ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ι ΤΕΥΧΟΣ 03 Ι ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ία Ψυχολογ μου Τι να κάνετε αν αισθάνεσθε “Πεσμένοι” Ζήλεια: Ο Ανατόμος του Έρωτα Στρες στην Εργασία Υγεία/Διατροφή: Διατροφή ενάντια στην Κατάθλιψη Περιεχόμενα 03 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ 03 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 06 Η Ψυχολογία μου 08 Τι να κάνετε αν αισθάνεσθε “Πεσμένοι” Ζήλεια: Ο Ανατόμος του Έρωτα 10 Εργασία 16 Υγεία/Διατροφή Στρες στην Εργασία Διατροφή ενάντια στην Κατάθλιψη 03 Ψ-Νέα 12 Οικογένεια Ο Έρωτας περνάει από τον εγκέφαλο 14 Παιδική ηλικία/έφηβεία 06 Η Ψυχολογία Μου Τι να κάνετε αν αισθάνεστε “Πεσμένοι” 08 Σχέσεις/Σεξουαλικότητα Ζήλεια: Ο Ανατόμος του Έρωτα 10 Εργασία Στρες στην εργασία Top Ψυχολογία Σχέσεις/Σεξουαλικότητα Παιδί και Διαζύγιο Επιθετικότητα 16 Υγεία/Διατροφή Διατροφή ενάντια στην Κατάθλιψη 18 To Γέλιο…είναι θεραπευτικό 20 Απαντούν οι Ψυχολόγοι Γράψε το πρόβλημά σου Ο έρωτας Ψ-Νέα περνάει από τον... εγκέφαλο Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες εκμεταλλεύονται αυτό το πανίσχυρο ερευνητικό εργαλείο για να μελετήσουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε περίοδο παθιασμένου έρωτα ή βαθιάς συντροφικής αγάπης. Σεπτέμβριος 2011 Ψ-Νέα Στο πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης οι ερευνητές έβαλαν στον τομογράφο νέους που βρίσκονταν στα πρώτα στάδια του έρωτα. Φωτογράφισαν τον εγκέφαλό τους την ώρα που έβλεπαν εικόνες των αγαπημένων τους. Τα τμήματα που ενεργοποιήθηκαν είναι αυτά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ντοπαμίνης, της ορμόνης που μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα. Είναι η ίδια ορμόνη που εκκρίνει ο εγκέφαλος όταν το άτομο καπνίζει τσιγάρο ή παίρνει κοκαΐνη και θεωρείται η χημική ουσία κλειδί στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, ένα δίκτυο που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και τον εθισμό. Οι διάφορες ορμόνες Στο ίδιο εργαστήριο μπήκαν στο επιστημονικό μικροσκόπιο μεγαλύτεροι σε ηλικία εθελοντές που παραμένουν ερωτευμένοι ύστερα από δύο δεκαετίες γάμου. Πώς διαπιστώθηκε ότι λένε την αλήθεια; Ενεργοποιήθηκαν οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου άναψαν τα λαμπάκια τους όταν είδαν φωτογραφίες των συζύγων τους. Αλλά παρατηρήθηκε και μία σημαντική διαφορά: ενεργοποιήθηκαν τμήματα που περιέχουν άφθονη την ορμόνη ωκυτοκίνη, γνωστή και ως «ορμόνη της αγκαλιάς», δηλαδή την ουσία που βοηθά τις νέες μητέρες να παράγουν γάλα και να δεθούν με το μωρό τους. Η ωκυτοκίνη εκκρίνεται και από τα δύο φύλα τη στιγμή του οργασμού, ενώ στα ζώα σχετίζεται με τη μονογαμία και την προσκόλληση σε έναν σύντροφο. Παρουσίασαν επίσης αυξημένη σεροτονίνη, την ορμόνη της ηρεμίας. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ερμηνεύσουν όλα αυτά τα ευρήματα και να μεταφράσουν τα συναισθήματα σε ηλεκτρικά σήματα και χημικές ουσίες. Μέχρι στιγμής, έχουν καταλήξει στο εξής σενάριο: η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στον αρχικό ενθουσιασμό του έρωτα και η ωκυτοκίνη είναι το κλειδί για το επόμενο στάδιο της αγάπης. Από τη στιγμή που οι επιστήμονες κατανοήσουν πλήρως τη Top Ψυχολογία χημεία του έρωτα το σίγουρο είναι πως θα αναλάβουν δράση οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες καραδοκούν στη γωνία περιμένοντας να εκμεταλλευτούν τα ευρήματα και να κατασκευάσουν φάρμακα που χειρίζονται αυτή τη διαδικασία. Η αλήθεια είναι πως δεν είμαστε και τόσο σίγουροι ότι θέλουμε να φτάσει αυτή η στιγμή. Πείραμα με σπρέι Τον ρόλο της ωκυτοκίνης ανέδειξε και μία ακόμα από τις πρόσφατες έρευνες, που βρήκε ότι η ορμόνη βοηθά τα ζευγάρια να τα βρίσκουν ευκολότερα μεταξύ τους και να λύνουν τις διαφορές τους. Συγκεκριμένα, Ελβετοί ερευνητές έδωσαν ένα ρινικό σπρέι σε 47 ζευγάρια. Τα μισά δοκίμασαν σπρέι εμπλουτισμένο με ωκυτοκίνη. Στη συνέχεια, τα ζευγάρια συμμετείχαν σε έντονες συζητήσεις για θέματα που προκαλούσαν τριβή ανάμεσά τους. Όσοι είχαν πάρει το σπρέι με ωκυτοκίνη, ήταν πιο ήρεμοι και λιγότερο αρνητικοί. Επίσης, η ορμόνη αυτή συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Τα φάρμακα Ο νευροβιολόγος Λάρι Γιανγκ από το Πανεπιστήμιο Έμορι δημοσίευσε μία έρευνα στην επιθεώρηση «Νature», όπου ανέφερε ότι δεν αποκλείεται τα φάρμακα που δίνονται για τη θεραπεία της κατάθλιψης και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας να προκαλούν αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να επηρεάζουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Το σίγουρο είναι πως το Βιάγκρα και το αντικαταθλιπτικό Πρόζακ επηρεάζουν το σύστημα της ωκυτοκίνης. Στην έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, 10 γυναίκες και επτά άντρες που βρίσκονταν στο αρχικό στάδιο της σχέσης τους μπήκαν στον μαγνητικό τομογράφο, όπου τους έδειξαν φωτογραφίες των αγαπημένων τους και ενός ουδέτερου προσώπου. Το κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο, μία περιοχή του εγκεφάλου πλούσια σε ντοπαμίνη, «πήρε φωτιά» στη θέα του αγαπημένου τους, αλλά έμεινε απαθής στη θέα του ξένου. «Η ένταση της αντίδρασης του εγκεφάλου όταν είμαστε ερωτευμένοι δεν μοιάζει απλά με ένα συναίσθημα αλλά με το κυνήγι ενός στόχου όπως η ανάγκη για νερό ή τροφή», εξηγεί η νευρολόγος Λούζι Μπράουν, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Σε ένα δεύτερο πείραμα, η ομάδα μελέτησε άτομα που τα είχαν απορρίψει οι αγαπημένοι τους. ία Ψυχολογ μου Το εντυπωσιακό είναι ότι οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου παρέμειναν ενεργοποιημένες. Ίσως η απώλεια του έρωτα προκαλεί τα ίδια συμπτώματα που παρουσιάζει ένας εθισμένος στην κοκαΐνη ή το τσιγάρο όταν τα στερείται. