Συστηµατική & φυλές µελισσών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΦΥΛΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ Η κοινή µέλισσα είναι έντοµο και η συστηµατική της κατάταξη δίνεται στον πίνακα 1. Πίνακας 1. Συστηµατική κατάταξη της κοινής µέλισσας. Βασίλειο Φύλο Κλάση Τάξη Οικογένεια Γένος Είδος Ζώα (Animalia) Αρθρόποδα (Arthropoda) Έντοµα (Insecta) Υµενόπτερα (Hymenoptera) Apidae Apis mellifera Linnaeus Σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία, στο γένος Apis υπάγονται 9 είδη (Otis, 1991). Η διασπορά των σηµαντικότερων από αυτά φαίνεται στην εικόνα 1. Η διασπορά της κοινής µέλισσας πιστεύεται ότι ξεκίνησε από τη χερσόνησο της Ινδίας, µιας και στη γύρω περιοχή βρίσκονται άλλα 8 είδη του γένους Apis. Εικόνα 1. ∆ιασπορά των σηµαντικότερων ειδών του γένους Apis (από Morse & Hopper, 1985). Ανάλογα µε µορφολογικές διαφορές που υπάρχουν στο είδος Apis mellifera, έχουν περιγραφεί υποπληθυσµοί, που χαρακτηρίζονται ως φυλές. Η διαφορά του είδους µε τη φυλή είναι ότι τα άτοµα που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές µπορούν να συζευχθούν και να δώσουν γόνιµους απογόνους, κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση ατόµων που ανήκουν σε διαφορετικά είδη. Στη χώρα µας έχουµε 4 φυλές, σύµφωνα µε τη συστηµατική κατάταξη του Ruttner (εικόνα 2), τις A. mellifera macedonica, A. mellifera carnica, A. mellifera cecropia και A. mellifera adami. Σήµερα τα πράγµατα είναι πολύ διαφορετικά και η µακεδονική φυλή έχει καταλάβει σχεδόν όλη τη χώρα. Ο κυριότερος λόγος είναι η ανθεκτικότητα της φυλής στην τραχειακή ακαρίαση. Επίσης, είναι λιγότερο επιθετική από τις υπόλοιπες φυλές. 1 Συστηµατική & φυλές µελισσών Εικόνα 2. Φυλές των µελισσών στην Ελλάδα (από Ruttner, 1988). Οι φυλές της ελληνικής µέλισσας µελετώνται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, χρησιµοποιώντας µορφολογικά χαρακτηριστικά, ενζυµικούς πολυµορφισµούς και πολυµορφισµούς του µιτοχονδριακού DNA. (Γκαραγκάνη, 2001, Σούλα, 2001, Μπουγά, 2002, Πορίχη, 2002, Τσίπη, 2002, 2004, Bouga και συνεργάτες, 2005). Έχει ξεκινήσει επίσης µελέτη της γενετικής δοµής των µελισσών µέσω της γεωµετρικής µορφοµετρίας που βασίζεται στη διαφοροποίηση της νεύρωσης των πτερύγων της µέλισσας (Hatjina και συνεργάτες, 2002, 2004). Ένα γενικό συµπέρασµα από τη µελέτη της γενετικής δοµής των πληθυσµών της µέλισσας Apis mellifera στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο µέσω όλων των αναλύσεων που προαναφέρθηκαν, δείχνει µε σαφήνεια ότι περιοχές όπως της Κεντρικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου εµφανίζονται ως ζώνες υβριδισµού. Οι πληθυσµοί µελισσών ορισµένων αποµονωµένων νησιών διατηρούν αρκετά αµιγή χαρακτηριστικά. Επίσης, ο πληθυσµός των µελισσών της Μακεδονίας διακρίνεται από τους υπόλοιπους, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα από την έρευνα πολυµορφισµών του µιτοχονδριακού DNA (Μπουγά, 2002). 2