Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΡΑΜΜΟΥ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΤΑΞΗ Β’ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2012-2013 63ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ Ψαθάς Σελίδα 1 ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ Ψαθάς ΕΠΩΝΥΜΟ Αναγνώστου Αποστολοπούλου Βρέντα Δαμιανάκη Δημητρίου ΟΝΟΜΑ Δήμητρα Λέϊλα Δήμητρα Χριστίνα Διαλεχτή Κολινιάτη Μαρκέτου Προκοπίου Τσέλιου Ασημίνα Ιωάννα Παντελής Δωροθέα Φιλιππάκη Χριστοπούλου Ειρήνη Ιωάννα ΡΟΛΟΣ Ντίνα κα Φαρλάκου Βασίλης Υπηρέτρια Υπηρέτρια Λαμπίρης Φανφάρας Στέλλα Μάνος Θόδωρος Περικλής Μάνα Μπάτλερ Σελίδα 2 - - Περιεχόμενα ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ........................................................................................................ 2 Μήνυμα προς τους συμμετέχοντες.........................................................................................................4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ............................................................................................................................................... 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ.................................................................................................................................................. 6 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ.................................................................................................................. 7 ΕΡΓΑ........................................................................................................................................................11 “ΞΥΠΝΑ ΒΑΣΙΛΗ”................................................................................................................................ 11 “ΕΝΑΣ ΒΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΜΙΣΟΣ”................................................................................................................13 “ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΨΕΥΤΗΣ”............................................................................................................................14 “ΦΩΝΑΖΕΙ Ο ΚΛΕΦΤΗΣ”.....................................................................................................................17 “Η ΧΑΡΤΟΠΑΙΧΤΡΑ”............................................................................................................................18 “Ο ΑΧΟΡΤΑΓΟΣ”................................................................................................................................. 20 “Ο ΑΤΣΙΔΑΣ”....................................................................................................................................... 22 “ΤΟ ΣΤΡΑΒΟΞΥΛΟ”.............................................................................................................................23 “ΕΤΑΙΡΙΑ ΘΑΥΜΑΤΩΝ”.......................................................................................................................24 “ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΑΚΙ”...............................................................................................................................26 “MΑΝΤΑΜ ΣΟΥΣΟΥ”.......................................................................................................................... 27 "ΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ"........................................................................................................................29 "Ο ΕΑΥΤΟΥΛΗΣ ΜΟΥ".........................................................................................................................30 "ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΕΣ"................................................................................................... 31 "ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ"...................................................................................................................................... 32 ΟΙ ΑΤΙΘΑΣΟΙ....................................................................................................................................... 33 Ο Αφελής............................................................................................................................................34 ΜΙΚΡΟΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ............................................................................................................................. 35 ΕΜΠΡΟΣ ΝΑ ΓΔΥΘΟΥΜΕ.................................................................................................................... 36 Ψαθάς Σελίδα 3 ΠΩΣ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΜΕ................................................................................................................................36 ΕΠΙΛΟΓΟΣ............................................................................................................................................... 37 Βιβλιογραφία:........................................................................................................................................ 38 Ψαθάς Σελίδα 4 Μήνυμα προς τους συμμετέχοντες Αγαπητά μου παιδιά Στην προσπάθεια αυτή δουλέψατε σκληρά, ώρες ατελείωτες, με υπευθυνότητα, με αμείωτο κέφι, με μεράκι, ζήλο, ομαδικότητα, συνεργατικότητα, με άλλα λόγια καταθέσατε την ψυχή σας και γι’ αυτό το αποτέλεσμα σας δικαίωσε: ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ!! Μια παράσταση εφάμιλλη των μεγάλων θιάσων, σχεδόν επαγγελματική θα τολμούσα να πω. Αποδώσατε τέλεια ρόλους που έχουν ταυτιστεί με τις αξέχαστες και ανεπανάληπτες ερμηνείες μεγάλων κωμικών χωρίς να τους αντιγράψετε. Αν και κορίτσια, υποδυθήκατε πιστά ρόλους ανδρικούς και διπλούς. Ποιον να πρωτοθυμηθώ; Τη σκανδαλιάρα υπηρέτρια που με τόσο νάζι, χάρη και τσαχπινιά απέδωσε η Χριστίνα, τη μάνα που τόσο πειστικά υποδύθηκε η Ειρήνη, τον ποιητή Φανφάρα, έναν τόσο δύσκολο ρόλο γιατί έχει σφραγιστεί από την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Γ. Μιχαλακόπουλου, που μοναδικά απέδωσε η Ασημίνα, τον ταλαντούχο Παντελή που υποδύθηκε εξαιρετικά το Μάνο, τη γλυκύτατη Διαλεχτή να παριστάνει την υπηρέτρια και αργότερα το Λαμπίρη, τη Δωροθέα να ερμηνεύει πειστικότατα δύο ανδρικούς ρόλους, τη χαριτωμένη Στέλλα που με τόση άνεση και χάρη υποδύθηκε η Ιωάννα Μαρκέτου, την Ιωάννα Χριστοπούλου να υποδύεται με το δικό της μοναδικό τρόπο το μπάτλερ της οικογένειας, την υπέροχη Λέιλα στο ρόλο της κας. Φαρλάκου, τη δυναμική Δήμητρα Αναγνώστου να μας λέει ότι είναι μια ανεξάρτητη κοπέλα ή τη συγκλονιστική ερμηνεία της Δήμητρας Βρέντα στο ρόλο του Βασίλη Βασιλάκη, έναν επίσης δύσκολο ρόλο, γιατί κι αυτός έχει ταυτιστεί με τη μοναδική και ανεπανάληπτη ερμηνεία του Γ. Κωνσταντίνου!! Ο καθένας/μια μόνος/η και όλοι μαζί δώσατε ένα τέλειο αποτέλεσμα! ΜΠΡΑΒΟ ΣΑΣ Σας ευχαριστώ θερμά για την άψογη συνεργασία. Σας ευχαριστώ θερμά για τις υπέροχες στιγμές που ζήσαμε, σας ευχαριστώ θερμά για το εκπληκτικό αποτέλεσμα! Η καθηγήτριά σας Ράμμου Πηνελόπη Ψαθάς Σελίδα 5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η επιλογή της Ερευνητικής Εργασίας της φετινής χρονιάς δεν ήταν για εμάς μία δύσκολη υπόθεση. Είμαστε μία ομάδα που αγαπάμε το θέατρο, αφού πολλοί από εμάς έχουμε συμμετάσχει και στο παρελθόν σε θεατρικές παραστάσεις. Έτσι, μόλις πληροφορηθήκαμε ότι ένα από τα θέματα της Ερευνητικής Εργασίας σχετίζεται με το θέατρο, αδράξαμε αμέσως την ευκαιρία! Από την αρχή της χρονιάς περιμέναμε πως αυτή η εργασία θα είναι κάτι περισσότερο από μάθημα, θα είναι ψυχαγωγία. Περιμέναμε πως, μέσα από πολλές ευχάριστες και πολύ αστείες εμπειρίες και ομαδική δουλειά, θα γνωρίσουμε καλύτερα τις πτυχές του θεάτρου και, βέβαια, θα βγάλουμε στο φως και κάποια, ενδεχομένως κρυφά, ταλέντα. Ακόμα, ελπίζαμε σε μία υπέροχη και ξεκαρδιστική παράσταση με πολύ κέφι και δημιουργικότητα στο τέλος της χρονιάς. Αλλά πάνω απ’ όλα επιθυμούσαμε να περάσουμε καλά! Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την καθηγήτριά μας κα Ράμμου Πηνελόπη που μας έδωσε την ευκαιρία να ζήσουμε καταπληκτικές και αξέχαστες στιγμές μέσα στο σχολείο. Ψαθάς Σελίδα 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το θέμα της εργασίας μας ήταν η συμβολή του Δημήτρη Ψαθά , τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Αρχικά, ως βασικό στόχο είχαμε την καλλιτεχνική μας έκφραση, η οποία εμπλέκει το θεατρικό λόγο, τις παραστατικές και τις εκφραστικές τέχνες και τη μουσική. Η εργασία μας χωρίστηκε σε δύο μέρη, στη βιβλιογραφική έρευνα και στο τέχνημα. Όσον αφορά την βιβλιογραφική έρευνα ασχοληθήκαμε προκειμένου να συλλέξουμε βιογραφικά στοιχεία του Δημήτρη Ψαθά, να γνωρίσουμε τα έργα του και ειδικά τα θεατρικά έργα του που έγιναν και κινηματογραφικές ταινίες. Ακόμα, θέλαμε να εντοπίσουμε τα μηνύματα τα οποία αναδεικνύονται μέσα από τα έργα του, κα8ώς και τα στοιχεία που μας δίνει για τα ήθη, τις παραδόσεις , τα έθιμα, τις αντιλήψεις και τους θεσμούς της εποχής του. Στην συνέχεια, θέλαμε να ανακαλύψουμε από πού αντλεί τη θεματογραφία του και τέλος, να αντιληφθούμε πώς παρουσιάζει τους ήρωες του. Μέσω της διερευνητικής προσέγγισης αναλύσαμε ερμηνευτικά τα έργα του Δημήτρη Ψαθά , για να αναδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο αυτά σχετίζονται με το σήμερα. Οι μορφές μάθησης που ακολουθήσαμε είναι στο πλαίσιο της φθίνουσας καθοδήγησης όπου οι καθηγητές μας θέτουν τα ερωτήματα η αυτά προκύπτουν μέσα από καταιγισμό ιδεών και επιλέξαμε τον τρόπο, τα μέσα και τις δράσεις που θα ακολουθήσαμε. Ως εργαλεία για την έρευνα μας χρησιμοποιήσαμε βιβλία, διαδίκτυο, κινηματογραφικές ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, άρθρα από τον τύπο. Όσο αφορά το τέχνημα, ήταν το κομμάτι στο οποίο δώσαμε περισσότερο χρόνο μας. Το τέχνημα ήταν η οργάνωση μιας θεατρικής παράστασης με κάποιο από τα θεατρικά έργα του Ψαθά. Συγκεκριμένα επιλέξαμε το έργο <<ΞΥΠΝΑ ΒΑΣΙΛΗ>> με κριτήριο την διαχρονικότητα και την επικαιρότητα του έργου αυτού. Η παράσταση προγραμματίστηκε να παρουσιαστεί μέσα στο μήνα Απρίλιο! Ψαθάς Σελίδα 7 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ Ο Δημήτρης Ψαθάς γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1907 -το μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο του ποντιακού Ελληνισμού- όπου και έζησε την παιδική και εφηβική του ηλικία προτού η Μικρασιατική Καταστροφή τον αναγκάσει να εγκατασταθεί, το 1923, στην Αθήνα. Οι αναμνήσεις του, ωστόσο, από εκείνη την εποχή δεν θα τον εγκατέλειπαν ποτέ -άλλοτε ευτυχισμένες και άλλοτε τρομακτικές- σίγουρα πλημμυρισμένες από την οικογενειακή ζεστασιά, τον κοσμοπολιτισμό της γενέτειράς του και την ύστερη αθλιότητα των διωγμών και του πολέμου: «Η μνήμη είναι ένα στυπόχαρτο που ό,τι έχει απορροφήσει το κρατά, δεν είναι σαν τη φωτογραφία που τ’ αποτυπώνει όλα. Τις εικόνες, όμως, που έχει απορροφήσει τίποτα δεν τις σβήνει και από αυτές οι πιο σπουδαίες συνθέτουν το μαγικό βιβλίο της παιδικής μας ζωής», θα γράψει, το 1966, στο βιβλίο του «Γη του Πόντου» - ένα σημαντικό ντοκουμέντο το οποίο όχι μόνο απεικονίζει εκείνα τα κρίσιμα ιστορικά γεγονότα, αλλά δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τα μαθητικά χρόνια και τις δεξιότητες του μετέπειτα ανανεωτή της νεοελληνικής κωμωδίας. Στην Αθήνα της εποχής εκείνης, οι προοπτικές για έναν πρόσφυγα ήταν εξαιρετικά δυσοίωνες. Και όμως, δύο μόλις χρόνια αργότερα -το 1925- ο δεκαοχτάχρονος Δημήτρης Ψαθάς -αφού προηγουμένως θα σπούδαζε νομικά, χωρίς να πάρει πτυχίοέκανε την είσοδό του στη δημοσιογραφία, στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα». Αυτή ήταν και η απαρχή της σταδιοδρομίας του ως δημοσιογράφου για περισσότερο από μισό αιώνα. Μάλιστα, την πρώτη δεκαετία της επαγγελματικής του εξέλιξης, θα διέπρεπε στο δικαστικό ρεπορτάζ! Ώσπου, το 1937 αναλαμβάνει το χρονογράφημα στα «Αθηναϊκά Νέα» -μετά την Κατοχή μετονομάστηκαν σε «Νέα»- όπου και παρέμεινε για περίπου σαράντα χρόνια, διατηρώντας τη στήλη «Εύθυμα και Σοβαρά» η οποία θα τον έκανε πασίγνωστο στο ευρύ κοινό. Το 1937κυκλοφόρησε το πρώτο χιουμοριστικό βιβλίο του «Η Θέμις έχει κέφια» και ένα χρόνο αργότερα «Η Θέμις έχει νεύρα», τα οποία αργότερα έγιναν και μεγάλη τηλεοπτική επιτυχία . Ο Σπύρος Μελάς έγραφε στον πρόλογο του βιβλίου «Η Θέμις έχει κέφια» : «Η ζωή ενός έθνους, τα ήθη, τα έθιμά του, η ψυχοσύνθεσή του, η διανοητικότητά του, δίνονται στα δικαστήρια με την πιο ανάγλυφη μορφή. Ίσως τα πάντα να διεθνοποιηθούν μια μέρα. Ο έρωτας όμως, η κουζίνα και το έγκλημα θα μείνουν τρείς εκδηλώσεις βαθύτατα εθνικές. Σ’ αυτές τις συνεδριάσεις ο φίλος μου ο Ψαθάς τρύγησε και με τα δύο χέρια. Δεν πήρε τραγικά τη δουλειά του. Δεν θέλησε να χασομερήσει σε μεγάλες και περίπλοκες χημικές αναλύσεις της συγκομιδής. Από το χυμό των καρπών που τρύγησε, μας δίνει ένα ελαφρό, γλυκόπιοτο λικέρ, που όποιος πίνει, θέλει να ξαναπιεί. Είναι κάτι να μπορεί κανείς να περιβάλει μ’ ένα χαμόγελο αγαθότητος και αλλεγρίας στιγμές στενόκαρδες και βλοσυρές της καθημερινής μας ζωής. Και στον εργάτη του χρωστούμε κάθε τιμή.» Ψαθάς Σελίδα 8 Εκείνο όμως, το βιβλίο που τον έκανε πανελλήνια γνωστό ήταν η «Μαντάμ Σουσού» η περιλάλητη ηρωίδα του ομώνυμου μυθιστορήματός του. Τη δραματική περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής ο Ψαθάς περιέγραψε με το δικό του τρόπο στα βιβλία του «Χειμώνας του 41» (1945), «Αντίσταση» (1945) και το «Χιούμορ μιας εποχής» (1946). Ο συγγραφέας ταξίδεψε στη Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Τουρκία, Αίγυπτο και περιέβαλε τις εντυπώσεις του στα βιβλία «Κάτω από τους ουρανοξύστες» (1950),» «Στη χώρα των μυλόρδων» (1951) και «Παρίσι, Ισταμπούλ κι άλλα εύθυμα ταξίδια» (1951). Επίσης εξέδωσε άλλο χιουμοριστικό μυθιστόρημα που περιλάμβανε σάτιρα των ηθών της εποχής, με τον τίτλο «Οικογένεια Βλαμμένου»(1956) και σειρά εύθυμων διηγημάτων που τιτλοφορούνται «Παρ’ ολίγον να γελάσουμε» (1960). Επιλογή χρονογραφημάτων του περιέλαβε σε τρία βιβλία με τους τίτλους «Από την εύθυμη πλευρά», «Στο καρφί και στο πέταλο» και «Πέρα βρέχει» (1960). Συγχρόνως με τη δημοσιογραφία ο Ψαθάς επιδόθηκε με θριαμβευτική επιτυχία και στη συγγραφή κωμωδιών, μερικές από τις οποίες κατέρριψαν το ρεκόρ των παραστάσεων στην Ελλάδα. Οι κωμωδίες του που παίχτηκαν απ’ όλους τους κεντρικούς θιάσους των Αθηνών και με τους μεγαλύτερους ηθοποιούς είναι: «Το Στραβόξυλο» (1940), «Ο Εαυτούλης μου» (1941), «Οι Ελαφρόμυαλοι» (1942), «Μαντάμ Σουσού» (1942), «Σκίτσα της Εποχής» (1944), «Φον Δημητράκης» (1947), «Η ζωή είναι ωραία» (1952), «Ζητείται ψεύτης» (1953), «Μικροί Φαρισαίοι» (1954), «Ένας βλάκας και μισός» (1956), «Φωνάζει ο κλέφτης» (1958), «Εταιρεία θαυμάτων» (1959), «Η Μαίρη τα λέει όλα» (1960), «Εξοχικόν κέντρον ο Έρως» (1960), «Εμπρός να γδυθούμε», «Η Χαρτοπαίχτρα», «Ο Κουτσομπόλης», «Προίκα μου αγαπημένη» κ.α. Μέσα από αυτό το ιδιαίτερα απαιτητικό -και ενίοτε στρυφνό- αφηγηματικό είδος, ο Ψαθάς θα ξεδιπλώσει, μία προς μία, όλες του τις θαυμαστές δεξιότητες. Με έναν πυκνό, κοφτό, καίριο και καυστικό λόγο αναδείκνυε τα «κακώς κείμενα» διατυπώνοντας μία οξεία κριτική για ολόκληρη την εποχή του. Ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων και των εκφράσεων της καθημερινής ζωής -μέσα από μία θεματογραφία χωρίς προκαθορισμένες θέσεις και επιλογές- κάλυπτε την επικαιρότητα σε όλες της τις εκφάνσεις: από τον χώρο της πολιτικής μέχρι εκείνες τις απειροελάχιστες διαβαθμίσεις της συμπεριφοράς των απλών ανθρώπων. Το 1940 πρωτοεμφανίζεται στο θέατρο με την κωμωδία «Το στραβόξυλο», η οποία ανέβηκε από τον θίασο του Βασίλη Αργυρόπουλου με ήρωα έναν γκρινιάρη τύπο, που με τη μουρμούρα του και τη γρουσουζιά του δημιουργούσε ένα ασφυκτικό περιβάλλον στην οικογένειά του. Μέχρι που κάνει την εμφάνισή της η ανιψιά του, η οποία φέρνει ένα νέο πνεύμα στο σπίτι μέσα από ανατροπές, παρεξηγήσεις και κωμικές καταστάσεις. Η παράσταση θριαμβεύει, προκαλώντας τον ενθουσιασμό ακόμη και του Αιμίλιου Βεάκη, ο οποίος του έστειλε συγχαρητήρια επιστολή: «Γύρισα σπίτι μου κατασυγκινημένος από το θέατρο Αργυρόπουλου και νιώθω ακατανίκητη την ανάγκη να σου γράψω. Τι να σου πρωτοθαυμάσω; Πλέξιμο; Διάλογο; Χαρακτήρες; Σκηνική οικονομία; Ευρήματα; Πρέπει να είσαι περήφανος. Παρουσίασες μια δουλειά βγαλμένη από αληθινή συγκίνηση και στοχαστική μελέτη. Βλέπω σε σένα τον ανώτερο τεχνίτη της Κωμωδίας, που η πατρίδα μας δεν πρέπει να χάσει. Φυλάξου από το εύκολο