EX 4:Layout 1 7/29/11 11:03 AM Page 1 Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου «Το µεταφορικό µέσο που άλλαξε τη µορφή του σύγχρονου κόσµου και την οργάνωση της καθηµερινής ζωής διαδόθηκε µε πολύ αργούς ρυθµούς στην Ελλάδα µέχρι τη δεκαετία του 1950…» µολόγος–, αφηγούνται την «περιπέτεια» που έζησαν οι έµποροι, οι κατασκευαστές και οι χρήστες του αυτοκινήτου στην Ελλάδα µέχρι το 1986, ανατρέχοντας σε ολόκληρη τη σύγχρονη ιστορία µέσα από την οπτική αυτού του κλάδου. Στο πρώτο µέρος εξετάζονται η υποδοµή, η εµπορία και η παραγωγή του αυ- τοκινήτου, ενώ στο δεύτερο καταγράφεται η πορεία των κυριότερων επιχειρήσεων, και τα δύο πλαισιωµένα µε πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Σχεδόν ένας αιώνας του αυτοκινήτου στην Ελλάδα… Μία αληθινή προσφορά! Παύλος Λάσκαρις-Βενιζέλος Μέλος ∆.Σ. του Συνδέσµου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων ISBN 978-960-8386-95-2 9 789608 386952 Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου, Ευφροσύνη Ρούπα –ιστορικός– και Ευάγγελος Χεκίµογλου –οικονο- Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Εµπόριο και παραγωγή στη µέγγενη του κράτους 1894-1986 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 1 Η έκδοση αυτή είναι αφιερωµένη στους πρωτοπόρους έλληνες επιχειρηµατίες του κλάδου του αυτοκινήτου, η ιστορία των οποίων περιλαµβάνεται σ’ αυτό το βιβλίο-ντοκουµέντο, που αναδεικνύει τις αξιοθαύµαστες δυνατότητές τους σε εποχές δύσκολες και προκλητικές. Αλεξάνδρα Κ. Βοβολίνη Εκδότρια 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 3 Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Με την ευγενική υποστήριξη 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 5 Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Εµπόριο και παραγωγή στη µέγγενη του κράτους 1894-1986 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 6 ISBN: 978-960-8386-95-2 © Εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ Α.Ε.-economia PUBLISHING 1η έκδοση, Νοέµβριος 2009 Συγγραφή - Επιµέλεια: Ευφροσύνη Ρούπα - Ευάγγελος Χεκίµογλου Παραγωγή: εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ-economia PUBLISHING Συντονισµός έκδοσης-διόρθωση: Φανή Καραφύλλη Ευρετήριο: Θεόφιλος Τσιφός Σχεδιασµός-Σελιδοποίηση-Εξώφυλλο: Κώστας Χρ. Σύψας Κεντρική διάθεση Εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ Α.Ε. Βλαχάβα 6-8, 105 51 Αθήνα Τηλ.: 210- 3314.714, fax: 210-3230.338 www.economia.gr, [email protected] Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, µε οποιονδήποτε τρόπο, τµηµατικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε µετάφραση ή σε άλλη διασκευή, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη και του συγγραφέα. 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες Εισαγωγή 15 17 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΥΠΟ∆ΟΜΗ, ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η ΥΠΟ∆ΟΜΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α (19ος ΑΙΩΝΑΣ) 1.1 Οι συνθήκες κατά την ίδρυση του κράτους 1.1.1 Το χαµηλό βιοτικό και τεχνολογικό επίπεδο 1.1.2 Ανύπαρκτη χερσαία συγκοινωνία και παντελής έλλειψη τροχοφόρων µέσων 1.1.3 Οι πρώτες άµαξες 1.2 Η ανάπτυξη κατά τις δεκαετίες 1830 έως και 1860 1.2.1 Οι συνθήκες στη νέα πρωτεύουσα 1.2.2 Η αργή διάδοση της τεχνογνωσίας 1.2.3 Η διάνοιξη των πρώτων οδών στην Αθήνα 1.2.4 Η διάδοση της άµαξας 1.2.5 Η κακή ποιότητα της χερσαίας συγκοινωνίας 1.3 Η ανάπτυξη κατά τις δεκαετίες 1870 και 1880 1.3.1 Ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις 1.3.2 Η ανάπτυξη της τεχνογνωσίας στα δηµόσια έργα και στον ιδιωτικό τοµέα 1.3.3 Η ανάπτυξη της χερσαίας συγκοινωνίας 1.3.3.1 Η εµφάνιση του σιδηροδρόµου και του τροχιοδρόµου 1.3.3.2 Η έναρξη κατασκευής ασφαλούς οδικού δικτύου και η εδραίωση της άµαξας 1.4 Τα πρώτα ποδήλατα περί το 1890 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α (1894-1913) 2.1 Το ιστορικό πλαίσιο 2.1.1 Πολιτικές και οικονοµικές συνθήκες 2.1.2 Η νέα τεχνολογία στην καθηµερινή ζωή 2.1.3 Η άνθηση της µηχανουργίας και της σιδηρουργίας 2.1.4 Η χερσαία συγκοινωνία 2.2 Τα πρώτα αυτοκίνητα στην Ελλάδα 2.2.1 Η εµφάνιση του αυτοκινήτου στην Αθήνα 2.2.2 Κρατική µέριµνα και νοµοθεσία 2.2.3 Η περιορισµένη διάδοση του αυτοκινήτου 2.3 Κοινωνικές αντιδράσεις 2.4 Οι πρώτες επιχειρηµατικές δραστηριότητες 2.4.1. Αστική και υπεραστική συγκοινωνία, µεταφορές 2.4.2 Επαγγελµατίες οδηγοί, αγοραία 2.4.3 Έµποροι αυτοκινήτων και καύσιµης ύλης 2.5 Η διάδοση του αυτοκινήτου σε άλλες περιοχές του ελλαδικού χώρου 2.5.1 Θεσσαλονίκη 2.5.2 Ιωάννινα 2.5.3 Χανιά 21 22 22 25 25 25 26 27 29 30 31 31 32 33 33 34 35 39 39 40 41 41 41 41 43 45 47 49 49 51 52 53 53 54 55 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ∆ΙΑ∆ΟΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ (1913-1939) 3.1 Το πλαίσιο της διάδοσης 3.1.1 Χωρική επέκταση και πολιτική αστάθεια 3.1.2 Η οικονοµία και η χρυσή εποχή της βιοµηχανίας 3.1.3 Η ανάπτυξη της σιδηρουργίας και της µηχανουργίας 3.1.4 Αστικοί µετασχηµατισµοί και χρήση της νέας τεχνολογίας 3.1.5 Η βελτίωση του οδικού δικτύου και η χερσαία συγκοινωνία 3.1.5.1 Η βελτίωση του οδικού δικτύου 3.1.5.2 Τα µέσα και οι φορείς χερσαίας συγκοινωνίας 3.2 Η διάδοση του αυτοκινήτου 3.2.1 Η αργή διάδοση του αυτοκινήτου κατά τη δεκαετία του 1910 3.2.2 Η ταχεία διάδοση του αυτοκινήτου κατά τις δεκαετίες 1920 και 1930 3.2.3 Το εύρος της διάδοσης 3.3 Κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις από τη διάδοση του αυτοκινήτου 3.3.1 Ο παραµερισµός του σιδηροδρόµου και των παραδοσιακών µεταφορικών µέσων 3.3.2 Η ανάπτυξη του τουρισµού και της επαρχίας 3.3.3 Η διάδοση των διεθνών τεχνικών και επιχειρηµατικών καινοτοµιών στην Ελλάδα 3.3.4 Προβλήµατα από τη χρήση του αυτοκινήτου 3.4 Κρατική µέριµνα και νοµοθεσία 3.4.1. Νοµοθεσία σχετικά µε την κυκλοφορία 3.4.2 Φορολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1913-1939) 4.1 Οι οικονοµικές προοπτικές της αυτοκινητοβιοµηχανίας στη ∆ύση 4.1.1 Από την κατασκευή αυτοκινήτων στην αυτοκινητοβιοµηχανία 4.1.2 Η συµβολή του αυτοκινήτου στην οικονοµία των δυτικών χωρών 4.1.3 Η συναρµολόγηση αυτοκινήτων και η συµβολή τους στην οικονοµία των υπανάπτυκτων χωρών 4.2 Οι σχετικές µε το αυτοκίνητο επαγγελµατικές δραστηριότητες στην Ελλάδα 4.2.1 Επαγγελµατίες οδηγοί (αυτοκινητιστές) 4.2.2 Σταθµοί αυτοκινήτων (γκαράζ) 4.2.3 Συγκοινωνίες και µεταφορές 4.2.4 Εµπορία αυτοκινήτων 4.2.4.1. Η πορεία των πωλήσεων 4.2.4.2 Οι αντιπροσωπείες και τα δηµοφιλή αυτοκίνητα στην Ελλάδα 4.2.5 Εµπορία εξαρτηµάτων και ανταλλακτικών 4.2.6 Συνεργεία επισκευής 4.2.7 Συνεργεία ανακατασκευής κινητήρων (ρεκτιφιέ) και τροποποίησης πλαισίων 4.2.8 Κατασκευή µερών και εξαρτηµάτων (προµηθευτές) 4.2.9 Νέες ευρεσιτεχνίες 4.2.10 Συναρµολόγηση αυτοκινήτων 4.2.11 Κατασκευή αµαξωµάτων 4.3 Η αδυναµία δηµιουργίας µονάδων µε υψηλή προστιθέµενη αξία 4.3.1 Η πρόθεση των ελλήνων κατασκευαστών: µεγάλα πρότυπα για µικρούς µεγιστάνες 4.3.2 Η έλλειψη κινητήριας δύναµης 4.3.3 Η έλλειψη εγχώριας πρώτης ύλης 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 59 60 60 62 63 63 64 65 66 66 69 71 76 76 77 78 79 80 80 83 89 90 92 93 95 96 98 100 102 103 106 108 109 109 110 111 112 112 115 115 118 119 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 9 4.3.4 Η υπανάπτυκτη τεχνογνωσία 4.3.4.1 Το επίπεδο της σιδηροβιοµηχανίας και της µηχανουργίας 4.3.4.2 Η κατασκευή κινητήρων 4.3.4.2 Το επίπεδο των τεχνιτών αυτοκινήτου 4.3.5 Συµπέρασµα 121 121 123 123 124 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο 1940-1953 (Πόλεµος, Κατοχή, Ανασυγκρότηση) 5.1 Πόλεµος και Κατοχή 5.1.1 Πόλεµος 5.1.2 Κατοχή 5.2 Η περίοδος της Ανασυγκρότησης 5.2.1 Το γενικό πλαίσιο 5.2.2 Οι καταστροφές 5.2.3 Τα νέα αυτοκίνητα 5.2.4 Κρατικός παρεµβατισµός 5.2.5 Ιδιωτικές συναλλαγές 5.2.6 Αντικατάσταση αυτοκίνητων 5.2.7 ∆ηµοπρασίες 5.2.8 Σκάνδαλα 5.2.9 Τεχνογνωσία και σηµαντικές µονάδες εν λειτουργία 5.2.10 Βενζίνη 5.2.11 Νοµοθεσία (1945-1953) 132 132 134 136 136 137 139 140 143 144 144 145 146 146 147 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ (1953-1986) 6.1 Το ιστορικό, οικονοµικό και κοινωνικό πλαίσιο: Η µεταπολεµική ανάπτυξη της χώρας (1953-1986) 6.1.1 ∆ηµογραφικές εξελίξεις 6.1.2 Γεωγραφικές εξελίξεις: µετακίνηση, αστυφιλία και ανάπτυξη των προαστίων 6.1.3 Αγοραστική δύναµη 6.1.4 Κοινωνικές µεταβολές 6.1.5 Οικονοµική πολιτική 6.1.6 Βιοµηχανία 6.2 Η ανάπτυξη του οδικού δικτύου και η οργάνωση της δι΄ αυτοκινήτου δηµόσιας συγκοινωνίας 6.2.1 Η ανάπτυξη του οδικού δικτύου 6.2.2 Η οργάνωση της δι’ αυτοκινήτου δηµόσιας συγκοινωνίας 6.2.3 Οι εξελίξεις στην αστική συγκοινωνία της Αθήνας 6.2.3.1 Το οδικό δίκτυο 6.2.3.2 Η οργάνωση των δηµόσιων αστικών συγκοινωνιών 6.2.3.2.1 Η.Ε.Μ.: Η αντικατάσταση των τραµ µε τρόλεϊ και η κατάργηση του φορέα 6.2.3.2.2 Ε.Η.Σ.: Η επέκταση του αστικού σιδηρόδροµου 6.2.3.2.3 ΚΤΕΛ: Προσπάθειες για την οργάνωση συγκοινωνίας µε λεωφορεία 6.2.3.2.4 Η ίδρυση της Α.Σ.Π.Α. 6.2.3.2.5 Η ανεπάρκεια της αστικής και της υπεραστικής συγκοινωνίας 6.2.3.2.6 Η κρατικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών 6.3 Η διάδοση του αυτοκινήτου 6.3.1 Συντελεστές της διάδοσης του αυτοκινήτου 153 154 155 159 160 161 163 164 164 165 168 168 168 169 170 170 172 172 174 174 175 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 10 6.3.2 Το εύρος της διάδοσης του αυτοκινήτου 6.3.2.1 Η κυριαρχία του λεωφορείου στις αστικές και υπεραστικές δηµόσιες συγκοινωνίες 6.3.2.2 Η αύξηση των αγοραίων αυτοκινήτων 6.3.2.3 Η κυριαρχία των τρίτροχων και τετράτροχων οχηµάτων ως µέσων µεταφοράς 6.3.2.4 Η ιδεολογική διάσταση του αυτοκινήτου 6.3.2.5 Επίκεντρο της διάδοσης η Αθήνα 6.3.2.6 Η καθυστέρηση στη διάδοση του αυτοκινήτου στην Ελλάδα σε σύγκριση µε άλλες χώρες 6.4 Οικονοµικές και κοινωνικές επιπτώσεις 6.4.1 Οικονοµικές επιπτώσεις 6.4.2 Πολιτικές επιπτώσεις 6.4.3 Κυκλοφοριακά προβλήµατα και τροχαία ατυχήµατα 6.4.3.1 Τα κυκλοφοριακά προβλήµατα 6.4.3.2 Τα τροχαία ατυχήµατα 6.4.4 Περιβαλλοντική ρύπανση 6.4.5 Το αυτοκίνητο ως µέσο εκπολιτισµού 6.5 Κρατική µέριµνα και νοµοθεσία 6.5.1 Νοµοθεσία, φορολογία και κοινωνικές συγκρούσεις 6.5.2 Η σύνταξη του πρώτου κώδικα οδικής κυκλοφορίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ: ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1953-1986) 7.1 Γενικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της αγοράς 7.1.1 Ο ρυθµός ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας 7.1.2 Το εµπορικό ισοζύγιο 7.2 Εµπορία 7.2.1 Κρατική πολιτική 7.2.1.1 Εισαγωγικοί περιορισµοί και φορολογική επιβάρυνση 7.2.1.2 Πιστωτικοί περιορισµοί 7.2.2 Στρατηγική του καταναλωτή 7.2.2.1 Η δραχµική δαπάνη για απόκτηση οχηµάτων 7.2.2.2 Η ιπποδύναµη του στόλου των αυτοκινήτων 7.2.2.3 Η παλαιότητα του στόλου των αυτοκινήτων 7.2.2.3.1 Η αναλογία καινούργιων και µεταχειρισµένων οχηµάτων 7.2.2.3.2 Το πρόβληµα των µεταχειρισµένων 7.2.2.4 Η υποκατάσταση ζήτησης µεταξύ επιβατικών και ελαφρών φορτηγών 7.2.3 Πωλήσεις 7.2.3.1 Εξέλιξη των πωλήσεων 7.2.3.2 Κατηγορίες αυτοκινήτων 7.2.3.3 Σύνθεση των πωλήσεων 7.2.3.3.1 ∆ιάκριση των κυκλοφορούντων αυτοκινήτων βάσει του εργοστασίου κατασκευής 7.2.3.3.2 Πωλήσεις κατά εργοστάσιο 7.2.3.4 Προβλήµατα του εµπορίου 7.2.3.4.1 Αθέµιτος ανταγωνισµός 7.2.3.4.2 Οµοιοµορφία λεωφορείων 7.2.3.4.3 Εισαγωγή πλαισίων 7.2.3.4.4 Εµπόριο και συναρµολόγηση 7.2.3.4.5 Τιµαριθµική οµηρία 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 176 177 178 179 180 184 184 185 186 187 188 188 190 191 191 192 192 195 203 203 206 209 209 209 216 217 218 219 222 222 223 224 224 225 227 230 230 231 233 234 234 234 236 236 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 11 7.3 Παραγωγή 7.3.1 Κλαδική οριοθέτηση 7.3.1.1 Οριοθέτηση του κλάδου κατασκευής µέσων µεταφοράς 7.3.1.2 Οριοθέτηση του υποκλάδου κατασκευής αυτοκινήτων 7.3.1.3 Απασχόληση και καταναλισκόµενη ενέργεια στον υποκλάδο παραγωγής αυτοκινήτων 7.3.1.4 Η προστιθέµενη αξία στον υποκλάδο παραγωγής αυτοκινήτων 7.3.2 Η δοµή της παραγωγής αυτοκινήτων 7.3.2.1 Τεχνική υποδοµή 7.3.2.1.1 Το επίπεδο της τεχνογνωσίας 7.3.2.1.2 Βασικές πρώτες ύλες 7.3.2.1.3 Μηχανουργεία και χυτήρια 7.3.2.1.4 Ανακατασκευή και κατασκευή κινητήρων 7.3.2.1.5 Παραγωγή γεωργικών µηχανηµάτων, τρακτέρ και αγροτικών οχηµάτων πολλαπλής χρήσης 7.3.2.1.6 Κατασκευή τρίτροχων οχηµάτων 7.3.2.1.6.1 Η έννοια του τρίτροχου οχήµατος 7.3.2.1.6.2 Εισαγόµενα τρίτροχα επιβατικά 7.3.2.1.6.3 Η επαγγελµατική τρίτροχη µοτοσικλέτα 7.3.2.1.6.4 Τα τρίτροχα ηµιφορτηγά 7.3.2.1.6.5 Μονάδες κατασκευής τρίτροχων επιβατικών και τετράτροχων ηµιφορτηγών 7.3.2.2 Χρονικό διάγραµµα της παραγωγής αυτοκινήτων 7.3.2.3 Ελληνική νοµοθεσία για την παραγωγή αυτοκινήτων 7.3.2.4 Αµαξώµατα και πλαίσια 7.3.2.4.1 Αµαξώµατα λεωφορείων 7.3.2.4.2 Αµαξώµατα φορτηγών 7.3.2.4.3 Αµαξώµατα ειδικών κατασκευών 7.3.2.4.4 Κατασκευή πλαισίων 7.3.2.5 Συναρµολόγηση αυτοκινήτων 7.3.2.5.1 Επιχειρηµατική θεώρηση της συναρµολόγησης αυτοκινήτων 7.3.2.5.2 Περιθώριο κέρδους συναρµολογητή 7.3.2.5.3 Η δηµοσιονοµική προσέγγιση στη βιοµηχανία συναρµολόγησης 7.3.2.5.4 Η διεθνοποίηση της ιαπωνικής αυτοκινητοβιοµηχανίας 7.3.2.5.5 ∆ιεθνής εµπειρία της βιοµηχανίας συναρµολόγησης 7.3.2.5.6 Η ελληνική βιοµηχανία συναρµολόγησης 7.3.2.6 Εξαρτήµατα και µέρη 7.3.2.7 Εγχώρια δηµιουργία νέας τεχνολογίας, σχεδίαση και ανάπτυξη οχηµάτων 7.3.3 Συνολική εικόνα της κατασκευής και συναρµολόγησης αυτοκινήτων 237 237 238 239 240 241 242 243 243 244 245 245 249 252 252 253 253 254 255 257 262 268 270 273 274 274 275 276 277 279 280 282 283 284 286 290 ΜΕΡΟΣ ∆ΕΥΤΕΡΟ: ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ: ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ (1919-1986) 8.1 Εταιρείες που ιδρύθηκαν πριν από τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο 8.1.1 Α.Β.Ε. Ανώνυµος Αυτοκινήτων Βιοµηχανική Εταιρεία 8.1.2 Α.Γ.Ε. Α.Ε. Αυτοκινητιστικαί Γενικαί Επιχειρήσεις 8.1.3 Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αδελφοί Κύρτση 301 301 302 303 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 12 8.1.4 Ανώνυµος Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων 8.1.5 Άρµα Α.Ε. Εµπορίου Αυτοκινήτων 8.1.6 Άουτο, Ανώνυµος Εµποροβιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων 8.1.7 Α.Τ.Ε., Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων Τρακτέρ Ελαστικών 8.1.8 ΑΥΤΕΜ Α.Ε. Αυτοκινήτων και Γενικού Εµπορίου 8.1.9 Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων Στανίλας 8.1.10 Βασιλειάδης και Θεοφανίδης Α.Ε. ή «Αχιλλεύς» Αυτοκινήτων 8.1.11 Βουτσαράς Ανώνυµος Γενική Εταιρεία Αµερικανικών Αυτοκινήτων 8.1.12 ∆ροσόπουλος Α., Ανώνυµος Ελληνική Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων ή Εµπορία Αυτοκινήτων Α.Ε. 8.1.13 ΕΚΑΣΑ, Εταιρεία Κατασκευής Αµαξωµάτων, Συνεργείον και Αντιπροσωπείαι Αυτοκινήτων 8.1.14 ΕΛ.Ε.Τ.ΑΝ., Ελληνική Εµπορική Εταιρεία Αντιπροσωπειών 8.1.15 Ελλάς, Ανώνυµος Γενική Εταιρεία Αµερικανικών Αυτοκινήτων 8.1.16 Ελληνική Α.