Uočava
relay" tehniku
karakteristike
prenosa ramova
prenosa frame
relay tehnikom
Lokalne računarske mreže
- Definiše i navodi
- Razlikuje osobine i
osobine i elemente
elemente LAN
lokalne mreže
mreža
- Razlikuje nivoe
organizacije LAN
mreže
- Nabraja medijume - Razlikuje
koji se koriste u
medijume koji se
lokalnim mrežama
koriste u LAN
mrežama
- Nabraja topologije - Razlikuje osnovne
mreža
topologije mrežne
arhitekture za LAN
mreže i skicira ih
- Objašnjava
- Razlikuje protokole
178
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Preporuke za
izvođenje nastave
- Nabrojati i opsiati
vrste i tipične
elemente LAN
Informativni ciljevi i
sadržaji
učenik
protokol za pristup
medijumu
- Objašnjava
povezivanje više
lokalnih mreža
Internet
- Definiše pojam
globalne mreže
- Definiše internet
usluge
- Objašnjava fizičko
povezivanje
računara
- Objašnjava
postupak
registracije
korisnika
- Definiše TCP/IP
protokol
(Transmission
Control Protocol /
Internet protocol)
- Definiše IP protokol
- Definiše
organizaciju i
adresiranje na
Internetu
- Objašnjava
programe za
pretraživanje
Socijalizacijski
ciljevi
učenik
Formativni ciljevi
učenik
za pristup
medijumu
- Skicira povezivanje
lokalnih mreža
- Određuje osnovne
komponente i
diskutuje
topologije
podmreža
- Razlikuje najčešće
korišćene Internet
usluge
- Razlikuje načine
povezivanja na
Internet
- Razlikuje slučajeve
registracije
korisnika na
Internet
- Skicira TCP/IP
okruženje
- Razvija osjećaj za
tehničku kulturu
Preporuke za
izvođenje nastave
- Navesti osobine i
elemente TCP/IP
protokola
- Objasniti i izdvojiti
elemente IP
adrese, na zadatim
primjerima
- Na primjerima
registruje korisnika
na Internet
- Na primjerima
analizira klase IP
adresa
- Uočava značaj IP
protokola u
međumrežnom
radu
- Razlikuje
simboličku i
numeričku adresu
- Analizira
karakteristike
programa za
pretraživanje
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora
- Z. Urošević; Računarske mreže za IV razred elektrotehničke škole, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.
- Prof. dr M. Pejanović-Đurišić, Računarske mreže i komunikacije, Viša
elektrotehnička škola Podgorica
- Računarske mreže, Prevod sa engleskog: Dr R.Janković
- dr Živko Tošić, Momčilo Ranđelović, Računari za III razred elektrotehničke škole –
obrazovni profil elektrotehničar računara, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2002.
- N.Klem; Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Podgorica, 2008.
179
- N. Klem; Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva ,
Beograd, 2002.
- N. Klem, N. Perin, N. Praščević; Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva , Beograd, 2002.
- Ž. Tošić, M. Ranđelović: Računari, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2002.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave
- Računar, mrežne komponente, projektor, projekciono platno.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika
- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno;
- Usmeno (najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu);
- Pismene vježbe;
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacinog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinom periodu;
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u
klasifikacinim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta
- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;
10. Povezanost predmeta
Znanja
- Računarski sistem
- Mrežne kartice
- Operativni sistem
- Magistrale
- Deponovanje i reciklaža
-
Povezanost sa drugim predmetima
Predmet
Znanja
Osnovi računarstva
- Princip rada, komponente
Praktična nastava
Osnovi računarstva
- Princip rada, instalacija,
Praktična nastava
podešavanje parametara
- Aplikacije operativnog
Operativni sistemi
sistema zaduženih za
Praktična nastava
mreže
Digitalna elektronika
- Vodovi
Osnovi računarstva
- Matična ploča
Praktična nastava
Ekologija i zaštita životne
- Zaštita životne sredine
sredine
- Lokalne računarske mreže
- Praktična nastava
- Računarske mreže
- Internet
- Praktična nastava
- Računarske mreže
180
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. ELEKTRONIKA
1. Naziv ispitnog kataloga: ELEKTRONIKA
2. Cilj ispita
Na ispitu se ocjenjuje:
- Poznavanje osnovnih pojmova iz elektronike;
- Poznavanje osnovnih zakonitosti u kolima jednosmjerne i naizmjenične struje;
- Pokazivanje osnovnih znanja iz elektrostatike i elektromagnetizma;
- Samostalno rješavanje prostih i složenih kola jednosmjerne i naizmjenične struje;
- Razumijevanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
Uvodni dio
- Objasniti strukturu atoma
- Navesti vrste elementarnih čestica
- Objasniti građu atoma
- Navesti vrste hemijskih veza
- Navesti agregatna stanja materije
- Objasniti strukturu tečnih kristala
Podjela materijala
- Navesti načine klasifikacije elektrotehničkih materijala
- Definisati energetski procjep
- Definisati pojam specifične električne otpornosti
