CMYK CMYK S Περιεχόµενα S σελ. ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΕ∆ΡΟΥ ..............................................................................................3 ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ................................................................................................................4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ..............................................................................................................5 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ............................................................................................7 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ...............................................................................10 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ.............................................................................21 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΜΙΛΗΤΩΝ – ΠΡΟΕ∆ΡΩΝ ....................................................................29 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ ....................................................32 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ........................................................................................53 2 S Μήνυµα Προέδρου S Αγαπητοί συνάδελφοι, Σας καλωσορίζουµε στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Ιδιοπαθών Φλεγµονωδών Νοσηµάτων του Εντέρου (Ι.Φ.Ν.Ε.) στο ξενοδοχείο e-Filoxenia, στην Καλαµάτα. Στο διάστηµα που µεσολάβησε από την ανάθεση µέχρι την πραγµατοποίηση του Συνεδρίου η Οργανωτική Επιτροπή εργάστηκε µεθοδικά για να παρουσιάσει ένα επιστηµονικό πρόγραµµα δοµηµένο µε τρόπο ώστε οι σύνεδροι να µην είναι παθητικοί αποδέκτες αλλά ενεργοί µέτοχοι σε µια γόνιµη ανταλλαγή απόψεων για τις επιστηµονικές εξελίξεις στις Ι.Φ.Ν.Ε. Σ’ αυτό πιστεύουµε ότι θα βοηθήσει σηµαντικά και η συζήτηση µε προσκεκληµένους οµιλητές που έχουν καθοριστική συµβολή στην έρευνα, την ενδοσκόπηση, τη συντηρητική και τη χειρουργική θεραπεία των Ι.Φ.Ν.Ε. Για να αναδείξουµε την Ερευνητική δραστηριότητα των Ελληνικών Κέντρων, θα παρουσιαστούν ως βραχείες ανακοινώσεις εργασίες που δηµοσιεύτηκαν το 2010, µε κριτήρια επιλογής όχι µόνο τον συντελεστή απήχησης του περιοδικού αλλά και την αντιπροσώπευση των Τµηµάτων. Παράλληλα, θα βραβευτούν οι 3 καλύτερες αναρτηµένες ανακοινώσεις του Συνεδρίου. Θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε θερµά το ∆ήµαρχο Καλαµάτας κ. Π. Νίκα για το συγκινητικό τρόπο µε τον οποίο υποστήριξε ηθικά και υλικά το συνέδριό µας, τον Πρόεδρο του Ι.Σ.Μ. κ Ι. Σπυρόπουλο για τη βοήθειά του, την κ Μ. Οικονοµάκου, ∆ηµοτική Σύµβουλο, για την αµέριστη πρακτική συµπαράστασή της, τον κ Π. Μπουζιάνη, πρόεδρο του Πνευµατικού Κέντρου για την φιλοξενία του και την κ Σ. Κουτουµάνου για τη φροντίδα της να συµµετάσχει το «Λύκειο Ελληνίδων» στην Τελετή Έναρξης. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον Προσκεκληµένο Οµιλητή στην Τελετή Έναρξης κ Π. Θέµελη, Οµότιµο Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, που έφερε στο φως τα µοναδικά ευρήµατα της Αρχαίας Μεσσήνης. Θερµές ευχαριστίες, επίσης, στον επίτιµο πρόεδρο της ΕΟΜΙΦΝΕ κ ∆. Γ. Καραµανώλη για τη γόνιµη συµβολή του σε όλα τα στάδια της προετοιµασίας του Συνεδρίου, τα µέλη της Οργανωτικής Επιτροπής, την κ Σ. Καρδαρά, γραµµατέα της ΕΟΜΙΦΝΕ, και την κ Ε. Πουλή, του Οργανωτικού Γραφείου. Τέλος, ένα µεγάλο ευχαριστώ στους Χορηγούς του Συνεδρίου, µείζονες αλλά και ελάσσονες, χωρίς τη συµβολή των οποίων το Συνέδριο αυτό δεν θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί στους χαλεπούς καιρούς που ζούµε. Αγαπητοί συνάδελφοι, Η επιτυχία του Συνεδρίου θα εξαρτηθεί όχι µόνο από την ικανότητα των οµιλητών να µεταφέρουν σύγχρονα δεδοµένα αλλά κυρίως από τη δική σας συµµετοχή και τη διάθεσή σας να συµβάλλετε σ’ ένα ζωντανό και γόνιµο διάλογο. Με τις σκέψεις αυτές, σας καλούµε να συµµετάσχετε ενεργά στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Ι.Φ.Ν.Ε. στο ξενοδοχείο e-Filoxenia της Καλαµάτας, της «Αρχόντισσας» της Μεσσηνιακής γης. Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής 3 CMYK S Επιτροπές S ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Επίτιµοι Πρόεδροι: ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης, Γεώργιος Κητής, Επαµεινώνδας Β. Τσιάνος Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γ. Γραµµατέας: Ταµίας: Μέλη: Ιωάννης Α. Καραγιάννης Θεόδωρος Ροκκάς Αδάµ Αδαµόπουλος Σπυρίδων Μιχόπουλος Κωνσταντίνος Κατσάνος Βασίλειος Ξουργιάς Ελευθερία Ρώµα-Γιαννίκου ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Επίτιµοι Πρόεδροι: Ταµίας: ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης Σπυρίδων Μιχόπουλος Γεώργιος Κητής Επαµεινώνδας Β. Τσιάνος Μέλη: Αδάµ Αδαµόπουλος Πρόεδρος: Βασίλειος Βαµβακούσης Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης Κωνσταντίνος Βασιλειάδης Ευανθία Ζαµπέλη Αντιπρόεδρος: Ιωάννης Θεοδωρόπουλος Χαράλαµπος Τζάθας ∆ηµήτριος Καραγιάννης Γεώργιος Καραµανώλης Γενικός Γραµµατέας: Παναγιώτης Καραντάνος Νικόλαος Βιάζης Αντώνιος Κογεβίνας ∆ηµήτριος Κουρτέσας Ειδικοί Γραµµατείς: Αναστάσιος Κουγιουµτζιάν Εµµανουήλ Αρχαύλης Νικολέτα Μάθου Χρυσόστοµος Καλαντζής Κωνσταντίνος Μάρκογλου Χρήστος Καρακόιδας Θεοχάρης Μάρης Μαρία Μυλωνάκη Απόστολος Νταϊλιάνας Βασίλειος Ντελής ∆ηµήτριος Ξυνόπουλος Μιχάλης Οικονόµου Ιωάννα Παναγιώτου Εµµανουήλ Πανάγου Ανδρονίκη Πούλου Νικόλαος Ράπτης Μαρία Ρουσσοµουστακάκη Αναστάσιος Ρούσσος Γεώργιος Ταµβακολόγος Νικόλαος Τζαµπούρας ∆ηµήτριος Τζιβράς Μαρία Τζουβαλά ∆ηµήτριος Τζουρµακλιώτης Μαρία Φωτουλάκη Αθανάσιος Χατζηνικολάου ΤΟΠΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Φώτιος ∆ηµητρακόπουλος Σωκράτης Μακρέας Γεράσιµος Κουνάδης Ευάγγελος Σκοπετέας Χρήστος Τσολάκος Ελευθέριος Χριστακόπουλος ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης Γεώργιος Κουκλάκης Ιωάννης Κουντουράς Ιωάννης Κουτρουµπάκης Μέλη: Παναγιώτης Κωστόπουλος Περικλής Αποστολόπουλος Σπήλιος Μανωλακόπουλος Μαρία Γαζούλη Γεώργιος Μπάµιας Ιωάννης Α. Καραγιάννης Μαρία Μυλωνάκη Κωνσταντίνος Καρµίρης Βασιλική Νικολοπούλου Κωνσταντίνος Κατσάνος Ευστάθιος Παπαβασιλείου Σταυρούλα Κοιλάκου Κωνσταντίνος Παπαδάκης Γεώργιος Κολιός Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης 4 Γρηγόριος Πασπάτης Καλλιόπη Πετράκη Σπυρίδων Ποταµιάνος Θεόδωρος Ροκκάς Ελευθερία Ρώµα - Γιαννίκου ∆ηµήτριος Ταµπακόπουλος Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου Χρήστος Τριάντος Ευτυχία Τσιρώνη Αγγελική Χρηστίδου ∆ηµήτριος Χριστοδούλου S Ευχαριστίες S Ο Πρόεδρος και τα µέλη της Οργανωτικής Επιτροπής του 10ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ι.Φ.Ν.Ε. ευχαριστούν θερµά για τη συµβολή τους στην επιτυχία του Συνεδρίου, τους κάτωθι φορείς και εταιρείες: ΜΕΙΖΟΝΕΣ ΧΟΡΗΓΟΙ ΧΡΥΣΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ Abbott Laboratories Ελλάς M.S.D. ΑΡΓΥΡΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ Galenica A.E. ΧΑΛΚΙΝΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ Genesis Pharma S.A. ΧΟΡΗΓΟΙ Α & L Medical Supplies Ltd AstraZeneca A.E. ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε. CANA Α.Ε. DEMO ΕΝ∆ΟΣΚΟΠΙΚΗ Α.Ε. Faran Laboratories S.A. NOVO MD NYCOMED ∆ΗΜΟΣΙΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ∆ήµος Καλαµάτας Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος Ιατρικός Σύλλογος Μεσσηνίας Iατρική Εταιρεία Μεσσηνίας Οργανισµός Πνευµατικού Κέντρου Καλαµάτας 5 CMYK S Γε ν ι κ έ ς Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς S Τόπος Συνεδρίου Ξενοδοχείο e-Filoxenia, Καλαµάτα Web site: www.classicalhotels.com/e-filoxeniahotel/ Ηµεροµηνίες ∆ιεξαγωγής Συνεδρίου 27 – 29 Μαΐου 2011 Ιστοσελίδα Συνεδρίου www.ifne2011.gr Γλώσσα Συνεδρίου Όλες οι οµιλίες θα παρουσιασθούν στα ελληνικά, εκτός από αυτές των ξένων οµιλητών οι οποίες θα παρουσιασθούν στα αγγλικά (δεν θα υπάρχει ταυτόχρονη µετάφραση) Έκθεση Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου θα λειτουργεί Έκθεση φαρµακευτικών προϊόντων στην αίθουσα «Πέργκολα Ταΰγετος» Μόρια Συνεχιζόµενης Ιατρικής Επιµόρφωσης Το συνέδριο αξιολογείται από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο µε 14 µόρια (C.M.E. credits), αναγνωρισµένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Ειδικευµένων Ιατρών (U.E.M.S.) στο πλαίσιο της Συνεχιζόµενης Ιατρικής Μεταπτυχιακής Εκπαίδευσης ∆ικαίωµα Συµµετοχής Είδος Συµµετοχής Ειδικευµένοι Ειδικευόµενοι *Νοσηλευτές *Φοιτητές Επί τόπου εγγραφή 200 a 150 a 50 a 30 a Το ∆ικαίωµα Συµµετοχής περιλαµβάνει: Για Ειδικευµένους – Ειδικευόµενους • Παρακολούθηση Επιστηµονικού προγράµµατος • Επίσκεψη στον εκθεσιακό χώρο • Συνεδριακό Υλικό (Πρόγραµµα - Βιβλίο Περιλήψεων, Τσάντα συνεδρίου, ταυτότητα εισόδου, κ.λπ.) • Εναρκτήρια Τελετή & ∆εξίωση Υποδοχής • Επίσηµο ∆είπνο • ∆ιαλείµµατα καφέ • Βεβαίωση συµµετοχής * Μόνο παρακολούθηση - Folder µε υλικό Συνεδρίου - Βεβαίωση Συµµετοχής 7 CMYK ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Κοινωνικές Εκδηλώσεις • Παρασκευή 27/5/2011, Τελετή Έναρξης στο «Πνευµατικό Κέντρο Καλαµάτας», προσφέρεται σε όλους τους εγγεγραµµένους σύνεδρους, ακολουθεί ∆εξίωση • Σάββατο 28/5/2011, Επίσηµο ∆είπνο στο ξενοδοχείο e-Filoxenia, προσφέρεται σε όλους τους εγγεγραµµένους σύνεδρους Βεβαίωση Συµµετοχής Οι βεβαιώσεις συµµετοχής, θα παραδίδονται από τη Γραµµατεία του συνεδρίου, σε όλους τους εγγεγραµµένους και οικονοµικά τακτοποιηµένους σύνεδρους, την Κυριακή 29/5/2011, µετά τις 11.00 Εξοπλισµός Αίθουσας Η αίθουσα του Συνεδρίου παρέχει εξοπλισµό µε H/Y για παρουσίαση Power Point. Η χρήση φορητών υπολογιστών (laptops) δεν επιτρέπεται. Αναρτηµένες Ανακοινώσεις / P01 – P27 (posters) Aνάρτηση: Παρασκευή 27/5/2011 µετά τις 16.00 Αποµάκρυνση: Κυριακή 29/5/2011 από 12.00 – 13.00 Η ανάρτηση καθώς και η αποµάκρυνση των ανακοινώσεων, γίνεται µε ευθύνη των συγγραφέων. Η Οργανωτική Επιτροπή και η Γραµµατεία του Συνεδρίου δε φέρουν καµία ευθύνη για οποιαδήποτε φθορά ή απώλεια. Για την ανάρτηση των posters µπορείτε να λαµβάνετε υλικό (ταινία διπλής όψεως – ψαλίδια) από τη Γραµµατεία του Συνεδρίου. Ώρες λειτουργίας Γραµµατείας Παρασκευή 27/5/2011 : 14.00 – 18.00 Σάββατο 28/5/2011 : 08.15 – 18.30 Kυριακή 29/5/2011 : 09.00 – 14.30 Κατά την διάρκεια των µεσηµβρινών διαλειµµάτων, η Γραµµατεία δεν θα λειτουργεί. Γραµµατεία Συνεδρίου Triaena Tours & Congress Α.Ε. Λεωφ. Συγγρού 206, Τ.Κ. 176 72 Καλλιθέα, Αθήνα Τηλ.: 210 – 7499300 / 331, Fax: 210 – 7705752 E-mail: [email protected], [email protected] Web site: http://www.triaenatours.gr 8 CMYK S Επιστηµονικό Πρόγραµµα S ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27η Μαΐου, 2011 14:00-15:00 Προσέλευση Συνέδρων – Εγγραφές 15:00-17:50 ΠΡΟΣΥΝΕ∆ΡΙΑΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ ΤΟΥ CROHN: ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η ΜΕΧΡΙ ΤΟΥΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ « Ε π τ ά ν η σ α Ι » Επιµέλεια: ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης, Ιωάννης Κουτρουµπάκης, Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης, Κωνσταντίνος Παπαδάκης 15:00-15:10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης 15:10-16:00 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΑ Συντονιστής: Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης Α ί θ ο υ σ α Οµιλητής: Κωνσταντίνος Σουφλέρης 1. Πότε χορηγούµε κορτικοστεροειδή και για πόσο διάστηµα; 2. Ποιο είναι το άριστο δοσολογικό σχήµα κορτικοστεροειδών στη νόσο του Crohn ως προς: • Τη δόση εφόδου και τις µέγιστες δόσεις • Τη διάρκεια της θεραπείας • Την αύξηση/µείωση της δόσης (Πότε; Με τι ρυθµό;) • Το σκεύασµα • Πως θα αποφύγουµε τις ανεπιθύµητες ενέργειες; • Ποια είναι η διάρκεια της θεραπείας µε κορτικοστεροειδή που συνδυάζεται µε την εµφάνιση ανεπιθύµητων ενεργειών; Οµιλητής: ∆ηµήτριος Πολύµερος 3. Πόσο ενωρίς πρέπει να χορηγούνται τα ανοσοτροποποιητικά και ποιο σκεύασµα πρέπει να χορηγείται; 4. Ποιο είναι το άριστο δοσολογικό σχήµα των ανοσοτροποποιητικών στη νόσο του Crohn ως προς: • Τη δόση εφόδου και τις µέγιστες δόσεις • Τη διάρκεια της θεραπείας • Την αύξηση/µείωση της δόσης (Πότε; Με τι ρυθµό;) • Ποιο ανοσοτροποποιητικό χορηγείται αρχικά; 10 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27η Μαΐου, 2011 16:00-16:50 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΕ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΤI-TNFα ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Συντονιστές: Κωνσταντίνος Παπαδάκης Ιωάννης Κουτρουµπάκης ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α 17:00-17:45 ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΑ Συντονιστής: ∆ηµήριος Γ. Καραµανώλης Οµιλητής: Nικόλαος Bιάζης 9. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για κακοήθεις νεοπλασίες και λοιµώξεις από βραχεία, µέσης διάρκειας και µακρόχρονη θεραπεία µε ανοσοτροποποιητικά και κορτικοστεροειδή; 10. Ποια είναι η άριστη παρακολούθηση της ασφάλειας της θεραπείας (κλινική, εργαστηριακή, ακτινολογική) ασθενών που λαµβάνουν ανοσοτροποποιητικά ή κορτικοστεροειδή; Πόσο συχνή παρακολούθηση; 11 Ι » 16:50-17:00 « Ε π τ ά ν η σ α Οµιλήτρια: Μαρία Μυλωνάκη 7. Αν ο ασθενής λαµβάνει ανοσοτροποποιητικά ή αντι-ΤNFα και υποτροπιάσει θα πρέπει να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή; 8. Αν ο ασθενής λαµβάνει ανοσοτροποποιητικά ή αντι-ΤNFα και υποτροπιάσει θα πρέπει να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή; Α ί θ ο υ σ α Οµιλητής: Κωνσταντίνος Καρµίρης 5α Θεραπευτική παρακολούθηση • Πώς πρέπει να παρακολουθούµε την αποτελεσµατικότητα της θεραπείας κλινικά και µε ορολογικούς δείκτες φλεγµονής; • Πως καθορίζεται η θεραπευτική αποτυχία; • Πως πρέπει να αξιολογείται το αποτέλεσµα της θεραπείας; 5β Πρέπει να ενσωµατωθεί η ενδοσκοπική ύφεση (επούλωση του βλεννογόνου) στους θεραπευτικούς στόχους; 6. Αν χορηγηθεί ο συνδυασµός αζαθειοπρίνης µε αντι-TNFα παράγοντα • θα πρέπει κάποτε να διακοπεί κάποιο από τα δύο φάρµακα; • Αν πρέπει να διακοπεί κάποιο φάρµακο ποιο θα προτιµήσετε για να µη επηρεασθεί η αποτελεσµατικότητα της θεραπείας; • πότε πρέπει να διακοπεί τελείως η θεραπεία; CMYK ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27η Μαΐου, 2011 17:45-17:50 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης 17:50-18:15 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α 18:15-19:15 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ - ΑΒΒΟΤΤ Laboratories Ελλάς ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΛΗΡΗΣ ΥΦΕΣΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ CROHN: ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΡΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Sustained Deep Remission in Crohn’s disease: From theory to clinical practice Συντονιστής: Γεράσιµος I. Μάντζαρης Ι » Οµιλητής: Γεράσιµος I. Μάντζαρης Μακροχρόνια Πλήρης Ύφεση: Αποτελεί ρεαλιστικό στόχο; Sustained Deep Remission: Ιs it a realistic goal? Α ί θ ο υ σ α « Ε π τ ά ν η σ α Οµιλητής: Κωνσταντίνος Παπαδάκης Μακροχρόνια Πλήρης Ύφεση: Γιατί να αποτελεί το θεραπευτικό µας στόχο; Sustained Deep Remission: Why should it be our therapeutic goal? Οµιλητής: Corey Siegel Η ασφάλεια της anti-TNF θεραπείας και η αποτελεσµατική επικοινωνία της στον ασθενή Safety of anti-TNF therapy and effective risk communication to patients Συµπεράσµατα: Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης 20:00 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης, Πρόεδρος του Συνεδρίου Ιωάννης Α. Καραγιάννης, Πρόεδρος της ΕΟΜΙΦΝΕ Χαράλαµπος Τζάθας, Πρόεδρος ΕΓΕ Απόστολος Νταϊλιάνας, Πρόεδρος ΕΠΕΓΕ ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης, Γενικός Γραµµατέας τoυ ΕΛΙΓΑΣΤ Ιωάννης Σπυρόπουλος, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Μεσσηνίας Αναστάσιος Πουλόπουλος, Πρόεδρος Ιατρικής Εταιρείας Μεσσηνίας Κήρυξη Έναρξης Εργασιών Συνεδρίου ∆ήµαρχος Καλαµάτας κ. Παναγιώτης Νίκας Ε ν α ρ κ τ ή ρ ι α Ο µ ι λ ί α "Αρχαία Μεσσήνη: το πριν και το µετά" Πέτρος Θέµελης, Οµ. Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πρόεδρος της Εταιρείας Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών Ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί από το Λύκειον των Ελληνίδων Καλαµάτας ∆ ε ξ ί ω σ η 12 ΣΑΒΒΑΤΟ 28η Μαΐου, 2011 08:15-08:45 Προσέλευση Συνέδρων – Εγγραφές 08:45-09:30 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ΤΟΥ CROHN ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Προεδρείο: Aπόστολος Μαντίδης - ∆ηµήτριος Ταµπακόπουλος Μαγνητική εντερογραφία: Το τέλος της κλασικής εντερόκλυσης; Οµιλήτρια: Χριστίνα Κοντοπούλου 2. Video Capsule Ενδοσκόπηση: Ποιες ενδείξεις; Τι ευαισθησία και ειδικότητα; Οµιλητής: Χρυσόστοµος Καλαντζής 3. Πόσο χρήσιµη είναι η εντεροσκόπηση στη νόσο του Crohn; Οµιλητής: Αθανάσιος Χατζηνικολάου 09:30-10:00 ΕΠΙΠΕΠΛΕΓΜΕΝΗ ΠΕΡΙΕ∆ΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ CROHN Προεδρείο: Σπυρίδων Ποταµιάνος - ∆ηµήτριος Μαγγανάς 1. 10:00-10:30 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ∆ΙΑΛΕΞΗ - ABBOTT Laboratories Ελλάς ΕΛΚΩ∆ΗΣ ΚΟΛΙΤΙ∆Α ΚΑΙ ANTI-TNF ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: ΝΕΟΤΕΡΑ ∆Ε∆ΟΜΕΝΑ Πρόεδρος: Επαµεινώνδας Β. Τσιάνος Ι » Οµιλητής: Κωνσταντίνος Κατσάνος 10:30-11:00 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α 11:00–12:15 ΙΦΝΕ: Pot-Pourri Προεδρείο: Επαµεινώνδας Β. Τσιάνος - Θεόδωρος Ροκκάς 1. 2. « Ε π τ ά ν η σ α 2. ∆ιάγνωση – Προεγχειρητική αποτύπωση (ενδοσκόπηση, ΕUS ορθού, MRI πυέλου) Οµιλητής: Κωνσταντίνος Μάρκογλου Συνδυασµένη συντηρητική και χειρουργική αντιµετώπιση (εξέταση υπό γενική αναισθησία) Ταυτόχρονη παρουσίαση: Εµµανουήλ Συµβουλάκης - Γεώργιος Θεοδωρόπουλος Α ί θ ο υ σ α 1. Οξεία αιµορραγική κολίτιδα: Είναι λοιµώδης; Είναι ελκώδης; • Κλινικοεργαστηριακά και ενδοσκοπικά κριτήρια Οµιλητής: Εµµανουήλ Αρχαύλης • Παθολογοανατοµική διερεύνηση Οµιλήτρια: Καλλιόπη Πετράκη Έφηβος µε ΙΦΝΕ • Προβλήµατα της µεταβατικής ηλικίας: Πως αντιµετωπίζονται; Οµιλητής: ∆ηµήτριος Καραγιάννης 13 CMYK ΣΑΒΒΑΤΟ 28η Μαΐου, 2011 3. Μπορούµε να προβλέψουµε τη θεραπευτική ανταπόκριση και την έκβαση της νόσου Crohn µε: • Γενετικές συνιστώσες; Οµιλήτρια: Μαρία Γαζούλη • Ορολογικούς δείκτες; Οµιλητής: Αναστάσιος Μανωλάκης • Κλινικές και ενδοσκοπικές συνιστώσες; Οµιλητής: Γεώργιος Καραµανώλης 12:15-13:15 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ – M.S.D. ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α ΜΕΤΑ ΑΠΟ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΜΕ ΤΟ INFLIXIMAB Συντονιστής: Κωνσταντίνος Παπαδάκης Συζήτηση 13:15-15:00 Μ Ε Σ Η Μ Β Ρ Ι Ν Ο 13:30-14:30 Α ί θ ο υ σ α « Ε π τ ά ν η σ α Ι » • Ποιος είναι ο κατάλληλος ασθενής για βιολογική θεραπεία Οµιλητής: Νικόλαος Βιάζης • Η σηµαντικότητα της επούλωσης του βλεννογόνου στην Ελκώδη κολίτιδα Οµιλητής: Γεώργιος Μπάµιας • Βελτιστοποιώντας την θεραπεία ασθενών µε Ελκώδη κολίτιδα Οµιλητής: Remo Panaccione ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α ΓΕΥΜΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΙ∆ΙΚΟ – M.S.D. Moving forward the IBD management Συντονιστής: Γεράσιµος Ι. Μάντζαρης Faculty: Remo Panaccione - Paul Rutgeerts Συµµετοχή κατόπιν προσκλήσεως 14:30-15:00 POSTER ROUND Συζήτηση και επιλογή των 3 καλύτερων αναρτηµένων ανακοινώσεων - για βράβευση. Επιτροπή: Αδάµ Αδαµόπουλος, Παναγιώτης Κασαπίδης, Γεώργιος Κολιός 15:00-15:45 ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ Προεδρείο: Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλίδης - Ιωάννης Α. Καραγιάννης 1. 14 ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΚΠΕ ΣΤΙΣ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 1α: Καιρός να εκσυγχρονισθούµε: Μεγεθυντική κολοσκόπηση και χρωµοενδοσκόπηση. Οµιλητής: Ηλίας Σκοτινιώτης 1β: Ακολουθείστε το παλιό δόγµα: 4 βιοψίες κάθε 10 εκ. – επιπρόσθετες από ορατές βλάβες Οµιλητής: Κωνσταντίνος Κατσάνος ΣΑΒΒΑΤΟ 28η Μαΐου, 2011 2. 25 ΕΚ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΗΣ - ΣΤΕΝΩΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΕΙΛΕΪΤΙ∆Α 2α: Συντηρητική αντιµετώπιση; Οµιλητής: Μιχάλης Οικονόµου 2β: Πρώιµη χειρουργική (λαπαροσκοπική;) αντιµετώπιση; Οµιλητής: Ιωάννης Παπακωνσταντίνου 15:45-17:15 ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Προεδρείο: Ηλίας Κουρούµαλης - Ιωάννης Κουντουράς 1. Μικροβιακοί παράγοντες και ΙΦΝΕ • Εντερική χλωρίδα και ΙΦΝΕ Οµιλητής: Βασίλειος Βαλάτας 2. ∆ιαφέρει η νόσος του Crohn στα αρχικά από τα όψιµα στάδια; • Ανοσολογικό υπόστρωµα στα αρχικά και όψιµα στάδια Οµιλητής: Γεώργιος Μπάµιας 3. Παθογένεια Πρωτοπαθούς Σκληρυντικής Χολαγγειΐτιδας • It is the gut, stupid! Οµιλήτρια: Ευαγγελία Λιάσκου Σχόλιο: Από το UDCA στους βιολογικούς παράγοντες; Σχολιαστής: Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου µε αµινοσαλικυλικά: • 5-ASA και καρκινογένεση Οµιλητής: Βασίλειος Κούσουλας Σχόλιο: 5-ASA για όλους; Από πότε; Σχολιαστής: Περικλής Αποστολόπουλος 17:15-17:45 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α 17:45-18:30 ∆ΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ Προεδρείο: Σπυρίδων Λαδάς - Σωτήριος Μπαράτσης UPDATE ΙΝ SURGICAL MANAGEMENT OF IBD Οµιλητής: André D’ Hoore, Καθηγητής Χειρουργικής, Καθολικό Πανεπιστήµιο της Λουβένης 15 Ι » 4. « Ε π τ ά ν η σ α Σχόλιο: Top down θεραπεία; Σχολιαστής: Κωνσταντίνος Παπαδάκης Α ί θ ο υ σ α Σχόλιο: Αντιβιοτικά ως θεραπεία των ΙΦΝΕ Σχολιαστής: Ιωάννης Κουτρουµπάκης CMYK ΣΑΒΒΑΤΟ 28η Μαΐου, 2011 18:30-19:30 ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ – M.S.D. ΕΠΑΝΑΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣ∆ΟΚΙΕΣ ΣΤΗ ΜΕΤΡΙΑ-ΣΟΒΑΡΗ ΝΟΣΟ CROHN Συντονιστής: ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης • Θεραπευτικές προσεγγίσεις στην εποχή των βιολογικών παραγόντων Οµιλήτρια: Μαρία Τζουβαλά • Η σηµαντικότητα της επούλωσης του βλεννογόνου στη Νόσο Crohn Οµιλητής: Ιωάννης Γουλής • Σκιαγραφώντας το προφίλ ασθενή για βιολογική θεραπεία στη µέτρια – σοβαρή Nόσο Crohn Οµιλητής: Paul Rutgeerts 19:30 Γενική Συνέλευση ΕΟΜΙΦΝΕ Εκλογή αντιπροσώπου στην ECCO µεταξύ µελών της ECCO 20:30 ∆ Ε Ι Π Ν Ο Α ί θ ο υ σ α « Ε π τ ά ν η σ α Ι » Συζήτηση 16 ΚΥΡΙΑΚΗ 29η Μαΐου, 2011 09:00-10:00 ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Από τις δηµοσιευµένες Ελληνικές εργασίες το 2010 Προεδρείο: Παναγιώτης Κωστόπουλος - Ευστάθιος Παπαβασιλείου 1. NOD2/CARD15, ATG16L1 and IL23R gene polymorphisms and childhood-onset of Crohn's disease. Gazouli M, Pachoula I, Panayotou I, Mantzaris G, Chrousos G, Anagnou NP, Roma-Giannikou E. World J Gastroenterol. 2010 Apr 14;16(14):1753-8. 3. Course of inflammatory bowel disease in patients infected with human immunodeficiency virus. Viazis N, Vlachogiannakos J, Georgiou O, Rodias M, Georgiadis D, Papastamopoulos V, Baraboutis IG, Karamanolis DG, Skoutelis A. Inflamm Bowel Dis. 2010 Mar;16(3):507-11. 6. Neurologic manifestations in inflammatory bowel diseases: current knowledge and novel insights. Zois CD, Katsanos KH, Kosmidou M, Tsianos EV. J Crohns Colitis. 2010 Jun;4(2):115-24. Θα παρουσιασθεί από την κ Π Μανούσου 7. Increased expression of chemokine receptor CCR3 and its ligands in ulcerative colitis: the role of colonic epithelial cells in in vitro studies. Manousou P, Kolios G, Valatas V, Drygiannakis I, Bourikas L, Pyrovolaki K, Koutroubakis I, Papadaki HA, Kouroumalis E. Clin Exp Immunol. 2010 Nov;162(2):337-47. 17 Ι » 5. Inflammatory bowel disease and hepatitis B and C in Western Balkans: a referral centre study and review of the literature. Katsanos KH, Tsianos VE, Zois CD, Zioga H, Vagias I, Zervou E, Christodoulou DK, Tsianos EV; Northwest Greece IBD Study Group. J Crohns Colitis. 2010 Oct;4(4):450-65. Epub 2010 Mar 21. Θα παρουσιασθεί από τον κ ∆ Συγκούνα « Ε π τ ά ν η σ α 4. Prevalence of joint hypermobility and patterns of articular manifestations in patients with inflammatory bowel disease. Vounotrypidis P, Efremidou E, Zezos P, Pitiakoudis M, Maltezos E, Lyratzopoulos N, Kouklakis G. Gastroenterol Res Pract. 2009;2009:924138. Epub 2010 Feb 11. Α ί θ ο υ σ α 2. Low prevalence of antibodies to cyclic citrullinated peptide in patients with inflammatory bowel disease regardless of the presence of arthritis. Papamichael K, Tsirogianni A, Papasteriades C, Mantzaris GJ. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2010 Jun;22(6):705-9. CMYK ΚΥΡΙΑΚΗ 29η Μαΐου, 2011 8. Antiglycan Antibodies in Greek Patients with Inflammatory Bowel Disease. Koutroubakis IE, Drygiannakis D, Tsirogianni A, Oustamanolakis P, Karmiris K, Papamichael K, Mantzaris GJ, Kouroumalis EA. Dig Dis Sci. 2010 Jul 15. 9. High intestinal and systemic levels of decoy receptor 3 (DcR3) and its ligand TL1A in active ulcerative colitis. Bamias G, Kaltsa G, Siakavellas SI, Papaxoinis K, Zampeli E, Michopoulos S, Zouboulis-Vafiadis I, Ladas SD. Clin Immunol. 2010 Nov;137(2):242-9. Epub 2010 Aug 2. 11. Downregulation of serum epidermal growth factor in patients with inflammatory bowel disease. Is there a link with mucosal damage? Oikonomou KA, Kapsoritakis AN, Kapsoritaki AI, Manolakis AC, Tsiopoulos FD, Germenis AE, Potamianos SP.Growth Factors. 2010 Dec;28(6):461-6. 10:00-11:30 ΣΥΜΠΟΣΙΟ: ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ, ΑΝΑΙΜΙΑ, ΑΥΤΟΑΝΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΦΝΕ Προεδρείο: Γεώργιος Κητής - Γεώργιος Κουκλάκης Α ί θ ο υ σ α « Ε π τ ά ν η σ α Ι » 10. Angiogenin, angiopoietin-1, angiopoietin-2, and endostatin serum levels in inflammatory bowel disease. Oikonomou KA, Kapsoritakis AN, Kapsoritaki AI, Manolakis AC, Tiaka EK, Tsiopoulos FD, Tsiompanidis IA, Potamianos SP. Inflamm Bowel Dis. 2010 Jul 13. [Epub ahead of print]. 1. Ασθενής µε βαρειά ελκώδη κολίτιδα και λοίµωξη από Clostridium difficile. Οµιλητής: Αναστάσιος Ρούσσος 2. Ασθενής µε ανθεκτική στα στεροειδή ενεργό κολίτιδα Crohn και CMV έγκλειστα Οµιλήτρια: Αγγελική Χρηστίδου 3. ∆υσαρµονία Mantoux και quantiferon-TB Gold πριν την έναρξη αντι-TNFα θεραπείας Οµιλητής: Ιωάννης Βλαχογιαννάκος 4. Αναιµία σε ασθενή µε ΙΦΝΕ: Που οφείλεται; Θεραπευτικοί χειρισµοί Οµιλητής: Χρήστος Καρακόιδας 5. ∆ερµατικά εξανθήµατα σε ασθενείς υπό θεραπεία µε αντι-TNFα: Τι σηµαίνουν; Οµιλήτρια: Μαρία Τζουβαλά 11:30-12:00 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α 18 ΚΥΡΙΑΚΗ 29η Μαΐου, 2011 12:00-12:30 ΟΜΙΛΙΑ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ ENDOSCOPY IN IBD 2011: TURNING CRAFT INTO SCIENCE Προεδρείο: ∆ηµήτριος Γ. Καραµανώλης - Γεώργιος Αναγνωστόπουλος Οµιλητής: Arthur Hoffman First Department of Internal Medicine, Johannes Gutenberg University of Mainz 12:30-13:30 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ∆ΙΛΗΜΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΙΦΝΕ ΒΡΑΧΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΒΡΑΧΕΙΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Προεδρείο: Ιωάννης ∆ανιηλίδης – Απόστολος Νταϊλιάνας Ενήλικος ασθενής µε νόσο του Crohn και έλκη στοµάχου. Ποια θεραπεία; Οµιλητής: Εµµανουήλ Πανάγου 3. Πολλαπλοί ψευδοπολύποδες σε ασθενή µε ελκώδη κολίτιδα: Πως θα τους αντιµετωπίσετε; Οµιλητής: Κωνσταντίνος Θωµόπουλος 4. Άµισχος πολύποδας εντός ενδοσκοπικής κατανοµής της νόσου: Πως αντιµετωπίζεται; Οµιλητής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος 5. Ασθενής µε νόσο του Crohn σε κλινική ύφεση µε αζαθειοπρίνη και µερικά διάσπαρτα αφθώδη έλκη στο παχύ: Αλλάζουµε θεραπεία; Οµιλητής: Κωνσταντίνος Καρµίρης 6. Ασθενής χάνει την ανταπόκριση στα 5mg/kg infliximab: ίδια δόση κάθε 4 εβδ ή διπλή δόση κάθε 8 εβδ.; Προσθέτουµε θειοπουρίνες ή όχι; Οµιλητής: Θεοφάνης Μάρης 13:30-14:15 ΙΦΝΕ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ Ο∆ΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ECCO Προεδρείο: Χαράλαµπος Τζάθας - Σπυρίδων Μιχόπουλος 1. Βαρειά µη ανταποκρινόµενη ελκώδης κολίτιδα σε νεαρή άτεκνη ασθενή: Ποια χειρουργική θεραπεία; Οµιλήτρια: Ελένη Τσιαούση 2. Ασθενής µε νόσο του Crohn θέλει να τεκνοποιήσει µε εξωσωµατική αλλά είναι σε έξαρση: Τι συνιστάτε θεραπευτικά; Οµιλήτρια: Μαρία Μυλωνάκη 19 Ι » 2. « Ε π τ ά ν η σ α Ασθενής µε έξαρση ελκώδους κολίτιδας σε θεραπεία µε κορτικοειδή: Συγχορηγούµε αµινοσαλικυλικά; Οµιλητής: Ιωάννης Παχιαδάκης Α ί θ ο υ σ α 1. CMYK 3. Ασθενής µε ελκώδη κολίτιδα σε αζαθειοπρίνη µένει έγκυος: Τι τη συµβουλεύετε; Οµιλήτρια: Αγγελική Θεοδωροπούλου 4. Μέτριας βαρύτητας έξαρση ελκώδους κολίτιδας στο πρώτο τρίµηνο της κύησης: Ποια θεραπεία; Οµιλήτρια: Ευανθία Ζαµπέλη 5. Έγκυος 5ου µηνός µε νόσο του Crohn σε ύφεση µε αντι-TNFα παράγοντα: Να διακόψει θεραπεία; Οµιλήτρια: Ευτυχία Τσιρώνη 6. Ασθενής µε περιεδρική προσβολή νόσου του Crohn σε ύφεση: τι τοκετό θα συστήσετε; Οµιλήτρια: Νικολέτα Μάθου 14:15-14:30 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ - BΡΑΒΕΥΣΕΙΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΛΗΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟΥ Α ί θ ο υ σ α « Ε π τ ά ν η σ α Ι » ΚΥΡΙΑΚΗ 29η Μαΐου, 2011 20 S Αναρτηµένες Ανακοινώσεις S ΣΑΒΒΑΤΟ 28η ΜΑΪΟΥ 2011 14:30-15:00 Συζήτηση και επιλογή των 3 καλυτέρων αναρτηµένων ανακοινώσεων για βράβευση Επιτροπή: Αδάµ Αδαµόπουλος, Παναγιώτης Κασαπίδης, Γεώργιος Κολιός P001 Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ι∆ΙΟΠΑΘΟΥΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΟΥΣ ΠΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α: ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Ζ. Ε. Τσιάνου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη *, Ι. Βάγιας, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Λ. Χρήστου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων P002 ΜΕΛΕΤΗ ∆ΑΚΡΥΪΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΚΑΙ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ Σ. Μιχαλοπούλου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη *, Ζ. Ε. Τσιάνου, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Λ. Χρήστου, Ι. Ασπρούδης **, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, **Οφθαλµολογική Κλινική Π.Γ.Ν. Ιωαννίνων P003 ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΌ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ: ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α Ε. Γιάγκου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη*, Α. Σιώζου, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων P004 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ MR ΕΝΤΕΡΟΚΛΥΣΗΣ ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ-ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ CROHN ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μαρής, ∆. Καπετάνος, Α. Αυγερινός, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Ηλίας, Ε. Χατζόπουλος, Α. Γαρέφας, Π. Κολέτσου, ∆. Πολυζώης, Λ. ∆αγδηλέλης, Ι. Αβραµίδης* Γ.