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η Έλεν Φίσερ, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς και γνωστή από τις πρωτοποριακές της έρευνες για τον έρωτα. Χημικές... ενώσεις για σωστό σύντροφο Άραγε αν γνωρίζουμε τη χημεία του έρωτα μπορούμε να διαλέξουμε τον σωστό σύντροφο; Θετικά απαντά η Έλεν Φίσερ, που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε ιστοσελίδες γνωριμών, όπως τα Μatch.com και Chemistry. com. Η ανθρωπολόγος πιστεύει ότι συγκεκριμένοι χαρακτήρες ανταποκρίνονται στην έκκριση ορμονών από το σώμα. Η ομάδα της εξετάζει δείγματα αίματος, ούρων και σιέλου για να το αποδείξει. Για παράδειγμα, λέει ότι οι «εξερευνητές», δηλαδή οι δημιουργικοί άνθρωποι που τους αρέσει να παίρνουν ρίσκο, έχουν πιο δραστήριο σύστημα ντοπαμίνης καθώς και μίας άλλης ορμόνης, της νορεπινεφρίνης. Σε έρευνα που έγινε σε 28.000 εθελοντές, η Φίσερ συνέθεσε το προφίλ του καθενός βάσει των απαντήσεών τους σε ερωτηματολόγιο. Διαχώρισε τους ανθρώπους σε κατηγορίες ανάλογα με την προσωπικότητά τους και κατέγραψε τα άτομα που τους ελκύουν σεξουαλικά. Διαπίστωσε πως οι «εξερευνητές» έλκονται από τους ομοίους τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τους λεγόμενους «οικοδόμους», δηλαδή τους πιο συμβατικούς, ήρεμους και ευσυνείδητους ανθρώπους. Αυτοί έχουν αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης, της ορμόνης της ηρεμίας και έλκονται από άλλους «οικοδόμους». Όσοι είναι «καθοδηγητές», αναλυτικοί και ισχυρογνώμονες, έχουν αυξημένη τεστοστερόνη και συνήθως έλκονται από το αντίθετό τους, τους «διαπραγματευτές», οι οποίοι έχουν περισσότερα οιστρογόνα και αυξημένη ωκυτοκίνη. Έλλειψη ύπνου & συνέπειες Σύμφωνα με τον ψυχολόγο και εμπειρογνωμόνα του ύπνου David F. Dinges, Ph.D., του τμήματος του ύπνου και Χρονοβιολογία, Τμήμα Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας της Ιατρικής Σχολής, ευερεθιστότητα, κατήφεια και disinhibition είναι μερικά από τα πρώτα υπογράφει στο πρόσωπο την έλλειψη ύπνου. Εάν ένα άτομο με στέρηση ύπνου άτομο δεν κοιμάται, υποστηρίζει ο Dinges, το άτομο μπορεί να αρχίσει να έχει απάθεια, επιβραδύνση του λόγου και ισοπέδωση συναισθηματικών αντιδράσεων, διαταραχές της μνήμης και αδυναμίας να διηγηθεί ή να κάνει πολλαπλές εργασίες. Αν το άτομο φτάσει στο σημείο του ύπνου, ο ύπνος του θα έχει πολύ μικρή διάρκεια (5-10 δευτερόλεπτα) τα οποία προκαλούν έλλειψη προσοχής, νύστα ενώ κάνει μια δραστηριότητα όπως η οδήγηση ή η ανάγνωση και στη συνέχεια θα έχει την εμπειρία υπναγωγικών ψευδαισθήσεων, την αρχή του ύπνου REM. (Dinges, Sleep, Sleepiness and Performance, 1991) Σεπτέμβριος 2011 ία μου Ψυχολογ Τι να κάνετε αν αισθάνεστε “ΠΕΣΜΕΝΟΙ” «………..βαριέμαι να σηκωθώ από το κρεβάτι μου», «δεν έχω όρεξη για τίποτα» ή «μην μου μιλάτε, δεν θέλω να ακούω». Top Ψυχολογία ία Ψυχολογ M ερικές φορές η ζωή μας φαίνεται βουνό με τα πάνω της και τα κάτω της και εμείς νιώθουμε αδύναμοι να ανταποκριθούμε. Μοιραία λοιπόν, κάποιοι άνθρωποι δεν αντέχουν το συνεχές συναισθηματικό στροβίλισμα και αναπτύσσουν κατάθλιψη. Παρ΄όλα αυτά η ζωή στον 21o αιώνα μπορεί να είναι συναρπαστική, αρκεί να την ρυθμίσετε σωστά. Αν αισθάνεστε «πεσμένοι», δοκιμάστε μερικές από τις αποδεδειγμένα αποτελεσματικές μεθόδους: Κάντε κάτι. Το να τριγυρνάτε μέσα στο σπίτι κλαψουρίζοντας είναι ο καλύτερος τρόπος για να πάθετε κατάθλιψη. Η λύση; Φύγετε από το σπίτι. Δεν έχει σημασία που θα πάτε, αρκεί να κάνετε κάτι δραστήριο. Τι μπορείτε να κάνετε; Μια βόλτα στα μαγαζιά, έναν περίπατο, ή μια επίσκεψη σε έναν καλό σας φίλο. Ενθαρρύνετε τον εαυτό σας σε δραστηριότητες που μπορούν να σας προσφέρουν ευχαρίστηση. Προγραμματίστε την ημέρα σας. Ξεκινήστε ένα ημερήσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων το οποίο θα περιλαμβάνει υποχρεώσεις αλλά και ευχαριστήσεις. Στην αρχή ίσως να σας είναι δύσκολο να το εφαρμόσετε, όμως η προσπάθεια είναι που φέρνει την αλλαγή. Βάλτε τέλος στην αυτολύπηση. Το να αισθάνεται κανείς λυπημένος είναι απόλυτα φυσιολογικό, αρκεί βεβαίως, να δίνει στα προβλήματα τις αληθινές τους διαστάσεις. Πρέπει να καταλάβετε ότι τα άσχημα αισθήματα είναι προσωρινά – δεν υπάρχει κανένας λόγος να λυπάστε επειδή είστε .....λυπημένοι, διότι έτσι θα αισθάνεστε ακόμα πιο άσχημα». Σκεφθείτε κάτι ευχάριστο. Όταν η διάθεσή σας είναι .... μαύρη, τίποτε δεν σας φαίνεται ευχάριστο. Προσπαθήστε λοιπόν να θυμηθείτε κάτι που παλαιότερα σας ευχαριστούσε. Δεν αρκεί, εν τούτοις, η ανάμνηση για να βελτιωθεί η ψυχική σας διάθεση, καλό είναι να το εφαρμόσετε κιόλας. Προσπαθήστε να αναγνωρίζετε ακόμα και τα μικρά αισθήματα ευχαρίστησης που μπορεί να νιώσετε. Οι καταθλιπτικές σκέψεις χρειάζονται αμφισβήτηση. Όταν σας έρχονται στο μυαλό αρνητικές σκέψεις θα πρέπει να γίνεται συνειδητή προσπάθεια να τις αμφισβητήσετε. Οι θλιβερές σκέψεις όσο παραμένουν αυξάνουν την δυστυχία σας. Συζητήστε το με κάποιον. Πάντοτε βοηθάει το να μοιράζεστε τα αισθήματά σας με κάποιον φίλο ή φίλη σας η ακόμα και με τον σύντροφο σας. Μιλήστε με κά- ποιον που νοιάζεται για σας και εξηγήστε του τι σας βασανίζει. Μάθετε να