- Definisati energetski procjep kod provodnika,poluprovodnika i dielektrika
- Navesti vrste energetskih procjepa
Provodnici
- Navesti vrste provodnika
- Objasniti provođenje struje kroz metale
- Definisati specifičnu električnu otpornost
- Definisati metale velike provodnosti
- Navesti osobine bakra i legura
- Definisati metale male električne provodnosti
- Navesti otporne materijale
- Objasniti vrste lemova
- Objasniti optičke kablove
Izolatori
- Objasniti opšte karakteristike dielektrika
- Opisati polarizaciju dielektrika
- Definisati dielektrične gubitke
- Definisati dielektričnu čvrstoću
- Navesti podjelu dielektrika
- Objasniti izolacione materijale
- Definisati kondenzatorske materijale i kondenzatore
- Objasniti specijalne dielektrične materijale
181
Poluprovodnici
- Objasniti princip provođenja struje u poluprovodnicima
- Navesti vrste poluprovodnika
- Objasniti primjesne poluprovodnike
- Navesti osobine poluprovodnika i mogućnost njihove primjene
Diode
- Objasniti obrazovanje PN spoja
- Definisati direktno i inverzno polarizovan PN spoj
- Nacrtati simbole dioda
- Objasniti dobijanje strujno-naponske karakteristike diode
- Navesti vrste proboja kod diode
- Objasniti rad diode u električnom kolu
Vrste dioda
- Navesti vrste dioda
- Objasniti usmjeračke i prekidačke diode
- Objasniti karakteristične vrijednosti za date diode
- Objasniti Zenerove diode
- Objasniti Varikap diodu
- Objasniti Šotkijeve diode
Primjena dioda
- Objasniti usmjerače
- Navesti vrste usmjerača
- Objasniti polutalasni usmjerač
- Objasniti punotalasni usmjerač
- Objasniti Grecov spoj
- Objasniti stabilizator napona
Bipolarni tranzistori
- Objasniti unutrašnju strukturu bipolarnog tranzistora
- Definisati osnovne komponente struja u tranzistoru
- Navesti načine vezivanja tranzistora u električnim kolima
- Objasniti statičke karakteristike tranzistora
- Navesti ograničenja u radu tranzistora
Unipolarni tranzistori
- Objasniti unutrašnju strukturu unipolarnog tranzistora FET-a
- Objasniti statičke karakteristike FET-a
- Opisati FET sa izolovanim gejtom MOSFET
Pojačavači sa bipolarnim tranzistorima
- Navesti opšte osobine pojačavača
- Objasniti izobličenja u radu pojačavača
- Objasniti dobijanje radne prave i radne tačke na modelu pojačavača sa
zajedničkim emitorom
- Nacrtati ekvivalentnu šemu tranzistora sa hibridnim parametrima
- Objasniti ponašanje tranzistora na visokim učestanostima
- Navesti uzroke nestabilnosti radne tačke
- Objasniti način rada:
- pojačavača sa zajedničkim emitorom
- pojačavača sa zajedničkim kolektorom
- pojačavača sa zajedničkom bazom
182
- Nacrtati frekvencijsku karakteristiku pojačavača
Pojačavači sa unipolarnim tranzistorima
- Objasniti jednosmjerni režim rada pojačavača sa FET-om
- Navesti parametre FET-a
- Objasniti rad pojačavača sa zajedničkim sorsom
Tranzistori kao prekidači
- Objasniti bipolarni tranzistor kao prekidač
- Objasniti MOSFET kao prekidač
- Objasniti konstrukciju i vrste tiristora
Složeni pojačavači
- Definisati višestepeni pojačavač
- Objasniti povratnu spregu
- Definisati negativnu povratnu spregu
- Navesti klase rada pojačavača
- Objasniti Darlingtonov spoj tranzistora
- Objasniti pojačavač sa komplementarnim parom tranzistora
- Objasniti pojačavač sa kvazikomplementarnim parom tranzistora
Operacioni pojačavači
- Definisati unutrašnju strukturu operacionih pojačavača
- Objasniti princip rada diferencijalnog pojačavača
- Objasniti realni diferencijalni pojačavač
- Objasniti idealni strujni izvor
- Objasniti strujno ogledalo
- Objasniti polarizaciju tranzistora i diferencijalnog pojačavača strujnim izvorima
- Definisati idealni operacioni pojačavač i njegove opšte osobine
Primjena operacionih pojačavača
- Navesti vrste operacionih pojačavača(OP)
- Objasniti kolo za sabiranje i oduzimanje napona sa operacionim pojačavačem
- Objasniti operacioni pojačavač sa automatskim podešavanjem nule
- Objasniti kolo za integraljenje
- Objasniti kolo za diferenciranje
- Navesti uticaj realnih parametara integrisanih OP na karakteristike realizovanih
kola
- Objasniti frekvencijsku karakteristiku pojačavača
- Objasniti kombinovanje integrisanih operacionih pojačavača sa tranzistorima
snage
- Objasniti zaštitu OP
- Objasniti stabilizator jednosmjernog napona
Ograničavači
- Definisati ograničavače
- Objasniti rad pasivnog ograničavača
- Objasniti rad aktivnog ograničavača
- Objasniti ograničavače sa dva nivoa
Naponski komparatori
- Opisati naponske komparatore
- Objasniti komparator koji upoređuje ulazni napon sa nulom
- Objasniti komparator koji upoređuje ulazni napon sa referentnim naponom
183
- Objasniti Šmitovo okidno kolo
Multivibratori
- Navesti vrste multivibratora
- Objasniti astabilni multivibrator sa CMOS kolima
- Objasniti astabilni multivibrator u TTL tehnici
- Objasniti monostabilni multivibrator realizovan pomoću CMOS kola
- Objasniti monostabilni multivibrator sa kolom 555.