Ε. Αυτοκινήτων (και Κτηµατικών Επιχειρήσεων) 8.1.17 Ερµής, Ανώνυµος Εταιρεία Βιοµηχανίας Εµπορίας και Μεταφορών 8.1.18 Ε.Τ.Ε.Α., Εµπορικαί και Τεχνικαί Επιχειρήσεις Αυτοκινήτων 8.1.19 Μινάρδος Ευάγγελος Α.Ε., Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων 8.1.20 Θ. Μπόβεν Ρηζ (Ελλάς Α.Ε.) 8.1.21 Μπόγδης Χ., Α.Ε. Αυτοκινήτων 8.1.22 Μπόγδης Χ. και Σία, Ανώνυµος Εταιρία Αυτοκινήτων (Τρίπολη) ή Α.Ε. Αυτοκινήτων «Πελοπόννησος» 8.1.23 ΟΜΝΙΑ, Ανώνυµος Βιοµηχανική Εταιρεία Επισκευής, Χρωµατισµού και Σταθµεύσεως Αυτοκινήτων 8.1.24 Πατριανάκος και Σία, Α.Ε. Ελαστικών Αυτοκινήτων 8.1.25 Τουρνικιώτης Γεώργιος, Αµαξώµατα Αυτοκινήτων 8.1.26 ΦΙΑΤ Ελλάς, Ανώνυµος Εµποροβιοµηχανική Εταιρεία 8.1.27 Φορδ Ελληνική Εταιρεία Κινητήρων Α.Ε. 8.2 Εταιρείες που ιδρύθηκαν µετά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο 8.2.1 Αβράσογλου 8.2.2 Aiglon Ανώνυµος Εταιρεία Αντιπροσωπειών και Εµπορίας Αυτοκινήτων 8.2.3 Άλφα Ροµέο Ελλάς Α.Β.Ε.Ε. 8.2.4 Armikar Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων Α.Ε. 8.2.5 Auto-Elinco Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων και Μηχανηµάτων 8.2.6 Βαδόκας Αθανάσιος, Βιοµηχανία Σουστών Αυτοκινήτων Α.Ε. 8.2.7 ΒΑΤΕΞ Α.Ε. 8.2.8 ΒΙΑΜΑΡ, Ελληνική Εταιρεία Αυτοκινήτων και Γενικών Επιχειρήσεων 8.2.9 Βιοµηχανία Εξαρτηµάτων και Φρένων Αυτοκινήτων Α.Ε. 8.2.10 BIO, Ανώνυµος Γενική Βιοµηχανική Εταιρεία 8.2.11 Dacia Hellas Α.Ε.Β.Ε. Αυτοκινήτων Οχηµάτων και Μηχανηµάτων 8.2.12 ∆ούκα 8.2.13 Ελλάς-Αµερική Α.Ε.. Εισαγωγής Αυτοκινήτων, Εξαρτηµάτων και Ανταλλακτικών 8.2.14 Ελληνική Βιοµηχανία Κατασκευής Οχηµάτων Α.Β.Ε.Ε. 8.2.15 ΕΛΚΟΜΕΞ, Ανώνυµος Εταιρεία Εµπορικών, Τεχνικών και Βιοµηχανικών Επιχειρήσεων 8.2.16 ΕΛΜΟΤΟΡ Α.Ε. Εµπορίου Αυτοκινήτων και Ανταλλακτικών 8.2.17 ΙΜΠΕΞ Α.Ε. Εισαγωγαί-Εξαγωγαί 8.2.18 ΕΤ.ΕΠ.Α., Εταιρεία Επιχειρήσεων Αυτοκινήτου Α.Ε. 8.2.19 Γ. Ευγενίδης, Επιχειρήσεις Εισαγωγής και Εµπορίας Αυτοκινήτων Ε.Π.Ε. 8.2.20 Κωνσταντίνος Ζαχαρόπουλος 8.2.21 ΓΕΜΣΟΒ Ε.Π.Ε.- Αδελφοί Ηλιόπουλοι 12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 303 303 304 304 305 306 307 307 308 309 309 309 310 311 312 313 313 315 317 317 317 318 319 320 323 323 324 324 325 325 325 325 325 325 326 329 329 330 330 330 331 331 331 331 331 333 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 13 8.2.22 Ηνίοχος Εισαγωγική Εξαγωγική και Εµπορίας Αυτοκινήτων Ανώνυµος Βιοµηχανία 8.2.23 Π. Ιγγλέσης Α.Ε. 8.2.24 Ιµπορτέξ Α.Ε. 8.2.25 Ηλίας Π. Καµµένος 8.2.26 A. Καούσης A.E. 8.2.27 Καπιτσίνας Μιχαήλ Σπ., Α.Ε.Β.Ε. 8.2.28 Αριστοµένης Θ. Καρέλας Ανώνυµος Βιοµηχανική Εµπορική Εταιρεία 8.2.29 Κασιδόπουλος Ανώνυµος Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων 8.2.30 Κένταυρος Ανώνυµος Εταιρεία Εισαγωγών- Εξαγωγών Αντιπροσωπειών και Εµπορίας Αυτοκινήτων 8.2.31 Κιολεΐδης Νικ. Α.Ε.Β.Ε. 8.2.32 Αδελφοί Κοπελούζου 8.2.33 Kosmocar Α.Ε. 8.2.34 Λαϊνόπουλος 8.2.35 Λάµδα Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων 8.2.36 Λυκουρέζος 8.2.37 Magirus Deutz Ελλάς Α.Ε. 8.2.38 Αφοί Μαγκριώτη 8.2.39 Μαντός Ζ. Α.Ε.Β.Ε. 8.2.40 Μότορ-Ελλάς Εταιρεία Αυτοκινήτων και Αντιπροσωπειών Α.Ε. 8.2.41 Fiat-Πανελλάς Α.Ε. 8.2.42 Παπαϊωάννου 8.2.43 ΕΛ.ΦΙΝ.ΚΟ.- Τζον Πεσµαζόγλου 8.2.44 Ν. Πορτούλης Α.Ε. 8.2.45 Porsche Ελλάς Α.Ε.Ε.Α. 8.2.46 Αδελφοί Σαρακάκη 8.2.47 Sielco Αντιπροσωπεία και Εµπορία Αυτοκινήτων Α.Ε. 8.2.48 Σταµατίου Α., Α.Ε.Β.Ε. 8.2.49 Γεώργιος Σταυρακίδης 8.2.50 Ελληνική Εταιρεία Προϊόντων Στουτεµπάικερ, Α.Ε. 8.2.51 Τζένεραλ Μότορς Ελλάς Α.Β.Ε.Ε. 8.2.52 Τιτάν Α.Ε. Εµπορίας Αυτοκινήτων και Ελαστικών 8.2.53 Αυτοκίνητα Τσαούσης Ελλάς Α.Ε., Βιοµηχανία Επισκευής Αυτοκινήτων και Αντιπροσωπειών 8.2.54 Φωστηρόπουλος Σωκράτης Κ., Ανώνυµος Εµποροβιοµηχανική Εταιρεία 8.2.55 Αδελφοί Χωλίδη, Ανώνυµος Εταιρεία Εµπορίας Αυτοκινήτων 8.2.56 Α.Ε. Εµπορίου και Αντιπροσωπειών, Ώτο Ντήζελ 334 334 335 336 337 339 339 340 340 341 342 343 344 345 345 346 346 347 347 348 350 351 352 352 353 355 355 356 356 356 357 357 358 358 359 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΟΡΟΣΗΜΑ 9.1 «Αθηνά» Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων 9.2 Εµπορική Αυτοκινήτων Μουζέλης-Πολυδωρόπουλος 9.3 Επιχειρήσεις Κοντέλλη 9.4 Επιχειρήσεις Κορτέση 9.5 Πετρόπουλος 9.6 Επιχειρήσεις Ταγκαλάκη 9.7 Σφακιανάκης 9.8 Τέχνικα Σ. Μαλκότσης, Α.Ε. Γενικών και Τεχνικών Επιχειρήσεων 367 373 379 386 390 397 406 412 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 14 9.9 Μ.Ε.Β.Ε.Α. Α.Ε. 9.10 Επιχειρήσεις Κοντογούρη 9.11 ΒΙΑΜΑΞ- Φωστηρόπουλος 9.12 Record Α.Ε.Β.Ε-Αφοί Γιακουµή-Γ. Σφακιανάκης Α.Ε. 9.13 Βιοπλαστίκ Α.Ε.-DIM Motor Ε.Π.Ε. 9.14 Enfield-Neorion, Όµιλος Επιχειρήσεων Υιών Ν. I. Γουλανδρή 9.15 Στάγιερ Ελλάς (Ε.Λ.Β.Ο.) 9.16 MAVA A.E. 9.17 Αυτοκινητοβιοµηχανία Ελλάδος, Ανώνυµος Βιοµηχανική και Εµπορική Εταιρεία 9.18 Αουτοµεκάνικα Α.Ε. 9.19 Θεοχαράκης 9.20 Κώστας Καββαθάς 421 425 431 442 446 451 462 472 475 476 478 487 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ: ΤΑ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 10.1 Αξιόλογες εξελίξεις µετά το 1986 10.1.1 Η ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης για το αυτοκίνητο 10.1.2 ∆ηµιουργία νέας τεχνογνωσίας 10.1.3 Σχεδίαση νέων οχηµάτων 10.2 Συµπεράσµατα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 14 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 495 495 497 501 503 506 521 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 15 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η συγγραφή αυτού του βιβλίου δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη βοήθεια όλων όσοι αναφέρονται στη συνέχεια. Σε αυτούς αφιερώνουµε το βιβλίο. Ιδιαίτερα ευχαριστούµε τους: Παύλος Λάσκαρις - Βενιζέλος, επιχειρηµατίας, µέλος του ∆.Σ. Σ.Ε.Α.Α. Ιωάννη Μ. Κορτέσης, επιχειρηµατίας Μιχαήλ Ι. Κορτέσης, επιχειρηµατίας Στρατηγός Αθανάσιος Γαληνός, πρόεδρος ΕΛΒΟ Καθ. Ανδρέας Γιακουµακάτος, τµ. Αρχιτεκτόνων, Α.Π.Θ. Σταύρος Γιακουµής, επιχειρηµατίας General Motors Hellas Α.Ε. Βασίλης Καζαντζόγλου, ηλεκτρολόγος – µηχανολόγος, Αλέξανδρος Γρηγορίου, ερευνητής ∆ηµήτρης Κυριακίδης, τ. γενικός διευθυντής ∆ηµήτρης ∆ροσόπουλος, µηχανολόγος, σύµβουλος µηχανικός, τ. αναπληρωτής γενικός διευθυντής ΕΛΒΟ του εργοστασίου Εµπορική Αυτοκινήτων Μουζέλης-Πολυδωρόπουλος Α.Ε. Απόστολος Μπουσγολίτης, µηχανολόγος µηχανικός, τ. διευθύνων σύµβουλος και αντιπρόεδρος του ∆.Σ. της ΕΛΒΟ Επίσης θερµές ευχαριστίες οφείλουµε στους: John Ackroyd, σχεδιαστής αυτοκινήτων, τ. στέλεχος Enfield-Νεώριον Γεώργιος ∆ηµητριάδης, επιχειρηµατίας τ. στέλεχος επιχείρησης Σφακιανάκη Ελληνικό Ινστιτούτο Ηλεκτροκίνητων Οχηµάτων Νίκος Ευθυµιάδης, συλλέκτης κλασικών αυτοκινήτων Ευριπίδης Ευλογηµένος, επιχειρηµατίας, πρόεδρος του Συνδέσµου Βιοµηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος, τ. γ.δ. ΤΕΟΚΑΡ Α.Ε. Χαρίλαος Ευστρατόπουλος, τ. διευθυντής της παραγωγής και ανάπτυξης της ΜΕΒΕΑ Γεώργιος Αβράσογλου, επιχειρηµατίας Ευάγγελος Ζαχαρόπουλος, επιχειρηµατίας Ανδρέας Ανδρικόπουλος, αντιπρόεδρος Σ.Ε.Α.Α. Κώστας Καββαθάς, δηµοσιογράφος, Καθ. Νικόλαος Αλιβιζάτος Ιωάννης Ανδριτσογιάννης, οικονοµικός σύµβουλος ΒΙΑΜΑΞ Γιώργος Αντωνίου, ερευνητής Καθ. Ιωάννης Αντωνόπουλος, πρόεδρος Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Αποστολίδης, γενικός γραµµατέας ΦΙΛΠΑ Χαράλαµπος Αραπατσάκος, Παναγιώτης Ιγγλέσης, επιχειρηµατίας πρόεδρος της Α.Ε. Τεχνικές Εκδόσεις Νικόλαος Καλόµοιρος, επιχειρηµατίας Ηλίας Καµµένος, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του Οµίλου Επιχειρήσεων Η. Καµµένος ∆ιαµαντής Κάντζας, αυτοκινητιστής, πωλητής αυτοκινήτων Μιχαήλ Κ. Καπιτσίνας, οικονοµολόγος Γεώργιος Π. Βαγιακάκος, πτέραρχος ε.α., Καθ. Κωνσταντίνος Γ. Καραγιαννόπουλος, σχεδιαστής και κατασκευαστής οχηµάτων Θεόδωρος Βάκος, επιχειρηµατίας Εµµανουήλ Κοντέλλης, επιχειρηµατίας τ. διευθύνων σύµβουλος ΕΘΕΛ τ. διευθυντής Υπηρεσίας Πολεµικής Βιοµηχανίας Σπύρος Βασιλιάς, τ. προϊστάµενος Τέχνικα Σ. Μαλκότσης Α.Ε. Μαρίνα Βήχου, εγγονή του Ανδρέα Βήχου ∆ηµήτριος Βογάς, τ. µηχανικός Τέχνικα Σ. Μαλκότσης Α.Ε. Μαρία Γαβαλά, τ. υπεύθυνη επικοινωνίας και αγοράς πρώτων υλών, Αυτοκινητοβιοµηχανία Ελλάδος Α.Ε. Αλεξάνδρα Κοντέλλη, επιχειρηµατίας Παύλος Κοντέλλης, επιχειρηµατίας Πέτρος Κοντογούρης, πρόεδρος ΝAMCO International A.E. ∆ηµήτρης Κοπελούζος, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του Οµίλου Επιχειρήσεων «Αδελφών Κοπελούζου» 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 16 Απόστολος Κουρµπέλης, ερευνητής, αντιπρόεδρος Συλλό- γου Μελέτης της Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα ∆ρ. Ευγενία Κρεµµυδά, ιστορικός Klaus Krumbholz, τ. προϊστάµενος γραφείου µελετών (λεωφορεία) ΒΙΑΜΑΞ ∆ρ. Παύλος Α. Κυριακόγγονας, µηχανολόγος µηχανικός Αλέξανδρος Κύρτσης, επιχειρηµατίας Χριστίνα Ζέππου, το γένος Κύρτση Χάρης Λαζαρόπουλος, δηµοσιογράφος, γ. γ. Συλλόγου Μελέτης της Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα ∆ρ. Γεώργιος Λιαµάδης, σχεδιαστής αυτοκινήτων Παναγιώτης Λιδάκης, τ. διευθυντής οικονοµικών υπηρεσιών Μουζέλης-Πολυδωρόπουλος Ασπασία Λούβη, γ.δ. Πολιτιστικό Ίδρυµα Οµίλου Πειραιώς Αλέξανδρος Μανιατόπουλος, επιχειρηµατίας ∆ηµήτρης Μαρκόπουλος, µηχανολόγος µηχανικός Βασίλειος Μέρλος Γεώργιος Μιχαήλ, σχεδιαστής αυτοκινήτων Dr. Ing. Αθανάσιος Μιχαηλίδης, Αν. Καθηγητής τµήµατος Μηχανολόγων Μηχανικών του Α.Π.Θ., επιβλέπων της οµάδας ART-7 Αργύρης Μίχος, τ. διευθυντής διαχείρισης υλικού και µέλος του ∆.Σ. της ΕΛΒΟ Παναγιώτης Μπίτσικας, ταµίας Σ.Α.Τ.Α. Παναγιώτης Μουζέλης, απόγονος του επιχειρηµατία Νίκου Π. Μουζέλη ∆ιονύσιος Νέγκας, ναυπηγός µηχανολόγος γενικός γραµµατέας ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. Ιωάννης Μουσχουτζής, επιχειρηµατίας ∆ρ. Νίκος Παντελάκης, προϊστάµενος Ι.Α.Ε.Τ.Ε. Φώτης Παπαδόπουλος, τ. διευθυντής παραγωγής, Αυτοκινητοβιοµηχανία Ελλάδος Άγγελος Παπαϊωάννου, συλλέκτης και επιχειρηµατίας Καθ. Χαράλαµπος Παπαστάθης Καθ. Κωνσταντίνος Πάττας, ∆ιευθυντής Εργαστηρίου Εφαρµοσµένης Θερµοδυναµικής Α.Π.Θ. Κωνσταντίνος Πετρόπουλος, πρόεδρος ∆.Σ. Π. Πετρόπουλος Α.Ε.Β.Ε. 16 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Μαρία Περδίου Σταµάτης Περδίου, επιχειρηµατίας Καθ. Αµαλία Πολυδωροπούλου Αντώνης Πολυδωρόπουλος, ∆ιευθύνων Σύµβουλος Α. Μότορ, ΜΑΒΕΛ Ζανέτ Κωνσταντινίδη, το γένος Πολυδωροπούλου Νικόλαος Πορτούλης, επιχειρηµατίας Κωνσταντίνος Ρόζης, επιχειρηµατίας Αριστείδης Ρούσσαρης, συλλέκτης S&B Βιοµηχανικά Ορυκτά Α.Ε. Στέργιος Σακελλαρόπουλος, γενικός διευθυντής ΒΙΑΜΑΞ Αλέξανδρος Σαµαράς, συλλέκτης κλασικών αυτοκινήτων Ιωάννης Η. Σάρρας, επιχειρηµατίας Ιωσήφ Σινιγάλιας, τ. υπεύθυνος παραγωγής αυτοκινητοβιοµηχανιών Βασίλειος Σκάβας, κατασκευαστής του αυτοκινήτου Skavas Sport Κωνσταντίνος Σπέντζας, Καθηγητής της ∆υναµικής των Μηχανολογικών Κατασκευών και της Κατασκευής Οχηµάτων του Ε.Μ.Π. Φώτιος Σπυράκος, διευθύνων σύµβουλος ΕΛΒΟ Ξενοφών Σταθάτος, τ. στέλεχος της Enfield-Νεώριον Νικόλαος Στρατογιαννάκης, ερευνητής Π. Ταγκαλάκης, Α.Ε. Σταύρος Τάκη, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος των εταιρειών του Οµίλου Σφακιανάκη Κωνσταντίνος Φωστηρόπουλος, επιχειρηµατίας Περικλής Φωτιάδης, επιχειρηµατίας Μάνος Χαριτάτος, πρόεδρος Ε.Λ.Ι.Α. Γεώργιος Χαριτόπουλος, εµπορικό τµήµα Alman Sport A.E. Σπύρος Χατήρας, δηµοσιογράφος, συντακτική οµάδα περ. 4Τροχοί Ανδρέας Χρόνης, ερευνητής, πρόεδρος Συλλόγου Μελέτης της Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα Γεώργιος Χρυσανθακόπουλος, πρόεδρος, Τεχνολογικό Μουσείο Φαέθων Αγησίλαος Χωλίδης, επιχειρηµατίας 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 17 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο βιβλίο αυτό αφηγούµαστε την «περιπέτεια» που έζησαν οι έµποροι, οι κατασκευαστές και οι χρήστες του αυτοκινήτου στην Ελλάδα µέχρι το 1986. Η µελέτη µας χωρίζεται σε δύο µέρη. Στο πρώτο µέρος η προσέγγιση είναι γενική. Εξετάζονται η υποδοµή, η εµπορία και η παραγωγή του αυτοκινήτου. Στο δεύτερο µέρος η προσέγγιση είναι ειδική. Καταγράφονται αναλυτικές ειδήσεις για τις κυριότερες επιχειρήσεις του κλάδου. Η πρώτη από εµάς πραγµατοποίησε την έρευνα και τη συγγραφή του παρόντος, µε εξαίρεση την επεξεργασία και τη σύνθεση των οικονοµικών δεδοµένων, την οποία πραγµατοποίησε ο δεύτερος. Το µεταφορικό µέσο που άλλαξε τη µορφή του σύγχρονου κόσµου και την οργάνωση της καθηµερινής ζωής διαδόθηκε µε πολύ αργούς ρυθµούς στην Ελλάδα µέχρι τη δεκαετία του 1950. Θεωρούµε ως σηµαντικό βήµα για την κατανόηση της «περιπέτειας» του αυτοκινήτου να απορριφθεί η απλοϊκή αντίληψη ότι η αργή διάδοσή του ήταν µόνο ζήτηµα χαµηλού εισοδήµατος. Στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ελλάδα και ειδικώς στην Αθήνα ζούσαν πολλοί αστοί που ήταν σε θέση να αγοράσουν και να συντηρήσουν µια άµαξα. Ένα αυτοκίνητο, µαζί µε τον «σοφέρ» του, δεν κόστιζε περισσότερο από µια άµαξα, µε τα άλογα, τον αµαξηλάτη και τον σταβλίτη της. Εξάλλου, και εκείνοι που αγόρασαν αυτοκίνητο στην Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα και το οδήγησαν στους χωµάτινους δρόµους της δεν ήταν οι πλουσιότεροι. ∆εν είναι λοιπόν µόνο ζήτηµα εισοδήµατος. Βασικός παράγοντας αναστολής της διάδοσης του αυτοκινήτου ήταν η έλλειψη δικτύου χερσαίας συγκοινωνίας. Η χερσαία συγκοινωνία του 19ου αιώνα υπολειπόταν από εκείνη της κλασικής Αθήνας. Βρισκόταν σε αρχαϊκό στάδιο. Ο εκσυγχρονισµός της έπρεπε να διανύσει µέσα σε µερικές δεκαετίες µια απόσταση για την οποία σε άλλες χώρες απαιτήθηκαν αιώνες. Τα ερωτήµατα αυτά και οι συναφείς απαντήσεις αφορούν το πρώτο και το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου. Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, το κράτος παρενέβη για να εκχωρήσει το «προνόµιο» συγκοινωνίας µε αυτοκίνητα. Βασικός λόγος καθυστέρησης στη διάδοση του αυτοκινήτου ήταν η αποτροπή της εκχώρησης εξαιτίας της βίαιης αντίδρασης των θιγόµενων παραδοσιακών επαγγελµάτων (αµαξηλάτες, καραγωγείς κ.