εκφράζεστε με λόγια. Εκφράστε με λόγια τα συναισθήματά σας. Βάλτε ένα STOP στο κλάμα. Αν μιλώντας για τα προβλήματά σας, αισθανθείτε την ανάγκη να κλάψετε, αφήστε τα δάκρυα να κυλήσουν ελεύθερα από τα μάτια σας. «Το κλάμα είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να ξεσπάσετε – κυρίως όταν ξέρετε για ποιο λόγο κλαίτε. Σταματήστε το κλάμα αν γίνεται καθημερινά και είναι μια μόνιμη έκφραση αυτολύπησης. Βρείτε τις Λύσεις. «Πολλές φορές, η συνειδητοποίηση της ρίζας του προβλήματος καταπραΰνει τον θυμό, την οργή και την πίκρα που αισθάνεται κανείς. Όταν καταλάβετε ποιο είναι το πρόβλημα, θα μπορέσετε να βρείτε τρόπους για να το αντιμετωπίσετε αντί να ασχολείστε συνέχεια με το πώς νιώθετε. Προσπαθήστε – και προσγειωθείτε στην πραγματικότητα. Όταν είμαστε παιδιά ή έφηβοι η ιδέα που σχηματίζουμε για τον κόσμο και τη ζωή συχνά είναι διαφορετική από την αληθινή. Το συνεχές κυνήγι των ονείρων, εν τούτοις, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Όταν νιώσετε ότι φθάνετε στα όρια της υπομονής και της αντοχής σας, θα πρέπει να προσγειωθείτε στην πραγματικότητα. Ασκηθείτε. Η φυσική άσκηση παίζει αντικαταθλιπτικό ρόλο. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση βοηθάει στην καταπολέμηση της κακής ψυχικής διάθεσης. Είναι μια πολύ καλή μέθοδος για να απαλλαγείτε επίσης από την ένταση. Τεστ πραγματικότητας. Μερικές φορές η διασταύρωση των εικασιών με την αλήθεια αποτελεί την καλύτερη απόδειξη για το πόσο λάθος σκεφτόμαστε και ενεργούμε. Αν π.χ. υποπτεύεσθε η αμφιβάλλετε ότι η ο/η σύντροφος σας δεν είναι και τόσο πιστός, μιλήστε μαζί του. Ίσως ανακαλύψετε ότι οι υποψίες σας είναι αβάσιμες. Κάντε κάτι απίστευτα βαρετό. Είναι το καλύτερο που έχετε να κάνετε για να ξεχάσετε – έστω και για λίγο – τα προβλήματά σας. Διαλέξτε λοιπόν κάτι πολύ βαρετό, όπως είναι το να καθαρίζετε πλα- μου κάκια στο μπάνιο με μια οδοντόβουρτσα, και κάντε το. Ηρεμήστε. Αν υποπτεύεσθε ότι η αιτία των προβλημάτων σας είναι το άγχος και η κούραση, προσπαθήστε να χαλαρώσετε. Ένα ζεστό αφρόλουτρο και ένα καλό μασάζ ποτέ δεν έβλαψαν κανέναν. Μην πάρετε σημαντικές αποφάσεις. Δεν μπορείτε να βασισθείτε στην κρίση σας όταν έχετε κατάθλιψη. Αναβάλετε λοιπόν τις σημαντικές αποφάσεις για αργότερα. Μακριά από το Ψυγείο. Τρώγοντας ακατάσχετα δεκάδες μικροπράγματα θα αισθανθείτε προσωρινώς καλύτερα. Η γραμμή σας, εν τούτοις, μπορεί να πάθει ανεπανόρθωτες βλάβες. Για να ξεπεραστεί η κατάθλιψη χρειάζεται δραστηριοποίηση και θετικές σκέψεις. Σεπτέμβριος 2011 Σχέσλειικςότητα Σεξουα Ζήλια Ο Ανατόμος του ΕΡΩΤΑ Ζήλια, ο ανατόμος του έρωτα, ο αναλυτής της συμπεριφοράς και των αισθημάτων. Η επιβεβαίωση της αγάπης. Η αφορμή για χωρισμό. Το σημάδι της ανασφάλειας και της κατωτερότητας. Top Ψυχολογία Σχέσλειικςότητα Σεξουα Τ ο αίσθημα της απόρριψης. Όπως και να την ερμηνεύσει κανείς, η ζήλια πάντοτε θα εκφράζει για τον κάθε άνθρωπο πολλά και διαφορετικά πράγματα. Πράγματι η ζήλια είναι ένας συνδυασμός από συναισθηματικές αντιδράσεις, φόβο εγκατάλειψης, την οργή, την ανησυχία, το άγχος και κυρίως την ανασφάλεια. Παρ’ όλα αυτά, όμως, η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που πολλές φορές αναζωογονεί τον έρωτα και ενεργοποιεί την σχέση, όταν δεν εκφράζεται καταστροφικά, κτητικά και απόλυτα. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι άνδρες και γυναίκες τείνουν να αισθάνονται ζήλια για διαφορετικούς λόγους. Ο Δαρβίνος, π.χ. υποστήριζε ότι η ζήλια είναι ένα συναίσθημα το οποίο έχει γενετική καταβολή και για τα δύο φύλα, με κύριο στόχο την αναπαραγωγή. Ο στόχος του άνδρα κατά τον Δαρβίνο είναι να μεταφέρει τα γονίδια του και της γυναίκας να κρατήσει τον άνδρα που επέλεξε, για να την προστατεύει και να τη βοηθά να επιβιώνει με τα παιδιά της. Αντιθέτως, οι κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι η ζήλια είναι μια κοινωνική συμπεριφορά που τη μαθαίνουμε, π.χ. οι Εσκιμώοι, για να δείξουν τη ζεστή τους φιλοξενία, προσφέρουν την ίδια τους τη γυναίκα. Τα 5 στάδια της ζήλειας 1 Υποψία απειλής: Το άτομο δεν εφησυχάζει, μπορεί να πιστεύει ότι δεν πρέπει να έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν και ανατρέχει σε παλαιότερες δικές του αρνητικές εμπειρίες ή εμπειρίες φίλων του. 2 Επιβεβαίωση απειλής: Δείχνοντας «επιλεκτική προσοχή» ερμηνεύει οποιαδήποτε κίνηση του άλλου με σκοπό την επιβεβαίωση της υποψίας. 3 Συναισθηματική αντίδραση: Οι συμπεριφορές εκφράζουν το συναίσθημα και ποικίλλουν ανάλογα με την προσωπικότητα. 4 Λύση της αντίδρασης. 5 Απόφαση: Η λύση μπορεί να δοθεί με τεστ πραγματικότητας ή ανάλογα με τη συναισθηματική ανάγκη που έχουμε για τον άλλον. «Μένω η φεύγω». Η λύση της αντί- δρασης οδηγεί και στην απόφαση. Η ζήλια εμφανίζεται στις ερωτικές σχέσεις εξαιτίας τριών παραγόντων: της σύγκρισης, του ανταγωνισμού και του φόβου να μας αντικαταστήσουν με κάποιον άλλον. Όταν όμως γίνουμε περισσότερο αυτόνομοι και δημιουργικοί, με περισσότερη αυτοπεποίθηση, αυτοί οι τρείς παράγοντες έχουν για μάς λιγότερη σημασία και μειώνουν το αίσθημα της ζήλιας. Το αντίδοτο στη ζήλια είναι η αυτοπεποίθηση, που σημαίνει ότι νιώθουμε ότι είμαστε μοναδικοί και αυθεντικοί. Παρ΄όλα όσα ακούγονται η ζήλια μπορεί και να μην είναι ένα άσχημο ελάττωμα αλλά η ευκαιρία να μάθετε περισσότερα για σας. Διαβάστε τις οδηγίες χρήσης της αν θέλετε να μην υποφέρετε άλλο από αυτήν αλλά αντίθετα να έχετε οφέλη. Στην εποχή του ο Φρόιντ είχε