Oscilatori
- Definisati pozitivnu povratnu spregu i Barkhauzenov uslov oscilovanja
- Objasniti princip rada jednostavnih RC oscilatora
- Objasniti oscilator sa induktivnom spregom
- Objasniti rad oscilatora sa kapacitivnom spregom
- Objasniti osnovni oblik oscilatora u tri tačke
A/D i D/A konvertori
- Definisati konverziju analognih u digitalne veličine i obrnuto
- Navesti i objasniti D/A konvertore
- Navesti vrste i objašnjava A/D konvertore
Šumovi u elektricnim kolima
- Definisati pojam šuma i navesti vrste šuma
- Opisati izvore šuma
4. Tip ispita
- Usmeno.
- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih
pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Na ispitu nijesu predviđena pomagala
6. Literatura i drugi izvori
- Literatura i drugi izvori dati su u katalogu znanja i godisnjem planu rada
nastavnika.
184
2.1.2. ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA
1. Naziv ispitnog kataloga: ELEKTRONSKA I SPECIJALNA MJERENJA
2. Ciljevi ispita
Na ispitu se ocjenjuje:
- Znanja o osnovnim elektronskom mjernim uređajima i njihovoj primjeni
- Znanja o osnovnim metodama mjerenja procesnih (neelektričnih) veličina
- Znanja o specijalnim mjernim uređajima i njihovoj primjeni
- Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja iz
mjerenja električnih i neelektričnih veličina
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na završnom ispitu
Uvod u elektronska mjerenja
1. Definisati osnovne pojmove iz mjerenja
2. Navesti različite metode mjerenja
3. Definisati greške pri mjerenju
4. Definisati jedinice prenosa
Oslabljivači
5. Objasniti člankasti oslabljivač i izračunati slabljenje
6. Objasniti ćelijski oslabljivač i izračunati slabljenje
7. Objasniti frekvencijski kompenzovani oslabljivač i izračunati slabljenje
8. Navesti primjenu oslabljivača
Osciloskop
9. Objasniti rad katodne cijevi
10. Opisati blok šemu osciloskopa
11. Objasniti crtanje slike na osciloskopu
12. Objasniti rad generatora vremenske baze
13. Opisati kolo za sinhronizaciju
14. Opisati vetrikalni i horizontalni pojačavač
15. Objasniti rad elektronskog preklopnika
16. Opisati frekvencijski kompenzovanu sondu
Elektronski generatori
17. Navesti vrste elektronskih generatora
18. Opisati rad RC generatora
19. Opisati rad generatora funkcija
20. Opisati rad AM signal generatora
21. Opisati rad FM signal generatora
22. Opisati rad voblera
Mjerači parametara i mjerači karakteristika signala
23. Objasniti rad Q-metra
24. Definisati faktor izobličenja
25. Objasniti rad k-metra
Digitalni instrumenti
26. Opisati digitalni frekvencmetar
27. Opisati digitalni multimetar
28. Objasniti A/D konverziju metodom dvojne integracije
29. Navesti pretvarače električnih veličina u niski jednosmjerni napon
185
30. Objasniti ispitivanje poluprovodnika pomoću digitalnog multimetra
Mjerni mikroračunari
31. Opisati blok-šemu mjernog mikroračunara
32. Opisati univerzalnu magistralu za razmjenu podataka
33. Objasniti rad sintetizatora učestanosti
34. Opisati mikroračunare za mjerenje R, L, C
35. Opisati rad osciloskopa sa digitalnim pamćenjem
36. Objasniti uređaje za automatska mjerenja
Mjerenje procesnih veličina
37. Definisati pojam i objasniti svrhu mjerenja procesnih veličina
38. Opisati mjerni sistem i elemente mjernog sistema
39. Definisati karakteristike mjernih uređaja
Mjerenje pritiska
40. Definisati pritisak i navesti metode mjerenja pritiska
41. Objasniti mjerenje pritiska manometrima
42. Objasniti rad i primjenu elastičnih pretvarača pritiska
43. Objasniti rad i primjenu elaktromehaničkih pretvarača pritiska
44. Objasniti postupke mjerenja vakuuma
Mjerenje protoka tečnosti i gasova
45. Definisati protok i navesti metode mjerenja protoka
46. Objasniti rad volumetrijskog protokometra
47. Objasniti princip diferencijalnog protokometra
48. Objasniti konstrukciju i rad magnetnog protokometra
49. Objasniti konstrukciju i rad turbinskog protokometra
Mjerenje nivoa
50. Definisati nivo i navesti metode mjerenja nivoa
51. Objasniti diskretne metode mjerenja nivoa
52. Opisati princip rada električnih mjerača protoka
53. Objasniti princip ultrazvučnog i radioaktivnog mjerača nivoa
54. Objasniti mjerenja nivoa čvrstog nasutog materijala
Mjerenje temperature
55. Definisati temperaturu i navesti metode mjerenja temperature
56. Opisati postupke mjerenje temperature dilatacionim termometrima
57. Objašnjava kontaktne metode mjerenja temperature
58. Opisati konstrukciju i karakteristike otpornih termometara
59. Opisati konstrukciju i karakteristike termoparova
60. Opisati beskontaktne metode mjerenja temperature
Mjerenje pH vrijednosti
61. Definisati pH vrijednost i navesti metode mjerenja PH vrijednosti
62. Opisati elektrometrijsku metodu mjerenja pH vrijednosti
Mjerenje gustine
63. Definisati gustinu i opisati metode mjerenja gustine
Mjerenja sastava materijala
64. Nabrajati metode mjerenja sastava materijala
65. Objasniti princip rada termokonduktometrijskog gasoanalizatora
186
Mjerenje vlažnosti
66. Definisati vlažnost i navesti metode mjerenja vlažnosti
67. Objasniti princip rada psihrometra sa termootporima u mjernom mostu
68. Objasniti princip rada rosišnog vlagometra
69. Objasniti princip rada vlagometra sa pretvaračem od litijum-hlorida
Mjerenje naprezanja, sile i momenta
70. Objasniti princip mjernih pretvarača sile
Mjerenje kretanja
71. Objasniti konstrukciju i princip rada električnih pretvarača pomaka
Specijalni mjerni uređaji
72. Opisati princip rada ultrazvučnih uređaja
73. Opisati princip rada radioaktivnih mjernih uređaja
74. Opisati princip rada optičkih mjernih uređaja
4. Tip ispita:
- Usmeno.
- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih
pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori
- Literatura i drugi izvori su dati u katalogu znanja i godišnjem planu nastavnika.
187
2.1.3. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE
1. Naziv ispitnog kataloga: AUTOMATSKO UPRAVLJANJE
2. Ciljevi ispita:
Na ispitu se ocjenjuje:
- Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja;
- Znanja o organizaciji i strukturi sistema automatskog upravljanja i regulacije;
- Znanja o elementima sistema automatskog upravljanja i regulacije;
- Znanja o upravljanju proizvodnim procesom primjenom računara;
- Znanja o programibilnim logičkim kontrolerima
- Znanja o numeričkom upravljanju
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
Uvod u sisteme automatskog upravljanja (SAU)
1. Objasniti značaj i ulogu automatizacije u razvoju društva
2. Definisati pojam sistema automatskog upravljanja (SAU) i automatske
regulacije (SAR)
Elementi SAU i SAR
3. Objasniti klasifikaciju sistema automatike prema karakteru unutrašnjih
dinamičkih procesa
4. Nacrtati blok- šemu sistema automatskog upravljanja i objasniti ulogu
funkcionalnih cjelina
5. Navesti i objasniti statičke karakteristike elemenata SAU
6. Navesti i objasniti dinamičke karakteristike elemenata SAU
Mjerni pretvarači
7. Opisati ulogu i izvršiti podjelu mjernih pretvarača
8. Definisati osnovne funkcije mjernih pretvarača (mjerno područje, mjerni opseg,
mjerni signal, statičke i dinamičke karakteristike)
9. Objasniti princip rada, podjelu, karakteristike i primjenu
- otpornih mjernih pretvarača
- induktivnih mjernih pretvarača
- kapacitivnih mjernih pretvarača
- piezoelektričnih mjernih pretvarača
- fotoelektričnih mjernih pretvarača
- tahometrijskih mjernih pretvarača
- frekventnih mjernih pretvarača
Detektori signala greške
10. Opisati ulogu i izvršiti podjelu detektora signala greške
11. Opisati princip rada strujnih i naponskih diskriminatora
12. Nacrtati i objasniti mosni detektor greške
13. Nacrtati i objasniti fazni detektor greške
Pojačavači u automatici
14. Definisati pojačavač i izvršiti podjelu pojačavača u automatici
15. Opisati konstrukciju, princip rada i primjenu
- magnetnih pojačavača
- elektromašinskih pojačavača
- pneumatskih pojačavača
- hidrauličnih pojačavača
188
Regulatori
16. Definisati regulator i izvršiti podjelu regulatora
17. Navesti podjelu i opisati rad diskontinualnih regulatora
18. Opisati rad impulsnih regulatora
19. Definisati djelovanje i nacrtati dijagrame regulatora:
- proporcionalnog (P)djelovanja
- integralnog (I) djelovanja
- diferencijalnog (D) djelovanja
- proporcionalno-integralnog (PI) djelovanja
- proporcionalno-integralno-diferencijalnog (PID) djelovanja
Izvršni organi
20. Objasniti ulogu i izvršiti podjelu izvršnih organa
21. Opisati princip rada i primjenu električnih pogonskih uređaja
- motor jednosmjerne struje,
- dvofazni asihhroni motor,
- trofazni motor,
- elektromagnet
22. Opisati princip rada i primjenu pneumatskih pogonskih uređaja
23. Opisati princip rada i primjenu hidrauličnih pogonskih uređaja
Komutacioni elementi
24. Opisati konstrukciju komutacionih elemenata (pogonski, izvršni i kontaktni slog)
25. Nabrojati vrste i opisati karakteristike prekidača
26. Objasniti rad elektromagnetnih releja
Uređaji za signalizaciju
27. Opisati konstrukciju i princip rada uređaja za signalizaciju procesnih veličina
(temperature, nivoa, protoka )
Analiza SAU i SAR
28. Nacrtati blok šemu, skicirati primjer i opisati karakteristike
- otvorenog sistema automatskog upravljanja
- otvorenog sistema automatskog upravljanja kompenzacijom
poremećaja
- sistema automatskog upravljanja sa povratnom spregom
29. Nacrtati blok šemu, skicirati primjer i opisati karakteristike sistema
- regulacije kompenzacijom poremećaja
- regulacije po otklonu
- kombinovane regulacije
30. Nacrtati blok šemu, skicirati primjer i opisati karakteristike složenih postupaka
regulacije
- predregulacija
- kaskadna
31. Opisati centralizovanu organizaciju upravljanja
32. Opisati hijerarhijsku organizaciju upravljanja
33. Navesti vrste i opisati strukturu industrijskog robota
34. Opisati strukturi i kretanje manipulatora
35. Opisati način programiranja industrijskih robota
Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara
36. Nacrtati i analizirati funkcionalnu blok šemu računarskog sistema
37. Nacrtati i analizirati funkcionalnu blok šemu centralne procesorske jedinice
38. Opisati osnovne karakteristike procesnih računara
189
39. Objasniti princip rada sprežnih kola procesnih računara
- A/D i D/A pretvarača
- multipleksera i demultipleksera
40. Opisati ulogu računara u petlji SAR/SAU
41. Opisati informacione funkcije računara u upravljanju procesom
Programibilni logički kontroler
42. Opisati strukturu programibilnog logičkog kontrolera (PLC)
43. Opisati način rada programibilnog logičkog kontrolera (PLC)
44. Objasniti sekvencijalno upravljanje pomoću PLC-a
Numeričko upravljanje
45. Navesti i objasniti osnovne principe numeričkog upravljanja
46. Opisati mjerni sistem za praćenje kretanja mašina
47. Opisati rad numerički upravljane (NC) mašine
48. Opisati računarsko numeričko upravljanje (CNC) mašine
49. Opisati direktno numeričko upravljanje (DNC) mašine
4. Tip ispita:
- Usmeno.
- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih
pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Katalozi, tabele, principijelne šeme rada pojedinih uređaja
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i
godišnjem planu rada nastavnika
190
2.2. ISPITNI KATALOG ZA STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG
ISPITA – STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:
- Poznavanje gradiva, principa i zakonitosti, vezanih za zadatu temu
- Stručno i kvalifikovano prezentiranje obrađene teme
- Povezanost stručno-teorijskih i praktičnih znanja,
- Stepen osposobljenosti za rješavanje praktičnih zadataka,
- Odgovarajući pristup i izbor postupaka kod obavljanja zadataka,
- Pravilnu upotrebu stručne terminologije,
- Samostalnost u odabiru i upotrebi mjernih instrumenata i uređaja,
- Stepen osposobljenosti za izradu i primjenu elektronskih kola,
- Racionalnu upotrebu energije, materijala i vremena,
- Poštovanje propisa iz područja zaštite na radu i zaštite životne sredine,
- Odgovornost za kvalitet vlastitog rada
3. Spisak tema/zadataka
POLUPROVODNIČKE DIODE
- Princip rada, vrste i primjena poluprovodničkih dioda
- Praktični dio: Usmjerač sa jednom, dvije i četiri diode
BIPOLARNI TRANZISTORI
- Princip rada, vrste i primjena bipolarnih tranzistora
- Praktični dio: Snimanje karakteristika bipolarnog tranzistora; Stabilisani
ispravljač za napone od 0 do 15V, sa bipolarnim tranzistorima; Light show sa
bipolarnim tranzistorima
UNIPOLARNI TRANZISTORI
- Princip rada, vrste i primjena unipolarnih tranzistora
- Praktični dio: Snimanje karakteristika unipolarnih tranzistora
POJAČAVAČ SA ZAJEDNIČKIM EMITEROM
- Princip rada i osobine pojačavača
- Stabilizacija radne tačke pojačavača
- Praktični dio: Pojačavač sa zajedničkim emiterom
POJAČAVAČ SA ZAJEDNIČKIM KOLEKTOROM
- Princip rada i osobine pojačavača
- Stabilizacija radne tačke pojačavača
- Praktični dio: Pojačavač sa zajedničkim kolektorom
POJAČAVAČ SA ZAJEDNIČKOM BAZOM
- Princip rada i osobine pojačavača
- Stabilizacija radne tačke pojačavača
- Praktični dio: Pojačavača sa zajedničkom bazom
POJAČAVAČ SA UNIPOLARNIM TRANZISTOROM
- Jednosmjerni režim rada
191
- Naizmjenični režim rada
- Praktični dio: Pojačavač sa zajedničkim sorsom
TRANZISTOR KAO PREKIDAČ
- Bipolarni tranzistor kao prekidač
- MOS FET kao prekidač
- Praktični dio: Demonstracija rada tranzistora kao prekidača
TRIODNI TIRISTOR
- Princip rada i karakteristike triodnog tiristora
- Praktični dio: Snimanje karakteristika tiristora; Light show sa tiristorima;
Plivajuće svijetlo sa tiristorima
TRIAK I DIAK
- Princip rada i karakteristike triaka i diaka
- Praktični dio: Fazna regulacija sa diakom i triakom; Regulator jačine osvjetljenja
sa trijakom
FOTOELEMENTI
- Fotodiode, fototranzistori, fotootpornici
- Praktični dio: Svjetlosni relej; Automat za uključivanje / isključivanje svijetla sa
foto-otpornikom i bipolarnim tranzistorima; Automatski brojač sa foto-diodom i
bipolarnim tranzistorima
SLOŽENI POJAČIVAČI
- Pojam negativne povratne sprege, vrste složenih pojačivača, klase rada
pojačivača
- Praktični dio: NF pojačavač sa komplementarnim parom tranzistora
OPERACIONI POJAČAVAČ
- Unutrašnja struktura operacionog pojačavača(OP)
- Idealni i realni operacioni pojačavač
- Praktični dio: Kola za sabiranje, oduzimanje, integraljenje, diferenciranje;
Stabilisani ispravljač 0 - 30V sa operacionim pojačavačem; Stabilisani izvor
konstantnog napona 5 V sa operacionim pojačavačem; Stabilisani izvor konstantne
struje sa operacionim pojačavačem
OGANIČAVAČI
- Funkcije i princip rada ograničavača
- Pasivni i aktivni ograničavači
- Praktični dio: Ograničavač sa dva nivoa
NAPONSKI KOMPARATORI
- Funkcionisanje komparatora, upoređivanje ulaznog napona sa nulom i sa
referentnim naponom
- Rad Šmitovog okidnog kola
- Praktični dio: Šmitovo okidno kolo; VF impulsni generator sa operacionim
pojačavačem i Šmitovim okidnim kolom
MONOSTABILNI MULTIVIBRATOR
- Princip rada monostabilnog multivibratora
- Praktični dio: Monostabilni multivibrator sa bipolarnim tranzistorima;
Monostabilni multivibrator sa integrisanim tajmerom
192
ASTABILNI MULTIVIBRATOR
- Princip rada astabilnog multivibratora
- Praktični dio: Astabilni multivibrator sa bipolarnim tranzistorima; Astabilni
multivibrator sa podešavanjem učestanosti, sa operacionim pojačavačima;
Astabilni multivibrator sa integrisanim tajmerom
RC OSCILATOR
- Pozitivna povratna sprega i uslovi oscilovanja
- Princip rada RC oscilatora
- Praktični dio: RC oscilator sa Vinovim mostom; RC oscilator sa faznim
pomjerajem; Ton generator sa operacionim pojačavačem
OSCILATOR SA INDUKTIVNOM SPREGOM
- Pozitivna povratna sprega i uslovi oscilovanja
