ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΙΙΙΔΡΥΜΑΤΑ
«ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ»
«12 ΜΑΙΟΥ»
ΣΠΟΥΔ/ΙΑ: ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΚΑΘ/ΤΡΙΑ: ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
6/5/2011
ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ –ΣΕΥΠ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ……………………………………………………………………………….σελ 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ………………………………………………………………………………………σελ 3
ΚΕΦΑΚΑΙΟ 1ο ……………………………………………………………………………….. σελ 4
1:1 ΟΡΙΣΜΟΣ…………………………………………………………………………… σελ 4,5,6
1:2 ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ Κ΄ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ………………………………………… σελ 6,7
1:3 FLORENCE NIGHTINGALE.…………………………… σελ 7,8,9,10,11,12,13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ……………………………………………………………………………… σελ 13
2:1 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ……………………………………………………………….… σελ 13
2:2 2011………..……………………………………………..………………..…….…… σελ 14
2:3 (BURN OUT SYNDROME)……………………………………………………… σελ 15
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………………………………….……………… σελ 16
[2]
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η 12η Μαΐου θεσμοθετήθηκε από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως Ημέρα Τιμής
για τους Νοσηλευτές ολόκληρης της παγκόσμιας Κοινότητας επενδυμένη με ένα
επετειακό και εορταστικό χαρακτήρα αλλά και με έντονο το στοιχείο του
προβληματισμού για τα ζητήματα των Νοσηλευτών, που επιζητούν την επίλυση
τους. Δυστυχώς στη χώρα μας η νοσηλευτική επιστήμη και το νοσηλευτικό
επάγγελμα/λειτούργημα είναι τόσο σε επίπεδο κοινωνική αποδοχής, όσο και σε
επίπεδο επαγγελματικών συνθηκών, πλήρως απαξιωμένα σε σχέση με τα όσα
συμβαίνουν σε άλλες χώρες του κόσμου. Για διάφορους λόγους, η πλειονότητα των
πολιτών που έρχεται σε επαφή με το χώρο της περίθαλψης δεν έχει ακριβή εικόνα
του νευραλγικού ρόλου των νοσηλευτών νοσηλευτριών στο σύστημα υγείας. Οι
πολίτες δεν αντιλαμβάνονται ότι χωρίς τους νοσηλευτές δεν μπορεί να υπάρξει
καμιά μορφή περίθαλψης, ότι η νοσηλευτική είναι αυτόνομη επιστήμη που
λειτουργεί συμπληρωματικά και ισότιμα με την ιατρική επιστήμη, ότι οι
νοσηλευτικές πράξεις είναι εξίσου σημαντικές και κρίσιμες με τις ιατρικές. Ανάλογη
είναι και η επαγγελματική αντιμετώπιση του κλάδου μας σε δημόσιο και ιδιωτικό
τομέα. Με αποδοχές και ασφάλιση που ελάχιστα υπερβαίνουν αυτές των
ανειδίκευτων υπαλλήλων, οι νοσηλευτές νοσηλεύτριες καλούνται να
διεκπεραιώνουν το σημαντικό για την υγεία των πολιτών έργο τους μέσα σε
εξαιρετικά αντίξοες εργασιακές συνθήκες. Ενώ στις χώρες της Ε.Ε. οι νοσηλευτικός
είναι ένας από τους επαγγελματικούς κλάδους με τις καλύτερες αποδοχές και
ασφάλιση, στη χώρα μας συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο αφού το επάγγελμα μας
είναι από τα πιο κακοπληρωμένα, ενώ ασφαλιστικά στο δημόσιο δεν αναγνωρίζεται
ούτε καν το ανθυγιεινό της εργασίας, κάτι το εντελώς παράλογο! Ακόμη το εθνικό
σύστημα υγείας πλήττεται από τη μεγάλη έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, που
προκαλεί άσχημες επιπτώσεις και τους εργαζόμενους και στους περιθαλπόμενους
στο Ε.Σ.Υ. Στις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. η αναλογία νοσηλευτών είναι 7,96 ανά 1.000
κατοίκους. Στην Πορτογαλία μια χώρα με παρόμοιους οικονομικούς δείκτες με την
Ελλάδα η αναλογία είναι 3,47 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους. Στην Ελλάδα η
αντίστοιχη αναλογία είναι 1,35 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους όταν η αντίστοιχη
αναλογία στην Φιλανδία είναι 20,96. Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια
γίνονται στην Ελλάδα προσπάθειες από επαγγελματικούς και συνδικαλιστικούς
φορείς του νοσηλευτικού κλάδου για την στήριξη και την αναβάθμιση του χώρου,
με παρεμβάσεις τόσο σε πολιτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κοινωνίας.
Καθημερινά όμως χιλιάδες νοσηλευτές νοσηλεύτριες, τεχνολογικής και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, παρέχουν νοσηλευτικές υπηρεσίες δίνοντας τον
καλύτερο εαυτό τους, γνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η θέση του επαγγέλματος τους
στην ελληνική κοινωνία απέχει κατά πολύ από αυτή που θα ΄πρεπε να έχει.
Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας έγινε το 1974 στην επέτειο της γέννησης
(12 05 1820) της Florence Nightingale.
[3]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
1:1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ.