και το Ψαθάς Σελίδα 9 πρόχειρο. Η ζωή είναι δική σου». Μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια ο Ψαθάς θα δικαιώσει τον σπουδαίο ηθοποιό και θα επιδοθεί στη συγγραφή 25 θεατρικών έργων, ανάμεσα στα οποία, «Φον Δημητράκης», «Ο εαυτούλης μου», «Ένας βλάκας και μισός», «Ζητείται ψεύτης», «Η Χαρτοπαίχτρα», «Ξύπνα Βασίλη», τα οποία γνώρισαν τεράστια καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία, ενώ πολλά μεταφέρθηκαν και στον κινηματογράφο. Εκτός των άλλων, ο Ψαθάς παρ' όλη την εξαιρετική ικανότητα που διέθετε να αναδεικνύει το ασήμαντο και το γελοίο, να σαρκάζει και να διακωμωδεί, υπερασπιζόταν -μέχρι τον θάνατό του, το 1979- αξίες και ιδέες με ένα αφοπλιστικό πάθος που σε εντυπωσίαζε, ακόμα και όταν διαφωνούσες με εκείνα που πίστευε. Πρόκειται για έναν σημαντικό άνθρωπο του πνεύματος που με το συγγραφικό του έργο ευνόησε την υποκριτική τέχνη. Τα έργα του είναι σπουδή. Είχε μια εκπληκτική τεχνική, χρησιμοποιούσε έναν σπιρτόζο διάλογο που έβγαζε αβίαστα το γέλιο χωρίς να βωμολοχεί, δεν υπάρχει καμία περιττή είσοδος, κανένα πρόσωπο χωρίς ουσιαστικό λόγο στην πλοκή. Τα έργα του διαθέτουν τέλεια δομή και οικονομία. Στην 150η πανηγυρική παράσταση της κωμωδίας του «Μικροί Φαρισαίοι» ο ιστορικός του ελληνικού θεάτρου Γιάννης Σιδέρης, μίλησε στο κοινό και μεταξύ άλλων είπε: «Αλλά γιατί μας αρέσει ο Ψαθάς; Πρώτον: γιατί έχει αγνή καρδιά. Δεύτερον: γιατί, κατάβαθα, είναι ευγενικός. Έτσι του αναγνωρίζουμε το δικαίωμα να σατιρίζει τα ελαττώματά μας όπου τα δει. Τρίτον: Μας αρέσει ο Ψαθάς γιατί δεν ξέρει να μισεί, πιάνει την πέννα, κυρίως για να μας ευχαριστήσει και η σάτιρά του βγαίνει τόσο καλόκαρδη, που, τέλος, συμπαθούμε τα σατιριζόμενα πρόσωπα. Μας αναπαύει, δε μας αγρεύει με τη σάτιρά του, δε μας ταράζει. Τέταρτον: Δεν επιχειρεί να μας παραστήσει τον έξυπνο, με τα λόγια του και με τα καλαμπούρια του. Είναι ο ίδιος έξυπνος, φεγγοβολεί ο διάλογός του και κάθε του έργο από την εξυπνάδα του. Ύστερα ξέρει καλά την ελληνική γλώσσα – γιατί έχουμε και συγγραφείς που δεν ξέρουν τα ελληνικά, όσο θα έπρεπε, γι’ αυτό και στο στόμα των ηθοποιών τα λόγια του έρχονται εύκολα και στα αυτιά μας φτάνουν αρμονικά.» Η Μερκούρη για τον Ψαθά «Είχε κατορθώσει να διανύσει μια τεράστια διαδρομή: από τη μία άκρη του Ελληνισμού, από τον Πόντο, βρέθηκε στην Αθήνα και από τη δημοσιογραφία πέρασε στη λογοτεχνία κι από εκεί στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Πέτυχε σε όλα. Έγινε η πιο γελαστή φωνή στον σοβαροφανή κόσμο μας. Ο κόσμος τον λάτρεψε. Τον έβαλε για πάντα στην καρδιά του. Είχε βλέπετε το μεγάλο χάρισμα να λέει τα πιο σοβαρά πράγματα με τον πιο ανάλαφρο τρόπο. Γι’ αυτό διαβάζεται και παίζεται ακόμα, γι’ αυτό παραμένει επίκαιρος. Γιατί είναι από τη στόφα των κλασικών». Ψαθάς Σελίδα 10 ΕΡΓΑ “ΞΥΠΝΑ ΒΑΣΙΛΗ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1969 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 81' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Γιώργος Κωνσταντίνου, Έλενα Ναθαναήλ, Αλέκος Αλεξανδράκης, Ελένη Ζαφειρίου, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Τασσώ Καββαδία, Χρήστος Δοξαράς, Περικλής Χριστοφορίδης, Άγγελος Μαυρόπουλος, Νάσος Κεδράκας, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Γιούλη Σταμουλάκη, Δημήτρης Κούκης, Κόκκα Στυλιανού, Εύα Φρυδάκη, Ανθή Γούναρη, Σωτήρης Τζεβελέκος, Λόλα Μαζαράκη ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο Βασίλης, δεξιός και φανατικός με τα λαχεία, είναι συνάδελφος με τον Μάνο, φανατικό αριστερό, και συνέχεια μαλώνουν για τις διαφορετικές πολιτικές τοποθετήσεις τους. Κάποια στιγμή ο Μάνος ερωτεύεται τη μοντέρνα αδελφή του Βασίλη, την Ντίνα, που είναι και αυτή αριστερή, και μέσα σε όλα τα άλλα πείθουν το Βασίλη να σταματήσει να αγοράζει λαχεία. Ψαθάς Σελίδα 11 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Ξύπνα Βασίλη” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών Πειραιώς - προαστίων το 1969 και έκοψε 201.084 εισιτήρια. Ήρθε στην 35η θέση σε 108 ταινίες. Από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά, που πρωτόπαιξε στο θέατρο ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Γιάννης Δαλιανίδης φτιάχνει μια κωμωδία στη σαιζόν 1968 - 1969 εν μέσω δηλαδή της Χούντας όπου από την αρχή ξεκαθαρίζεται πως η ταινία εξελίσσεται στην Αθήνα του 1966 για να δικαιολογηθούν οι διαδηλώσεις και οι πολιτικές αντεγκλήσεις. Η Έλενα Ναθαναήλ επιστρέφει στην Φίνος Φιλμ πέντε χρόνια μετά το "Κάτι Να Καίει" για δύο ταινίες - η άλλη είναι το "Λεβεντόπαιδο" - όμορφη όσο ποτέ, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, γνωστός αριστερός και στη ζωή του, παίζει τον αριστερό Μάνο, ενώ τον πρώτο ρόλο κάνει ο Γιώργος Κωνσταντίνου σε μια από τις λίγες σχετικά εμφανίσεις του στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο. Η Τασσώ Καββαδία, χαρακτηρισμένη ως κακιά του ελληνικού σινεμά, εδώ παίζει με πολύ χιούμορ την κακιά μεν, αλλά από κωμική πλευρά,την παράσταση κλέβει ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος ως ψευτοποιητής Φανφάρας που απαγγέλλει συνεχώς το βαθυστόχαστο ποίημά του "Άσπρα Κοράκια, Μαύρα Κοράκια". ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ: Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα Θεάτρου του Κέντρου και έκφραση προσωπικής ιδεολογικής πίστης του συγγραφέα του. Έχει σαν στόχο του τα δύο άκρα, την Δεξιά και την Αριστερά, χωρίς όμως να είναι και δίκαιος στην μοιρασιά της κριτικής του. Έτσι από τη μια είναι ο εθνικόφρων, συντηρητικός και υποταγμένος Βασίλης, κι από την άλλη ο σοσιαλιστής, κομμουνιστής, επαναστάτης Μάνος. Ο κεντρικός προβληματισμός της ταινίας είναι «αν η αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής θέσης ενός ατόμου συνεπάγεται αναγκαστικά και την ιδεολογική του μετατόπιση.» Η οικονομική ανάπτυξη της δεκαετίας του 60' προκαλεί κοινωνικούς μετασχηματισμούς, κοινωνική κινητικότητα, που δεν αφήνει ανεπηρέαστους και αρκετούς οπαδούς της αριστεράς, «οι οποίοι προσπαθούν να συμβιβάσουν, με διάφορα ιδεολογήματα, τα προνόμια της νέας ταξικής τους θέσης με τη διακηρυγμένη πολιτική τους ταυτότητα». Έτσι αν και ο Δημήτρης Ψαθάς θέλει να κρατήσει ίσες αποστάσεις και ενώ ειρωνεύεται τον αντικομμουνισμό του ατάλαντου και υπερτιμημένου ποιητή Φανφάρα-μέσα από τους στίχους του ποιήματός του -Το κόκκινο τυρί- αποκτά αντικομμουνιστική χρειά το έργο του με την πλοκή και την αφηγηματική έκβαση που δίνει. Ψαθάς Σελίδα 12 “ΕΝΑΣ ΒΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΜΙΣΟΣ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1960 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 82' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Χρήστος Ευθυμίου, Ρίκα Διαλυνά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Σταύρος Ξενίδης, Αλέκα Στρατηγού, Νίκος Φέρμας, Άγγελος Μαυρόπουλος, Λαυρέντης Διανέλλος, Σπύρος Ολύμπιος, Κώστας Παπαχρήστος, Αθηνά Παπά, Ευάγγελος Σάκαινας, Κάρλο Στόππα, Γιάννης Γκιωνάκης, Μαρίκα Νέζερ, Γιώργος Βελέντζας ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (βασισμένο στο έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Είναι ένας αστείος και απλός άνθρωπος ο Θωμάς Κατσαρός που σύντομα όμως ανακαλύπτει ότι είναι ένας βλάκας και μισός. Επιπλέον αναγκάζεται να παραδεχτεί τη βλακεία του και δημοσίως, για να εξηγήσει στο δικαστήριο όλα όσα του συνέβησαν, ότι ερωτεύτηκε την χήρα Ουρανία Καραμαούνα και ότι παρασύρθηκε τελικά στην παρανομία χωρίς να το καταλάβει. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Ένας Βλάκας Και Μισός” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών - Πειραιώς - προαστίων το 1960 και έκοψε 82.876 εισιτήρια. Ήρθε στην 6η θέση σε 52 ταινίες. Στην ταινία τραγουδούν ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα. Η κωμωδία «Ένας βλάκας και μισός» ανέβηκε στο θέατρο Αθηνών από το θίασο Λογοθετίδη στις 13 Ιανουαρίου 1956. Η επιτυχία της στάθηκε θριαμβευτική. Η κριτική υποδέχτηκε την κωμωδία με κολακευτικά σχόλια, προβλέποντας τη μακρά σειρά των παραστάσεών της, που ξεπέρασαν τον αριθμό των 250, στο πρώτο ανέβασμα του έργου κα στη συνέχεια έφτασαν στις 450. Παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα κριτικών των αθηναϊκών εφημερίδων. Ο Κλέων Παράσχος έγραψε στην Καθημερινή: «Δεν είναι μικρό το κατόρθωμα του κ. Ψαθά. Γύρω από ένα μακάβριο θέμα έγραψε μια πραγματικά διασκεδαστική κωμωδία, από τις πιο διασκεδαστικές που είδαμε στην ελληνική σκηνή τον τελευταίο καιρό» Στην Αθηναϊκή ο Λέων Κουκούλας μεταξύ άλλων έγραψε: «Η νέα κωμωδία του κ. Ψαθά προσθέτει στην πλούσια πινακοθήκη των τύπων και χαρακτήρων του θεάτρου του μια νέα αντιπροσωπευτική μορφή, τη μορφή του αφελούς και απονήρευτου αγαθούλη, που γίνεται εύκολο θύμα της πονηριάς και της ανηθικότητας των συνανθρώπων του.» Ψαθάς Σελίδα 13 Ο Άγγελος Τερζάκης σημείωνε στο Βήμα «Το έργο στο σύνολό του που έχει πάμπολλες στιγμές ευφορίας, είναι από εκείνες που μας θυμίζουν πόσο δροσερό είναι το ταλέντο του κ. Ψαθά.» Ο Μ. Καραγάτσης μεταξύ άλλων έγραψε στη Βραδυνή : «Είναι πράγματι κατόρθωμα να προκαλείς επί δύο ώρες το γέλιο και του πιο απαιτητικού θεατή. Γι’ αυτό του το κατόρθωμα ο κ. Ψαθάς πρέπει να είναι περήφανος.» “ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΨΕΥΤΗΣ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1961 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 82' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ντίνος Ηλιόπουλος, Παντελής Ζερβός, Άννα Κυριακού, Μάρθα Καραγιάννη, Περικλής Χριστοφορίδης, Δημήτρης Νικολαΐδης, Μαργαρίτα Αθανασίου, Πόπη Λάζου, Κάτια Αθανασίου, Άγγελος Μαυρόπουλος, Παναγιώτης Καραβουσιάνος, Μαργαρίτα Γεράρδου, Νίκος Θηβαίος, Γιάννης Μπέρτος, Δήμητρα Σερεμέτη, Παύλος Καταπόδης, Θανάσης Βέγγος ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (Βασισμένο στη θεατρική κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά "Ζητείται Ψεύτης") ΥΠΟΘΕΣΗ: Ένας βουλευτής, που διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των βουλευτών, με πρώτο και καλύτερο τα ψέματα και τις υποσχέσεις προς τους ψηφοφόρους που συνήθως δεν τηρούνται, χρειάζεται έναν καινούριο ιδιαίτερο γραμματέα που να τα κάνει όλα αυτά, δηλαδή να βγάζει το φίδι από την τρύπα και να καλύπτει τα ψέματα. Ο συγκεκριμένος, λοιπόν, βουλευτής ανακαλύπτει στο πρόσωπο του Θόδωρου, που για λόγους που δεν χρειάζονται επεξηγήσεις οι φίλοι του τον αποκαλούν και «ψευτο-Θόδωρο», τον ιδανικό γραμματέα. Και όντως τον πρώτο καιρό τα πράγματα πάνε πολύ καλά και ο «ψευτο-Θόδωρος» τα βγάζει άξια πέρα, καλύπτοντας τον βουλευτή, όχι μόνο όσον αφορά τα επαγγελματικά θέματα, αλλά και στις προσωπικές του βρομοδουλειές. Από ένα σημείο όμως και μετά τα πράγματα μπερδεύονται πολύ και ήδη η σύζυγός του βουλευτή, η οποία αποφασίζει να αντιδράσει σε όλο αυτόν τον κυκεώνα ψεμάτων, στήνει ένα κόλπο με το οποίο, όπως πιστεύει, θα ξεμπροστιάσει τον «ψευτο-Θόδωρο». ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 2010 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 87' Ψαθάς Σελίδα 14 ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Ζέτα Μακρυπούλια, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Παύλος Ορκόπουλος, Μιχάλης Ιατρόπουλος, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Κάτια Γκουλιώνη, Θανάσης Δοβρής, Κλέλια Ρένεση, Άκης Σακελλαρίου, Σέργιος Λεβέντης, Μαρία Φιλίππου, Κατερίνα Παπαδάκη, Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, Παναγιώτης Αυγερινός, Δήμητρα Σιγάλα, Παναγιώτα Μπαχαρνίκου, Έλλη Μερκούρη, Χρήστος Κόκκινος, Κώστας Χατζούδης, Βαγγέλης Κοντούρης, Νίκος Κάπιος, Κωνσταντίνος Σκορδάλης, Τζίνο Καραθάνος, Δημήτρης Παπαδόπουλος, Δήμος Μυλωνάς, Γιάννης Κατσάμπας, Ευαγγελία Γιαννοπούλου, Θεοδώρα Μπαρδάξη, Ξανθή Γεωργίου, Γεράσιμος Παύλου, Νίκος Αλεξίου (2), Βάλια Σαπανίδου, Νίκος Ζωγόπουλος, Δημήτρης Κοτζιάς, Γιολάντα Μπαλαούρα, Φίλιππος Τελάλης, Δημήτρης Μαυρόπουλος, Γιώργος Χρυσοστόμου, Μάρκος Λεζές, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Μπέσση Μάλφα, Κρατερός Κατσούλης, Δημήτρης Αντωνακούδη, Κωνσταντίνα Βαρβαρήγου, Βασιλική Δεληνικόλα, Θεοδώρα Καλατζοπούλου, Χριστίνα Μαντέση, Έλενα Μεγγρέλη, Δημήτρης Μπικιρόπουλος, Χριστίνα Τσάτσου, Κωνσταντίνα Τσιάπου ΣΕΝΑΡΙΟ: Κωνσταντίνα Γιαχαλή, Παναγιώτης Μαντζιαφός (Βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Όταν ο Θεόφιλος Φερέκης αναλαμβάνει το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έρχεται αντιμέτωπος με όλες τις χάρες που είχε τάξει προεκλογικά στους ψηφοφόρους του. Μόλις καταλάβει ότι δεν πρόκειται να τα βγάλει εύκολα πέρα, χρειάζεται επειγόντως να προσλάβει έναν επαγγελματία ψεύτη. Την κατάσταση αναλαμβάνει ο Θεόδωρος Πάρλας, η ψευτοθόδωρος, που με το ταλέντο και τις ψεύτικες υποσχέσεις του, ξεκινάει μια λαμπρή καριέρα ως δεξί του χέρι του Φερέκη. Το ένα ψέμα φέρνει το άλλο και σύντομα χρειάζονται πολλά περισσότερα ψέματα για να τους ξεμπλέξουν από τις ξεκαρδιστικές καταστάσεις, που αποδεικνύουν ότι το έργο του Δημήτρη Ψαθά παραμένει επίκαιρο και διαχρονικό, 50 χρόνια μετά. Το κείμενο του "Ζητείται Ψεύτης" φέρει την υπογραφή του θεατρικού συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά και παρ ότι γράφτηκε πολλά χρόνια πριν, δεν παύει να είναι καίριο, επίκαιρο και δηκτικό καθώς τελικά σ' αυτή τη χώρα δεν αλλάζουν τα πράγματα. Απλώς βάζουν τα ρούχα τους αλλιώς. Το "Ζητείται Ψεύτης" γυρίστηκε για πρώτη φορά από την Φίνος Φιλμ και τον Γιάννη Δαλιανίδη με τον χαρισματικό Ντίνο Ηλιόπουλο στο ρόλο του Ψευτοθόδωρου και τον Παντελή Ζερβό στο ρόλο του Φερέκη. Παρά την απήχηση της παλαιότερης ταινίας, η οποία περιβάλλεται όπως και πολλές άλλες, από τη μαγική αύρα του ελληνικού κινηματογραφικού μύθου που λέγεται Φίνος Φιλμ, και τη σχεδόν ιδανική ενσάρκωση του Ψευτοθόδωρου από τον Ηλιόπουλο, οι συντελεστές της νέας ταινίας δεν διστάζουν να αναμετρηθούν με το κείμενο και τον απόηχο της χιλιοπαιγμένης ταινίας του 1961. Εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται πως ορθώς πράττουν δύο μεγαλύτερες εταιρείες κινηματογραφικής παραγωγής και διανομής στην Ελλάδα, η ODEON και η VILLAGE, ενώνουν για πρώτη φορά τις δυνάμεις τους, την πολυετή πείρα και το πάθος τους για τον ελληνικό κινηματογράφο και συνυπογράφουν την πρώτη κοινή τους παραγωγή. Έτσι, η επιστροφή της πάντα επίκαιρης κωμωδίας "Ζητείται Ψεύτης", έρχεται να σηματοδοτήσει το ξεκίνημα μιας σημαντικής συνεργασίας και ένα νέο κεφάλαιο στην ανάπτυξη της κινηματογραφικής παραγωγής στην Ελλάδα. Μετά την επιτυχία του "Ηλία του 16ου" ξαναζωντανεύει στην σύγχρονη Αθήνα το κλασικό έργο του Δημήτρη Ψαθά, με πρωταγωνιστές τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη, την Ζέτα Μακρυπούλια και τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο. Η ταινία προβλήθηκε στην Ελλάδα τπ 2010 με τίτλο "Ζητείται Ψεύτης". Ψαθάς Σελίδα 15 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Ζητείται Ψεύτης” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών Πειραιώς - προαστίων το 1961 και έκοψε 69.451 εισιτήρια. Ήρθε στην 6η θέση σε 58 ταινίες. Μια από τις μεγάλες επιτυχίες του Δημήτρη Ψαθά στο θέατρο, γυρίζεται από τον Γιάννη Δαλιανίδη, σε συμπαραγωγή της Φίνος Φιλμ με τον Κλέαρχο Κονιτσιώτη και μάλιστα η ταινία αυτή γυρίστηκε από τον Γιάννη Δαλιανίδη πριν τον "Κατήφορο" και είναι - ας πούμε - το δοκιμαστικό για να μπει στη θρυλική εταιρεία και να μείνει ως το φινάλε της, το 1977. Στο εξαιρετικό καστ με τον Ηλιόπουλο επικεφαλής, ο μικρός ρόλος της «Πίτσα Κίτσα καλλιτέχνις» δόθηκε στη νεαρούλα Μάρθα Καραγιάννη, λόγω και του ταλέντου της στο χορό, αλλά η νεαρή κοπέλα τα κατάφερε τόσο καλά που ο Δαλιανίδης μεγάλωσε το ρόλο της και έτσι ξεκίνησε η μεγάλη καριέρα της Μάρθας Καραγιάννη που όλοι ξέρουμε. Βασίστηκε σε θεατρική κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά που την έγραψε για το Βασίλη Λογοθετίδη, ο οποίος αρνήθηκε να την παίξει. Πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Γιάννη Δαλιανίδη στην Φίνος Φιλμ. Ο "Νταλ" θα παραμείνει στην εταιρία μέχρι το κλείσιμό της, το 1977 και θα αποκτήσει τον τίτλο του "πατέρα" του Ελληνικού Μιούζικαλ. Η Μάρθα Καραγιάννη ερμηνεύει με χάρη και ερωτισμό τον ρόλο της Πίτσας Κίτσας και καθιερώνεται ανάμεσα στις μεγάλες πρωταγωνίστριες της δεκαετίας του '60. Μισό αιώνα αργότερα, η ταινία ξαναγυρίστηκε με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη και προβλήθηκε την κινηματογραφική περίοδο 2010 – 2011. Ψαθάς Σελίδα 16 “ΦΩΝΑΖΕΙ Ο ΚΛΕΦΤΗΣ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1965 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 80' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ντίνος