VODIČ SA PRIRUČNIKOM za polaganje prijemnog ispita za akademsku 2013/2014. godinu Univerzitet u Banjoj Luci E K O N O M S K I F A K U L T E T Izdavač: Ekonomski fakultet Banja Luka Glavni i odgovorni urednik Prof. dr Novak Kondić Redakcioni odbor: Doc. dr Saša Petković Mr Željana Jovičić Mr Branka Topić-Pavković Darko Milunović, mr Mr Dragan Gligorić Tehnička obrada: Milan Damjanović, dipl. inž. el. Izdavač: Ekonomski fakultet Banja Luka, mart 2013. godine VODIČ SA PRIRUČNIKOM za polaganje prijemnog ispita za akademsku 2013/2014. godinu Banja Luka, mart 2013. godine SADRŽAJ: O priručniku... .........................................................................................6 Ciljevi priručnika ....................................................................................6 Zašto upisati Ekonomski fakultet u Banjoj Luci? ..................................7 1. Osnovni podaci o Fakultetu ..............................................................11 Misija i ciljevi ...................................................................................11 2. Organi upravljanja i stručni organi Fakulteta ...................................16 2.1. Dekan fakulteta i prodekani .......................................................16 2.2. Nastavno-naučno vijeće Fakulteta .............................................18 3. Službe Fakulteta ................................................................................20 3.1. Studentska služba .......................................................................20 3.2. Biblioteka ...................................................................................21 4. Obrazovna djelatnost na Fakultetu ....................................................23 5. Naučno-istraživačka djelatnost .........................................................31 5.1. Institut Ekonomskog fakulteta ...................................................32 6. Kako se prati i ocjenjuje rad studenata?............................................33 7. Nastavni plan Ekonomskog fakulteta u Banjoj Luci ........................33 8. Statistika upisa i prolaznosti .............................................................33 9. Vannastavne aktivnosti studenata .....................................................36 9.1. Savez studenata Ekonomskog fakulteta (SSEF) ..........................36 Kvalifikacioni prijemni ispit - uputstva ................................................37 Orijentaciona pitanja za polaganje prijemnog ispita .........................39 Primjeri testova sa prošlogodišnjeg prijemnog ispita ......................86 5 O PRIRUČNIKU... ovaj priručnik je prvenstveno namijenjen maturantima srednjih škola koji žele da upišu Ekonomski fakultet u Banjoj Luci, ali i onima koji žele da postanu studenti drugih fakulteta na kojima se kvalifikacioni ispit polaže na sličan način kao i na Ekonomskom fakultetu. CILJEVI PRIRUČNIKA Priručnik ima dva cilja. Prvi cilj je upoznavanje budućih studenata sa našim Fakultetom, njegovom organizacionom strukturom, prostornim i tehničkim kapacitetima, nastavnim planom i programom, kao i mnogim pogodnostima koje, u znatnoj mjeri, studentima Ekonomskog fakulteta olakšavaju studiranje. Prvi dio priručnika čini prezentacija navedenih činjenica, potkrijepljena tačnim i preciznim podacima, kao i brojnim slikama iz svakodnevnog života na Fakultetu, kako bi se budućim koleginicama i kolegama studentima što vjernije prikazala prijatna i opuštena atmosfera, ali i disciplina koje vladaju u našoj ustanovi. Drugi cilj ovoga priručnika je pomoć pri polaganju kvalifikacionog ispita. U drugom dijelu priručnika su pitanja koja će se naći na kvalifikacionom ispitu. Ko dobro prouči ovaj priručnik, lakše će da položi kvalifikacioni ispit, a takođe, proširiće i utvrdiće svoje poznavanje pojmova koji su akademskom i obrazovanom građaninu neophodni. Prvih 50 studenata na rang listi od 300 studenata koje ćemo upisati u prvu godinu studija, imaće pravo na besplatno školovanje. 6 ZAŠTO UPISATI EKONOMSKI FAKULTET U BANJOJ LUCI? U posebne prednosti našeg Fakulteta ubrajamo: Tradicija i savremenost – 39. godina postojanja i uspješnog rada. Besplatno školovanje za studente koji su na budžetu Republike Srpske, a za sve uspješne studente koji nakon prve godine studija polože sve ispite postoji mogućnost prelaska iz statusa samofinansirajućeg studenta u status studenta na budžetu. Najboljim studentima su na raspolaganju i brojne stipendije. Studenti mogu studirati u statusu redovnih i vanrednih studenata. Za vanredne studente organizujemo nastavu u poslijepodnevnim časovima i danima vikenda, tako da i zaposleni mogu da se ravnopravno školuju sa redovnim studentima. Uz savremen nastavni plan i program, kao i način izvođenja nastave i ocjenjivanja studenata, po uzoru na najkvalitetnije obrazovne ustanove ovog tipa u Evropi i svijetu, moguće je steći brojna praktična znanja kroz razne oblike interaktivne nastave (Ekonomski fakultet u Banjoj Luci je pionir provođenja odredbi Bolonjske deklaracije u RS i BiH. Vi ćete biti deveta generacija studenata koja studira po bolonjskim principima studiranja). Predavači su istaknuti stručnjaci iz oblasti koje predaju i uspješni privrednici - tako da imamo jedinstven spoj nauke i prakse. Vježbe će držati viši asistenti i asistenti: doktori, doktoranti i postdiplomci koji su birani iz redova najboljih studenata. Ukupno 13 redovnih profesora, 8 vanrednih profesora, 17 docenata, 1 profesor stranih jezika, 14 viših asistenata i 6 asistenta. Od ukupno 59 nastavnika i saradnika, u stalnom radnom odnosu je 53 zaposlena (50 zaposlenih nastavnika i saradnika Univerziteta sa Ekonomskog fakulteta i 3 zaposlena nastavnika i saradnika sa ostalih organizacionih jedinica Univerziteta), dok je 6 nastavnika i saradnika zaposleno u dopunskom radnom odnosu. Pokrivenost vlastitim kadrom na I ciklusu dodiplomskih studija je 100%. 7 Od akademske 2010/2011. godine 120 studenata je upisano kao prva generacija na diplomskim jednogodišnjim master studijima (4+1) na kojima predaju, pored profesora sa našeg fakulteta i eminentni stručnjaci sa ekonomskih fakluteta iz Beograda, Zagreba, Podgorice, Sarajeva, Mostara, Istočnog Sarajeva, Bijeljine, Brčkog, Niša i Kragujevca. U akademskoj 2011/2012 upisano je 100 kandidata , a u 2012/2013 godini 96 kandidata na jednogodišnji master studij. Od akademske 2013/2014. godine pokrećemo međunarodni master studij na engleskom jeziku. Veliki stepen uspjeha u poslovnom životu diplomiranih ekonomista koji su završili ovaj Fakultet (rijetki su oni koji su u roku završili ovaj Fakultet a nisu odmah po diplomiranju dobili posao u nekoj od najprestižnijih firmi u Republici Srpskoj), jer su stečena znanja i vještine potpuno primjenjivi u praksi. Diplomirani ekonomisti sa našeg Fakulteta nakon završetka studija imaju mogućnost zaposlenja u privatnom i javnom sektoru – domaćim i multinacionalnim kompanijama, bankama, osiguravajućim društvima, revizorskim kućama, konsultantskim i marketing agencijama, zatim u državnoj administraciji, zdravstvu, oblasti trgovine, ugostiteljstva, medijima, a najbolji su ostali na Fakultetu kao asistenti. Potpuno poštovanje rasporeda predavanja i ispitnih rokova za cijelu akademsku školsku godinu koji se objavljuju na našoj internetskoj stranici www.efbl.org i oglasnoj tabli Fakulteta odmah na početku godine, tako da se ne može desiti, recimo, da spremite neki ispit a da se ispitni rok ne održi, ili drastično pomjeri. Veliki prostorni kapacitet od 4054,73 m2 koji omogućava komforno i kontinuirano izvođenje nastavih, kao i vannastavnih aktivnosti. Fakultet nema arhitektonskih barijera, te sa panoramskim liftom omogućuje i studentima sa invaliditetom da imaju pristup amfiteatrima i kabinetima. Visoka tehnička opremljenost fakulteta (2 računarske sale sa 94 novih računara, projektorima, laptop računarima, skenerima, stalnom internetskom konekcijom, itd. Ukupno 147 računara i 55 laptop računara). 8 Radi olakšanja odvijanja nastavnog procesa i praćenja savremenih trendova u oblasti obrazovanja, na Fakultet je uveden internetski servis (eCampus) uz pomoć koga studenti prijavljuju ispite elektronskim putem. Sva obavještenja, kao i rezultati ispita mogu se provjeriti na internetskoj stranici Fakulteta, a kontakti studenata i profesora se mogu obavljati i uz pomoć elektronske pošte, ili preko internetskog foruma Ekonomskog fakulteta, te redovnih konsultacija sa studentima. Širok dijapazon vannastavnih aktivnosti, koje se odvijaju na Fakultetu, omogućava studentima da razvijaju svoju kreativnost, stiču nova znanja iz oblasti koje ih posebno zanimaju, kao i da zarade novac od tih aktivnosti. Studenti našeg Fakulteta, naročito studenti treće i četvrte godine, učestvovali su i učestvuju u brojnim domaćim i međunarodnim projektima visokog ranga, pod mentorstvom dekana i pojedinih profesora, putem raznih organizacija na Fakultetu. Mogućnost odlaska u inostranstvo na razne seminare, obuke, ljetne škole, stručne ekskurzije i slično preko Saveza studenata Ekonomskog fakulteta, AIESEC-a ili neke od organizacija sa kojima sarađujemo. Aktivnosti razmjene studenata i profesora, na planu međunarodne saradnje. U saradnji sa WU Viena University of Economics and Business, Ekonomski fakultet je omogućio studentima da učestvuju u međunarodnoj ljetnoj školi International Summer University South Eastern Europe (ISU SEE), Budva, 02. septembar – 22. septembar 2012. godine, a učestvovala su tri naša studenta. Kroz projekat JoinEU-SEE koji omogućava stipendiranje akademske razmjene studenata u okviru Erasmus Mundus Partnership programa, četiri studenta našeg Fakulteta su pratila nastavu na univerzitetima u zemljama Evropske unije. Ministarstvo nauke i tehnologije Republike Srpske je u novembru 2011. godine izvršilo rangiranje svih časopisa na prostoru Republike Srpske. Časopis Ekonomskog fakulteta „Acta Economica“ prema objavljenoj konačnoj listi, rangiran je kao časopis prve kategorije iz oblasti ekonomskih nauka i dobio je karakter naučnog časopisa nacionalnog značaja prema članu 19. stav 4. Pravilnika o publikovanju naučnih publikacija. 9 Od decembra 2010. godine „Acta Economica“ ima vlastiti sajt www.actaeconomica.efbl.org. Ponašanje, međusobni odnos i saradnja između osoblja i studenata regulisan je Kodeksom o ponašanju zaposlenih radnika i studenata Ekonomskog fakulteta, koji možete pronaći na internetskoj stranici Fakulteta. 10 1. OSNOVNI PODACI O FAKULTETU Naziv i adresa: EKONOMSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BANJOJ LUCI Majke Jugovića br. 4, 78000 Banja Luka Telefon: + 387 (0) 51 43 00 10; 43 00 12 Faks: + 387 (0) 51 43 00 53 Elektronska pošta: [email protected] www.efbl.org Djelatnost i osnivanje: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci je visokoškolska institucija čija je osnovna djelatnost naučno-nastavni i naučno-istraživački rad. Ekonomski fakultet u Banjoj Luci osnovan je rješenjem Skupštine opštine Banja Luka br. 01-012/75 od 06.02.1975. godine. Fakultet se razvio iz Odjeljenja Ekonomskog fakulteta u Sarajevu, koje je počelo sa radom 01.11.1974. godine. Danas, nakon usvajanja Zakona o visokom obrazovanju Republike Srpske, Fakultet posjeduje sve neophodne dozvole za rad i u potpunosti ispunjava sve uslove propisane Zakonom (Rješenje o utvrđivanju uslova za početak rada visokoškolske ustanove, broj rješenja 07.1 - 4462/07 od 02.07.2007, Rješenje o upisu u sudski registar, broj rješenja broj 1-587-00 od 13.09.2007. i Dozvolu za rad, broj dozvole 07.23/602-3900/09 od 22.06.2009. godine). MISIJA I CILJEVI Misija Ekonomskog fakulteta je edukacija i osposobljavanje visokoobrazovnog akademskog i stručnog kadra, razvoj tržišno orijentisanih kompetencija studenata, kao i naučnoistraživački rad i saradnja na državnom, regionalnom i međunarodnom nivou sa naučno – istraživačkim institucijama, vladinim i nevladinim institucijama i privredom. Vizija Ekonomskog fakulteta: Ekonomski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci je moderan, razvijen, progresivan i otvoren Fakultet, te predstavlja glavnu okosnicu ekonomskog razvoja Republike Srpske. 11 Glavni cilj Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci je da postane lider iz oblasti visokog obrazovanja i naučnoistraživačkog rada u okvirima Republike Srpske i Bosne Hercegovine, i šire, u regionalnom kontekstu. Preduslovi ostvarenja ovog cilja su: - Obezbjeđivanje kadrovsko – materijalnih pretpostavki; - Kontinuirano obavljanje modernog nastavnog procesa, usklađenog zahtjevima privrede i u skladu sa svim odrednicama Bolonjskog procesa; - Uspostavljanje evropskog kvaliteta studija I, II i III ciklusa. U ovom objektu, sa radnim prostorom od 4054,73 m2, nalazi se veliki amfiteatar sa 288 sjedišta i pratećom opremom, 4 učionice amfiteatarskog tipa sa po 126 sjedišta, dvije učionice sa po 30 mjesta, dvije čitaonice sa ukupno 74 mjesta. Sve učionice i amfiteatar su opremljeni sa personalnim računarima, LCD projektorima, a amfiteatar i sala 1 su povezane video konferencijski i imaju vlastito ozvučenje. Dvije računarske sale sa 37 i 57 radnih mjesta, isto toliko personalnih računara i kompletnom pratećom opremom, te sala za sjednice sa 70 sjedišta, koja, po potrebi, služi i za predavanja na postdiplomskoj nastavi. 12 13 Na Fakultetu su svi računari umreženi i omogućen je pristup Internetu za nastavno osoblje i studente, kao i za sve posjetioce Fakulteta. 14 U zgradi postoji i 40 kabineta za nastavnike i asistente, a svi su opremljeni personalnim računarima. U sklopu ostalog prostora, posebno su uređene dvije prostorije za studente sa telefonom, personalnim računarom, kopir-aparatom i mjestom za sastanke studenata i za odvijanje aktivnosti studentske organizacije. Sa personalnim računarima opremljene su sve službe na Fakultetu: studentska služba, računovodstvo, daktilo biro i biblioteka. U cjelini posmatrano, na Fakultetu su stvoreni preduslovi za kvalitetno i efikasno odvijanje nastave, raznih tipova edukacija, prezentacija, aktivnosti administracije, kao i ostalih aktivnosti. Čitava zgrada je pokrivena WiFi konekcijom. 