Η Νοσηλευτική - Επιστήμη και Τέχνη, Θεωρία και Πράξη - είναι έργο που
αποβλέπει στη διατήρηση της υγείας, την πρόληψη της ασθένειας, τη νοσηλεία των
ασθενών, την αποκατάσταση και προαγωγή της υγείας του ατόμου, της οικογένειας
και της κοινωνίας. Είναι προσφορά υπηρεσίας προς τον άνθρωπο σε διάφορα
στάδια υγείας και ασθένειας. Είναι υπεύθυνο κοινωνικό λειτούργημα,
αποβλέποντας στην περιφρούρηση και τη φροντίδα της ανθρώπινης υγείας, που
αποτελεί μέγιστο συντελεστή στην πολυμερή ανάπτυξη της κοινωνίας και τη
δημιουργία ανώτερου πολιτισμού.
• Προαγωγή τη ευεξίας
• Πρόληψη της ασθένειας
• Αποκατάσταση της υγείας
• Διευκόλυνση της επιτυχούς αντιμετώπισης των προβλημάτων υγείας.
Οι Νοσηλευτές, ως οι κατέχοντες το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπινου δυναμικού
στο χώρο της υγείας, έχουν την πρωταρχική ευθύνη για την ποιότητα της
παρεχόμενης φροντίδας υγείας στους πολίτες.
Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών η επιστήμη της Νοσηλευτικής
ενσωματώνει την προαγωγή της υγείας, την πρόληψη της αρρώστιας και τη
νοσηλευτική φροντίδα των αρρώστων και αναπήρων ως βιοψυχοκοινωνικών
ανθρωπίνων υπάρξεων όλων των ηλικιών, σε όλες τις δομές και τα επίπεδα
υπηρεσιών υγείας (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια φροντίδανοσοκομεία, κέντρα υγείας, σπίτι , σχολείο, ευρύτερη κοινότητα). Εκτείνεται δηλαδή
η νοσηλευτική υπηρεσία από την προαγωγή και την αποκατάσταση της υγείας μέχρι
τη νοσηλευτική φροντίδα του αρρώστου και ως τη διενέργεια προγραμμάτων
βελτίωσης της υγείας του πληθυσμού.
Θέτοντας λοιπόν τον νοσηλευτή στο επίκεντρο σημαίνει:
Βελτιωμένη πρόσβαση στην φροντίδα.
Βελτίωση της πρόληψης των χρόνιων παθήσεων.
Βελτίωση του δείκτη κόστους αποτελέσματος.
Βελτιωμένα αποτελέσματα.
Βελτιωμένη υγειονομική επιτήρηση.
Βελτιωμένη αποκατάσταση μετά από καταστροφές.
Βελτιωμένη συμμόρφωση του ασθενούς στην φροντίδα.
Δραστική τεχνολογία για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Ένα από τα πράγματα που όλες οι χώρες έχουν κοινό παγκοσμίως είναι το
γεγονός ότι οι νοσηλευτές παρέχουν τη πλειονότητα της Φροντίδας Υγείας. Το
[4]
γεγονός αυτό αναγνωρίστηκε και από το Γενικό Διευθυντή του Παγκόσμιου
Οργανισμού Υγείας, ο οποίος και δήλωσε πως οι Νοσηλευτές αποτελούν τη
ραχοκοκαλιά των Συστημάτων Υγείας. Αυτή τη στιγμή παγκοσμίως, υπάρχουν
περίπου 12 εκατομμύρια νοσηλευτές.
Νοσηλευτές οι οποίοι σήμερα επιμορφώνουν τις μητέρες, εμβολιάζουν μικρά
παιδιά, συμβουλεύουν τους νέους για υγιεινό τρόπο ζωής, ενθαρρύνουν τους
ενήλικες για άσκηση και καλή διατροφή, βελτιώνουν το τρόπο ζωής των
ηλικιωμένων, και απαλύνουν το πόνο του ετοιμοθάνατου. Εργάζονται σε
νοσοκομεία, σχολεία, φυλακές.
Είναι παρόντες σε καιρό ειρήνης (Ολυμπιακοί Αγώνες, Αεροπορική Επίδειξη
Αρχάγγελος, Φυσικές καταστροφές, Τσουνάμι), αλλά και στα πεδία των μαχών ως
μέλη των Ειρηνευτικών Αποστολών, και στα στρατόπεδα των προσφύγων σε όλα τα
μήκη και πλάτη της Υφηλίου.
Η ίδρυση της Ένωσης νοσηλευτών Ελλάδας( ΕΝΕ) από τον τότε υπουργό υγείας στις
12 Μαΐου 2005,σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την ελληνική νοσηλευτική και τους
λειτουργούς της. Με το νομό 3252/04 το επάγγελμα του νοσηλευτή αποκτά
υπόσταση, θωρακίζεται και προστατεύεται από το επίσημο κράτος.
Η θεωρία σε μια επιστήμη εξασφαλίζει την επαγγελματική αυτονομία
κατευθύνοντας την εκπαίδευση, την άσκηση και την έρευνα σε κάθε επάγγελμα. Το
φαινόμενο που μελετά η Νοσηλευτική Επιστήμη είναι η νοσηλευτική πράξη, ο
άνθρωπος, το περιβάλλον και η υγεία. Οι νοσηλευτικές θεωρίες περιλαμβάνουν
διάφορες διαστάσεις σε θέματα όπως: 1) Ο ορισμός του ατόμου, της νοσηλευτικής,
της υγείας, του περιβάλλοντος και τις σχέσεις μεταξύ τους, 2) Περιγράφουν τις
νοσηλευτικές δραστηριότητες, 3) Κατανόηση της μοναδικότητας του ατόμου και
των αντιδράσεών του προς το στρες και την ασθένεια, και 4) Βασικές επιστημονικές
αρχές ως αφετηρία για την διατύπωση των νοσηλευτικών αρχών.