Ηλιόπουλος, Ρένα Βλαχοπούλου, Ανδρέας Ντούζος, Νινή Τζανέτ, Νικήτας Πλατής, Θανάσης Μαρίνος, Φίτσα Ντάβου, Θόδωρος Κεφαλόπουλος, Γιώργος Τζαβέλας, Άγγελος Μαυρόπουλος ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (από το θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Ένας υπερβολικά έντιμος άνθρωπος, που έχει χάσει πολλές φορές τη δουλειά του εξαιτίας αυτής της εντιμότητας του και που για να παίρνει το κουράγιο, γιατί κατά βάση είναι πολύ δειλός, να λέει την αλήθεια αναγκάζεται να πίνει, βρίσκει το πορτοφόλι ενός στρατηγού, προέδρου ενός μεγάλου οργανισμού που είναι γεμάτο χιλιάρικα και ένα γράμμα από την Αμερική και πάει σπίτι του να του τα επιστρέψει. Η γυναίκα όμως, του στρατηγού, η Λία, καλύπτει τον αδελφό της, που έχει κάνει μεγάλες καταχρήσεις στον οργανισμό του άντρα της και το γράμμα στο πορτοφόλι αποδεικνύει τις ψευτιές της και τις καταχρήσεις. Τελικά η Λία αποκτά το γράμμα παρά την αντίδραση του έντιμου ανθρώπου, αλλά ο στρατηγός, λόγω ακριβώς αυτής της εντιμότητας, τον προσλαμβάνει στον οργανισμό. Εκεί, αυτός ανακαλύπτει τις κομπίνες και τις καταχρήσεις και όταν πάει και του λέει όλα στον στρατηγό, η γυναίκα του και ο αδελφός της προσπαθούν να τον βγάλουν τρελό, απατεώνα και αριστερό και εναντίον του συστήματος, κάτι που συνήθως κάνει τον στρατηγό έξαλλο, Ο έντιμος άνθρωπος καταλήγει στη φυλακή, αλλά είναι η Λία που θα δώσει την λύση αποφασίζοντας να πει την αλήθεια για όλα. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Μία μεγάλη θεατρική επιτυχία του θιάσου Μαίρη Αρώνη -Ντίνος Ηλιόπουλος - Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, γραμμένη από τον Δημήτρη Ψαθά, γίνεται ταινία από τον Γιάννη Δαλιανίδη, μόνο που τη θέση της Μαίρης Αρώνης έχει πάρει η Ρένα Βλαχοπούλου. Την ταινία ο Γιάννης Δαλιανίδης τότε - και για πολλά χρόνια μετά υπέγραφε με το όνομα του μοντέρ Ανδρέα Ανδρεαδάκη, λόγω του μεγάλου αριθμού ταινιών που είχε γυρίσει εκείνη τη χρονιά. Δυο γραφικές επιθεωρησιακές παρουσίες εμφανίζονται στην ταινία, η Νινή Τζανέτ και η Φίτσα Ντάβου. Ψαθάς Σελίδα 17 “Η ΧΑΡΤΟΠΑΙΧΤΡΑ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1964 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 65' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ρένα Βλαχοπούλου, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Λιλή Παπαγιάννη, Χλόη Λιάσκου, Κώστας Βουτσάς, Γιώργος Βρασιβανόπουλος, Σαπφώ Νοταρά Νίκος Φέρμας, Άγγελος Μαυρόπουλος, Περικλής Χριστοφορίδης, Κώστας Ναός, Νικήτας Πλατής, Γιάννης Μπέρτος Νάντα Τζάκα, Εύα Μπάρτον, Νάσος Κεδράκας, Όλγα Μάγερ, Γιώργος Λουκάκης, Θάνος Μαρτίνος, Ραφαήλ Ντενόγιας, Παντελής Παλιεράκης ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (από το θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Η κύρια Αλέκα, ευκατάστατη, αστή, παντρεμένη με δυο παιδιά της παντρειάς, ταλαιπωρεί τον εαυτό της και τους γύρο της με το πάθος της για την χαρτοπαιξία. Χάνει δε ασταμάτητα χρήματα και αναγκάζεται να δανείζεται από παντού για να ξεπληρώσει τα χρέη της και έτσι φτάνει στο σημείο, όχι μόνο να χρωστάει σε όλη την γειτονιά, αλλά και να μην πληρώνει τα βασικά πράγματα για το σπίτι, φως, νερό, τηλέφωνο κλπ. Φτάνει σε στο σημείο μια βραδιά να την μαζέψει η αστυνομία, μαζί με τους συμπαίκτες της και να την οδηγήσουν στο τμήμα. Ο άντρας της, μετά από παρότρυνση ενός συναδέλφου του, βάζει σε λειτουργία ένα σχέδιο για να την φέρει στα λογικά της κι αφήνει υπόνοιες ότι έχει κάνει σχέση με την συμπαίκτρια της Αλέκας, την γοητευτική κυρία Λελέ του πάνω ορόφου κι όταν τα πράγματα φτάνουν στο αμήν ταπί από λεφτά, ταπί και από άντρα η Αλέκα παίρνει την κατάσταση στα χέρια της αλλά το μικρόβιο του χαρτιού είναι δύσκολο να φύγει από μέσα της. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Η Χαρτοπαίχτρα” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών Πειραιώς - προαστίων το 1964 και έκοψε 534.085 εισιτήρια. Ήρθε στην 3η θέση σε 93 ταινίες. Ο Δημήτρης Ψαθάς, πασίγνωστος και παντοδύναμος δημοσιογράφος, μέσα από την καθημερινή του στήλη στα "ΝΕΑ" της τότε εποχής, και πολύ επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας, τα θεατρικά έργα του οποίου ασχολούνται συνήθως με έναν ανθρώπινο τύπο - "Μαντάμ Σουσού", "Το Στραβόξυλο", "Ο Αχόρταγος", "Ένας Βλάκας Και Μισός" κλπ - το 1963 έγραψε την "Χαρτοπαίχτρα" για την πολύ μεγάλη πρωταγωνίστρια της εποχής εκείνης, την περίφημη κυρία Κατερίνα (Ανδρεάδη). Το έργο είχε τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας το μυθικό για την εποχή των 500 παραστάσεων και ήταν φυσικό μια τέτοια επιτυχία να μεταφερθεί και στο σινεμά. Η κυρία Κατερίνα, βέβαια, δεν έπαιξε στο σινεμά, αλλά ούτε κανείς άλλος από τον θίασό Ψαθάς Σελίδα 18 της, που τον αποτελούσαν, σε αυτή την παράσταση σπουδαίοι ηθοποιοί, σαν τον Σπύρο Μουσούρη, τον Γιώργο Κωνσταντίνου, τον Στέφανο Ληναίο και άλλους, δεν συμμετείχε στην ταινία εκτός από την Σαπφώ Νοταρά, η οποία μετάφερε το ρόλο της υπηρέτριας κυρά Μαριγώς, από το θέατρο στο σινεμά με την ίδια επιτυχία, ανταγωνιζόμενη επί ίσοις όροις την Ρένα Βλαχοπούλου. Παρόλο, που η Ρένα Βλαχοπούλου είχε ήδη καθιερωθεί κινηματογραφικά με τα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη, με αυτή την ταινία, που έσπασε τα ταμεία, καθιερώθηκε ως η νούμερο ένα γυναίκα κωμικός του κινηματογράφου και θεάτρου, σφραγίζοντας για πάντα με την ερμηνεία της την προσωπικότητα της κυρίας Αλέκας, όπως και η Νοταρά της κυρά Μαριγώς. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΧΑΡΤΟΠΑΙΚΤΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 1963 ΚΑΙ ΜΕΤΑ: Η Χαρτοπαίχτρα του Δημήτρη Ψαθά γράφτηκε το 1963 και παίχτηκε στο θέατρο από τις μεγαλύτερες πρωταγωνίστριες της Ελληνικής Σκηνής την κυρία Κατερίνα Ανδρεάδη (1963,1964), τη Ρένα Βλαχοπούλου (1975, 1993), τη Μαίρη Αρώνη (1982) και την Άννα Παναγιωτοπούλου (1988). Ανέβηκε για πρώτη φορά στο θέατρο από τον θίασο της κυρίας Κατερίνας (Ανδρεάδη) στο θέατρο Μπουρνέλλη στις 7 Νοεμβρίου του 1963, και παίχτηκε επί τρεις σεζόν (720 παραστάσεις). Διανομή: Κυρία Κατερίνα (Αλέκα), Σπύρος Μουσούρης (Ανδρέας), Σαπφώ Νοταρά (κυρά Μαριγώ), Γιώργος Κωνσταντίνου (Γιαννάκης), Έλλη Φωτίου (Νίνα) Στέφανος Ληναίος (Λάκης), Αντιγόνη Γλυκοφρύδη (κυρία Λελέ), Νικήτας Πλατής (κλεφτοκοτάς), Γιάννης Μαλούχος (παπατζής) κ.ά. Το 1964 η Χαρτοπαίχτρα μεταφέρεται στον κινηματογράφο από τη Φίνος Φιλμ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, μουσική Μίμη Πλέσσα με πρωταγωνίστρια τη Ρένα Βλαχοπούλου, τον Λάμπρο Κωσταντάρα, τη Σαπφώ Νοταρά, τον Κώστα Βουτσά, τη Χλόη Λιάσκου, τη Λιλή Παπαγιάννη, τον Νίκο Φέρμα, τον Νικήτα Πλατή κ.ά. Στις 8 Μαρτίου του 1975 η Χαρτοπαίχτρα εμφανίζεται στη θεατρική σκηνή με νέα πρωταγωνίστρια: τη Ρένα Βλαχοπούλου, η οποία έχοντας στο ενεργητικό της την κινηματογραφική επιτυχία της στον ομώνυμο ρόλο, αποφασίζει να ενσαρκώσει την ατίθαση ηρωίδα στο Δημοτικό θέατρο Πειραιώς σε σκηνοθεσία Μιχάλη Παπανικολάου και σκηνικά Πέτρου Καπουράλη. Την πρωτοχρονιά του 1982, δύο χρόνια από το θάνατο του Δημήτρη Ψαθά (13/11/1979), ανεβαίνει στο Εθνικό θέατρο σε σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα, σκηνικά και κουστούμια Νίκου Πετρόπουλου, με πρωταγωνίστρια την Μαίρη Αρώνη κι ένα λαμπρό επιτελείο ηθοποιών στους υπόλοιπους ρόλους.: Νίκος Τζόγιας (Ανδρέας), Κατερίνα Χέλμη (κυρία Λελέ), Τζέσυ Παπουτσή (τροτέζα), Τζόλυ Γαρμπή (κυρά Μαριγώ), Θάνος Καληώρας (Λάκης), Τρύφων Καρατζάς (γιατρός), Γιώργος Τσιτσόπουλος (παπατζής) κ.ά. Το 1988 έρχεται η Άννα Παναγωτοπούλου ενσαρκώσει τη θρυλική ηρωίδα του Ψαθά στο θέατρο «Βέμπο» σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου και σκηνικά Γιάννη Καρύδη. Τους υπόλοιπους ρόλους ενσαρκώνουν ο Ηλίας Λογοθέτης (Ανδρέας), η Έλντα Πανοπούλου (κυρα Μαριγώ), ο Δημήτρης Τάρλοου (Λάκης), η Κάκια Ιγερινού (Ευτέρπη), η Ολίνα Ξενοπούλου (κυρία Λελέ) κ.ά. Στις 25 Δεκεμβρίου του 1993, η Ρένα Βλαχοπούλου ανεβάζει για τελευταία φορά τη Ψαθάς Σελίδα 19 Χαρτοπαίχτρα στο θέατρο Μπρόντγουαιη σε σκηνοθεσία Βίκτωρα Παγουλάτου και σκηνικά Πέτρου Καπουράλη. Είναι το έργο που επιλέγει να παίξει τελευταίο προτού αποσυρθεί οριστικά από την ελληνική σκηνή. Το καλοκαίρι του 2004 η Υρώ Μανέ ενσαρκώνει τη «Χαρτοπαίχτρα» στη Χίο, σε μια συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου, σε σκηνοθεσία Βασίλη Μυριανθόπουλου με τους ηθοποιούς Γιώργο Λέφα (Αντρέας) , Βίλμα Τσακίρη (κυρά Μαριγώ), Σταύρο Νικολαϊδη (Λάκης), Μιχάλη Γιαννάτο (παπατζής) κ.