15 2. ORGANI UPRAVLJANJA I STRUČNI ORGANI FAKULTETA Osnovne elemente organizacione strukture Ekonomskog fakulteta čine Dekan sa prodekanima, Nastavno-naučno vijeće, službe Fakulteta, Katedre i Institut ekonomskih nauka. Hijerarhija te strukture prikazana je na sljedećoj šemi: Organi upravljanja Fakulteta su dekan i nastavno-naučno vijeće. 2.1. DEKAN FAKULTETA I PRODEKANI Organ rukovođenja Fakultetom je dekan, a y obavljanju ove funkcije pomažu mu prodekani: prodekan za nastavu i prodekan za naučno-istraživački rad, kao i prodekan student. Dekan je odgovoran rektoru, Upravnom odboru Univerziteta, kao i Vijeću fakulteta u domenu akademskih pitanja. 16 Za dekana može biti imenovan nastavnik koji je u stalnom radnom odnosu sa punim radnim vremenom na Univerzitetu. Dekana imenuje i razrješava rektor na prijedlog Vijeća Fakulteta. Dekan se imenuje na period od 4 godine, sa mogućnošću još jednog izbora. Obaveze dekana su da: organizuje i rukovodi radom Fakulteta odlučuje o korišćenju sredstava Fakulteta, u skladu sa finansijskim planom Fakulteta, odobrenim od strane Upravnog odbora Univerziteta; obezbjeđuje efikasno, ekonomično i cjelishodno korišćenje sredstava dodijeljenih Fakultetu od strane Univerziteta; zastupa i predstavlja Fakultet u skladu sa zakonom i Statutom Univerziteta; izvršava odluke Vijeća fakulteta i organa Univerziteta; donosi akte u skladu sa Statutom i drugim opštim aktima Univerziteta; predsjedava sjednicama Vijeća Fakulteta; predlaže rektoru organizacionu, akademsku i neakademsku strukturu na Fakultetu; daje mišljenje u postupku utvrđivanja sistematizacije radnih mjesta na Fakultetu; obavlja i druge poslove propisane Statutom Univerziteta ili drugim opštim aktima. Dekan može da obrazuje komisije ili druga radna, povremena ili stalna tijela, radi davanja mišljenja i prijedloga po određenim pitanjima iz djelokruga svog rada. Na prijedlog Saveza studenata Fakulteta, Vijeće Fakulteta bira prodekana studenta. Za prodekana studenta može se birati student koji nije obnavljao godinu i sa najmanjim prosjekom ocjena 8. Aktuelni Dekanat Fakulteta čine: 17 Dekan: dr Novak Kondić, redovni profesor Prodekan za NIR: dr Dragan Mikerević, redovni profesor Prodekan za nastavu: dr Saša Petković, docent 2.2. NASTAVNO-NAUČNO VIJEĆE FAKULTETA Stručni organ Fakulteta je Nastavno-naučno vijeće Fakulteta, koga čine svi nastavnici i saradnici u stalnom radnom odnosu, kao i 12 studenata predstavnika po godinama koji ravnopravno učestvuju u radu Vijeća i donošenju odluka. Dekan Fakulteta je predsjednik Vijeća po funkciji. 18 Nastavno-naučno vijeće Fakulteta čine nastavnici i saradnici u radnom odnosu, sa punim radnim vremenom, s tim da je zastupljenost studenata 20% od ukupnog broja članova Vijeća. Ako Nastavno-naučno vijeće broji više od 50 nastavnika i saradnika koji su u radnom odnosu na Univerzitetu sa punim radnim vremenom, činiće ga predstavnici svih studijskih programa (odnosno odsjeka i smjerova) prema odluci Senata na prijedlog Vijeća organizacione jedinice. Vijeće donosi odluke iz svoje nadležnosti većinom glasova ukupnog broja članova koji imaju pravo da učestvuju u odlučivanju. Postupak sazivanja, vođenja, odlučivanja i druga pitanja vezana za održavanje sjednica i rad Vijeća fakulteta uređuju se Poslovnikom o radu, koji donosi Vijeće. Nastavno-naučno vijeće Fakulteta: daje mišljenja i prijedloge dekanu o akademskim, naučnim i stručnim pitanjima u skladu sa Statutom Univerziteta; prati rad studenata na Fakultetu; daje prijedloge Senatu Univerziteta u vezi sa promjenama u strukturi i sadržini studijskog programa i predmeta, nastavnim metodama i drugim akademskim pitanjima; predlaže rektoru imenovanje dekana; bira predstavnika u Senat i u Strukovno vijeće Senata; predlaže Senatu program razvoja Fakulteta; po potrebi formira Vijeća studijskog programa i određuje njihov sastav i djelokrug rada; predlaže Senatu broj, kao i kriterijume i postupak za upis studenata na fakultet; obavlja i druge poslove propisane Statutom ili drugim opštim aktom. 19 3. SLUŽBE FAKULTETA 3.1. STUDENTSKA SLUŽBA Prvi susret studenata sa Fakultetom dešava se na šalteru Studentske službe. Studentska služba je organizovana tako da radi puno radno vrijeme od 08.00 do 16.00 časova, a za studente svaki radni dan od 09.00 do 13.00 časova. Opremljena je računarima i eCampus softverom za procesiranje prijava za ispite elektronskim putem, kao i za obradu svih podataka o studentima, nastavi, ispitima i drugo. U Studentskoj službi vrši se: upis, prepis i ispis studenata, ovjera semestara, vodi se kompjuterizovana evidencija o prisustvu studenata na predavanjima, prihvataju se i evidentiraju prijave za polaganje ispita elektronskim putem (svaki student ima dodijeljeno korisničko ime i lozinku), pripremaju se zapisnici za ispite i preuzimaju se prijave položenih ispita od profesora, vodi se evidencija o položenim ispitima, izdaju uvjerenja o statusu studenata, formiraju se dosijea studenata gdje se odlažu prijave o položenim ispitima, upisni listovi, molbe i zahtjevi, te svi podaci u toku studija. Osim informacija do kojih možete doći posjetom naše veb stranice, možete se direktno obratiti službenicima Studentske službe na sljedeću imejl adresu: [email protected]. 20 3.2. BIBLIOTEKA Biblioteka Ekonomskog fakulteta, kao i u ostalim visokoškolskim ustanovama, jeste specijalizovana biblioteka zatvorenog tipa, namijenjena studentima, nastavnom osoblju i stručnim saradnicima. Biblioteka posjeduje 21980 bibliotečkih jedinica iz oblasti iz kojih se izvodi studij. Fakultet je obezbijedio za studij drugog i trećeg ciklusa, pored bibliotečkih jedinica, projekata, doktorskih, magistarskih i diplomskih radova, i pretplatu na 6 naučnih časopisa iz oblasti studijskih programa drugog i trećeg ciklusa. U biblioteci se koristi jedan računar i višefunkcionalni kopir - aparat. Da bi postao član biblioteke, student sa dodiplomskih ili postdiplomskih studija mora predočiti indeks. Posuđivanje publikacija se vrši na petnaest dana, s tim da se nakon isteka predviđenog roka publikacija može produžiti i zadržati na korišćenju još petnaest dana. Student posuđuje publikaciju iz biblioteke lično i svojim potpisom na reversu garantuje uredno korištenje i vraćanje posuđene publikacije. Publikacije koje se ne iznose iz biblioteke, kao što su rječnici, enciklopedije, 21 časopisi, novine i projekti - mogu se koristiti u prostorijama čitaonice. Čitaonica je otvorena za korisnike radnim danima od 8 do 20 časa, a raspolaže sa 35 radnih stolova i, po mišljenju studenata i kolega bibliotekara sa drugih fakulteta, predstavlja najbolji prostor za učenje na banjalučkom univerzitetu. Pored čitaonice u sklopu biblioteke, na IV spratu je izgrađena i nova čitaonica kapaciteta 39 mjesta. Danas, studenti mogu pretraživati fond biblioteke na zvaničnoj internetskoj stranici Ekonomskog fakulteta: http://www.efbl.org/lat/pretraga-fundusa-biblioteke 3.3. IZDAVAČKA DJELATNOST Pored naučno-obrazovne misije, Ekonomski fakultet se bavi i specijalizovanim izdavaštvom monografskih i serijskih publikacija. Fakultet je do sada publikovao desetine udžbenika iz domena teorijske ekonomije, makroekonomskih sistema, računovodstva, monetarne ekonomije, statistike, matematike, informatike, poslovnih finansija, menadžmenta, 22 marketinga i organizacije poslovanja. Acta Economica je časopis Ekonomskog fakulteta, pokrenut 2002. godine, koji dva puta godišnje objavljuje radove iz svih disciplina koje se izučavaju na redovnom i postdiplomskom studiju, te prati aktuelna dešavanja iz oblasti ekonomije koja se reflektuju i na našu svakodnevicu. Ministarstvo nauke i tehnologije Republike Srpske je u novembru 2011. godine izvršilo rangiranje svih časopisa na prostoru Republike Srpske. Časopis Ekonomskog fakulteta „Acta Economica“ prema objavljenoj konačnoj listi, rangiran je kao časopis prve kategorije iz oblasti ekonomskih nauka i dobio je karakter naučnog časopisa nacionalnog značaja prema članu 19. stav 4. Pravilnika o publikovanju naučnih publikacija. Od decembra 2010. godine www.actaeconomica.efbl.org. „Acta Economica“ ima vlastiti sajt 4. OBRAZOVNA DJELATNOST NA FAKULTETU Osnovni profil obrazovanja na Ekonomskom fakultetu je poslovna ekonomija. Nastava za sticanje visoke stručne spreme traje četiri godine, odnosno osam semestara. Nastavni planovi i programi, po kojima se izvodi nastavni proces na Fakultetu, permanentno se inoviraju i usklađuju sa savremenim dostignućima ekonomske nauke, s jedne strane i potrebama privrede, s druge strane. Shodno tome, u dosadašnjem razvoju nastavni proces je izvođen kroz nekoliko nastavnih planova i programa. Od školske 2004/2005. godine, nastava se na prvoj godini izvodi po novom nastavnom planu i programu koji je zasnovan na principima Bolonjske deklaracije, a koji je već poboljšan 2007. godine, kada je usvojen aktuelni nastavni plan i program, koji je organizovan kroz zajedničke tri godine studije, a posljednja, četvrta godina studija kroz dva odsjeka i po dva smjera (detalje možete pročitati u odjeljku 7 ovog priručnika). Od osnivanja, do danas Fakultet je upisalo 11199 studenata, prosječno 294,71 novih studenata svake godine. Od toga broja, zaključno sa 25.03.2013. godine diplomiralo je 4802 studenata, ili 42,88%. Na Ekonomskom fakultetu u Banjoj Luci na studiju I i II ciklusa u akademskoj 2012/2013. godini studira 2246 studenata na dan 31.12.2012. godine. Broj upisanih studenata po godinama i 23 smjerovima u tekućoj akademskoj godini je prikazan narednom ilustracijom. Nastavu na Fakultetu izvode nastavnici i saradnici u stalnom radnom odnosu ili kao vanjski saradnici. Ukupno 13 redovnih profesora, 8 vanrednih profesora, 17 docenata, 1 profesor stranih jezika, 15 viših asistenata i 5 asistenta. Od ukupno 59 nastavnika i saradnika, u stalnom radnom odnosu je 53 zaposlena (50 zaposlenih nastavnika i saradnika Univerziteta sa Ekonomskog fakulteta i 3 zaposlena nastavnika i saradnika sa ostalih organizacionih jedinica Univerziteta), dok je 6 nastavnika i saradnika zaposleno u dopunskom radnom odnosu. Određen broj nastavnika i saradnika je izabran na demokratskim izborima ili postavljen od strane organa vlasti na visoko rangirane funkcije na svim nivoima vlasti, i koji i dalje ispunjavaju svoje obaveze prema Fakultetu. Na taj način stvoreni su kadrovski preduslovi za kontinuirano i kvalitetno odvijanje nastavnog procesa, kao osnovnog segmenta djelatnosti Fakulteta. U nastavku teksta dat je spisak nastavnika i asistenata zaposlenih na našem Fakultetu, kao i spoljnih saradnika na dodiplomskim studijima. 24 Katedre na Ekonomskom fakultetu u 2013/2014. školskoj godini Katedra za Međunarodne ekonomske odnose Rukovodilac katedre: dr Gordana Čenić Jotanović, redovni profesor R. Predmet b. 1. Međunarodni ekonomski odnosi God. S II O Uža naučna oblast Međunarodna ekonomija Međunarodna ekonomija Nastavnik/ Saradnik dr Gordana Čenić Jotanović, redovni profesor P/ V Sem. ECTS 4 mr Jelena Tešić, viši asistent i mr Dragan Gligorić, viši asistent 2 dr Goran Popović, vanredni profesor 4 mr Tajana Serdar, viši asistent 2 dr Vasilj Žarković, docent 4 mr Jelena Tešić, viši asistent i mr Dragan Gligorić, viši asistent 2 Ekonomika Evropske IV unije O 3. Međunarodno finansiranje IV O 4. Međunarodno poslovno pravo IV Međunarodno dr Vitomir Popović, redovni O poslovno pravo profesor (PRF) (PRF) mr Nenad Baroš, viši asistent Spoljnotrgovinsko poslovanje IV O Međunarodna ekonomija dr Milenko Krajišnik, docent 4 dr Siniša Kurteš, docent 2 6. Svjetska tržišta IV I Međunarodna ekonomija dr Vasilj Žarković, docent 2 dr Siniša Kurteš, docent 2 Teorija i politika 7. međunarodne trgovine V O Međunarodna ekonomija Integracija i 8. regionalizacija svjetske privrede V 2. 5. Međunarodne finansije Međunarodni 10. monetarni sistem 9. 11. Pravo Evropske unije O V I V I V I Međunarodna ekonomija dr Gordana Čenić Jotanović, redovni profesor i dr Milenko Krajišnik, docent dr Vujo Vukmirica, emeritus i dr Međunarodna Goran Popović, vanredni profesor ekonomija dr Vasilj Žarković, docent Međunarodna ekonomija dr Dragana Bašić, docent Međunarodna ekonomija Međunarodno dr Radovan Vukadinović, redovni poslovno pravo profesor (UNIKG) (PRF) - 4 4 8 7 8 7 8 8 6 7 8 7 6 9 7 10 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 9 ili 10 9 ili 10 9 ili 10 6 6 6 25 Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i politiku Rukovodilac katedre: dr Rajko Tomaš, redovni profesor R. Predmet b. God. S 1. Osnovi ekonomije I O 2. Sociologija I O 3. Makroekonomija II O 4. Mikroekonomija II O 5. Monetarne i javne finansije III O 6. Savremeni ekonomski sistemi IV O 7. Ekonomija javnog sektora IV I 8. Ekonomika i razvoj nacionalne privrede IV I 9. Ekonomske doktrine IV 10. 11. 