Αντιπροσωπευτικές Νοσηλευτικές Θεωρίες είναι:
Θεωρία του περιβάλλοντος της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (1859)
Ψυχοδυναμική Θεωρία της H. Peplau (1952)
Τυπολογία νοσηλευτικών προβλημάτων της F. Abdellah (1960)
Θεωρία των ατομικών αναγκών της V. Henderson (1964)
Διαπροσωπική θεωρία της J. Travelbee (1966)
Συστηματική συμπεριφορά της D. Johnson (1968)
Αμοιβαιότητα ανθρώπου περιβάλλοντος της M. Rogers (1970)
Διαπροσωπικά συστήματα της I. King (1971)
Θεωρία ελλείμματος αυτοφροντίδας της D. Orem (1971)
Διατήρηση ενέργειας και ακεραιότητας της M. Levine (1973)
Θεωρία της προσαρμογής της C. Roy (1976)
[5]
1:2 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ
Νοσηλεύω σημαίνει φροντίζω περιποιούμαι, προσφέρω ιατρική ή νοσοκομειακή
βοήθεια σε ασθενή.. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ρήμα «θεραπεύω» στην αρχαϊκή
του εκφορά σήμαινε παρέχω φροντίδα εξ ου και το ουσιαστικό «θεραπαινίς»
δηλαδή υπηρέτρια ή δούλη που παρείχε φροντίδες στους ασθενείς με την
αρχαιοελληνική εννοιολογική σημασία .Προλογίζοντας την ιχνηλάτηση της
Νοσηλευτικής στην αρχαία Ελληνική – Ελληνιστική ιστορική περίοδο πρέπει να
τονίσουμε ότι τα όρια της Νοσηλευτικής και της Ιατρικής ήταν δυσδιάκριτα και οι
θεραπευτές – γυναίκες και άνδρες- ασκούσαν ένα κράμα και των δύο
Η Ελλάδα με τον πολιτισμό και την μακραίωνη ιστορία της αποτελεί το λίκνο του
Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου πολιτισμού η οποία έχει προικίσει την νοσηλευτική με
τις καταβολές των ανθρωπιστικών αξιών που διέπουν την φροντίδα των ασθενών
στην Ελληνική παράδοση. Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός αποτέλεσε την απαρχή
αυτού που σήμερα έχει εμφυσηθεί στους Έλληνες νοσηλευτές ενός μεγάλου
σεβασμού για την ανθρώπινη ζωή και φροντίδα της. Οι έννοιες «νοσηλευτική και
γυναίκες» ήταν άρρητα συνδεδεμένες συναισθηματικά μεταξύ των από την εποχή
της Αρχαίας Ελλάδος μέχρι πρόσφατα.. Πεδίο της άσκησης του έργου της
φροντίδας των ασθενών από τις γυναίκες ήταν ο κλειστός χώρος της οικίας για την
οποία κυριαρχούσε η φιλοσοφική – κοινωνιολογική άποψη γνωστή ως η ρήση «τα
εν οίκω μη εν Δήμω» με αποτέλεσμα η διάσωση ελάχιστων ή έμμεσων μαρτυριών
σε γραπτά κείμενα που να σώζονται μέχρι σήμερα όσον αφορά την άσκηση της
Νοσηλευτικής στην αρχαία Ελλάδα .Παρ΄ όλα αυτά η συνάφεια της γυναικείας
φύσης και έκφρασης με αυτό που λέγεται φροντίδα ασθενούς όσον αφορά στην
ελληνική πολιτιστική κληρονομιά εντοπίζεται στο αρχαιοελληνικό πάνθεον
,προσωποποιημένη
σε
ανθρωπόμορφες
γυναικείες
θεότητες
του
ανθρωποκεντρικού πολιτισμού και θρησκευτικής αντιληπτικότητας των αρχαίων
Ελλήνων.
.Προϊπποκρατική ιστορική περίοδος (3000 π.Χ.-5ο αιώνα π. Χ.):Σύμφωνα με την
Ελληνική Μυθολογία η Ήρα , η μητέρα όλων των θεών , λατρευόταν στο Άργος ως
η προστάτις όλων αυτών που ασκούσαν θεραπευτική ,η θεά Δήμητρα και η
Άρτεμις ήταν η προστάτιδες των μητέρων και των παιδιών, η θυγατέρα της
Περσεφόνη θεράπευε πόνους των δοντιών και των οφθαλμών, η θεά «γλαυκώπις»
Αθηνά θεράπευε την τυφλότητα ( «γλαυκώπις» η ρίζα του ονόματος της
οφθαλμολογικής πάθησης «Γλαύκωμα»),η Λητώ ήταν προστάτιδα των
χειρουργικών τεχνών, η Ελευθερώ ή Ειλειθυία ήταν αρωγός των γυναικών κατά τον
τοκετό και των εγκυμονουσών γυναικών η Αφροδίτη προστάτευε τον έρωτα σαν
έννοια σημαντική για την ψυχοσωματική ισορροπία τόσο για το σώμα-ύλη όσο και
για το σώμα – ψυχή εξ ου και ο ιατρικός όρος σήμερα «Αφροδίσια νοσήματα»..