ξεχωρίσει 3 είδη ζήλιας: α Την φυσιολογική ή «ανταγωνιστική» ζήλια, η οποία είναι αποτέλεσμα του αισθήματος της ιδιοκτησίας που κάποιος μπορεί να αισθάνεται για τον σύντροφό του. β Την «προβαλλόμενη» ζήλια, στην οποία ο ένας σύντροφος προβάλλει πάνω στον άλλον τα δικά του συναισθήματα «απιστίας». γ Την παράλογη ή παρανοϊκή ζήλια, η οποία είναι νοητικό/παραληρηματικό κατασκεύασμα και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Αν επιλέξατε την α ή την γ περίπτωση αρχίστε να ανησυχείτε γιατί η ζήλια γίνεται παθολογική όταν αρχίσετε εσείς να γίνεστε καχύποπτοι, να κάνετε σενάρια εξωπραγματικά στυλ επιστημονικής φαντασίας και απαράδεκτες συμπεριφορές. Ψάξτε την αιτία και διορθώστε τις εμμονές. Γνωριστείτε περισσότερο με τον εαυτό σας, ιδιαιτέρως με όλες εκείνες τις κρυφές, διπλωμένες πτυχές του που συχνά αποφεύγετε να τις δείτε, δηλαδή τις συναισθηματικές εξαρτήσεις, τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, την άσχημη εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας, την ανασφάλεια σας, τις συγκρίσεις που κάνετε και βγάζετε εσείς πάντα τον εαυτό σας μείον. Ευτυχώς Υπάρχουν Λύσεις 1η Λύση Η Συμπεριφοριστική και η Γνωσιακή θεραπεία μικρής διάρκειας, ατομική ή ομαδική ανάλογα την προτίμηση σας μπορεί να σας αποκαλύψει περισσότερα για το τι φταίει για αυτές τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που κάνετε και τα συναισθήματα ζήλιας. Με τις τεχνικές της παρατήρησης και «το παίξιμο ρόλων». 2η Λύση Η Ψυχανάλυση θα εξερευνήσει τα παιδικά ψυχολογικά τραύματα και τα ασυνείδητα σοκ της παιδικής ηλικίας, τους γονεικούς ρόλους κ.α 3η Λύση Αγαπήστε τον Εαυτό σας! Σεπτέμβριος 2011 Εργασία Stress στην εργασία Ο ι Έρευνες συμπέραιναν, ότι οι εργαζόμενοι που είναι λιγότερο παραγωγικοί και δεν αντλούν ευχαρίστηση και ικανοποίηση από την εργασία τους είναι αυτοί, που αισθάνονται ότι απειλούνται, ότι αποτυγχάνουν λόγω έλλειψης κατάλληλων μέσων για να κάνουν καλά τη δουλειά τους και τέλος δεν αντιλαμβάνονται με ποιον τρόπο επωφελούνται από την εργασία οι άλλοι. Σύμφωνα με τους ερευνητές , μπορούν οι προϊστάμενοι να παρακινήσουν τους εργαζόμενους να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους ακόμα και σε εργασίες με πολύ στρες. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε ότι κυρίως η προσωπική επαφή φαίνεται να κάνει τους ανθρώπους ευτυχέστερους και να αυξάνει τις επιδόσεις τους στην εργασία. Αυτοί π.χ. που εργάζονται σε μια καφετέρια ως σερβιτόροι και έχουν προσωπική επαφή με τους πελάτες, είναι ευτυχέστεροι από αυτούς που εργάζονται πίσω στην “κουζίνα”, υποστήριξε ο Ανταμ Γραντ από το Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι: • Οι εργαζόμενοι που γυμνάζονται, αφοσιώνονται περισσότερο στη δουλειά τους. • Τα περισσότερα οφέλη που μπορεί να έχει ένας εργαζόμενος από τη δουλειά του εξαφανίζονται αν αισθανθεί “ανίκανος”, εξαιτίας έλλειψης μέσων ή εκπαίδευσης, ή επαφής με κάποιους μη συνεργάσιμους συναδέλφους. • Το να αισθάνεται κάποιος ότι απειλείται μέσα στην εργασία του, ότι παρενοχλείται ή καταπιέζεται μειώνει τις επιδόσεις του, υποστηρίζει η μελέτη του Κρίστοφερ Κάνινγχαμ του Πανεπιστημίου Bowling Green State. 10 Top Ψυχολογία Αισθήματα ελπίδας για την επίτευξη εργασιακών στόχων συσχετίζονται άμεσα με την ψυχολογική ισορροπία και υγεία, βεβαιώνει ο Μπρετ Σίμονς από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Ντακότα. Επίσης το υψηλό ηθικό των στρατιωτών συσχετίζεται άμεσα με το αίσθημα ότι κάνουν κάτι σημαντικό και ότι έχουν εμπιστοσύνη στους συναδέλφους τους και τους ανωτέρους τους, βεβαιώνει ο ψυχολόγος Thomas Brit, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας που έκανε στους στρατιώτες της ειρηνευτικής δύναμης στο Κόσοβο. Δρ Χαρά Νομικού Κλινικός Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος, Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας του Παν/μιου Le Mirail II, Ερευνητικό Κέντρο Cerpp, Toulouse, France Εργασίε απαραιτή Εργασία ες με διαρκή πίεση, στρες, μονοτονία ή κίνδυνο, δεν δημιουργούν ήτως στους εργαζομένους ψυχολογικά προβλήματα. Σεπτέμβριος 2011 11 εια Οικογέν Παιδί & Διαζύγιο Οι γονείς που πρόκειται να χωρίσουν συχνά ανησυχούν για το κατά πόσο το διαζύγιο/ χωρισμός θα επιβαρύνει τα παιδιά τους. 12 Top Ψυχολογία εια Οικογέν Ο ι έρευνες δείχνουν ότι δεν είναι το διαζύγιο αυτό κάθε αυτό που μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικοψυχολογικές δυσκολίες στα παιδιά, αλλά το πώς οι ίδιοι οι γονείς διαχειρίζονται το διαζύγιο. Αν το διαζύγιο ή ο χωρισμός οδηγήσει στην απουσία του ενός από τους δύο γονείς από την ανατροφή του παιδιού, σε οικονομική δυσπραγία του γονέα που έχει την επιμέλεια του παιδιού και σε διαμάχες ανάμεσα στους πρώην συζύγους, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί να αντιμετωπίσει προβλήματα κατά την προσαρμογή του στην νέα οικογενειακή δομή αλλά και στη γενικότερη ψυχολογική του ανάπτυξη. Οι έρευνες στα παιδιά γονέων που έχουν χωρίσει σε σύγκριση με παιδιά που ζουν και με τους δύο γονείς παρουσιάζουν ενδιαφέροντα ευρήματα σχετικά με το κατά πόσο το διαζύγιο επιδρά αρνητικά. Όταν οι έρευνες επικεντρώσουν στις άμεσες συνέπειες του διαζυγίου τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες παιδιών είναι μικρές αλλά σημαντικές και τείνουν να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου καθώς οι σχέσεις των γονέων εξομαλύνονται και τα παιδιά προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Όταν όμως τα παιδιά αυτά που έχουν βιώσει διαζύγιο μελετούνται και κατά την ενηλικίωσή τους, φαίνεται πως ο χωρισμός των γονέων, αν δεν έχει ακολουθήσει ήπιες και συναινετικές διαδικασίες, μπορεί να αφήσει ένα σημαντικό αποτύπωμα που να επηρεάζει διάφορους τομείς της ενήλικης ζωής τους. Βραχυπρόθεσμες συνέπειες Όταν υπάρχουν δυσκολίες προσαρμογής στον χωρισμό των γονέων, οι πιο συνηθισμένες αλλαγές στην συμπεριφορά των παιδιών την περίοδο μετά το διαζύγιο (κυρίως τα πρώτα 2 χρόνια) αποτελούν η επιθετική/ αντιδραστική συμπεριφορά (με τα αγόρια να παρουσιάζουν τα προβλήματα συμπεριφοράς για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα) και τα συμπτώματα άγχους, απομόνωσης και γενικότερης χαμηλής διάθεσης. Λόγω των παραπάνω, είναι λογικό στα παιδιά σχολικής ηλικίας να παρατηρείται και έκπτωση στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρατηρηθεί επιστροφή σε προγενέστερα στάδια εξέλιξης (π.χ. το παιδί αρχίζει πάλι να βρέχεται πάνω του) καθώς και ένταση κάποιων φόβων (π.χ. για το σκοτάδι). Τα παιδιά μπορεί επίσης, να φοβούνται πιθανή εγκατάλειψη και να νομίζουν ότι οι γονείς τους χώρισαν επειδή εκείνα έκαναν κάτι κακό. Διαταραχές στον ύπνο είναι επίσης, συχνές. Μακροπρόθεσμες συνέπειες Οι ενήλικες που ως παιδιά βίωσαν ένα «δύσκολο» διαζύγιο τείνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τους ενήλικες που δεν έχουν βιώσει ένα διαζύγιο ή έχουν βιώσει ένα «καλό» διαζύγιο να υστερούν σε μόρφωση, σε εισόδημα, να αποκτούν παιδί εκτός γάμου, και/ή ο γάμος τους να καταλήγει πιο συχνά σε διαζύγιο. Επίσης, ως ενήλικες τα παιδιά αυτά δείχνουν πιο επιφυλακτικά στις σχέσεις. Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους και να τα βοηθήσουν να βιώσουν το διαζύγιο όσο πιο ανώδυνα γίνεται? 1 Να συνειδητοποιήσουν ότι όσο έντονες και αν είναι οι διαφορές τους θα πρέπει να τις εξομαλύνουν προκειμένου να διατηρήσουν ικανοποιητική επικοινωνία και συνεργασία για τα θέματα των παιδιών 2 Να είναι και οι δύο παρόντες όταν ανακοινώνουν στα παιδιά τον επικείμενο χωρισμό και να τα διαβεβαιώνουν ότι δεν οφείλεται σε αυτά ο χωρισμός τους και ότι θα συνεχίσουν να τα αγαπούν. 3 Να φροντίζουν από κοινού για τις ανάγκες των παιδιών τους με στόχο να μην αλλάξουν προς το χειρότερο οι συνθήκες διαβίωσης των παιδιών. 4 5 Να διασφαλίζονται οι συχνές συναντήσεις ή η επικοινωνία με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια. Να προσπαθήσει ο γονέας που έχει την επιμέλεια να διατηρήσει τις καθημερινές συνήθειες του παιδιού, που θα του προσφέρουν μια σταθερότητα σε μια περίοδο έντονων αλλαγών. 6 Να δείχνουν κατανόηση σε τυχόν δύσκολη συμπεριφορά των παιδιών αλλά παράλληλα να συνεχίσουν να οριοθετούν συμπεριφορές και συνήθειες των παιδιών. 7 Να μην επιφορτίσουν τα παιδιά με ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους. Δρ. Εύα Κωνσταντινίδη Κλινικός Ψυχολόγος Σεπτέμβριος 2011 13 ηλικία Παιδειφκήηβεία Ο όρος «επιθετικότητα» συχνά παρερμηνεύεται και προκαλεί σύγχυση διότι περιλαμβάνει ένα ευρύτατο πλαίσιο συμπεριφορών και ποικίλων εκδηλώσεων. Εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία του παιδιού, το κίνητρο και το σκοπό που επιδιώκει. Η επιθετικότητα ως συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από εχθρική διάθεση και αποσκοπεί σε ενέργειες που προκαλούν σωματικό πόνο, τραύμα και άγχος τόσο στο στενό περιβάλλον (οικογενειακά πρόσωπα, φίλοι) όσο και στο ίδιο το παιδί. Αναμφισβήτητα η έκφραση θυμού και οργής αποτελούν συμπεριφορές που συνοδεύουν το παιδί στην διαδικασία ανάπτυξής του. Τα «επιθετικά» παιδιά παρουσιάζουν συμπεριφορές όπως ανυπακοή, αρνητισμό, αντίδραση, πρόκληση αλλά και αδιαφορία ως προς το οικογενειακό και σχολικό πλαίσιο αλλά και το φιλικό- συνομήλικο περιβάλλον. Οι προαναφερθείσες αρνητικές συμπεριφορές δημιουργούν προβλήματα στο δίκτυο σχέσεων του παιδιού (είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο) αλλά και στο ίδιο το άτομο, διότι δεν γνωρίζει τις κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές που θα το ενισχύσουν στην ομαλή ανάπτυξη και ένταξη του στο κοινωνικό περιβάλλον. Έρευνες υποστηρίζουν πως ενήλικες που διέπραξαν εγκληματικές ενέργειες συχνά είχαν εμφανίσει επιθετική-παραβατική συμπεριφορά σε νεαρή ηλικία. ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ Ο θυμός εκφράζεται από τους πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους και σχετίζεται με την άμεση ικανοποίηση των αναγκών του. Παίρνει μορφή μέσα από το κλάμα και τις φωνές. Στα μικρά παιδιά οι εκδηλώσεις θυμού δεν είναι εμπρόσωπες και χαρακτηρίζονται από αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές όπως το έντονο χοροπηδητό, το κράτημα της αναπνοής, τα ξεφωνητά, τα χτυπήματα στο πάτωμα, το κοκάλωμα του σώματος. Μετέπειτα εμφανίζεται η εχθρική- εκδικητική συμπεριφορά που αποσκοπεί να προκαλέσει πόνο- βλάβη σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Η εχθρική-εκδικητική συμπεριφορά συχνά περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως το πέταγμα αντικειμένων, τα τσιμπήματα, τα δαγκώματα, τα χτυπήματα, τους διαπληκτισμούς, τις βρισιές όταν δεν ικανοποιούνται οι επιθυμίες του παιδιού. Κατά το δεύτερο και τρίτο έτος της ηλικίας είναι πιθανό η επιθετικότητα να στραφεί προς τους γονείς ενώ από το τέταρτο έτος προς το σχολικό περιβάλλον (δασκάλους, συμμαθητές). Η επιθετική συμπεριφορά σχετίζεται με το φύλο του παιδιού καθώς μελέτες υποστηρίζουν ότι τα αγόρια παρουσιάζουν μεγαλύτερη επι- 14 Top Ψυχολογία θετικότητα από τα κορίτσια. Η επιθετική συμπεριφορά παρουσιάζει μία κορύφωση στο δεύτερο έτος της ηλικίας του παιδιού ενώ από το τρίτο-τέταρτο σταδιακά παρουσιάζει ύφεση. Ο λόγος για την αύξηση της επιθετικότητας σε αυτή την ηλικία είναι η αδυναμία του παιδιού «να περιμένει υπομονετικά», «να ζητήσει ευγενικά» με άλλα λόγια να κατανοήσει τις κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές, διότι αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τις έντονες απαιτήσεις και τα «θέλω» που αποζητούν άμεση ικανοποίηση. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού στο σπίτι σχετίζεται με τις γονεικές φιγούρες και οφείλεται στις (Ι. Παρασκευόπουλος, 1985): • Καθημερινές συγκρούσεις (άρνηση για διάβασμα, για φαγητό, προσωπική υγιεινή) • Συγκρούσεις σχετιζόμενες με περιορισμούς (υπερβολικές στερήσεις και απαγορεύσεις τα συνεχή «μη» και «όχι» είναι πιθανό να προκαλέσουν αναστάτωση) • Συγκρούσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις γονέων παιδιών (παιδιά που είναι «ατίθασα, ζωηρά» εξ ιδιοσυγκρασίας • Κριτική συμπεριφορά ως προς τις επιδόσεις των παιδιών (παραμέληση, απόρριψη) • Επιβολή σωματικής τιμωρίας (μέσω μίμησης προτύπου μαθαίνουν τα παιδιά σαν τρόπο επίλυσης των προβλημάτων τη βία) • Οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που έχουν συζητηθεί στον τομέα επαγγελμάτων ψυχικής υγείας και όχι μόνο, είναι τα αίτια που προκαλούν την επιθετική συμπεριφορά. Οι επικρατέστερες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα είναι οι ακόλουθες: 1. Η παιδική επιθετικότητα ως εγγενής βιολογική ορμή (Freud, Lorens): σύμφωνα με αυτή τη θεωρία η επιθετική συμπεριφορά είναι ο τρόπος που το παιδί αντιμετωπίζει τον κίνδυνο και κατ’ επέκταση ενεργεί με στόχο την επιβίωση του. 2. Η παιδική επιθετικότητα ως προϊόν μάθησης (Bandura, Walters): σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το παιδί παρατηρεί την επιθετική συμπεριφορά των γύρω του (γονείς, εκπαιδευτικοί,φίλοι) και στη συνέχεια μιμείται τη συγκεκριμένη συμπεριφορά (μίμηση προτύπου). Σημαντικός επιπρόσθετος παράγοντας σε αυτή τη θεωρία είναι η τηλεόραση. Η τηλεόραση αποτελεί ένα μέσο που προσφέρει χιλιάδες σκηνές βίας στα παιδιά και τους εφήβους. Στα παιδιά ηλικίας κάτω των 8 ετών η παρακολούθηση εικόνων επιθετικότητας και βίας είναι εξαιρετικά ζημιογόνα. Τα παιδιά είναι ευάλωτοι θεατές και δεν μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ της εικόνας και της πραγματικότητας θεωρώντας τις βίαιες πράξεις αληθινές με κίνδυνο ψυχολογικού τραύματος. Επίσης η τηλεόραση δεν δείχνει τις συνέπειες των βίαιων πράξεων (ταινίες, cartoon, παιχνίδια video) και με τον τρόπο αυτό στο παιδί δημιουργείται η εντύπωση ότι η βία είναι πράξη ατιμώρητη χωρίς επιπτώσεις. Σημαντικές έρευνες έχουν καταλήξει ότι η τηλεοπτική βία είναι υπεύθυνη για τα παρακάτω: • Εκμάθηση επιθετικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς • Απευαισθητοποίηση στις βίαιες πράξεις και συμπεριφορές • Ανάπτυξη φόβου για τον κόσμο γύρω τους 3. Η παιδική επιθετικότητα ως προϊόν αλληλεπίδρασης των παραγόντων του περιβάλλοντος και των προσωπικών χαρακτηριστικών του παιδιού-εφήβου (Χρηστάκης) : Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία κάποια παιδιά είναι πιθανό λόγω χαρακτήρα να έχουν τάση επιθετικής συμπεριφοράς. Οι παράγοντες που επιδρούν γύρω τους (οικογένεια, φίλοι, συμμαθητές) μπορούν με τη δική τους συμπεριφορά αντίστοιχα να προτρέπουν ή να αποδοκιμάζουν την επιθετικότητα. ηλικία Παιδειφκήηβεία Παιδική Ε α τ η τ ό κ ι τ ε θ ι π Η επιθετικότητα στην παιδική και εφηβική ηλικία ως εκδήλωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αποτελεί ένα διαχρονικό παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο σχετίζεται με τους ακόλουθους παράγοντες: • Αλληλεπίδραση παιδιών (κάποιο παιδί μπορεί να δικαιολογεί την επιθετικότητά του διότι δέχεται κοροϊδία από τα υπόλοιπα παιδιά) • Αρνητικά συναισθήματα (άγχος, πίεση, ανησυχία) που βιώνουν τα παιδιά σε σχέση με το πρόγραμμα και τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου • Διαπαιδαγώγηση του παιδιού από το σπίτι (η επιθετική συμπεριφορά υποστηρίζεται από τους γονείς σαν μέθοδος αντιμετώπισης των συγκρούσεων στο σχολείο) • Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (προβολή αρνητικών κοινωνικών προτύπων) ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ • Αντιμετώπιση και αντίληψη της έννοιας της επιθετικότητας ως ένα φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης του παιδιού. • Αποφύγετε τη σωματική τιμωρία και ενθαρρύνετε τον διαλόγου για να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεων τα παιδιά. • Ελέγχετε τα προγράμματα που παρακολουθούν τα μικρά παιδιά στη τηλεόραση. •Προσπαθήστε για την διατήρηση ενός κλίματος ηρεμίας, χωρίς καυγάδες, ισορροπίας, δημοκρατικού διαλόγου, και αναπτύξτε το αίσθημα ασφάλειας μέσα στην οικογένεια.