λπ.). Από την πρώτη στιγµή που οι κρατικοί µηχανισµοί ασχολήθηκαν µε το αυτοκίνητο, ήταν υποχρεωµένοι να αντιµετωπίσουν κοινωνικές συγκρούσεις. Εικόνα κοινωνικών συγκρούσεων έχουµε στη δεκαετία του 1920, όταν το κράτος αποφάσισε να εκχωρήσει τη δηµόσια συγκοινωνία της Αθήνας σε θυγατρική εταιρεία της Power και αντιµετώπισε την αντίδραση των ιδιοκτητών των εκατοντάδων µικρών λεωφορείων που πραγµατοποιούσαν τη συγκοινωνία της Αθήνας. Στο τρίτο κεφάλαιο σκιαγραφούνται ορισµένες πτυχές των συγκρούσεων, µαζί µε την περιγραφή της διάδοσης του αυτοκινήτου στην περίοδο 1913-1939, στην οποία συνετέλεσε η αύξηση του πληθυσµού, η επέκταση των πόλεων και η αδυναµία του σιδηροδροµικού δικτύου και των παραδοσιακών µέσων χερσαίας µεταφοράς να ανταποκριθούν στις αυξανόµενες ανάγκες. Στην περίοδο αυτή το αυτοκίνητο εξακολουθούσε να θεωρείται αγαθό πολυτελείας, όχι όµως πλέον αποκλειστικό προνόµιο της µεγαλοαστικής τάξης. Στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1913-1939 πολλοί αξιόλογοι επιχειρηµατίες πραγµατοποίησαν επενδύσεις σε δραστηριότητες σχετικές µε το αυτοκίνητο. Οι δραστηριότητες αυτές εξετάζονται στο τέταρτο κεφάλαιο και αφορούν σταθµούς αυτο- 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 18 κινήτων, συγκοινωνία και µεταφορές, εµπορία εξαρτηµάτων και ανταλλακτικών, συνεργεία επισκευής, µονάδες ανακατασκευής µηχανής (ρεκτιφιέ) ή τροποποίησης πλαισίων, µονάδες κατασκευής τµηµάτων και εξαρτηµάτων, συναρµολόγηση αυτοκινήτων και κατασκευή αµαξωµάτων. Η τελευταία ήταν και η σηµαντικότερη δραστηριότητα και πραγµατοποιήθηκε σε βιοµηχανικό επίπεδο από σοβαρές ανώνυµες εταιρείες. Όµως το όραµα διακεκριµένων Ελλήνων επιχειρηµατιών να δηµιουργήσουν αυτοκίνητο στην Ελλάδα δεν πραγµατοποιήθηκε. Η οξεία ελλειµµατικότητα του ισοζυγίου πληρωµών οδήγησε σε ουσιαστική απαγόρευση εισαγωγής αυτοκινήτων µετά το 1936. Η εµπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο και η τριπλή ξενική κατοχή (Απρίλιος 1941-Οκτώβριος 1944) είχε ως αποτέλεσµα την ολοσχερή καταστροφή του αποθέµατος αυτοκινήτων της χώρας. Βασικό χαρακτηριστικό της πρώτης µεταπολεµικής περιόδου ήταν οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο της αµερικανικής βοήθειας για να ανασυγκροτηθεί το επαγγελµατικό σώµα των αυτοκινητιστών, ώστε να λειτουργήσουν πάλι οι µεταφορές και οι συγκοινωνίες. Οι προσπάθειες αυτές, που περιγράφονται στο πέµπτο κεφάλαιο, καταβλήθηκαν µέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο αναποτελεσµατικού κρατικού παρεµβατισµού. Το έκτο κεφάλαιο αφορά την περίοδο 1953-1986 και αναφέρεται αφενός στους τρόπους µε τους οποίους το αυτοκίνητο αναδείχθηκε σε κύριο µεταφορικό µέσο, αφετέρου στις συνέπειες αυτής της ανάδειξης. Το κεφάλαιο αυτό προσπαθεί να δείξει πώς η εξάπλωση της χρήσης του αυτοκινήτου στην Ελλάδα συνδέθηκε µε έντονο κρατικό παρεµβατισµό. Οι κρατικοί µηχανισµοί αποπειράθηκαν να «εξορθολογίσουν» τη χρήση του αυτοκινήτου, αλλά και να ρυθµίσουν τις σχέσεις ανάµεσα στις επαγγελµατικές οµάδες που ασχολήθηκαν µε τη συγκοινωνία, την εµπορία και την κατασκευή εξαρτηµάτων αυτοκινήτων. Το έβδοµο κεφάλαιο εξετάζει αναλυτικά τους γενικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της αγοράς, την εµπορία και την παραγωγή αυτοκινήτου στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1953-1986. Τα κριτήρια ρύθµισης δασµών, φόρων και πιστώσεων έθεταν το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς και δηµιουργούσαν συνθήκες ανακατανοµής και στρέβλωσης. Η προσπάθεια για την κάλυψη του ελλειµµατικού εµπορικού ισοζυγίου οδήγησε στη δηµιουργία µηχανισµών ελέγχου της εσωτερικής ζήτησης και υποκατάστασης των εισαγωγών. Το συµπέρασµα της ανάλυσης είναι ότι «µέσα από τον παρεµβατικό ρόλο του το ελληνικό κράτος προσπάθησε να µεγιστοποιήσει την ταµειακή ωφέλειά του από τη χρήση του αυτοκινήτου και ταυτοχρόνως να µειώσει τις συναλλαγµατικές απώλειες. Από την πλευρά του ο καταναλωτής, µέσα από τις επιλογές του, επεδίωξε να ελαχιστοποιήσει την υπερβολική δηµοσιονοµική επιβάρυνσή του από την απόκτηση του αυτοκινήτου και ταυτοχρόνως να µεγιστοποιήσει τις µεταφορικές δυνατότητές του. Οι επιλογές των καταναλωτών –πάνω στον προαναφερθέντα άξονα που δηµιούργησε η κρατική παρέµβαση– διαµόρφωσαν τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά του στόλου αυτοκινήτων της περιόδου 1953-1986». Το δεύτερο µέρος του βιβλίου είναι µια αναλυτική καταγραφή δύο κατηγοριών, βιοµηχανικών κυρίως, επιχειρήσεων που δραστηριοποιήθηκαν στην κατασκευή ή τη συναρµολόγηση αυτοκινήτων. Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει σηµαντικές 18 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1-20:ena 7/28/11 5:13 PM Page 19 ανώνυµες εταιρείες που λειτούργησαν πριν και µετά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, και το σχετικό κείµενο συντάχθηκε βάσει αρχειακών πηγών. Η δεύτερη κατηγορία περιλαµβάνει τα εγχειρήµατα που µπορούν να χαρακτηριστούν ως ορόσηµα στην ιστορία του κλάδου, και το σχετικό κείµενο συντάχθηκε βάσει προσωπικών συνεντεύξεων. Το τρίτο µέρος του βιβλίου παρουσιάζει τις σχετικές µε το αυτοκίνητο σηµαντικές επιτεύξεις που έλαβαν χώρα µετά το 1986. Η έρευνα δεν έγινε µε τη σειρά που παρουσιάζεται στο βιβλίο. Τα ευρήµατα του δεύτερου µέρους της µελέτης, σε συνδυασµό µε την αποδελτίωση του ηµερήσιου και περιοδικού Τύπου, µας επέτρεψαν να συντάξουµε το πρώτο µέρος, δεδοµένου ότι – παρά την κυκλοφορία ειδικών εκδόσεων συλλεκτικού χαρακτήρα– δεν δηµιουργήθηκε στο παρελθόν ειδική βιβλιογραφία. Η έλλειψη βιβλιογραφίας µάς έστρεψε κατ’ επανάληψη στη χρονοβόρα αναζήτηση ειδικών πληροφοριών. Εκτιµούµε ότι η παρούσα εργασία αποτελεί µια συστηµατική επιστηµονική εισαγωγή στην ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα, που θα επιτρέψει τη µελλοντική επανατοποθέτηση του θέµατος. Η έρευνά µας δεν θα µπορούσε να έχει πραγµατοποιηθεί χωρίς την ουσιαστική και χρονοβόρα βοήθεια ανθρώπων προς τους οποίους είµαστε ευγνώµονες. Ο επιστήµονας είναι αυτός που ερευνά, όχι αυτός που γνωρίζει. Οι απαντήσεις που µπορεί να δώσει η επιστηµονική έρευνα είναι αντάξιες των ερωτηµάτων που θέτει. Εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη ερωτηµάτων: αυτά που θέτει κανείς για να µάθει «καθεζόµενος εν µέσω των διδασκάλων» και εκείνα που έθεταν οι γραµµατείς και οι φαρισαίοι για να αποσπάσουν την επιθυµητή απάντηση. Στην παρούσα έρευνα προσπαθήσαµε να αποφύγουµε τον φαινοµενικώς ευκολότερο, αλλά αδιέξοδο, δεύτερο δρόµο. Στηρίξαµε το έργο µας στην πείρα των «διδασκάλων», δηλαδή των επιχειρηµατιών και επιστηµόνων που διαµόρφωσαν µε το έργο τους τη µεταπολεµική πραγµατικότητα του αυτοκινήτου και είχαν την επιθυµία και τη δυνατότητα να µας µεταδώσουν τις γνώσεις τους σε πολύωρες διαδοχικές συνεντεύξεις. Σε αυτούς αφιερώνουµε το παρόν έργο. Ιδιαίτερα ευχαριστούµε τον κύριο Παύλο Λάσκαρι-Βενιζέλο και τον κύριο Βασίλη Καζαντζόγλου, στους οποίους προσφύγαµε αµέτρητες φορές για διευκρινίσεις και συµβουλές. Βέβαια, ο ηθικός αυτουργός του παρόντος έργου είναι η εκδότριά του Αλεξάνδρα Βοβολίνη. Όχι µόνο διότι δική της ήταν η ιδέα για την εκπόνησή του, αλλά και διότι υπέµενε µε απαράµιλλη καρτερία να ολοκληρωθεί η τετραετής έρευνά µας, µέχρι να της παραδώσουµε επιτέλους το έργο. Όταν ξεκινήσαµε, πιστεύαµε ότι θα είχαµε να εκπονήσουµε µια «απλή καταγραφή» ενός κλάδου που δεν αναπτύχθηκε ποτέ. Στην πραγµατικότητα, χρειάστηκε να αντιµετωπίσουµε ολόκληρη τη σύγχρονη ελληνική ιστορία µέσα από την οπτική αυτού του κλάδου και να την ερµηνεύσουµε και πάλι. Πράγµατα που νοµίζαµε δεδοµένα αποδείχθηκε πως ήταν διαφορετικά. ∆εν είναι µόνον η ιστορία ενός κλάδου το αυτοκίνητο. Είναι και η απογοήτευση ενός ολόκληρου κόσµου γιατί δεν µπόρεσε να πραγµατοποιήσει αυτό που κατάφεραν χώρες λιγότερο ανεπτυγµένες από την Ελλάδα. Είναι και η απογοήτευση για ένα κράτος που κατάφερε να διογκωθεί σε βαθµό ανεπανάληπτο, εκπληρώνοντας όλο και λιγότερο εκείνα για τα οποία υπάρχει. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 19 21-38:ena 7/28/11 5:16 PM Page 21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΥΠΟ∆ΟΜΗ, ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΕΜΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕ ΦΑΛ Α ΙΟ Π ΡΩΤΟ Η ΥΠΟ∆ΟΜΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α (19ος ΑΙΩΝΑΣ) Όταν η Ελλάδα συγκροτήθηκε ως κράτος (1828), η ατµοκίνηση (J. Watt, 1769) και ο σιδηρόδροµος (G. Stephenson, 1825) ήδη εφαρµόζονταν στην πιο εξελιγµένη βιοµηχανική χώρα της εποχής, τη Μεγάλη Βρετανία. Περί το 1860 ξεκίνησαν στη ∆ύση και οι πρώτες προσπάθειες κατασκευής αυτοκινήτων. Τα πρώτα αξιόπιστα αυτοκίνητα κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1880, ανοίγοντας το δρόµο για την εµπορική διάθεσή τους την επόµενη δεκαετία. Στις εξελίξεις πρωτοστατούσαν η Γαλλία και η Γερµανία και ακολουθούσαν η Αγγλία, η Αµερική και άλλες χώρες της ∆ύσης. Το νέο ελληνικό κράτος σχηµατίστηκε έπειτα από έναν εξαντλητικό δεκαετή πόλεµο, µε την απελευθέρωση των νοτιότερων και φτωχότερων τµηµάτων της ελλαδικής χερσονήσου και την απόσχισή τους από την παρακµάζουσα Οθωµανική Αυτοκρατορία. Το τεχνολογικό και βιοτικό επίπεδο ήταν εξαιρετικά χαµηλό. Οδικό δίκτυο δεν υπήρχε. Η συγκοινωνία και οι µεταφορές γίνονταν κυρίως ακτοπλοϊκώς, ενώ οι χερσαίες µεταφορές βασίζονταν στα ζώα. Σε ορισµένες περιοχές είχε λησµονηθεί ακόµη και η γνώση του τροχού, και η άµαξα ήταν άγνωστη. Οι πρώτες άµαξες εµφανίστηκαν στο Ναύπλιο περί το 1830. Επί της βασιλείας του Όθωνα (1832-1862) δηµιουργήθηκε ένα υποτυπώδες οδικό δίκτυο µέσα στην Αθήνα και γύρω από αυτήν, µε σκοπό τον εφοδιασµό της νέας πρωτεύουσας. Στα 1840 η ατµοκίνηση ήταν γνωστή, αλλά εφαρµόστηκε σποραδικά µόνο στην υφαντουργία και την αγροτική καλλιέργεια. Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, µόλις στη δεκαετία του 1870 δηµιουργήθηκαν παραγωγικές µονάδες και βελτιώθηκε το επίπεδο τεχνογνωσίας, το οποίο ωστόσο παρέµενε χαµηλό σε σύγκριση µε τη ∆ύση. Το 1869 άρχισε να λειτουργεί ατµοκίνητος σιδηρόδροµος µεταξύ Αθήνας και Πειραιά. Από το 1883 η συγκοινωνία µέσα στην πρωτεύουσα γινόταν µε ιππήλατο τροχιόδροµο, στον οποίο σε σύντοµο χρονικό διάστηµα άρχισε να χρησιµοποιείται ατµοκίνηση (1887). Περί το 1890 εµφανίστηκαν και διαδόθηκαν τα ποδήλατα. 1.1 Οι συνθήκες κατά την ίδρυση του κράτους Σε κάθε αναφορά στην εισαγωγή, την εµπορία και την εφαρµογή οποιασδήποτε ευρωπαϊκής καινοτοµίας στην Ελλάδα, λανθάνει αναπόφευκτα η σύγκριση του τεχνολογικού επιπέδου της χώρας αυτής µε το επίπεδο της Βρετανίας, η οποία αποτελούσε το αναπτυξιακό πρότυπο εκείνης της εποχής. Η νεότερη ελληνική ιστοριογραφία έχει δοµηθεί σε σηµαντικό βαθµό πάνω στο σχήµα της υστέρησης της Ελλάδας, σε σύγκριση µε το δυτικό πρότυπο. 21 21-38:ena 7/28/11 5:16 PM Page 22 1.1.1. Το χαµηλό βιοτικό και τεχνολογικό επίπεδο Το 1830 ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, ο Καποδίστριας, συνέταξε µία επιστολή προς τους αντιπροσώπους των Μεγάλων ∆υνάµεων για να ζητήσει τη συνδροµή τους. Σε αυτήν περιέγραφε τις ασχολίες των κατοίκων που ζούσαν στις περιοχές από τις οποίες απαρτιζόταν το ελληνικό κράτος. Η επιστολή του αποτελεί γλαφυρό τεκµήριο για το χαµηλό βιοτικό και τεχνολογικό επίπεδο της εποχής: Τα επαγγέλµατα που επικρατούν είναι ανάλογα µε την κατάσταση της περιοχής, το φυσικό περιβάλλον καθώς και το βαθµό καταπίεσης που υπέστη ή υφίσταται ο λαός. Όσοι κατοικούν στα βουνά ασχολούνται µε την κτηνοτροφία ή τον πόλεµο. Όσοι κατοικούν στην πεδιάδα καλλιεργούν την εύφορη γη, εκτός και αν καταδιωχθούν, οπότε αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το άροτρο, να πάρουν τα όπλα και να αναζητήσουν ασφάλεια στα βουνά. Όσοι κατοικούν σε παράκτιες περιοχές και σε νησιά ασχολούνται µε τη ναυσιπλοΐα και το εµπόριο.1 Οι πρώτοι πυρήνες διάδοσης της δυτικής τεχνογνωσίας στην Ελλάδα2 εντοπίζονται στους ξένους τεχνίτες που εγκαταστάθηκαν στο νεοσύστατο κράτος, φέρνοντας µαζί και τα εργαλεία τους, όπως είχε ζητήσει σε ανοιχτή πρόσκλησή του ο Καποδίστριας. Ένας άλλος πυρήνας δηµιουργήθηκε στα ορφανοτροφεία, µε πρώτο το ίδρυµα της Αίγινας (1829). Στους πυρήνες αυτούς η γνώση µεταδιδόταν εµπειρικά, µε το σύστηµα της µαθητείας. Άµαξα για το κοινό στην Κωνσταντινούπολη. Αναδηµοσίευση από το περιοδικό Le magasin pittoresque, 1853. Ανώτερου επιπέδου θεωρούνταν η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων (ιδρ. 1828). Οι µηχανικοί του στρατού ξηράς και του ναυτικού διαδραµάτισαν σηµαντικό ρόλο στη δηµιουργία και την εξέλιξη νέας τεχνολογίας, κυρίως µέχρι τον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο, όπως µαρτυρά άλλωστε και η µελέτη της διάδοσης του αυτοκινήτου. Οι αξιωµατικοί, µετά από την ολοκλήρωση της θητείας τους στο Σώµα των Ευελπίδων, µπορούσαν να καταταγούν στο Σώµα του Μηχανικού (ιδρ. 1833), το οποίο αναλάµβανε τα δηµόσια έργα. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των µηχανικών του στρατού άρχισε να περιορίζεται µόλις στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν δηµιουργήθηκε η ειδικότητα του πολιτικού µηχανικού. Κατά την εξεταζόµενη περίοδο οι πρώτοι τεχνίτες και µηχανικοί ασχολούνταν κυρίως µε την ανοικοδόµηση της χώρας. Τα δηµόσια έργα αποτελούσαν έναν από τους σηµαντικότερους τοµείς επενδύσεων και εφαρµογής νέας τεχνολογίας µέχρι το 1860, οπότε άρχισε να αναπτύσσεται η µεταποίηση και η βιοµηχανία. 1.1.2. Ανύπαρκτη χερσαία συγκοινωνία και παντελής έλλειψη τροχοφόρων µέσων Η ανάπτυξη της χερσαίας συγκοινωνίας είναι πάντοτε αποτέλεσµα διαφόρων παραγόντων, όπως της γεωγραφίας της περιοχής, της πληθυσµιακής πυκνότητας, της ανάπτυξης της τοπικής παραγωγής ή του εµπορίου, της διοίκησης και της τεχνογνωσίας. Η χερσαία συγκοινωνία στην Ελλάδα δεν ήταν εύκολη, λόγω του γεωγραφικού κατακερµατισµού και της γεωφυ- 22 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 21-38:ena 7/28/11 5:16 PM Page 23 σικής ανοµοιοµορφίας. Το ήπιο γεωγραφικό ανάγλυφο της βόρειας και βορειοανατολικής Ελλάδας, σε αντίθεση µε της νότιας, επέτρεπε τη συγκοινωνία. Στις περιοχές αυτές η εγγύτητα προς την Ευρώπη και τα φυσικά περάσµατα προς τη Σερβία διευκόλυναν την επικοινωνία µε τη ∆ύση. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στη ∆υτική Μακεδονία, οι κάτοικοί της ήταν σε σηµαντική αναλογία αγωγιάτες (οι οποίοι διενεργούσαν µεταφορές µε υποζύγια) και κυρατζήδες (που ήταν ταυτοχρόνως και έµποροι).3 Επιπλέον, τα µεγάλα αστικά κέντρα όπως τα Ιωάννινα, η Θεσσαλονίκη και Το όχηµα του Κυνιό, το πρώτο αυτοκίνητο µε ατµοµηχανή (1760). Στάµπα οι Σέρρες αποτελούσαν κόµβους επικοισε ύφασµα. Πινακοθήκη Civica Raccolta Bertarelli, Μιλάνο. Αναδηµοσίευση νωνίας µε το µεγαλύτερο πολιτισµικό από Σύγχρονη Παγκόσµια Εγκυκλοπαίδεια, Επιστήµη και Τεχνολογία, τόµ. 12, κέντρο της Ανατολής, την ΚωνσταντιMondadori. νούπολη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εγνατία οδός, που χρονολογείται από τη ρωµαϊκή περίοδο (2ος αιώνας π.