Ο Ασκληπιός γεννηθείς στην Τρίκκη της Θεσσαλίας ίσως το 1300 π.Χ., ήταν ο θεός
της ιατρικής ,γόνος του έρωτα του Αππόλωνα με την Κορωνίδα σύμφωνα με
αναφορές του Ησίοδου («Ηοίαι) και του Πινδάρου( Πυθιονίκαι ωδή Γ΄). Η σύζυγός
του η Ηπιόνη μαζί με την θυγατέρα της Ιασώ ανακούφιζαν με τις φροντίδες των
αυτούς που πονούσαν , ενώ από τις άλλες κόρες του Ασκληπιού η μέν Υγιεία
[6]
αντιπροσώπευε το ύψιστο αγαθό της υγείας των ανθρώπων , η δε Πανάκεια
θεράπευε κάθε νόσο η Αίγλη προσέφερε λάμψη, ακτινοβόλημα, λαμπρή φήμη,
μεγαλοπρέπεια, μεγαλείο ,η Ακεσώ η θεραπεύτρια .τα ονόματα των οποίων
συσχετίζονται με την υγεία και τη γιατρειά.
1:3 ποια ήταν Florence Nightingale.
Florence Nightingale
(1820 – 1910)
Φλόρενς Νάιτινγκέιλ
Η Florence Nightingale είναι η πρώτη νοσηλεύτρια που έθεσε τις βάσεις της
επιστημονικής νοσηλευτικής και κατέστησε το νοσηλευτικό έργο κοινωνικό
λειτούργημα. Ήταν πρωτοπόρος στην περιποίηση των ασθενών και μεταρρυθμιστής
των μεθόδων υγιεινής των νοσοκομείων εκείνης της
εποχής.
Η Φλωρεντία, κόρη του εύπορου γαιοκτήμονα William
Nightingale Embly και της Frances, γεννήθηκε στη
Φλωρεντία της Ιταλίας - από εκεί πήρε και το όνομά τηςστις 12 Μαΐου 1820. Είχε και μια μεγαλύτερη αδελφή, την
Παρθενωπή, η οποία γεννήθηκε στη Νάπολη. Με την
επιστροφή των γονιών της στην Αγγλία, ύστερα από δύο
χρόνια περιοδείας στην Ευρώπη, εντέλει εγκαταστάθηκαν για τους θερινούς μήνες
στο λιβάδι Hurst στο Derbyshire, και για το χειμώνα στο Habshire. Σαν παιδί η
Φλωρεντία είχε πολύ καλές σχέσεις με τον πατέρα της, ο οποίος ανέλαβε την
εκπαίδευση αυτής και της αδελφής της. Καθώς ήταν απόφοιτος του πανεπιστημίου
του Κέιμπριτζ, παρέδιδε στα δυο κορίτσια μαθήματα ελληνικών, λατινικών,
γαλλικών, γερμανικών, ιταλικών, ιστορίας, φιλοσοφίας και μαθηματικών. Η
Φλωρεντία από μικρό παιδί είχε έφεση στη μελέτη, σε αντίθεση με την αδερφή της
που υπερείχε στη ζωγραφική και τη ραπτική. Τα χρόνια πέρασαν και η Φλωρεντία
έγινε μια ζωηρή και ελκυστική κοπέλα, η οποία εισέπραττε το θαυμασμό όλων. Η
[7]
μητέρα της, μια αυταρχική γυναίκα, καθώς την έβλεπε να μεγαλώνει, το μόνο που
σκεφτόταν ήταν να την αποκαταστήσει με ένα καλό σύζυγο, αλλά αυτή είχε άλλες
ανησυχίες.
Αρνήθηκε
να
παντρευτεί
το
Λόρδο
Houghton’s.
Το 1837, κατά τη διαμονή της στο σπίτι τους στο Embley, η Φλωρεντία άκουσε μια
φωνή, τη φωνή του Θεού, όπως χαρακτηριστικά υποστήριζε, να την καλεί να
εργαστεί για αυτόν. Έτσι, αποφάσισε κι ανακοίνωσε στους γονείς της ότι ήθελε να
γίνει νοσοκόμα. Οι γονείς της εναντιώθηκαν κατηγορηματικά στην απόφαση αυτή,
διότι συνέδεαν την περιποίηση των ασθενών με τις γυναίκες της εργατικής τάξης.
Παρ’ όλα αυτά, η επιθυμία της ενισχύθηκε σε μια συνάντηση που είχε με την
Elizabeth Blackwell - γιατρό στις Ηνωμένες Πολιτείες- στο νοσοκομείο του Αγίου
Βαρθολομαίου στο Λονδίνο. Τελικά, το 1851, ο πατέρας της, της έδωσε την άδεια να
γίνει
νοσοκόμα.
Έτσι,
ανέπτυξε
ενδιαφέρον
[8]
για
τα
κοινωνικά
θέματα.
Έκανε επισκέψεις στα σπίτια των αρρώστων στα τοπικά χωριά και άρχισε να ερευνά
τα νοσοκομεία και την περιποίηση. Το 1850 ταξίδεψε στην Ιταλία, την Αίγυπτο και
την Ελλάδα. Επιστρέφοντας, όμως, στην Αγγλία μέσω Γερμανίας επισκέφθηκε το
νοσοκομείο και το σχολείο Theodor Fliedner για τις διακόνισσες στο Kaiserswerth,
κοντά στο Dusseldorf. Έπειτα από ένα χρόνο επέστρεψε ξανά για να καταρτιστεί ως
νοσηλεύτρια, για τρεις μήνες. Δυο χρόνια αργότερα διορίστηκε ως επιθεωρητής
ενός
νοσοκομείου
στο
Λονδίνο.