ά “Ο ΑΧΟΡΤΑΓΟΣ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1967 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 100' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Γιάννης Γκιωνάκης, Μάρω Κοντού, Διονύσης Παπαγιαννόπυλος, Μαίρη Λαλοπούλου, Δημήτρης Καλιβωκάς, Βέρα Κρούσκα, Στάθης Χατζηπαυλής, Νάσος Κεδράκας, Ραφαήλ Ντενόγιας, Μαργαρίτα Γεράρδου, Νίκος Πασχαλίδης, Ντόρα Αναγνωστοπούλου, Χριστόφορος Μπουμπούκης, Γιάννης Αλεξανδρίδης, Βασίλης Πλατάκης, Σούλα Διακάτου, Στέλλα Βαφειάδου, Βαγγέλης Καζάν, Αντώνης Παπαδόπουλος ΣΕΝΑΡΙΟ: Λάζαρος Μοντανάρης (βασισμένο στο έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Οι μέρες που ζούσε άνεργος και πεινασμένος ο Χρήστος ανήκουν πια στο παρελθόν αφού ένα τροχαίο ατύχημα γίνεται η αιτία να αλλαξει τελείως η ζωή του. Η οικογένια της απρόσεχτης οδηγού που τον χτύπησε με το αυτοκίνητο της θα του προσφέρει οχι μόνο δουλειά αλλα και μια ευκαιρία στον έρωτα. Ο γάμος με την κόρη του αφεντικού του θα μπορούσε να ολοκληρώσει την ευρυχία του αλλα η απληστία του Χρήστου θα τον φέρει σε αντιπάραθεση με τον πεθερό του. Ψαθάς Σελίδα 20 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Στην ταινία “Ο Αχόρταγος” τραγουδούν ο Γιώργος Ζαμπέτας και η Ναυσικά. Η ταινία Ο Αχόρταγος προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών - Πειραιώς προαστίων το 1967 και έκοψε 280.732 εισιτήρια. Ήρθε στην 26η θέση σε 99 ταινίες. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ψαθάς Σελίδα 21 “Ο ΑΤΣΙΔΑΣ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1962 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 83' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ντίνος Ηλιόπουλος, Ζωή Λάσκαρη, Θανάσης Βέγγος, Τζόλυ Γαρμπή, Στέφανος Στρατηγός, Μαρία Βούλγαρη, Βαγγέλης Πρωτοπαππάς, Κώστας Παπαχρήστος, Γκόλφω Μπίνη, Βελισσάριος Κοντογιάννης, Παντελής Ζερβός, Γιώργος Μεσσάλας ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης (από το θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά "Εξοχικόν Κέντρον Ο Έρως") ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο αδελφός μιας κοπέλας απειλεί να σκοτώσει τον αγαπημένο της γιατί δεν την παντρεύεται, ενώ και ο ίδιος πρόβλημα με τη δική του αγαπημένη. Μια μέρα ένας άγνωστος σε ένα εξοχικό κέντρο του αποκαλύπτει το "στρίβειν δια του αρραβώνος". Και έτσι αρχίζει το μπέρδεμα. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Ο Ατσίδας” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών - Πειραιώς προαστίων το 1962 και έκοψε 69.414 εισιτήρια. Ήρθε στην 5η θέση σε 68 ταινίες. Στην ταινία “Ο Ατσίδας” τραγουδούν η Μαίρη Λίντα και ο Μανώλης Χιώτης σε στίχους και μουσική του Μανώλη Χιώτη. Ο Γιάννης Δαλιανίδης, κολλητά σχεδόν με τον "Κατήφορο" και μετά το "Ζητείται Ψεύτης", γύρισε αυτή την κωμωδία με το που μπήκε στη Φίνος Φίλμ, το 1961, η οποία βασίζεται στο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά "Εξοχικόν Κέντρον Ο Έρως". Ως φανατικός Θεσσαλονικιός γύρισε την ταινία στη Θεσσαλονίκη, από όπου δεν καταγόταν μόνο ο ίδιος αλλά και η Ζωή Λάσκαρη. Ο Μανώλης Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα που κυριαρχούσαν τότε στις πίστες, διαγωνίζονται στο τραγούδι και στο μπουζούκι με τον Ντίνο Ηλιόπουλο, με το τραγούδι "Με Κυνηγούν Τα Αδέλφια Σου", ενώ ο Θανάσης Βέγγος κλέβει την παράσταση στο ρόλο του γκαρσονιού Θρασύβουλα, ο οποίος λέει συνέχεια "όλα είναι ατμός" και ο Ντίνος Ηλιόπουλος λέει την ατάκα του έργου "είμαστε μια ευχάριστη ατμόσφαιρα". Ψαθάς Σελίδα 22 “ΤΟ ΣΤΡΑΒΟΞΥΛΟ” ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1952 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 78' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Βασίλης Αργυρόπουλος, Γεωργία Βασιλειάδου, Παύλος Καταπόδης, Γιάννης Γκιωνάκης, Λιάνα Ορφανού, Ανδρέας Παντόπουλος, Θάνος Τζενεράλης, Ξενοφών Αργυρόπουλος, Φανή Νικολαϊδου, Αριστοτέλης Ανθίδης, Φρειδερίκη Ανθίδου, Μαρίκα Νέζερ, Μιχάλης Νικολινάκος ΣΕΝΑΡΙΟ: Χρίστος Αποστόλου (το σενάριο είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά) ΥΠΟΘΕΣΗ: Ένας εριστικός και ιδιότροπος οικογενειάρχης, ο Νικολάκης (Βασίλης Αργυρόπουλος), διευθυντής σε εργοστάσιο υποδημάτων, ζει μαζί με τη γυναίκα του (Μαρίκα Νέζερ) και την ανιψιά του, την Καίτη (Λιάνα Ορφανού). Όλοι τον θεωρούν στραβόξυλο και γκρινιάρη ιδίως η ανιψιά του -αλλά κατά βάθος καλόκαρδος νοικοκύρης- αναλαμβάνει να παντρέψει και να προικίσει την ανιψιά του, η οποία έχει δεσμό με τον συνεταίρο του και με έναν πελάτη της υποδηματοποίας. Διασκευή της ομώνυμης θεατρικής κωμωδίας του Δημήτρη Ψαθά. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία “Το Στραβόξυλο” προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών Πειραιώς - προαστίων το 1952 και έκοψε 74.107 εισιτήρια. Ήρθε στην 5η θέση σε 22 ταινίες. Η μοναδική κινηματογραφική εμφάνιση του μεγάλου κωμικού του ελληνικού θεάτρου, Βασίλη Αργυρόπουλου. Το έργο είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά. Σε αυτήν την ταινία έκανε την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση ο ηθοποιός Μιχάλης Νικολινάκος το 1952. Σκηνοθεσία – σενάριο: Χρήστος Αποστόλου Μουσική σύνθεση: Θέμης Μόρος Συγγραφέας: Δημήτρης Ψαθάς Σκηνογράφος: Μιχάλης Νικολινάκος Φωτογραφία: Τζανής Αλιφέρης Μακιγιάζ: Γιώργος Σταυρακάκης Μηχανικός ήχου: Γιώργος Κριάδης Διευθυντής παραγωγής: Γιώργος Καβουκίδης Ψαθάς Σελίδα 23 Ειδικός συνεργάτης: Κώστας Τεχριτζόγλου Βοηθός σκηνοθέτη: Μίμης Κυρλίδης Βοηθός διευθυντή φωτογραφίας: Σωτήρης Νικολάου Εταιρεία παραγωγής: Σπέντζος Φιλμ “ΕΤΑΙΡΙΑ ΘΑΥΜΑΤΩΝ” ΕΤΟΣ: 1962 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 87' ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γκέλυ Μαυροπούλου, Μαρίκα Κρεββατά, Στέφανος Στρατηγός, Βύρων Πάλλης, Τάκης Χριστοφορίδης, Γιώργος Γαβριηλίδης, Παντελής Ζερβός, Γιώργος Βελέντζας, Χριστόφορος Ζήκας, Δέσποινα Παναγιωτίδου, Άλκης Κωνσταντίνου, Γιώργος Γεωργίου, Στέλιος Καυκαρίδης, Θεόδουλος Μωρέας, Λουκάς Μεταξάς, Ανδρέας Νικολής, Χρίστος Παπαδόπουλος, Ανδρέας Ποταμίτης, Χρίστος Ελευθεριάδης, Πίτσα Αντωνιάδου, Χ. Τσελέπας, Δ. Απειρανθίτης, Δ. Αρματζόγλου, Θ. Καλπατσίδης, Γιώργος Προβιάς ΣΕΝΑΡΙΟ: Στέφανος Στρατηγός ΣΧΟΛΙΑ/ΠΛΟΚΗ: Το κτήμα του Ιλάριου στο Ιεροχώρι είναι πλούσιο σε μετάλλευμα κι ένας Ελληνοαμερικανός θέλει να το αποκτήσει. Γι` αυτό θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο. Θα συνωμοτήσει με τον Κοσμά, ο οποίος θα υποδυθεί έναν ιεροκήρυκα, με τη Μίνα και τη μητέρα της, Δανάη, και θα προσπαθήσουν να παρουσιάσουν το χωράφι ως ιερό τόπο του Αγίου Βαλαντίου. Σύντομα θα έρθει το πρώτο θαύμα που θα κάνει τους κατοίκους να πιστέψουν. Ο Ιλάριος που στην αρχή θα είναι ανένδοτος τελικά θα πέσει κι αυτός στην παγίδα... ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Είδος: Κωμωδία Σκηνοθεσία: Στέφανος Στρατηγός Μουσική σύνθεση: Μίμης Πλέσσας Συγγραφέας: Δημήτρης Ψαθάς Παραγωγός: Τζέιμς Πάρις, Διονύσης Κουρουνιώτης Φωτογραφία: Ντίνος Κατσουρίδης Ψαθάς Σελίδα 24 Trivia: Η ταινία προβλήθηκε τη σαιζόν 1962-1963 και έκοψε 22.676 εισιτήρια. Ήρθε στην 33η θέση σε 82 ταινίες. Η «Εταιρεία θαυμάτων» ανεβάστηκε για πρώτη φορά από το θίασο του Δημήτρη Χορν στο θέατρο «Κεντρικόν» , στις 25 Δεκεμβρίου του 1959, ανήμερα των Χριστουγέννων. Χαρακτηριστικό της επιτυχίας της είναι ένα άρθρο που δημοσίευσε ο Γιώργος Φτέρης στο «Βήμα» στις 17/ 01/ 1960. Το άρθρο είχε τον τίτλο «Ο Ψαθά». Μεταξύ άλλων έγραφε: « Το όνομά του έγινε εκ των υστέρων, χιουμοριστικό έμβλημα. Την ανάγκη του ψυχαγωγικού, του τερπνού, ύστερα μάλιστα από τα διάφορα « αγχώδη» που κυκλοφορούν και που δηλητηριάζουν την ατμόσφαιρα ξέρει να την ικανοποιεί ο Ψαθάς, με τρόπο, μάλιστα που δεν ρίχνουν την καλή ποιότητα του γέλιου. Γιατί έχει μέσα του, εκτός από το καλλιεργημένο γούστο και μια έμφυτη ευπρέπεια, ολοφάνερη σε όλα τα θέματα που υποστηρίζει. Ξέρει να ανιχνεύει το κωμικό, να το αποσπά από το κοντράστο του, να βρίσκει τα κωμικά που προκαλούνται από τα απρόοπτα, τα κωμικά που βγαίνουν από τις ξαφνικά δύσκολες καταστάσεις, το κωμικό του μακάβριου, το κωμικό της αγωνίας, της περιπλοκής, της ψευτιάς – τόσα και τόσα. Ξέρει επίσης με λίγες γραμμές να