Σε περίπτωση που η βίαιη συμπεριφορά του παιδιού • είναι πιο σοβαρή από τις συνήθεις αταξίες των παιδιών ανά ηλικία • επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι πιθανό να σχετίζεται με διαταραχή συμπεριφοράς. Για την αντιμετώπιση των διαταραχών συμπεριφοράς απαιτείται θεραπευτική προσέγγιση από ειδικό ως προς το παιδί, τους γονείς και συχνά το σχολικό πλαίσιο. Βασιλάκη Άννα Ψυχολόγος BSc, MSc Health Psychology • παραβιάζει τους κοινωνικούς κανόνες που αντιστοιχούν σε κάθε ηλικιακό στάδιο Σεπτέμβριος 2011 15 Υγερίαοφή Διατ Διατροφή ενάντια στην ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Η κατάθλιψη είναι μία από τις πιο διαδεδομένες ψυχικές νόσους της εποχής μας. Τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπεία της. Αν έχετε κατάθλιψη δοκιμάστε τις παρακάτω συμβουλές για να αισθάνεστε καλύτερα. 16 Top Ψυχολογία Επιλέξτε τροφές ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά Υγερίαοφή Διατ Τα δημητριακά ολικής άλεσης (όπως ψωμί, δημητριακά πρωινού κ.α.), τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια, οι ξηροί καρποί, τα φρούτα και τα λαχανικά, είναι πλούσια σε μία σειρά βιταμινών και ιχνοστοιχείων και αποτελούν καλή τροφή για τον εγκέφαλό μας. Επιπλέον, αυτές οι τροφές είναι πλούσιες σε φολικό οξύ και ψευδάργυρο, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη. Επιλέξτε πρωτεΐνες σε κάθε γεύμα Ένα από τα κύρια συστατικά των πρωτεϊνών, η τρυπτοφάνη, έχει σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη. Το κρέας, το ψάρι, τα αβγά, το γάλα, το τυρί, οι ξηροί καρποί (με εξαίρεση τα φιστίκια), είναι όλα καλές πηγές τρυπτοφάνης. Συμπεριλάβετε λιπαρά ψάρια στην διατροφή σας Προσπαθήστε να καταναλώνετε 2-3 μερίδες λιπαρών ψαριών τη εβδομάδα. Ψάρια όπως ο σολομός, η σαρδέλα και ο τόνος. Εάν είστε χορτοφάγος, επιλέξτε τρόφιμα εμπλουτισμένα με ω-3 λιπαρά, όπως αβγά, γάλα, σπανάκι, καρύδια, αμύγδαλα. Σεπτέμβριος 2011 17 Υγερίαοφή Διατ ΓΕΛΑΣΤΕ! είναι θεραπευτικό Γιατί γελάμε; Το γέλιο μας δίνει ζωή, μας χαλαρώνει. Όταν γελάμε δεν υπάρχει τίποτε που να μας φοβίζει, να μας θυμώνει ή να μας πανικοβάλλει. Το γέλιο είναι η συνταγή της φύσης ενάντια στο στρες. 18 Top Ψυχολογία Υγερίαοφή Διατ Α υτό που δεν ξέρουμε όμως είναι ότι το γέλιο … μαθαίνεται! Ερωτήματα, όπως γιατί γελάμε, πώς το γέλιο επιδρά θεραπευτικά στον οργανισμό μας αλλά και τι ακριβώς γίνεται στις Κλινικές του Γέλιου, θα διαβάσετε στη συνέχεια! Κανείς από τους ερευνητές δεν έχει απαντήσει ακόμα στο ερώτημα γιατί γελάμε. Το γέλιο παρ’ όλα αυτά συνδέεται με συναισθήματα όπως η χαρά, ή νευρικότητα, η αμηχανία ή ακόμα και η απογοήτευση. Μπορούμε να γελάσουμε για διάφορους λόγους, Διάφορες ψυχολογικές θεωρίες μας έχουν βοηθήσει, επίσης, να καταλάβουμε γιατί γελάμε: • Η θεωρία της Υπεροχής, υποστηρίζει ότι γελάμε όταν αισθανόμαστε ανώτεροι από τους άλλους. • Η θεωρία της Ασυμφωνίας, υποστηρίζει ότι γελάμε όταν βλέπουμε καταστάσεις οι οποίες μας φαίνονται αταίριαστες η/ και ασύμφωνες μεταξύ τους. • Η θεωρία της Ανακούφισης, του Freud, λέει ότι όταν γελάμε απελευθερώνουμε συσσωρευμένη ψυχική ενέργεια. Το γέλιο βοηθά: • Στην Ψυχική μας κατάσταση: όταν γελάμε ανεβαίνουν τα επίπεδα των ενδογενών οπιοειδών (ενδορφίνες, εγκεφαλίνες), που έχουν παυσίπονη και ηρεμιστική δράση. • Στο Δέρμα: με το γέλιο γίνεται πιο βαθιά η αναπνοή, οξυγονώνονται καλύτερα οι ιστοί, πράγμα που επιβραδύνει τη γήρανση, και ασκούνται οι μυς του προσώπου μας. • Στο Ανοσοποιητικό: το γέλιο βοηθάει στη δημιουργία περισσότερων Τ- κυττάρων (απαραίτητα για την εξάλειψη των λοιμώξεων) του αμυντικού μας συστήματος. • Στο Πεπτικό σύστημα: το ξεκαρδιστικό δείχνοντας στο περιβάλλον μας ότι είμαστε άνετοι και χαλαροί. Οι επιστήμονες που μελετούν σήμερα τα συναισθηματικά σήματα, πιστεύουν ότι το γέλιο είναι ένα κοινωνικό σινιάλο. Πολλές φορές, με ένα μόνο γέλιο μπορούμε να αποκλείσουμε ανθρώπους ή ακόμα και να δείξουμε εξουσία. Οι ψυχολόγοι που μελετούν την ανθρώπινη συμπεριφορά πιστεύουν ότι το γέλιο είναι περισσότερο μια πρωτόγονη αντίδραση του ατόμου στο περιβάλλον, παρά μια εκλεπτυσμένη συνειδητή διαδικασία. γέλιο βοηθά τη χώνεψη και καταπολεμά την αεροφαγία. • Στο Μυϊκό σύστημα: όταν γελάμε όλοι οι μύες του σώματός μας χαλαρώνουν. Το γέλιο μπορεί ακόμη και να μας γυμνάσει, αφού 100-200 γέλια την ημέρα ισοδυναμούν με δέκα λεπτά κωπηλασίας ή τρεξίματος. Επιπλέον, μία ώρα γέλιου αρκεί για να καούν 500 θερμίδες. Κλινικές Γέλιου (και στην Ελλάδα) Και αφού το γέλιο είναι θεραπευτικό, έχουν δημιουργηθεί σε όλο τον κόσμο Κλινικές Γέλιου (και στην Ελλάδα), όπου πρώτα μαθαίνει κανείς να αισθάνεται άνετα με το χιούμορ, να ανακαλύπτει αυτά που του φαίνονται αστεία και στη συνέχεια να τα μοιράζεται με άλλους. Κύριος σκοπός της γελωτοθεραπείας είναι να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες καταστάσεις, χρησιμοποιώντας την ανατροπή και παίζοντας με τον πόνο μας. Οι Κλινικές Γέλιου μη φανταστείτε ότι είναι μια πρωτοτυπία των Δυτικοευρωπαίων. Κάθε άλλο. Δημιουργήθηκαν κατά την αρχαιότητα, στη Σπάρτη και τη Θεσσαλία, και ονομάζονταν ναοί του Γέλιου. Η μελέτη γύρω από το γέλιο συνεχίζεται. Η Διεθνής Εταιρία Μελετών του Χιούμορ έχει μέλη σε όλο τον κόσμο, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι πανεπιστημιακοί καθηγη- τές διαφόρων ειδικοτήτων, όπως Ψυχολογίας, Ιατρικής, Λογοτεχνίας, Φιλοσοφίας, Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας. Η έρευνα στοχεύει μεταξύ άλλων, να μάθει πώς ποικίλλει το χιούμορ από χώρα σε χώρα, σύμφωνα με τη θρησκεία, την ηλικία, το φύλο και την εθνικότητα. Κάντε κάτι για να γελάσετε •Οι δονήσεις των φωνηέντων που χρησιμοποιούμε γελώντας ξυπνούν την ενέργεια σε κάποια μέρη του σώματός μας. •Ξυπνήστε την ενέργεια στο λαιμό και στους πνεύμονες με το χα, χα, χα! •Κινητοποιήστε