Το Μάρτιο του 1854 διεξήχθη ο Κριμαϊκός Πόλεμος (Ρωσία εναντίον Τουρκίας, Μ.
Βρετανίας και Γαλλίας). Το Σεπτέμβριο, βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις
αποβιβάστηκαν στην Κριμαία. Μέσα σε μερικές εβδομάδες περίπου 8.000 άτομα
έπασχαν από χολέρα και ελονοσία, πράγμα που συντάραξε τη βρετανική κοινή
γνώμη και προκάλεσε τη δημόσια κατακραυγή, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να
αναγκαστεί να αλλάξει τον τρόπο δράσης που είχε μέχρι τότε. Η Νightingale
προσφέρθηκε εθελοντικά και εντός τριών ημερών έφυγε από την Αγγλία,
επικεφαλής
μιας
ομάδας
τριάντα
οκτώ
νοσηλευτών.
Έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, στο Σκούταρι, όπου υπήρχαν οι βρετανικές
ιατρικές εγκαταστάσεις για τους στρατιώτες. Εκεί είχε να αντιμετωπίσει κάτι
εξαιρετικά δύσκολο, καθώς τα στρατιωτικά νοσοκομεία βρίσκονταν σε άθλια
κατάσταση. Ήταν υπεύθυνη για την περίθαλψη πέντε χιλιάδων τραυματιών, που
μέσα σε δύο μήνες διπλασιάστηκαν, ενώ οι νοσοκόμες που βρίσκονταν υπό την
άμεση επίβλεψή της έφτασαν τις ογδόντα πέντε. Οι θάλαμοι ήταν γεμάτοι ποντίκια
και ψύλλους και η καθαριότητα σχεδόν ανύπαρκτη. Οι τραυματίες ήταν άπλυτοι,
χωρίς σκεπάσματα, χωρίς κατάλληλη τροφή, φορούσαν ακόμα τις στολές του
στρατού, που ήταν πολύ βρώμικες. Έπιπλα, ιματισμός και κλίνες δεν επαρκούσαν
για την κάλυψη των άμεσων νοσοκομειακών αναγκών. Οι τραυματίες κείτονταν
στους διαδρόμους, πάνω σε ψάθες, ανάμεσα στις ακαθαρσίες. Κάτω από τέτοιες
συνθήκες εμφανίστηκαν αρρώστιες όπως ο τύφος, η χολέρα και η δυσεντερία, κι
έτσι προέκυψε ένα υψηλό ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των πληγωμένων
στρατιωτών. Όμως, η Φλωρεντία ανέπτυξε μια καταπληκτική και ρηξικέλευθη
δραστηριότητα που έμεινε ιστορική. Χρειαζόταν, πράγματι, νοσηλεύτρια με ψυχικό
σθένος και ξεχωριστή επιτηδειότητα για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση.
Έβαλε τους νοσοκόμους να καθαρίσουν τους ρυπαρούς θαλάμους και διαδρόμους
[9]
και τις νοσοκόμες να κατασκευάσουν μαξιλάρια ,στρώματα και ιματισμό για τους
ασθενείς. Εγκατέστησε λουτρά, εξολόθρεψε τα έντομα και τα ποντίκια που
μάστιζαν τα νοσοκομεία, προμηθεύτηκε νοσηλευτικό και φαρμακευτικό υλικό,
φρόντισε για την αύξηση του αριθμού των γιατρών. Αργότερα, κατασκευάστηκαν
μαγειρεία, πλυντήρια, καφενεία και δωμάτια για διάβασμα. Υπερνικώντας τα
εμπόδια κατάφερε να μετατρέψει ένα χώρο τρόμου σε παράδεισο, όπου οι
ασθενείς μπορούσαν να αναρρώσουν. Παρόλα αυτά, οι ανώτεροι στρατιωτικοί
υπάλληλοι και γιατροί αντιτέθηκαν στις απόψεις της σχετικά με τη μεταρρύθμιση
των στρατιωτικών νοσοκομείων. Έβλεπαν με καχυποψία τις ενέργειές της,
ερμήνευαν τα σχόλιά της ως επίθεση στον επαγγελματισμό τους και γενικά την
έκαναν να αισθανθεί ανεπιθύμητη. Τελικά, κατάφερε να εξαλείψει τις αντιδράσεις
αυτές, εφόσον σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατόρθωσε να περιορίσει τις κύριες
αιτίες θνησιμότητας των τραυματιών (μολύνσεις, επιδημικές νόσους, κ.α.). Η ίδια
περνούσε πολλές ώρες μέσα στους θαλάμους, μέρα και νύχτα, και δεν υπήρχε
σχεδόν κανένας στρατιώτης που να μην τον είχε περιποιηθεί προσωπικά.
Κρατώντας μια λάμπα στο χέρι περπατούσε ανάμεσα στους διαδρόμους,
προκειμένου να παρακολουθήσει την πορεία των ασθενών της και να τους
παρηγορήσει, αν χρειαζόταν , ακόμα και τις μεταμεσονύκτιες ώρες. Απέκτησε, έτσι
το όνομα «η Κυρία με τη λάμπα». Μέσα σε λίγους μήνες η Φλωρεντία κατάφερε
να μειώσει τη θνησιμότητα από 40% σε 2,2%. Με την εργασία της απέδειξε ότι η
σωστή νοσηλεία μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές και πως η νοσηλευτική είναι
επιστήμη και τέχνη μαζί, που όποιος την ασκεί πρέπει να τη διδαχθεί και να την
αγαπήσει.