- Princip rada oscilatora sa induktivnom spregom
- Praktični dio: Majsnerov oscilator sa fetom ; Majsnerov oscilator sa bipolarnim
tranzistorom
D/A KONVERTOR
- Konverzija digitalnIH u analogne veličine
- Princip rada konvertora D/A
- Praktični dio: Demonstracija rada D/A konvertora
A/D KONVERTOR
- Konverzija analognih u digitalne veličine
- Princip rada konvertora A/D
- Praktični dio: Demonstracija rada A/D konvertora
SIEMENS LOGO
- Program i uređaj Siemens LOGO, za simulaciju električnih šema
- Praktična demonstracija rada zadate električne šeme na uređaju Siemens LOGO
OTPORNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike otpornih mjernih pretvarača
- Praktični dio: Primjena otpornih mjernih pretvarača - mjerenje sile
tenzometrijskim pretvaračima; mjerenje pomaka potenciometrima
KAPACITIVNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike kapacitivnih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena kapacitivnih mjernih pretvarača - mjerenje nivoa tečnosti
kapacitivnim pretvaračima
INDUKTIVNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike induktivnih mjernih pretvarača
- Praktični dio: Primjena induktivnih mjernih pretvarača - mjerenje pomjeraja
induktivnim pretvaračima
PIEZOELEKTRIČNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike piezoelektričnih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena piezoelektričnih mjernih pretvarača - mjerenje pritiska
piezoelektričnim pretvaračima
193
FOTOELEKTRIČNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike fotoelektričnih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena fotoelektričnih mjernih pretvarača - mjerenje pomaka
fotoelektričnim pretvaračima
TAHOMETRIJSKI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike tahometrijskih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena tahometrijskih mjernih pretvarača - mjerenje brzine
tahometrima
FREKVENTNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike frekventnih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena frekventnih mjernih pretvarača - mjerenje brzine
frekventnim pretvaračima
ULTRAZVUČNI MJERNI PRETVARAČI
- Princip rada, konstrukcija, podjela i karakteristike ultrazvučnih mjernih
pretvarača
- Praktični dio: Primjena ultrazvučnih mjernih pretvarača- mjerenje nivoa
ultrazvučnim pretvaračima
SENZORI PROVALE
- Konstrukcija i princip rada senzora provale
- Karakteristike senzora provale
- Praktični dio: Izbor i postavljanje senzora provale u štićenom prostoru
SISTEM PROTIVPROVALNE ZAŠTITE
- Pojam i značaj sistema protivprovalne zaštite
- Sastavni djelovi sistema protivprovalne zaštite
- Praktični dio: Povezivanje i demonstracija funkcionisanja sistema protivprovalne
zaštite
SISTEM VIDEO NADZORA
- Pojam i značaj sistema video-nadzora
- Sastavni djelovi sistema video nadzora
- Praktični dio: Povezivanje i demonstracija funkcionisanja sistema video-nadzora
IZBOR I POSTAVLJANJE DETEKTORA POŽARA
- Vrste detektora požara
- Izbor detektora požara
- Praktični dio: Postavljanje i povezivanje detektora požara u štićenom prostoru
ADRESABILNI SISTEM DETEKCIJE I DOJAVE POŽARA
- Sastavni djelovi adresabilnog sistema
- Način funkcionisanja adresabilnog sistema
- Praktični dio: Povezivanje i demonstracija funkcionisanja adresabilnog sistema
dojave požara
KONVENCIONALNI SISTEM DETEKCIJE I DOJAVE POŽARA
- Sastavni djelovi konvencionalnog sistema
- Način funkcionisanja konvencionalnog sistema
194
- Praktični dio: Povezivanje i demonstracija funkcionisanja konvencionalnog
sistema dojave požara
INTERFONSKI SISTEM
- Sastavni djelovi interfonskog (audio i video) sistema
- Način funkcionisanja interfonskog (audio i video) sistema
Praktični dio: Povezivanje i demonstracija funkcionisanja interfonskog sistema
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada
- Kandidat za stručni rad priprema teorijsko objašnjenje zadate teme u vidu
pismenog rada ili praktičan zadatak sa odgovarajućom tehničko – tehnološkom
dokumentacijom;
- Odbrana teorijskog objašnjenja zadate teme u vidu pismenog rada obuhvata
prezentaciju, a praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada;
- Kandidat izrađuje stručni rad po planu koji je uskladio sa mentorom;
- Teme, odnosno zadatke za stručni rad predlažu nastavnici/aktivi stručno –
teorijskih predmeta i praktične nastave;
- Kandidat u završnoj godini školovanja bira temu odnosno zadatak i obrađuje ga
individualno;
- Ispitni odbor pismeno izdaje teme odnosno zadatke sa nazivom, datumom
izvlačenja i odbrane, mjestom izvođenja ispita, podacima o imenovanju
nastavnika (mentora), o eventualnim potrebnim prethodnim radnjama i drugim
obavezama i uslovima.