Ν.Θ. Γ. Παπανικολάου – Γαστρεντερολογική Κλινική Παθολογική Κλινική – Γαστρεντερολογική Μονάδα Γ.Ν. Κατερίνης* 21 CMYK ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ P005 ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΕ ΣΚΕΥΑΣΜΑ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙ∆ΟΥΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α ΥΠΟ ΑΝΤΙ-TNF. Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, Χ. Ταλουµτζής, ∆. Καπετάνος, Α. Αυγερινός, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ P006 ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΑΠΩΤΕΡΗ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΦΟ∆ΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΜΕ INFLIXIMAB ΣΤΗΝ ΟΞΕΙΑ, ΒΑΡΕΙΑ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ, ΑΝΟΙΚΤΗ, ΜΟΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ∆ΥΟ ΕΤΩΝ Κ. Παπαµιχαήλ, Ε. Αρχαύλης, Α. Σµυρνίδης, Γ. Αγάλος, Ν. Κυριάκος, Π. Κωνσταντόπουλος, ∆. Τζιβράς, Ι. ∆ρούγας, ∆. Τσιρονίκος, Γ. Ι. Μάντζαρης Α΄ Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ «O Ευαγγελισµός» P007 H ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗ ΠΙΘΑΝΩΣ ∆ΕΝ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΝ∆ΟΣΚΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ ΓΙΑ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΑΠΟΤΥΧΕΙ ΣΕ ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗΣ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ Κ. Παπαµιχαήλ1, Ε. Αρχαύλης1, Π. Κωνσταντόπουλος1, Ν. Κυριάκος1, Κ. Λαρίου2, Κ. Πετράκη3, ∆. Τζιβάς1, Γ. Ι. Μάντζαρης1. 1 A’ Γαστρεντερολογική Κλινική ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 2Παθολογοανατοµικό Τµήµα ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 3Παθολογοανατοµικό Τµήµα, Νοσοκοµείο Μετροπόλιταν, Αθήνα P008 Η ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΕΝΤΕΡΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝ∆ΟΣΚΟΠΗΣΗ ΜΕ ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΚΑΨΟΥΛΑ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ Ή ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΝΟΣΟ CROHN: ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Αυγερινός, ∆. Καπετάνος, Γ. Κητής, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ P009 IN VITRO ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΛΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΜΥΟΙΝΟΒΛΑΣΤΩΝ 1 Ι. ∆ρυγιαννάκης, 1Β. Βαλάτας, 2Γ. Κολιός, 1Η. Κουρούµαλης 1 Γαστρεντερολογικό Εργαστήριο, Τµήµα Ιατρικής, Πανεπιστηµίου Κρήτης, και 2Εργαστήριο Φαρµακολογίας, Τµήµα Ιατρικής, ∆ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης 22 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ P010 Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ι∆ΙΟΠΑΘΟΥΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΟΥΣ ΠΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΜΕ ΜΕΘΟΤΡΕΞΑΤΗ: ΕΜΠΕΙΡΙΑ 30 ΕΤΩΝ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Κ. Στρογγύλη, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη*, Ε. Παναγιώτου, ∆. Συγκούνας, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων P011 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΛΚΩ∆ΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙ∆ΑΣ ΤΟ ∆ΙΑΣΤΗΜΑ 2000-2011 Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, ∆. Καπετάνος, Α. Αυγερινός, Β. Πενόπουλος *, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Γαρέφας, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ Β΄ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ P012 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝ∆ΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΚΑΡΒΟΞΥΜΑΛΤΟΖΙΚΟΥ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΕΝΤΕΡΟΠΑΘΕΙΑ Χ.Γεωργουσάκη, Ι. Κουτρουµπάκης, Π. Ουσταµανωλάκης, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική Κλινική, Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Ηρακλείου P013 ∆ΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΕΙΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΕΙΣ ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ (ΙΦΕΝ) ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ Α. Αυγερινός, Ι. Κουτρουµπάκης, Μ. Ρουσσοµουστακάκη, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική Κλινική Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ηρακλείου P014 Η ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΡΟΥΡΑΙΟΥΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΚΟΛΙΤΙ∆Α Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΣΙ∆ΗΡΟΥ Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Χαιρακάκη, A. Γκίκας, Ε. Μερίκας, A. Zαχαριουδάκη, Θ. Kατσιλιάνος, E. Kαράµπελα, K. Tσαρέα, M. Σιδέρης, Σ. Γεράκης, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών 23 CMYK ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ P015 Η ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΡΟΥΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙ∆ΕΙΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΣ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙΣΑ ΚΟΛΙΤΙ∆Α Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Χαιρακάκη, A. Γκίκας, Ε. Μερίκας, A. Zαχαριουδάκη, Θ. Kατσιλιάνος, E. Kαράµπελα, K. Tσαρέα, Σ. Kατσιλιάνος, M. Kαραµπέρη, M. Σιδέρης, Σ. Γεράκης, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών P016 Ο ∆ΕΙΚΤΗΣ ∆ΙΑΛΥΤΟΥ ΥΠΟ∆ΟΧΕΑ ΤΡΑΝΣΦΕΡΡΙΝΗΣ-ΦΕΡΡΙΤΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΕΝΤΕΡΟΠΑΘΕΙΑ Π. Ουσταµανωλάκης, Ι. Κουτρουµπάκης, Χ. Γεωργουσάκη, Ι. Μεσσαριτάκης, Μ. Νινιράκη, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική Κλινική Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ηρακλείου P017 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ∆ΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α Ι. Ζαµπίρα, Κ. Χ. Κατσάνος, Ε. Φείδη, Α. Τατσιώνη*, Γ. Γαϊτάνης**, Ν. Καραβασίλη, ∆. Συγκούνας, Ι. Βάγιας, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ι. Μπασούκας**, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων **∆ερµατολογική Κλινική Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Ιωαννίνων P018 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ: ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΦΝΕ Χ. Ζεγλίνας, Σ. Κοιλάκου, Π. Λαφογιάννης, Γ. Βαρβαγιάννης, Χ. Τζάθας Γενικό Νοσοκοµείο Πειραιά «Τζάνειο» P019 ∆ΙΑΡΡΟΪΚΟ ΑΠΟ AEROMONAS HYDROPHILA ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΛΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ ΚΑΙ ΕΙΛΕΟΣΤΟΜΙΑ ΛΟΓΩ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN Π. Καλαποθάκος*, Σ. Αρναούτος***, Σ. Σωτηριανάκου***, Σ. Φωκάς**, Μ. ∆ιονυσοπούλου**, Γ. Τορνάρης***, Γ. Σολωµού*** Γαστρεντερολογικό Γ.Ν. Σπάρτης *, Μικροβιολογικό Γ.Ν. Σπάρτης **, Χειρουργικό Γ.Ν. Σπάρτης 24 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ P020 ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ADALIMUMAB ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN Γ. Ι. Mάντζαρης, K. Παπαµιχαήλ, E. Aρχαύλης, A. Σµυρνίδης, ∆. Tζιβράς, N. Kυριάκος, I. ∆ρούγας, Γ. Aγάλος, ∆. Τσιρονίκος, N. Kανελλόπουλος A’ Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ ‘Ο Ευαγγελισµός’ P021 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ν. CROHN ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΕΤΙΑ ΣΤΟΝ Ι∆ΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Ν. Κοντοράβδης, Στ. Γαβριήλ, Π. Αλεπάς, Θ. Εµµανουήλ, Ε. Νίκου, Π. Ευαγγελίδης, Σ. Μπαράτσης Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού P022 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α Στ. Γαβριήλ, Θ. Εµµανουήλ, Π. Αλεπάς, Ν. Κοντοράβδης, Ε. Νίκου, Π. Ευαγγελίδης, Σ. Μπαράτσης Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού P023 ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΟ ΕΛΚΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΕΠΑΓΩΜΕΝΟ ΑΠΟ CMV ΛΟΙΜΩΞΗ Θ. Εµµανουήλ 1, Κ. Τριανταφύλλου 2, Θ. Φιλιππίδης 3, Στ. Αργυρόπουλος 1, Στ. Γαβριήλ 4, Σ. Μπαράτσης 4 «Κυανούς Σταυρός» Αθηνών 1, Π.Γ.Ν. «Αττικόν» 2, Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο «Micromedica» 3, Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού4 P024 ΠΛΕΥΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΚΑΡ∆ΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΩΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗΣ ΣΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α Θ. Εµµανουήλ 1, Στ. Γαβριήλ 2, Χ. Ζούπας 1, Στ. Αργυρόπουλος 1, Σ. Μπαράτσης 2 «Κυανούς Σταυρός» Αθηνών 1, Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού2 P025 ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΕΝΤΕΡΟΚΛΥΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ CROHN: ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2 ΕΤΩΝ ∆. Κεχαγιάς, Φ. Λάσπας, Χ. Μουρµουρής, Β. Φιλιππή, Ν. Κρητικός, ∆. Σαββίδου, Ρ. Ευθυµιάδου, Α. Ρουσάκης, Ι. Ανδρέου Τµήµα Αξονικού και Μαγνητικού Τοµογράφου, Νοσοκοµείο «Υγεία», Αθήνα 25 CMYK ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ P026 Η ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙ-TNF ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ INFLIXIMAB ΚΑΙ ADALIMUMAB, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ MESALAZINE KAI PREDNIZOLONE ΣΤΑ ΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕ∆Α TNF-α, ΚΑΙ MALONDIALDEHYDE (MDA) ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ SCORE TNBS ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΛΙΤΙ∆ΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ∆ΙΑΦΟΡΩΝ ΠΥΚΝΟΤΗΤΩΝ ΣΙ∆ΗΡΟΥ Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Γκίκας, Αικ. Χαιρακάκη, Ε. Μερίκας, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο Φαρµακευτικής Εταιρείας ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών, Επιτροπή Έρευνας Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού P027 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ANTI-TNF ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Χ. Ζεγλίνας, Σ. Κοιλάκου, Π. Λαφογιάννης, Γ. Βαρβαγιάννης, Β. Ξουργιάς, Χ. Τζάθας Γαστρεντερολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκοµείο Πειραιά «Τζάνειο» 26 CMYK S Ευρετήριο Οµιλητών - Προέδρων S ΟΝΟΜΑ ΣΕΛΙ∆Α D' Hoore André .........................................15 Hoffman Arthur ........................................19 Panaccione Remo ......................................14 Rutgeerts Paul.....................................14, 16 Siegel Corey ..............................................12 Αδαµόπουλος Αδάµ............................14, 21 Αναγνωστόπουλος Γεώργιος ....................19 Αποστολόπουλος Περικλής......................15 Αρχαύλης Εµµανουήλ ..............................13 Βαλάτας Βασίλειος ....................................15 Βιάζης Νικόλαος ............................11, 14, 17 Βλαχογιαννάκος Ιωάννης ..........................18 Γαζούλη Μαρία....................................14, 17 Γουλής Ιωάννης .........................................16 ∆ανιηλίδης Ιωάννης ..................................19 Ζαµπέλη Ευανθία ......................................20 Θεοδωρόπουλος Γεώργιος .......................13 Θεοδωροπούλου Αγγελική ......................20 Θωµόπουλος Κωνσταντίνος .....................19 Καλαντζής Χρυσόστοµος ..........................13 Καραγιάννης ∆ηµήτριος............................13 Καραγιάννης Α. Ιωάννης ...........................14 Καρακόιδας Χρήστος ................................18 Καραµανώλης Γεώργιος ......................14, 19 Καραµανώλης Γ. ∆ηµήτριος ....10, 11, 12, 16 Καρµίρης Κωνσταντίνος ......................11, 19 Κασαπίδης Παναγιώτης .......................14, 21 Κατσάνος Κωνσταντίνος ......................13, 14 Κητής Γεώργιος..........................................18 Κολιός Γεώργιος ..................................14, 21 Κοντοπούλου Χριστίνα .............................13 Κουκλάκης Γεώργιος ...........................17, 18 Κουντουράς Ιωάννης.................................15 Κουρούµαλης Ηλίας .................................15 Κούσουλας Βασίλειος ...............................15 Κουτρουµπάκης Ιωάννης ........10, 11, 15, 17 Κωστόπουλος Παναγιώτης .......................17 Λαδάς Σπυρίδων .......................................15 Λιάσκου Ευαγγελία ...................................15 Μαγγανάς ∆ηµήτριος ................................13 ΟΝΟΜΑ ΣΕΛΙ∆Α Μάθου Νικολέτα .......................................20 Μάντζαρης Ι. Γεράσιµος.................10, 12, 14 Μαντίδης Απόστολος ................................13 Μανούσου Πηνελόπη ...............................17 Μανωλάκης Αναστάσιος ...........................14 Μανωλακόπουλος Σπήλιος ......................19 Μάρης Θεοφάνης......................................19 Μάρκογλου Κωνσταντίνος........................13 Μιχόπουλος Σπυρίδων .............................19 Μπάµιας Γεώργιος .........................14, 15, 17 Μπαράτσης Σωτήριος................................15 Μυλωνάκη Μαρία...............................11, 19 Νταϊλιάνας Απόστολος..............................19 Oικονόµου Κωνσταντίνος .........................17 Οικονόµου Μιχαήλ ...................................15 Πανάγου Εµµανουήλ ................................19 Παπαβασιλείου Ευστάθιος ........................17 Παπαδάκης Κωνσταντίνος.....10, 11, 12, 14, 15 Παπαθεοδωρίδης Γεώργιος...................... 