Χ.), διατηρήθηκε µέχρι τη σύγχρονη εποχή, ενώ στην υπόλοιπη χώρα πολλοί δρόµοι της αρχαιότητας αχρηστεύθηκαν. Η Εγνατία οδός ξεκινούσε από την Αδριατική (∆υρράχιο), περνούσε από το Λυχνιδό (Αχρίδα), το Μοναστήρι, την περιοχή της Φλώρινας, την Έδεσσα (Βοδενά), την Πέλλα (Γιαννιτσά), τη Θεσσαλονίκη, την Αµφίπολη, τους Φιλίππους και τη Νεάπολη (Καβάλα), διέσχιζε την περιοχή του Έβρου και κατέληγε στην Κωνσταντινούπολη. Αντιθέτως, στα νότια, και κυρίως στην Πελοπόννησο, το έντονο γεωγραφικό ανάγλυφο δυσχέραινε τη συγκοινωνία. Η πυκνότητα των κατοίκων ήταν µικρότερη και δεν υπήρχαν αξιόλογα αστικά κέντρα. Οι κάτοικοι ζούσαν σε ολιγάνθρωπες, αυτάρκεις κοινότητες χωρίς ιδιαίτερη ανάγκη για επικοινωνία και ανταλλαγή προϊόντων. Τα αγαθά παράγονταν σε µικρές ποσότητες και το εµπόριο δεν ήταν ανεπτυγµένο.4 Έτσι, οι άνθρωποι και τα αγαθά µετακινούνταν σε µικρή ακτίνα. Ωστόσο, επειδή οι περισσότεροι κατοικηµένοι τόποι της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας δεν απέχουν πολύ από τη θάλασσα, οι χερσαίες συγκοινωνίες µπορούσαν να υποκατασταθούν εν µέρει από τις θαλάσσιες. Μάλιστα, η θαλάσσια συγκοινωνία αποτελούσε επί αιώνες τον βασικότερο τρόπο µεταφορών για τους κατοίκους της περιοχής, παρά τα προβλήµατα που προκαλούσαν οι ισχυροί βόρειοι άνεµοι του Αιγαίου. Το οθωµανικό κράτος, τουλάχιστον από τον 18ο αιώνα, δεν έδειξε ιδιαίτερη µέριµνα για τη συγκοινωνία, η οποία παρέµενε παραµεληµένη, ιδιαίτερα σε σύγκριση µε τις εξελίξεις στη ∆ύση. Αµαξιτοί δρόµοι δεν υπήρχαν, παρά µόνο χωµατόδροµοι και µονοπάτια που είχαν διαµορφωθεί από τα βήµατα των ζώων. Ο Thiersch ανέφερε ότι «… τα µονοπάτια δεν είναι χρησιµοποιήσιµα παρά για τους πεζούς και τα ζώα, και είναι εξάλλου πολύ σκληρά, γεµάτα χαλίΗ ΥΠΟ∆ΟΜΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α (19oς ΑΙΩΝΑΣ) 23 21-38:ena 7/28/11 5:16 PM Page 24 κια και µπερδεύονται µεταξύ τους, έτσι που ο ταξιδιώτης βρίσκεται συχνά σταµατηµένος στην άκρη ενός καταρράκτη ή ενός γκρεµνού».5 Κύριο χερσαίο µεταφορικό µέσο ήταν τα ζώα, όπως τα άλογα, τα γαϊδούρια και οι καµήλες. Οι πρώτες απόπειρες απογραφής κατά την περίοδο του Καποδίστρια αναφέρουν ότι το µικρεµπόριο µεταξύ των περιοχών της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας και των νησιών βασιζόταν σε 2.000 βάρκες και 40.000 γαϊδούρια.6 Οι καµήλες χρησιµοποιούνταν στην Αθήνα στη δεκαετία του 1830, όπως επίσης εκατό χρόνια αργότερα σε άλλες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας, για τη µεταφορά βαρύτερων φορτίων.7 Τα τροχοφόρα µεταφορικά µέσα δεν χρησιµοποιούνταν στη νότια Ελλάδα. Ο τροχός, ένα από τα σηµαντικότερα επιτεύγµατα της ανθρωπότητας από την προϊστορική εποχή, έπαυσε να χρησιµοποιείται επί Τουρκοκρατίας και σε πολλές περιοχές λησµονήθηκε.8 Η κακή κατάσταση των εναποµεινάντων λιθόστρωτων και χαλικόστρωτων δρόµων καθιστούσε τη χρήση των τροχοφόρων αδύνατη, παρά το γεγονός ότι στους ίδιους δρόµους κατά την αρχαιότητα κυκλοφορούσαν άµαξες.9 Τα ταξίδια ήταν δύσκολα, επικίνδυνα και απρόβλεπτα. Οι ληστές αποτελούσαν µόνιµο κίνδυνο, και για λόγους ασφαλείας οι ταξιδιώτες οργανώνονταν σε οµάδες (καραβάνια). Το ταξίδι συντόνιζαν οι αγωγιάτες, οι οποίοι γνώριζαν τις διαδροµές και πάνω από όλα ήταν καλοί πολεµιστές. Τα ταξίδια πραγµατοποιούνταν κατά τους θερινούς µήνες, όταν δηλαδή το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες. Οι ταξιδιώτες ξεκινούσαν τα ξηµερώµατα, επειδή µετά από τις 8 το πρωί η θερµότητα του ήλιου ήταν ανυπόφορη. Κατά µήκος της διαδροµής υπήρχαν σταθµοί, όπου οι ταξιδιώτες µπορούσαν να αλλάξουν τα κουρασµένα άλογα. Οι καθυστερήσεις και οι µεταβολές του προγράµµατος αποτελούσαν συχνό φαινόµενο, είτε λόγω προβληµάτων στην παράδοση των ζώων είτε λόγω απρόβλεπτων φυσικών εµποδίων.10 Στις περιπτώσεις όπου στη διαδροµή παρενέβαιναν ποτάµια και δεν υπήρχαν γέφυρες, οι αγωγιάτες εντόπιζαν τα ρηχά περάσµατα και οδηγούσαν από εκεί τους ταξιδιώτες. Μία περιγραφή του F. Pouqueville µάς δίνει την εικόνα των ταξιδιών του 18ου αιώνα: Οι οδηγοί µου, Έλληνες, αφού φόρτωσαν και ξαναφόρτωσαν τα µπαγκάζια στ’ άλογα, βλαστηµώντας όλους τους άγιους του αγιολογίου, ζήτησαν την ευχή του αρχιεπισκόπου τους και µπήκαν επικεφαλής του καραβανιού. Μαζί ήρθαν και πολλοί έµποροι που οι εµπορικές τους υποθέσεις τους καλούσαν στο Περιβόλι και στην Αβδέλλα. Μόλις ξεκίνησε η συνοδεία, οι αγωγιάτες γύρισαν το κεφάλι για να µας ευχηθούν το ώρα καλή και πήραν το συνηθισµένο τραγούδι των καραβανιών.11 Οι εµπειρίες των ξένων από το Ναύπλιο, την πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, δίνουν µια εικόνα για τις αστικές συγκοινωνίες της εποχής και τα πρώτα «ταξί»: … όταν ο καιρός ήταν άσχηµος, δεν υπήρχε κανένα µέσο για να περάσουµε µέσα από τα στενά και λασπωµένα σοκάκια και να πάµε σε µία βραδινή συναναστροφή. Έµενε να πας µονάχα µε τα πόδια. Και µε τις καλύτερες γαλότσες κολλούσε κανένας στη λάσπη και φορεία δεν υπήρχαν πουθενά. Η ανάγκη όµως γεννά εφευρετικότητα. Υπήρχαν τότε ακόµα στο Ναύπλιο Μαλτέζοι αχθοφόροι, πεινασµένοι αλήτες, που παίρνοντας λεφτά, ήταν έτοιµοι για κάθε δουλειά, ακόµα και για κείνες που ο Έλληνας δεν τις καταδεχόταν. Με το συµπατριώτη µου βαρόνο Πίµπρα κατοικούσαµε σε ένα χαρακτηριστικό στενό και βρώµικο σοκάκι. Μόλις ντυνόµασταν, φωνάζαµε από το παράθυρο «Μάλτα!» … Σχεδόν αµέσως εµφανίζονταν δύο ρωµαλέοι νεαροί Μαλτέζοι, και, φορτώνοντάς µας στους ώµους τους, µας πήγαιναν … στους σουαρέδες…12 Κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας εκπονήθηκαν τα πρώτα σχέδια για την κατασκευή αµαξιτών δρόµων και κατασκευάστηκε ο δρόµος Ναύπλιο-Μυκήνες (1833), που κάλυπτε απόσταση περίπου τριών-τεσσάρων ωρών.13 Οι ξένοι που προσπάθησαν να επικοινωνήσουν ταχυδροµικώς διαπίστωσαν ότι οι ντόπιοι, προκειµένου να επιβιώσουν, είχαν αναπτύξει θαυµαστές οδοιπορικές ικανότητες. Έκπληκτοι συνειδητοποίησαν ότι «… ένας Έλληνας ταχυδρόµος πηγαίνει µε τα πόδια εξίσου γρήγορα όσο και οι δικές µας ταχυδροµικές άµαξες… Το πρόβληµα […] λύθηκε κατά τον οικονοµικότερο τρόπο».14 24 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 521 ΕΥ Ρ Ε Τ ΗΡΙ Ο Α 4Τροχοί (περ.) Α.Ε. Εκµεταλλεύσεως Μηχανήµατος Ωτοµαζούτ Α.Β.Ε. Ανώνυµος Αυτοκινήτων Βιοµηχανική Εταιρεία Α.Β.Ε. Ελκυστήρες Τρακτελάς Α.Γ.Ε. Αυτοκινητιστικαί Γενικαί Επιχειρήσεις Α.Γ.Ε. Α.Ε. Car βιοµηχανία Αυτοκίνησις Α.Ε. Αυτοκινήτων «Πελοπόννησος» Α.Ε. ΒΕΛΟΣ Α.Ε. Βιοµηχανίας Αµαξών Αυτοκινήτων Π.Ταγκαλάκης Α.Ε. Βιοµηχανίας Εµπορίου και Μεταφορών «Ερµής» Α.Ε. Βιοµηχανίας Χαλκού και Αλουµινίου Α.Ε. Ελαιουργεία της Ελλάδος Α.Ε. Ελληνική Εταιρεία Εκµεταλλεύσεως Γκαζοφακτέρ Μπερχουδάρ Α.Ε. Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και καλυκοποιείου(Α.Ε.Ε.Π-Κ) Α.Ε. Εµπορίου και Αντιπροσωπειών Ώτο Ντήζελ 183*, 184, 244, 259*, 287, 289, 293*, 350, 474*, 477*, 488, 497*, 501, 501*, 502*, 503* 111 301, 302 345 302 115, 306, 368, 372, 373 103 120 326 111 465 359 65 120 Α.Ε.Ε. Αργυροµεταλλευµάτων & Βαρυτίνης 333 Α.Ε.Μ. Βωξίται Παρνασσού 333 Α.Π.Θ. 211, 244, 289, 330, 471, 497*, 498, 500, 503 Α.Τ.Ε. Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων Τρακτέρ Ελαστικών 388, 390 100, 169, 172, 436 304, 324 Α.Τ.Ε.-ΑΒΡΑΣ Α.Ε. 324 Α΄ Παγκόσµιος Πόλεµος 22, 60, 66, 71, 72, 96, 101, 106, 107, 108, 109, 118, 121, 131, 132, 311, 314, 318, 374, 465 Α΄ Έκθεση Αυτοκινήτου και Ναυτικών Σπορ 183 Άαχεν Αβδέλλα Αβραάµ Ν. Αβράσογλου K. Αβράσογλου ∆. 272, 323, 350 Αβράσογλου ∆., Παπαϊωάννου Γ. και Σία και Υιοί Αβρονιδάκη Χ. 248 480 79 Αγγελίδης Ι. 327 Αγγελόπουλος Γ. 290 Αγγελίδης Α. Αγγλο-Ελληνικός Εµπορικός Οργανισµός 308 48 21, 42, 93, 119, 125, 230, 231, 234, 246, 312, 320, 333, 348, 380, 384, 388, 452, 456, 460 143 Αγία Παρασκευή 63 Άγιος Ιωάννης Ρέντης 63 Άγιοι Ανάργυροι Άγιος Κοσµάς 63, 248 191 Άγιος Νικόλαος 65 Άγιος Στέφανος 63 Άγιος Παντελεήµονας Αγκριπάν Σπ.∆. Παντελεηµονίτης Α.Ε.Β.Ε. Αγοραίο Αγραφιώτης Χ. Αγριά 301 383, 384 43, 46, 51, 74, 79, 89, 95, 96, 97, 100, 101, 157, 178, 179, 187, 374 498 64 Αγρίνιο 65, 409 Αγροτική Τράπεζα 246, 247, 248, 393, 415, 416, 419 Αγροτικά µηχανήµατα (γεωργικά µηχανήµατα;) Αγχέσµου (οδός) Αγχίαλος Α.Ε. Αγωγιάτης Αδαµαντιάδης Χ. Αδρακτάς Κ. Αδριατική (∆υρράχιο) Αεροπλάνο 32, 153, 176, 249, 250, 251, 257 47 351 23, 24, 29, 35 357 455 23 55, 117 Αθανασιάδης Ν. 415 Αθανασίου Μ. 388 Αθανασιάδης-Ρόζης Α.Ε. Αθανασόγλου Ν. 24 Αθανασόπουλος Ν. 323 Αθωνική Τεχνική Α.Ε. 81, 98 323 Αγαπητός Σ. Αγγλία 114, 115, 117, 120*, 133, 146, 243, 257, 270, 271*, 283, 319, 356, 397, 397*, 398*, 399, 399*, 400, 400*, 401, 401*, 402*, 403, 404, 404*, 405, 405*, 406 323 323, 350 326 Α.Ε. Λεωφορείων Α.Σ.Π.Α. Αβράσογλου ∆. Α.Ε.Β.Ε. 323 269, 323, 324* Αβράσογλου ∆. και Σία Ο.Ε. Αγγελόπουλος 317 110 Α.Μ.ΚΟ Α.Ε. Αβράσογλου Γ. ∆. 259 Α.Ε. Ηλεκτρικών Επιχειρήσεων Α.Ε. Λευκοσιδήρου και Χαλυβδοφύλλων Αβράσογλου Γ. Α.Ε. Γενική Εµπορία Αυτοκινήτων και Μηχανηµάτων Αθηνάς (οδός) 312 309 500 28, 190 411 521 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 522 Αιγαίο 23, 60 Αναστασίου Γ. 240 Αίγινα 22 Ανασυγκρότηση (περίοδος) 131, 136, 178, 380, 414 Ανδρεάδης Αλ. 183 Αιγάλεω Αίγιο Αίγυπτος Αιγύπτου Πλατεία Αιόλου (οδός) Ακαδηµία Αθηνών 63, 156 311 43, 106, 111, 132, 140, 245, 348, 393, 398, 411* 189 28, 50 371 Αναστασόπουλος Ανατολική Εµπορική Εταιρεία Ανδρεόπουλος Κ. Ανδρέου Σ. Ανδριανόπουλος Ν. 313 Αντλίες άρδευσης Ακρόπολη 25, 168 Αντωνιάδη Αφοί (Μotoemil) Αλεξάνδρας (λεωφ.) 50, 64, 168 Αντωνιάδης Φ. Αλεξανδρούπολη 285, 466 Αλβανία Αλεξάνδρεια Αλεξόπουλος ∆. Αλεξόπουλος Π. Κ. Αλή Πασάς Αλιβιζάτος Γ. Π. Αλιβιζάτος Ν. Αλίκη Πριγκίπισσα Άλπεις 65, 103, 111, 133, 316, 391, 411, 485 45*, 314, 348, 351 Αµαξοποιός (αµάξωµα αυτοκινήτου) Αµάξωµα αυτοκινήτου Αµαρούσιο Αµερική Αµπατιέλου Α. Αµπατιέλου Λ. Αµπελόκηποι Αµύνταιο Αµφίπολη Άµφισσα Αναστασιάδης Α. Αναστασιάδης Γ. Αναστασιάδης Η. Αναστασιάδης, Χεκίµογλου, Η µάχη της µνήµης 254, 255 255 287, 293* Αντωνίου Γ., Παλαιά αυτοκίνητα στην Αργολίδα 62*, 497 Ανώνυµος Οικονοµοτεχνική Εταιρεία 103 Ανώνυµος Αθηναϊκή Εταιρεία Αυτοκινήτων «Αθηνά» 64, 89, 102, 103, 113, 116, 117, 135, 138, 306, 367, 367*, 368, 369, 370, 371, 373 191 121* 46 43 259, 283, 324 Αµαξηλάτης 110 54 302 Άλφα Ροµέο Ελλάς A.B.E.E. Άµαξα ιππήλατη Αντωνιάδης Αιµ. 52 Ανώνυµη Γενική Εταιρεία Τσιµέντων 184 Αµαλίας (λεωφ.) Αντύπας Ν. 24 308 Άλφα (περ.) Άλφα Α.Ε.Ξ.Τ.Ε. 501 89 Ακριβός ∆. 334 352 Αντιπρόσωπος, αυτοκινήτων Αντιβασιλεία (περίοδος) Ακρίτας Χ. 327 74* 28, 98 349 102 Ανεξάρτητος (εφηµ.) Ακαδηµίας (οδός) Ακµίς Α.Ε. 369* 442 98 21, 25, 29, 30, 31, 34, 39, 41, 45, 48*, 64, 65, 70, 83 17, 29, 35 , 39, 42, 47, 48, 49, 50, 97 89, 95, 113, 131, 234, 235, 239, 240, 241, 242, 258, 263, 269, 288 117 Ανώνυµος Ελληνική Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων ∆ροσόπουλος Α. 105 Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων Στανίλας ή «Αχιλλεύς» 306 Ανώνυµος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβος Ανώνυµος Οικοδοµική Εταιρεία ο Τέκτων Ανώτατη Σχολή Οικονοµικών και Εµπορικών Επιστηµών Αξιός Άουτο. Ανώνυµος Εµποροβιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων Αουτοµεκάνικα Α.Ε. 244, 285 102 72* 53 304 258, 259, 259*, 283, 337, 476, 478 89, 90, 91, 107, 112, 115, 116, 225, 255, 257, 259, 263, 264, 267, 270, 271, 273, 286, 287, 288, 289 Απέργης Κων. 99 21, 71, 106, 230, 306, 327, 380 Αποστολάκης Κ. Αποστολάτος Ν. 311 63 304 304 34, 182, 184, 189, 331 Απέργης Χρ. Αποστολίδη Αφοί Αποστολίδης Α. Αραβαντινός ∆. 74 64, 65, 390 Αράχοβα 496 334 60*, 81* 522 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 247 72*, 496 Αποστόλου Γ. 316 96, 96*, 98 247, 248, 250, 467 Αποστολίδης Χ. 100 23 99 Αρβανίτη Ε. Αργεντινή Άργος Αργυριάδης Αργυρόπουλος Ι. 320 64 183 95 25, 28, 30, 50, 62* 260 330 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 523 Αργυρόπουλος Π. Αρκίτσα Άρµα Α.Ε. Εµπορίου Αυτοκινήτων Αρνιώτης Λεων. Αρνό Συντ. Άρτα Αρχείο S&B Βιοµηχανικά Ορυκτά Αρχείο Βαφειαδάκη Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. Αρχείο Η.Ε.Μ. Αρχείο Μουσείο Μπενάκη 330 192 303 51 464 31, 100 333* 75* 51*, 52, 52*, 75*, 79*, 178*, 193* 31* 134* Αρχείο των Συγγραφέων 160*, 168* Ασλανίδου Ι. 503 Αρχιτεκτονική (περ.) Ασπιώτης Ν. Αστυνοµία Πόλεως Αθηνών Αταλάντη 213*, 215* 71 81 103 Βαγιωνής Γ. Βαγιωνής Ε. Βαγιωνής Ι. Γ. 472, 474 Βαδόκας Α. 325 Βαδόκας Aθ. Βιοµηχανία Σουστών Αυτοκινήτων Α.Ε. Βαδόκας Β. και Σία Βακογιάννη Βάκος Β. Βαλασόπουλος Ν. Βαλεσιάδης Α. Βαλκανικό Ράλι Βαλκανικοί Πόλεµοι ΑΥΤΕΜ Α.Ε. Αυτοκινήτων και Γενικού Εµπορίου 305, 305* Αυτοκινητιστής Επαρχιών Αυτοκινητιστικά Χρονικά (περ.) Αυτοκινητιστική Επιθεώρησις (περ.) Αυτοκινητιστική Ηχώ Αυτοκινητιστικός Τύπος Αυτοκινητοβιοµηχανία Ελλάδος Α.Β.Ε.Ε. Αυτοκίνητον Εργασία Αφοί Κορτέση και Μάλτετ Αφρική Αχαΐα Αχαρνών Αχθοφόρος Β Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος Βαγενάς Κ. Βαγιωνής Α. 272, 458, 467 184 144*, 145* 183 43, 52, 53, 60, 66, 465 Βαµβακά Ευφρ. 45 Βαρβέρης Ι. 372 Βαρδουλάκης ∆. Αυστρία 251, 259, 331, 332 181 181 432, 434, 458 308 Βαλσαµάκης Φ. Βαµβακάς Χ. Αυστραλία 245 287 59, 72, 95, 356, 425, 427 28, 46, 100, 156, 157, 165, 166, 167, 171, 193, 248, 338, 341, 382, 402, 418, 442, 467, 485 Αυλωνίτης Β. 74 Βαλκάνια Βαλκάνια Κατασκευή και Εµπορία Αυτοκινήτων και Αµαξωµάτων Α.Β.Ε.Ε. Αττική Ατυχήµατα, βλ. τροχαία ατυχήµατα 113 380 21, 27, 33 27, 32 325 Βαλιάνος Π. Ατµοκίνηση Ατµοµηχανές 472, 474 472, 474 Βαλσάµης Ι. Βαρβιάνη Ι. Βαρδουλάκης Π. Βαρουχάκης Π. 317 113 53 313 113, 313 289 Βαρτζιώτης ∆. 502 Βασιλειάδη Ελληνικό Μηχανοποιείον 27, 32, 33*, 41 Βασιλάκης Π. Κ. 69, 92* 183 Βασιλειάδης και Θεοφανίδης Α.Ε. Αυτοκινήτων 184 Βασιλέως Κωνσταντίνου (λεωφ.) 184 Βασιλίσσης Όλγας (λεωφ.) 168* 275*, 338, 342, 378, 422, 427, 431, 435, 438 ΒΑΤΕΞ Α.Ε. Βατίστας Μπ. (Vabis) 325 182 Βέλγιο 184 258, 283, 294*, 475, 476, 478 107 184 29, 53 Βασιλειάδης Βασιλιάς Σπ. Βάσσος Α. Βεϊνάν Κ. Βελλίνης Κ. 48, 320 168 249*, 412*, 413*, 415, 416 103, 107 254 309 281, 333, 335, 412, 415, 434 35 Βέλλος Γ.Κ. 100 ΒΕΜΚΑ 290 ΒΕΛΟ-Magirus Deutz 18, 19, 60, 65, 91, 102, 103, 105, 110, 123, 132, 136, 139, 146, 165, 185, 244, 247, 249, 252, 257, 288, 301, 319, 323, 331, 335, 352, 374, 386, 401, 406, 413, 414, 420, 426, 426*, 432, 465, 479 Βερναρδάκης 472, 474 Βερύκιος Ξ. 498 307 Βενιζέλος Ελ. 257 43, 45, 45*, 59, 60, 74, 74*, 97, 100 Βεντούρης Γ.Κ. 69 Βερολίνο 78, 106 35 498 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 523 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 524 ΒΕΣΥ 285, 440 Βήχου κατάστηµα 53 Βήχος Ανδρέας Βήχου Μαρίνα ΒΙΑΜΑΞ ΒΙΑΜΑΡ Ελληνική Εταιρεία Αυτοκινήτων και Γενικών Επιχειρήσεων 35, 35*, 46*, 52, 55, 102 35*, 46*, 48*, 67*, 108* 177*, 243, 257, 263, 270, 271, 272, 274, 275*, 285, 286, 287, 288, 330, 332, 352, 409, 410, 430*, 432, 433, 433*, 434, 435, 435*, 436, 436*, 437, 437*, 438, 438*, 439, 439*440, 440*, 441, 442, 469 Βιοµηχανία Εξαρτηµάτων και Φρένων Αυτοκινήτων Α.Ε. Βιοµηχανία Επισώτρων και Προϊόντων Ελαστικού Α.Ε. «Πιρέλλι-Ελλάς» Βιοµηχανική Εµπορική και Τουριστική Εταιρεία Αυτοκινήτων Κ.Ταγκαλάκης και Σία Ε.Π.Ε. Βιοµηχανική Επιθεώρηση (περ.) Βιοσώλ Βιοτεχνικό Σχολείο 349 131, 146, 257, 270, 274*, 326, 326*, 328, 346 285, 440 325 285, 467 405 77*, 79, 192*, 195*, 244*, 245*, 274*, 276*, 305*, 324*, 340*, 343*, 347, 367*, 376*, 377*, 378*, 389*, 415*, 438*, 483*, 499* 248, 253*, 257, 446, 449, 450 285 27, 32 285, 440 Βιττώρια Σ. 421 Βλαστός Θ. Βοβολίνη Αλεξάνδρα 316 497 Βρετανική Αποστολή Μεταφορών 142 Βρεττός Π. και Σία 96 Βρετός Α. Βύρωνας Γ Γ.Ε.Τ.Ε. 193 370 63 102 Γαβαλά Μ. 475 Γαλανόπουλος ∆. Γαλαξίδι Γαλλία 371, 372 336 21, 27, 31, 42, 61, 66, 92, 106, 114, 119, 133, 185, 230, 231, 329, 333, 428, 446, 458, 473 119 111 111 113 113 333, 333* 404 Γαλαίος Σ. Γαλλοελληνική Εταιρεία Λαυρίου Γαράς Ι. Γαράς Ν. Γαργανίδης Ι. Γαργανίδης Σ. ΓΕΜΣΟΒ Ε.Π.Ε. Αφοί Ηλιόπουλοι Γενική Εισαγωγική Ε.Π.Ε. Γενική Συνοµοσπονδία Επαγγελµατιών Αυτοκινητιστών Ελλάδος Γενική Τράπεζα Γενικό Πρακτορείο Αυτοκινήτων Γένοβα Γερµανία 488 378 32, 62, 64, 65, 100, 102, 103, 110, 114, 247, 251, 258, 259, 278*, 283, 285, 304, 341, 438, 466, 476, 480, 481, 482, 482*, 483*, 485, 486 116, 117 Βουκίδης Θ. 496 Βουλγαρία 330 Γεωργιάδης Η. 74 Βοσυνιώτης Χρ. Βούλγαρης Π. Βρανάς Μ. Βρανόπουλος ∆. 63 184 Βούλα (περιοχή) 330 Γέσκε Κ. Γεωργακόπουλος Τ.