5. Dozvoljena pomagala
- Alati, mjerni instrumenti i oprema, elektronski sklopovi (usmjerači, pojačavači,
ograničavači, multivibratori, oscilatori itd.), mjerni pretvarači, uređaji sistema
protivprovalne i protivpožarne zaštite, uređaji sistema video nadzora, uređaji
audio i video interfonskog sistema;
- Računar sa odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno, Siemens
Logo.
6. Literatura i drugi izvori
- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu
rada nastavnika.
195
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKA
Redni
Obavezni načini provjeravanja znanja
Nastavni predmet
broj
učenika
- Usmeni odgovori,
- Pismeni zadaci,
1.
Osnove elektrotehnike
- Rad na vježbama,
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
2.
Elektronika
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
3.
Primjena računara u elektrotehnici
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
4.
Digitalna elektronika
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
5.
Osnove telekomunikacija
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
6.
Energetska elektronika
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
7.
Elektronska i specijalna mjerenja
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama (u III razredu).
- Usmeni odgovori,
8.
Automatsko upravljanje
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
9.
Visokofrekventna elektronika
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
10. Signalno - sigurnosni sistemi
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
11. Preduzetništvo
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
12. Praktična nastava
- Praktičan rad.
IZBORNA NASTAVA
- Usmeni odgovori,
1. Engleski (jezik struke)
- Pismeni zadaci,
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
2. Ekologija i zaštita životne sredine
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
3. Osnovi računarskog softvera
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
4. Poslovna komunikacija
- Pismene vježbe.
- Usmeni odgovori,
5. Računarska grafika i Internet tehnolgije
- Pismene vježbe,
- Rad na vježbama.
- Usmeni odgovori,
6. Audio i video tehnika
- Pismene vježbe.
Osnovi energetike i energetska
- Usmeni odgovori,
7.
efikasnost
- Pismene vježbe.
8. Mehatronika
- Usmeni odgovori,
196
Redni
broj
9.
Obavezni načini provjeravanja znanja
učenika
- Pismene vježbe.
Nastavni predmet
- Usmeni odgovori
- Pismene vježbe.
Osnove računarskih mreža
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA
- U sljedeći razred napreduju učenici koji su na kraju školske godine pozitivno
ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda i ako su obavili profesionalnu praksu,
kako je predviđeno nastavnim planom.
- Stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program
Elektrotehničar elektronike završava se nakon položenog stručnog ispita koji se
sastoji iz:
- Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti
- Pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika
- Usmenog ispita iz jednog stručno-teorijskog predmeta (po izboru učenika) i to:
elektronika, elektronska i specijalna mjerenja i automatsko upravljanje;
- Stručnog rada.
5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA
- U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, škola je
obavezna da na osnovu važećeg programa izradi poseban program. Posebni
program omogućava prilagođeno izvođenje nastave kako bi učenici dostigli
propisani stručni standard u svim predmetima, a time i stručne kompetencije.
6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH
- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za
odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih
programa obrazovanju odraslih tako da:
- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne
aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je
obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se oni mogu
dobrovoljno priključiti;
- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i
zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja;
- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima
nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja obrazovnog programa za
odrasle;
- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom;
- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnog obrazovanja.
197
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni
Profil stručne spreme nastavnika
Nastavni predmet
broj
i stručnih saradnika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike;
1. Osnove elektrotehnike
- Diplomirani inženjer elektronike;
- Profesor elektrotehnike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
2. Elektronika
elektronike, telekomunikacija i automatike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
3. Primjena računara u elektrotehnici
elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
4. Digitalna elektronika
elektronike, telekomunikacija i automatike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
5. Osnove telekomunikacija
telekomunikacija i elektronike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
elektronike;
6. Energetska elektronika
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
energetike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
7. Elektronska i specijalna mjerenja
elektronike i automatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
automatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
8. Automatsko upravljanje
elektronike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
energetike.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
9. Visokofrekventna elektronika
elektronike i telekomunikacija.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
10. Signalno - sigurnosni sistemi
elektronike, telekominikacija i automatike.
11. Preduzetništvo
- Diplomirani ekonomista.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
elektronike, telekomunikacija i automatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer
12. Praktična nastava
energetike (u I razredu);
- Inženjer elektrotehnike – smjer elektronike
(u I razredu)
IZBORNA NASTAVA
- Profesor engleskog jezika i književnosti;
1. Engleski (jezik struke)
- Diplomirani filolog za engleski jezik i
književnost;
- Diplomirani biolog;
2. Ekologija i zaštita životne sredine
- Diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture.
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
računarske tehnike i informatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
3. Osnovi računarskog softvera
elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani matematičar - smjer računarske
nauke.
- Diplomrani pravnik;
4. Poslovna komunikacija
- Diplomirani ekonomista.
198
Redni
broj
Nastavni predmet
-
5.
Računarska grafika i Internet
tehnolgije
-
6.
Audio i video tehnika
7.
Osnovi energetike i energetska
efikasnost
8.
Mehatronika
9.
Osnove računarskih mreža
-
Profil stručne spreme nastavnika
i stručnih saradnika
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
računarske tehnike i informatike;
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
elektronike i telekomunikacija;
Diplomirani matematičar - smjer računarske
nauke.