26 Makroekonomija otvorene privrede V Fiskalne i monetarne V finansije I O I Uža naučna oblast Teorijska ekonomija Teorijska sociologija (FF) Nastavnik/ P/V Sem. ECTS Saradnik dr Mladen Ivanić, vanredni profesor 4 1 8 mr Zoran Borović, viši asistent 2 dr Dragana Vilić, docent 3 2 6 dr Dragana Vilić, docent 1 dr Borivoje Krušković, docent 4 dr Srđan Amidžić, docent i dr Stevo Pucar, docent 3 Teorijska ekonomija Monetarna ekonomija i Fiskalna ekonomija dr Rajko Tomaš, redovni profesor mr Dalibor Tomaš, viši asistent dr Nikola Špirić, redovni profesor 4 3 4 mr Branka Topić-Pavković, asistent 2 Ekonomska politika dr Slaviša Kovačević, docent 4 dr Slaviša Kovačević, docent 2 Teorijska ekonomija Ekonomsko planiranje i razvoj Ekonomsko planiranje i razvoj Ekonomska analiza Teorijska ekonomija Monetarna ekonomija i Fiskalna ekonomija - 2 - 2 dr Milenko Krajišnik, docent 2 dr Stevo Pucar, docent 2 dr Slaviša Kovačević, docent dr Goran Popović, vanredni profesor i dr Borivoje Krušković, docent dr Nikola Špirić, redovni profesor 2 2 - 2 2 2 2 4 8 3 8 5 8 8 6 8 6 7 6 8 6 9 6 9 ili 10 6 Katedra za kvantitativne analize i informatiku Rukovodilac katedre: dr Milivoj Krčmar, redovni profesor R. Predmet b. 1. Matematika I Poslovna 2. informatika I 3. Statistika I Finansijska i 4. aktuarska II matematika Ekonomsko 5. matematički modeli III i metode Računovodstveni 6. informacioni sistemi IV Upravljački 7. informacioni sistemi IV 8. Uža naučna oblast Matematička analiza i O primjene (PMF) God. S Elektronsko poslovanje Ekonomska statistika Aktuarska 10. matematika 9. IV Poslovna O informatika O Statistička analiza O Aktuarstvo O Operaciona istraživanja O Poslovna informatika O O Poslovna informatika Poslovna informatika Statistička analiza IV I V I Aktuarstvo Nastavnik/ Saradnik dr Milovan Vinčić, vanredni profesor mr Vojislav Timarac, viši asistent dr Vesna Aleksić Marić, redovni profesor mr Branislav Sredanović, viši asistent (MŠF) dr Jasmin Komić, redovni profesor Darko Milunović, mr, viši asistent dr Milivoje Krčmar, redovni profesor P/V Sem. ECTS 4 4 8 1 6 2 8 3 8 6 8 8 5 8 5 8 5 8 6 9 ili 10 6 3 2 4 3 4 Nikolina Bošnjak, asistent 3 dr Stanko Stanić, redovni profesor 4 mr Željko Račić, viši asistent 4 dr Tihomir Latinović, vanredni profesor (MŠF) mr Ljilja Šikman, viši asistent (THF) dr Vesna Aleksić Marić, redovni profesor mr Branislav Sredanović, viši asistent (MŠF) dr Vesna Aleksić Marić, redovni profesor mr Branislav Sredanović, viši asistent (MŠF) dr Jasmin Komić, redovni profesor Darko Milunović, mr, viši asistent dr Milivoje Krčmar, redovni profesor - 1 3 3 4 2 3 3 2 2 2 2 Katedra za poslovnu ekonomiju i menadžment Rukovodilac katedre: dr Jovo Ateljević, vanredni profesor R. Predmet b. 1. Ekonomika preduzeća 2. Menadžment 3. Organizacija poslovnih sistema God. S I I II O Uža naučna oblast Teorijska ekonomija O Menadžment O Menadžment Nastavnik/ Saradnik dr Zdravko Todorović, redovni profesor Matea Zlatković, mr, asistent dr Zoran Lukić, vanredni profesor dr Igor Todorović, docent dr Zoran Lukić, vanredni profesor dr Igor Todorović, docent P/V Sem. ECTS 4 1 8 2 8 4 7 2 4 2 3 2 27 4. Poslovno pravo 5. Marketing II III O Poslovno (trgovinsko) pravo i pravo društava (PRF) O Marketing dr Marko Rajčević, redovni profesor (PRF) 3 mr Nenad Baroš, viši asistent 1 dr Perica Macura, redovni profesor 4 3 6 6 8 6 8 5 8 7 8 7 8 7 8 8 7 8 7 8 7 8 7 8 6 9 7 10 4 9 6 10 4 9 ili 10 6 2 6. Preduzetnička ekonomija III O Preduzetnička ekonomija Menadžment ljudskih resursa III 8. Menadžment kvaliteta IV O Menadžment 9. Upravljanje marketingom IV O Marketing 7. O Menadžment dr Nikola Vukmirović, redovni profesor mr Dragan Milovanović, viši asistent dr Gordana Ilić, vanredni profesor mr Branka Zolak Poljašević, viši asistent dr Igor Todorović, docent mr Branka Zolak Poljašević, viši asistent dr Perica Macura, redovni profesor 4 2 4 2 3 2 3 2 10. Strategijski menadžment 11. Preduzetništvo IV IV O Menadžment O Preduzetnička ekonomija Ekonomika i upravljanje MSP IV O 13. Međunarodni marketing IV O Marketing 12. Teorijska ekonomija dr Jovo Ateljević, vanredni profesor dr Igor Todorović, docent dr Nikola Vukmirović, redovni profesor dr Saša Petković, docent Matea Zlatković, mr, asistent dr Perica Macura, redovni profesor 4 2 4 2 4 2 4 2 14. Istraživanje tržišta IV O Marketing 15. Menadžment investicija IV I Menadžment Transnacionalne 16. kompanije i korporativno upravljanje V O Menadžment 17. Globalizacija i preduzetništvo 18. Globalni marketing 19. Menadžerske vještine 20. Kvalitet i konkurentnost 28 V V V V O Preduzetnička ekonomija O Marketing O Menadžment I Menadžment dr Nikola Gluhović, docent (UNIIS) dr Saša Vučenović, docent dr Zdravko Todorović, redovni profesor dr Nikola Vukmirović, redovni profesor i dr Saša Petković, docent dr Perica Macura, redovni profesor dr Gordana Ilić, vanredni profesor i dr Zoran Lukić, , vanredni profesor dr Zdravko Todorović, redovni profesor i dr Jovo Ateljević, vanredni profesor - 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Analiza poslovanja u 21. malim i srednjim preduzećima 22. V Menadžment neprofitnih organizacija I I Menadžment V 23. Poslovna kultura i etika Teorijska ekonomija i Preduzetnička ekonomija Sociologija I kulture, Menadžment V dr Saša Petković, docent i dr Nikola Vukmirović, redovni profesor dr Gordana Ilić, , vanredni profesor i dr Zoran Lukić, , vanredni profesor - 2 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 2 2 2 2 - 2 Katedra za računovodstvo i poslovne finansije Rukovodilac katedre: dr Snežana Rakovački Tubić, vanredni profesor R. Predmet b. 1. 2. God. S Finansijsko računovodstvo I Upravljačko računovodstvo II 3. Finansijski menadžment 4. Revizija II III O O O O 5. Finansijska tržišta IV O 6. Ekonomika osiguranja IV O Strateški finansijski menadžment IV Analiza hartija od vrijednosti IV O 9. Računovodstvo troškova IV O 7. 8. O 10. Teorija i politika bilansa IV O 11. Bankarstvo IV O IV O 12. 13. Specijalna računovodstva Računovodstvo banaka i IV osiguravajućih društava O Uža naučna oblast Nastavnik/ Saradnik dr Duško Šnjegota, vanredni Računovodstvo profesor i revizija Bobana Čegar, asistent dr Snežana Rakovački Tubić, Računovodstvo vanredni profesor i revizija dr Predrag Gajić, docent dr Dragan Mikerević, redovni Poslovne profesor finansije mr Željana Jovičić, viši asistent dr Novak Kondić, redovni Računovodstvo profesor i revizija Svjetlana Vranješ, asistent dr Goran Radivojac, docent Poslovne Mr Dragan Milovanović, viši finansije asistent dr Dragutin Šipka, redovni profesor Aktuarstvo mr Bojan Baškot, viši asistent dr Dragan Mikerević, redovni Poslovne profesor finansije mr Željana Jovičić, viši asistent dr Dejan Mikerević, docent Poslovne finansije dr Snežana Rakovački Tubić, Računovodstvo vanredni profesor i revizija dr Predrag Gajić, docent dr Jelena Poljašević, docent Računovodstvo Dražena Vujičić Radisavljević, i revizija asistent dr Dragana Bašić, docent Poslovne finansije dr Nikola Vukmirović, redovni Računovodstvo profesor i revizija dr Saša Vučenović, docent Računovodstvo dr Goran Radivojac, docent i revizija dr Saša Vučenović, docent P/V Sem. ECTS 4 2 8 3 8 4 7 5 8 7 6 7 8 7 8 7 8 7 8 7 8 8 7 8 7 8 7 4 4 3 4 3 4 2 2 2 4 2 2 2 4 3 3 3 4 3 4 2 4 3 4 2 29 14. Revizija finansijskih izvještaja 15. Tarife u osiguranju IV IV O I 16. Bazelski principi IV I 17. Interni nadzor IV I 18. Korporativne finansije 19. Napredna revizija V V Globalizacija i finansijski menadžment V Finansijsko 21. izvještavanje u funkciji menadžmenta V 20. O O O O Konsolidovani i specijalni bilansi V Menaddžment osiguranja V 24. Procjena vrijednosti preduzeća V I 25. Evaluacija investicionih V projekata I 26. Ulaganje u hartije od vrijednosti V I 27. Kodeks etike i međunarodna regulativa V I Informacione 28. tehnologije u računovodstvu i reviziji V Priprema i prezentacija 29. posl. bilansa u skladu sa MSFI V 30. Procjena rizika V 22. 23. 30 O O I I I dr Novak Kondić, redovni Računovodstvo profesor i revizija Svjetlana Vranješ, asistent dr Dragutin Šipka, redovni profesor Aktuarstvo Mr Bojan Baškot, viši asistent Poslovne finansije dr Novak Kondić, redovni Računovodstvo profesor i revizija dr Dragan Mikerević, redovni Poslovne profesor finansije dr Novak Kondić, redovni Računovodstvo profesor i revizija dr Vasilj Žarković, docent Poslovne dr Dejan Mikerević, docent finansije dr Snežana Rakovački Tubić, Računovodstvo vanredni profesor i revizija dr Duško Šnjegota, vanredni Računovodstvo profesor i revizija dr Dragutin Šipka, redovni profesor Aktuarstvo dr Goran Radivojac, docent Poslovne finansije dr Goran Radivojac , docent Poslovne finansije dr Dejan Mikerević, docent Poslovne finansije dr Novak Kondić, redovni Poslovne profesor finansije dr Vesna Aleksić-Marić, redovni Računovodstvo profesor i revizija dr Duško Šnjegota, vanredni Računovodstvo profesor i revizija dr Novak Kondić, redovni Računovodstvo profesor i revizija - 3 8 7 8 6 8 6 8 6 9 7 9 7 9 6 10 5 10 4 10 4 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 9 ili 10 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 0 2 0 2 0 2 0 2 0 2 0 2 2 5. NAUČNO-ISTRAŽIVAČKA DJELATNOST Naučno-istraživačka djelatnost na Fakultetu odvija se kroz nekoliko segmenata: međunarodnom i međuuniverzitetskom saradnjom, individualnim radom i usavršavanjem nastavnika i saradnika, obukom kadrova u privredi, radom Instituta ekonomskih nauka, organizovanjem savjetovanja i drugim aktivnostima usmjerenim na rješavanje problema iz domena ekonomije u teoriji i praksi. U okviru naučno-istraživačkog rada, Fakultet uspješno sarađuje sa univerzitetima i institutima iz BiH, Srbije, Slovenije, Crne Gore i drugih zemalja iz okruženja. a) Međunarodna i međuuniverzitetska saradnja U prethodnom periodu nastavljena je ranije uspostavljena saradnja sa univerzitetima i institutima iz BiH, Srbije, Crne Gore, Slovenije, Hrvatske i Makedonije. Iz šireg okruženja nastavljena ili uspostavljena je saradnja sa univerzitetima i institutima iz: Italije, Austrije, Mađarske, Rumunije, Bugarske, Grčke, Slovačke, Poljske, Njemačke, Belgije, Danske, Holandije, Španije, Francuska, Irske, Škotske, Engleske, Rusije, Ukrajine i SAD. Ekonomski fakultet je u 2012. godini potpisao ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji sa Ekonomskim fakultetom u Sarajevu, Visokom školom „Akademija za poslovnu ekonomiju“ Čačak i Ekonomskim fakultetom u Istočnom Sarajevu. Ugovori su potpisani i sa Republičkim pedagoškim zavodom, Savezom računovođa i revizora Republike Srpske i časopisom Finrar (broj: 13/1.546/12 os 16.03.2012. godine). Potpisan ugovor o tehničko-poslovnoj saradnji sa Ekonomskim fakultetom u Zagrebu. U saradnji sa kolegicama i kolegama sa Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Ljubljani, nakon dvogodišnjeg istraživanja, objavljena je zajednička monografija na engleskom jeziku: „Intangible assets as a potential for growth in Republic of Srpska“. Ispred Ekonomskog fakulteta u Banjoj Luci, u izradi monografije učestvovalo je šest nastavnika i saradnika. b) Individualni rad nastavnika i saradnika Nastavnici i saradnici Faluteta, pored izvođenja nastavnog procesa, imaju obavezu rada na naučnoistraživačkom planu, tako da su objavili veliki broj 31 naučnih i stručnih radova u raznim domaćim i inostranim časopisima, na domaćim i inostranim kongresima, simpozijumima, savjetovanjima, konferencijama i dr. Takođe, objavili su preko 90 knjiga, od kojih su 50 udžbenici. U proteklih 5 godina, nastavnici fakuklteta objavili su više od 40 knjiga, kao i veći broj naučnihnih i stručnih radova. v) Usavršavanje nastavnika i saradnika U proteklom periodu veći broj nastavnika i asistenata boravio je na inostranim univerzitetima u Italije, Austrije, Mađarske, Rumunije, Bugarske, Grčke, Slovačke, Poljske, Njemačke, Belgije, Danske, Holandije, Španije, Francuska, Irske, Škotske, Engleske, Rusije, Ukrajine i SAD. 5.1. INSTITUT EKONOMSKOG FAKULTETA Naučno-istraživački rad nastavnika, asistenata i saradnika obavlja se većinom preko Instituta ekonomskih nauka. Institut je osnovan kao organizacioni dio Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci 1987. godine. Sve do 2001. godine ova organizacija je djelovala pod nazivom Institut Ekonomskog fakulteta. U januaru pomenute godine dolazi do odvajanja Instituta u samostalno pravno lice i promjene naziva istog u Institut ekonomskih nauka. Institut je multidisciplinarni centar za napredna istraživanja i obuku u oblasti ekonomske teorije, regionalnog razvoja, sistemske analize i primjene informacionih tehnologija u preduzećima i preduzetništvu. Istraživači u Institutu su doktori nauka, magistri i drugi saradnici sa Ekonomskog fakulteta Banja Luka, a u zavisnosti od potreba istraživanja, angažuju se i drugi istraživači. Njihov rad pokriva deset širokih područja: regionalni razvoj, globalizacija i trgovina, industrija, radna snaga i društveno blagostanje, makroekonomski problemi i modeli, poljoprivreda i razvoj ruralnih područja, okruženje i resursi, populacija i zdravstvena politika, društvena struktura i društvene promjene, te primjena informacionih tehnologija u preduzećima i društvu. Stoga se može reći da je istraživački fokus usmjeren na probleme i interese društva kao cjeline. 32 6. KAKO SE PRATI I OCJENJUJE RAD STUDENATA? U skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju, Statutom fakulteta, te poštujući osnovne principe Bolonjske deklaracije, Nastavno-naučno vijeće Fakulteta (na XI sjednici održanoj dana 13.09.2012. godine) donijelo je Odluku o načinu praćenja i valorizovanja znanja studenata. Odluka se može preuzeti pomoću sljedećeg linka: http://www.efbl.org/upload/dokumenti/Odluka-o-nacinu-pracenja-i-valorizova nja-znanja-studenata-u-2012-13.pdf 7. NASTAVNI PLAN EKONOMSKOG FAKULTETA U BANJOJ LUCI Na sjednici Naučno-nastavničkog vijeća održanoj 17.05.2007. godine, usvojen je novi i jedini važeći nastani plan Ekonomskog fakulteta u Banjoj Luci, za nove generacije studenata, koji važi od školske 2007/08. godine. Detalji u vezi važećeg plana i programa se nalazi na sajtu Ekonomskog fakulteta: http://www.efbl.org/dokumenti/Nastavni%20plan%20i%20program%20EF% 202007.pdf 8. STATISTIKA UPISA I PROLAZNOSTI Od osnivanja, do danas Fakultet je upisalo 11199 studenata, prosječno 294,71 novih studenata svake godine. Od toga broja, zaključno sa 31.12.2012. godine diplomiralo je 4755 studenata, ili 42,63%. Na Ekonomskom fakultetu u Banjoj Luci na studiju I i II ciklusa u akademskoj 2011/2012. godini studira 2246 studenata na dan 31.12.2012.godine. Broj upisanih studenata po godinama i smjerovima u tekućoj akademskoj godini je prikazan narednom ilustracijom. 33 Godina studija Prvi puta Obnova Ukupno 1. godina 301 72 373 2. godina 233 216 447 3. godina 292 192 484 Međunarodna ekonomija 106 0 106 Menadžment i preduzetništvo 57 0 57 Računovodstvo i revizija 50 0 50 Finansijsko upravljanje, bankarstvo i osiguranje 34 0 34 Apsolventi 193 286 479 Studij drugog ciklusa (master studij) 96 - 96 Apsolventi na studiju drugog ciklusa (master studij) Ukupan broj studenata 132 - 132 1480 766 2246 4. godina U poređenju sa prethodnom godinom imamo približan broj upisanih studenata po godinama studija. Može se uočiti da je povećan upis studenata na trećoj i četvrtoj godini studija, a najviše na Master studijama, čak 2,78 puta više nego prethodne godine. Упис по годинама студија у последње двије академске године 2011/2012 434 373 568 447 2012/2013 583 448 484 479 224 246 228 82 Прва 34 Друга Трећа Четврта Апсолвенти Студиј другог циклуса Posmatrajući prolaznost kao udio studenata u ukupnom broju koji su položili ispit, uočava se da je prolaznost najveća na četvrtoj godini, a najmanja na drugoj. Osim toga, ukupna prolaznost je prilično stabilna u poslednje četiri akademske godine i kreće se od 74.66% do 77.53%. Ovaj procenat nam pokazuje da oko 3/4 studenata (od ukupnog broja studenata koji slušaju predmet) polažu ispit u toku akademske godine. Prolaznost i prosječna ocjena u poslednje četiri akademske godine, po godinama studija je bila kao u narednoj tabeli. 