Με την ανάλυσή της η Φλωρεντία υποστήριζε ότι τα κοινωνικά θέματα μπορούν να
μετρηθούν αντικειμενικά, να αναλυθούν μαθηματικά και να παρασταθούν γραφικά.
Αυτό αποτελούσε μια καινοτομία για την εποχή: το να συλλέξει κάποιος στατιστικά
στοιχεία, να τα ταξινομήσει σε πίνακα, να τα ερμηνεύσει και να τα αναπαραστήσει
γραφικά. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι έθεσε τις βάσεις για την επιστήμη των
εφαρμοσμένων
συστηματοποίησε
στατιστικών.
και
τις
Επίσης,
πρακτικές
εκτός
από
τη
αρχειοθέτησης.
συλλογή
Έτσι,
στοιχείων
μπορούσε
να
χρησιμοποιεί τα στοιχεία ως εργαλεία. Εφηύρε τα διαγράμματα «πολικόςπεριοχής», στα οποία η στατιστική στην οποία αναφέρεται εμφανίζεται σαν μια
[10]
σφήνα σε ένα κυκλικό διάγραμμα. Την άνοιξη του 1855 επισκέφθηκε τη
Σεβαστούπολη, όπου επίσης εργάστηκε για την ανακαίνιση και βελτίωση των
νοσηλευτικών μεθόδων. Εκεί προσβλήθηκε από τον επικίνδυνο κριμαϊκό πυρετό,
αλλά απτόητη συνέχισε το έργο της. Παρέμεινε στην Κριμαία και μετά τον
τερματισμό του πολέμου (Μάρτιος 1856), ωσότου κι ο τελευταίος Άγγλος
τραυματίας γυρίσει στην πατρίδα του. Στις 16 Μαρτίου διορίστηκε, επισήμως, ως
επιθεωρήτρια
του
τομέα
αδελφών
νοσοκόμων
όλων
των
στρατιωτικών
νοσοκομείων.
Μετά τη λήξη του πολέμου επέστρεψε στην Αγγλία, αρνούμενη την επίσημη
μεταφορά της στην πατρίδα , όπως και οποιαδήποτε άλλη δημόσια υποδοχή. Ο
λαός την υποδέχθηκε με τιμές εθνικής ηρωίδας. Όμως, αυτή επέστρεψε
αποφασισμένη να καταστρέψει αυτή την εικόνα που είχε ο κόσμος για αυτήν,
καθώς και να επηρεάσει τη βρετανική κυβέρνηση με στόχο να βελτιώσει την ιατρική
περίθαλψη, τη διατροφή και τις συνθήκες διαβίωσης του βρετανικού στρατού. Για
τις ανεκτίμητες υπηρεσίες της η αγγλική κυβέρνηση δημιούργησε το ταμείο
F.Nightingale, όπου ο αγγλικός λαός μπορούσε να καταθέτει τις δωρεές του. Το
1860, η Φλωρεντία, χρησιμοποίησε από το ταμείο αυτό σαράντα πέντε χιλιάδες
στερλίνες για να ιδρύσει τη Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Nightingale, στο
νοσοκομείο Άγιος Θωμάς, που ήταν μια σχολή πρωτοποριακή στο είδος της σε όλο
τον κόσμο. Στη Σχολή αυτή οι μαθήτριες διδάσκονταν θεωρητικά, αλλά και πρακτικά
τη Νοσηλευτική Τέχνη. Πολλές φορές τις συμβούλευε τα εξής: «Η αληθινή
περιποίηση είναι μια υψηλή κλήση, μια αξιότιμη κλήση. Αλλά πώς βρίσκεται η τιμή;
Να εργαστείτε σκληρά κατά τη διάρκεια της κατάρτισής σας, να μάθετε και να
κάνετε όλα τα πράγματα τέλεια. Η τιμή δε βρίσκεται στην τοποθέτηση, απλά στην
περιποίηση ή στη στολή σας. Η τιμή βρίσκεται στην αγάπη της τελειότητας, της
συνέπειας, στο να εργαστείτε σκληρά, στο να εργαστείτε υπομονετικά, στο να είστε
έτοιμες να πείτε όχι «Πόσο έξυπνη είμαι» αλλά «Δεν είμαι ακόμα αντάξια και θα
ζήσω για να αξίζω να κληθώ εκπαιδευμένη νοσοκόμα». Για τις απόφοιτες της
Σχολής αυτής είχε συντάξει τον πρώτο όρκο της Διπλωματούχου Αδελφής
Νοσοκόμου. Κάθε χρόνο αυξανόταν ο αριθμός των εκπαιδευομένων νοσοκόμων, με
αποτέλεσμα μετά από δεκαπέντε χρόνια όλα τα αγγλικά νοσοκομεία να έχουν
τουλάχιστον μια νοσηλεύτρια τύπου Nightingale. Όταν μια νοσηλεύτρια έφευγε από
[11]
κοντά της για να αναλάβει ανεξάρτητη υπηρεσία, της έλεγε: «Θυμήσου πάντα ότι
όπου βρίσκεσαι ο κόσμος θα παρακολουθεί και θα λεπτολογεί ότι κάνεις, όχι μόνο
σαν νοσηλεύτρια, αλλά και σαν γυναίκα. Να προσπαθείς κάθε σου λέξη, κάθε σου
πράξη να είναι στο ύψος της αποστολής σου, στο ύψος της γυναικείας σου
μορφής.». Ως δεύτερη, χρονολογικά, Σχολή θεωρείται η Σχολή του New England
Hospital στη Βοστόνη της Μασαχουσέτης (1872) και ως τρίτη στον κόσμο ιδρύθηκε
στην Ελλάδα η Σχολή των Αδελφών του Ευαγγελισμού (1875). Επίσης, έπαιξε
σπουδαίο
ρόλο
και
στη
μεταρρύθμιση
των
ασύλων.