Ε. Βοιωτία Βουγιουκλάκη Α. Βρανά Σ. 181, 182*, 183 349 Βόλος 74, 184 142, 144 468 98 43 21, 27, 62, 93, 104, 106, 119, 122, 132, 133, 136, 140, 230, 231, 333, 336, 350, 355, 367, 388, 390, 415, 422, 425, 426, 428, 429, 430, 432, 434, 438, 439, 447, 458, 502 304 102 19 Βογιατζάκης Π. Βόγκαν Βραδυνή (εφηµ.) 70, 107, 307 307, 309, 310 301 ΒΙΟΧΑΛΚΟ Βισβίζης Ι. Βουτσαράς ∆. Βουτσαράς Κων. 307, 309, 319 307, 309, 310 Βρανάς Κ. Θ. Βιοµηχανική Εταιρεία Αδελφών Μαλτσινιώτη 32, 465 Βιοπλαστίκ Α.Ε. Βουτσαράς Αγ. 344, 345 156, 195, 196, 344 ΒΙΟΒΑΛ 316 325 Βιέννη ΒΙΟ Βούρβουλης Γ. Βουτσαράς Ανώνυµος Γενική Εταιρεία Αµερικανικών Αυτοκινήτων 63 95 285 Βινελλάς Α.Ε. 307 Βουλιαγµένη Βραζιλία ΒΙΒΕΧΡΩΜ ΒΙΕΜ Λαϊνόπουλος Ι. Ε. Α.Ε.Β.Ε. Βουλής (οδός) 142 60, 67, 72, 111, 154, 395, 409, 411, 485 524 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α Γεωργιάδης Β. Γεωργιάδης Γεωργικά εργαλεία 182 50 26, 71, 102, 115 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 525 Γεωργικό άροτρο, το πρώτο ατµοκίνητο 27 Γεώργιος Βασιλεύς 43 Γεωργίου ∆. 99 Γεωργόπουλος 207* Γεωργικόπουλος Κ. Γεώργιος Πρίγκιπας Γεωργίου Ε. Γιακουµή Αφοί- Σφακιανάκης Γ.Α.Ε. Γιακουµής Γ. Γιακουµής Στ. Γιαν Σµατς (Βουκουρεστίου) Γιάννακας ∆. Γιαννακόπουλος Χ. Γιαννουλάτος ∆. Γιαννουλάτος Π. Γιαννουλάτος Χρ. Γιαννουλίδης Γιουγκοσλαβία Γκαζοζέν 327 35 306 250, 251, 286, 287, 442, 443, 444, 446 ∆αµαλάς Μ. 326, 327 ∆Α-ΜΑΡ 374 ∆αµάρ Ανώνυµος Εµπορική Βιοµηχανική και Τεχνική Εταιρεία ∆αµασιώτης Γ. ∆αµίγος Σ. ∆ΑΜΚΟ Autoimpex Hellas Α.Ε.Β.Ε. ∆ανία 479 178 ∆αρρίγος Α. Κ. 301, 368, 372 291, 442, 442*, 443*, 445* 184 181, 181* 327 76* ∆ανοµάρας Π. ∆αρρίγος Ρ. Α. ∆ασική Υπηρεσία ∆άφνη ∆ΕΗ 327 ∆εληγιάννης Νικ. Π. 95, 111 ∆εληγιώργη Αλ. 110 136 ∆εληγιάννης ∆έλτα Στ. ∆ελφοί Γκίκας Σ. 195, 195*, 263 ∆ενδρινός Αλ. 438 ∆ενδρινός Κ. 330 Γκίνης Α. 403, 404, 405 Γκλαβάνη - Καζάζη Εταιρεία 102, 110 Γκλαβέτας-Τσινιβιτζίδης Εταιρεία 285, 467 Γκλαβάνης Γκλαβίνης Η. Γκλόρια Ελλάς Α.Ε. Γκούµας Π. 62 391 405 480 Γκουντής Κ. 395 Γολέµης Χρ. Αν. 111 Γλυφάδα Γονατάς Στ. Γουλανδρής Α. Γουλανδρής Γ. Γουλανδρής I. Γρατσίας Α. Γρατσίας Μ. Γράψας Β. Γρηγορίου Β. Γρώµαν Γ. Γύρος της Πελοποννήσου Γυρτάτος Φ. ∆ ∆.Ε.Θ. 342 244, 281 ∆ανοµάρα Ε. 78, 89, 95, 98, 99, 102, 110, 158, 190, 313 Γκιώνης-Μανώλιας 331 467 442 Γκαράζ Γκατζόφλιας Κ. 345 63, 64 97 499 371, 372 74 404 163*, 165*, 175*, 179*, 189*, 304*, 312*, 325, 358*, 393*, 421*, 429*, 468 357 182 370 64, 77, 158 304 ∆ενδρινός Π. ∆ερτιλής Λ. ∆ηλαβέρης Κρ. ∆ηµαρά Ελπ. ∆ηµησιάνος Β. ∆ηµητριάδης Γ. ∆ηµητριάδης Ε. ∆ηµητριάδης Σ. 304 475 304 235, 263 432 74 310 248, 253*, 263, 287, 290, 446, 446*, 447, 447*, 448*, 449, 449*, 450, 450*, 451 446, 449 357 ∆ηµητρόπουλος Π. 184 ∆ηµόπουλος Γ. 480 ∆ηµόπουλος Κ. 488 243, 330, 343, 390, 483 44 ∆ενδρινός Αρ. 451*, 453, 454, 456, 458, 460, 461, 462, 496 501 120 63 356 ∆ηµητρούλιας Στ. 488 302, 372 ∆εναξάς Α. 456 290 479 ∆ηµόπουλος Ν. ∆ήµος Αθηναίων ∆ηµούλης Μ. ∆ιαβατό ∆ιαµαντίδης ∆ηµ. Α. ∆ιαµαντόπουλος ∆. ∆ιαµαντόπουλος Χ. ∆ίγκας ∆. ∆ιεθνείς Αυτοκινητιστικοί Αγώνες ∆ιεθνείς Εβδοµάδες Μελέτης Κυκλοφοριακής Τεχνικής ∆ιεθνές Καρτέλ Εξαγωγής Χάλυβος 389 500 415 156, 158 313 53 64 317 184 65, 81, 81*, 82 74 195 120 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 525 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 526 ∆ιεθνής Σύνδεσµος Συνεδρίων Οδοποιίας Α.Ι.P.C.R. 195 ∆ιεθνής Έκθεση του Ζάγκρεµπ ∆ιεθνής Οικονοµικός Έλεγχος (1898) ∆ιεθνής Σύµβαση της Γενεύης ∆ιοικητικό Κέντρο ∆οανίδης Ε. ∆οξιάδης Κ. ∆ουβαδατέλης Θ. ∆ούκα Αφοί Α.Ε.Β.Ε. Αυτοκινήτων ∆ούκας Ν. ∆ούκας Π. ∆ούκας Ε. ∆ούκας Κων. ∆ουσµάνης Β. ∆ραγούµης Ι. ∆ρακινός Χρ. ∆ρακούλης Ι. ∆ράµα ∆ραπετσώνα ∆ρίτσας Β. ∆ροσόπουλος Α. Ανώνυµος Ελληνική Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων ∆ροσόπουλος Αθ. ∆ροσόπουλος Ζ. ∆ροσόπουλος Ι. ∆ρουβιώτης Γ. ∆υναµική Α.Ε. Τεχνικών Έργων και Αντιπροσωπειών 417 40 195, 196 158 372 157, 158, 159 356 113, 329 329 329 329 329 316 34, 47, 55 111 436, 439 53 70 331 Ε.ΘΕ.Λ. Ε.ΚΕ.ΠΥ. Ε.Λ.Π.Α. 284, 496 498 74, 74*, 76*, 81, 83, 147, 176, 180, 182, 183, 191, 208*, 329*, 374, 472 500 102 93, 95, 230, 231, 330, 333 498 Ε Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ. Ε.Ρ.Θ.Α. Ε.Σ.Σ.∆. Ε.ΣΥ.∆. Ε.Τ.Ε.Α. Εµπορικαί και Τεχνικαί Επιχειρήσεις Αυτοκινήτων Ε΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων Έβερτ Μ. Έβρος Εγγλεζέλης Εγνατία οδός Εγνατία Τράπεζα Εγχειρίδια τεχνολογίας αυτοκινήτου 308 308 308 308 329 309 312, 312*, 313 156, 158 429* 23 336 23, 53, 54* 487 Έδεσσα (Βοδενά) 23, 53 Εθνική Επιτροπή Αγώνων 472 Ε∆ΟΚ-ΕΤΕΡ 395 526 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Εθνική Τράπεζα Ελλάδος Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Εθνικό Κέντρο Αθλητισµού Εθνικός Οργανισµός Καπνού Ειδική Επιτροπή Παροχής Αδειών δι’ Εισαγωγήν Εικόνες (περ.) Εισαγωγέας, αυτοκινήτων ΕΚΑΣΑ Εταιρεία Κατασκευής Αµαξωµάτων Έκθεση του Σύγχρονου Σπιτιού Εκπαίδευση τεχνική ΕΛ.Β.Ο. ΕΛ.Ε.Τ.ΑΝ. Ελληνική Εµπορική Εταιρεία Αντιπροσωπειών ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. ΕΛ.ΦΙΝ.ΚΟ. 72, 156, 205*, 206*, 220*, 221*, 222*, 223*, 225, 225*, 226*, 227*, 228*, 229*, 230, 231, 231*, 232*, 237, 237*, 239*, 241*, 268*, 271, 272*, 273, 274*, 275, 283 75, 114, 263, 319, 327, 358, 381, 387, 393 135* 191 235 142 132*, 194*, 215*, 216* 95, 144 309 183 27 249, 258, 287, 338, 462, 469, 470, 471, 472, 481, 496, 497*, 498, 502 309 498*, 499, 500 351, 352 ΕΛΑΓΚΡΙΚΟΛ Α.Ε. 394 ΕΛΒΑΜ 285, 466 Ελαστικά ΕΛΒΑΤ Α.Ε.Β.Ε. Ελβετία ΕΛΒΙΟΦΑΝ Ελευθερία (εφηµ.) Ελεύθερο Βήµα (εφηµ.) Ελευθεροτυπία (εφηµ.) Ελευσίνα Ελισάβετ Βασιλοµήτωρ ΕΛΚΟΜΕΞ Ανώνυµος Εταιρεία Εµπορικών Τεχνικών Βιοµηχανικών Επιχειρήσεων 68, 91, 99, 207* 379, 389, 390 62, 195, 378, 431 285, 440, 466 145, 167*, 181, 212*, 214*, 216*, 339* 83*, 94*, 99*, 107, 308*, 313*, 322*, 323* 116*, 118* 30, 33, 50, 64 260* 330 Ελλάς- Αµερική Α.Ε. Εισαγωγής Αυτοκινήτων, Εξαρτηµάτων και Ανταλλακτικών 330 «Ελλάς» Ανώνυµος Γενική Εταιρεία Αµερικανικών Αυτοκινήτων Ελληνικά Χυτήρια G.M.C. Ελληνική A.E. Αυτοκινήτων και Κτηµατικών Επιχειρήσεων Ελληνική Βιοµηχανία Κατασκευής Οχηµάτων Α.Β.Ε.Ε. (ΕΒΚΟ) Ελληνική Βιοµηχανία Συσσωρευτών Π.Α.Κ. Ελληνική Εταιρεία Εκµεταλλεύσεως Αυτοκινήτων Ελληνική Εταιρεία Επιστηµονικής Οργανώσεως Εργασίας Ελληνική Εταιρεία Κατασκευής Αυτοκινήτων Α.Ε. 254, 308, 309 249 310, 316 330 110 48, 51 79 258 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 527 Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου 119 Ελληνική Εταιρεία Προϊόντων Στουτεµπάικερ 400, 403 Ελληνική Ποδηλατική Εταιρεία 35 Ελληνική Μεταλλουργία Ελληνική Χαλυβουργία Ελληνικό Πυριτιδοποιείο και Καλυκοποιείο Α.Ε. (ΠΥΡ.ΚΑΛ.) Ελληνικοί ∆ρόµοι Ελληνοϊαπωνική Ε.Π.Ε. Ελαστικών και Αυτοκινήτων Ελληνο-ιταλικός Πόλεµος Ελληνο-τουρκικός πόλεµος (1897) 184 327 346 133, 147, 194, 465 40 ΕΛΜΑ 379 ΕΛΜΟΤΟΡ Α.Ε. Εµπορίου Αυτοκινήτων και Ανταλλακτικών Έλξις Ε.Π.Ε. ΕΜΙΚΟ Α.Ε. Εµπειρίκου Εµπορία Αυτοκινήτων Α.Ε. Εµπορία Ελαστικών και Λιπαντικών Α.Ε. Εµπορική Αυτοκινήτων Μουζέλη-Πολυδωρόπουλου Εµπορική Γενικών Επιχειρήσεων Μουζέλη-Πολυδωρόπουλου Α.Ε. Εµπορική Επιχειρήσεων Α.Ε. Εµπορική Εταιρεία Ανατολής Α.Ε. 389, 390 329 331 394, 395 381, 382, 383, 384 43, 46 309 331 255, 258, 283, 285, 287, 324, 356, 373, 375, 377 379, 389 378 331 Εµπορική και Βιοµηχανική Ακαδηµία 41 Εµπορική Τράπεζα 189*, 487 Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων «Έλικα» 340 Εµπορικό και Βιοτεχνικό Επιµελητήριο 142, 342 Εµποροβιοµηχανικός οδηγός 65, 108*, 114 Εµπορικός Σύλλογος Εµποροτεχνική Ε.Π.Ε. Εµπρός (εφηµ.) Εµφύλιος πόλεµος Ενιαίο Ταµείο Εισπράξεως Λεωφορείων (Ε.Κ.Τ.Ε.Λ.) Ένωση Ελλήνων Σιδηροβιοµηχάνων Ένωση Συντακτών Ένωσις Εργατοϋπαλληλικού Προσωπικού Επιχειρήσεων Κατασκευής Αµαξωµάτων Εξάρχεια 161*, 488 Επισκευή αυτοκινήτων, συνεργεία 121, 371 Ελµάογλου Π. Επίκαιρα (περ.) 120, 244 Ελλούλ ΕΛΜΑ Α.Ε.Β.Ε.Α. 183 Επανάσταση (περίοδος) 110, 143, 243, 248, 413 142 389 40*, 42, 43, 47, 49*, 52*, 67, 69, 80, 84*, 110*, 156* 136, 137, 147 170, 174 Επίσωτρα, βλ. ελαστικά 89, 95, 109, 238 142 Επτάνησα 31 Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών (Ε.Α.Σ.) 174 Εργοληπτική Τ.Ε. 101 Εργοστάσιο Πιερράκου 113 Έργον Τ.Ε. 101 Ερευνητικό Κέντρο Ενέργειας Πορτογαλίας (ΙΝΕΤΙ) 501 Ερµού (οδός) 28, 50 Ερµής Ανώνυµος Εταιρεία Βιοµηχανίας Εµπορίας και Μεταφορών 311 Ερυθρός Σταυρός 134 Εσκιάδης Ι. 343 Εσκενάζι Ν. Εσκιάδης –Ιωαννίδης ΕΤ.ΕΠ.Α. Εταιρεία Επιχειρήσεων Αυτοκινήτου Α.Ε. Εταιρεία Αγοραίων Αυτοκινήτων Χανίων Εταιρεία Ελληνικής Ατµοπλοΐας Εταιρεία Ελληνικού Πυριτιδοποιείου Εταιρεία Μονίµων Οδοστρωµάτων 359 246 331 100 27 32 102 Εταιρεία Προστασίας της Σωµατικής και Ψυχικής Υγείας του Αθηναϊκού Λαού 191 Εταλλάς 348 Εταιρεία Συγκοινωνιών Αυτοκινήτων Τριπόλεως-Ολυµπίας-Πύργου Α.Ε. ΕΤΒΑ ΕΤΕΒΑ Ευγενίδειο Ίδρυµα Ευγενίδης Γ. Ευγενίδης Στ. 101 248, 258, 271, 274, 285, 462, 463 330 244 331 327 Ευγενίδου Χ. 331 Ευλογηµένος 482 Ευθυµιάδης Ν. Ευρεσιτεχνίες Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) Ευρώπη Ευρωσύµβουλοι Α.Ε. 270 Ευταξίας Αθ. 50 25 Επιτροπή Χερσαίων Μεταφορών 63 182 184 213, 251, 264, 267, 268, 348, 396 ΕΟΤ 122 Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδροµοι (Ε.Η.Σ.) 65, 168, 170, 178, 190 Ελληνο-Αιγυπτιακή Τράπεζα Εξπρές (εφηµ.) ΕΟΚ Ευστρατίου ∆. Ευστρατόπουλος Χ. Ευταξόπουλος Κ. 324 111, 286 237, 278, 282, 497, 504 46, 76, 94, 105, 156, 157, 176, 222, 280, 281, 427, 428, 434, 480, 483 502 122 421*, 422*, 423*, 425* 44 327 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 527 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 528 Εφηµερίδα χρηµατιστηρίου Εφηµερίς των Αυτοκινητιστών Ζ 103, 114 184 ΖΑΑΕ 326 Ζαΐµης Αλ. 97, 327 Ζαβιτσάνος Κων. Ζάκυνθος Ζαλοκώστας Χ. 80, 81 119 370 Ζαµπετάκης Γ.Α.Ε. 388 Ζάννος ∆. 326 Ζάννος Α. Ζάννος Ι. Ζάννος Μ. Ζάννος Φ.Η. Ζαπατίνας Α. 326 326 327 53 Ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο Ηλιάδης Α. Ηλιάδης Η. Ηλιόπουλος Αθ. Ηλιόπουλος Γ. Ηλιού Η. Ηλιούπολη Ηµαθία Ηνίοχος Εισαγωγική Εξαγωγική και Εµπορίας Αυτοκινήτων Ανώνυµος Βιοµηχανία Ήπειρος Ηπειρωτική Ατµοπλοΐα Ηράκλειο (Κρήτη) Ζαχαριάδης Θ. 111 Ζαχαρόπουλος Ε. 331 Θ Ζαχαρίου Α. ∆. Ζαχαρόπουλος Κων. Ζέρβας Α. 349*, 350 371, 372 259*, 331, 332, 332* 331 Ζερβουδάκης Π. 348 Ζήσης Α. 357 Ζερέν 55 Ζίγδης Ι. 264 Ζωϊδης Αλκ. 310 Ζούζουλας Κ. Ζώρας Λ. Η Η Αυτοκινητιστική Η Εικονογραφηµένη (περ.) Η Ρόδα Η.Π.Α. 302 195*, 196 184 56, 72*, 318* 82* 53, 61, 91, 92, 93, 106, 132, 134, 140, 142, 146, 157, 158, 190, 214, 215, 231, 283, 308, 317, 321, 322, 346, 351, 352, 356, 386, 387, 405, 431, 446, 448, 455, 475 Ηγουµενίτσα 55, 192 Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών (Η.Ε.Μ.) 65, 77, 97, 98, 168, 169, 170, 174, 177 Ηλεία Ηλεκτρική Εταιρεία Ηλεκτρικοί Σιδηρόδροµοι Αθηνών Πειραιώς (Η.Σ.Α.Π.) 27, 119 42, 328, 414 174 Ηλεκτροκίνητα Λεωφορεία Πειραιώς Αθηνών Περιχώρων (Η.Λ.Π.Α.Π) 170, 174, 330, 438 528 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 63, 156 184 334, 358 53, 55, 60, 73, 100, 119, 335, 349, 382 335 100, 101, 171, 250, 251, 291, 343, 388, 406, 433, 442 269 Ήφαιστος Ζαρντινίδης Ν. 333 187 Ησαϊας Ε. Κ. 326 Ζαρίφης Κ. 314 333 63, 170 «Ηράκλειτος», δηµόσια σχολή µηχανικών 34, 67, 183 314 Ηράκλειο Νέο 503 Ζάππειο 42 63 27, 463 Θανασουλόπουλος Ι. 311 Θεοδοσιάδη Ζ. 351 Θεολόγης Ι. 475, 476, 477, 478 Θανόπουλος Κ. Θεοδώρου Β. Θεολόγης Ν. Θεολόγου Ν. Θεοτόκης Γ. Θεοχαράκη Mαρίνα Θεοχαράκη Α. Θεοχαράκη Α.Μ. Θεοχαράκη Μ. Θεοχαράκη Ν. Θεοχαράκη Οικ. Θεοχαράκη Όµιλος Θεοχαράκης Α.Ε. Θεοχαράκης Β. Θεοχαράκης Ι. Θεοχαράκης Ν. Ι. Θεοχαράκης Ν. Θεοχαράκης Ν.Ι. Α.Ε. Θεοχαράκης Π. 341 314 475, 476, 477, 478 89, 113, 115, 116, 116* 50 485, 486 479, 486 486 479 485, 486, 487 259, 374, 478, 481, 482, 483, 484 278*, 478, 478*, 479*, 480*, 482*, 484*, 485, 486, 500 480, 486. 487 479, 480, 484, 485, 486 479, 480, 480*, 486 478, 478*, 480 485, 486 479, 486, 487 485, 486, 487 Θερµάστρα 26 Θερµοπυλών (οδός) 113 Θερµίς Θεσσαλία 245, 327 31, 314, 382, 386 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 529 Θεσσαλονίκη Θήβα Θησείο Θράκη Ι Ιαπωνία Ιάσων Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Ιγγλέσης Ν.Γ. Ιγγλέσης Π. Α.Ε. Ιγγλέσης Π. Β. Ίδρυµα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη Ίδρυµα Καραµανλή Ίδρυµα Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών 23, 39, 53, 54*, 55, 60, 60*, 65, 66, 96, 97, 103, 107, 113, 114, 115, 134, 137, 146*, 160*, 162, 165*, 166, 167, 171, 176, 184, 188, 192, 234, 245, 246, 247, 248, 254, 257, 264, 265, 266, 285, 289, 308, 310, 311, 313, 314, 315, 316, 323, 324, 326, 330, 343, 344, 350, 351, 353, 355, 358, 382, 383, 384, 390, 391, 406, 407*, 425, 427, 428, 429, 429*, 430, 431, 432, 438, 440, 441, 442, 460, 461*, 462, 466, 467, 471 30, 47*, 50, 64, 308, 337, 343, 481, 485 32*, 33, 41, 48 60, 119, 353, 388 230, 231, 281, 376, 377, 481 354 68*, 95, 108, 111*, 112*, 113*, 138*, 141*, 318*, 371* 334, 334* 305, 306, 334, 334* 485, 486, 487 159*, 166*, 173* 390 Ιερά Οδός 99, 338, 341, 397, 403, 404 Ιλλισού (λεωφ.) 168 Ιλαρίων Ρου και Σία ΙΜΠΕΞ Α.Ε. 119 331 Ιµπορτέξ Α.Ε. 335, 335* Ινδονησία 423, 423* Ινδία 332, 425, 441 Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανών και Κατασκευών 248, 249, 250, 251 Ιράκ 245 Ιπποκράτους (οδός) Ιράν Ιρλανδία Ισπανία Ισραήλ Ιστιαία Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Ιταλία «Ιτάλια» Ιτέα Ιωαννίδης Γεω. Ιωαννίδης Γρ. Ιωάννινα 98 431, 458 154, 160, 244, 281, 282, 483 333 231, 338, 352, 428, 447, 448 65 135 55, 93, 106, 133, 140, 159, 192, 195, 230, 324, 333, 379, 422, 425, 431, 476 53 65, 77 54 343 23, 39, 54, 55, 65, 67*, 75, 97, 100, 171, 192*, 467 Ιωσηφόγλου Ο. Κ Κ.Ο.Κ. 352 153, 193, 195, 195*, 252, 262 Κ.Τ.Ε.Υ.Λ. 171 Καββαθάς Κ. 183*, 184, 287, 289, 487, 488, 488*, 496, 500, 501, 502 Καβάλα Καβουνίδης Κ. 53, 60, 65, 171, 343, 388, 475 183 Κάδµος Τ.Ε. 102 Καζάνας Α. 325 Καζάκος Μ. Καζάνης Η. Καζαντζόγλου Βασίλης Καζατζόγλου Β. Καθηµερινή (εφηµ.) 479 308 19 243, 244 42*, 139*, 143*, 188*, 193*, 230*, 488 Κάιζερ (Kaiser) 265 Κάιρο 143 Καϊλαρίου (µάχη) Καιροφύλας Γ. Καισαριανή Κακαράς Φ. Κακούρος Β. Καλαµάκι Καλαµαριά Καλαµάτα 66 184* 63 387 317 63 66 33, 44, 65, 308, 341 Καλαµίδας Α. 310 Καλαµποκάς Γ. 269 Καλαµπάκα Καλλιόδης Ι. Καλλίτση Ι. Καλογεράκος Π. Καλογερόπουλος Α. 65 387 499 498* 404 Καλογρέζα 168 Καλόµοιρος Γ. 353, 354* Καλόµοιρος Α. Καλόµοιρος Ι. Καλόµοιρος Ν. Καλπακτσής Κ.Ι. 353 353 354* 303 Καλύβια 50 Καµήλες 24 Καµάνι Φρ. Καµίνια Καµµένος Η. Όµιλος Εταιρειών Καµµένος Ηλ. Π. 319 311 336*, 337, 477 336, 336*, 477, 478 Καµµένος Π. 336 Καµπανέλλης Ι. 230 Καµπάκας Η. Καµπανός Π. 249 479 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 529 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 530 Καµπουράκης Γ. 488 Κασιδόπουλος Γ. 340 Κανάκης 62 Κασιδοπούλου Ε. 340 Κανακάρης Ρούφος Λ. Κανάρη (οδός) Κανάρχος Α. Κανελλόπουλος Α. Κανελλόπουλος Ν. Κανελλόπουλος Π. Κανιµά Αθ. Κάννες Κάννιγγος (οδός) Καούσης Α. Α. 79 78, 99, 99* 498 311, 372 120, 257, 326, 367*, 370, 371, 372, 187 380 43 330 269, 337 Καούσης Α. 338 Καούσης Ι. 338 Καούσης Α. Α. Ε. Κάπα Α.