σχεδιάζει ολοζώντανες μορφές κωμικές, να παρουσιάζει ένα πλήθος ψυχολογικά στιγμιότυπα των ανθρώπων, όλα τα κωμικά αντανακλαστικά τους, τα φραστικά τους «τικ», τις γελοιογραφικές ιδιοτυπίες τους. Έχει κοντολογίς την έμπνευση, την επίνοια του κωμικού, και μαζί μ’ αυτή κάτι το απλό στη φόρμα και το γοργό στην απόδοση, που κάνει τις κωμικές του θέσεις άνετες στον θεατή και τον αναγνώστη. Τη νέα κωμωδία του Ψαθά «Εταιρεία θαυμάτων» το θεατρόφιλο Αθηναϊκό κοινό δέχτηκε από την πρώτη βραδιά με τις θερμότερες εκδηλώσεις. Συμμεριζόμαστε αδίστακτα αυτό τον ενθουσιασμό του κοινού. Η «Εταιρεία θαυμάτων» είναι στο είδος του ένα έργο αληθινής ποιότητος που έχει ότι θεωρείται απαραίτητο για την κωμωδία: τη συνδετική απλοποίηση του κωμικού. Ο δημιουργός της φαίνεται ότι εργάστηκε πολύ για να εξουσιάσει το άφθονο υλικό του για να διατηρήσει την αυτοκυριαρχία του που καθώς λένε χρειάζεται ιδιαίτατα ο κωμωδιογράφος, για να διαλέξει, για να αντισταθεί στους πειρασμούς, θυσιάζοντας κάποτε και καλά ακόμα στοιχεία. Και για να πετύχει το λαϊκό, όπου από τη φύση του ρέπει η κωμωδία, χωρίς ωστόσο να κάνει συμβιβασμούς μειωτικούς για τον ύπνο της. Κι ένα άλλο για να τελειώσουμε. Ο διάλογος, ο αμεσότερος συντελεστής του κωμικού, όπως έλεγε και ο Μπέρναρ Σόου – που έφθανε μάλιστα να υποστηρίζει ότι είναι ο μόνος και ότι με λόγια αναδεικνύονται τα πρόσωπα – είναι στην «Εταιρεία θαυμάτων» εξαίρετος. Ο Κλέων Παράσχος έγραψε στην «Καθημερινή»: Η σάτιρα στη νέα κωμωδία του ψαθά δεν είναι ανώδυνη. Έχει οξύτητα. Αισθάνεται κανείς ότι ο συγγραφέας δεν έγραψε την κωμωδία του μόνο για να διασκεδάσει το κοινό. Στην «Απογευματινή» η Ειρήνη Καλκάνη έγραφε: Η «Εταιρεία θαυμάτων» στέκεται γερά, έχει καλοχτισμένες σκηνές, πλούσια ευρήματα, έξυπνο σπαρταριστό διάλογο. Καμιά χοντροκοπιά, τίποτε το φτηνό ή το δεύτερο. Κι όπως η κάθε γνήσια κωμωδία, είναι διασκεδαστική και ευχάριστη για κάθε λογής κοινό. «Αν αναλογιστούμε ότι η ντόπια φαρσοκωμωδία συνήθως αναλίσκεταιβσε κουβέντες της «πιάτσας» με ισχυρές δόσεις γλυκανάλατης αισθηματολογίας, τα έργα του Ψαθά πρέπει να θεωρηθούν σαν όαση». «Αυγή» Γ. Σταύρου «Η ιλαρότης που προκαλεί η «Εταιρεία θαυμάτων» είναι και αυτή ένα θαύμα που οφείλεται στην ευθυμογραφική πέννα του Ψαθά και στην υποκριτική τέχνη του Χορν. «Ακρόπολις» Ψαθάς Σταθ. Σπηλιοτόπουλος Σελίδα 25 “ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΑΚΙ” ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Κώστας Βουτσάς, Μάρθα Καραγιάννη, Σπύρος Καλογήρου, Νίτσα Μαρούδα, Μαίρη Μεταξά, Μίτση Κωνσταντάρα, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Νάσος Κεδράκας, Γιώργος Γρηγορίου, Δημήτρης Κλαίρης, Ανθή Γούναρη, Βαγγέλης Παύλου, Νίκος Κυριακίδης, Χρήστος Νάτσιος, Κώστας Τσώνος, Ελπιδοφόρος Γκότσης, Ρένα Πασχαλίδου, Νίκος Γαλιάτσος, Κυριάκος Δανίκας, Γαλήνη Κάσσου, Ντίνος Δουλγεράκης, Δημήτρης Παπαχρήστου, Αλέκος Μαυρίδης, Κώστας Λυκούδης, Πία Σμολένσκυ, Κώστας Πανουργιάς ΣΕΝΑΡΙΟ: Γιάννης Δαλιανίδης ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Γιάννης Δαλιανίδης ΥΠΟΘΕΣΗ: Ένας καλοκάγαθος έμπορος υφασμάτων ερωτεύεται και παντρεύεται την Κική, την οποία ο χασάπης της γειτονιάς θέλει να αναδείξει σε πρωταγωνίστρια του Ελληνικού Κινηματογράφου σε μια ταινία δικής του παραγωγής και σεναρίου. Ο σύζυγος αντιδρά, αλλά τελικά υποκύπτει. Στο φινάλε, μετα την αποτυχία της ταινίας, η σύζυγος, έγκυος πια, επιστρέφει στην αρχική της θέση. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Η ταινία Το Ανθρωπάκι προβλήθηκε στις αίθουσες Αθηνών - Πειραιώς - προαστίων το 1969 και έκοψε 368.680 εισιτήρια. Ήρθε στην 10η θέση σε 99 ταινίες. Στην ταινία Το Ανθρωπάκι χορεύουν οι Λέττα Κοκκίνου, Χάρης Μαντάς, Βαγγέλης Σιδέρης σε χορογραφίες του Γιάννη Φλερύ και σε μουσική του Μίμη Πλέσσα. Μια από τις καλύτερες κωμωδίες του Γιάννη Δαλιανίδη και της Φίνος Φιλμ και σίγουρα από τις καλύτερες ερμηνείες στο σινεμά και για τον Κώστα Βουτσά και για την Μάρθα Καραγιάννη, στην ταινία "Το Ανθρωπάκι" του 1969. Πέρα από πολύ αστεία είναι και μια από τις πιο ρεαλιστικές κωμωδίες του Γιάννη Δαλιανίδη και συγχρόνως από τις πιο σατιρικές, μια και μέσα από αυτήν σατιρίζει την πληθώρα των φτηνών ταινιών που γυρίζονταν τότε, στα τέλη του 1960, όταν ο καθένας πουλούσε ένα οικόπεδο στο χωριό του κι αποφάσιζε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να παίζονται παραπάνω από εκατό ελληνικές ταινίες στα σινεμά, οι περισσότερες από τις οποίες δεν βλέπονταν και αυτό βέβαια οδήγησε και στον μαρασμό του παλιού Ψαθάς Σελίδα 26 ελληνικού κινηματογράφου. Όπως συνήθιζε να λέει και ο Φίνος "Εγώ κάνω καλές και κακές ταινίες. Κάποιοι άλλοι κάνουν κάτι πράγματα που δεν είναι ταινίες¨. “MΑΝΤΑΜ ΣΟΥΣΟΥ” ΚΡΙΤΙΚΗ: Το άρθρο αυτό του ακαδημαϊκού κ.Γρ. Ξενόπουλου Δημοσιεύτηκε στα Αθηναϊκά Νέα όταν κυκλοφόρησε η πρώτη έκδοση της Μαντάμ Σουσούς. Αν όχι και μοναδικό, τουλάχιστον σπανιότατο H μαντάμ Σουσού του κ.Ψαθά πρωτοδημοσιεύθηκε σ’ένα εβδομαδιαίο περιοδικό, κι είχε τέτοια επιτυχία, κι έκαμε τέτοια φήμη, ώστε κατόπιν που βγήκε και σε βιβλίο, έγινε ανάρπαστο. Σήμερα, η ηρωίδα του κ. Ψαθά είναι πασίγνωστη και δημοφιλέστατη. Την ξέρουν, την αναφέρουν ακόμα κι εκείνοι που δεν διάβασαν το μυθιστόρημα της. Κι εγώ το ’χα καύχημα πως ζωντάνεψαν μερικά πρόσωπα από βιβλία μου, κι εγώ νόμιζα πως άκουγα συχνά είναι τύπος Φωτεινής Σάντρη η είναι τύπος Παναγή Βιολάντη .Αλλά ήταν αυταπάτη! Μόνο τη Μαντάμ Σουσού ακούω αληθινά κάθε μέρα, κάθε ώρα, κι από κάθε λογής ανθρώπους. Ένα πρωί, στο Ζάππειο –γεγονός- εμφανίσθηκε κάποιο ζευγάρι. Η κυρία φορούσε μικρό καπελάκι με φτερό κι είχε τη μύτη λιγάκι σηκωμένη. Την είδαν κάτι παιδιά που ηλιάζονταν στους πάγκους κι φώναξαν με γέλια Να η Μαντάμ Σουσού Η κυρία τότε είπε: ’’Για μένα το λένε!’’ Και πιάνοντας τον άντρα απ’ το μπράτσο, απομακρύνθηκε γελώντας κι η ίδια… Τέτοια δημοτικότητα δεν την αξιώθηκε ποτέ δικό μου πρόσωπο, ούτε άλλο σύγχρονου συγγραφέα. Ο πρόλογος αυτός αποτελεί, νομίζω, την καλύτερη κριτική του βιβλίου. Αλλά, τον πρόταξα κυρίως για να πω, πως τέτοια έκτακτα βιβλία δεν κρίνονται όπως τα συνηθισμένα. Για ένα μυθιστόρημα που είχα εξ αρχής τόσο μεγάλη επιτυχία και καθιέρωση , ο κριτικός δεν έχει παρά να εξηγήσει τα αίτια της. Οποιαδήποτε λογοτεχνική έλλειψη πρέπει να του είναι αδιάφορη τη στιγμή που το λογοτέχνημα , το έργο της φαντασίας εκπληρώνει τόσο αναντίρρητα τον πρώτιστο του είδους σκοπό, που είναι να δημιουργήσει ανθρώπους ζωντανούς. Και η Μαντάμ Σουσού είναι κάτι παραπάνω από ζωντανός άνθρωπος: είναι ένας σπαρταριστός τύπος. Τι μας ενδιαφέρει λοιπόν αν η γλώσσα του κ. Ψαθα δεν παρουσιάζει παντού τη λογοτεχνική ομοιομορφία και αυστηρότητα παρά μάλλον τη δημοσιογραφική ατημελησία ή τι αν η σύνθεση εδώ και εκεί έχει κάποια ανωμαλία και ακαταστασία ή τι αν τα λόγια σε μερικά μέρη είναι λιγότερα και σε αλλά περισσότερα απ’ όσα χρειάζονται; Δεν θέλω να πω με τούτο ότι δεν υπάρχουν και πολλές καθαυτό λογοτεχνικές σελίδες. Μια περιγραφή π.χ συνωστισμού σε εκδρομικό τρένο είναι από κάθε άποψη έκτακτη, η «διονυσιακή έξαρσης» του Παναγιωτάκη στο γάμο του «πτωχοκομείου» είναι αριστούργημα και Ψαθάς Σελίδα 27 πολλές φράσεις είτε απλώς χιουμοριστικές θα τις ζήλευε και ο καλύτερος συγγραφέας. Όταν π.χ πιάνουν τη Σουσού οι πόνοι της γέννας και ξεχνώντας πόζες, γαλλικά, αριστοκρατίες, μεγαλομανίες, ξεφωνίζει ανθρωπότατα «Βοήθα Παναγιά μου», ο συγγραφέας παρατηρεί «τα πράγματα έφτασαν εκεί όπου Βούθουλας και Κολωνάκι μιλούν την ίδια γλώσσα» Αλλά ούτε τα προτερήματα αυτά κάνουν την αξία του βιβλίου, ούτε τα τυχόν ελαττώματα την ολιγοστεύουν. Όλη του η αξία, η μεγάλη του αξία είναι οι ζωντανοί τύποι που παρουσιάζει: ο Παναγιωτάκης, ο Ζώρζ, ο Μηνάς, άλλοι, και προ πάντων η ανεκδιήγητη Σουσού. Τι καλά που την ζωή που τη μελέτησε, την αγάπησε και την απέδωσε ο κ. Ψαθάς ! ο χαρακτήρας της χαρακτήρας μεγαλομανούς γυναίκας –είναι βέβαια τραβηγμένος στην καρικατούρα και φυσικά υπερβολικός. Αλλά τόσο αληθινός καταβάθος ! Γι’ αυτό αν στην αρχή εκπλήττουν τον αναγνώστη οι υπερβολές σε λίγο τις συνηθίζει τις δέχεται, τι περιμένει, και ακόμα-όπως συμβαίνει μόνο με τους αληθινούς χαρακτήρες-τις προμαντεύει. Στην αρχή π.