Από το 1857 έζησε, κυρίως στο Λονδίνο, ανάπηρη. Όμως, ποτέ δεν είχε αποδειχθεί
ότι έπασχε οργανικά από κάποια ασθένεια, καθώς η αναπηρία της ήταν εν μέρει
νευρωτική και εν μέρει σκόπιμη. Η όρασή της άρχισε να εξασθενεί σταδιακά,
ώσπου το 1901 τυφλώθηκε εντελώς. Το χρονικό διάστημα που έμεινε στο κρεβάτι,
είχε τεράστια αλληλογραφία και πολλούς επισκέπτες. Προς αναγνώριση της
σκληρής εργασίας της είχε τιμηθεί από τη βασίλισσα Βικτωρία (1883) με το
βασιλικό Ερυθρό Σταυρό. Επίσης, το 1907 ο βασιλιάς της απένειμε το παράσημο
Αξίας. Ήταν η πρώτη φορά που γυναίκα έπαιρνε αυτό το παράσημο.
Στις 13 Αυγούστου 1910 και σε ηλικία ενενήντα ετών, πέθανε στο σπίτι της στο
Λονδίνο. Πριν πεθάνει είχε εκφράσει την επιθυμία της να ενταφιαστεί στον
οικογενειακό της τάφο, στο μικρό εξοχικό νεκροταφείο του East Yellow στο
Χαμπσάϊρ. Η ημερομηνία της γέννησής της έχει οριστεί ως η διεθνής Ημέρα των
Αδελφών Νοσοκόμων. Το 1912 θεσπίστηκε προς τιμήν της το μετάλλιο του Διεθνούς
Ερυθρού Σταυρού, το οποίο δίδεται σε νοσοκόμες και νοσοκόμους που
διακρίνονται στην άσκηση του λειτουργήματός τους. Στην πλατεία Βατερλό στο
Λονδίνο υπάρχει ένα άγαλμά της. Ακόμα, η μορφή της κοσμεί ένα αγγλικό
χαρτονόμισμα. Έχουν γυριστεί κινηματογραφικές ταινίες για τη ζωή της κι έχουν
γραφτεί Κάποια από τα γραπτά της που γνωρίζουμε είναι τα εξής: Για την πρακτική
κατάρτιση των διακονισσών στο ίδρυμα Kaiserswerth στο Ρήνο (1851), Μια
συμβολή στην υγειονομική ιστορία του βρετανικού στρατού κατά τη διάρκεια του
πρόσφατου πολέμου με τη Ρωσία (1859), Σημειώσεις για τα νοσοκομεία (1859) και
επανεκδίδονται εντελώς διαφορετικές (1863), Σημειώσεις για την περιποίηση: Αυτό
που
είναι,
και
τι
δεν
είναι
(1860)
και
διάφορα
άλλα.
Τα γραπτά της μαζί με τις πράξεις της μας δίνουν μια ολοκληρωμένη αντίληψη για
[12]
την υγειονομική περίθαλψη. Έχουν επηρεάσει το σύγχρονο υγειονομικό σύστημα
και πολύ συχνά λαμβάνονται υπόψη από όλους όσους σχετίζονται με αυτό.
Παράλληλα, όμως, μας παρουσιάζουν και την ηθική διαμόρφωση των ατόμων που
ασχολούνται με ένα τέτοιο επάγγελμα-λειτούργημα. Αν δεν υπάρχει αυτή η ηθική
διαμόρφωση, τότε τα πράγματα είναι ελλιπή, χωρίς βαθύτερο νόημα, χωρίς
πραγματικό σκοπό, οπότε, και χωρίς το σωστό αποτέλεσμα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
2:1 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ
Το 2006 το θέμα είναι « η εγγυημένη νοσηλευτική στελέχωση σώζει ζωές»
Το 2007 το θέμα είναι «ποιοτικοί χώροι εργασίας= ποιοτική φροντίδα ασθενούς»
Το 2008 το θέμα είναι «Ποιότητα στην Κοινωνική Φροντίδα: Οι νοσηλευτές
πρωτοπόροι στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας»
Το 2009 το θέμα είναι « Παρέχοντας Ποιότητα στην Κοινότητα Οι Νοσηλευτές Πρωτοπόροι σε Καινοτομίες στην Φροντίδα»
[13]
Το 2010 το θέμα είναι «Ο ηγετικός ρόλος των νοσηλευτών στην φροντίδα των
χρόνιων παθήσεων»
2:2 2011 ΓΕΦΥΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΧΑΣΜΑ :ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ
Παρά τα σημαντικά επιτεύγματα για την πραγματοποίηση των Αναπτυξιακών
Στόχων της χιλιετίας, υπάρχουν ακόμα μεγάλα χάσματα στην κατάσταση της υγείας
και στο προσδόκιμο επιβίωσης μεταξύ των χωρών με υψηλά, μεσαία και χαμηλά
εισοδήματα, μεταξύ ανδρών και γυναικών καθώς επίσης και μεταξύ αγροτικού και
αστικού πληθυσμού.