2009. I godina II godina III godina IV godina Ukupna prolaznost 2010. 2011. 2012. Prolaznost u % Prosječna ocjena Prolaznost u % Prosječna ocjena Prolaznost u % Prosječna ocjena Prolaznost u % Prosječna ocjena 79,80% 61,11% 74,21% 83,17% 6,75 6,85 6,92 7,53 68,17% 65,71% 74,72% 82,25% 6,49 6,64 6,84 7,04 67,40% 57,48% 66,41% 85,94% 6,56 6,78 6,96 7,60 73,15 67,62 73,61 84,06 6,68 6,87 6,84 7,27 77,53% 7,19 75,75% 6,85 75,12% 7,18 74,66 6,915 Na kraju, broj diplomiranih studenata poslednjih godina ima blagi rastući trend. Број дипломираних студената по годинама 235 2006 232 2007 256 2008 257 2009 299 296 220 2010 2011 2012 35 9. VANNASTAVNE AKTIVNOSTI STUDENATA 9.1. SAVEZ STUDENATA EKONOMSKOG FAKULTETA (SSEF) Jedna od organizacija koja djeluje na Ekonomskom fakultetu jeste Savez studenata Ekonomskog fakulteta (SSEF). SSEF je interesna organizacija svih studenata Ekonomskog fakulteta u Banjoj Luci. Osnovni cilj djelovanja SSEF je zaštita studentskih interesa, kao i omogućavanje studentima da na organizovan način daju pun doprinos unapređenju studentskog standarda, te uslova studiranja. To podrazumijeva niz aktivnosti kroz koje se ostvaruju prava studenata, rast studentskog standarda, a naročito poboljšanje kvaliteta i uslova u izvođenju nastavnog procesa. Takođe, sprovode se aktivnosti i na stručnom osposobljavanju i usavršavanju studenata, a u cilju što konkurentnijeg stručnog obrazovanja. Strukturu SSEF-a čine Skupština i Predsjedništvo. Skupština SSEF-a je najviši organ u strukturi organizacije Saveza studenata. Nju sačinjavaju izabrani predstavnici studenata sa svih godina studija, sa svake godine - njih 5. Radom Skupštine rukovodi predsjednik Skupštine SSEF-a. Predsjedništvo predstavlja izvršni organ Saveza studenata, a sačinjavaju ga: predsjednik, dva potpredsjednika, student prodekan, sekretar i sektorski menadžeri. Studenta prodekana predlaže SSEF, i on predstavlja direktnu vezu studenata sa profesorima i drugim osobljem fakulteta. Konkretne aktivnosti sprovode se kroz sektore na čijem se čelu nalaze menadžeri. Trenutno djeluju sljedeći sektori: Studentski standard; Boračka pitanja (odnosi se na studente koji su bili u ratu, pripadnici VRS); Međunarodna saradnja; Marketing; Sport. Aktivnosti koje sprovodi SSEF imaju karakter naučnih, kulturnih, humanitarnih, sportskih kao i zabavnih aktivnosti. To su, prije svega, sljedeće aktivnosti: 36 Organizovanje naučnih i kulturnih tribina, učešće na naučnim skupovima, seminarima i takmičenjima iz oblasti ekonomije; Pružanje pomoći porodicama poginulih studenata boraca otadžbinskog rata, kao i studentima invalidima rata; Organizovanje sportskih aktivnosti i učešće na studentskim sportskim manifestacijama; Organizovanje zabavnih večeri za studente. Savez studenata je punopravni član Jugoslovenske asocijacije studenata ekonomskih fakulteta - JASEF. JASEF na jednom mjestu okuplja sve saveze studenata ekonomskih fakulteta iz Srbije, Crne Gore i Republike Srpske. U okviru SSEF-a izlazi i ‘’Studentski list EKONOMIST’’ u čijem uređivanju mogu da učestvuju svi studenti Ekonomskog fakulteta bez obzira na godinu studija. Tiraž lista je 1000 primjeraka, a studentima Ekonomskog fakulteta se dijeli besplatno. KVALIFIKACIONI PRIJEMNI ISPIT - UPUTSTVA Da biste pristupili polaganju prijemnog kvalifikacionog ispita na Ekonomskom fakultetu, neophpodno je da u terminima koji će biti objavljeni na www.efbl.org, a prema odluci Vlade Republike Srpske, donesete originalna svjedočanstva za sva četiri razreda srednje škole ili ekvivalentne škole u inostranstvu, rodni list i uplatnicu za pristupanje kvalifikacionom ispitu na iznos koji odredi Vlada. Prvi pismeni kvalifikacioni ispit će se raditi početkom jula 2013. godine, na dan koji odredi Vlada Republike Srpske. U slučaju da ostane slobodnih mjesta, organizovaće se i drugi, odnosno i treći kvalifikacioni ispit. Pismeni kvalifikacioni ispit će se raditi u formi testa koji će se sastojati od 20 pitanja i radiće se 45 minuta. Svako pitanje sadrži četiri ponuđena odgovora od kojih je samo jedan tačan, na koji se odgovara zaokruživanjem slova ispred odgovora. Dozvoljeno je zaokružiti samo jedan odgovor. Za tačno zaokružen odgovor dobija se 2.5 poena, a za netačno zaokružen odgovor oduzima se 0.5 poena. Ukoliko se ne 37 zaokruži niti jedan od ponuđenih odgovora, tada se ne oduzimaju poeni. Maksimalan broj bodova koji se može ostvariti na testu je pedeset (50). Uspjeh iz srednje škole omogućuje maksimalnih pedeset (50) bodova. Broj bodova ostvaren na osnovu opšteg uspjeha dobija se tako da se prosječna ocjena iz svih predmeta četverogodišnje srednje škole množi sa brojem 10 (deset). Kandidat/kinja može na prijemnom ispitu po oba mjerila osvariti maksimalno 100 (stotinu) bodova. U slučaju istog ukupnog broja bodova dva ili više kandidata, prednost ima kandidat sa većim brojem bodova ostvarenim na prijemnom ispitu. Na Univerzitetu u Banjoj Luci pravo upisa nemaju kandidati koji na prijemnom ispitu nisu ostvarili najmanje 15 bodova i sa prosječnom ocjenom manjom od 2,6. Realizaciju prijemnog ispita i utvrđivanje redoslijeda kandidata (rang liste), obavlja Komisija za upis studenata Ekonomskog fakulteta, u saradnji sa Centralnom komisijom. Nakon polaganja prijemnog ispita, Komisija za upis studenata objavljuje preliminarne rezultate prijemnog ispita na veb stranici www.efbl.org i na Fakultetu, te objavljuje termine za eventualne žalbe i uvid u radove, u trajanju maksimalno 48 časova nakon objavljivanja preliminarnih rezultata prijemnog ispita. Nakon isteka žalbenog roka, Komisija za prijemni ispit objavljuje konačnu listu kandidata, najkasnije u roku od 5 (pet) dana od sprovođenja prijemnog ispita, na osnovu koje će se obaviti upis studenata. Test će sadržavati najmanje 50% pitanja iz ovog priručnika 38 ORIJENTACIONA PITANJA ZA POLAGANJE PRIJEMNOG ISPITA 39 1. Sjedište NATO-a je u: a) Londonu v) Briselu 2. b) Hagu g) Strazburgu Aludirati znači: a) nepravilno se izražavati v) skretati s teme 3. Če Gevara je po obrazovanju bio: a) politikolog v) slikar 4. b) doktor g) glumac Najstarijim modernim univerzitetom u Evropi smatra se: a) Rimski univerzitet v) Bolonjski univerzitet 5. b) govoriti između redova g) navoditi na nešto b) Londonski univerzitet g) Univerzitet u Gracu Crna Gora se iz Državne zajednice Srbije i Crne Gore izdvojila: a) referendumskim izjašnjavanjem građana u Crnoj Gori b) samostalnim proglašenjem nezavisnosti u parlamentu v) referendumskim izjašnjavanjem građana u Crnoj Gori i Srbiji g) referendumskim izjašnjavanjem građana u Srbiji 6. Boje na zastavi Makedonije su: a) crvena i plava v) plava i bijela 7. Hugo Čavez je bio na čelu: a) Kube v) Venecuele 8. b) Argentine g) Urugvaja Na čelu centralnih ili narodnih banaka nalaze se: a) predsednici v) guverneri 9. b) crvena, plava i bijela g) ništa od navedenog b) direktori g) ništa od navedenog U kojoj zemlji evro nije domaća valuta... a) Francuska v) Španija b) Italija g) Švajcarska 10. Skraćenica Međunarodnog fonda za pomoć djeci je: a) UNHCR v) AID 40 b) UNATRA g) UNICEF 11. Savjet bezbjednosti je organ: a) Svjetske trgovinske organizacije v) Ujedinjenih nacija b) NATO-a g) zemalja izvoznica nafte 12. Sjedište Međunarodnog crvenog krsta je u: a) Parizu v) Ženevi b) Lozani g) Strazburgu 13. Hag je grad u: a) Belgiji v) Holandiji b) Njemačkoj g) Švajcarskoj 14. Glavni grad Brazila je: a) Sao Paolo v) Brazilija b) Ri de Ženeiro g) Montevideo 15. Kineska valuta je: a) jen v) rupij b) juan g) jin 16. Zastava Evropske unije je: a) plave boje sa žutim zvjezdicama b) plave boje sa bijelim zvjezdicama v) zelene boje sa žutim zvjezdicama g) žute boje sa zelenim zvjezdicama 17. Eksproprijacija označava: a) prinudno oduzimanje privatne imovine b) svojevoljno prepuštanje privatne imovine v) pretvaranje državne u privatnu imovinu g) pretvaranje društvene u privatnu imovinu 18. Gdje je sjedište OUN-a? a) u Njujorku v) u Vašingtonu b) u Čikagu g) u Briselu 19. Himna Crne Gore je: a) „Bože pravde“ v) „Tamo gdje najljepša se zora budi“ b)„Oj svijetla majska zoro“ g) ništa od navedenog 41 20. Kao naziv za vladajuću koaliciju Hrvatske u javnosti se udomaćio naziv: a) Kukuriku koalicija v) Hrvatski domoljubi b) Savez za napredak g) Seljačko-demokratska koalicija 21. ORES je skraćenica za organizaciju: a) nerazvijenih zemalja v) islamskih zemalja b) bivših portugalskih kolonija g) zemalja izvoznika nafteJ 22. Kroz Prag protiče: a) Rajna v) Volga b) Sena g) Vltava 23. Belgija je: a) republika v) kraljevina b) carstvo g) federativna republika 24. Tvorac esperanta je: a) Braj v) Benson b) Zamenhof g) Šindler 25. „Lančani most“ se nalazi: a) na rijeci Seni b) između Budima i Pešte v) u Barseloni g) u Veneciji 26. Skraćenica za baskijsku separatističku organizaciju je: a) ETA v) ESA b) TEA g) IRA 27. „WB“ je engleska skraćenica za: a) Svjetsku trgovinsku organizaciju v) Vašingtonski blok b) Međunarodni monetarni fond g) Svjetsku banku 28. Koja je oznaka za međunarodni monetarni fond? a) IMF v) IMM b) IFC g) IDA 29. Bosna i Hercegovina je članica: a) Evropske unije v) CEFTA 42 b) G20 g) Evropske monetarne unije 30. Kina, Indija, Rusija i Brazil popularno se nazivaju: a) BRIK zemlje v) KIRB zemlje b) BIRK zemlje g) ne postoji takva skraćenica 31. Posljednja svjetska ekonomska kriza „izbila“ je u: a) Velikoj Britaniji v) Sjedinjenim Američkim Državama b) Evropskoj uniji g) Japanu 32. Perfidna osoba je: a) lakoumna b) lakoma v) mudra 33. Ptica Feniks je simbol: a) mudrosti v) mira b) besmrtnosti g) rata 34. Adolf Hitler rođen je u: a) Poljskoj v) Austriji b) Njemačkoj g) Švajcarskoj g) podmukla 35. Mojsije je izveo Jevreje iz ropstva razdvojivši: a) Suecko jezero v) Crno more b) Crveno more g) Egejsko more 36. Uzroci avionskih nesreća se najpouzdanije mogu utvrditi pomoću: a) kokpita v) poligrafa b) crne kutije g) procesora 37. Pobjednik Evrosonga 2012 je: a) Švedska v) Ukrajina b) Engleska g) Njemačka 38. Avgusto Pinoče je bio predsjednik: a) Venecuele v) Bolivije b) Čilea g) Argentine 39. Ljubomir Ljuba Tadić je bio: a) pjevač g) violinista b) glumac g) klavijaturista 40. Smanjivanje broja stanovnika neke zemlje naziva se: a) „odliv mozgova“ b) bijela kuga v) natalitet g) fertilitet 43 41. Kulturna revolucija desila se u: a) Japanu v) Kini b) Italiji g) Francuskoj 42. Bosna i Hercegovina sa Evropskom unijom ima potpisan sporazum koji obuhvata funkcionisanje: a) zajedničke valute b) zone slobodne trgovine v) zajedničkog tržišta g) zone carinske unije 43. Krizu 70-ih godina prošlog vijeka nazivamo: a) Velika ekonomska kriza b) Naftna kriza v) Velika depresija g) Gladno doba 44. Javorov list je simbol: a) Švedske v) Kanade b) Norveške g) Finske 45. Bosna i Hercegovina se pridružila Svjetskoj Banci: a) 1998. godine b) 2008. godine v) 1996. godine g) još nije njen član 46. Bitlsi su osnovani u: a) Njujorku v) Londonu b) Mančesteru g) Liverpulu 47. Bermudski trougao se nalazi u: a) Tihom okeanu v) Indijskom okeanu b) Atlanskom okeanu g) Sjevernom ledenom okeanu 48. Maršalov plan je bio: a) Titov plan za oslobođenje Jugoslavije b) Titov plan za obnovu Jugoslavije poslije Drugog svjetskog rata v) plan za obnovu Zapadne evrope poslije Prvog svjetskog rata g) plan za obnovu Zapadne evrope poslije Drugog svjetskog rata 49. Ko je uveo montažnu traku u automobilsku industriju? a) Dženeral Motors b) Ford v) Folksvagen g) Tojota 44 50. Prema velikom broju istoričara telefon je izmislio: a) Tesla v) Edison b) Džul g) Bel 51. Najstarija kulturno-naučna institucija Srbije Matica srpska osnovana je 1826. godine u: a) Beogradu v) Pešti b) Novom Sadu g) Oplencu 52. Afrička grupa plemena, čiji su pripadnici izuzetno niskog rasta, naziva se: a) Masai v) Tutsi b) Hutu g) Pigmeji 53. Izraz profan znači: a) koji ne dolazi od religije v) sujevjeran b) izuzetno religiozan g) nastran 54. Vijeće ministara Bosne i Hercegovine ima: a) zakonodavnu vlast v) sudsku vlast b) izvršnu vlast g) sve ti navedene vlasti 55. Parlament BiH se sastoji od: a) Doma naroda i Kluba naroda b) Vijeća naroda i Vjeća ministara v) Doma naroda i Predstavničkog doma g) Predstavničkog doma i Vijeća ministara 56. Ratifikacija generalno označava: a) odbijanje v) prihvatanje b) neutralnost g) neobaveznost 57. Operu „Seviljski berberin“ komponovao je a) Masini v) Mocart b) Betoven g) Rosini 58. „Preći Rubikon“ znači: a) nestati sa mjesta zločina v) donijeti ozbiljnu odluku b) izvojevati bitku g) odustati od nečega 45 59. Politička i vojna organizacija koja ilegalno djeluje na području Šri Lanke je: a) Tamilski lavovi b) Tamilski tigrovi v) Tamilski vitezovi g) Tamilski orlovi 60. Pokret „Nesvrstani“ osnovan je 1961. godine u Beogradu na inicijativu Tita, Nasera i: a) Džavaharlala Nehrua v) Mao Ce Dunga b) Fidela Kastra g) Jasera Arafata 61. Izraz apstinirati znači: a) biti zaboravan v) uzdržavati se od nečega b) usmjeriti se u nešto g) ne prezati ni od čega 62. Aproksimativno znači: a) beskonačno v) sasvim suprotno b) neodređeno g) približno 63. Evropska monetarna unija: a) broji manje zemalja članica od Evropske unije b) broji jednako zemalja članica kao i Evropska unija v) broji više zemalja članica od Evropske unije g) je dio Evropske zajednice za ugalj i čelik 64. Artur Konan Dojl je tvorac: a) Dosijea iks v) Šerloka Holmsa b) Herkul Poaroa g) Džeka Trbosjeka 65. Osim američkog, postoji i: a) kandaski dolar v) kineski dolar b) japanski dolar g) argentinski dolar 66. Bosna i Hercegovina nije članica: a) Međunarodnog monetarnog fonda b) Svjetske banke v) NATO pakta g) Ujedinjenih