15 Παπακωνσταντίνου Ιωάννης .....................15 Παπαµιχαήλ Κωνσταντίνος .......................17 Παχιαδάκης Ιωάννης .................................19 Πετράκη Καλλιόπη....................................13 Πολύµερος ∆ηµήτριος ..............................10 Ποταµιάνος Σπυρίδων...............................13 Ροκκάς Θεόδωρος.....................................13 Ρούσσος Αναστάσιος.................................18 Σκοτινιώτης Ηλίας .....................................14 Σουφλέρης Κωνσταντίνος .........................10 Συγκούνας ∆ηµήτριος ...............................17 Συµβουλάκης Εµµανουήλ ........................13 Ταµπακόπουλος ∆ηµήτριος ......................13 Τζάθας Χαράλαµπος..................................19 Τζουβαλά Μαρία .................................16, 18 Τριανταφυλλίδης K. Ιωάννης ....................14 Τσιάνος B. Επαµεινώνδας ..........................13 Τσιαούση Ελένη.........................................19 Τσιρώνη Ευτυχία........................................20 Χατζηνικολάου Αθανάσιος........................13 Χρηστίδου Αγγελική .................................18 29 CMYK 30 Περιλήψεις Αναρτηµένων Ανακοινώσεων 31 P001 Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ι∆ΙΟΠΑΘΟΥΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΟΥΣ ΠΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α: ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Ζ. Ε. Τσιάνου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη *, Ι. Βάγιας, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Λ. Χρήστου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων Σκοπός: Η ιδιοπαθής φλεγµονώδης πάθηση των εντέρων (ΙΦΠΕ) απαιτεί συχνά µακροχρόνια θεραπεία µε ένα ή περισσότερα φαρµακευτικά σκευάσµατα. Η µελέτη είχε ως στόχο την καταγραφή των θεραπειών που λαµβάνουν οι ασθενείς µε ΙΦΠΕ σε ένα κέντρο αναφοράς. Υλικό-Μέθοδος: Αναδροµική δεδοµένων από 543 ηλεκτρονικούς φακέλους των ασθενών µε ΙΦΠΕ που παρακολουθούνται από το τµήµα µας. Έγινε καταγραφή των δηµογραφικών στοιχείων, της διάγνωσης και της χορηγούµενης φαρµακευτικής αγωγής κατά την τελευταία επίσκεψη στο νοσοκοµείο. Αποτελέσµατα: Από τους 543 ασθενείς µε ΙΦΠΕ που µελετήθηκαν, το 58,6% αποτελούσαν ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα και το 60% ανήκε στο άρρεν φύλο. Από το σύνολο των καταγεγραµµένων φακέλων διαπιστώθηκε ότι το 40,5% των ασθενών λαµβάνουν µεσαλαζίνη συστηµατικά ενώ, ένα 11% λαµβάνει µεσαλαζίνη σε άλλη µορφή (υπόθετο, ένεµα). Η αζαθειοπρίνη χορηγείται στο 16,3% των ασθενών και η µεθοτρεξάτη σε ποσοστό 3%. Infliximab χορηγείται στο 9,2% των ασθενών µε ΙΦΠΕ ενώ το 3,4% λαµβάνει Adalimumab. Το ποσοστό των ασθενών που κάνει χρήση κορτιζόνης είναι 25.1% ενώ, από ένα επιπλέον 5,6% λαµβάνεται µε τοπική χρήση. Στο 8,7% των ασθενών χορηγείται αντιβιοτική θεραπεία και το 37,1% λαµβάνει και κάποια άλλη συµπληρωµατική θεραπεία. Όσον αφορά τον αριθµό των φαρµακευτικών σκευασµάτων το 60% λαµβάνει ένα ή δύο φάρµακα, άλλο ένα 10% λαµβάνει τρία φάρµακα ενώ οι υπόλοιποι ασθενείς λαµβάνουν τέσσερα ή παραπάνω. Συµπεράσµατα: Η θεραπεία της ΙΦΠΕ είναι συνδυαστική. Το µεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών µας λαµβάνει ένα ή δύο σκευάσµατα, ενώ σηµαντικό ποσοστό (25%) εµφανίζει κορτιζονοεξάρτηση. Ανοσοκατασταλτικά (αζαθειοπρίνη, µεθοτρεξάτη) λαµβάνει το 19.3% ενώ βιολογικοί παράγοντες χορηγούνται στο 12.6% των ασθενών. P002 ΜΕΛΕΤΗ ∆ΑΚΡΥΪΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΚΑΙ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ Σ. Μιχαλοπούλου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη *, Ζ. Ε. Τσιάνου, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Λ. Χρήστου, Ι. Ασπρούδης **, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, **Οφθαλµολογική Κλινική Π.Γ.Ν. Ιωαννίνων Σκοπός: Η µελέτη είχε ως στόχο την αναλυτική καταγραφή και σύγκριση των ευρηµάτων από τις δοκιµασίες της δακρυϊκής συσκευής σε ασθενείς µε Ιδιοπαθή Φλεγµονώδη Πάθηση των εντέρων (ΙΦΠΕ) και ευερέθιστο έντερο (ΣΕΕ). 32 Υλικό-Μέθοδος: Προοπτική οφθαλµολογική µελέτη των ασθενών µε ΙΦΠΕ και ΣΕΕ µε έµφαση στη λειτουργία της δακρυϊκής συσκευής µε τις παρακάτω µεθόδους: α) Χρόνος διάσπασης της προκεράτιας δακρυϊκής στιβάδας (Break up time, BUT), β) δοκιµασία Schirmer-I και γ) χρώση µε ερυθρό της Βεγγάλης. Η ανάλυση των αποτελεσµάτων έγινε µε Pearson Chi-square και η τιµή p<0.05 θεωρήθηκε στατιστικά σηµαντική. Αποτελέσµατα: Μελετήθηκαν 130 ασθενείς (89 µε ΣΕΕ και 41 µε ΙΦΠΕ). Από τους ασθενείς µε ΣΕΕ οι 63 ήταν γυναίκες ενώ από τους ασθενείς µε ΙΦΠΕ οι 16. Θετική δοκιµασία BUT είχαν 61 ασθενείς µε ΣΕΕ (15 άνδρες/48 γυναίκες) και 20 ασθενείς µε ΙΦΠΕ (12 άνδρες/8 γυναίκες).Θετική δοκιµασία Schirmer-I είχαν 48 ασθενείς µε ΣΕΕ (17 άνδρες/31 γυναίκες) και 19 ασθενείς µε ΙΦΠΕ (11 άνδρες/8 γυναίκες). Θετική χρώση µε ερυθρό της Βεγγάλης είχαν 22 ασθενείς µε ΣΕΕ (6 άνδρες/16 γυναίκες) και 9 ασθενείς µε ΙΦΠΕ (4 άνδρες/5 γυναίκες). Οι συγκρίσεις µεταξύ των δύο οµάδων ασθενών για τα αποτελέσµατα των δοκιµασιών της λειτουργίας της δακρυϊκής συσκευής ήταν µη σηµαντικά (Schirmer test: p=0.51, BUT p=0.08, Rose Bengal p=0.76). Συµπεράσµατα: Η παρούσα µελέτη δεν έδειξε σηµαντικές διαφορές κατά τη µελέτη λειτουργίας της δακρυϊκής συσκευής σε ασθενείς µε ΣΕΕ και ΙΦΠΕ, υποδηλώνοντας ότι το ΣΕΕ µέσω αδιευκρίνιστης ακόµη φλεγµονώδους διεργασίας θα µπορούσε να επηρεάσει τη δακρυϊκή λειτουργία όπως τούτο έχει δειχθεί στην ΙΦΠΕ. P003 ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ: ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α Ε. Γιάγκου, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη*, Α. Σιώζου, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων Σκοπός: Η ιδιοπαθής φλεγµονώδης πάθηση των εντέρων (ΙΦΠΕ) απαιτεί κάποιες φορές ενδονοσοκοµειακή θεραπεία. Η µελέτη είχε ως στόχο την πιλοτική καταγραφή της ικανοποίησης από τη νοσηλεία ασθενών µε ΙΦΠΕ. Υλικό-Μέθοδος: Πραγµατοποιήθηκε έρευνα δοµηµένης συνέντευξης µε τη χρήση ερωτηµατολογίου για περίοδο 6 µηνών (Ιούνιος-Νοέµβριος 2010) σε συνεχόµενο δείγµα νοσηλευόµενων ασθενών µε ΙΦΠΕ. Οι ερευνητές δεν γνώριζαν προηγουµένως τους ασθενείς και δεν συµµετείχαν στη διαδικασία νοσηλείας. Αποτελέσµατα: Νοσηλεύθηκαν και απάντησαν στο ερωτηµατολόγιο 25 ασθενείς (12 µε ελκώδη κολίτιδα και 13 µε νόσο του Crohn), µέσης ηλικίας 42 ετών. Πέντε ασθενείς εισήχθησαν επειγόντως ενώ οι υπόλοιποι µετά προγραµµατισµένη εισαγωγή. Η αναµονή για εύρεση κλίνης στους 20 ασθενείς που εισήχθησαν τακτικά δεν υπερέβαινε τις 2 εβδοµάδες, χρόνος αναµονής που θεωρήθηκε φυσιολογικός από 12/20 (60%) ασθενείς. Ο χρόνος τακτοποίησης των ασθενών στην κλίνη τους ήταν λιγότερος των 30 λεπτών για τους 23/25(92%) ασθενείς. Συνολικά 4/25 (16%) ασθενείς ανέφεραν µη επαρκή εξυπηρέτηση ή πληροφόρηση από το διοικητικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Η νοσηλευτική επάρκεια ικανοποίησε τους 22/25(88%) ασθενείς και η ιατρική φροντίδα 21/25(84%) ασθενείς. Με τους τραυµατιοφορείς ήταν ευχαριστηµένοι 14/25(56%) ασθενείς, µε τις καθαρίστριες 21/25(84%) και µε 33 το λοιπό προσωπικό του νοσοκοµείου 21/25(84%). Από τους θαλάµους ευχαριστηµένοι ήταν 18/25(72%) ασθενείς. Συνολική ικανοποίηση από όλες τις υπηρεσίες του νοσοκοµείου δήλωσαν οι 22/25(88%) ασθενείς. Συµπεράσµατα: Η συνολική ικανοποίηση των ασθενών µε ΙΦΠΕ από το προσωπικό, τη διαδικασία και τις συνθήκες νοσηλείας είναι γενικά υψηλή στο κέντρο µας. Χρειάζεται όµως συνεχής προσπάθεια ώστε να υπάρξει ακόµη µεγαλύτερη βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών µε µοναδικό πάντοτε στόχο το όφελος των ασθενών. P004 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ MR ΕΝΤΕΡΟΚΛΥΣΗΣ ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ-ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ CROHN ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, ∆. Καπετάνος, Α. Αυγερινός, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Ηλίας, Ε. Χατζόπουλος, Α. Γαρέφας, Π. Κολέτσου, ∆. Πολυζώης, Λ. ∆αγδηλέλης, Ι. Αβραµίδης* Γ.Ν.Θ. Γ. Παπανικολάου – Γαστρεντερολογική Κλινική Παθολογική Κλινική – Γαστρεντερολογική Μονάδα Γ.Ν. Κατερίνης* Σκοπός Η αξιολόγηση της διαγνωστικής αξίας της µαγνητικής εντερόκλυσης (MRE) σε δείγµα ασθενών µε γνωστή ή πιθανή νόσο Crohn (ΝC) που παρακολουθούνται στην γαστρεντερολογική κλινική του Γ.Ν.Θ. ΄΄Γ. Παπανικολάου΄΄. Υλικό και µέθοδος Εννέα άνδρες και 10 γυναίκες (σε σύνολο 235) υπεβλήθησαν σε MRE το διάστηµα Μάιος 2008-Ιανουάριος 2011. Για τεκµηρίωση διάγνωσης διενεργήθηκαν 5 και χαρτογράφηση 14 εξετάσεις. Όλοι οι ασθενείς έλαβαν διάλυµα προετοιµασίας PEG. Χρησιµοποιήθηκαν καθετήρες Bilbao-Dotter. Μετά από έλεγχο ικανοποιητικής πλήρωσης συνολικά του λεπτού εντέρου (ακολουθίες Haste), πραγµατοποιήθηκαν ακολουθίες Τ2 Tru field σε στεφανιαίο και εγκάρσιο επίπεδο. Μετά από χορήγηση υοσκίνης 10 ή 20mg IV και παραµαγνητικής ουσίας πραγµατοποιήθηκαν Τ1 ακολουθίες µε καταστολή λίπους σε αρτηριακή, φλεβική και καθυστερηµένη φάση διάµεσης αιµατικής διάχυσης. Η εξέταση ολοκληρώθηκε σε 18 ασθενείς και ήταν καλά ανεκτή. Αποτελέσµατα Η µέση ηλικία ασθενών ήταν 39,8±15,1 έτη και η διάρκεια νόσου 5,9±5,2 έτη. Χορηγήθηκαν 1352±302mL διαλύµατος PEG. Σε όλες τις περιπτώσεις δόθηκαν επιπλέον πληροφορίες, οι οποίες συνέβαλαν στη διαγνωστική ή θεραπευτική επιλογή. Σε 17 ασθενείς (94,4%) τεκµηριώθηκε NC. Σε 2 ασθενείς (12,5%) αποκαλύφθηκαν συρίγγια. Οι περισσότερες βλάβες αφορούσαν τον τελικό ειλεό και το παχύ έντερο. Οι περισσότερες εξετάσεις (16/19) διενεργήθηκαν το 2010 και αντιστοιχούν στο 8,1% (95% ∆.Ε. 5,1-12,5%) του συνόλου των ασθενών µε NC. Σε 4 περιπτώσεις (21,1%, 95% ∆.Ε. 7,0 – 46,1%) ακολούθησε χειρουργική επέµβαση. Η MRE προέβλεψε ικανοποιητικά το µήκος στένωσης και εκταµέντος εντέρου. Συµπεράσµατα Η συµβολή της MRE στη χαρτογράφηση της NC και στο σχεδιασµό της θεραπείας υπήρξε αποφασιστική. Η αύξηση του αριθµού των διενεργουµένων εξετάσεων καταδεικνύει το δυναµικό της ρόλο. 34 P005 ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΕ ΣΚΕΥΑΣΜΑ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙ∆ΟΥΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α ΥΠΟ ΑΝΤΙ-TNF Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, Χ. Ταλουµτζής, ∆. Καπετάνος, Α. Αυγερινός, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική Kλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ Σκοπός Η παρουσίαση περίπτωσης αλλεργικού τύπου αντίδρασης σε γλυκοκορτικοειδές, το οποίο χορηγήθηκε ενδοφλέβια για πρόληψη αντίδρασης σε antiTNF παράγοντα σε νεαρό ασθενή µε ελκώδη κολίτιδα. Υλικό και µέθοδος Υλικό της παρουσίασης αποτέλεσε άρρεν ασθενής 20 ετών, µε διαγνωσµένη προ 6 µηνών ελκώδη πανκολίτιδα, χωρίς εξωεντερικές εκδηλώσεις. Ο ασθενής είχε λάβει per os γλυκορτικοειδή, ευρίσκετο σε φάση σταδιακής ελάττωσης της δόσης τους και πριν από 2 εβδοµάδες είχε λάβει πρώτη δόση Infliximab (5mg/kg). Πριν από τη χορήγηση του είχε προηγηθεί ενδοφλέβια χορήγηση 40mg µεθυλπρεδνιζολόνης. Μετά από την έναρξη της έγχυσης εµφάνισε ερύθηµα στο άνω ήµισυ του σώµατος και βλατιδώδες εξάνθηµα µετωπιαίας χώρας, τα οποία υποχώρησαν µε τη διακοπή της έγχυσης και την ΕΦ χορήγηση 4mg Dimentidene Maleate. Τέσσερις ηµέρες πριν από τη 2η έγχυση Infliximab και ενώ ελάµβανε 24mg µεθυλπρεδνιζολόνης per os, ο ασθενής εµφάνισε ήπιο, παροδικό, µη κνησµώδες, βλατιδώδες εξάνθηµα προσώπου, το οποίο δεν αξιολόγησε. Πριν από τη χορήγηση 2ης δόσης Infliximab και αµέσως µετά από ΕΦ χορήγηση 80mg µεθυλπρεδνιζολόνης, ο ασθενής εµφάνισε ερύθηµα προσώπου και τραχήλου και βλατιδώδες εξάνθηµα µετωπιαίας χώρας, τα οποία υποχώρησαν µε ΕΦ λήψη 6mg Dimentidene Maleate. Ο ασθενής είχε ελεύθερο οικογενειακό, ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων και δερµατικών νόσων. Αποτελέσµατα Η δερµατική αντίδραση, που είχε αρχικά αποδοθεί στο Infliximab, σχετίστηκε αιτιολογικά µε σκεύασµα µεθυλπρεδνιζολόνης. Συµπεράσµατα. Οι αντιδράσεις υπερευαισθησίας κατά την έγχυση Infliximab δεν οφείλονται πάντα στο σκεύασµα. Οι σπάνιες ή πολύ σπάνιες δερµατικές αντιδράσεις στα σκευάσµατα γλυκοκορτικοειδών υπάρχουν. Είναι η πρώτη περίπτωση που παρατηρήσαµε τέτοιου είδους αντίδρασης σε ασθενή µε Ι.Φ.Ν.Ε υπό antiTNF και ελεύθερο ιστορικό. P006 ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΑΠΩΤΕΡΗ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΦΟ∆ΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΜΕ INFLIXIMAB ΣΤΗΝ ΟΞΕΙΑ, ΒΑΡΕΙΑ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ, ΑΝΟΙΚΤΗ, ΜΟΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ∆ΥΟ ΕΤΩΝ Κ. Παπαµιχαήλ, Ε. Αρχαύλης, Α. Σµυρνίδης, Γ. Αγάλος, Ν. Κυριάκος, Π. Κωνσταντόπουλος, ∆. Τζιβράς, Ι. ∆ρούγας, ∆. Τσιρονίκος, Γ. Ι. Μάντζαρης Α΄ Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ «O Ευαγγελισµός» Σκοπός: Η εκτίµηση της άµεσης και απώτερης έκβασης της θεραπείας διάσωσης µε infliximab (IFX) στην οξεία, βαρεία ελκώδη κολίτιδα (ΟΒΕΚ) σε µια προοπτική, ανοικτή, µονοκεντρική, διετή µελέτη. 35 Ασθενείς και µέθοδος: Στη µελέτη εντάχθηκαν ασθενείς µε ΟΒΕΚ (κριτήρια Truelove & Witts, ενδοσκοπικό σκορ Mayo 3), ηλικίας 18-70 ετών, που δεν ανταποκρίθηκαν στο σχήµα iv κορτικοειδών της Οξφόρδης (Sweden index >8 την 3η µέρα) και πληρούσαν τα κριτήρια ασφάλειας για αντι-TNFα θεραπεία. Έλαβαν µια δόση IFX (5mg/kg i.v.). Όσοι ελάµβαναν αζαθειοπρίνη (ΑΖΑ) συνέχισαν τη θεραπεία τους. Ασθενείς που δε βελτιώθηκαν ή επιδεινώθηκαν οδηγήθηκαν σε κολεκτοµή. Όσοι ανταποκρίθηκαν έλαβαν επιπλέον 2 δόσεις εφόδου IFX (εβδοµάδες 2, 6) και κατόπιν θεραπεία συντήρησης (5 mg/kg/8 εβδοµάδες). Τα κορτικοειδή µειώθηκαν σταδιακά. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν κλινικά-εργαστηριακά κάθε µήνα για 2 έτη ή µέχρι διακοπής της θεραπείας, οπότε ενδοσκοπήθηκαν (διαβάθµιση ευρηµάτων κατά Mayo). Πρωτογενής στόχος ήταν η ύφεση χωρίς κορτικοειδή (ΥΧΚ) και πλήρης ενδοσκοπική ύφεση (ΠΕΥ) 2 έτη µετά την έναρξη της θεραπείας. Αποτελέσµατα: Μεταξύ Ιανουαρίου 2007-Σεπτεµβρίου 2010, 37 ασθενείς [20 άρρενες, µέσης ηλικίας 33 (18-65) έτη] εντάχθηκαν στη µελέτη. 22 είχαν εκτεταµένη και 15 αριστερής κατανοµής ΕΚ µέσης διάρκειας 3.5 (0.5-16) έτη, 6 κάπνιζαν και 8 είχαν ενεργείς εξωεντερικές εκδηλώσεις. 12 ασθενείς (32.5%) οδηγήθηκαν σε κολεκτοµή: 5 (13.5%) δεν ανταποκρίθηκαν στην 1η έγχυση, 1 (2.7%) εµφάνισε βαρειά αλλεργική αντίδραση στη 2η έγχυση και 6 (16.2%) παρά την παροδική ανταπόκριση υποτροπίασαν πριν την 4η έγχυση. 25 ασθενείς (67.5%) πέτυχαν ΥΧΚ σε 6 µήνες. Σε 12/25 (48%) ασθενείς σε συνδυασµένη θεραπεία η AZA διεκόπη µετά 6 µήνες. Άλλοι 5 αρχικώς ανταποκριθέντες αποσύρθηκαν για βαρειά έξαρση ΕΚ (n=1) ή ανεπιθύµητες αντιδράσεις στο IFX (n=4 µε πνευµονία, ανθεκτικό ψωριασιόµορφο εξάνθηµα, υπέρταση και περικαρδίτιδα, αντίστοιχα). 5 ασθενείς ανέκτησαν την απολεσθείσα ανταπόκριση µε αύξηση δόσης (10mg/kg IFX) και/ή µείωση του µεσοδιαστήµατος των εγχύσεων. Μετά 2ετή παρακολούθηση 20 ασθενείς (54%) ήταν σε ΥΧΚ. Η κολοσκόπηση έδειξε ΠΕΥ (Mayo score 0) σε 12 ασθενείς και σχεδόν ΠΕΥ (Mayo score 1) σε 8 ασθενείς. Συµπεράσµατα: Στην παρούσα µελέτη τα 2/3 των ασθενών που έλαβαν IFX ως θεραπεία διάσωσης για ΟΒΕΚ απέφυγαν την επείγουσα κολεκτοµή και >50% διατηρήθηκαν σε µακρά ΥΧΚ πετυχαίνοντας πλήρη ή σχεδόν πλήρη ενδοσκοπική ύφεση. P007 H ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗ ΠΙΘΑΝΩΣ ∆ΕΝ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΝ∆ΟΣΚΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ ΓΙΑ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΑΠΟΤΥΧΕΙ ΣΕ ΘΕΡΑΠEIΑ ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗΣ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ Κ. Παπαµιχαήλ1, Ε. Αρχαύλης1, Π. Κωνσταντόπουλος1, Ν. Κυριάκος1, Κ. Λαρίου2, Κ. Πετράκη3, ∆. Τζιβάς1, Γ. Ι. Μάντζαρης1 A’ Γαστρεντερολογική Κλινική ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 2Παθολογοανατοµικό Τµήµα ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 3Παθολογοανατοµικό Τµήµα, Νοσοκοµείο Μετροπόλιταν, Αθήνα 1 Εισαγωγή: Η ιδανική θεραπεία πρόληψης της µετεγχειρητικής υποτροπής της νόσου του Crohn (NC) δεν έχει καθορισθεί ακόµη. Η αζαθειοπρίνη (ΑΖΑ) έχει δειχθεί ότι την προλαµβάνει ή την καθυστερεί αλλά είναι ασαφές αν εξακολουθεί να είναι αποτελεσµατική σε ασθενείς µεγάλου κινδύνου για µετεγχειρητική υποτροπή στους οποίους η ΑΖΑ δεν είχε αποτρέψει την χειρουργική θεραπεία. Σκοπός: Να µελετηθεί η συχνότητα της ενδοσκοπικής υποτροπής της νόσου του Crohn (ΕΥ-NC) σε ασθενείς αυξηµένου κινδύνου για µετεγχειρητική υποτροπή της νόσου. 