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
elektronike i telekomunikacija;
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
energetike.
Diplomirani inženjer elektrotehnike;
Diplomirani inženjer mašinstva.
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
računarske tehnike i informatike;
Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer
elektronike i telekomunikacija;
Saradnik u nastavi – laborant opreme iz oblasti računara (za održavanje):
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;
- Diplomirani matematičar - smjer računarske nauke;
- Inženjer računarstva i informacionih tehnologija;
- Inženjer elektrotehnike;
- V stepen – elektrotehničar specijalista za računarsku opremu.
Saradnik u nastavi - laborant iz oblasti elektronike (za održavanje opreme i
pripremu vježbi):
- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike, telekomunikacija i
automatike;
- Inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i automatika;
- V stepen – elektrotehničar specijalista za elektroniku.
8. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku.
Digitalna elektronika
Ukupno
časova
4.
Razred
8.1 BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE
Broj časova kod
kojih se
Vrsta nastave
Redni
odjeljenje
dijeli
Nastavni predmet
broj
na grupe
T
V
P
T
V
P
I
144
108
36
36
1.
Osnove elektrotehnike
II
108
72
36
36
I
108
72
36
36
2.
Elektronika
II
108
72
36
36
III
72
72
Primjena računara u
3.
II
72
72
72
elektrotehnici
II
108
199
72
36
36
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Osnove telekomunikacija
Energetska elektronika
Elektronska i specijalna
mjerenja
Automatsko upravljanje
Visokofrekventna
elektronika
Signalno – sigurnosni
sistemi
Preduzetništvo
Praktična nastava
Ukupno
časova
Nastavni predmet
Razred
Redni
broj
Vrsta nastave
III
III
III
IV
III
IV
72
72
108
66
72
66
T
72
72
72
66
72
66
IV
66
66
IV
99
IV
I
II
III
IV
V
P
Broj časova kod
kojih se
odjeljenje dijeli
na grupe
T
V
P
36
36
66
33
33
66
144
144
216
198
40
26
I
II
II
IV
72
72
72
66
72
72
72
66
I
72
58
I
72
72
60
144
144
216
198
144
144
216
198
IZBORNA NASTAVA
1.
2.
3.
Engleski (jezik struke)
Ekologija i zaštita životne
sredine
Osnovi računarskog
softvera
4.
Poslovna komunikacija
II
72
5.
Računarska grafika i
Internet tehnolgije
6.
Audio i video tehnika
7.
Osnovi energetike i
energetska efikasnost
8.
Mehatronika
9.
Osnove računarskih mreža
II
III
III
IV
III
IV
III
IV
IV
72
72
72
66
72
66
72
66
66
14
72
12
72
72
72
72
72
66
72
66
72
66
66
T – Teorija
V - Vježbe
P – Praktična nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima ili objektima škole;
- Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola;
- Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručnoteorijskih predmeta;
200
- Realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik
profesionalne prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a
potrebno je priložiti skice, šeme ili neke druge elmente tehnološko-tehničke
dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zaduženo za
realizaciju programa;
- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme
izvođenja) evedintiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.
Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI
- Slobodne aktivnosti učenika su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog
programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane
doprinose rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, a sa druge strane
upotpunjavanju stručnog znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne sadržaje i
sadržaje po izboru učenika.
- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u
nastavnom planu (u I, II, III razredu po 36 časova, a u IV - 33 časa godišnje).
Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole a sastoji
se iz tri cjeline:
 Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:
- dani sporta,
- ekološke aktivnosti,
- filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe,
- posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.;
 Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje:
- posjete institucijama i preduzećima koje su stručno vezane sa obrazovnim
programom koji se realizuje,
- posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije,
- učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti;
 Sadržaji po izboru učenika:
- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,
informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.)
- socijalni rad učenika i dr.
- Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici
obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za
napredovanje iz jednog u slijedeći razred kao i za završetak obrazovnog
programa.
201
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA
- Ana Grgurević, dipl.elektroing., SSŠ - Nikšić
- Dušan Dubljević, dipl.elektroing., SSŠ – Nikšić
- Milisav Kosović, dipl.elektroing., SSŠ – Nikšić
- Marjan Drašković, dipl.elektroing., SSŠ – Nikšić
- Dubravka Delić, dipl.elektroing., SSŠ – Nikšić
- Milanka Brajković, dipl.elektroing., SMŠ „Mladost“ – Tivat
- Slavica Jovanović, dipl.elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ - Podgorica
- Radmila Čogurič, dipl.elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica
- Melanija Ćalasan, dipl.elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica
- Gordana Tasić, dipl.elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica
- Igor Dragaš, dipl.elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica
- Srđan Obradović, dipl.pravnik, CSO - Podgorica
Koordinator:
- Sandra Brkanović, dip.elektroing., CSO - Podgorica.
Obrazovni program je urađen uz stručnu i tehničku pomoć GTZ-a.
202

PRIKAZ RADA MOBILNOG STRUČNOG TIMA

Školski udžbenici – OBRAZAC - Centar za socijalnu skrb Sisak

pripreme za robotičku alku junior

Tekst peticije i prijedlog mjera

Vjeronauk

Druženje mladih informatičara i članova HAZU

KRITERIJI I ELEMENTI OCJENJIVANJA UČENIKA

OŠ SESVETSKA SOPNICA - Gimnazija Velika Gorica

Zadaća - "Ivana Brlić Mažuranić" Rokovci

Predmet Tjelesna i zdravstvena kultura