nacija 67. Nelson Mandela, dobitnik Nobelove nagrade za mir, bio je predsjednik: a) Tibeta v) Zimbabvea 46 b) Indije g) Južnoafričke republike 68. Zemlje Beneluksa čine: a) Belgija i Luksemburg b) Letonija, Litvanija i Estonija v) Belgija, Luksemburg i Holandija g) Belgija i Njemačka 69. Grupu G8 čine: a) G7 i Kina v) G7 i Brazil b) G7 i Rusija g) G7 i Saudijska Arabija 70. Dobitnici Nobelove nagrade za ekonomiju u 2012. godini su: a) Rubini i Bernarke v) Rot i Šepli b) Kotler i Altman g) Krugman i Salvatore 71. Ko je alutruist? a) nesebičan čovjek-čovjekoljubac v) sebična osoba b) bolestan čovjek g) pračovjek 72. Kroz koji grad prolazi Grinički meridijan? a) Madrid v) London b) Pariz g) Glazgov 73. Slapovi Krupe se nalaze u: a) Republici Srpskoj v) Srbiji b) Hrvatskoj g) Crnoj Gori 74. Kojem kontinentu pripada Rt dobre nade? a) Amerika v) Azija b) Afrika g) Australija 75. Avenija Šanze Lize se nalazi u: a) Briselu v) Lionu b) Parizu g) Budimpešti 76. Kanarska ostrva pripadaju: a) Francuskoj v) Maroku b) Portugalu g) Španiji 77. Koja od navedenih država ima najmanje kopnenih susjeda? a) Andora b) Linheštajn v) Portugalija g) Luksemburg 78. Mjerna jedinica za rad, energiju i količinu toplote je: a) džul b) volt v) amper g) vat 47 79. Pripadnici organizovanog pokreta „Slobodni zidari“ nazivaju se: a) lobisti b) masoni v) elitisti g) ništa od navedenog 80. Protagonist je: a) glavna ličnost v) štićenik b) bijegunac g) zaštitnik 81. Španija preko Gibraltara gleda u: a) Alžir b) Maroko v) Tunis g) Libiju 82. Šta označavamo meridijanima: a) geografsku dužinu v) geografsku širinu b) geografsku visinu g) geografsku dubinu 83. Najveći aktivni vulkan u Evropi je: a) Etna b) Dunav v) Mont everest g) Mauna Kea 84. „Stari svijet“ je naziv za sljedeća tri kontinenta: a) Evropa , Azija i Amerika b) Azija, Afrika i Amerika v) Azija, Amerika i Evropa g) Evropa , Azija i Afrika 85. Stručnu ocjenu naučnog ili umjetničkog djela daje: a) revizor b) restaurator v) receptor g) recenzent 86. Čuveni vodiči i nosači, pripadnici himalajskog naroda, poznati su pod imenom: a) Tiberijci v) Šerpasi b) Montasi g) Budanosi 87. Mjerenje učinka poređenjem sa najboljim u toj oblasti je: a) mobing v) monitoring b) benčmarking g) advertajzing 88. Mjesto konačne bitke između Hrista i Antihrista, prema Bibliji, odigraće se kod: a) Gomore v) Armagedona 48 b) Sodome g) Jerusalema 89. Izraz „Pirova pobjeda“ znači: a) lako ostvarena pobjeda v) pobjeda na poene b) pobjeda ostvarena uz žrtve g) ubjedljiva pobjeda 90. Speleolog istražuje: a) planine v) pećine b) okeane g) prašume 91. Prvi čovjek univerziteta je: a) dekan v) rektor b) prorektor g) prodekan 92. „Dajte mi dovoljno dugačku polugu i dobar oslonac i pomjeriću Zemlju“ rekao je: a) Platon v) Pitagora b) Aristotel g) Arhimed 93. Himna Evropske unije je: a) Oda radosti v) Marseljeza b) Pjesma sloge g) Ujedinjeni svijet 94. Jovan Cvijić je najpoznatiji srpski i balkanski: a) biolog v) hemičar b) geograf g) istoričar 95. Pulicerovu nagradu dobijaju: a) Književnici v) Matematičari b) Fizičari g) Novinari 96. Sertifikat je: a) potvrda v) tužba b) izvještaj g) molba 97. Skraćenica S.O.S. doslovno znači: a) spasite naš brod b) u pomoć, tonemo v) spasite naše duše g) brod u opasnosti 98. Zemljinu putanju oko Sunca najbolje opisuje: a) hiperbola v) kružnica b) elipsa g) parabola 49 99. U kojoj državi se nalazi Mont Everest, najviši vrh na svijetu (8848 metara)? a) Nepal v) Kina b) Indija g) Mongolija 100. Monsun je vjetar koji duva u: a) Africi v) Južnoj Americi b) Južnoj Aziji g) sjeverom dijelu Sahare 101. Mrtvo more je dobilo naziv zbog: a) izrazito niske temperature vode b) izrazito visoke temparature vode v) izrazito niskog saliniteta g) izrazito visokog saliniteta 102. Nobelova nagrada se dodjeljuje od novca koji je zarađen pronalaskom: a) pencilina b) baruta v) atomske bombe g) dinamita 103. Koji prirodni fenomen se mjeri Rihterovom skalom: a) tornado b) cunami v) vulkanske erupcije g) ništa od navedenog 104. Ostrvo koje ne pripada Japanu je: a) Hokaido v) Haiti b) Honšu g) Šikoku 105. Glavni grad Švajcarske je: a) Bern v) Cirih b) Bazel g) Ženeva 106. Tihom okeanu je dao ime: a) Kristofer Kolumbo v) Ferdinand Magelan b) Vasko de Gama g) Amerigo Vespući 107. Gdje je bio zatvoren Napoleon Bonaparta? a) Korzika v) Malta 50 b) Sardinija g) Sveta Helena 108. Koji je od navedenih zidova izgrađen 1961. godine? a) Berlinski zid v) Zid plača b) Kineski zid g) Zid srama 109. Prvi mitski letači bili su: a) Ahil i Prometej v) Dedal i Ikar b) Paris i Heraklo g) Jona i Aero 110. U kom gradu se nalazi Evropski parlament? a) u Briselu b) u Ženevi v) u Strazburu g) u Hagu 111. Najveća planeta u sunčevom sistemu je: a) Zemlja b) Pluton v) Mars g) Jupiter 112. Sa koliko brodova je zaplovio Kolumbo prema Americi: a) tri v) sedam b) četiri g) dva 113. Brod Titanik je potonuo: a) 1912. godine v) 1914. godine b) 1933. godine g) 1927. godine 114. Beogradom (Singidunum) nisu vladali: a) Turci v) Mađari b) Rimljani g) Rusi 115. Otac Karla Velikog zvao se: a) Pipin Mali v) Ričard Lavlje Srce b) Filip Makedonski g) Karlo Pravedni 116. Članice Šengenskog sporazuma su: a) sve članice EU i neke zemlje koje nisu u EU b) neke članice EU v) neke zemlje EU i neke zemlje koje nisu u EU g) sve zemlje članice EU 117. Grad svetlosti je izraz koji se koristi kao sinonim za: a) London v) Hong Kong b) Njujork g) Pariz 51 118. Ko su bile zaraćene strane u Stogodišnjem ratu? a) Francuska i Bavarska v) Engleska i Norveška b) Francuska i Engleska g) Pruska i Austrija 119. Ko je oplovio Rt dobre nade 1487/1488. godine? a) Fernando Magelan v) Bartolomeo Dijaz b) Vasko da Gama g) Kristofer Kolumbo 120. Drugi balkanski rat započeo je napadom: a) Srbije na Bugarsku v) Grčke na Bugarsku b) Bugarske na Srbiju g) Srbije na Albaniju 121. Koje godine i u kojem gradu su osnovane Ujedinjene nacije: a) 1945, San Francisko v) 1947, Njujork b) 1947, San Francisko g) 1939, Njujork 122. Aneksija Bosne i Hercegovine izvršena je od strane: a) Austro-Ugarske, 1908. v) Turske, 1908. b) Austro-Ugarske, 1912. g) Njemačke, 1945. 123. Povod za početak Prvog svjetskog rata je: a) aneksija Bosne b) abdikcija kralja Petra v) atentat na Franca Ferdinanta g) ništa od navedenog 124. Začetnik psihanalize je: a) Karl Jung v) Erih From b) Sigmund Frojd g) niko od navedenih 125. Napoleon je konačno poražen bitkom kod: a) Some v) Vaterloa b) Verdena g) Piramida 126. Uređenje u vidu paralmentarne monarhije prvi put se javlja u: a) Engleskoj v) Španiji b) Holandiji g) Francuskoj 127. „Načertanije“ je program koji je definisao srpsku: a) spoljnu politiku v) politiku cijena b) unutrašnju politiku g) politiku obrazovanja 128. Crkva Santa Marija de la Salute nalazi se u: a) Rimu b) Firenci v) Veneciji 52 g) Milanu 129. Pronalazač štamparske mašine je: a) Gutemberg b) Geteborg v) Rojter g) niko od navedenih 130. Prvi pisani zakonik na svijetu je: a) Dušanov zakonik v) Mojsijev zakon b) Zakon Jovana bez zemlje g) Hamurabijev zakonik 131. Deklaracija o pravima čovjeka i građanina, proklamovana u Francuskoj, poznata je i kao deklaracija o: a) jednakosti, bratstvu, miru v) jednakosti, bratstvu, slobodi b) miru, bratstvu, slobodi g) bratstvu, blagostanju i slobodi 132. Kako je Aljaska pripala Sjedinjenim Američkim Državama: a) SAD je kupile od Rusije b) osvojile su je SAD u borbi sa Kanadom v) dogovorom Kanade, SAD, Rusije i Japana u Londonu g) dogovorom Kanade, SAD, Rusije i Japana u Moskvi 133. Naziv za azijske zemlje „četiri azijska tigra“, ne odnosi se na: a) Hong Kong v) Singapur b) Tajvan g) Sjevernu Koreju 134. Zvanična lopta kojom se odigralo Svjetsko prvenstvo u fudbalu 2010. godine u Južnoj africi je: a) Džabulani v) Mikasa b) Starlancer g) Torneo 135. Koji je od navedenih naroda izmislio kompas: a) Feničani v) Kinezi b) Grci g) Japanci 136. Prvi srpski ustanak trajao je u periodu: a) od 1804 do1809 v) od 1804 do 1813 b) od 1804 do 1810 g) od 1804 do 1816 137. Prvi čovjek koji je slobodnim padom probio zvučni zid je: a) Jurij Gagarin v) Nil Amstrong b) Luj Amstrong g) Feliks Baumgartner 53 138. Tvrdnja koja se ne dokazuje je: a) aksiom b) teorema v) teorija g) hipoteza 139. Ivan IV Grozni je bio: a) ruski pisac v) ruski kralj b) ruski car g) ruski humanista 140. 1963. godine ubijen je američki predsjednik koji se zvao: a) Abraham Linkoln v) Džon Ficdžerald Kenedi b) Džordž Vašington v) Teodor Ruzvelt 141. Dušan Silni je bio: a) srpski knez b) srpski kralj i prvi srpski car v) srpski kralj g) srpski car 142. Sječe knezova je povod za: a) Prvi srpski ustanak b) Drugi srpski ustanak v) Prvi balkanski rat g) Drugi balkanski rat 143. Julski ultimatum je najteži ultimatum upućen jednoj državi od strane druge države i to: a) Austro-ugarski ultimatum upućen Hrvatskoj b) Srbijanski ultimatum upućen Austro-ugarskoj v) Austro-ugarski ultimatum upućen Srbiji g) Hrvatski ultimatum upućen Austro-ugarskoj 144. Hipokratovu zakletvu polažu: a) pravnici b) ljekari v) advokati 145. Plitvička jezera se nalaze u: a) Srbiji v) Hrvatskoj b) Crnoj Gori g) Sloveniji g) sudije 146. Čuvenu sliku „Suncokreti“ naslikao je: a) Renoar b) Van Gog v) Mone d) Dali 147. Kardinalska skupština za biranje pape naziva se: a) Biskupija v) Konklava 54 b) Katedrala g) Vatikanska skupština 148. Kandela je mjerna jedinica za: a) pritisak v) brzinu zvuka b) snagu erupcije g) svjetlosnu jačinu 149. Najbrža kopnena životinja je: a) puma v) gepard b) noj g) gazela 150. Milijarditi dio jedinice mjerenja obilježava se prefiksom: a) piko v) nano b) mili g) kilo 151. Amper je mjera za: a) jačinu svetlosti v) električni otpor b) jačinu električne struje g) brzinu 152. Fotosinteza je proces kojim se proizvodi: a) biljno zelenilo v) azot b) voda g) kiseonik 153. Isključivo bambusom se hrani: a) panda v) koala b) grizli g) kengur 154. Baobab je vrsta: a) afričkog bubnja v) energetskog pića b) totema g) drveta 155. Sistola i dijastola su faze u radu: a) bubrega b) srca v) matematičkog dokazivanja g) kompjutera 156. Klaustrofobija je strah od: a) zmija v) visine b) neizlječive bolesti g) zatvorenog prostora 157. Crvena krvna zrnca se nazivaju: a) trombociti v) eritrociti b) leukociti g) limfociti 55 158. Tipični kostur čovjeka se sastoji od : a) 106-190 kosti v) 50-99 kosti b) 206-350 kosti g) 300-650 kosti 159. Nasledna bolest nepoznavanja boja zove se: a) daltonizam v) multipla skleroza b) gonoreja g) nekolorizam 160. Pančićeva omorika je otkrivena na: a) Kopaoniku v) Bjelašnici b) Zlatiboru g) Tari 161. Eutanazija je skup metoda koje: a) izazivaju smrt bez patnji i bolova v) produžavaju život životinja b) produžavaju život biljaka g) se koriste za liječenje raka kože 162. Filozofska teorija prema kojoj sve naše znanje proističe iz iskustva naziva se: a) dijalektika v) platonizam b) empirizam g) altruizam 163. „Božanstvenu komediju“ napisao je: a) Gete b) Dante v) Šekspir g) Homer 164. Glavni junak djela „Jazavac pred sudom“ je: a) David Štrbac b) Danko Štrbac v) Janko Štrbac g) David Škondrić 165. Djelo „Gospodar prstenova“ napisao je: a) Tolkin b) Hese v) Šekspir g) Gete 166. „Beskrajni plavi krug, u njemu zvijezda“, centralni je simbol romana: a) Deobe v) Na Drini ćuprija b) Seobe g) Kosovo 167. Šta je dekadencija? a) period uspona jedne porodice b) prvobitna akumulacija kapitala kod porodice koja će postati bogata i srećna v) opadanje životnih moći kod pripadnika starih, nekada bogatih porodica g) deseti dio neke veličine 56 168. Zbirku novela Dekameron napisao je: a) Dante Aligijeri v) Đovani Bokačo b) Marin Držić g) Vilijam Šekspir 169. Raskoljnikov je ličnost iz djela: a) Lava Tolstoja v) Maksima Gorkog b) Fjodora Dostojevskog g) Aleksandra Puškina 170. Mr. Hajd je alter ego: a) doktora Frankenštajna v) doktora Živaga b) doktora Džekila g) doktora Mengelea 171. Roman „Sto godina samoće“ napisao je: a) Gabrijel Garsija Markez v) Erih Marija Remark b) Pablo Neruda g) Pablo Koeljo 172. „Baštu snjezove boje“ napisao je: a) Branko Ćopić v) Ivo Andrić b) Vuk Karadžić g) Petar Kočić 173. „Sunce se ponovo rađa“ napisao je: a) Herman Hese v) Šarl Bodler b) Ernest Hemingvej g) Noam Čomski 174. Jedan od sljedećih izraza je pravilan, koji? a) ne videći v) ne preveden b) neznajući g) ne evropljanin 175. Koja je zajednička osobina glasova B i G? a) zvučnost v) imaju isto mesto artikulacije b) bezvučnost g) imaju isti način artikulacije 176. Šekspirov junak Hamlet bio je: a) danski kraljević v) engleski princ b) njemački kraljević g) škotski princ 177. Ćorkan je književni lik iz djela: a) Na drini ćuprija g) Jablan b) Prokleta avlija g) Orlovi rano lete 57 178. Kamenu uspavanku napisao je: a) Branko Radičević v) Jakov Ignjatović a) Stevan Raičković g) Stevan Sremac 179. Zaokružiti bezvučne zubne suglasnike. a) T, S, C v) R, L, N b) D,3 g) B, G, D 180. Riječ „putešestvije“ je: a) arhaizam v) romanizam b) varvarizam g) neologizam 181. Nepravilan oblik komparativa ima pridjev: a) pametan v) dobar b) lijep g) hrabar 182. Od ponuđenih glagolskih oblika odabrati nelični glagolski oblik. a) prezent v) glagolski pridjev trpni b) perfekat g) imperativ 183. Riječi u parovima: dobro – zlo, dati – uzeti zovu se: a) sinonimi v) antipodi b) homonimi g) antonimi 184. Kako glasi prvo lice množine potencijala od glagola „htjeti“? a) budemo htjeli v) bismo hteli b) hoćemo g) htjedosmo 185. To jest skraćeno se piše kao: a) t. j. v) to j. b) tj g) tj. 186. I drugo skraćeno se piše kao: a) idr. v) i d.r. b) idr g) i dr. 187. Genitiv množine riječi rukovodilac je: a) rukovodioca v) rukovodilacima 58 b) rukovodilaca g) rukovodiocima 188. Pravilno je napisati: a) takozvani v) tako zvanii b) tako-zvani g) ništa od navedenog 189. Riječi suprotnih značenja nazivaju se: a) antomini v) homonimi b) antonimi g) homomini 190. Opisni, gradivni i prisvojni su najvažnije vrste: a) pridjeva v) rječica b) prijedloga g) veznika 191. Kojem padežu odgovaraju pitanja „O kome?“ ili „O čemu?