Ε.Ξ.Τ.Ε. Καπάζογλου Αλ. Καπαντζή (Οικ.). Καπασούρης Π. Καπιτσίνας Αν. Καπιτσίνας ∆. Καπιτσίνας Κ. Καπιτσίνας Μιχ. Α.Ε.Β.Ε. Καπιτσίνας Μιχ. Καποδίστριας Καραβάνι Καραγεώργης Μ. Καραγιαννόπουλος Κων. Καραγωγέας Καραδήµας Ν. Καρακατσάνης Στ.(Στυλ-Καρ) Καραµάνης Π. Καραµανλής Κων. Καραµάνος Γ. Καραµάνος Ι. Καραογλανίδη Γ. Καραπάνος Π. Καραπάνος Καραπιπέρης Καρατζάς Χ. 337, 338, 469 442 372 54 317 Καρέλας Αν. Κάρο Κασιµάτης Α. 339, 240 22, 24 24 325 248, 250, 287, 450 17, 39, 48, 49, 51, 53, 97 269 254 497 159*, 170, 188, 263 397 356 503 372 42 187 378 339 339 25, 26, 29, 179 370 Καρυτινός Β. 468 250 Κασιδόπουλος Ανώνυµος Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων 340, 341 530 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 113, 352 Κάτανος Ν. 359 Κατάλογος ∆.Ε.Θ. Κάτανος Σ. Κατάρα 146* 359 165 Κατασκευαστές αυτοκινήτων 89, 95, 110, 117, 237, 238, 239, 240, 290 Κατοχή (περίοδος) 131, 132, 134, 134*, 176, 179, 194, 302, 306, 309, 310, 312, 314, 319, 320, 322, 327, 329, 369, 380, 387, 400 Κατεβάτης Ι. 304 Κατρή Αφοί 352 Κατσιάπης Β. 324 Κατσαρής Γ. 500 Κατσιάπης Στ. 324 Κατσούλης Στ. 253 339 339, 339* 340 78 Κατσαρέα Β. 339 340 Κασταλία Πηγή 339 Καρούσος Ι. Καρπενήσι Κασιδοπούλου Α. Κατσιµπέρης Π. Καρέλας Αρ. Ανώνυµος Βιοµηχανική Εµπορική Εταιρεία 339, 339* Καρέλας Ι. Κασιδόπουλος Κ. Κατσώτας Π. Καψάλης Θ. Καψάνης Κ. ΚΕ.Π.Ε. Κεβόρκ Κ. Κένταυρος Α.Ε. «Κεντρικόν» Κερατέα Κερατσίνι Κέρκυρα Κεφαλάς Β. Κεφαλονιά ΚΗΜ 302 497 139 210 303, 309 495 265 329, 340, 358, 434, 441 144 30 63, 156 71, 251, 388 501 425 245, 467 Κηφισιά 28, 30, 33, 43, 44, 63, 65, 72*, 170, 183, 390 «Κηφισός» Α.Ε.Α. 433, 441 Κηφισίας (λεωφ.) Κηφισού (λεωφ.) Κιάππες Π. Ν. Κιλινδίρ (Κιλκίς) Κιλκίς Κίνα Κινηµατογράφος και αυτοκίνητο 50, 64, 74, 80, 184, 307, 346 168, 405 111 71 259, 355, 431 485 153, 181, 230 Κινώ, καύσιµη ύλη 69 Κιτσίκης Ν. 158 Κληρονόµος ∆. 488 Κιολεΐδης N. Κλεάνθης Σ. 269, 340, 341, 341*, 389, 467, 470 28 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 531 Κλώνος Α. Κοζάνη Κόζας Λ. Κοινά Ταµεία Εκµετάλλευσης Λεωφορείων (ΚΤΕΛ) Κοινά Ταµεία Φορτηγών Αυτοκινήτων 497 53, 100, 171, 184, 314, 432 503 Κορνηλάκης Κ. 165, 166, 167, 169, 170, 172, 174, 177, 234, 267, 268, 272, 273, 409 Κορτέσης Ε. 148 Κοινοπραξία Εταιρειών Πετρελαιοειδών (Κ.Ε.Π.) 147 Κόκκινος Ν. 497 Κοινωφελές Ίδρυµα Ωνάση Κοκκώνης Γ. Κόλλιας Α. Κολλινιάτης Κολοβός Α. Κολοκυνθού Κοµοτηνή Κονγκό Κονίτσας Θ. Κονοφάος Β. Κοντέλλη Αικ. Κοντέλλη Ειρ. Κόρινθος Κορκ 322 113 Κορτέσης Α. Κορτέσης Ι. Κορτέσης Ιούλιος Κορτέσης Μιχ. & Υιοί Κορτέσης Μιχ. Ι. Κορτέσης Μιχ. Κορυδαλλός 245 189 380 380 Κοτζιάς Κ. Κοτοπούλη Μαρίκα Κότου ρεύµα Κοττορός Α. Κουκέας Ν. Κουκλάκη Ε. Κουλούσιος Θ. 380, 381, 381* Κουµπής Αθ. Κοντέλλης Ι. 61*, 107, 380, 382* Κουνιάκης Χ. Κοντέλλης Π. Ι. Α.Ε.Β.Ε. 382, 384, 385 Κοντέλλης Εµ. Κοντέλλης Ι. ∆. Κοντέλλης Ι. Ε. Α.Ε. 384 351, 379, 380, 381*, 382, 383, 384, 387, 410 Κοντέλλης Π. 380, 383*, 384, 385, 385*, 386 Κοντογιάννης Π. 336 Κοντογιαννάκης Ν. Κοντογούρη Αφοί (ΝΑΜΚΟ) Κοντογούρης Β. Κοντογούρης Γερ. Κοντογούρης ∆. Κοντογούρης Λ. Κοντογούρης Ν. Κοντογούρης Π. Κοντογούρης Φ. Κοντογούρης Κ. Κοντολέων Γ. 42 251, 257, 258, 259*, 264, 287, 425, 428, 429, 430, 431, 503 426, 429, 430 426, 426*, 429, 430 426 426 425 259, 290, 426, 426*, 427, 427*, 428*, 429, 429*, 430 425 426, 429, 430 321* Κοντός Αιµ. 287, 293* Κοπεγχάγη 156 Κοντού Μ. Κοπελούζος ∆. Κοπελούζος Εµ. Κοπελούζου Αφοί Κοπτερός Εµ. Κουνιάκη Ε. 191 500 73, 322 47 43 355 35 302 285, 466 290 332 332 32 Κουρζιώτης ∆. 324 Κούππα Αχ. Σ. και Σία 115, 245, 245* Κουρµπέλης Α. 430*, 497 Κουρουκλής Κ. 303 Κουρουζίδης Σ. 497 Κουρουλάκης Α. 501 Κουτελίδης ∆. 497 Κουρτ φον Κλέβε Κουτουράς Λ. 304 498* Κουτσίδης ∆. 269 Κουτσούρης Ρ. 78 Κουτσοκώστας Απ. Κράισλερ Ελλάς Α.Β.Ε. 110, 247 428 Κρατικό ∆ιυλιστήριο Ασπροπύργου Αττικής 176, 176*, 188 Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων Κρήτη Κριεζής Ν. 342, 342*, 389 Κυδωνιάτης Σ. 258, 342 Κύπρος 337 386, 387, 387* 63 Κούππα Αδελφοί 182*, 183 342 386, 390* 389, 390 310 Κοτζακόλιας Α. 195* 50, 379, 386, 387, 388*, 389 386 Κοσσαράς ∆. 305 178 386, 387 386, 387 406 Κοσµητεία Εθνικού Τοπίου και Πόλεων 34, 170 313 Κορωναίος Π. 488 113 30, 33, 64, 165, 433, 442 282 Κρίκος Α.Β.Ε.Ε. Κυνιό 465 53, 55, 60, 70, 73, 100, 184, 250, 251, 291*, 302, 388, 405, 406, 433, 442, 443, 444 316 388, 390 158 23* 214, 330, 338, 348, 378, 409, 411, 444, 468, 485 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 531 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 532 Κυρατζήδες Κυριαζάκος Κυριαζή Ε. Κυριαζής Θ. 23 Λαυρεωτική 245 325 Λειβαδιά 285 207* 325 Κυριακίδης ∆. 255, 376 Κυριακόπουλος Πάρις 333 Κυριακίδης και Σία 53 Κύρτση Αφοί Ανώνυµος Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων 303, 319 Κύρτσης ∆. 303 Κύρτσης Μεν. 303 Κύρτσης Ι.Π. 303 Κύρτσης Μιλ. 303 Κωβός Σ. 501, 502, 502*, 503΄503* Κυψέλη Κωνσταντάρας Λ. Κωνσταντινίδη Ζ. Κωνσταντινίδης Ε. Κωνσταντίνος Πρίγκιπας 189 181, 181* 373*, 375* 429, 433 43, 44 Κωνσταντίνος Βασιλεύς 60 Κωνσταντινούπολη 22*, 23, 95, 106, 351, 352, 386, 432 Κωνσταντίνου Φανή Κωπάστρα Α.Ε. Κωστής Κ. 134* 329 184 Λεβίδη ∆ις Λεκανίδη Γ. 48 Λεωνιδόπουλος ∆. 498 Λεµπέσης Λεωφορεία Λιβαδειά 64, 107, 386 Λιαµάδης Γ. Λιβάνιος Αθ. Λιβέρης Γ. Λιβιεράτος Αν. Λιβιεράτος ∆. Λιβυκού Ι. Λικιτσάκος ∆. Λινάρδος Α. Λινάρδος Β. Λινάρδος Ν. Α.Ε. Λινάρδος Ν. Λισσαβόνα Λονδίνο Κωστόπουλος 75 Λυκαβηττός Λάγιος Γ. 500 Λαδάς Χρ. 82 Λαγκαδάς Λαδόπουλος Εµ. Λαζαρόπουλος Χ. Λαϊνόπουλος Εµ. Λαϊνόπουλος Ι. Ε. Ανώνυµος Εµπορική Βιοµηχανική Εταιρεία Μηχανηµάτων Λαϊνόπουλος Ι. Ε. Λαϊνοπούλου Ο. Λάµδα Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων Λαµία Λάρισα Λάσκαρις Α. Λάσκαρις Ι. Λάσκαρις Π.-Βενιζέλος Λατινική Αµερική 53 83 497 345 344 266, 344, 344*, 462 345 345 65, 137*, 165, 271, 302, 373 41, 65, 76, 100, 115, 165, 171, 184, 248, 302, 314, 316, 341, 343, 383, 384, 395, 442, 481 348, 349, 349* 183 19, 221*, 224*, 350, 350*, 474 95 532 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 34, 39, 47*, 50, 54, 94, 95, 96, 97, 98, 114, 142, 167, 173, 174, 178, 184, 188, 189, 190, 196, 209, 227, 228, 231, 272 102 Λουδοβίκου (πλατεία Κοτζιά) Λ 189 Λιάκος ∆. 302 500 325 Λεµβούχοι Κωστόβολος Θ. Κωστόπουλος Β. 72* Λουτράκι Λυκίδης Σ. Λυκούργου (οδός) Λυκουρέζος Θρ. 502 372 352, 497 327 97 181, 181* 113 304 304 383 304 156 30, 42 28, 33 64 78, 168 325 190 246 Λυκουρέζος Π. Κ. Ανώνυµος Εταιρεία Εµπορικαί και Βιοµηχανικαί Επιχειρήσεις 345 Λυκουρέζος Π. 327, 345, 349 Λυµπερόπουλος Κ. 302 Λυµπερόπουλος ∆.Β. Λυχνιδό (Αχρίδα) Λυών Λώλης Π. Μ Μαγκριώτη Αφοί Μαγκριώτης Αλ. Μαγκριώτης Π. Μαγνησία 302 23 329 500 341, 346 346 346 184 Μάζη Αφοί 99 Μακ ∆ούαλ Τζον 27, 32, 41 Μαθές Ι. Μακεδονία 388 23, 43, 53, 60, 76, 100, 118, 165, 167, 314, 353, 388 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 533 Μακεδονικό Ηµερολόγιο Μακράς Στοάς (οδός Αδριανού) 314*, 391* 28, 307 Μακρής Παυσανίας 64, 70, 100, 102, 371 Μαλκότση ∆. 416 Μακρόπουλος ∆. Μαλκότση Ε. Μαλκότση µηχανουργεία Μαλκότσης Μ. Μαλκότσης Σ. Μάλντετ Κ. Ε. Μάλτα Μάµµου Οικ. Μάµµου Μάµος Λορ. Μάµος Π. Μάµος Γουλ. Μαµουζέλος Ν.Κ. Μάνδρα Μανδρέκας Γ. Μανδύλας Β. Μαχµούτ Χατζή 310 416 Μεγάλες ∆υνάµεις 247* Μεγάλη Βρετανία 386, 387 Μεγάλη Βρετανία, Ένα ξενοδοχείο σύµβολο (βιβλίο) 243, 247, 248, 249*, 412, 413, 416, 467 412, 412*, 413, 414, 418, 419, 420, 467 28 368, 372 74 113, 114, 371 271, 2723 370* 305 50, 352 269 Μεγάλη Βρετανία (ξενοδοχείο) Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Μεγαλοκονόµου Κ. Μελάς Μ. Μελάς Σπ. Μεσηµβρινή (εφηµ.) Μεσόγειος Μαραγκουδάκης 207* Μεταλλουργική Χάλυψ 500 Μεταξάς Ι. Μαραθούπολη Μάργαρης ∆. Μαρίνος Η. Μάριος Εµ. Μαρκεζίνης Σπ. Μαρκέλλου Α. Μαρκής Μαρκογιαννάκης K. 326 325 335* 244 51*, 52 60 28 330, 472 285 65 Μετοχικό Ταµείο Στρατού 476 Μητρονίκας Ε. 140, 146, 246, 391, 414 Μητσοτάκης Κ. 54, 55 Μηχανές εσωτερικής καύσης Μαστραντώνης Π. 372 51 Μάτσας Κ. 349 Μαυρίκης Π. 235 Μητροπόλεως (οδός) 500 315, 322 264 327 Μηχανικός αυτοκινήτου 51 Μηχανουργεία 62 27, 62, 243, 245 Μηχανουργείο Αυτοκινήτων «Ερµής» 109 Μικρασιατική Καταστροφή 60, 353, 390, 431 Μικρασιατική Εκστρατεία Μαυροβούνιο 43, 485 Μαυρουδή Αφοί 113 Μικτή Ελληνο-Αµερικανική Επιτροπή Αυτοκινήτων 323 140 Μητσοτάκης Ν. 331 Μαυροµάτης ∆. Κ. 90*, 91, 93, 94, 96, 115, 117, 119, 122, 123, 124, 125, 165, 180, 249, 280, 282, 290, 305, 326, 328, 367, 375*, 391*, 397, 401 Μέτσοβο 317 263 Μαυριδόγλου Σ. Μεταξουργείο ΜΕΤΚΑ Α.Ε. 184, 487 54, 286, 502 468 Μάρτης Ν. Μάτσας Ζ. Μεταξά Οικογένεια 95, 139, 265, 273, 275*. 337, 342, 348, 378, 422, 438 Μετοχικό Ταµείο Αεροπορίας 169* Μασσαλία Μεσοπόλεµος (περίοδος) 95 162, 187, 210 Μαρκόπουλος Α.& Γεωργουλέας Α. Μάρσαλ Σχέδιο 307 192, 307 404 140, 143 260* 30 Μέρµηγκας Ι. Μάξιµος ∆. Μαουντµπάντεν Λόρδος 326* 28 269, 347 70, 98, 107*, 124* 44 63*, 73* Μενίδι Μαντός Ζ. Μαξ 21, 61, 106, 117, 133, 140, 141, 145, 258, 259, 281, 320, 322, 329, 338, 375, 425, 428, 452, 456, 457, 483 74 Μέγαρα Μέση Ανατολή 347 22 44*. 485 Μελά 290, 472, 474 111 54, 100 254, 255, 257, 258, 259*, 421, 421*, 422, 423, 424, 424*, 425, 425* 28 344 Μαντζουλίνος ∆ιον. 327 283 Μεγάλου Αλεξάνδρου (οδός) Μεξικό 472 Μαντός Ζ. A.E.B.E. Μαχίντρα Ελλάς Α.Ε. ΜΕΒΕΑ A.E. Μανιατόπουλος Α.-Γ. Βαγιώνης και Σία Μανιατόπουλος Αλ. Μαυρουδής Ν. Μιλάνο 61, 67, 73, 478 143 324 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 533 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 534 Μινάρδος Ε. Α.Ε. Εµπορική Εταιρεία Αυτοκινήτων Μινάρδος Ε. Μιχαήλ Γ. Μιχαηλίδης Α. Μιχαηλίδης Β. 313 313 249*, 289, 290, 290*, 451, 457, 458, 460, 473, 473*, 474, 496 500, 503 99 Μιχαλέλης Γ. 500 Μοδιάνο (Οικ.) 54, 354 Μνηµείο Αγνώστου Στρατιώτη Μοµφεράτου Σόνια Ι. 187 306 Μοναστηράκι 25, 32*, 34, 158 Μορπούγο (Οικ.) 54 Μοναστήρι Μορώνης Ρ. Μοσχάτο Μοτέλ Μοτοδυναµική Α.Ε. Μότορ Ελλάς Α.Ε. Μουζέλης Γ. Μουζέλης ∆. Μουζέλης Ν. Μουζέλης Π. Μουνδρέας Ι. Μουσείο Μεταφορών Μουσείο Τεχνολογίας Νόησις Μουσολίνι Μουσουράκος Γ. Μουσουράκος Ν. Μουσχουτζής Ι. Μουφλής Μπακόπουλος Η. Μπακόπουλος Μ. Μπάκουλας Η. Μπαλής Γ. Μπαλιάν Κ. Μπαρδόπουλος Ι. Μπάρµπας Κ. Μπαχάουερ Αλ. Μπεϊλεριάν Ε. Μπενάκη Α. Μπενάκης Εµ. 23, 53, 55 488 63 191, 192, 192* 333 259, 283, 347, 347*, 348 373, 374 373 497 460, 461, 495, 495*, 496, 502 93 Μπλής Σ. 117 Μποτέλ Α. 41 Μπούργκεντογκ 195 Μπόσδας Η. Μπουλούζος Γ. Μπουρδούκη Αικ. Μπουσγολίτης Απ. 100 503 287 389 248, 249, 428 Μπράλλος 64 Μυλλέρου (οδός) 113 Μυκήνες Μυλωγιάννη Μ. Μυτιληναίος Α.Ε. Μυτιλήνη (Λέσβος) Μωραϊτίνης Κ. 24 302 472 61*, 107, 302, 305, 380, 381*, 409, 446 43, 48, 49, 50 Ν. Λιόσια 63 Νασιόπουλος Η. 503 Νάσιουτζικ Α. Νάσιουτζικ Ζ. 497 325 325, 341 114 Νάσιουτζικ Ζωή 325 294*, 475, 476, 477* Ναυαρίνου (οδός) 28 113 207* 181 317 Νάσιουτζικ Μ. Ναύπακτος Ναύπλιο Νέα Ιωνία 474 Νέα Κοκκινιά 455, 460 Νέα Φιλαδέλφεια 325, 474 Νέα Λιόσια 488 Νεάπολη (Νέα πόλη) 43, 51, 69, 70, 98 Νέγκας ∆. 331 309 183 43, 45, 45* 111 Μπιτσάνης Β. 315, 316, 317 Μποδοσάκης Αθανασιάδης Μπογιάτι Ναθένας Γ. 373, 373* 313, 314, 315, 316, 391 310, 311, 315, 316, 317 269 Μπερχουδάρ Αφοί Μπίρης Κ. Μπόγδης Χ. Α.Ε. Αυτοκινήτων 111 Μπόγδης Χ. Ν 54 Μπιτζµενιάν Μ. Μπόβεν Ρηζ Θ. (Ελλάς Α.Ε.) 373*, 375, 389 Μπενρουµπή (Οικ.) Μπένσης Βλαδ. Μπόβεν Ρηζ Θ. Νεάπολη( Καβάλα) Νέγρης Κ. Νέζης Γ.Α. Νέο Φάληρο Νεοφυτίδης Σ. 325 65 24, 25, 28, 30, 33 63, 168, 170 63 156 168 28 23 498*, 500 371, 372 303 63 499 74 Νεράτζης Γ. 157, 158 Νίκαια 63 503 Νίκας Κ. 389 305 325 534 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α Νεχαµά Ζ. Νίκας Γ. Νικολαΐδης Κ. 503 309 355 42, 76*, 230, 335 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 535 Νικολάου Χ. Νοµισµατική Επιτροπή Νοµοθεσία Ντε Γιονγκ Ε. Ντε Γκωλ Σαρλ Ντε Ντιον Μπουτόν Ντεπό 498* 142, 148, 178, 216, 217, 272 43, 48, 147, 148, 159, 192, 193, 194, 209, 214, 243, 255, 259, 262, 264, 265, 266, 268, 273, 279, 284 314 159* 66 66 Ντζιαχρήστος Λ. 500 Ντιρµπόν 114 Ντούζος Α. 181 Ντιζόν Ντιτρόιτ Ξ Ξάνθη Ξανθόπουλος Α. Ξενία µοτέλ Ξενοφώντος (οδός) Ξηρόπουλος Ν. Ο Ο Φορτηγάς 54 306, 380 103, 107, 178, 249 107 192 48 330 184 166, 234, 268 Ο.Τ.Α. 195 Οδ. Κυριακόπουλος Α.Ε. Οδήγηση, όριο ηλικίας Οδικό δίκτυο Οθωµανική Αυτοκρατορία Όθωνας Όθωνος (πλατεία Οµονοίας) Οι Ελληνικοί σιδηρόδροµοι Οικονοµάκος Τ. Οµόνοια Οµοσπονδία Tουριστικών Αυτοκινήτων Ελλάδος 214 21, 24, 27, 28, 29*, 30, 40*, 59, 63*, 64, 120, 134, 153, 158, 164, 165, 168, 176 21, 23, 31, 53, 60, 103, 425 25 28 33*, 78* 498 317 34, 41, 50, 51, 154*, 156, 189 172 Οργανισµός Αστικών Συγκοινωνιών (Ο.Α.Σ.) 174 Οργανισµός ∆ιαχειρίσεως Συµµαχικού Υλικού 140, 148 Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών(Ο.Η.Ε.) 195, 468 Οργανισµός Ελέγχου Αστικών Συγκοινωνιών (Ο.Ε.Α.Σ.) Οργανισµός Λιµένος Πειραιά 170, 174 418 Οροϊλίδης ∆. 269 ΟΣΕ 180, 437, 497 Όρχος των αυτοκινήτων ΟΤΕ Ο.Α.Σ.Θ. Ο.Γ.Α. Επισκευής Χρωµατισµού και Σταθµεύσεως Αυτοκινήτων Ουγγαρία Ουραηλίδης Ο. Π Παγίδα αιθάλης 66 294*, 430, 476 273, 338, 396 355 330, 471 Παγκάλου 74 Παγκράτι 189 Παγκόσµια Οµοσπονδία Ηλεκτροκίνητων Οχηµάτων WEVA 500 Παγώνης Ι. 487 Παλαιό Φάληρο 63 Παλαιστίνη 114 Πακιστάν Παλαιολόγου Γ. Παλιά Βουλή Παµφορεία Πανά Αφοί και Σία Ο.Ε. Παναγιωτίδης Κ. Παναγιώτου Ν. Παναγόπουλος Α. Πανάς Ε. 422*, 423, 423* 25, 108 190 29, 33, 34 403 503 317 108*, 114 403 Οικονοµίδης ∆. 389, 390, 415 Οικονοµίδης Χ. Οικονοµική και Τεχνική Εταιρεία Ελλάδος Α.Ε. 240* Πανελλήνιος Ένωσις Ιδιοκτητών Επιβατηγών Αυτοκινήτων 307, 356 Πανεπιστήµιο Κρήτης 208*, 218* Οικονόµου Μ. 77 Πανεπιστηµίου (οδός) 28, 50, 72, 98, 158 Οικονοµίδης Λ. Οικονόµου Α. Ολλανδία «Ολύµπια» (θέατρο) Ολυµπιακοί Αγώνες Οµήρου (οδός) ΟΜΝΙΑ Ανώνυµος Βιοµηχανική Εταιρεία 371 311 Πανάς Π. Πανεπιστήµιο Αθηνών Πανεπιστήµιο Πάτρας 403 211 397, 486 498, 499, 499*, 500 272, 281, 333, 335, 431, 458 Πανεπιστήµιο Αθηνών 74 35, 40, 52 Πανόπουλος Ι. 475 98 190 Παν-Καρ Α.Ε. Πανόπουλος Χρ. Παντελαµίδης Ι. 260* 350 286, 288* ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 535 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 536 Πατριανάκος Κ. Παντελεηµονίτης ∆. 384 Παντελέων Θ. 500 Πατριανάκος και Σία Α.Ε. Ελαστικών Αυτοκινήτων 269 Πάττας Κ. Παντελεηµονίτης Σπ. 380, 384* Παντελίδης Στ. 327 Παπαβασιλόπουλος ∆. 304 Παντής Σ. Α. Παπαβασιλοπούλου Α. Παπαγεωργίου Α. Παπαγεωργίου Χ. Παπαγιαννάκη Λ. Οι Ελληνικοί σιδηρόδροµοι 1882-1910 Παπάγος Αλ. Παπαδάκης Ξεν.Σ. 304 479 413 32* 188 111 Παπαδάκης Οδ. 195 Παπαδηµητρίου Αλκ. 358 Παπαδάκης Σ. Παπαδηµητρίου ∆. Παπαδηµητρίου Π. Παπαδόπουλος Α.Β. Παπαθανασίου Παπαθεοδώρου Α. Παπαθέου Ε. Παπαϊωάννου Α. Παπαϊωάννου Βούλα Παπαϊωάννου Γ, Α.Ε. Παπαϊωάννου Γ. Παπαϊωάννου Ν. Παπαϊωάννου Ν.Ι. Α.