Η πρόσβαση στις Υπηρεσίες Υγείας είναι το κλειδί για την βελτίωση της υγείας, την
ευημερία και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Όμως, η κατοχύρωση αυτού
του θεμελιώδους αγαθού της υγείας περιορίζεται από διάφορους παράγοντες,
όπως το κόστος, η γλώσσα, η εγγύτητα, οι πολιτικές και πρακτικές που κατά καιρούς
εφαρμόζονται, καθώς και από άλλους παράγοντες. Οι νοσηλευτές, οι οποίοι
αποτελούν την κύρια --‐ και σε ορισμένες περιπτώσεις την μόνη --ομάδα
επαγγελματιών υγείας που παρέχει πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε κάποιες
θέσεις που είναι προκλήσεις, είναι ως επαγγελματίες σημαντικοί στην προαγωγή
της ισότητας και της πρόσβασης στην φροντίδα υγείας και στην διασφάλιση
ποιότητας στην έκβαση της φροντίδας.
Η Συλλογή της Παγκόσμιας Ημέρας του Νοσηλευτή για το 2011 ενισχύει την
αντίληψη στη πρόσβαση και την ισότητα και στο αποτέλεσμα της ανισότητας στην
υγεία. Σκιαγραφεί τους φραγμούς που υφίστανται και τον τρόπο αντιμετώπισής
τους στην βελτίωση της πρόσβασης και της ισότητας. Επίσης, καταδεικνύει την
σημαντικότητα των κοινωνικών προσδιοριστικών παραγόντων της υγείας,
υποδεικνύοντας τον τρόπο που οι νοσηλευτές μπορούν να τους αναδείξουν και
κατ’αυτόν τον τρόπο να βελτιώσουν την πρόσβαση και να διασφαλίσουν την
ισότητα στην παρεχόμενη φροντίδα. Το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών πρεσβεύει
το ότι νοσηλευτές έχουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της ισότητας στην υγεία και
στην ανάπτυξη αποσαφηνισμένης αντίληψης για τον τρόπο που ο κλάδος υγείας
μπορεί να υιοθετήσει ώστε να μειωθούν οι ανισότητες στην υγεία.
[14]
2:3 ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ
ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ
(BURN OUT SYNDROME)
Η στρεσσογόνα φύση του νοσηλευτικού επαγγέλματος είναι ευρέως αποδεκτή και
ερευνητικά τεκμηριωμένη. Το στρες που βιώνουν οι νοσηλευτές σε συνδυασμό με
τις ψυχολογικές αναζητήσεις, τα ηθικά διλήμματα και τις απαιτήσεις των ασθενών
επιβαρύνει τον ψυχικό τους κόσμο. Επιπλέον, το περιβάλλον εργασίας, όπου
δραστηριοποιούνται οι Νοσηλευτές δημιουργεί ένταση, η οποία επιδρά σε
σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά επίπεδα. Ο φόρτος εργασίας, η
ψυχοσυναισθηματική πορεία του ασθενούς, η έλλειψη πόρων, η χρήση νέας
σύνθετης τεχνολογίας και οι περιορισμένες προοπτικές εξέλιξης, ενοχοποιούνται ως
επιβαρυντικοί παράγοντες για τη δημιουργία στρες στο νοσηλευτικό προσωπικό.
Από το 1974, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία ο όρος
«επαγγελματική εξουθένωση»(professional burnout) από τον Freudenberger, μέχρι
σήμερα δεν υπάρχει ένας καθιερωμένος ορισμός γι’ αυτό το φαινόμενο. Ωστόσο,
ένας από τους πλέον αποδεκτούς ορισμούς της επαγγελματικής εξουθένωσης (ΕΕ)
είναι αυτός που διατυπώθηκε από την Christina Maslach το 1982. Η Maslach
περιέγραψε «ένα σύνδρομο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, στα πλαίσια του
οποίου ο εργαζόμενος χάνει το ενδιαφέρον και τα θετικά συναισθήματα που είχε
προς τους ασθενείς του, παύει να είναι ικανοποιημένος από τη δουλειά του και την
απόδοσή του και σχηματίζει αρνητική εικόνα για τον εαυτό του». Σύμφωνα με τις
Maslach και Jackson, οι τρεις κυριότεροι παράγοντες που διακρίνουν την ΕΕ είναι η
συναισθηματική εξάντληση, η αποπροσωποποίηση ή ο κυνισμός και η αίσθηση
αναποτελεσματικότητας (έλλειψη προσωπικών επιτευγμάτων).
Η πρώιμη αναγνώριση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης συνεισφέρει
στην καλύτερη επαγγελματική συμπεριφορά και στην παροχή νοσηλευτικής
φροντίδας υψηλής ποιότητας στους ασθενείς.
Oι επαγγελματίες υγείας χρειάζονται γνώσεις και εκπαίδευση για να
αντιμετωπίσουν το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης.
[15]
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1: http://enne.gr/2210
2: http://www.104fm.gr/all-news/opinion/73-articles/3278------.html
3:http://www.prlogos.gr/index.php?option=com_content&view=article
&id=3914:2010-05-12-22-00-14&catid=25:2008-12-16-10-4144&Itemid=57
4: http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=4850
5: http://www.laosver.gr/news/local/11129.html
6: http://www.cyna.org/archive/015.pdf
7:
http://www.vimaasklipiou.gr/volumes/2007/VOLUME%2001_07/burnout.pdf
8: www.mednet.gr/archives/2008-1/pdf/94.pdf
9: http://nursing.ioa.teiep.gr/indexGR.asp
10:http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CF%83%CE%B7%CE%
BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE
[16]