“? a) nominativ v) dativ b) genitiv g) lokativ 192. Najstariji oblik književnog stvaranja je: a) lingvistika v) usmena književnost b) pismena književnost g) beletristika 193. „Apsolutno blaženstvo“ u budizmu je: a) nirvana v) raj b) avatar g) hedonizam 194. Atrofija je: a) tektonsko pomijeranje zemljišta b) stadijum u razvoju primata v) zakržljalost organa usljed slabije ishrane g) dodjeljivanje nagrade u odsustvu nagrađenog 195. Prvi i najtipičniji predsjednički sistem kao oblik državne vlasti ustanovljen je u: a) Sjedinjenim Američkim Državama v) Kini b) Evropi g) Španskim kolonijama 196. Kolijevka parlamentarnog sistema kao oblika državne vlasti je: a) SAD v) Engleska b) Austrougarska g) Persija 59 197. Dvije najznačajnije političke stranke u Engleskoj su: a) Demokratska i Laburistička b) Demokratska i Konzervativna v) Konzervativna i Laburistička g) Socijaldemokratska i Kozervativna 198. Po Veberu sociologija treba da bude: a) ideološki usmjerena nauka b) vredonosno neutralna nauka v) vredonosno usmjerena nauka g) ideološki neutralna nauka 199. Predmet sociologije je: a) čovjek v) društvo i njegove pojave b) veza između čovjeka i prirode g) ništa od navedenog 200. Sociologija kao nauka nastala je u: a) 14. vijeku b) 16. vijeku v) 19. vijeku g) 20. vijeku 201. Kaste su: a) otvorene društvene grupe v) nepolitičke organizacije b) zatvoreni slojevi društva g) otvoreni slojevi društva 202. Tri osnovna elementa koja čine strukturu svake države su: a) teritorija, stanovništvo, vlast b) zakonodavna, izvršna i sudska vlast v) ustav, zakoni i vlast g) teritorija, ustav i zakoni 203. Termin „a priori“ znači: a) počev od onoga što slijedi b) počev od iskustva v) počev od onoga što prethodi i uslovljava g) ništa od navedenog 204. Podzakonske akte donosi: a) predsjednik države b) parlament v) sud g) izvršno-politički, upravni i lokalni samoupravni organi 60 205. Opšti akti društvenih organizacija su: a) statut, pravilnici, poslovnici i kolektivni ugovori b) zakoni i pravilnici b) samo ugovori g) ništa od navedenog 206. Prvi pisani ustav u Evropi bio je: a) njemački ustav v) francuski ustav b) engleski ustav g) ni jedan od navedenih 207. Zaključak da bi sve zemlje svijeta trebale da imaju ustav donesen je: a) Bonskom konvencijom 1815.godine b) na Bečkom kongresu 1815. godine v) na Atinskom kongresu 1828. godine g) u Dohi 1895. godine 208. Slobodno izražena, razumna opredjeljenost građana osnovnim vrijednostima i principima demokratije je: a) građanska dispozicija v) građanska vrlina b) građanska posvećenost g) ništa od navedenog 209. Šta od navedenog ne spada u karakteristike civilnog društva: a) slobodno izražavanje interesa pojedinaca b) slobodno izražavanje religijskih pogleda na svijet v) promocija konkurencije među pojedincima g) zavisnost organizacija civilnog društva od vlasti 210. Teorija i praksa ograničene vlade do koje dovodi postojanje ustava i podjela vlasti naziva se: a) konsenzus v) konvencija b) kooperacija g) konstitucionalizam 211. Koji od navedenih političkih sistema spada u nedemokratske: a) monarhija v) fašizam b) komunizam g) sve navedeno 212. Najviši pravni akt jedne države je: a) zakon b) ustav v) uredba g) uzansa 61 213. Prinudna mjera kojom se bez naknade oduzima jedan dio ili cijela imovina nekog lica je: a) konfiskacija b) uzansa v) koncesija g) aneksija 214. Medijator je: a) posrednik v) podanik b) sredstvo masovne komunikacije g) lider 215. Preambula je: a) član pravnog akta v) uvodni dio pravnog akta b) zaključni dio pravnog akta g) podzakonski akt 216. Koje načelo ne spada u načela državne organizacije: a) načelo hijerarhije b) načelo centro-periferne povezanosti v) načelo koordinacije g) načelo konzistentnosti 217. Hipoteza je: a) pretpostavka b) uzrok v) efekat g) cilj 218. Smatra se da postoje dva istorijska tipa demokratije: a) formalna i socijalna b) politička i stvarna v) antička i moderna građanska demokratija g) rimska i antička građanska demokratija 219. Šta od navedenog ne spada u karakteristike demokratskog društva: a) suverinitet naroda b) moć nije podijeljena v) sloboda izbora g) socijalni i ekonomski pluarizam 220. Ovlašćenje određenog broja birača da predloži izmjenu ustava ili donošenje zakona naziva se: a) plebescit v) narodna inicijativa 62 b) referendum g) parlamentarni izbori 221. Tvrdnja suprotna opštem i uobičajenom mišljenju naziva se: a) paradoks v) hipoteza b) teza g) antiteza 222. Pravo građanina da bira je: a) aktivno biračko pravo v) obaveza svakog građanina b) pasivno biračko pravo g) ništa od navedenog 223. Autokratija je: a) politički poredak b) osnovni oblik složene države v) oblik političkog sistema gdje diktator izvodi svoju vlast iz volje naroda g) ništa od navedenog 224. Podjela na tri grane vlasti podrazumijeva podjelu na: a) zakonodavnu, izvršnu i pravosudnu b) državnu, entitetsku i kantonalnu v) predsjedničku, premijersku i ministarsku g) svjetovnu, duhovnu i ateističku 225. Ograničena monarhija predstavlja takvu vrstu monarhije u kojoj je monarh: a) šef države ali ne i suvereni državni organ b) suvereni državni organ v) istovremeno šef države i suvereni državni organ g) zakonodavac 226. Posmatrajući istorijski razvoj ustavne demokratije, kakav je bio zaključak Bečkog kongresa (1815. godine): a) Evropskim zemljama nije potrebna ustavna demokratija b) Sve zemlje svijeta treba da imaju ustav v) Samo evropske zemlje treba da imaju ustav g) Ništa od navedenog 227. Organizacije koje nastoje osvojiti vlast putem izbora nazivaju se: a) političke stranke v) nevladine institucije b) udruženja građana g) nevladine organizacije 63 228. Šta od navedenog ne spada u osobine tzv. „javnog karaktera“ građanina: a) spremnost na kompromis v) hrabrost b) tolerantnost g) poštovanje zakona 229. Amandman je: a) član zakona v) dodatak zakonu b) podzakonski akt g) tumačenje zakona 230. Delikt je: a) šteta v) odgovornost b) nedozvoljena radnja g) krivica 231. Pravne norme su potpune ukoliko sadrže: a) dispoziciju, ovlaštenje i kaznu v) dispoziciju, hipotezu i sankciju b) naredbu, cilj i hipotezu g) dispoziciju i sankciju 232. Šta od navedenog spada u atribute pravnog lica: a) naziv ili firma v) državljanstvo b) sjedište g) sve navedeno 233. Proces uspostavljen zakonom po kojem se stranci preobraćaju u građane ili državljane sa istim pravima i obavezama kao i građani rođeni u toj zemlji naziva se: a) nacionalizacija v) demokratija b) naturalizacija g) autorizacija 234. Necenzurisano izvještavanje o političkim događajima i pitanjima je: a) korisno za razvoj demokratije b) štetno za razvoj demokratije v) preduslov postojanja apsolutne vlasti g) karakteristika apsolutne monarhije 235. Ko je isticao ideju da ljudi imaju neotuđiva prava samim tim što su ljudska bića: a) Džejms Medison v) Džon Loks 64 b) Tomas Hobs g) Emanuel Kant 236. Hrvatska će postati punopravna članica Evropske Unije u: a) januaru 2013 v) januaru 2014 b) junu 2013 g) junu 2014 237. U procesu Evropskih integracija Srbija ima status: a) kandidata v) posmatrača b) potencijalnog kandidata g) ništa od navedenog 238. Aktuelni visoki predstavnik u Bosni i Hercegovini je: a) Pedi Ešdaun v) Miroslav Lajčak b) Karl Bilt g) Valentin Incko 239. U Republici Srpskoj postoji: a) jedan javni univerzitet b) tri javna univerziteta b) dva javna univerziteta g) četiri javna univerziteta 240. Trezorski zapisi Republike Srpske prodaju se: a) na šalteru Investiciono-razvojne banke RS b) na Banjalučkoj berzi v) u Komisiji za hartije od vrijednosti RS g) u Narodnoj skupštini RS 241. Privredna društva se dijele na: a) društva lica i društva kapitala b) akcionarska i društva sa ograničenom odgovornošću v) ortačka i komaditna društva g) akcionarska i komaditna društva 242. Profit predstavlja razliku između: a) cijene koštanja i tržišne cijene b) tržišne cijene i cijene koštanja v) tržišne cijene i fiksnih troškova g) ništa od navedenog 243. Obrtna sredstva preduzeća su: a) mašine i građevinski objekti b) predmeti rada, nedovršena proizvodnja i gotovi proizvodi v) dugoročni finansijski plasmani g) dugoročna rezervisanja 65 244. Prosječni troškovi su: a) troškovi po mjestima nastanka b) prirodni troškovi v) troškovi po jedinici proizvoda ili usluga g) indirektni troškovi 245. Patent je: a) pravo korištenja licence b) vlasnička hartija od vrijednosti v) dužnička hartija od vrijednosti g) Dokument o zaštiti pronalaska 246. Grejs period je: a) period do otpočinjanja otplate kredita b) ukupan period otplate kredita v) period u kome se plaća kredit v) ništa od navedenog 247. Novac u blagajni je: a) osnovno sredstvo v) naturalno sredstvo b) obrtno sredstvo g) osnovni kapital 248. Negativna stopa privrednog rasta naziva se: a) ekonomska kriza v) recesija b) inflacija g) finansijska kriza 249. Države bivše Jugoslavije, koje su uvele evro kao platežno sredstvo su: a) Slovenija i Crna Gora v) Slovenija i Hrvatska b) Crna Gora i Hrvatska g) Makedonija i Hrvatska 250. Hipoteka je: a) instrument osiguranja naplate b) instrument plaćanja v) vrsta banke g) popis dugova 251. Akvizicija je proces: a) razdvajanja preduzeća v) stečaja preduzeća 66 b) spajanja preduzeća g) likvidacije preduzeća 252. Ekonomsko zastarjevanje opreme je posljedica: a) inflacije v) isteka garantnog roka b) tehnološkog progresa g) ekonomske krize 253. Faktura je naziv za: a) obveznicu v) račun b) novčani depozit g) vrstu mjenice 254. Pod nazivom «valuta» podrazumijeva se: a) hartije od vrijednosti v) mjenice i čekovi b) papirnati novac g) kovani i papirnati novac 255. Šta je akcija? a) hartija od vrijednosti v) faktura b) uplatnica g) nalog za isplatu 256. Šta od navedenog ne spada u platne kartice: a) kreditne kartice b) debitne kartice v) avalne kartice g) unaprijed plaćene kartice 257. Joint Venture je engleski naziv za: a) transferne cijene b) zajedničko ulaganje v) multinacionalne kompanije g) ništa od navedenog 258. Likvidacija preduzeća je: a) prodaja preduzeća v) kupovina preduzeća b) stvaranje novog preduzeća g) prestanak postojanja preduzeća 259. Inflacija je: a) pojava stalnog rasta cijena v) promjena privrednog sistema b) kupovina nove opreme g) ubrzanje tehnološkog postupka 260. Spoljnotrgovinski deficit je: a) veći uvoz od izvoza v) veći izvoz od uvoza b) carinska zabrana g) carinska povlastica 261. Revalvacija je pojava koja podrazumijeva: a) rast cijena u domaćoj privredi b) pad cijena u domaćoj privredi v) rast nacionalnog dohotka po stanovniku g) ništa od navedenog 67 262. Kada se uvedu carine na neki uvozni proizvod tada u principu cijena tog proizvoda na domaćem tržištu: a) raste v) ostaje nepromijenjena b) opada g) ništa od navedenog 263. Slobodna konkurencija je stanje u kome: a) postoji ograničen broj kupaca i prodavaca b) postoje monopolizovani proizvodi v) postoji slobodna pokretljivost svih faktora proizvodnje g) ne postoje barijere udruživanja u razne oblike monopolskih saveza 264. Najveći svjetski dužnik u apsolutnom iznosu je: a) Kina v) Rusija b) SAD d) Grčka 265. Zaokružite netačno - akcija, kao hartija od vrijednosti, obezbjeđuje svom vlasniku sljedeća prava: a) na dio dobiti b) na kupovinu novih akcija v) na dio imovine u slučaju likvidacije g) na kamatu 266. Stopa nezaposlenosti računa se kao odnos? a) zaposlenog i radno sposobnog stanovništva b) nezaposlenog i radno sposobnog stanovništva v) nezaposlenog i stanovništva starosti preko 15 godina g) zaposlenog i nezaposlenog stanovništva 267. Cash Flow je engleski naziv za: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) bilans gotovinskih tokova g) poreski bilans 268. U stanju monopola postoji: a) na strani ponude nekoliko prodavaca, a na strani tražnje samo jedan kupac b) na strani ponude mnoštvo prodavaca, a na strani tražnje samo jedan kupac v) na strani ponude samo jedan prodavac, a na strani tražnje mnoštvo kupaca g) na strani ponude mnoštvo prodavaca i na strani tražnje mnoštvo kupaca 68 269. Društveni proizvod per capita označava: a) društveni proizvod po zaposlenom radniku u privredi b) društveni proizvod po nezaposlenom v) društveni proizvod po stanovnika g) ništa od navedenog 270. Sekundarnom raspodjelom određuje se: a) koliki će dio pripadajućeg dohotka svakog preduzeća ići u ličnu potrošnju, a koliki u akumulaciju b) učešće preduzeća i države u društvenom proizvodu v) trgovina na berzi g) ništa od navedenog 271. Cijena po kojoj se određenog dana na berzi kupuju ili prodaju vrijedonosni papiri naziva se: a) nominalna vrijednost b) knjigovodstvena vrijednost v) kurs v) valuta 272. Razlika koja postoji između lijeve i desne strane u sistemu knjigovodstvenih računa naziva se: a) bilans stanja b) aktiva v) pasiva g) saldo 273. Prigovor zbog neizvršenja ugovorenih obaveza naziva se: a) tužba b) reklamacija v) akreditacija g) akontacija 274. Cost Benefit analiza je: a) analiza opravdanosti ulaganja v) analiza platnog bilanska zemlje b) analiza gotovinskih tokova g) analiza kamatnih stopakih 275. Postupak provjere finansijskih izvještaja od strane stručnih lica naziva se: a) tender b) aukcija v) stečaj g) revizija 276. Vaučer je: a) sertifikat v) akreditiv b) virman g) ništa od navedenog 69 277. Koji od navedenih međunarodnih standarda se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom: a) ISO 18000 b) ISO 9000 v) ISO 14000 g) ISO 26000 278. Izdavaoci obveznica se nazivaju: a) emitenti v) jemci b) garanti g) špekulanti 279. Specijalna prava vučenja su: a) vrsta novca koji emituje Međunarodni monetarni fond b) rezervna svjetska valuta v) novac kojim se finansira deficit platnih bilansa zemalja članica Međunarodnog monetarnog fonda d) sve navedeno 280. Aukcija je: a) javna prodaja robe putem licitacije b) oblik preuzimanja preduzeća v) povećanje vrijednosti valute g) smanjenje vrijednosti valute 281. Naknada za usluge koja je obračunata u procentu od vrijednosti obavljenog posla naziva se: a) kamata b) akontacija v) provizija g) avans 282. Vrijednost robe na koju se obračunava carina naziva se: a) carinska osnovica v) carinsko opterećenje b) carinska tarifa g) sve navedeno 283. Izrazom „konzumerizam“ označava se: a) pokret za zaštitu potošača a) pokret za pomoć potrošačima v) pokret za poboljšanje položaja krajnjih potrošača g) ništa od navedenog 70 284. Skup raznih hartija od vrijednosti kojima raspolaže jedno lice naziva se: a) provizija b) lot