36 Ασθενείς και µέθοδος: Προοπτική, µονοκεντρική, ανοικτή, τυφλή για τον ενδοσκόπο, πιλοτική µελέτη. Περιελήφθησαν ασθενείς που είχαν αποτύχει στη µονοθεραπεία µε ΑΖΑ ή στον συνδυασµό της µε ινφλιξιµάµπη (IFX) και υποβλήθηκαν σε «θεραπευτική» επέµβαση (οριζόµενη ως εκτοµή µε ιστολογικά ελεύθερα νόσου όρια) για στενωτική/συριγγική τελική ειλεΐτιδα ή ειλεοκολική ΝC µε ηµικολεκτοµή και τελικοτελική αναστόµωση, µπορούσαν να ανεχθούν την ΑΖΑ και είχαν επιπρόσθετους παράγοντες κινδύνου για ΕΥ-NC (νέοι, καπνιστές). Η περιεδρική συριγγική νόσος δεν αποτέλεσε κριτήριο αποκλεισµού. Οι ασθενείς έλαβαν ΑΖΑ (2.5mg/kg) και φυλικό οξύ δις εβδοµαδιαίως από την 2η µετεγχειρητική εβδοµάδα. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν µηνιαίως στα εξωτερικά ιατρεία και στους 6 µήνες υποβλήθηκαν σε κολοσκόπηση από έµπειρο ενδοσκόπο που αγνοούσε τη θεραπεία του ασθενούς. Αλλοιώσεις µετεγχειρητικής υποτροπής στο νέο-τελικό ειλεό και την αναστόµωση βαθµολογούνταν σύµφωνα µε το Rutgeerts [i0 (χωρίς έλκη) µέχρι i4 (αποφρακτικές ελκωτικές βλάβες µε σχηµατισµό πλακόστρωτου)]. Ο πρωτογενής στόχος της µελέτης ήταν η απουσία µετεγχειρητικής EY-NC. Αποτελέσµατα: Μεταξύ 2001-09 31 ασθενείς στρατολογήθηκαν στην µελέτη [17 γυναίκες, µέσης ηλικίας 28,2 (17-37) έτη, 19 κάπνιζαν, 11 είχαν >1 εξωεντερική εκδήλωση]. Περιεδρική νόσο ήταν παρούσα σε 10, ενώ 6 ασθενείς είχαν λάβει προεγχειρητικά ΙFX µε ΑΖΑ. Η µέση διάρκεια της θεραπείας µε ΑΖΑ πριν το χειρουργείο ήταν 3 έτη (0,6-8). ∆ύο ασθενείς διέκοψαν παροδικά την ΑΖΑ λόγω ερπητικής και CMV λοίµωξης. Συνολικά 29 ασθενείς συµπλήρωσαν την µελέτη. Από αυτούς µόλις 5/29 (17%) δεν είχαν ευρήµατα ΕΥ-NC (Rutgeerts i0 score). Αντίθετα, 6 (21%) ασθενείς είχαν R-i1, 16 (55%) R-i2 και 2 (7%) είχαν R-i3 score. To κάπνισµα δε φάνηκε να επηρέασε τη συχνότητα της ΕΥ-NC. Συµπέρασµα: Αυτή η µικρή πιλοτική µελέτη έδειξε ότι στους ασθενείς όπου η ΑΖΑ απέτυχε να προλάβει την ανάγκη για 1η εκτοµή σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για µετεγχειρητική υποτροπή NC δεν αναµένεται να είναι αποτελεσµατική στην πρόληψη της πρώιµης ΕΥ-NC. Αυτά τα δεδοµένα πρέπει να συγκριθούν µε αποτελέσµατα αναλύσεων αναδροµικών µελετών και µεγάλες προοπτικές µελέτες. Η αδυναµία της ΑΖΑ να προλάβει την εντερεκτοµή σε ασθενείς µε NC µπορεί να υποδηλώνει πρώιµη ΕΥNC παρά την συνέχιση της αγωγής µε ΑΖΑ. P008 Η ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΕΝΤΕΡΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝ∆ΟΣΚΟΠΗΣΗ ΜΕ ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΚΑΨΟΥΛΑ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ Ή ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΝΟΣΟ CROHN: ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Αυγερινός, ∆. Καπετάνος, Γ. Κητής, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ Σκοπός Η συστηµατική ανασκόπηση βιβλιογραφίας για σύγκριση της διαγνωστική αξίας µαγνητικής εντερογραφίας (MRE) µε την ενδοσκόπηση λεπτού εντέρου (ΛΕ) µε ασύρµατη κάψουλα (CE) στην ανίχνευση βλεννογονικών βλαβών ασθενών µε πιθανή ή τεκµηριωµένη νόσο Crohn (NC). Υλικό και µέθοδος Χρησιµοποιώντας στρατηγικές αναζήτησης µε λέξεις-κλειδιά και συνδυασµούς τους 37 στις βάσεις MEDLINE, EMBASE και Cochrane (Οκτώβριος 2010), αξιολογήσαµε συγκριτικές µελέτες και τις βιβλιογραφικές παραποµπές αυτών, αλλά και ανασκοπήσεων. Αποκλείστηκαν γράµµατα προς τον εκδότη, άρθρα σύνταξης και αναφορές περιπτώσεων και αξιολογήθηκαν 23 µελέτες. Από αυτές 5 αναλύθηκαν. Για κάθε µία κατασκευάστηκαν τετράπτυχοι πίνακες για τη σύγκριση MRE µε CE για του ασθενείς µε γνωστή ή πιθανή NC ξεχωριστά.. Οι µελέτες αξιολογήθηκαν ως προς τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά. Υπολογίστηκαν: ευαισθησία (Se), ειδικότητα (Sp), +LR, -LR, διαγνωστικά Odds Ratio, AUC. Χρησιµοποιήθηκαν NCSS 2007, MIX 1.7 και MetaDisc 1.4. Αποτελέσµατα Αξιολογήθηκαν δεδοµένα από 5 µελέτες (n=99), οι οποίες έδωσαν στοιχεία για τουλάχιστον µία επιµέρους οµάδα (γνωστή ή πιθανή NC). Μία µελέτη συµµετείχε µόνο στον προσδιορισµό AUC. Για ασθενείς µε γνωστή NC τα αποτελέσµατα ήταν: Se=0,84 (0,68-0,99), Sp=0,60 (0,15-1,00), +LR=1,45 (0,72-2,92), -LR=0,37 (0,16-0,84), OR=5,6 (0,90-34,93), AUC=0,77 (SEAUC=0,14). Για ασθενείς µε πιθανή NC τα αποτελέσµατα ήταν: Se=0,68 (0,45-0,86), Sp=0,86 (0,65-0,97), +LR=4,53 (1,55-13.19), -LR=0,41 (0,22-0,75), OR=13,5 (2,86-63,77) and AUC=0,82 (SEAUC=0,08). Συµπεράσµατα Η µελέτη είχε συγκεκριµένους περιορισµούς. Η MRE φαίνεται ότι έχει υψηλή διαγνωστική αξία σε σχέση µε την CE. Αυτό σε συνδυασµό µε επιπλέον πληροφορίες που δίνει και το χαµηλότερο κόστος της δύνανται να την αναδείξουν σε µία από τις πρώτες διαγνωστικές επιλογές σε ασθενείς µε γνωστή ή πιθανή NC. P009 IN VITRO ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΛΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΜΥΟΙΝΟΒΛΑΣΤΩΝ 1 Ι. ∆ρυγιαννάκης, 1Β. Βαλάτας, 2Γ. Κολιός, 1Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογικό Εργαστήριο, Τµήµα Ιατρικής, Πανεπιστηµίου Κρήτης, και 2Εργαστήριο Φαρµακολογίας, Τµήµα Ιατρικής, ∆ηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης 1 Οι υποεπιθηλιακοί µυοϊνοβλάστες (ΥΜ) συµµετέχουν στην ιστική αποκατάσταση του εντέρου µε την έκκριση µεταλλοπρωτεασών (MMP) και στην ίνωση στην φλεγµονώδη νόσο του εντέρου µέσω αυξηµένης παραγωγής κολλαγόνου. Στην παρούσα µελέτη εξετάσαµε την πιθανή αλληλεπίδραση µεταξύ κολονικών επιθηλιακών κυττάρων (ΚΕΚ) και ΥΜ in vitro. Μελετήσαµε την επίδραση δύο ανθρώπινων κυτταροσειρών καρκίνου του παχέος εντέρου, των HT-29 και CaCO-2, σε καλλιέργειες αποµονωµένων ανθρώπινων ΥΜ και στην κυτταροσειρά µυοϊνοβλαστών 18CO. ΚΕΚ καλλιεργήθηκαν µε ή χωρίς την παρουσία προφλεγµονωδών κυτταροκινών (IL-1α, TNF-α και IFN-γ). Υπερκείµενα καλλιεργηµένων κολονικών επιθηλιακών κυττάρων (ΥΚΕΚ) χρησιµοποιήθηκαν για την διέγερση ΥΜ µε σκοπό τη µελέτη του µηχανισµού µετανάστευσης τους και της παραγωγής MMP και κολλαγόνου. Προφλεγµονώδεις κυτταροκίνες, µόνες ή σε συνδυασµό, βρέθηκε να αυξάνουν την παραγωγή από τα ΚΕΚ προινωτικών µεσολαβητών, όπως TGF-β και TIMP-1, αλλά δεν είχαν καµία επίδραση στους µυοϊνοβλάστες (ΥΜ και 18CO). ΥΚΕΚ διεγερµένων µε κυτταροκίνες αύξαναν την παραγωγή MMP-9 από τους ΥΜ µε έναν µηχανισµό εξαρτώµενο από τον υποδοχέα της ενδοθηλίνης-A, αλλά ανεξάρτητο από τον TGF-β. Επίσης αύξαναν την συνολική παραγωγή κολλαγόνου από τους ΥΜ και η αύξηση ήταν µεγαλύτερη εάν τα ΚΕΚ είχαν διεγερθεί µε προφλεγµονώδεις κυτταροκίνες. Η διεργασία αυτή ήταν ανεξάρτητη από 38 τους TGF-β, CTGF, TF και την ενδοθηλίνη, αλλά ο υπεύθυνος µεσολαβητής δεν εντοπίστηκε. Ο TGFβ-1 επιτάχυνε την µετανάστευση των ΥΜ µε δοσοεξαρτώµενο µηχανισµό, ενώ τα ΥΚΕΚ διεγερµένων µε κυτταροκίνες καθυστερούσαν σηµαντικά την µετανάστευση αυτή. Η παρούσα µελέτη δείχνει την ύπαρξη µιας επικοινωνίας µεταξύ ΚΕΚ και ΥΜ στα πλαίσια της εντερικής φλεγµονής που πιθανώς εµπλέκεται στην παθογένεια της εντερικής ίνωσης. P010 Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ι∆ΙΟΠΑΘΟΥΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΟΥΣ ΠΑΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΜΕ ΜΕΘΟΤΡΕΞΑΤΗ: ΕΜΠΕΙΡΙΑ 30 ΕΤΩΝ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Κ. Στρογγύλη, Κ. Χ. Κατσάνος, Α. Τατσιώνη*, Ε. Παναγιώτου, ∆. Συγκούνας, Ι. Βάγιας, Β. Ε. Τσιάνος, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων Σκοπός: Η διερεύνηση της αποτελεσµατικότητας και της ασφάλειας της p.os µεθοτρεξάτης (ΜΤΧ) σε ασθενείς µε ιδιοπαθή φλεγµονώδη πάθηση των εντέρων (ΙΦΠΕ). Υλικό-Μέθοδος: Αναδροµική δεδοµένων από 543 ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών µε ΙΦΠΕ για την περίοδο 1981-2010. Αναλυτική ηλεκτρονική καταγραφή που περιελάµβανε συλλογή, κωδικοποίηση και µελέτη δεδοµένων. Αποτελέσµατα: Από τους 543 ασθενείς το 58,6% αποτελούσαν ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα και το 60% ανήκε στο άρρεν φύλο. Μελετήθηκαν στοιχεία 48 ασθενών (31 άντρες και 17 γυναίκες) υπό ΜΤΧ (33 µε νόσο του Crohn, 14 µε ελκώδη κολίτιδα και 1 µε αδιευκρίνιστη κολίτιδα). Η πιο συχνή εντόπιση της ελκώδους κολίτιδας ήταν αριστερή κολίτιδα (57,1%) ενώ της νόσου του Crohn ήταν ειλεοκολίτιδα (54,5%). Η ΜΤΧ συνδυάστηκε µε Remicade σε 12 ασθενείς και µε και µε Adalimumab σε 1 ασθενή. Στο 29.2% τροποποιήθηκε η δόση της ΜΤΧ (συνήθης δόση 15mg ή 25mg). Συνολικά το 43% διέκοψε τη ΜΤΧ λόγω αναποτελεσµατικότητας. Συνολικά 43,8% των ασθενών παρουσίασε 2 ανεπιθύµητες ενέργειες ενώ 1 ανεπιθύµητη ενέργεια το 29,2%. Η συχνότερη ανεπιθύµητη ενέργεια ήταν οι λοιµώξεις (25%).Σε 6 ασθενείς διαγνώστηκε εντερική ή εξωεντερική νεοπλασία κατά την παρακολούθηση διάρκεια λήψης ΜΤΧ. Από το σύνολο των 19 ασθενών µε νόσο Crohn και συρίγγια η ΜΤΧ ήταν αναποτελεσµατική στους 14 (73%). Συµπεράσµατα: Η µεθοτρεξάτη ήταν αποτελεσµατική στο 57% των ασθενών µε ΙΦΠΕ και στο 27% των ασθενών µε συρίγγια. Η συχνότερη ανεπιθύµητη ενέργεια κατά τη θεραπεία µε ΜΤΧ ήταν οι λοιµώξεις. 39 P011 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΛΚΩ∆ΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙ∆ΑΣ ΤΟ ∆ΙΑΣΤΗΜΑ 2000-2011 Γ. Ναλµπαντίδης, Θ. Μάρης, ∆. Καπετάνος , Α. Αυγερινός, Β. Πενόπουλος *, Χ. Ταλουµτζής, Α. Γκάντος, Α. Γαρέφας, Α. Ηλίας Γαστρεντερολογική κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ Β΄ Χειρουργική Κλινική, Γ.Ν.Θ.``Γ. Παπανικολάου΄΄ Σκοπός Η συχνότητα και ο χρόνος κολεκτοµής σε ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα (Ε.Κ.) διαφέρει στα διάφορα κέντρα παρακολούθησης. Για το λόγο αυτό µελετήθηκε η χρονική κατανοµή συχνότητας χειρουργικής θεραπείας σε ασθενείς µε Ε.Κ. που παρακολουθούνται στη γαστρεντερολογική κλινική. Ασθενείς και µέθοδοι Από το αρχείο των εξωτερικών ιατρείων και της γαστρεντερολογικής κλινικής µελετήθηκαν ιατρικοί φάκελοι 197 ασθενών µε Ε.Κ το διάστηµα 2000-2011. Εντοπίστηκαν 9 ασθενείς που υπεβλήθησαν σε κολεκτοµή. Μελετήθηκε η κατανοµή συχνότητας της στο χρόνο και τα χαρακτηριστικά των ασθενών. Συγκρίθηκε η συχνότητα πριν και µετά από την εισαγωγή βιολογικών παραγόντων στη θεραπευτική. Για τη στατιστική ανάλυση χρησιµοποιήθηκαν το κριτήριο Mann-Whitney, µε επίπεδο σηµαντικότητας α=0,05 και διαστήµατα εµπιστοσύνης (∆.Ε.) 95%. Οι αναλύσεις πραγµατοποιήθηκαν στο δικτυακό τόπο http://faculty.vassar.edu/lowry/VassarStats.html και µε WinSTAT for Excel Vers 2007.1. Αποτελέσµατα Οι ασθενείς ήταν 3 άνδρες (33,3%) και 6 γυναίκες (66,67%) µε µέση ηλικία 48,4 (SD 13,1) έτη. Η µέση διάρκεια νόσου ήταν 15,2 (SD 5,8) έτη. Το ποσοστό των ασθενών που οδηγήθηκαν σε κολεκτοµή ήταν 4,6% (95% ∆.Ε: 2,3-87,7%) σε 7 έως 23 έτη από τη διάγνωση της νόσου. Τα έτη 2000, 2003, 2004, 2005, 2007, 2010 και 2011 πραγµατοποιήθηκε από 1 επέµβαση, το έτος 2006 δύο και καµία τα έτη 2001, 2002, 2008 και 2009. Το διάστηµα 2000-2006 πραγµατοποιήθηκαν 6 επεµβάσεις και 20072011 τρεις (P=0,517). Συµπεράσµατα Το ποσοστό των ασθενών µε Ε.Κ. που υπεβλήθησαν σε κολεκτοµή είναι µικρότερο από αντίστοιχα κέντρων της Κ-∆. Ευρώπης και Β. Αµερικής. Ο αριθµός επεµβάσεων πριν και µετά από την εισαγωγή του Infliximab δε διέφερε στατιστικώς σηµαντικά. P012 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝ∆ΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΚΑΡΒΟΞΥΜΑΛΤΟΖΙΚΟΥ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΕΝΤΕΡΟΠΑΘΕΙΑ Χ. Γεωργουσάκη, Ι. Κουτρουµπάκης, Π. Ουσταµανωλάκης, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική κλινική, Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Ηρακλείου ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΣΚΟΠΟΣ: Η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου αποτελεί µία ασφαλή και αποτελεσµατική θεραπεία της αναιµίας σε ασθενείς µε ιδιοπαθή φλεγµονώδη εντεροπάθεια (ΙΦΕΝ). Ο καρβοξυµαλτοζικός σίδηρος είναι ένα σύµπλοκο υδροξειδίου σι40 δήρου(ΙΙΙ)-υδατάνθρακα που χορηγείται σε στάγδην έγχυση, έως και 1000 mg, σε διάστηµα 15 λεπτών. Σκοπός της µελέτης αυτής ήταν η αξιολόγηση του για την αντιµετώπιση της αναιµίας σε ασθενείς µε ΙΦΕΝ. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟ∆ΟΣ: Στη µελέτη συµµετείχαν 34 ασθενείς µε ΙΦΕΝ. Από αυτούς αναλύθηκαν οι 30 [16 άνδρες, 14 µε Ελκώδη Κολίτιδα (ΕΚ), 16 µε Νόσο Crohn (ΝC), µέση ηλικία 45.4 έτη] που έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση. Χορηγήθηκε καρβοξυµαλτοζικός σίδηρος σε 15 λεπτά, µε όριο τα 15 mg/Kg ή 1000 mg. Αξιολογήθηκαν διάφορες κλινικές και εργαστηριακές παράµετροι τις εβδοµάδες 0 ,4 και 8 καθώς και η ασφάλεια και η ποιότητα ζωής (µε το ερωτηµατολόγιο SIBDQ). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ένας ασθενής παρουσίασε ήπια κεφαλαλγία και ένας ήπιο κοιλιακό άλγος, ενώ κανένας δεν παρουσίασε αλλεργική αντίδραση. Η µέση χορηγηθείσα δόση σιδήρου ήταν 1300±331.7 mg. Αιµοποιητική απόκριση (αύξηση αιµοσφαιρίνης ≥2 g/dl) παρατηρήθηκε σε 22 από τους 30 (73.3 %). Η µέση τιµή CRP και ΤΚΕ δεν διέφερε στατιστικώς σηµαντικά στις φάσεις της µελέτης. Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ενδοφλέβια χορήγηση καρβοξυµαλτοζικού σιδήρου αποτελεί αποτελεσµατική µέθοδο αντιµετώπισης της σιδηροπενικής αναιµίας σε ασθενείς µε ΙΦΕΝ που οδηγεί σε σηµαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής αυτών. P013 ∆ΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΕΙΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΕΙΣ ΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ (ΙΦΕΝ) ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ Α. Αυγερινός, Ι. Κουτρουµπάκης, Μ. Ρουσσοµουστακάκη, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική Κλινική Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ηρακλείου Σκοπός: Παρά το γεγονός ότι η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn αφορούν το πεπτικό σύστηµα, και οι δύο νόσοι σχετίζονται µε εκδηλώσεις και από άλλα συστήµατα ή όργανα, µεταξύ των οποίων και το δέρµα. Οι κυριότερες δερµατικές εκδηλώσεις των ΙΦΕΝ είναι το οζώδες ερύθηµα, το γαγγραινώδες πυόδερµα και η ψωρίαση. Σκοπός της παρούσας µελέτης ήταν ο προσδιορισµός του επιπολασµού των δερµατικών εκδηλώσεων σε ασθενείς µε ΙΦΕΝ καθώς και η συσχέτιση αυτών µε την εντόπιση της νόσου και την ύπαρξη άλλων εξωεντερικών εκδηλώσεων. Υλικό και µέθοδος: Έγινε αναδροµική µελέτη των δεδοµένων των καταγραφών ασθενών που παρακολουθούνται στη Γαστρεντερολογική Κλινική του Πανεπιστηµιακού Γενικού Νοσοκοµείου Ηρακλείου. Αποτελέσµατα: Σε δείγµα 1041 ασθενών µε ΙΦΕΝ (684 µε Ελκώδη Κολίτιδα και 357 µε νόσο Crohn) ο επιπολασµός των δερµατικών εκδηλώσεων συνολικά ήταν 3.7%. Από τους ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα, το 2% εµφάνισε κάποια δερµατική εκδήλωση µε συχνότερο το οζώδες ερύθηµα έναντι του γαγγραινώδους πυοδέρµατος (σε 41 ποσοστό 72% και 21% αντίστοιχα).Ένας µόνο ασθενής µε ελκώδη κολίτιδα παρουσίασε ψωρίαση. Οι δερµατικές εκδηλώσεις στην οµάδα της νόσου Crohn διαπιστώθηκαν στο 6.7% των ασθενών, µε το οζώδες ερύθηµα να αφορά το σύνολο των περιπτώσεων και το γαγγραινώδες πυόδερµα δύο µόνο περιπτώσεις. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι οι ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα που παρουσίασαν δερµατική εκδήλωση δεν είχαν άλλη εξωεντερική εκδήλωση. Αντίθετα στο 79% των ασθενών µε νόσο Crohn και δερµατική εκδήλωση, συνυπήρχε και άλλη εξωεντερική εκδήλωση. Η πιο συχνή εντόπιση της νόσου σύµφωνα µε την ταξινόµηση κατά Montreal, σε ασθενείς µε δερµατική εκδήλωση ήταν για την ελκώδη κολίτιδα Ε2 (46%) και για τη νόσο Crohn L3 (37%). Συµπεράσµατα: Οι δερµατικές εκδηλώσεις είναι συχνότερες σε ασθενείς µε νόσο Crohn, µε συχνότερο και στις δύο οµάδες το οζώδες ερύθηµα. P014 Η ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΡΟΥΡΑΙΟΥΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΚΟΛΙΤΙ∆Α Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΣΙ∆ΗΡΟΥ Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Χαιρακάκη, A. Γκίκας, Ε. Μερίκας, A. Zαχαριουδάκη, Θ. Kατσιλιάνος, E. Kαράµπελα, K. Tσαρέα, M. Σιδέρης, Σ. Γεράκης, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης της peros χορήγησης διαφορετικών πυκνοτήτων σιδήρου (Fe) στο παχύ έντερο αρουραίων όσον αφορά στη πρόκληση φλεγµονώδους αντιδράσεως. Υλικό-Μέθοδοι: Χρησιµοποιήθηκαν 36 Wistar rats οι οποίοι διαιρέθηκαν σε 3 οµάδες από 12 ζώα. 1η οµάδα: κανονική δίαιτα µε φυσιολογική περιεκτικότητα Fe (0.027% ή 270mg Fe/kg τροφής). 2η οµάδα: κανονική δίαιτα εµπλουτισµένη µε Fe 0.3% (3000mg Fe/kg τροφής). 3η οµάδα: κανονική δίαιτα εµπλουτισµένη µε Fe 3% (30.000mg Fe/kg τροφής). Η χορήγηση Fe γινόταν per os καθηµερινώς µέσω πλαστικής σύριγγας. Αξιολογήθηκαν 1) oκτώ ιστολογικές παράµετροι από την βαθµολόγηση της βαρύτητας των οποίων προέκυψε ένα overall histological score, 2) ο βαθµός του οξειδωτικού stress µε προσδιορισµό των ιστικών επιπέδων της malondialdehyde (MDA) και 3) ο βαθµός της φλεγµονώδους αντίδρασης µε προσδιορισµό των ιστικών επιπέδων του Tumor Necrosis Factor-alpha (TNF-α). Αποτελέσµατα: Στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στο ιστολογικό score παρατηρήθηκαν µεταξύ της οµάδος 1 και των οµάδων 2 και 3. Λεπτοµερέστερα: group 1 vs group 2: Ρ=0.0001 (95%CI= 1,0328 - 2,4672), group 1 vs group 3: P=0.002 (95%CI= 0,3661 - 1,8006) και group 2 vs group 3: P=0.002 (95%CI= 1,8006 - ,3661). Στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στα ιστικά επίπεδα της MDA διαπιστώθηκαν µεταξύ των οµάδων 2 (mean 3.5166 +/- 1.9258) και 3 (mean 1.7574 +/- 1.8490) (Ρ=0.032). ∆εν διαπιστώθηκαν στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στα ιστικά επίπεδα του TNF-α. Συµπέρασµα: Η peros χορήγηση Fe προκαλεί δοσοεξαρτώµενη φλεγµονή του φυσιολογικού παχέος εντέρου η παθογένεση της οποίας σχετίζεται µε την δηµιουργία οξειδωτικού stress. Ευχαριστίες: Η µελέτη υποστηρίχθηκε οικονοµικώς κατά ένα µέρος από την Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία. 42 P015 Η ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΙ∆ΗΡΟΥ ΣΕ ΑΡΟΥΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙ∆ΕΙΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΣ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙΣΑ ΚΟΛΙΤΙ∆Α Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Χαιρακάκη, A. Γκίκας, Ε. Μερίκας, A. Zαχαριουδάκη, Θ. Kατσιλιάνος, E. Kαράµπελα, K. Tσαρέα, Σ. Kατσιλιάνος, M. Kαραµπέρη, M. Σιδέρης, Σ. Γεράκης, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης της peros χορήγησης διαφορετικών πυκνοτήτων Fe στην πειραµατικώς προκληθείσα κολίτιδα σε αρουραίους. Υλικό-Μέθοδοι: Χρησιµοποιήθηκαν 72 Wistar αρουραίοι οι οποίοι διαιρέθηκαν σε 3 οµάδες από 24 ζώα. Σε όλα τα πειραµατόζωα προκλήθηκε χηµική κολίτιδα µε ενδοορθική χορήγηση TNBS (trinitrobenzene sulfonic acid). Η χορήγηση Fe γινόταν peros καθηµερινώς µέσω πλαστικής σύριγγας. 1η οµάδα: κανονική δίαιτα µε φυσιολογική περιεκτικότητα Fe (0.027% ή 270mg Fe/kg τροφής). 2η οµάδα: κανονική δίαιτα εµπλουτισµένη µε 0.3% Fe (3000mg Fe/kg τροφής). 3η οµάδα: κανονική δίαιτα εµπλουτισµένη µε 3% Fe (30.000mg Fe/kg τροφής). Αξιολογήθηκαν 1) oκτώ ιστολογικές παράµετροι από την βαθµολόγηση της βαρύτητας των οποίων προέκυψε ένα overall histological score, 2) ο βαθµός του οξειδωτικού stress µε προσδιορισµό των ιστικών επιπέδων της malondialdehyde (MDA) και 3) ο βαθµός της φλεγµονώδους αντίδρασης µε προσδιορισµό των ιστικών επιπέδων του Tumor Necrosis Factor-alpha (TNF-α). Αποτελέσµατα: 1) Στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στο ιστολογικό score παρατηρήθηκαν µεταξύ της οµάδος 1 και των οµάδων 2 και 3. Λεπτοµερέστερα: group 1 vs group 2: Ρ=0.0001 (95%CI= -2,5435 -,7065), group 1 vs group 3: P=0.002 (95%CI= -2,1268 -,2898) όχι όµως µεταξύ των οµάδων 2 και 3 (P=0.526). 2)Στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στα ιστικά επίπεδα της MDA διαπιστώθηκαν µεταξύ των οµάδων 1 vs 2 και 1 vs 3 (Ρ=0.0001 και Ρ=0.0001 αντιστοίχως) όχι όµως µεταξύ των οµάδων 2 και 3 (Ρ=0.856) 3)Στατιστικώς σηµαντικές διαφορές στα ιστικά επίπεδα του TNF-α διαπιστώθηκαν µόνο µεταξύ των οµάδων 1 και 3 (Ρ=0.025). Συµπέρασµα: Η peros χορήγηση Fe επιδεινώνει την πειραµατικώς προκαλούµενη κολίτιδα, αυξάνοντας τα επίπεδα του οξειδωτικού stress. Ο TNF-α υπεισέρχεται µερικώς στη φλεγµονώδη διεργασία. Ευχαριστίες: Η µελέτη υποστηρίχθηκε οικονοµικώς κατά ένα µέρος από την Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία. P016 Ο ∆ΕΙΚΤΗΣ ∆ΙΑΛΥΤΟΥ ΥΠΟ∆ΟΧΕΑ ΤΡΑΝΣΦΕΡΡΙΝΗΣ-ΦΕΡΡΙΤΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΕΝΤΕΡΟΠΑΘΕΙΑ Π. Ουσταµανωλάκης, Ι. Κουτρουµπάκης, Χ. Γεωργουσάκη, Ι. Μεσσαριτάκης, Μ. Νινιράκη, Η. Κουρούµαλης Γαστρεντερολογική Κλινική Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ηρακλείου Εισαγωγή: ∆εν διαθέτουµε αξιόπιστους βιοχηµικούς δείκτες για την διαφοροποίηση αναιµίας χρονίας νόσου (ΑΧΝ) και σιδηροπενικής αναιµίας(ΣΠΑ) σε έδαφος ιδιοπα43 θούς φλεγµονώδους εντεροπάθειας (ΙΦΕΝ). Σκοπός αυτής της µελέτης είναι η διερεύνηση του ρόλου του διαλυτού υποδοχέα της τρανσφερρίνης (sTfR) και του δείκτη sTfR-φερριτίνης (sTfR-F) στην αξιολόγηση της αναιµίας σε ασθενείς µε ΙΦΕΝ. Μέθοδος: Συµµετείχαν εκατό ασθενείς µε ΙΦΕΝ [49 µε ελκώδη κολίτιδα (ΕΚ),51 µε νόσο Crohn (NC)] και 102 υγιείς µάρτυρες. Μετρήθηκαν τα επίπεδα φερριτίνης, κορεσµού τρανφερρίνης και sTfR σε όλους τους ασθενείς και στην οµάδα ελέγχου. Ο υπολογισµός του δείκτη sTfR-F βασίστηκε στο λόγο sTfR/log10 φερριτίνης. Έγινε αξιολόγηση των sTfR και sTfR-F για την διάγνωση της ΣΠΑ. Αποτελέσµατα: Σαράντα δύο ασθενείς µε IBD(41% µε ΕΚ και 42.9% µε ΝC) πληρούσαν τα κριτήρια του WHO για την διάγνωση της αναιµίας. Μεταξύ αυτών τριάντα (30%) είχαν ΣΠΑ, τέσσερεις (4%) είχαν ΑΧΝ και οκτώ (8%) είχαν µεικτή νόσο ΣΠΑ/ΑΧΝ. Ασθενείς µε ΣΠΑ είχαν σηµαντικά υψηλότερα επίπεδα τιµών sTfR και sTfRF σε σύγκριση µε εκείνους που δεν είχαν ΣΠΑ ( P<0.0001). Καµία συσχέτιση δεν βρέθηκε µεταξύ των sTfR ,sTfR-F και των τιµών της CRP ή των κλινικών δεικτών ενεργότητας της νόσου. Υψηλά επίπεδα sTfR(>1.8 mg/L) είχαν ευαισθησία 81% και ειδικότητα 80%, ενώ υψηλές τιµές του δείκτη sTfR-F (>1.4) είχαν ευαισθησία 91% και ειδικότητα 92% για την διάγνωση της ΣΠΑ. Συµπέρασµα: Τα προαναφερθέντα αποτελέσµατα υποδεικνύουν ότι ο δείκτης sTfRF φαίνεται να είναι ιδιαιτέρως αξιόπιστος στην ανίχνευση και διάγνωση της ΣΠΑ σε ασθενείς µε ΙΦΕΝ. P017 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ∆ΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΠΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΡΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α Ι. Ζαµπίρα, Κ. Χ. Κατσάνος, Ε. Φείδη, Α. Τατσιώνη*, Γ. Γαϊτάνης**, Ν. Καραβασίλη, ∆. Συγκούνας, Ι. Βάγιας, ∆. Κ. Χριστοδούλου, Ι. Μπασούκας**, Ε. Β. Τσιάνος Ηπατο-Γαστρεντερολογική Μονάδα Α’ Πανεπιστηµιακής Παθολογικής Κλινικής & Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα «Νοσηλευτική-Παθολογία» Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, *Τµήµα Γενικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων **∆ερµατολογική Κλινική Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Ιωαννίνων Σκοπός: Η αναλυτική δερµατολογική εξέταση και η δηµιουργία ενός προγράµµατος δερµατολογικής επιτήρησης σε ασθενείς µε ιδιοπαθή φλεγµονώδη πάθηση των εντέρων (ΙΦΠΕ) που λαµβάνουν βιολογικούς παράγοντες. Υλικό-Μέθοδος: Στην διετία 2009-2010 πραγµατοποιήθηκαν 84 εξετάσεις σε 55 ασθενείς (33 άνδρες, 29 µε νόσο του Crohn) υπό θεραπεία µε Remicade (37) ή Humira (18). Καταγράφηκαν δηµογραφικά χαρακτηριστικά, χαρακτηριστικά της νόσου και θεραπευτική αγωγή, ειδικά σωµατικά χαρακτηριστικά όπως το χρώµα του δέρµατος και των οφθαλµών, χρόνιες συνήθειες όπως το κάπνισµα και η επαγγελµατική έκθεση στη βλαπτική ηλιακή ακτινοβολία, η κατάσταση του δέρµατος, η παρουσία ή το ιστορικό ηλιακών εγκαυµάτων, η παρουσία ειδικών δερµατικών σηµείων, όπως οι σπίλοι και ο αριθµός του, οι ελαστώσεις του δέρµατος, οι ακτινικές εφελκίδες και υπερκερατώσεις. Αποτελέσµατα: Από τους 55 ασθενείς 37 είχαν µέτριο χρώµα δέρµατος (67,5%) και 38 είχαν σκούρο χρώµα µατιών (69,1%) ενώ 17 ήταν καπνιστές (30,9%).Συνολικά 24 ασθενείς (43,6%) ανέφεραν µέχρι 4 περιπτώσεις ηλιακού εγκαύµατος και 10 ασθε- 44 νείς είχαν πάνω από 5 ηλιακά εγκαύµατα (18,2%) ενώ 28 ασθενείς εργαζόταν µόνο σε εσωτερικό χώρο (50,9%). 14 ασθενείς (25,5%) εµφάνιζαν 1 σπίλο, 10 ασθενείς (18,2%%) εµφάνιζαν µέχρι 2 σπίλους και 23 ασθενείς (41,8%) 3 σπίλους και πάνω. Επίσης 45 ασθενείς (81,8%) δεν εµφάνιζαν υπερκερατώσεις, 8 ασθενείς (14,5%) εµφάνιζαν µέχρι µια και 2 ασθενείς (3,6%) εµφάνιζαν 2 και άνω. ∆ιαγνώσθηκε µια ασθενής µε βασικοκυτταρικό νεόπλασµα που αφαιρέθηκε επιτυχώς. Συµπεράσµατα: Οι ασθενείς µε ΙΦΠΕ στην περιοχή µας πρέπει να υποβάλλονται σε βασικές δερµατολογικές εξετάσεις, µε σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση, καταγραφή και παρακολούθηση δερµατικών βλαβών. P018 ΕΞΩΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ: ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΦΝΕ Χ. Ζεγλίνας, Σ. Κοιλάκου, Π. Λαφογιάννης, Γ. Βαρβαγιάννης, Χ. Τζάθας Γενικό Νοσοκοµείο Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ» Σκόπος: Η διερεύνηση του ρόλου των εξωεντερικών εκδηλώσεων ως προδιαθεσικού παράγοντα βαριάς κλινικής πορείας ασθενών µε ΙΦΝΕ όπως αυτών που βρίσκονται σε anti-TNF αγωγή. Μέθοδος – Υλικό: Σύγκριση της συχνότητας εµφάνισης εξωεντερικών εκδηλώσεων µεταξύ ασθενών ΙΦΝΕ µε συµβατική θεραπευτική αγωγή και ασθενών βρίσκονται σε anti-TNF αγωγή. Συνολικά 304 ασθενείς διαιρέθηκαν σε δύο οµάδες αναλόγως της λήψης ή µη βιολογικού παράγοντα (43 και 261 ασθενείς αντίστοιχα). Οι ασθενείς κάθε οµάδας διακρίθηκαν σε πάσχοντες από ν.Crohn και σε πάσχοντες από ελκώδη κολίτιδα. Σε κάθε µία από τις ως άνω οµάδες και υποοµάδες ασθενών υπολογίστηκε η συχνότητα εµφάνισης εξωεντερικών εκδηλώσεων και το ποσοστό που αντιστοιχεί στην εκάστοτε εξωεντερική εκδήλωση. Στατιστική ανάλυση: x2 Αποτελέσµατα: 45 Συµπεράσµατα: Η εµφάνιση εξωεντερικών εκδηλώσεων είναι σηµαντικά συχνότερη µεταξύ των ασθενών που η πορεία της νόσου των χαρακτηρίζεται από συχνές εξάρσεις και ανθεκτικότητα στη συµβατική θεραπεία και τελικά οδηγεί στην χρήση βιολογικών παραγόντων. P019 ∆ΙΑΡΡΟΪΚΟ ΑΠΟ AEROMONAS HYDROPHILA ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΛΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ ΚΑΙ ΕΙΛΕΟΣΤΟΜΙΑ ΛΟΓΩ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN Π. Καλαποθάκος*, Σ. Αρναούτος***, Σ. Σωτηριανάκου***, Σ. Φωκάς**, Μ. ∆ιονυσοπούλου**, Γ. Τορνάρης***, Γ. Σολωµού*** Γαστρεντερολογικό Γ.Ν. Σπάρτης *, Μικροβιολογικό Γ.Ν. Σπάρτης **, Χειρουργικό Γ.Ν. Σπάρτης Εισαγωγή: Η Aeromonas Hydrophila,gram (-) βακτήριο, αποτελεί σπάνιο αίτιο κολίτιδας που µιµείται κλινικά και ενδοσκοπικά ιδιοπαθή φλεγµονώδες νόσηµα του εντέρου (ΙΦΝΕ).Η προσβολή του λεπτού εντέρου είναι σπάνια. Παρουσιάζεται περίπτωση ασθενούς µε µόνιµη ειλεοστοµία λόγω νόσου του Crohn σε αγωγή µε 5ΑΣΑ, µε διαρροικό σύνδροµο από Aeromonas Hydrophila . Παρουσίαση περιστατικού: Γυναίκα 52 ετών( Καναδή υπήκοος) προσέρχεται αναφέροντας 6-8 αρχικά βλεννώδεις και κατόπιν βλεννοαιµατηρές κενώσεις ηµερήσια µε συνοδό κοιλιακό άλγος και δεκατική πυρετική κίνηση από 4 εβδοµάδες, Η ασθενής είχε λάβει µετρονιδαζόλη επί 10 ηµέρες χωρίς κλινική βελτίωση. Η αντικειµενική εξέταση ήταν χωρίς ευρήµατα ενώ ο εργαστηριακός έλεγχος ανέδειξε λευκοκυττάρωση και ήπια αύξηση ΤΚΕ ,CRP.Ενδοσκοπικά από την στοµία και σε βάθος 8-10 εκ αναδείχθηκαν διαβρώσεις και αφθώδη έλκη ,ενώ ο λοιπός ελεγχθείς βλεννογόνος ήταν µακροσκοπικά φυσιολογικός Η καλλιέργεια κοπράνων ανέδειξε πολλές αποικίες Aeromonas Hydrophila. Η ιστολογική εξέταση ανέδειξε µη ειδικά ευρήµατα συµβατά µε λοιµώδη ή µε ειλείτιδα από νόσο του Crohn. Χορηγήθηκε σιπροφλοξασίνη αρχικά IV 400 mgx2 x5 ηµέρες και 500 mgx2 x 10 ηµέρες βάσει αντιβιογράµµατος, µε κλινική βελτίωση. 3 εβδοµάδες από το πέρας της αγωγής υποβλήθηκε σε νέα ενδοσκόπηση, όπου παρατηρήθηκε µείωση της έκτασης αλλά όχι πλήρης εξάλειψη των ενδοσκοπικών βλαβών. Συµπέρασµα: Η Aeromonas Hydrophila ενδεχόµενα πρέπει να αναζητάται σε παρατεινόµενο διαρροικό ή όξυνση γνωστής ΙΦΝΕ. P020 ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ADALIMUMAB ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ CROHN Γ. Ι. Mάντζαρης, K. Παπαµιχαήλ, E. Aρχαύλης, A. Σµυρνίδης, ∆. Tζιβράς, N. Kυριάκος, I. ∆ρούγας, Γ. Aγάλος, ∆. Τσιρονίκος, N. Kανελλόπουλος A’ Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ ‘Ο Ευαγγελισµός’ Εισαγωγή: Υπάρχουν ενδείξεις ότι το infliximab (IFX) υπερέχει της εικονικής θεραπείας στην πρόληψη της µετεγχειρητικής υποτροπής της νόσου του Crohn (ΜΥ-NC). Σκοπός: Να εκτιµήσουµε την αποτελεσµατικότητα του adalimumab (ADA) στην πρό- 46 ληψη και/ή θεραπεία της ΜΥ-ΝC. Σχεδιασµός: Προοπτική, µονοκεντρική, ανοικτή, «τυφλή» για τον ενδοσκόπο, διετής µελέτη. Ασθενείς: Μελετήθηκαν 2 οµάδες ασθενών. Η οµάδα 1 απαρτιζόταν από ασθενείς µε τελική ειλεΐτιδα ή ειλεοκολίτιδα αποφρακτική/συριγγική ΝC που είχαν αποτύχει σε θεραπείες µε αζαθειοπρίνη (AZA) και/ή IFX και υποβλήθηκαν σε «θεραπευτική» εκτοµή µε ειλεοκολική αναστόµωση. Η οµάδα 2 περιέλαβε ασθενείς µε ΝC ίδιων νοσολογικών χαρακτηριστικών µε της οµάδας 1 που είχαν ΜΥ-ΝC (Rutgeerts score ≥ i2) παρά τη θεραπεία µε AZA ή IFX ή µε µεσαλαζίνη (MEΣ), αν υπήρχε αλλεργία ή δυσανεξία στην AZA ή το IFX. Όλοι οι ασθενείς είχαν παράγοντες κινδύνου για πρώιµη ΜΥ-NC. Μέθοδος: Οµάδα 1: Οι ασθενείς έλαβαν ADA (160/80 mg, εβδ. 0 και 2, και µετά 40 mg κάθε 2 εβδοµάδες) 14 ηµ. µετά το χειρουργείο. Οµάδα 2: Οι ασθενείς έλαβαν ADA µε τον ίδιο τρόπο όταν η µετεγχειρητική ειλεοκολονοσκόπηση επιβεβαίωσε ΜΥ-ΝC. Η ΜΥ-NC ορίσθηκε ως η παρουσία τουλάχιστο πάνω από 5 αφθωδών ελκών στα τελευταία 25εκ. του νέο-τελικού ειλεού µε/ή χωρίς περιαναστοµωτικές βλάβες (R ≥ i2) παρά τη θεραπεία µε ΜΕΣ (3g ή ισοδύναµο την ηµέρα), ή AZA (2.5 mg/kg), ή IFX (5mg/kg στις εβδ. 0,2,6 και µετά κάθε 8 εβδ.) που άρχισε την 2η µετεγχειρητική εβδοµάδα. Οι ασθενείς των οµάδων 1 & 2 παρακολουθήθηκαν κάθε µήνα µε κλινική εξέταση, εργαστηριακό έλεγχο (Γ. αίµατος, ΤΚΕ, CRP, ηπατικές εξετάσεις). Ειλεοκολονοσκόπηση έγινε το 1ο και 2ο έτος µετεγχειρητικά από ενδοσκόπους που δεν γνώριζαν τη θεραπεία των ασθενών. Έκτακτες ενδοσκοπήσεις εκτελούνταν αν τα συµπτώµατα και οι ορολογικοί δείκτες έθεταν υποψία κλινικής ΜΥ-ΝC. Το πρωτογενές καταληκτικό σηµείο της µελέτης στην οµάδα 1 ήταν η συχνότητα της πρόληψης της ΜΥ-NC από το ADA µετά 1 και 2 έτη από την επέµβαση ενώ στην οµάδα 2 η συχνότητα της ενδοσκοπικής βελτίωσης/επούλωσης µε το ADA της ΜΥ-NC 1 και 2 έτη µετεγχειρητικά. Αποτελέσµατα: Μελετήθηκαν 21 ασθενείς, µέσης ηλικίας 31.8 (15-57) ετών, διάρκεια νόσου 9.96 (1-20) έτη, 4 µε ειλεΐτιδα και 17 µε ειλεοκολίτιδα. 