τον θυρεοειδή αδένα με το χε, χε, χε! •Δονήστε όλο το σώμα με το χι, χι, χι! •Ενεργοποιείστε το διάφραγμα, τη θωρακική και τη σπλαχνική κοιλότητα με το χο, χο, χο! •Αναζωογονήστε τον αυχένα και τις φωνητικές χορδές με το χου, χου, χου! Δοκιμάστε το είναι αποτελεσματικό!! Σεπτέμβριος 2011 19 ν οι ύ ο τ ν α π Α χολόγοι Ψυ Γράψε το Πρόβλημά σου «Θα έπρεπε να πετάω στα σύννεφα και εγώ είμαι κάτω από την γη! Ήμουν για αρκετό καιρό δυστυχισμένη, στα όρια της κατάθλιψης. Όλα πήγαιναν στραβά. Τον τελευταίο χρόνο όμως όλα πηγαίνουν καλύτερα, βρήκα καλύτερη δουλειά με τα διπλάσια χρήματα, ερωτεύτηκα έναν καταπληκτικό άνδρα που είναι τρελός για εμένα. Φοβάμαι, όμως, ότι κάτι κακό θα συμβεί και δεν μπορώ να χαρώ με όσα έχω. Μήπως είμαι ανικανοποίητη;» Ναταλία Ψ Νέα Γράψε μας το πρόβλημά σου στην διεύθυνση: [email protected] 20 Top Ψυχολογία Όσο κι αν σου ακούγεται παράξενο, είχες συνηθίσει τόσο πολύ στη δυστυχία, που τώρα είναι δύσκολο να βιώσεις τη χαρά. Άλλωστε οι αλλαγές είναι πάντα δύσκολες, ακόμα κι αν είναι θετικές. Επιπλέον, για καθετί καινούργιο χρειάζεσαι χρόνο να το δεχτείς και να συνειδητοποιήσεις ότι το ζεις. Προσπάθησε να μην αφήνεις τον φόβο να σε καταβάλει, γιατί έτσι ούτε το παρόν δεν θα μπορείς να χαρείς, αλλά δεν θα μπορείς να ανταπεξέλθεις και σε δυσκολίες που τυχόν έρθουν στο μέλλον. Να σκέφτεσαι θετικά και να επιτρέψεις στον εαυτό σου να χαρεί με όσα έχεις αυτήν την στιγμή! «Έχω μία σχέση εδ ώ και τρία χρόνια, χωρίς ιδιαίτερα προβλή ματα. Αρχίζω όμως να μην περνάω καλά. Το αγόρι μου είναι πο λύ κοινωνικό, το αντίθετο από εμένα. Μου άρ εσε που ήμουν, όμως , δίπλα του γιατί έπ αιρνα και εγώ κάτι από τη λάμψη του. Τώ ρα καταπιέζομαι. Το χειρότερ ο είναι πως συνεχ ώς βρισκόμαστε με φίλ ους του. Ποτέ δεν είμαστε μόνοι μας. Του το έχω πει, αλλά πά ντα βρίσκει δικαιολογίες. Τι να κάνω;» Σοφία χρόνια, τα υ είμαστε μαζί έξι «Με τη γυναίκα μο . Περνάμε ιδιά πα ε υμ έχο ν Δε τρία παντρεμένοι. υμε φομε τα πάντα μαζί. Έχο πολύ καλά, κάνου πρόβλημα Το . ένα ν σα τε ασ είμ βερή επικοινωνία, επιθυμία τομέα. Δεν υπάρχει είναι στον ερωτικό βέβαια, δεν ι, Έτσ με. νου κά να και δεν ξέρουμε τι με και παιδί» πρόκειται να κάνου Απόστολος «Είμαι πολύ αναποφ άσιστη. Έχω μία σχ έση 9 χρόνια και έχει αρχίσει να φθείρε ται. Έχουμε χάσει το πά θος και τον ενθο υσιασμό. Δεν έχουμε συζητή σει ποτέ για γάμο , και αυτό με πειράζει. Σκέφτομαι να χω ρίσω, αλλά δεν το παίρν ω απόφαση. Δεν ξέρω πια τι αισθάνομαι και τι θέλω. Αφήν ω τον καιρό να περνά μή πως φτιάξουν τα πράγματα ή μου δοθεί κά ποιο σημάδι...» Αφροδίτη Φαίνεται ότι μέσα σ’ αυτήν τη σχέση έχεις χάσει τον εαυτό σου σε μια προσπάθεια να αποκτήσεις αξία μέσα από τον σύντροφο σου. Έτσι, θεωρείς ότι αποκτάς αξία μόνο όταν βρίσκεσαι δίπλα του. Ο φίλος σου δεν σου δίνει αποκλειστικότητα. Ίσως φοβάται και προσπαθεί έτσι να προστατέψει τον εαυτό του. Φαίνεται να μην νοιάζεται για τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες σου. Δίπλα του δεν είσαι σαν σύντροφος με τον οποίο μοιράζεται στιγμές και συναισθήματα, αλλά απλώς συμπληρώνεις την κοινωνική του εικόνα. Εσύ, πάλι, δυσκολεύεσαι να εμπιστευτείς το ένστικτό σου, που σου δείχνει ότι η σχέση αυτή σε βλάπτει. Εμπιστεύσου αυτό που νιώθεις. Αν δεν περνάς καλά, άλλαξε το. Επειδή μπορεί να σου είναι δύσκολο, επισκέψου έναν ψυχολόγο για να σε βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι δύσκολο να δεις ερωτικά κάποιον που είστε «σαν ένα». Υπάρχουν αγάπη, κατανόηση, σεβασμός αλλά όχι πάθος. Για να δημιουργηθούν και να καλλιεργηθούν ερωτικά συναισθήματα, χρειάζεται να βλέπεις τον άλλον ως ξεχωριστή προσωπικότητα, να υπάρχει και λίγο μυστήριο, να περνάει χρόνο μακριά σου και να σου λείπει. Αν είσαι συνέχεια με τη σύζυγό σου, δεν μπορεί να σου λείψει .Όσο ωραίο και ανακουφιστικό είναι αρχικά τόσο καταπιεστικό και κουραστικό γίνεται στην πορεία Αν θέλετε, λοιπόν, να λειτουργήσει ο γάμος σας, χρειάζεται να αρχίσετε να κρατάτε αποστάσεις και να έχει ο καθένας την προσωπική του ζωή και το χώρο και το χρόνο του μακριά από το σύντροφό του. Τότε θα μπορέσετε να ερωτευτεί ξανά ο ένας τον άλλον. Αν σας δυσκολεύει ιδιαίτερα αυτή η διαδικασία, μπορείτε να επισκεφτείτε έναν ειδικό για να σας βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Δίνεις την αίσθηση ότι έχεις αφήσει τον έλεγχο της ζωής σου στην τύχη ή στους άλλους και νιώθεις ανήμπορη να πάρεις αποφάσεις για σημαντικά θέματα. Με τον καιρό ίσως η λύση να δοθεί από το φίλο σου ή να είσαι εσύ έτοιμη να επιλέξεις. Δεν χρειάζεται να αποφασίσεις αυτήν τη στιγμή αν θα χωρίσεις ή όχι. Μπορείς, όμως, να κάνεις κάποια πράγματα για να αλλάξεις αυτό που ζεις τώρα. Μπορεί τελικά να μη θέλεις τόσο πολύ να προχωρήσει αυτή η σχέση σε γάμο και προβάλλεις τη δυσκολία αυτή στο σύντροφό σου, χρεώνοντάς του το γεγονός ότι δεν έχετε συζητήσει ποτέ αυτό το ζήτημα. Αν, πάλι, δεν το έχεις αναφέρει επειδή φοβάσαι την αντίδρασή του, αναρωτήσου για την επικοινωνία που έχετε σ’ αυτήν τη σχέση αλλά και για το κατά πόσο εκφράζεις τις επιθυμίες σου. Αναρωτήσου πώς το βιώνεις εσύ και τι είναι αυτό που σε πληγώνει περισσότερο στην απώλεια. Επίσης, μία απόφαση ή μία θέση συνεπάγεται συνέπειες, για τις οποίες την ευθύνη θα έχεις εσύ. Σκέψου τι σου ταιριάζει. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μίλησε με το σύντροφό σου για όσα αισθάνεσαι. Σεπτέμβριος 2011 21
© Copyright 2024 Paperzz