v) portfolio g) prospekt 285. Izraz „nevidljiva ruka tržišta“ označava: a) učesnike na tržištu koji se bave špekulativnim poslovima b) intervenciju centralne banke na tržištu v) odnos zakona ponude i potražnje g) ništa od navedenog 286. Dividenda je: a) prihod od akcija v) prihod od obveznica b) vanredni prihod g) ništa od navedenog 287. Supstituti su: a) dobra koja mogu zamijeniti jedno drugo u potrošnji b) dobra koja se moraju zajedno koristiti u potrošnji v) dobra koja na tržištu isto koštaju g) ništa od navedenog 288. Analiza snaga, slabosti, prilika i prijetnji naziva se: a) SWAP analiza b) SWOT analiza v) SWIFT analiza g) SWAF analiza 289. Banka Federalnih Rezervi je centralna banka: a) Bosne i Hercegovine b) Srbije v) Velike Britanije g) Sjedinjenih Američkih Država 290. U institucionalne investitore ne spadaju: a) osiguravajuća društva v) domaćinstva b) penzioni fondovi g) investicioni fondovi 291. Porez na dobitak je: a) direktni porez v) PDV b) indirektni porez g) ništa od navedenog 292. Za dokument koji je potpisan a da prethodno nije popunjen (npr. ček), kaže se da je: a) blanko b) nevažeći v) neispunjen g) apstraktan 71 293. GATT je skraćenica za: a) Opšti sporazum o carinama i trgovini b) Opšti sporazum o kreditiranju i trgovini v) Opšti sporazum o liberalizaciji trgovine g) Opšti sporazum o taksama i trgovini 294. GDP je engleska skraćenica za: a) glavni domaći proizvod b) bruto nacionalni proizvod v) bruto domaći proizvod g) bruto domaći dohodak 295. Sirovine su: a) sredstva za rad v) predmet rada b) sredstva za proizvodnju g) osnovna sredstva za rad 296. Institucija finansijskog tržišta vezana za tačno određeno mjesto na kome se trguje standardizovanim tržišnim materijalom, po utvrđenim pravilima trgovanja, naziva se: a) banka b) investicioni fond v) berza g) kreditna organizacija 297. Dozvola kojom država nekom subjektu daje pravo korištenja određenih resursa u određenom vremenskom periodu naziva se: a) kartel b) koncesija v) kvota g) klauzula 298. Iznos novca koje se daje ili traži unaprijed, prije obavljanja određenog posla, naziva se: a) anuitet b) rata v) avans g) kredit 299. Iznos novca koji se isplaćuje izvršiocu posla prije početka izvršenja posla, naziva se: a) akumulacija b) akontacija v) anuitet g) amortizacija 300. Akciza je: a) specijalna vrsta dodatnog poreza v) specijalna vrsta rabata b) specijalna vrsta taksi g)specijalna vrsta marže 301. Bilateralizam je: a) specifičan sporazum između države i međunarodne organizacije b) specifičan i povlašten način saradnje između dvije države v) specifičan i povlašten način saradnje između većeg broja zemalja g) sve navedeno 72 302. Embargo je: a) vrsta zabrane v) vrsta saradnje b) vrsta dozvole g) vrsta trgovine 303. Siva ekonomija je skup privrednih aktivnosti koje: a) ne obezbjeđuju visoku stopu rasta b) su izričito zabranjene i čije je obavljanje u vezi sa kriminalnim aktivnostima v) obavljaju preduzeća u oblasti metalske industrije g) se obavljaju van institucionalizovanog privrednog ambijenta 304. Diler je: a) trgovac koji posluje u svoje ime i za tuđi račun b) trgovac koji posluje u svoje ime i za svoj račun v) posrednik u spoljnoj trgovini g) posrednik u berzanskim poslovima 305. Dvostrani finansijski izvještaj koji daje pregled aktive i pasive naziva se: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) poreski bilans g) platni bilans 306. Dvostrani pregled prihoda i rashoda u određenom vremenskom periodu naziva se: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) poreski bilans g) platni bilans 307. Naziv koji se uobičajeno koristi za ugledne i potrošačima prepoznatljive proizvode je: a) trgovačka marka b) brend v) trgovački žig g) robna marka 308. Višak rashoda u odnosu na prihode u budžetu naziva se: a) budžetska ravnoteža b) budžetski suficit v) budžetski deficit g) budžetsko ograničenje 309. Prema Zakonu o radu Republike Srpske sedmično radno vrijeme iznosi: a) 8 časova v) 40 časova b) 20 časova g) 50 časova 73 310. U nematerijalnu imovinu privrednog društva spada: a) patenti v) know-how b) licence g) sve navedeno 311. Svaka prodaja robe u inostranstvu po cijenama koje su niže od normalne proizvodne cijene te robe naziva se: a) damping v) manipulacija b) antidamping g) špekulacija 312. Akcionari su: a) vlasnici v) povjerioci b) dužnici g) kupci 313. Novčana sredstva uložena na račun kod banke ili štedionice nazivaju se: a) avans b) dividenda v) depozit g) akumulacija 314. Sposobnost zamjene jedne valute za drugu je: a) konvertibilnost b) nepromjenjivost v) promjenjivost g) ništa od navedenog 315. Proizvod, cijena, distribucija i promocija su elementi: a) marketing miksa b) promocionog miksa v) menadžment miksa d) prodajnog miksa 316. Deviznim rezervama BiH upravlja: a) Ministarstvo finansija b) Poreska uprava v) Centralna banka g) Udruženje ekonomista 317. Ured koji sakuplja i objavljuje statističke podatke država članica Evropske unije naziva se: a) Eurostat b) Informeurobiro v) Evropstat g) Eunijastat 318. Tokom aktuelne krize u BiH je došlo do: a) povećanja cijene nekretnina b) povećanja priliva stranog kapitala v) rasta plata g) rasta nenaplativih kredita u aktivi banaka 74 319. Osnovni cilj fiskalnih carina je: a) popunjavanje državnog budžeta v) neutralizovanje efekta dampinga b) zaštita domaće privrede d) zabrana uvoza 320. Rabat je: a) uplata unaprijed v) popust u cijeni robe b) povrat robe g) stopa poreza 321. Skup vrijednosti, običaja, očekivanja i tradicije u preduzeću naziva se: a) organizaciona klima b) organizaciona kultura v) organizaciono ponašanje g) organizaciona struktura 322. Selekcija je: a) proces privlačenja zaposlenih v) proces obuke zaposlenih b) proces odabira zaposlenih g) proces razvoja zaposleni 323. Šta je konzorcijum: a) dogovor v) mala proizvodna radionica b) zajednica g) arhitektonsko rješenje 324. Oblici neplaćenog obraćanja okruženju organizacije uz pomoć medija masovnog komuniciranja nazivaju se: a) privredna propaganda b) odnosi sa javnošću (engl. PR – Public Relation) v) marketing g) reklamiranje 325. Djelo „Istraživanje prirode i uzroka bogatstva naroda“ napisao je: a) Dejvid Rikardo v) Džon Stjuart Mil b) Adam Smit g) Džon Majnard Kejns 326. VAT je engleska skraćenica za: a) porez na dodatu vrijednost v) porez na dohodak b) porez na dobitak g) porez na autorsko djelo 327. Autor teorije komparativnih prednosti je: a) Adam Smit v) Pol Samjuelson b) Dejvid Rikardo g) Džon Majnard Kejns 75 328. Adam Smit je bio pristalica: a) mješanja države u privredne aktivnosti b) protekcionizma v) liberalizma g) ništa od navedenoga 329. Iznos kojim se otplaćuje kredit ili zajam prema planu otplate naziva se: a) anuitet b) avans v) akreditiv g) akvizicija 330. SMEs je engleska skraćenica za: a) mala i srednja preduzeća v) nevladine organizacije b) velika preduzeća g) privatno javna partnerstva 331. Sredstva preduzeća posmatrana u bilansu stanja prema izvorima, odnosno vlasništvu, nazivaju se: a) aktiva b) pasiva v) osnovna g) obrtna 332. Porez koji se obračunava i naplaćuje prilikom svakog prometa proizvoda i usluga, a kojima poreski obveznik dodaje određenu vrijednost, naziva se: a) porez na dohodak b) porez na dodatu vrijednost v) porez na promet v) porez na primanja 333. Stakeholders je engleska riječ za: a) interesne grupe privrednog društva b) zemlje fiskalnog raja v) multinacionalne kompanije g) specijalna prava vučenja 334. Ko spada u moguće izvore informacija o radnoj uspješnosti zaposlenih? a) kolege b) klijenti v) menadžeri g) sve navedeno 335. Realna kamatna stopa je: a) nominalna kamatna stopa minus stopa inflacije b) stopa inflacije minus nominalna kamatna stopa v) nominalna kamatna stopa plus stopa inflacije g) nominalna kamatna stopa pomnožena sa stopom inflacije 76 336. Svaka prodaja robe u inostranstvu po cijenama koje su niže od normalne proizvodne cijene te robe naziva se: a) damping v) manipulacija b) antidamping g) špekulacija 337. Šta od navedenog spada u domen vancarinske zaštite: a) kvote v) zabrane uvoza b) kontigenti g) sve navedeno 338. Posebna taksa koja se ubire prilikom uvoza poljoprivrednih proizvoda naziva se: a) kvote b)damping v) prelevman g) kontingent 339. Institucija Evropske unije, čije članove građani biraju neposredno na izborima, je: a) Evropski savjet v) Savjet ministara Evropske unije b) Evropska komisija g) Evropski parlament 340. CEFTA je sporazum o: a) slobodnoj trgovini v) jedinstvenom tržištu b) carinskoj uniji g) zajedničkom tržištu 341. Budžet predstavlja: a) plan ulaganja preduzeća u toku godine b) proračun državnih prihoda i rashoda u toku godine v) višak državnih rashoda nad državnim prihodima g) sistemski pregled svih ekonomskih odnosa jedne zemlje sa inostranstvom 342. Aritmetička sredina je: a) mjera centralne tendencije v) mjera varijabiliteta b) mjera disperzije g) ništa od navedenog 343. Modus je: a) vrijednost obilježja koja se nalazi u sredini statističke serije podataka b) vrijednost obilježja koja se najčešće javlja u statističkoj seriji podataka v) vrijednost obilježja za koju je 25% jedinica skupa manje, a 75% jedinica skupa veće od date vrijednosti g) ništa od navedenog 77 344. Skup tačaka iz prostora je komplementaran ako... a) pripadaju istoj ravni v) su međusobno jednako udaljene b) pripadaju istoj pravoj g) pripadaju istoj kružnici 345. Otac i sin pješke odlaze na posao u istu fabriku. Otac taj put prelazi za 30, a sin za 20 minuta. Ako je sin krenuo pet minuta poslije oca, kroz koliko minuta će ga stići... a) 5 v) 15 b) 10 g) 20 346. Cijena neke robe je povećana 10%, a zatim snižena 10%. Ako je poslije toga cijena 99KM, kolika je bila prvobitna cijena? a) 99KM v) 98KM b) 100KM g) 101KM 347. Na koliko načina se 5 dječaka i 3 djevojčice mogu rasporediti u vrstu tako da djevojčice ne stoje jedna pored druge? a) 1.460 v) 14.400 b) 1.640 g) 9.600 348. U 20 kg legure bakra i olova nalazi se 60% bakra. Koliko olova treba dodati leguri da bi se u njoj nalazilo 40% bakra? a) 10 kg v) 6 kg b) 8 kg g) 4 kg 349. U kutiji se nalazi 20 crvenih, 15 plavih, 11 bijelih i 5 crnih kuglica. Koji je najmanji broj kuglica koje treba izvući da bi među njima sigurno bilo 10 kuglica iste boje? a) 37 v) 33 b) 28 g) 20 350. Broj π približno iznosi... a) 4.13 b) 4.31 v) 3.14 g) 3.41 351. Bacaju se dvije kocke sa numerisanim stranama od 1 do 6. Na koliko načina može ispasti ukupan zbir 8? a) 6 78 b) 5 v) 4 g) 3 352. Rješenja jednačine a) (-18,-10) x 10 4 10 x3 se nalaze na intervalu: b) (-10,-5) v) (-5,2) g) (2,10) 7 x x 1 ima: 353. Jednačina a) jedno rješenje na (-5,4) v) dva rješenja na (-5,4) b) dva rješenja na (6,+∞) g) jedno rješenje na (6,+∞) 354. Neki proizvod je koštao 20 KM. Prvo je poskupio 20%, pa je nakon nekog vremena pojeftinio 25%. Kolika mu je sada cijena? a) 20 KM b) 19 KM v) 18 KM g) 15 KM 355. Uključujući i donju, koliko strana ima četverostrana piramida? a) 5 v) 6 b) 3 g) 4 356. Razlika trostrukog broja godina koje će Dejan imati kroz tri godine i trostrukog broja godina koje je imao prije tri godine jednaka je broju njegovih sadašnjih godina. Koliko sada Dejan ima godina: a) 3 v) 9 b) 6 g) 18 357. Dat je niz brojeva 1,4,16,64,.... Koji je od navedenih nizova formiran po istom pravilu... a) 1,3,5,7,... v) 2,5,9,14,... b) 3,9,27,81,... g) 4,-4,4,16,... 358. Jedna cijev napuni bazen vodom za 4 sata, dok druga to isto uradi za 12 sati. Za koliko vremena će se bazen napuniti vodom ako se istovremeno puni sa obe cijevi? a) 8 sati v) 5 sati 359. Izraz 1 16 a) 1/2 v) 4 b) 3 sata g) 4 sata 1 22 ima vrijednost: b) g) 2 1/4 79 360. Odsječak je dio kruga: a) ograničen tetivom i lukom kružnice b) ograničen sa dva poluprečnika i lukom kružnice v) duž koja spaja bilo koje dvije tačke na kružnici g) sve tačke koje pripadaju kružnici 361. Ako imamo m kilograma slane vode sa m% soli, koliko kilograma soli treba dodati da se dobije rastvor od 2m% soli? a) m 100 m b) 2m 100 m v) m2 100 2m g) m2 100 2m 362. Korijen iz minus jedan je: a) realan broj v) iracionalan broj b) imaginaran broj g) binaran broj 363. Pitagorina teorema glasi: a) površina trokuta jednaka je polovini zbira kateta b) hipotenuza je jednaka zbiru kateta v) kvadrat hipotenuze je jednak zbiru kvadrata kateta g) kvadrat hipotenuze je jednak zbiru kateta 2 364. Izraz 81 2 ima vrijednost: a) 1 81 b) 1 3 v) 3 g) 81 365. Ako 10 ljudi urade jedan posao za 6 dana, tada će 15 ljudi uraditi taj posao za: a) 4 dana v) 4.5 dana b) 3 dana g) 3.5 dana 366. Tvrdnja koja se ne dokazuje je: a) aksiom v) teorija 80 b) teorema g) argument 367. U pravouglom trouglu jedna kateta je 8 cm, a druga je 2 cm kraća od hipotenuze. Površina tog trougla je: a) 40 cm2 v) 80 cm2 b) 60 cm2 g) 48 cm2 368. Rješenja jednačine a) (-18,-10) v) (-5,2) x 10 4 10 x3 se nalaze na intervalu: b) (-10,-5) g) (2,10) 369. Ako je prosječna visina 23 studenata 183 cm, a 44 studentice 169 cm, kolika je prosječna visina svih studenata? a) 175 v) 176.8 370. Jednačina b) 176 g) 173.8 2 x 14 x 7 x 5 : a) ima dva realna pozitivna rješenja b) ima dva realna rješenja od kojih je samo jedno pozitivno v) ima samo jedno realno rješenje g) ima četiri realna pozitivna rješenja 371. Koliko se dvocifrenih brojeva može napisati od cifara (2,3,4,5)? a) 10 v) 24 b) 16 g) 18 372. Za numerisanje broja stranica neke knjige ukupno je odštampano 2989 cifara. Koliko stranica ima ta knjiga? a) 1021 v) 1023 b) 1022 g) 1024 373. Kolika je prosječna brzina automobila koji se kreće od mjesta „A“ do mjesta „B“ ako u jednom smjeru ide brzinom od 107 km/h, a u povratku 99 km/h? a) 102.875 v) 103 b) 106.5 g) 105 374. Broj rješenja jednačine 2 x 1 x 4 6 0 je: a) jedno v) tri b) dva g) beskonačno mnogo 81 375. Sva rješenja jednačine 3 16 x 2 81x 5 36 x pripadaju intervalu: a) (-1,1) b) (1,3) v) (3,5) g) (5,7) 376. Bacaju se istovremeno dva novčića. Odrediti vjerovatnoću da se ne pojavi pismo? a) 1/4 b) 1/2 v) 2/6 377. Zbir svih rješenja jednačine a) -1 b) 2 g) 3/4 2 x 2 x 3 x 1 je: v) 3 g) 5 378. Radnik NN je u prethodnom mjesecu primio platu u iznosu od 1100 KM, što je manje od plate u tekućem mjesecu za 20%. Kolika je plata u tekućem mjesecu? a) 1400 b) 1356 v) 1320 g) 1375 379. Rješenje jednačine 2 3 x1 4 3 x2 450 pripada intervalu: a) (-5,0) b) (0,5) 380. Vrijednost izraza a) 30 b) v) (5,10) g) (10,15) 5 3 2 5 3 2 je: v) 0 71 381. Pojednostavljivanjem g) 1 1 1 a 3bc ab 3 c abc 3 se bc ac ab dobija: a 2 2b 2 c 2 abc a 2b 2 c 2 a 2 2b 2 c 2 abc v) abc a) b) abc g) a 2 b 2 c 2 3 x 2 y 3 je jednak 382. Izraz 2z a) x 6 z 3 y 9 8 v) 8y6 x 5 z 3 82 11 8y9 x 6 z 3 8 x 6 g) 3 9 z y b) abc 2 x 3 2 x 1 y 2 je jednak: 383. Izraz 2y 1 2 4 x 6 y 4 x b) 2 4y 1 2 4 a) 6 2 4 3 2 4 4x y x y x y v) 1 4 2 4 6 2 4x y x y g) 7 1 2 x 4 y 3 4 x 2 y 4 6 2 4x y 8 x y x y : je jednak: 384. Izraz 4 x y x y x y x y x y v) 4x y x y x y x y g) 4x y a) 4 385. Rješenja jednačine b) 4 x x 9 se nalaze na intervalu x 1 x 1 4 a) (-2,5) v) (-5,0) 386. Sva rješenja jednačine b) (-4,8) g) (-6,2) 34 2x 1 2x 1 se nalaze na 2 4x 1 1 2x 2x 1 intervalu: a) (0,10) v) (-1,3) b) (10,15) g) (-3,5) 387. Sva rješenja jednačine 2 2 x 2 2 x 2 3 se nalaze na intervalu: a) (2,5) v) (-2,0) b) (1,3) g) (-5,-2) x x 388. Sva rješenja jednačine 5 5 a) (-2,3) v) (0,4) 26 se nalaze na intervalu: 5 b) (-4,0) g) (2,6) 83 389. Rješenja nejednačine a) x ,2 4, v) x ,4 8, x2 3 je: x4 2 b) x 3,7 g) x ,8 12, 390. Na koliko načina možemo 8 različitih igračih karata razdijeliti na 4 igrača, svakome po 2 karte? a) 2520 v) 1560 b) 1500 g) 2600 391. Na pravcu p istaknuto je 9 tačaka, a na pravcu r koji je s njim paralelan 7 tačaka. Koliko ima trokuta kojima su te tačke vrhovi? a) 401 v) 504 b) 441 g) 454 392. Prodajna cijena proizvoda A u jednoj godini povećala se dva puta po četvrtinu prethodne cijene i na kraju godine iznosila 22500 KM. Kolika je bila prvobitna cijena proizvoda? a) 14400 v) 15600 b) 15000 g) 16000 393. Koliko se različitih željezničkih kompozicija može sastaviti od lokomotive, 3 jednaka putnička i 3 jednaka teretna vagona (s tim da lokomotiva uvijek ide na čelo kompozicije)? a) 63 v) 20 b) 36 g) 3! 