8 ασθενείς είχαν περιεδρική νόσο, 14 ήταν καπνιστές και 10 είχαν 1-3 εξωεντερικές εκδηλώσεις. Προεγχειρητικά οι ασθενείς ελάµβαναν ΑΖΑ (12), IFX (7) ή ΜΕΣ (2). Μετεγχειρητικά 8 ασθενείς ανήκαν στην οµάδα 1 και 13 στην οµάδα 2. Οι ασθενείς της οµάδας 2 είχαν λάβει µετεγχειρητικά ΑΖΑ (8), ΙFX (4) και ΜΕΣ (1). Μετά 1 έτος θεραπείας µε ADA στην οµάδα 1, 6 ασθενείς είχαν R-i0 score (απουσία βλαβών) και 2 είχαν R-i1 score (<5 άφθες). Στην οµάδα 2 πριν τη θεραπεία µε ADA, 9 ασθενείς είχαν R-i2 βλάβες (510 άφθες) και 4 ασθενείς είχαν R-i3 βλάβες (ελκωτικό πλακόστρωτο). Το ADA βελτίωσε τις R-i3 βλάβες σε 2/4 ασθενείς (R-i1 βλάβες) και επούλωσε τις βλάβες σε 1 ασθενή (R-i0) ενώ δεν µετέβαλε το R-score σε 1 ασθενή. Αντίθετα, το ADA επούλωσε τις R-i2 βλάβες σε 3/9 ασθενείς (R-i0), βελτίωσε το R-score σε 2/9 ασθενείς (R-i1), δεν µετέβαλε το R-score σε 4/9 ασθενείς. Συµπέρασµα: Η πιλοτική αυτή µελέτη δείχνει ότι το ADA είναι ίσως αποτελεσµατικό τόσο στην πρωτογενή πρόληψη της ΜΥ-NC όσο και στη θεραπεία εγκατεστηµένης ΜΥ-NC σε ασθενείς µε παράγοντες κινδύνου για πρώιµη MY-NC. 47 P021 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ Ν. CROHN ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΡΙΕΤΙΑ ΣΤΟΝ Ι∆ΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Ν. Κοντοράβδης, Στ. Γαβριήλ, Π. Αλεπάς, Θ. Εµµανουήλ, Ε.Νίκου, Π. Ευαγγελίδης, Σ. Μπαράτσης Ιασω General Γενική Κλινική Χολαργού Η νόσος του Crohn, είναι φλεγµονώδης πάθηση του πεπτικού σωλήνα που πιο συχνά αφορά τον τελικό ειλεό. Καθότι είναι άγνωστης αιτιολογίας, δεν υπάρχει αιτιολογική φαρµακευτική θεραπεία, ενώ η χειρουργική έχει θέση κυρίως στην αντιµετώπιση των επιπλοκών της νόσου. Σκοπός της µελέτης είναι να παρουσιασθεί η τριετής µας εµπειρία στον ιδιωτικό τοµέα, πέραν της τριακονταετούς ενασχόλησης µε τις ΙΦΝΕ στο δηµόσιο Νοσοκοµείο, στη χειρουργική αντιµετώπιση αυτών των ασθενών. Το υλικό µας αποτέλεσαν 87 ασθενείς µε µέσο όρο ηλικίας τα 48,5 έτη. Η εντόπιση της νόσου ήταν κυρίως µεικτή (ν=37), αµιγώς ειλεοτυφλική (ν=30), ορθοσιγµοειδική (ν=6) αλλά και ειλεϊκή (ν=13) και νηστιδική(1). Αντιµετωπισθηκαν περιπτπωσεις χρόνιας αποφραξης, συριγγοποίησης και αποστηµατοποίησης. Από τους ασθενείς µε µεικτή εντόπιση, περιεδρική νόσος και ορθοκολπικά συρίγγια αντιµετωπίστηκαν σε 31 ασθενείς, ενώ σε 6 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέµβαση για εντερική νόσο αντιµετωπίστηκε ταυτόχρονα και συνυπάρχουσα περιεδρική νόσος. Τέλος διαπιστώσαµε 4 περιπτώσεις µη διαγνωσθησας νόσου του crohn που είχαν αντιµετωπισθεί ως αλλη κολίτιδα. Αποτελέσµατα: ∆εν υπήρξαν µείζονες επιπλοκές απο την εφαρµογή της χειρουργικής θεραπείας ενω η θνητότητα ήταν µηδενική. Συµπέρασµα: Η εφαρµογή βασικών αρχών στη χειρουργική της νόσου του crohn σε συνδυασµό µε τη φαρµακευτική αγωγή, µειώνουν τις µετεγχειρητικές επιπλοκές και τα ποσοστά της υποτροπής. P022 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α Στ. Γαβριήλ, Θ. Εµµανουήλ, Π. Αλεπάς, Ν. Κοντοράβδης, Ε. Νίκου, Π. Ευαγγελίδης, Σ. Μπαράτσης Ιασω General Γενική Κλινική Χολαργού ΣΚΟΠΟΣ: Αξιοποιούµε την τριακονταετή µας εµπειρία από την αντιµετώπιση ασθενών µε ελκώδη κολίτιδα, που υποβλήθηκαν σε ολική κολεκτοµή και ειλεοληκυθοπρωκτική αναστόµωση (IPAA) για να τονίσουµε την αναγκαιότητα της αγαστής συνεργασίας γαστρεντερολόγου και χειρουργού ούτως ώστε να επιτυγχάνονται τα καλύτερα δυνατόν αποτελέσµατα µε τις ελάχιστες επιπλοκές. ΥΛΙΚΟ: Την περιόδο 1983 – 2010, 724 ασθενείς υποβλήθηκαν σε ολική κολεκτοµή και ειλεοληκυθοπρωκτική αναστόµωση (IPAA). Από αυτούς 654 ασθενείς έπασχαν από ελκώδη κολίτιδα, 61 ασθενείς από σ. οικογενούς πολυποδίασης και 9 από άλλες παθήσεις του παχέος εντέρου που απαιτούσαν ολική κολεκτοµή. Την τελευταία τριετία ( 2007 -2010) αντιµετωπίστηκαν στον ιδιωτικό τοµέα 84 ασθενείς µε ελκώδη κολίτιδα. 48 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παρουσιάζεται η αποκοµισθείσα εµπειρία από την µακροχρόνια ενασχόληση µε την χειρουργική αντιµετώπιση της ελκώδους κολίτιδας. Αναλύονται οι χειρουργικές επεµβάσεις επί τη βάση των ενδείξεων, των σταδίων των επεµβάσεων και της ηλικίας των ασθενών. Παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι µετεγχειρητικές άµεσες και απώτερες επιπλοκές καθώς και η αντιµετώπιση αυτών. Επίσης παρουσιάζονται σοβαρές παρενέργειες συνεπεία της µακροχρόνιας χορήγησης ανοσοκατασταλτικών – ανοσοτροποποιητικών φαρµάκων που πιθανόν αύξησαν την περιεγχειρητική νοσηρότητα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ολική κολεκτοµή και ειλεολυκηθοπρωκτική αναστόµωση αποτελεί µείζονα αλλά ασφαλή χειρουργική επέµβαση για την αντιµετώπιση της ελκώδους κολίτιδας. Εκµηδενίζει τον κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθους νεοπλασίας και αποτρέπει τις επιπλοκές από τη µακροχρόνια χορήγηση φαρµακευτικών σκευασµάτων. Για την επίτευξη του καλύτερου θεραπευτικού αποτελέσµατος θεωρείται απαραίτητη η πολυπαραγοντική προσέγγιση των ασθενών µε ελκώδη κολίτιδα από γαστρεντερολόγους, χειρουργούς, ακτινολόγους, παθολογοανατόµους και ψυχιάτρους. P023 ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΟ ΕΛΚΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΕΠΑΓΩΜΕΝΟ ΑΠΟ CMV ΛΟΙΜΩΞΗ Θ. Εµµανουήλ 1, Κ. Τριανταφύλλου 2, Θ. Φιλιππίδης 3, Στ. Αργυρόπουλος 1, Στ. Γαβριήλ 4, Σ. Μπαράτσης 4 «Κυανούς Σταυρός» Αθηνών 1, Π.Γ.Ν. «Αττικόν» 2, Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο «Micromedica» 3, Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού4 ΣΚΟΠΟΣ Παρουσίαση παρενεργειών από τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικής αγωγής σε ασθενή µε ελκώδη κολίτιδα ΥΛΙΚΟ & ΜΕΘΟ∆ΟΣ Παρουσιάζουµε περίπτωση ασθενούς µε ελκώδη κολίτιδα που βρισκόταν σε ανοσοκατασταλτική αγωγή και παρουσίασε σοβαρές επιπλοκές από το ανώτερο πεπτικό. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Πρόκειται για γυναίκα 75 ετών, µε ελκώδη κολίτιδα (περιφερική κολίτιδα) που βρισκόταν σε αγωγή µε πρεδνιζολόνη και αζαθειοπρίνη. ∆ύο µήνες µετά την έναρξη της θεραπείας προσήλθε µε εκσεσηµασµένη απώλεια βάρους και ανορεξία. Υπεβλήθη σε κλινικο-εργαστηριακό και ενδοσκοπικό έλεγχο όπου διεπιστώθη εκσεσηµασµένη λεµφοπενία, µονιλιασική οισοφαγίτιδα καθώς και γιγαντιαίο έλκος στο µείζον τόξο του στοµάχου. Οι βιοψίες ανέδειξαν λοίµωξη από Candida spp και CMV. Περαιτέρω έλεγχος µε PCR επιβεβαίωσε CMV ιαιµία. Η ασθενής αντιµετωπίστηκε µε τροποποίηση της ανοσοκαταστολής (διακοπή αζαθειοπρίνης) και τη χορήγηση συστηµατικής αντιϊκής και αντιµυκητιασικής αγωγής. Ο ενδοσκοπικός επανέλεγχος ανέδειξε πλήρη επούλωση των βλεννογονικών βλαβών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Στη διαγνωστική προσέγγιση ασθενών µε ελκώδη κολίτιδα υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή που παρουσιάζουν διαταραχές θρέψης πρέπει απαραίτητα να συµπεριλαµβάνεται και µελέτη του ανωτέρου πεπτικού. 49 P024 ΠΛΕΥΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΚΑΡ∆ΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΩΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΖΑΘΕΙΟΠΡΙΝΗΣ ΣΕ ΕΛΚΩ∆Η ΚΟΛΙΤΙ∆Α Θ. Εµµανουήλ 1, Στ. Γαβριήλ 2, Χ. Ζούπας 1, Στ. Αργυρόπουλος 1, Σ. Μπαράτσης 2 «Κυανούς Σταυρός» Αθηνών 1, Ιασώ General Γενική Κλινική Χολαργού2 ΣΚΟΠΟΣ Η νόσος Crohn ανήκει στις ιδιοπαθείς φλεγµονώδεις παθήσεις του εντέρου και διαδράµει µε υφέσεις και εξάρσεις. Για την αντιµετώπισή της χρησιµοποιούνται ευρέως ανοσοκατασταλτικά–ανοσοτροποποιητικά φάρµακα, όπως η αζαθειοπρίνη και η 6- µερκαπτοπουρίνη µε συχνότερες παρενέργειες την παγκρεατίτιδα και τη µυελοκαταστολή. Εξαιρετικά σπάνια µπορεί να εµφανιστούν και άλλες παρενέργειες, όπως από το καρδιαγγειακό-αναπνευστικό σύστηµα. ΥΛΙΚΟ & ΜΕΘΟ∆ΟΣ Παρουσιάζουµε περίπτωση ασθενούς µε ν. Crohn λεπτού εντέρου σε ύφεση µετά χορήγηση αζαθειοπρίνης που εµφάνισε απειλητική για τη ζωή επιπλοκή ως παρενέργεια της ανοσοκαταστολής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Πρόκειται για γυναίκα 78 ετών, µε νόσο Crohn µε εντόπιση στο λεπτό έντερο (προηγηθείσα τµηµατική εκτοµή ειλεού), που βρισκόταν σε αγωγή µε αζαθειοπρίνη. ∆έκα εβδοµάδες µετά την έναρξη της θεραπείας παρουσίασε οξύ οπισθοστερνικό άλγος και δύσπνοια προσπαθείας. Ο κλινικο-εργαστηριακός και απεικονιστικός έλεγχος ανέδειξε πλευριτική-περικαρδιακή συλλογή, ενώ απέβη αρνητικός τόσο για υποτροπή της νόσου (φυσιολογική ενδοσκόπηση και δείκτες φλεγµονής), όσο και για οποιαδήποτε ευκαιριακή λοίµωξη συµπεριλαµβανόµενου του ελέγχου για µυκοβατηρίδιο της φυµατίωσης (PCR αρνητική). Η ασθενής αντιµετωπίστηκε µε χορήγηση ασπιρίνης και ινδοµεθακίνης και διακοπή της αζαθειοπρίνης, ενώ στη συνέχεια της χορηγήθηκαν επιπλέον κορτικοστεροειδή µε αποτέλεσµα τη σταδιακή βελτίωση τόσο της κλινικής όσο και της απεικονιστικής εικόνας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ασθενείς µε ΙΦΝΕ που λαµβάνουν θειοπουρίνες και παρουσιάζουν συµπτώµατα από το θώρακα πρέπει να αξιολογούνται και προς τον αποκλεισµό πλευριτικής–περικαρδιακής συλλογής ως παρενέργεια της ανοσοκαταστολής. Με την ευρεία χρήση των ανοσοκαταστατικών έρχονται στην επιφάνεια ολοένα και νεώτερες επιπλοκές, απειλητικές πολλές φορές για τη ζωή και επιβεβαιώνεται η ανάγκη να τις γνωρίζουµε σε βάθος. P025 ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΕΝΤΕΡΟΚΛΥΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ CROHN: ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2 ΕΤΩΝ ∆. Κεχαγιάς, Φ. Λάσπας, Χ. Μουρµουρής, Β. Φιλιππή, Ν. Κρητικός, ∆. Σαββίδου, Ρ. Ευθυµιάδου, Α. Ρουσάκης, Ι. Ανδρέου Τµήµα Αξονικού και Μαγνητικού Τοµογράφου, Νοσοκοµείο «Υγεία», Αθήνα Σκοπός της εργασίας Η Μαγνητική Εντερόκλυση (ME) αποτελεί αξιόπιστη µέθοδο αξιολόγησης του λεπτού εντέρου, µε κύρια κλινική εφαρµογή σε ασθενείς µε νόσο του Crohn. Η µέθοδος συνδυάζει τόσο τα πλεονεκτήµατα της κλασσικής εντερόκλυσης όσο και της εγκάρσιας απεικόνισης, ενώ επιπλέον αποφεύγεται η χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας. Σκοπός της παρούσας µελέτης είναι να αναδείξει τη χρησιµότητα και τα απεικονιστικά ευρήµατα της ME σε ασθενείς µε νόσο Crοhn. 50 Υλικό & Μέθοδος Κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας στο τµήµα µας πραγµατοποιήθηκε ME σε 52 ασθενείς µε νόσο Crοhn. Οι κυριότερες ενδείξεις ήταν η παρακολούθηση ασθενών µε γνωστή νόσο, η διάκριση οξείας και χρόνιας φάσης µιας φλεγµονής, η αξιολόγηση της επέκτασης της νόσου πέρα από τον εντερικό αυλό καθώς και η εκτίµηση ασθενών µε πρωτοδιαγνωθείσα νόσο. Αποτελέσµατα Τα αποτελέσµατα δείχνουν ότι η ME υπερτερεί της κλασσικής εντερόκλυσης στην ανάδειξη των βλαβών του εντερικού τοιχώµατος σε νόσο Crohn (µε εξαίρεση τα επιφανειακά έλκη), ενώ επιπλέον επιτρέπει την εκτίµηση της προσβολής του µεσεντερίου και των επιπλοκών της νόσου. Οι πληροφορίες για την έκταση της νόσου που παρείχε η εξέταση στους κλινικούς ιατρούς ήταν σηµαντικές για τη διαχείριση του ασθενούς. Χαρακτηριστικά απεικονιστικά ευρήµατα αναδεικνύονται στην παρούσα µελέτη. Συµπεράσµατα Η ME αποτελεί σηµαντικό διαγνωστικό µέσο στα χέρια έµπειρων κέντρων, εξοπλισµένων µε την κατάλληλη τεχνολογική υποστήριξη. Η διαγνωστική της ακρίβεια και η έλλειψη ιονίζουσας ακτινοβολίας την καθιστούν µέθοδο εκλογής σε ασθενείς µε νόσο Crohn, επειδή η πάθηση εµφανίζεται συνήθως σε νέους ασθενείς και απαιτεί πολλές επανεξετάσεις για τον έλεγχο της εξέλιξης της νόσου, την ανάδειξη επιπλοκών και την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στην θεραπεία. P026 Η ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙ-TNF ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ INFLIXIMAB ΚΑΙ ADALIMUMAB, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩ∆ΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ MESALAZINE KAI PREDNIZOLONE ΣΤΑ ΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕ∆Α TNF-α, ΚΑΙ MALONDIALDEHYDE (MDA) ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ SCORE TNBS ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΛΙΤΙ∆ΑΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ∆ΙΑΦΟΡΩΝ ΠΥΚΝΟΤΗΤΩΝ ΣΙ∆ΗΡΟΥ Γ. ∆ουβή, A. Παπαλόης, Γ. Αγρογιάννης, A. Γκίκας, Αικ. Χαιρακάκη, Ε. Μερίκας, Β. Καραγιάννη, Ε. Tριανταφυλλίδη, Ι. K. Tριανταφυλλίδης Γαστρεντερολογικό Τµήµα, Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, Ερευνητικό-Πειραµατικό Κέντρο Φαρµακευτικής Εταιρείας ELPEN Αθήνα, A’ Παθολογοανατοµικό Εργαστήριο Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών, Επιτροπή Έρευνας Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού Εισαγωγή: Πειραµατικά δεδοµένα υποστηρίζουν ότι η peros χορήγηση σιδήρου (Fe) µπορεί να προκαλέσει φλεγµονή του βλεννογόνου του παχέος εντέρου µέσω οξειδωτικού stress. Οι ασθενείς µε ΙΦΕΝ εµφανίζουν σιδηροπενική ή µικτού τύπου αναιµία. Σκοπός: η διερεύνηση της επίδρασης των anti-TNF παραγόντων infliximab και adalimumab, καθώς και της mesalazine και prednisolone στα ιστικά επίπεδα TNF-α και MDA καθώς και στις ιστολογικές αλλοιώσεις TNBS κολίτιδος µε ταυτόχρονη ή µη, χορήγηση διαφόρων πυκνοτήτων Fe peros. Υλικό-Μέθοδοι: Χρησιµοποιήθηκαν 11 οµάδες wistar rats (168 αρουραίοι συνολικώς). 1η: κανονική δίαιτα µε φυσιολογική περιεκτικότητα Fe (0.027% ή 270mg/kg τροφής, TNBS κολίτις). 2η: κανονική δίαιτα, Fe 0.3% (3000mg/kg τροφής, 1.8ml Fe, TNBS κολίτις). 3η: κανονική δίαιτα, Fe 3% (30.000mg/kg τροφής, 9ml Fe, TNBS κολίτις). 4η: κανονική δίαιτα, TNBS κολίτις, Fe1.8ml, infliximab. 5η: κανονική δίαιτα, TNBS κολίτις, Fe-9ml, infliximab. 6η: κανονική δίαιτα, TNBS κολίτις, Fe-1.8ml, adalimumab. 7η: κανονική δίαιτα, ΤNBS κολίτις, Fe9ml, adalimumab. 8η: κανονική δίαιτα, TNBS κολίτις, Fe-1.8ml, mesalazine per os. 9η: κανονική δίαιτα, TNBS κολίτιδα, Fe-9ml, mesalazine peros. 10η: κανονική δίαιτα, 51 TNBS κολίτις, Fe-1.8ml, πρεδνιζολόνη peros. 11η: κανονική δίαιτα, ΤNBS κολίτις, Fe9ml, πρεδνιζολόνη peros. Ο Fe εχορηγείτο µε σύριγγα peros καθηµερινώς. Μετά την διενέργεια ευθανασίας ελέγχθηκε στο παχύ έντερο η δραστικότητα της κολίτιδος (επί µέρους αλλοιώσεις και ιστολογικό score), καθώς και τα ιστικά επίπεδα του TNF-α και της MDA. Αποτελέσµατα - Συµπέρασµα: Η σύγκριση µεταξύ των 3 πρώτων οµάδων και των οµάδων 4-11 έδειξαν ότι η peros χορήγηση Fe α) επιδεινώνει σε στατιστικώς σηµαντικό βαθµό τις ιστολογικές αλλοιώσεις της TNBS κολίτιδος, β) οι βιολογικοί παράγοντες infliximab και adalimumab όχι µόνο δεν αποκαθιστούν αντιθέτως επιδεινώνουν τις ιστολογικές βλάβες σε στατιστικώς σηµαντικό βαθµό αν και πρακτικώς εξαφανίζουν τα ιστικά επίπεδα TNF και βελτιώνουν µερικώς τα ιστικά επίπεδα MDA, γ) η mesalazine και prednizolone όχι µόνο αποκαθιστούν ιστολογικές βλάβες αλλά και µειώνουν τα ιστικά επίπεδα του TNF και της MDA σε στατιστικώς σηµαντικό βαθµό. Οι κλινικές επιπτώσεις των ευρηµάτων µπορεί να είναι σηµαντικές Ευχαριστίες: Η µελέτη υποστηρίχθηκε οικονοµικώς κατά ένα µέρος από την Ε.Γ.