Ε. 316 142 Πατσάκωφ Γ. Παυλάκης Μ. Παυλάτος ∆. Παυλάτος Ι. Παυλάτος Κ. Παυλίδης Π. Σερ. Παύλος Βασιλεύς ΠΓ∆Μ Πεδίο του Άρεως Πεζό Ρολάν Πειραιάς 77 303 207* 372 497 323, 351 134* 323, 350 Πειραιώς (οδός) Πέλλα (Γιαννιτσά) Πελοπόννησος Πεντέλη Πέππας Α. ΠΕΠΣΑ 317 317 358 243, 269, 330, 436, 436*, 437, 438, 471, 497*, 498, 500 357 327 327 327 449 412* 411, 485 191 257, 335 21, 26, 26*, 28, 29, 32, 32*, 33, 34, 41, 49, 54, 63, 64, 65, 73, 102, 106, 115, 120, 142, 155, 156, 175, 247, 254, 287, 308, 311, 317, 326, 328, 340, 368, 375, 380, 398, 413, 415, 446, 449, 479, 480, 486, 496 28, 99, 101*, 110, 166*, 312, 339, 391 23, 53 23, 24, 165, 167, 251, 316, 349, 382 135, 136, 157 413 285 323, 350, 351 Πέραµα 63 383 Περδίου Αφοί 110, 135, 438 350, 351 Περδιός Λ. 114 Παπαλουκά Σ. 486 Περιβόλι 24 Παπανδρέου Γ. 160*, 188 Περπερίδης ∆. 503 Παπαµιχαήλ Α. 313 Παπανικολάου Α. 439 Παπαπούλι 41 Παπατριανταφύλλου Α. Παπατζήµας Ι. Χ. 340 316 Παπαχρήστος Γ. 330 Πάππου Λ. 74, 76* Παππάς Γ. 503 Παρασκευάς ∆. 319 Πάρνηθα 157 Πάστρας Χ. 397 Παρίσι Πασιτείνουσα Πασχαλίδης Θ. Πατελάκης Γ. Πατήσια Πατησίων (οδός) Πάτρα 42, 43, 44, 50, 72, 80, 346 25 475 389 Περιστέρι Περπινιάς Ν. Περσία 307 Πεσµατζόγλου Στ. 351 Πεσµατζόγλου Τζον Πετράκης Α. 43, 351 43, 183, 351, 351*, 352 288 Πετρακόπουλος Ι. Π. 308 Πετρόπουλος I. K. 390, 391, 394 Πετράλωνα Πετρόπουλος ∆. Πετρόπουλος Ι. Π. Πετρόπουλος Κ. Π. Πετρόπουλος Π. Πετρόπουλος Π. και Σία 33, 41, 103, 114, 166, 167, 285, 324, 343, 348, 349, 368, 383, 409, 414, 499 Πετρόπουλος Π. Τεχνική Ε.Π.Ε. (Πετροτεχνική ) 536 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 308 245 Πεσµατζόγλου Αλ. Πεσµατζόγλου Γεώργιος Ι. 26, 28, 29, 30, 33, 34, 50, 189 73, 168, 303, 307, 335 63, 156, 434 170 330 394, 396 394, 396 390, 391, 391*, 394, 396 246, 248, 250, 251, 391, 392, 392*, 393, 394, 395, 395*, 396 395 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 537 Πετρόπουλος Χ.∆. 331 Πετρόπουλος 112, 390 Πέτσος Ε. 467 Πετρόπουλος Πηνειός Πιαν ντε Αµ. Λ. Πιαν ντε Γ. Λ. 207* 165 301 301 Πικιώνης ∆. 288 Πιρπιρής Τ. 488 Πιπινέλης Π. Ράλι Αµαζόνων Ράλι ∆ΕΘ Ράλι Μόντε Κάρλο Ράλλης Γ. Ράλλης Ραφτόπουλος Π. Ρέθυµνο Ρεκόρ Α.Β.Ε.Τ.Ε. 182 183 76*, 183, 354 189 48 310 100, 101 389, 390 235 Ρετζαίοι 75 Πίστες και ∆ρόµοι 184 Ριβάλλης 372 Πίτσος 254 Ρίζος Ι. 183 25 ΡΟ∆Α Πιτούλης ∆. Πλαίσιο Πλάκα Πλαστήρας Ν. Πλατάς Ν. Ποδηλατικοί Αγώνες, Ολυµπιακοί Ποδήλατο 335 90, 91 142 250 42 21, 35, 40*, 83, 102 Πολέµης Α.Β. 98, 101* Πολυδωρόπουλοι Αφοί 70, 100 Πολυγένης Γ. Ρηγίλλης (οδός) Ρίζος Α. Ρίζος Ν. Ρόδος Ρόζης Γ. & Σία Ρόζης Γ. Ρόζης Ι. Ρόκκας Χ. Πολυδωρόπουλος Κ. 374 Ρούσβελτ 26, 62, 79, 110, 117, 123, 158, 247, 250, 289, 347, 352, 413, 415, 450, 487, 497, 498, 501 Ρούσσος Γ. Πόρσε Πορτογαλία Πορτούλης Ν. Α.Ε. 269, 374*, 375, 389 93 154, 155, 155*, 159, 184, 185, 244, 265, 281, 282, 283, 352, 427, 431, 458 352 Ρουµανία Ρούσσαρης Α. Κ. 79 Σαββάκης Ι. Προβελέγγιος Α. Προδροµάς Π. Προµότ Λαϊνόπουλος Ι. Ε. Πρωία (εφηµ.) Πύλη του Αδριανού Πύργος Ρ 54, 55, 97, 100 51 158 387* 181, 182* Σ.Π.Α.Π. Σαββάκης Σ. Σαβουλίδης Π. 35 35, 113, 114 33, 41, 328, 413 409 409 355 Σαΐδ (Οικ.) 54 345 Σακαλακτσιόγλου Κ. 325 73, 184 Σακελλαρίου Ν. 358 351, 352 33 Ραγκούσης Μ. 269, 463 Ράλι Ακρόπολις 176, 178*, 180, 183, 472 Ραδιοφωνική Ένωσις Ελλάδος 72, 111, 331, 356, 485 93 409 Ρώσση Αφοί Πουλόπουλος Απ. Πρίντεζης Κων. 436* Ρωσία Ρώ(ό)σσης Φραγκίσκος Σ Πρέβεζα 311 170 269, 291*, 292*, 352, 436*, 438, 439 335 311 Ρουφ Πορτούλης Ν. Ποταµιάνος Αν. 311 311 207*, 312 373*, 374 Πολυτεχνείο Εθνικό Μετσόβιο 166 166 Ρόζης Μ. Πολυδωρόπουλος Α. Πολυδωρόπουλος Χ. 181 207* Ρόζης Αθ. 374 435, 436* Ρόζης Κ. 50 Πολυδωρόπουλος Ι. 28 331 Σαΐτης Π. Σακελλάριος Α. Σακελλαρόπουλος Γ. Σακελλαρόπουλος Σ. Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης Σαλόνι Αυτοκινήτου του Τορίνο Σαλούστρος Εµ. Σαλπιστής Χ. 379, 389 181, 181*, 183 308 195* 441 287 290 41 503 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 537 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 538 Σαµαράς ∆. Σαµαράς Ζ. Σαµαρόπουλος Ν. 327 503 287, 293* Σανταρόζα (οδός) 108 Σαουδική Αραβία 395, 396, 409 Σαρακάκης Α. 353 Σάντερλαντ 259* Σίµος Γ. Σίνδος Σινεάκ Σινιγάλιας Ι. Σινόπουλος Κ. Σκάβας Β. 503 245, 285, 330, 462 140 324, 475, 477 476, 477, 477* 287, 289*, 293* 257, 272, 275, 346, 353, 374, 409 Σκαραµαγκάς 50 Σαρακάκης Ι. 353, 353* Σκάσσης Ε. 371 Σαρακάκης Φρ. 353 Σκληάς Αλ. 111 Σαρδελής Ευστ. 98, 98*, 99* Σκόπια 55 Σαρακάκη Αφοί Α.Ε.Β.Ε. Σαρακάκη Ι.∆. και Σία Σαραµαντής Θ. Σάρδης Κ. Σαριδάκης Μ.- Βιδάκης (Μινώταυρος) Σάρρας Η. Σάρρας Ι. Σαφάκας Α. Σάφος Γ. Σαχανάς Χ. Σεβαστοπούλειος Σχολή Σεϊζάν, Παυλάτου και Σία 353 Σκένδερ Λ. 310 Σκόδρα 309 Σκουζές Α. 251 335, 335*, 336 335*, 336 498*, 500 254 Σερµπετσιάν Κ. 309 498*, 501*, 502 500 Σερπιέρης Φερ. 51 Σετουµπάλ 282 Σηµειώσεις τεχνικής οχηµάτων 244 Σητεία 23, 314 304 65 Σιάγας Α. 157, 191 Σιδενόρ 244 Σιγάλας Σιδέρης Ν. Σίδερις Γ. Σιδηροδροµικό δίκτυο Σιδηρόδροµοι Ελληνικού Κράτους (Σ.Ε.Κ.) Σιδηρόδροµος Αθηνών Πειραιώς (Σ.Α.Π.) Σκουφά (οδός) Σκριπ (εφηµ.) Σµιτ Χ. 23, 72, 485 Σέφελ Ε. Σκουριά Αφοί 69 Σερβία Σέρρες Σκουρή Β. Σκυλίτση Ελ. 475 50 Σεργιάδης Γ. Σκουλούδης 500 Σέκερης Σελέκος Η. Σκαρτσής Λ.Σ., Αβραµίδης Γ.Α. 50 269* 247* 17, 33, 41, 49, 53, 76, 134, 178 76, 142, 178 33, 41, 65 Σκυλίτσης Αρ. Σµύρνη 256*, 262*, 332*, 377*, 496 346 54 33 48 351 114 28 42 66 375 304 265, 314, 329, 353 Σόκοµπελ Α.Ε. 70 Σούδα 55 Σόµπολος Ζ. Σουηδία 500 230, 272, 394, 457*, 458 Σούνιο 30, 75* Σοφέρ (θερµαστής) 51, 66, 67, 80, 96, 96* Σούφλης Β. Σοφιανόπουλος Σ. Σοφιανός Μ. Σοφιανού Αφοί Σοφούλης Θεµ. Σπαλάτο Σπανουδάκης Ευ. Σπάρτη Σπέντζας Κ. Σπηλιωτόπουλος Αθ. Σπυρίδης Γ. Σπυρίδων Ευλ. 500 371, 372 293* 287 139 43 378 65, 77 497, 498*, 500 184 317 330 Σιδηρόδροµος ατµοκίνητος 21, 30, 33 Σρακάκης ∆. Ι. Σιδηρόδροµος Ηλεκτροκίνητος 39, 65, 177 Στάης 48, 50 500 Σταθάτος Αν. 74 Σιδηρόδροµος Αττικής (Σ.Α.) Σικάγο Σικούρτης ∆. Σιµόπουλος Α. Σιµόπουλος Ν. 33, 65 91 50, 51 51 538 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α Σταδίου (οδός) Σταθάκης Α. Σταθάτος Ξ. Σταθµός Αυτοκινήτων Αθηνών Α.Ε. 269 42*, 44, 368 488 260*, 457 99 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 539 Σύµβαση των Παρισίων 44, 45, 81 110, 114 Συµβούλιο των Αυτοκινήτων 81 325 Συµφωνία της Βάρκιζας 142 Συναρµολόγηση CKD 94, 241, 277, 278, 279, 280, 282, 283, 357, 376, 401, 423, 463, 474, 481, 483 Σταθµός ∆οκιµών Γεωργικών Μηχανών 417 Σταθµός Μεταφόρτωσης Απορριµµάτων 338 ΣΤΑΚΟΡ Α.Β.Ε.Ε. 387, 388, 389, 390 Σταθµός Ελέγχου Αυτοκινήτων (Χολαργός) 148 Σταθόπουλος Γρ. Σταµατάκης Α. Σταµατίου Α. Α.Β.Ε.Ε. Σταµατίου Α. Σταµατίου ∆. Σταµατίου ∆αν. Σταµατόπουλος Κ. Σταµατόπουλος Μ.Κ. Στανίλα Επιχείρηση Στανίλας B.N. Στανίλας Ν. Στάντζος Χρ. 260, 279*. 355, 356 304, 355 356 356 313 32, 62, 112 84* 307 306, 372 114 ΣΤΑΣΕΡ 285, 440 Σταυρακίδης Γ. 356, 477, 478 Στεφανόπουλος Στ. 140, 187 Στασινόπουλος Ι. Ν. Στεργιόπουλος Κ. Στεφάνου ∆. Στουρνάρα (οδός) Στουρνάρα Κ. Στρατάκης Γ. Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων 387 304 355 28, 306, 358 498 343 Συµβούλιο Ηλεκτρισµού της Μεγάλης Βρετανίας (E.C.R.C.) Συµµαχική Στρατιωτική Υπηρεσία Συναρέλλη Μ., ∆ρόµοι και λιµάνια στην Ελλάδα 1830-1880 Συναρµολόγηση SKD Συναρµολόγηση αυτοκινήτων Σύνδεσµος Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων Σύνδεσµος Εισαγωγέων Αυτοκινήτων Συρία Συρίγος Ν. 100, 101 Σφακιανάκης Γ. Συγγρού (λεωφ.) 45, 47, 50, 73, 80, 82, 168, 254, 307, 308, 322, 329, 335, 336. 368, 384 Συγγελίδου Θ. Συγκοινωνία Αστική Συγκοινωνία Υπεραστική Συγκοινωνία Χερσαία Συγκοινωνιακή Συκιώτης Ε. Συλλογή Γ. Κίκιζα Συλλογή Μουσείο Μπενάκη 355 17, 33, 41, 42, 43, 48, 49, 50, 65, 96, 100, 153, 166, 171*, 172, 176, 178, 186, 271 41, 42, 49, 96, 100, 153, 166, 172, 177, 186, 271 17, 22, 23, 25, 27, 30, 31, 33, 39, 95, 103, 115 184 468 90* 42* Συλλογή Ν.Ε. Τόλη 139* Συλλογή Παπαϊωάννου Α. 28*, 54* Συλλογή Ν.Ν. Γιαλούρη Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Σύλλογος Μελέτης της Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα 27* 159 288, 436 140, 223, 234, 236 103, 135, 138, 142, 144, 223, 234, 235*, 329, 331, 370*, 387, 441, 497 28, 46, 48, 51, 189 Συγγελάκης Ερ. 308 96, 112, 116, 117, 194, 236, 243, 257, 258, 259, 261*, 265, 266, 267, 275, 276, 283, 284, 286, 290, 293, 294 Συντάγµατος (πλατεία) Σφακιανάκη Οικ. Στυρόπουλος Κ. 94, 277, 324, 341, 343, 423, 463, 469, 470 109 Σύνδεσµος Ελλήνων Αντιπροσώπων Αγροτικών Μηχανηµάτων (Σ.Ε.Α.Μ.) 66 Στρώµνιτσα 29*, 40* Σύνδεσµος Εισαγωγέων και Εµπόρων Ανταλλακτικών Αυτοκινήτων Σύρος 254 146 Σύνδεσµος Εισαγωγέων ∆ιανοµέων Γεωργικών Μηχανηµάτων Ευρώπης (FECIMA) 386 22 Στρατόπεδο Μακρυγιάννη 452, 453, 456, 457, 458 Σφακιανάκης Α.Ε.Β.Ε. Σφακιανάκης Ε. Μ. Σφακιανάκης Ν. Μ. Σφακιανάκης Στρατής Μύρωνος Α.Ε. Σχολείο των Βιοµηχάνων Τεχνών Σχολείο των Τεχνών Σχολή µηχανολόγων «Πυθαγόρας» Σχολή Μηχανουργικού Συλλόγου «Προµηθεύς» Σχολή Μηχανουργικών Επαγγελµάτων και Ηλεκτροτεχνίας Σχολή Μηχανουργών Σχολή Οδήγησης Σχολή Πειραϊκού Συνδέσµου, νυχτερινή τεχνική Σχολή Σιβιτανίδειος Σώµα Μηχανικού Σώµα Μηχανικών Γεφυροποιίας και Οδοποιίας της Γαλλίας Σωµατείο Ένωσης Ιδιοκτητών Λεωφορείων Αυτοκινήτων 386 114, 356, 378, 398 329 27, 70, 258, 290, 451*, 456, 456*, 457, 458, 460 257 407, 409, 410 442, 444 406, 408 269, 287, 406 407 32, 41, 62 26, 27 475 41 63 32 96, 96* 41 62, 146, 287 22 34 97 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 539 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 540 Σωµατείο ιδιοκτητών ταξί «Ερµής» Σωµατείο Κατασκευαστών Πλαισίων και Αµαξωµάτων Αυτοκινήτων Σωµατείο Πανελλήνιος Σύνδεσµος Μηχανικών και Οδηγών Αυτοκινήτων 97 269 97 Σωµατείο Σύνδεσµος Ιδιοκτητών Λεωφορείων 97 Σωµατείο Συνοµοσπονδία Επαγγελµατιών Αυτοκινητιστών Ελλάδος Σωτηρόπουλος ∆. Τ 97 374 Τ.Α.Ο. 406 Ταγκαλάκη Μ. 403 Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. 190 Ταγκαλάκης Γ.- Κολέτσας Ο.Ε. Ταγκαλάκης Γ. Ταγκαλάκης Θ.Π. 403 397 405 Ταγκαλάκης Κ. 269, 402, 403, 404, 405 Ταγκαλάκης Ι. Ταγκαλάκης Ν. Ταγκαλάκης Π. Ταγκαλάκης Π.Κ. Τάγµα των Αυτοκινήτων Ταϊλάνδη Τάκη Σ.Π. Ταµβακόπουλος Κ. Ταµεία Επαρχιακής Οδοποιίας Ταµείο Μονίµων Οδοστρωµάτων Ταµείο Οδοποιίας Ταµείο Χερσαίων Συγκοινωνιών Ταµπάογλου Αφοί Τάνιος Γ. Τάνιος ∆. Ταξί 397 397 78*, 89, 112, 114, 116, 356, 397, 398, 400, 403, 404 405 66, 67 281, 282, 283 410, 410* 309, 393 65 64 34, 41 33 ,34 380 ΤΕΜΑΞ Ε.Π.Ε. Το Πρώτο Θέµα «Το Ταξί» Τόπακας Γ. Τορίνο Τουρκία Τουρκοκρατία Τουρνικιώτης E. Τουρνικιώτης Γ. Τουρνικιώτης Λ. Τρακτελλάς Α.Ε. Τράπεζα Αθηνών Τράπεζα Βιοµηχανίας Τράπεζα Βιοµηχανικής Πίστεως Τράπεζα Ελληνικής Εµπορικής Πίστεως Τράπεζα Κρόκος-Μουζέλη (Κεντρικής Ελλάδος) Τράπεζα της Ελλάδος 404, 405 259, 278*, 283, 284, 285, 472, 480, 481, 482, 482*, 483, 484, 485, 486, 487, 500 247, 248, 252, 393, 413, 413*, 415*, 417, 418, 419 184 184, 488 184 475* 183, 212* 184, 209*, 210*, 211*, 232*, 288*, 391*, 488 488 137 405 289, 290, 319, 324, 428, 475, 477 60, 72, 94, 112, 176, 320, 352, 427, 428, 444 24 319 70, 78, 112, 114, 310, 318, 319, 397 319 349, 350, 475, 478 51, 102,348 370, 372 33 75 373, 374 217, 267, 312 308 Τρεις Γέφυρες 431 250 319 Τριανταφυλλίδης ∆. 358 Τριανταφύλλου Γ. 317 Τριανταφύλλου Ι. Τρίκαλα Τρικούπη Ε. Τρικούπης Κ. Τρικούπης Χ. Τρικουράκης Ι. 77, 111, 158, 501 Τρίπολη 540 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 397 357 Τραυλός Π. 192, 192* 331 349 259, 283, 356, 357 413 Τριανταφύλλου Θ. 482, 483, 484, 486, 487 496, 496* 181, 181* Τράπεζα Χίου 184, 487 Τέχνικα Μαλκότση Τεχνικό Επιµελητήριο Το Νέον Αυτοκίνητο Τριανταφύλλου Α. 43 Τεχνικό Σώµα Στρατού Το Ιδιωτικόν Αυτοκίνητον (περ.) 498* Τεργέστη Τέρροβο Το Βολάν Το Ι.Χ Αυτοκίνητον Τρέσκα Κ. 50, 158, 328 ΤΕΟΚΑΡ Α.Ε. Το Αυτοκίνητο Το Βήµα (εφηµ.) 75, 82, 100, 101, 178, 179, 191, 228, 267, 403 Τατόι ΤΕΚΟΜ Α.Β.Ε.Τ.Ε. Τζουβέλος Ε. Τιτάν Α.Ε. Τραπεζούντα Μ. Ασίας 503 107 Ταχύτης Τζαβούρης Ν. Τζένεραλ Μότορς Ελλάς Α.Β.Ε.Ε. 503 Τατάκης Αλκ. Τατάκης Ε. Τεχνολογικό Μουσείο «Φαέθων» Τζαβέλας Γ. Τρίκυκλα 317 325 317 314 374 195*, 374 31, 32, 34, 40 55 179, 180, 242, 251, 252, 253, 254, 255, 258, 288, 334, 429, 447 28, 73, 171, 308, 316, 218, 368, 397, 409 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 541 Τροχαία ατυχήµατα 45, 169*, 188, 190, 191, 195 Τροχήλατες αντλίες 40* Τροχαίας Κινήσεως Τµήµα, ίδρυση Τροχιόδροµος Ηλεκτροκίνητος Τροχιόδροµος Ιππήλατος Τροχοί & ∆ρόµοι Τροχοί και Tir (περ.) 80, 190 39, 41, 45, 48, 50, 72, 97, 98, 142, 177, 189 30, 31*, 34, 53 488 291*, 292* Τροχός 21, 24 Τσαγκαράκης Μ. 445 Τσαλδάρης Κων. 139, 140 Τσαγανός ∆.Π. Τσάκωνας Αριστοτέλης Τσαλδάρης Π. 305 35, 40*, 42, 52, 102 321 Φ Φαέθων 2004 Φάληρο 488, 499*, 500 28, 33, 34, 42, 43, 50, 62, 64, 189 ΦΑΡΚΟ Α.Ε. 427 Φεγγάρης, Ράδοβιτς και Σία 49*, 53 Φαρµακίδης Ν. 263 Φέννελ Ζ. 304 Φίατ Ελλάς Ανώνυµος Εµποροβιοµηχανική Εταιρεία 319, 320 Φθιώτιδα Φικιώρης Ι. Φιλάρετος Γ. Φιλάρετος Κ. Φίλης Π. 184 331 309 116 325, 476 Τσαµαδός 50 Φιλίνης Γ. 370, 371, 372 Τσαούσης Αυτοκίνητα Ελλάς Α.Ε. 357 Φιλίππους 23 Τσαούσης Σ. 357 Τσαντζαλής Σ. Τσαούσης Ν. Τσαπόγα Β. 500 358 Φιλιππόπουλος Α. Φιλοπάππου 183 Φίτσιος Ι. 303 Φιξ Ι. Τσεχοσλοβακία 172, 235, 272 Φλώρινα Τσικλίδης Γ. 269 Τσιµωνίδης Α. 421 Τσιόλης Κ. 343 Τσιάκος Ν. Τσιλιµίγκρας Στ. Τσίνογλου ∆. Τσιόλης Χ. Τσιρίκος Λ. Τσίρος Σπ. Τσιφτσής ∆. Τσολακίδης Γ. και Σία Τσόλης Α. Τσοπέη Κ. Τσουκαλά Ν. Τσουκαλάς Η. Τσούµα Α. 349 498 196 500 343 317 156* 250 249*, 289 107 163* 503 303 479 Τσούµας Ι. 500 Τσώρτσιλ Γ. 145 Τσουρίδης Σ. Τύνιδα Υ Υγειονοµική Σχολή Αθηνών Υµηττός Υπηρεσία Εκµεταλλεύσεως Κρατικών Αυτοκινήτων Υπηρεσία Πολεµικής Βιοµηχανίας 476 245 191 157 140, 141, 142, 146 465, 466*, 467*, 468 168 ΦΙΛΠΑ 325 Τσάρογλου Κ. 184 Φλώρου Αφοί Φονταράς Γ. Φορδ Ελληνική Εταιρεία Κινητήρων Α.Ε. Φορδισµός Φορολογία Φούλιας και Σία Φρυζής ∆. Φρυζής ∆οµ. Φωκάς Ε. Φωστηρόπουλος Ι. 371 23, 53, 178, 314 177* 503 320, 321, 321*, 322. 322* 79, 91, 116 43, 44, 83, 153, 186, 187, 192, 194, 203, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 219, 220, 221, 230, 236, 237, 264, 266, 276, 277, 278, 280, 281, 283 102 355 355 304 358, 431 Φωστηρόπουλος Κ. Μ. 183, 269, 432 Φωστηρόπουλος Μ. 183, 431, 431*, 432, 434, 435, 437, 438 Φωστηρόπουλος Κ. Φωστηρόπουλος Μ.Κ. Α.Ε.Ε. Φωστηρόπουλος Σ. Φωστηροπούλου-Σαουνάτσου Ε. Ι. 431, 432 432, 433, 439, 441, 442 334, 341, 358, 431 433, 433 Φωτιάδης Ν. 325 Φωτιάδης Φ. 347, 347*, 348 Φωτιάδης Π. Φωτόπουλος Κ. Φωτόπουλος Μ. Χ Χ.Α.Ν.Θ. 259, 347*, 348 308 181, 181* 165* ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 541 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 542 Χάγη Χαϊδάρι Χαλάνδρι Χαλκίδα 195 Χωλίδης Λ. 358 63, 98 «Χωροταξικό Σχέδιο Πρωτευούσης» 159 63 41, 192, 247, 248, 308 Χωλίδης Σ. 358 Χαλυβουργία Θεσσαλίας 244 Ψ Χανδρή Ε. 331 Ψειρή (πλατεία) 28 39, 55, 100, 388 Ψυχάρης Β. 303 331 Ψυχρός Πόλεµος Χαλυβουργική Α.Ε. 244, 244* Χανδρής ∆. 