394. Kolika je vjerovatnoća da prilikom izvlačenja dvije karte, iz špila od 52 karte, izvučemo damu i prvi i drugi put, ako kartu ne vraćamo nazad? a) 4/52 v) 12/2652 b) 3/51 g) 0,0059 395. Neki se skup sastoji od n različitih elemenata. Ako tom skupu dodamo jedan element, onda će broj njegovih permutacija bez ponavljanja biti tri puta veći. Koliki je n? a) 2 v) 7 84 b) 3 g) 8 396. Kolika je vjerovatnoća da prilikom izvlačenja tri karte, iz špila od 32 karte, izvučemo damu i prvi i drugi i treći put, ako kartu vraćamo nazad? a) 4/32 v) (4/32)3 b) 3/32 g) 0,0059 397. Ako su na polici 2 različite knjige iz medicine i 3 iz ekonomije. Na koliko načina ih možemo rasporediti tako da knjige iste struke budu zajedno? a) 25 b) 5 v) 24 g) 10 398. Koja je vjerovatnoća da prilikom bacanja 3 novčića dobijemo „pismo“ u sva tri slučaja? a) 1/8 v) 1/4 b) 0,50 g) nije moguće. 399. Ako u jednoj porodici ima troje djece, odrediti vjerovatnoću da budu dva sina i jedna ćerka, ako su vjerovatnoće rađanja oba pola jednaka? a) 1/3 v) 2/3 b) 0,25 g) 1/4 400. U posudi je 5 plavih i 3 crvene kuglice. Slučajno izvlačimo dvije kuglice. Koja je vjerovatnoća da obe budu crvene? a) 0,64 v) 5/15 b) 1/15 g) 3/28 85 PRIMJERI TESTOVA SA PROŠLOGODIŠNJEG PRIJEMNOG ISPITA Grupa 1 86 1. Krizu 70-ih godina prošlog vijeka nazivamo: a) Velika ekonomska kriza b) Naftna kriza v) Velika depresija g) Gladno doba 2. Djelo „Sunce se ponovo rađa“ napisao je: a) Herman Hese b) Ernest Hemingvej v) Šarl Bodler g) Noam Čomski 3. Cash Flow je engleski naziv za: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) bilans gotovinskih tokova g) poreski bilans 4. Proizvod, cijena, distribucija i promocija su elementi: a) marketing miksa b) promocionog miksa v) menadžment miksa d) prodajnog miksa 5. Organizacije i/ili pojedinci koji svojim aktivnostima pokušavaju da utiču na odluke vlasti i pridobiju političare za svoje stavove, nazivaju se: a) lobisti b) masoni v) mobisti g) opozicija 6. Iznos kojim se otplaćuje kredit ili zajam prema planu otplate naziva se: a) anuitet b) avans v) akreditiv g) akvizicija 812 ima vrijednost: 2 7. Izraz a) 1/81 v) 3 b) 1/3 g) 81 8. Vijeće ministara Bosne i Hercegovine ima: a) zakonodavnu vlast b) izvršnu vlast v) sudsku vlast g) sve tri navedene vlasti 9. Tvrdnja koja se ne dokazuje je: a) aksiom b) teorema v) teorija g) hipoteza 10. Ako na ispitu u prvom redu sjedi 5 studenata, na koliko načina ih možemo rasporediti? a) 25 b) 5 v) 120 g) 100 11. Skup raznih hartija od vrijednosti kojima raspolaže jedno lice naziva se: a) provizija b) lot v) portfolio g) prospekt 12. Za preduzeće koje je sposobno da u roku izvršava svoje obaveze kažemo da je: a) efikasno b) likvidno v) produktivno g) efektivno 13. Za vrijeme tzv. „hladnog rata“ suprostavljene snage bile su NATO i: a) zemlje Varšavskog ugovora b) zemlje Sila osovine v) SAD g) zemlje Sjevernoatlanskog saveza 14. U izrazu x , vrijednost x i y su smanjene i to svaka od njih za 20%. 2 y Vrijednost navedenog izraza je: a) smanjena za 20% b) povećana za 20% v) smanjena za 25% g) povećana za 25% 87 15. Privatizacija je: a) prijenos vlasništva i odgovornosti iz privatnog u državni sektor b) prodaja firme koja je u vlasništvu fizičkog lica pravnom licu v) proces transfera imovine, odnosno kapitala preduzeća iz javne (državne) u privatnu svojinu g) proces oduzimanja imovine stečene kriminalom 16. Na jednom turniru učestvuje 8 šahista. Koliko će mečeva odigrati ako svako treba da igra sa svakim? a) 64 b) 56 v) 54 g) 28 17. Glavni grad Sjedinjenih Američkih Država je: a) Nju Jork b) Vašington v) Los Anđeles g) Majami 18. U kojoj zemlji je prije uvođenja evra zvanična valuta bila drahma: a) Švedskoj b) Grčkoj v) Finskoj g) Estoniji 19. Postupak provjere finansijskih izvještaja od strane stručnih lica naziva se: a) tender b) aukcija v) stečaj g) revizija 20. Izbacite uljeza: a) Sjeverna Amerika b) Australija v) Indijsko poluostrvo g) Afrika 88 Grupa 2 1. Joint Venture je engleski naziv za: a) transferne cijene b) zajedničko ulaganje v) multinacionalne kompanije g) ništa od navedenog 2. Naziv koji se uobičajeno koristi za ugledne i potrošačima prepoznatljive proizvode je: a) trgovačka marka b) brend v) trgovački žig g) robna marka 3. Glavni grad Njemačke je: a) Bon b) Berlin v) Minhen g) Frakfurt 4. Aukcija je: a) javna prodaja robe putem licitacije b) oblik preuzimanja preduzeća v) povećanje vrijednosti valute g) smanjenje vrijednosti valute 5. Razlika koja postoji između lijeve i desne strane u sistemu knjigovodstvenih računa naziva se: a) bilans stanja b) aktiva v) pasiva g) saldo 6. Izbacite uljeza: a) Misisipi b) Nil v) Amazon g) Andi 7. Novčana sredstva uložena na račun kod banke ili štedionice nazivaju se: a) avans b) dividenda v) depozit g) kamata 89 8. Ako 10 ljudi urade jedan posao za 6 dana, tada će 15 ljudi uraditi taj posao za: a) 4 dana b) 3 dana v) 4.5 dana g) 3.5 dana 9. Dodatni članovi ustava BiH kojim se regulišu neka posebna pitanja nazivaju se: a) aneks b) amandman v) preambula g) legislativa 10. Smanjenje kamatnih stopa trebalo bi da dovede do: a) povećanja štednje b) povećanja investicija v) povećanja profitabilnosti preduzeća g) povećanja produktivnosti preduzeća 11. Neki se skup sastoji od n različitih elemenata. Ako tom skupu dodamo jedan element, onda će broj njegovih permutacija bez ponavljanja biti šest puta veći. Koliki je n? a) 5 b) 6 v) 7 g) 8 12. Posljednja svjetska ekonomska kriza „izbila“ je u: a) Velikoj Britaniji b) Evropskoj uniji v) Sjedinjenim Američkim Državama g) Japanu 1 13. Izraz ima 27 a) 1/3 b) 3 v) 9 g) 1/9 90 1 3 vrijednost: 14. Najviši pravni akt jedne države je: a) zakon b) ustav v) uredba g) uzansa 15. Koja je vjerovatnoća da prilikom bacanja 2 novčića dobijemo pismo u oba slučaja? a) 1/4 b) 0,50 v) 1 g) nije moguće 16. Sposobnost preduzeća da u roku izvršava ne samo dospjele obaveze, već i obaveze koje dospijevaju u određenom roku, naziva se: a) efikasnost b) efektivnost v) solventnost g) produktivnost 17. Ropstvo u Sjedinjenim Američkim Državama ukinuo je predsjednik: a) Džordž Buš b) Teodor Ruzvelt v) Abraham Linkoln g) Tomas Džeferson 18. Zloupotreba položaja od strane državnog službenika koja za cilj ima ličnu i/ili materijalnu korist, naziva se: a) lobiranje b) mobing v) korupcija g) subvencija 19. Kamena uspavanka je djelo: a) Vaska Pope b) Oskara Daviča v) Stevana Raičkovića g) Branka Miljkovića 20. U kojoj zemlji je prije uvođenja evra zvanična valuta bila lira: a) Švedskoj b) Grčkoj v) Francuskoj g) Italiji 91 Grupa 3 92 1. Kina, Indija, Rusija i Brazil popularno se nazivaju: a) BRIK zemlje b) BIRK zemlje v) KIRB zemlje g) ne postoji takva skraćenica 2. Medijator je: a) posrednik b) sredstvo masovne komunikacije v) podanik g) lider 3. Cost Benefit analiza je: a) analiza opravdanosti ulaganja b) analiza gotovinskih tokova v) analiza platnog bilansa zemlje g) analiza kamatnih stopa 4. Analiza snaga, slabosti, prilika i prijetnji naziva se: a) SWAP analiza b) SWOT analiza v) SWIFT analiza g) SWAF analiza 5. Neki proizvod je koštao 100 KM. Prvo je pojeftinio 20%, a nakon nekog vremena još 25%. Na kraju je poskupio 25%. Kolika mu je sada cijena? a) 90 KM b) 85 KM v) 80 KM g) 75 KM 6. Izdavaoci obveznica se nazivaju: a) emitenti b) garanti v) jemci g) špekulanti 7. Izbacite uljeza: a) Alpi b) Andi v) Himalaji g) Jangcekjang 8. Iznos novca koji se daje ili traži unaprijed, prije obavljanja određenog posla, naziva se: a) anuitet b) rata v) avans g) kredit 9. Parlament BiH se sastoji od: a) Doma naroda i Kluba naroda b) Vijeća naroda i Vjeća ministara v) Doma naroda i Predstavničkog doma g) Predstavničkog doma i Vijeća ministara 10. Osnovni ekonomski principi poslovanja su: a) planiranje, organizovanje, vođenje i kontrola b) efikasnost i efektivnost v) likvidnost i solventnost g) produktivnost, ekonomičnost i rentabilnost 11. Mr. Hajd je alter ego: a) doktora Frankenštajna b) doktora Džekila v) doktora Živaga g) doktora Mengelea 12. Ako u jednoj porodici ima troje djece, odrediti vjerovatnoću da budu istog pola? a) 1/3 b) 0,50 v) 2/3 g) 1/4 13. Zatvor Gvatanamo u kome Sjedinjene Američke Države drži zatvorenike optužene za terorizam nalazi se: a) u Iraku b) na Kubi v) u Iranu g) u Avganistanu 14. Osobe koje se ponašaju bez kritičnog stava i prilagođavaju stavove i ponašanje prema određenoj grupi, nazivaju se: a) lobisti b) komformisti v) altruisti g) mobisti 93 15. Povećanje poreza na dobitak preduzeća dovodi do: a) smanjenja prihoda preduzeća b) povećanja inflacije u zemlji v) rasta izvoza g) smanjenja udjela vlasnika preuzeća u eventualnoj isplati dobiti 16. Rješenja jednačine x 10 4 10 x3 se nalaze na intervalu: a) (-18,-10) b) (-10,-5) v) (-5,2) g) (2,10) 17. Glavni grad Turske je: a) Istanbul b) Ankara v) Izmir g) ništa od navedenog 18. Dvostrani finansijski izvještaj koji daje pregled aktive i pasive naziva se: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) poreski bilans g) platni bilans 19. U kojoj zemlji je prije uvođenja evra zvanična valuta bila šiling: a) Švedskoj b) Grčkoj v) Austriji g) Italiji 20. Prodajna cijena proizvoda A u jednoj godini povećala se dva puta po četvrtinu prethodne cijene i na kraju godine iznosila 22500 KM. Kolika je bila prvobitna cijena proizvoda? a) 15400 b) 14400 v) 15600 g) 16000 94 Grupa 4 1. Grupu G8 čine: a) G7 i Kina b) G7 i Rusija v) G7 i Brazil g) G7 i Saudijska Arabija 2. Napad na Irak 2003. godine Sjedinjene Američke Države su obrazlagale: a) osvajanjem iračkih naftnih postrojenja b) oslobađanjem zarobljenih američkih civila v) privođenjem pravdi Osame bin Ladena g) postojanjem oružja za masovno hemijsko i biološko uništenje 3. Izbacite uljeza: a) Portugalija b) Alžir v) Andi g) Švedska 4. Hipoteza je: a) pretpostavka b) uzrok v) efekat g) cilj 5. Odnos ostvarenih rezultata i upotrebljenih resursa (ulaganja) naziva se: a) efikasnost b) solventnost v) likvidnost g) rentabilnost 6. VAT je engleska skraćenica za: a) porez na dodatu vrijednost b) porez na dobitak v) porez na dohodak g) porez na autorsko djelo 7. Dvostrani pregled prihoda i rashoda u određenom vremenskom periodu naziva se: a) bilans stanja b) bilans uspjeha v) poreski bilans g) platni bilans 95 8. Iznos novca koji se isplaćuje izvršiocu posla prije početka izvršenja posla, naziva se: a) akumulacija b) akontacija v) anuitet g) amortizacija 9. U pravouglom trouglu jedna kateta je 8 cm, a druga je 2 cm kraća od hipotenuze. Površina tog trougla je: a) 40 cm2 b) 60 cm2 v) 80 cm2 g) 48 cm2 10. Koja od navedenih oblasti spada u nadležnost države BiH: a) monetarna politika b) obrazovna politika v) zdravstvena politika g) sve navedeno 11. U posudi je 10 plavih i 5 crvenih kuglica. Slučajno izvlačimo 5 kuglica. Koja je vjerovatnoća da sve budu crvene? a) 0,64 b) 1/15 v) 5/15 g) 1/3003 12. Zbirku novela Dekameron napisao je: a) Dante Aligijeri b) Marin Držić v) Đovani Bokačo g) Vilijam Šekspir 13. Nevjerovanje ili poricanje postojanja bogova, u najširem smislu riječi naziva se: a) altruizam b) mizantropija v) teizam g) ateizam 14. Ako prva cijev napuni bazen za 2 sata, a druga cijev isprazni pun bazen za 4 sata, za koliko će se vremena bazen napuniti ako ga istovremeno prva cijev puni, a druga prazni: a) 3 sata b) 4 sata v) 5 sati g) 5,5 sati 96 15. Akcionari su: a) vlasnici b) dužnici v) povjerioci g) kupci 16. Koji je od sljedećih pokazatelja najbolji pokazatelj životnog standarda stanovništva: a) budžetski prihodi po glavi stanovnika b) javni dug po glavi stanovnika v) broj novih radnih mjesta g) bruto domaći proizvod po glavi stanovnika 17. Izrazom „konzumerizam“ označava se: a) pokret za zaštitu potošača a) pokret za pomoć potrošačima v) pokret za poboljšanje položaja krajnjih potrošača g) ništa od navedenog 18. Kolika je vjerovatnoća da prilikom izvlačenja dvije karte, iz špila od 52 karte, izvučemo damu i prvi i drugi put, ako kartu ne vraćamo nazad? a) 4/52 b) 3/51 v) 12/2652 g) 0,0059 19. Glavni grad Australije je: a) Melburn b) Sidnej v) Kanbera g) ništa od navedenog 20. U kojoj zemlji je prije uvođenja evra zvanična valuta bila tolar: a) Sloveniji b) Rumuniji v) Njemačkoj g) Holandiji 97
© Copyright 2024 Paperzz