Ε. P027 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ANTI-TNF ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ Ι∆ΙΟΠΑΘΗ ΦΛΕΓΜΟΝΩ∆Η ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Χ. Ζεγλίνας, Σ. Κοιλάκου, Π. Λαφογιάννης, Γ. Βαρβαγιάννης, Β. Ξουργιάς, Χ. Τζάθας Γαστρεντερολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκοµείο Πειραιά «Τζάνειο» Σκοπός: Η εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας των anti-TNF παραγόντων σε ασθενείς µε ιδιοπαθή φλεγµονώδη νοσήµατα του εντέρου για επίτευξη και διατήρηση της ύφεσης. Μέθοδος - Υλικό: Στοιχεία από φακέλους 33 συνολικά ασθενών (9 µε Ελκώδη Κολίτιδα και 24 µε Νόσο Crohn) που λαµβάνουν ή έχουν λάβει anti-TNF παράγοντα λόγω αποτυχίας επίτευξης ή διατήρησης της ύφεσης µε συµβατική ή/και ανοσοτροποποιητική αγωγή την τελευταία διετία. Αποτελέσµατα: Ασθενείς µε Ελκώδη Κολίτιδα: 5/9 µε εκτεταµένη κολίτιδα και 4/9 µε αριστερόπλευρη. 55,5% (5/9) υποτροπίασε (100% όσων λάµβαναν µονοθεραπεία και 33,3% µε συγχορήγηση αζαθειοπρίνης). 80% εξ’αυτών ανταποκρίθηκαν είτε σε µείωση του µεσοδιαστήµατος (2/2) είτε σε αύξηση της δόσης του βιολογικού παράγοντα (2/3). Ασθενείς µε Νόσο Crohn: 58% µε ειλεοκολίτιδα, 30% µε κολίτιδα, 12% µε ειλεΐτιδα και 45,8% µε συνύπαρξη περιπρωκτικής νόσου. 33,3% των ασθενών υποτροπίασε. Το 62,5 % αυτών ανταποκρίθηκε σε µείωση του µεσοδιαστήµατος ή/και αύξηση της δόσης του βιολογικού παράγοντα. 10/24 (41,6%) ασθενείς κατά την πορεία της νόσου αλλάξανε βιολογικό παράγοντα (5 λόγω ανεπιθύµητων ενεργειών και 5 λόγω έκπτωσης της αποτελεσµατικότητας του). Η ανταπόκριση στην αλλαγή βιολογικού παράγοντα ανέρχεται συνολικά στο 70% (7/10), συγκεκριµένα 71,4% (5/7) Infliximab→Adalimumab και 66,6% (2/3) Adalimumab→Infliximab. Ένας ασθενής παρουσίασε οξεία µυελογενή λευχαιµία και απεβίωσε. Συµπεράσµατα: Η χορήγηση anti-TNF παραγόντων σε ασθενείς µε Ιδιοπαθή Φλεγµονώδη Νοσήµατα του Εντέρου παρουσιάζει υψηλή αποτελεσµατικότητα, αν και τροποποίηση των µεσοδιαστηµάτων και της δοσολογίας απαιτείται συχνά για επίτευξη ή/και διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσµατος. Η αλλαγή βιολογικού παράγοντα συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης. 52 S Ευρετήριο Συγγραφέων S Aρχαύλης E. ........................................................................................................P020 Αβραµίδης Ι. ........................................................................................................P004 Αγάλος Γ. ...................................................................................................P006, P020 Αγρογιάννης Γ. ................................................................................P014, P015, P026 Αλεπάς Π. ..................................................................................................P021, P022 Ανδρέου Ι. .............................................................................................................P02 Αργυρόπουλος Σ. ......................................................................................P023, P024 Αρναούτος Σ. .......................................................................................................P019 Αρχαύλης E. ..............................................................................................P006, P007 Ασπρούδης Ι. .......................................................................................................P002 Αυγερινός Α..................................................................P004,P005, P008, P011, P013 Βάγιας Ι. .......................................................................P001, P002, P003, P010, P017 Βαλάτας Β. ...........................................................................................................P009 Βαρβαγιάννης Γ. .........................................................................................P018,P027 Γαβριήλ Σ. ..............................................................................P021, P023, P022, P024 Γαϊτάνης Γ.............................................................................................................P017 Γαρέφας Α..................................................................................................P004, P011 Γεράκης Σ. ............................................................................................................P014 Γεωργουσάκη Χ. ........................................................................................P012, P016 Γιάγκου Ε. ............................................................................................................P003 Γκάντος Α. ........................................................................................P004, P008, P011 Γκίκας Α............................................................................................P014, P015, P026 ∆αγδηλέλης Λ. ....................................................................................................P004 ∆ιονυσοπούλου Μ..............................................................................................P019 ∆ουβή Γ. ..........................................................................................P014, P015, P026 ∆ρούγας I...................................................................................................P006, P020 ∆ρυγιαννάκης Ι. ...................................................................................................P009 Εµµανουήλ Θ. .......................................................................P021, P022, P023, P024 Ευαγγελίδης Π. ..........................................................................................P021, P022 Ευθυµιάδου Ρ. .......................................................................................................P02 Ζαµπίρα Ι. ............................................................................................................P017 Ζαχαριουδάκη A........................................................................................P014, P015 Ζεγλίνας Χ...................................................................................................P018,P027 Ζούπας Χ..............................................................................................................P024 Ηλίας Α. .................................................................................P004, P005, P008, P011 Καλαποθάκος Π...................................................................................................P019 Κανελλόπουλος N...............................................................................................P020 53 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Καπετάνος ∆. ........................................................................P005, P004, P008, P011 Καραγιάννη Β. ...........................................................................................P014, P026 Καράµπελα E. ............................................................................................P014, P015 Καραµπέρη Μ......................................................................................................P015 Καταβασίλη Ν. .....................................................................................................P017 Κατσάνος Κ. .................................................................P001, P002, P003, P010, P017 Κατσιλιάνος Θ............................................................................................P014, P015 Κατσιλιάνος Σ. .....................................................................................................P015 Κεχαγιάς ∆. ............................................................................................................P02 Κητής Γ.................................................................................................................P008 Κοιλάκου Σ. ................................................................................................P018,P027 Κολέτσου Π. ........................................................................................................P004 Κολιός Γ. ..............................................................................................................P009 Κοντοράβδης Ν. ........................................................................................P021, P022 Κουρούµαλης Η. ...............................................................................P009,P012,P013 Κουτρουµπάκης Ι.............................................................................P012, P013, P016 Κρητικός Ν. ............................................................................................................P02 Κυριάκος Ν. .....................................................................................P006, P007, P020 Κωνσταντόπουλος Π. ................................................................................P006, P007 Λαρίου Κ..............................................................................................................P007 Λάσπας Φ. ...........................................................................................................P002 Λαφογιάννης Π..........................................................................................P018, P027 Μάντζαρης Γ. Ι. ................................................................................P006, P007, P020 Μάρης Θ................................................................................P004, P005, P008, P011 Μερίκας Ε. .........................................................................................P014,P015,P026 Μεσσαριτάκης Ι....................................................................................................P016 Μιχαλοπούλου Σ.................................................................................................P002 Μουρµουρής Χ......................................................................................................P02 Μπαράτσης Σ. ........................................................................P021, P022, P023, P024 Μπασούκας Ι. ......................................................................................................P017 Ναλµπαντίδης Γ. ....................................................................P004, P005, P008, P011 Νίκου Ε. .....................................................................................................P021, P022 Νινιράκη Μ. .........................................................................................................P016 Ξουργιάς Β. ..........................................................................................................P027 Ουσταµανωλάκης Π. .................................................................................P012, P016 Παναγιώτου Ε. .....................................................................................................P010 Παπαλόης Α. ...................................................................................P014, P015, P026 54 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Παπαµιχαήλ K. ................................................................................P006, P007, P020 Πενόπουλος Β. ....................................................................................................P011 Πετράκη Κ............................................................................................................P007 Πολυζώης ∆. .......................................................................................................P004 Ρουσάκης Α. ..........................................................................................................P02 Ρουσσοµουστακάκη Μ........................................................................................P013 Σαββίδου ∆..........................................................................................................P002 Σιδέρης M. ...........................................................................................................P014 Σιώζου Α. .............................................................................................................P003 Σµυρνίδης A. ..............................................................................................P006,P020 Σολωµού Γ...........................................................................................................P019 Σταµατάκη Α. .......................................................................................................P015 Στρογγύλη Κ. .......................................................................................................P010 Συγκούνας ∆..............................................................................................P010, P017 Σωτηριανάκος Σ. ..................................................................................................P019 Ταλουµτζής Χ.........................................................................P004, P005, P008, P011 Τατσιώνη Α. .................................................................P003, P001, P002, P010, P017 Τζάθας Χ. ...................................................................................................P018, P027 Τζιβράς ∆. ........................................................................................P006, P007, P020 Τορνάρης Γ...........................................................................................................P019 Τριανταφυλλίδη Ε............................................................................P014, P015, P026 Τριανταφυλλίδης Ι. ..........................................................................P014, P015, P026 Τριανταφύλλου Κ. ...............................................................................................P023 Τσαρέα K....................................................................................................P014, P015 Τσιάνος Β. Ε......................................................................................P002, P003, P010 Τσιάνος Ε. Β. ................................................................P001, P002, P003, P010, P017 Τσιάνου Ζ. Ε. ..............................................................................................P001, P002 Τσιρονίκος ∆. .............................................................................................P006, P020 Φείδη Ε. ...............................................................................................................P017 Φιλιππή Β. .............................................................................................................P02 Φιλιππίδης Θ. ......................................................................................................P023 Φωκάς Σ...............................................................................................................P019 Χαιρακάκη Α....................................................................................P014, P015, P026 Χατζόπουλος Ε. ...................................................................................................P004 Χρήστου Λ. ................................................................................................P001, P002 Χριστοδούλου ∆. Κ. ....................................................P001, P002, P003, P010, P017 55 S Σηµειώσεις S 56 CMYK
© Copyright 2024 Paperzz