331 Χανιώτης Α. 331 Χανιά Χανιώτου Π. Χαραµής Σ. Χαρατσής Σ. 449 404 Χαρίλαος Επ. 367*, 370, 371, 372 Χατζή Α. 325 Χασάνι (Ελληνικό) Χατζή Ε. Χατζηιωάννου Ι. Πανελλήνιο λεύκωµα εθνικής εκατονταετηρίδος Χατζηκυριάκος Αλ. 146, 257, 331 325 96*, 98*, 99*, 101*, 107*, 124* 117 Ψαρρός Χαρ. Ψιλίδης ∆. Ψυχικό Ω Ώτο Τουρίσµ (περ.) Α A.E.C. 148, 193 308 50, 63 137 184 324 Χατζηκυριάκος Αν. 117 Χατζηπέτρου 48 Χατζόπουλος ∆. 325 Advent Technologies 499 82*, 189 Ahrens H. 436 Χέλµης Λ. 287, 293* Allegro Χίτλερ 93 Alpan Electrline Ltd. 411 314 Andros Estates Ltd. 453, 454, 455 Χατζηλαζάρου (Οικ.) Χατζησάββας Χατήρας Σ. Χαυτεία Χεκίµογλου Ε., Ρούπα Ε. Χέρµπερσταϊν Μ. 54 246 497 137*, 161*, 163*, 175*, 179*, 367*, 393* 396 Χορς Ρ. 269 Χρηστοµάνος Αντ. 42, 97 Χρηστίδης Α. Χρηστοµάνος Κων. Χριστιανός Πρίγκιπας Χριστοδούλου Γ.Σ. Χριστόης Χ. 42, 52 43 100, 306 313 Χριστόπουλος ∆.Κ. 164 Χρυσανθακόπουλος Γ. 496 Χριστοφορίδης ∆. Χρυσανθόπουλος Ι. Χρυσάφης Γ.∆. Χρυσικόπουλος Ν. 309 356, 397, 403, 405 71 331 Χωλίδη Αφοί Α.Ε.Ε.Α. 358, 358* Χωλίδης Ι. 358 Χωλίδης Α. 358, 359 542 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ABC Automobil Business Consulting 350 Ackroyd J. 451*, 452*, 453*, 455, 455*, 456, 456*, 457, 457*, 458, 462 About E. Agricon E.E. Alfa Romeo Alman Sport AMC 26, 27 250, 450 241, 259, 283, 293*, 324, 337, 347*, 348, 379, 383, 410, 503 341 496, 496* 460 Anielli G. 348 Ashby J. 455 Atlas 342 Austin 112, 120*, 145, 329, 337, 341, 434 Armikar Ανώνυµος Εµπορική και Βιοµηχανική Εταιρεία Αυτοκινήτων Α.Ε. 325 Ateliers de Constructio Mécaniques E. Daragon Audi 111 293*, 343, 344, 403, 433, 473 Auto Moto 356 Autocar 424* Auto Parts Auto-cars Co Ltd. Auto-Elinco. Ανώνυµος Εταιρεία Αυτοκινήτων και Μηχανηµάτων 477 447, 448, 449, 449* 325 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 543 Automobiles Peugeot Auto-εξπρές (περ.) AZINGO Β Baird Henry 258 184, 351*, 431*, 432*, 455, 488 285, 440 30 Banque Francaise du Commerce Exterieure 431 Bedford 133, 354 Barkas Bekker Bendix 337 338 260 Benelli 337 Benz 90, 91, 396 Bentley Berliet Bessemer H. 344 55, 106, 108, 352, 359 27 Black & Decker 396 BMC 329 Blackburn Aircraft BMW Bosch Robert 62, 117, 465 254, 348, 407, 410, 426*, 427, 503 109 Botterill P. 457 British Leyland 341, 348 BP British Motors Company Brockway Motor Track Bucher Buchon J. Buford Buick Bureau Census Bϋssing Ελλάς Α.Ε. C Cadillac Chalmers Champion Chandler Chausson Chevrolet Chicago Area Transportation Study Choromat Chrysler Citroën 192, 192* 265 307 338 Civica Raccolta Bertarelli (πινακοθήκη, Μιλάνο) Clement-Bayard Cleveland Transportation Study Coggiola Cole Commer 23* 106 157 289 317 325 Compact Lain SA. 345 Continental 368 Credit Commerciale de France 431 Crossman B. 455, 460 Companie Banque et de Credit SA Cottereau Credit Lyonnais D Daaq Dacia Hellas ΑΕΒΕ Αυτοκινήτων Οχηµάτων και Μηχανηµάτων Dacia Daewoo DAF Daihatsu Daimler Dasteri Datsun De Soto Delahaye 258 54 431 133 329 325 343, 389, 485 411, 411 258, 259, 259*, 283, 307, 337, 383, 476, 477, 477*, 478 106, 333, 341, 396 285, 466 231, 232, 233, 241, 259, 283, 374, 480, 481 310, 319 106, 335 29 Detroit Metropolitan Area Traffic Study 157 84, 94*, 178, 354, 369 Dietrich 66 257, 272, 275, 283, 287, 406, 407, 408, 409, 410* Diva Cars Ltd. 145 154*, 155* 106, 107. 352, 410 106 441 106 330 Diamond-T DIM Motor Ε.Π.Ε. Dodge 303, 390 248, 258, 263, 287, 290, 446, 450, 450*, 451 454 145, 315, 316, 428 Donnet- Zedel 102 Dunlop 312 Ducatti & Lambretta DuPont Durkopp Dynatec 337 113 43, 84* 426 104, 107, 145, 230, 352, 446 E 260 Ecurie E. 184, 487 ELFINKO 341 158 92, 95, 178, 188, 257, 264, 265, 310, 426, 427, 428, 430 258, 259*, 324, 330, 334, 355, 429, 429*, 430, 431, 498 EBEA ELCO-Βαγιωνής Enfield 271 472 258, 260*, 290, 452, 453, 454, 455*, 457, 458, 460, 462 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 543 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 544 Enfield-Neorion (Όµιλος Επιχειρήσεων Υιών Ν.Ι. Γουλανδρή ) 451 Europcar 337 Esso-Pappas European Commission Eurostat Evobus Ελλάς Executive Insurance Brokers A. E. Executive Lease A.E. F Facom Fahr A.G. Fahr W. Fahryman FANUK Ltd. Fargo 176, 188 245* 185* 356 410, 411 410, 411 260 482 310 350, 351 G 59, 79, 89, 91, 92, 112, 125 66, 89, 90*, 94, 95, 102, 103, 104, 105, 107, 111, 112, 115, 116, 121*, 145, 230, 231, 232, 233, 249, 282, 290, 306, 320, 321, 322, 331, 334, 336, 352, 368, 372, 373, 379, 380, 381, 382, 383, 386, 387, 388, 389, 391, 400, 410, 411, 431, 446, 448, 456 454 338 253 Ghia 290 Goliath Good-Year Ελλάς Α.Β.Ε. Good-Year Graham Brothers 258 Hudson Motor Car Company Humbert Humpmobil Hyundai Ελλάς Π&Ρ. ∆άβαρη Α.Β.Ε.Ε. Hyundai I Indeal Standard Industria Motora Rakovica (I.M.R.) Innocenti 66 302 35 325 410, 471 308, 317 339 339, 339* 498 394 329, 341 426, 427, 430, 431 454 Goggomobil Hottinger et Cie Hotchkiss 337, 407 317, 318, 432 Gadner S. General Motors (G.M.) 354 Hino Motors Inthelco Automotive 476, 477 Fulda-Mobil Honda Motor Co Ltd. 346, 348, 349, 350 Fissore Frayling J. 476 325 250, 302, 391, 393, 404 324 Fruehauf 133, 339 248 International Harvester Finmeccanica Ford Hellenic Steel 125 323, 324, 333 Hillyman Hummer 426 66, 84*, 93, 99, 107, 108, 132, 133, 231, 232, 233, 241, 258, 259*, 283, 294*, 319, 337, 348, 349, 349*, 350, 351, 352, 355, 358, 383, 385, 410, 428*, 429, 450, 458, 459, 475, 476, 503 Ford Henry Hansa-Lloyd Hatz 248 Fiat Firestone Hanomag Humber 325, 354 Fiat-Πανελλάς Hambros 426 Ferguson Fiat Auto Ελλάς H 92, 94*, 95, 241, 307, 356, 369, 379, 412 331 339 Interrent IRDA Isuzu Itala J J.C.B. Jaguar 100 344, 441 131, 146, 257, 334, 341, 348 395 Johnston M.B.A. 314 K Kalliston KARDAN Hellas Karrier Kässbohrer 383 260 285, 466 325 355 Kawasaki 337 Kenworth 340 Kelleen J.M. 316 KIA Motors Hellas A.E. 544 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 285, 440, 476 283, 341, 346, 352, 357, 379, 396 Jelau John Deere 285, 466 305 337 321 335 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 545 KIA 335, 433 King 106 Krumbholz K.E. 436 Klenze L. v. Kuhler Ελλάς Kοsmocar A.E. L 28 285, 466, 482 343 L’ Auto Metallurgigue 107 Lain Air Helicopters 345 Lada Lancia Langen 259, 333, 476, 477*, 478 55, 102, 345, 347, 349, 383, 410, 438 33 Layland 448, 456 Linde 333 Le magasin pittoresque (περ.) Litton-Ελλάς Lombardini Lotus M 22* 258 248, 395 325, 454 M.A.N. 369, 408 Mack 395, 395* Magirus Deutz 272, 355 Marfin 485 Mac Veagh L. Magirus Deutz Ελλάς Α.Ε. Mahindra Marmon Marrel Mass Production System (MPS) MAVA Α.Ε. Mazda Melex Mercedes Benz 322 346 259, 259*, 283, 332 84*, 306 232, 241, 255, 258, 283, 324, 356, 375, 376*, 377, 378, 379, 389 337 Mini MIRA Mirkat Dooel Skopje Mirkat Ltd. 329, 341, 393 Multilift 338 Multipart A.E. N Nalliger F. Nash 333, 339 383, 384 263 319 National Petroleum Company 70 Newsweek 428 Neckar Automobilwerke A.G. Nissan NSU O O.M. Olds Opel Orenstein &Koppel Organotechica Otto P&H 429 259, 278, 346, 374, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486 331*, 473 339, 358 91, 354, 368 188, 230, 232, 233, 255, 259, 276*, 283, 357 344 260 33 412, 433 74, 178, 311 Panergon A.E. 41executive Lease A.E. 410 Perkins 332, 379, 391, 391*, 392, 393, 394, 396 Panhard- Levassor 99, 102, 106 133, 182, 231, 255, 263, 264, 270, 274*, 287, 345, 352. 355, 401, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 441, 469, 470, 471 Perry Percival Sir 320 Personal Best A.E. 410 329 Peugeot 260 Minerva 23*, 25* Morris Moskvitch Packard Michelin Minarelli 331, 446 259, 263, 290, 350, 472, 473, 473*, 474, 496 35 Miller W. Morgan Mondadori Σύγχρονη Παγκόσµια Εγκυκλοπαίδεια P 91 354, 445 141, 146 338 Mercury MG Mitsubishi ML Persona Petter 64, 71, 77 Piagio 102, 106 Pininfarina 424, 425 Piccard 339 419 49*, 53, 66, 106, 257, 258, 265, 330, 335, 335*, 431, 445, 445*, 446, 481 441 106 502, 503 410, 459 Pipo Foundation 343 410, 411 Plymouth 310 453, 455, 456 410, 411 Plastic Omnium Lander Pneumatique 339 35 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 545 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 546 Polski Pontiac Porsche Ελλάς Α.Ε.Ε.Α. Porsche Pouqueville F. 337 178, 305, 374 352 331, 352 24 Power and Traction 17, 65, 97, 98, 302, 311 Praxis A.E. 485, 487 Pratt’s Motor Car Sirits Proust A. Pulteney Malcom Sir Q 53, 70 26*, 303 29 Saurer Scania SCAT Schafer Schaubert E. Schneider Seat Sessa Setra Shead D. Shell Sibaura R. A. Lister & Co Ltd. 109 Raytheon 470 Sielco Siemens Martin Simca Sims E. SKF Škoda Slough Rees Bowen T. 314 Societé Francaise B.F. Goodrich Colombew Rees Noel C. 314 Socony- Vacuum Oil Company Quin G. R Rawlings J.E. Record Α.Ε.Β.Ε. Rees Langdon J. Rees William E. Rees Zoe T. Regie Nationale des Usines Renault Reliant Renault Renolit Ricardo Riley 26 454 291*, 442, 443, 443*, 445, 445* 314 314 314 258 255, 325, 423, 424, 424*, 425, 448 43, 84*, 106, 107, 133, 178, 241, 258, 260, 265, 282, 288, 289, 290, 352, 353, 368, 473, 473*, 474, 481, 496 285, 440 250, 416, 417 329 Robri 334 Roots 331, 428 Ross L. 25 Rôhne Poulenk Roser A. Rover 330 25 329, 341, 358, 434, 441 Rudolf Sack 323 Russel Margery H. 314 Ruggerini 248 Somua MCG Sorensen C. Southern Aircraft Co. Speedex A.E. Standard Oil Company Stankoimport Star Engineering 454 546 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α 454 64, 69, 70, 71, 102, 438 469 355 120, 190, 418, 419 348, 349, 358, 387, 428 454 413 182, 245*, 325, 436 320 303 70, 438 114, 115, 133, 399 321 146 411 53, 70 333 106 21, 25* Steyr Ελλάς 248, 250, 251, 258, 275, 344, 344*, 352, 419, 420, 441, 462, 463, 463*, 464, 464*, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 481 Steyr ΕΛ.Β.Ο. Steyr Studebaker Sunbeam Suzuki Motor T Teoshipping 107 319 Stephenson G. 422, 447 Samuel J. Sir 348, 358 423 52 Sachs Salmson 114 Sociéte Lorraine de Diétrich & de Lunéville 105*, 106* 337, 374 28 158, 172 S. R. Jordan Saab 102, 106, 354 339 Smith W. Talbot Taylor Frederick Tecom A.E. Teodomi Α.Ε S 331 396, 401 Teoroch A.E. Teotec Terra A.E. 285 266, 287, 333, 462, 466, 467, 468, 469, 470 107, 307, 356, 399*, 400, 401, 402*, 403 325 407, 410, 411, 485 325, 335 79 485 485, 486, 487 485, 486, 487 485, 486, 487 485, 486 384, 385, 385* 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 547 The Henry Ford-Benson Ford Research Center 104*, 321*, 322* Thermo King 433, 441 Titano 339 Thiersch 232, 233, 337, 339, 341 Triumph Standard 307, 334, 337, 341, 424, 434, 448 Tube Investments 451, 452, 452*, 453, 454 Tropical Α.Ε.Β.Ε. TWT Gmbh U 337 500 136, 137, 139*, 140, 141, Ukraina Ελλάς 356 UAZ Uniko Α.Ε.Ε.Β. V V.W. Van den Plas Van Doorne (DAF) 445, 446 Van Hool 407, 409 Vermorel Vocabulario internazionale d’ ingigneria del traffico Voisin 106 Vauxhall 346, 354 195 102 Waterlow S. Sir 322 Watt J. Wayne White Motor Company 142, 146 93, 232, 243, 255, 258, 289, 331, 334, 343, 344, 403, 405, 473, 499, 502 335 333 Wartburg Willy’s 429 107 WABCO Werry Z. 502 U.N.R.R.A. 333 270, 353, 355, 374, 400*, 401 W 23 Toyota Trabant Volga Volvo Wolseley Woodley H.J. Y Yamaha Motor Co. Yamaha Motor Hellas Α.Ε. Yokohama Z Zastava Zentner Ritter Friedrich von Zephyr Ziegler 182, 337 21 401, 402, 402*, 404* 314 305, 308, 340 106, 108, 332, 357, 391 329 102 333 333 479, 485 95, 358, 358* 26, 27 107 469 Zodiac 397 Zϋndapp 421, 421*, 422, 423, 424 Zuk 337 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 547 507-552:ena 7/29/11 10:54 AM Page 548 Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου Iστορικός εφαρµοσµένων τεχνών και σχεδίασης. ∆ι- ∆ιδάκτωρ του τµήµατος οικονοµικών επιστηµών του www.e-roupa.com πλωµατούχος Masters (School of Design, Housing and http://ehekimoglou.blogspot.com Α.Π.Θ. Τα βασικά ερευνητικά αντικείµενά του υπήρ- Apparel, University of Minessota). Από το 1990 ασχο- ξαν οι οθωµανικές συντεχνίες, η λειτουργία του πιστω- µοσµένων τεχνών και της σχεδίασης στην Ελλάδα. προσωπογραφία των επιχειρηµατιών της οθωµανικής κτούν δηµοτικότητα καθώς και τις προσπάθειες να κρατικής γραφειοκρατίας σε κοινωνική τάξη, η οθω- λείται µε πρωτογενή έρευνα στους τοµείς των εφαρΚαταγράφει τις διεθνείς αισθητικές τάσεις που απο- παράγονται προϊόντα µε ελληνική αισθητική. Μεταξύ άλλων δηµοσίευσε µελέτες για την απόπειρα µεταρ- ρύθµισης της ελληνικής αστικής ενδυµασίας, την αναβίωση του βυζαντινού στιλ στις εφαρµοσµένες τέ- τικού κεφαλαίου τον 18ο-19ο αιώνα, η αυτοκρατορίας, ο µετασχηµατισµός της ελλαδικής µανική νοµοθεσία περί γαιών και η ιστορική τοπο- γραφία. Για τα ζητήµατα αυτά έχει δηµοσιεύσει 100 πρωτότυπες επιστηµονικές εργασίες, τις περισσότε- ρες των οποίων σε συνεργασία µε επιστήµονες άλλων χνες, τα έπιπλα του Ερρίκου Σλήµαν, όλα στα τέλη ειδικοτήτων. Ασχολήθηκε επί µία εικοσαετία µε την νίκης στον Μεσοπόλεµο. Σε συνεργασία µε τον Ευάγ- ιδιαίτερα κτηµατολογικών εγγράφων και παλαιών φω- του 19ου αιώνα, και την ταπητουργία της Θεσσαλο- γελο Χεκίµογλου έγραψε την Ιστορία της ελληνικής βιοµηχανίας τροφίµων (Εκδόσεις Κέρκυρα, 2006), της ∆ιεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης καθώς και τον τόµο τεκµηρίωση και παρουσίαση αρχειακών τεκµηρίων, τογραφιών, ενώ επιµελήθηκε 50 πρωτότυπες εκθέσεις ιστορικών τεκµηρίων που διοργάνωσαν ελληνικοί και ξένοι οργανισµοί και 150 περίπου εκδόσεις. Ως δηµο- Ιστορία της επιχειρηµατικότητας στη Θεσσαλονίκη σιογράφος έχει δηµοσιεύσει 4.000 επιφυλλίδες σε ελ- νέγραψε Το αστικό έπιπλο στην Ελλάδα 1830-1940 ηµερήσιο Τύπο και παρήγαγε 100 τηλεοπτικές εκποµ- 1900-1940. Με τον καθηγητή Γιώργο Παρµενίδη συ- (Ε.Μ.Π., 2003). ∆ίδαξε την ιστορία των εικαστικών, των εφαρµοσµένων τεχνών και της σχεδίασης σε δη- µόσια και ιδιωτικά ιδρύµατα. Υπήρξε επιµελήτρια ύλης του κλαδικού περιοδικού γούνας Infur. Αρθρο- γραφεί σε περιοδικά για το ντιζάιν. ληνικές εφηµερίδες, διετέλεσε σύµβουλος έκδοσης στον πές ιστορικού περιεχοµένου. EX 4:Layout 1 7/29/11 11:03 AM Page 1 Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου «Το µεταφορικό µέσο που άλλαξε τη µορφή του σύγχρονου κόσµου και την οργάνωση της καθηµερινής ζωής διαδόθηκε µε πολύ αργούς ρυθµούς στην Ελλάδα µέχρι τη δεκαετία του 1950…» µολόγος–, αφηγούνται την «περιπέτεια» που έζησαν οι έµποροι, οι κατασκευαστές και οι χρήστες του αυτοκινήτου στην Ελλάδα µέχρι το 1986, ανατρέχοντας σε ολόκληρη τη σύγχρονη ιστορία µέσα από την οπτική αυτού του κλάδου. Στο πρώτο µέρος εξετάζονται η υποδοµή, η εµπορία και η παραγωγή του αυ- τοκινήτου, ενώ στο δεύτερο καταγράφεται η πορεία των κυριότερων επιχειρήσεων, και τα δύο πλαισιωµένα µε πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Σχεδόν ένας αιώνας του αυτοκινήτου στην Ελλάδα… Μία αληθινή προσφορά! Παύλος Λάσκαρις-Βενιζέλος Μέλος ∆.Σ. του Συνδέσµου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων ISBN 978-960-8386-95-2 9 789608 386952 Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου, Ευφροσύνη Ρούπα –ιστορικός– και Ευάγγελος Χεκίµογλου –οικονο- Ευφροσύνη Ρούπα Ευάγγελος Χεκίµογλου Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα Εµπόριο και παραγωγή στη µέγγενη του κράτους 1894-1986
© Copyright 2024 Paperzz