χ δεν ξέρει πως θα φερθεί η Σουσού με τον κύριο που πάει ναι της πει στο τέλος όμως ξέρει πολύ καλά πως θα φερθεί με τον αστυνομικό που πάει να της ζητήσει συμπλήρωση ενός δελτίου τροφίμων.. την έχει μάθει πια τέτοια που είναι, δεν μπορεί να είναι άλλη. Και η τέχνη του συγγραφέα τον έχει κατακτήσει. Μα είναι τόσο ωραία και αυτή καθ’ εαυτή η ιστορία ! έχει αρχή μέση και τέλος. Στην αρχή η Σουσού του ψαροπώλη Παναγιωτάκη . είναι μια φτώχεια που φαντάζεται, που πιστεύει πως είναι πλούσια που το παλιόσπιτο που κάθεται στο Βούθουλα το ονομάζει πύργο, και σαν πυργοδέσποινα περιφρονεί τη φτωχολογιά «φτωχέ άνθρωπε»- και το σύμπαν. Στη μέση μια ανέλπιστη κληρονομιά την κάνει πραγματικά τετράπλουτη. Είναι ίσως το ωραιότερο μέρος. Η μεγαλομανής αφήνει τον Παναγιωτάκη, πιάνει διαμέρισμα πολυτελείας σε μια πολυκατοικία στο Κολωνάκι, παντρεύεται τον αριστοκράτη Μηνά Καντακουζηνό-και κάνει στ’ αλήθεια ότι έκανε πρωτύτερα στα ψέματα. Το σουξέ της στη νέα φάση είναι τέτοιο- γιατί τι τα θέλετε η Σουσού έχει και προσόντα- ώστε καταντά η αριστοκρατία του κύκλου της να μιμείται τα χαριτωμένα γλωσσικά της λάθη, που τα δικαιολογεί θαυμάσια λέγοντας πως μεγάλωσε στο Λονδίνο και τα ελληνικά τα έμαθε μόνο από τις υπηρέτριες. Στο τέλος φτωχαίνει. Ο προκομμένος της αριστοκράτης της τρώει όλη της την περιουσία και την αφήνει ταπί .Ο αγαθός Παναγιωτάκης που την αγαπάει πάντα, τη λυπάται και την ξαναπαίρνει. Γυρίζει, λοιπόν, στον γενέθλιό της Βούθουλα τον Μπύθουλα , όπως τον… εκγαλλίζεται . Κι αδιόρθωτη, ανεξάντλητη, ατελείωτη, αθάνατη, η Σουσού εξακολουθεί τη ζωή της φτώχειας και της μεγαλομανίας. Αυτό είναι το τριμερές «σύνολο» του μυθιστορήματος, και αυτός είναι ο αληθινός και θαυμάσιος γυναικείος τύπος που μας δίνει. Το βιβλίο είχε όλη αυτήν την έκτακτη επιτυχία γιατί ο τύπος της ηρωίδας του είναι γενικά καθολικός. Δεν υπάρχει ίσως γυναίκα που να μην έχει μέσα της πολλή ή λίγη Μαντάμ Σουσού !.. ο αναγνώστης του κ. Ψαθά αναγνωρίζει την ηρωίδα του σ’ όλες σχεδόν τις γυναικείες γνωριμίες του… Ψαθάς Σελίδα 28 "ΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ" ΥΠΟΘΕΣΗ: "..Ο Φον Δημητράκης είναι μία σπαρταριστή κωμική σάτιρα πάνω σ' ένα τραγικό θέμα: το πάθος για εξουσία. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου έχει μία θεατρική ανάπτυξη σχεδόν ιδανική [...] Ο χαρακτήρας αναπτύσσεται και φαίνεται μέσα σε μια σιγουριά έξαρσης ως εκπρόσωπος μιας τάξης και ως προϊόν μιας συγκεκριμένης κοινωνικής δομής. Ο Δημητράκης παράγεται από μια ιδεολογία που θητεύει χρόνια στον καθημερινό φασισμό, πολύ πριν ο φασισμός εμφανιστεί ως επίσημη ιδεολογία της ισχύος. Γι' αυτό το έργο του Ψαθά δεν είναι δέσμιο της επικαιρότητάς του. Οι φον Δημητράκηδες πλήθυναν τα τελευταία χρόνια στον τόπο, προϊόντα μιας ιδεολογίας, που απολυτοποιεί την ισχύ, που εξατομικεύει το κέρδος, που μονοπωλεί τον πατριωτισμό, που θεωρητικοποιεί την προδοσία. [...] Στο Φον Δημητράκης δε γελοιοποιείται ένας άνθρωπος, ξεσκεπάζεται μια νοοτροπία, μια αγωγή, ένα κοινωνικό ιδεώδες. [..] Η εποχή των φον Δημητράκηδων και οι άνθρωποί τους γίνονται μοντέλα για κάθε εποχή, όσο η κοινωνία βράζει στο ζουμί της. [..] Ο Φον Δημητράκης είναι μία πολιτική κωμωδία μόνο, που η θέση της, σωστά δε λέγεται, αλλά παράγεται και επιβάλλεται από τη δραματική της υφή." [Κλειδιά και Κώδικες του Θεάτρου, ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ] ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: ΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ, ΜΑΡΙΑ, ΛΕΩΝΙΔΑΣ, ΑΝΝΑ, ΖΑΡΛΑΣ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΙΟΥΛΙΑ, ΦΩΦΩ, ΓΙΑΝΝΗΣ, ΠΕΛΑΤΗΣ Α, ΠΕΛΑΤΗΣ Β, ΚΑΤΙΝΑ, ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΑΣ "Ο ΕΑΥΤΟΥΛΗΣ ΜΟΥ" ΠΑΡΑΓΩΓΗ: 1964 ΗΘΟΠΟΙΟΙ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ, ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΠΕΑΤΑ, ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΗ ΑΝΝΑ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΦΥΤΟΥΣΗ ΖΩΗ, ΜΥΛΩΝΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ, ΜΥΡΑΤ ΜΙΡΑΝΤΑ, ΠΙΤΣΙΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, ΜΕΝΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΡΧΙΚΗ ΠΗΓΗ: ΨΑΘΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ "Η ΑΥΤΟΥ ΕΞΟΧΟΤΗΣ ΕΓΩ" ( ΘΕΑΤΡΙΚΟ ) Ψαθάς Σελίδα 29 ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο Γιάγκος Αγγελής (Λάμπρος Κωνσταντάρας), διευθυντής ενός εργοστασίου, είναι ο τύπος του κλασικού φίλαυτου. Ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του, ενώ είναι αρραβωνιασμένος, εδώ και πέντε χρόνια, με την Ελένη (Μπεάτα Ασημακοπούλου) την οποία δεν λέει να παντρευτεί. Ταυτόχρονα συνδέεται ερωτικά με την τσαχπίνα γραμματέα του, τη Λιλή, την οποία θέλει να παντρέψει μ’ έναν άβουλο υπάλληλό του, για να την έχει του χεριού του. Όταν μαθαίνει ότι η κυρία Παπαγεωργίου (Μιράντα Μυράτ), η χήρα του ιδιοκτήτη του εργοστασίου, σκοπεύει να ξαναπαντρευτεί, δεν διστάζει να θέσει υποψηφιότητα. Όμως, ο υπέρμετρος εγωισμός του και η ανεύθυνη συμπεριφορά του, τον οδηγούν στην πλήρη απομόνωση, καθώς τον εγκαταλείπουν οι πάντες. ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Σκηνοθέτης: ΛΑΣΚΟΣ ΟΡΕΣΤΗΣ Είδος: ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΚΩΜΩΔΙΑ Διασκευή Σεναρίου: ΛΑΣΚΟΣ ΟΡΕΣΤΗΣ Δ/ντής Φωτογραφίας: ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Μοντάζ: ΠΟΛΙΤΟΥ ΙΣΜΗΝΗ Ηχολήπτης: ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ Σκηνογράφος: ΞΕΝΙΔΗΣ Θ. Μουσική Επιμέλεια: ΜΟΥΡΑΜΠΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Βοηθ. Σκηνοθέτη: ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Βοηθ. Δ/ντή Φωτογραφίας: ΚΟΝΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Μακιγιάζ: ΡΩΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑ Μουσική Εκτέλεση: ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ () Μηχανικός Ήχου: ΝΙΑΓΑΣΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Δ/ντής Παραγωγής: ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Παραγωγή: ΝΟΒΑΚ ΦΙΛΜΣ Χρώμα: Α/Μ Ήχος: ΗΧΟΣ Ψαθάς Σελίδα 30 "ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΕΣ" Το μυθιστόρημα αναφέρεται στην εποχή της μετανάστευσης των Ελλήνων στην Αμερική. Μέσα από ένα ταξίδι, που πραγματοποιεί ο ίδιος ο συγγραφέας στην Αμερική βρίσκει την ευκαιρία να καταγράψει τις εμπειρίες του και με τον τρόπο αυτό αντιπαραβάλλει τις δύο νοοτροπίες, την ελληνική με την αμερικάνικη. Φτάνοντας εκεί βρίσκεται σε μία χώρα, όπου, κυριολεκτικά, ο χρόνος είναι χρήμα, όλοι τρέχουν συνέχεια με απώτερο σκοπό το δολάριο και όπου όλα είναι αυτοματοποιημένα. Άνθρωποι από διάφορες φυλές δίνουν έναν χαρακτήρα πολυπολιτισμικό στη χώρα. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι πρωτόγνωρα για τους Έλληνες εκείνης της εποχής. Έτσι και ο συγγραφέας προσπαθεί να προσαρμοστεί στον ξέφρενο ρυθμό αυτής της χώρας και μπλέκεται διαρκώς σε αστείες καταστάσεις, που δίνουν και το σατιρικό ύφος στο έργο του. ΕΤΟΣ: 1958 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 20' ΣΕΝΑΡΙΟ: Ψαθάς Δημήτρης ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ: Σκηνοθεσία: Μάρος Βασίλης Παραγωγή: Σέντσιουρι φοξ Φωτογραφία: Μάρος Βασίλης Κατηγορία: Μυθοπλασία Format: 35 χιλ. Χρώμα: Ασπρόμαυρη Κόστος: 7000 Μοντάζ: Τσαούλης Γιώργος Ερμηνευτές: Λογοθετίδης Βασίλης Ψαθάς Σελίδα 31 "ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ" ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Πρωί-πρωί. Έν' αυτοκίνητο γεμάτο σκίζει τους δρόμους της Αθήνας. Μισόγυμνοι είναι οι άνθρωποι. Με πρόσωπα χλομά κοιτάνε απ' το παράθυρο, ζητώντας να χαρούν για ύστερη φορά τους δρόμους, τους ανθρώπους, τα κτήρια, τα τραμ, όλη αυτή την κίνηση μιας πόλης που λέγεται ζωή και φεύγει μπρος στα μάτια τους με γρηγοράδα. Κι οι πρωινοί διαβάτες βλέπουν. Μέσα οι Γερμανοί, με τα όπλα τους στα χέρια, γύρω-τριγύρω σε τούτα τα κορμιά που πάνε για σφαγή. Σαν πρόβατα. Τα μάτια απελπισμένα. Κι αν πρόφτασες να δεις, δεν θα ξεχάσεις ποτέ το παράπονο του ανθρώπου που του στερούνε τη ζωή, ενώ ακόμη μέσα του σφριγάνε οι χυμοί της και καίει ο πόθος να χαρεί τον ήλιο που ξεπροβάλλει φέροντας σ' όλα τα πλάσματα της γης το φως και την ελπίδα. ΟΙ ΑΤΙΘΑΣΟΙ Η κωμωδία «Οι Ατίθασοι» ανεβάστηκε στο θερινό θέατρο «Φλορίντα» στις 16 Ιουλίου 1970 από το θεατρικό συγκρότημα Νίκου Ρίζου – Κώστα Βουτσά – Μάρως Κοντού. Στις 10 Οκτωβρίου ο θίασος μεταφέρθηκε στο χειμερινό θέατρο «Γκλόρια» όπου και συνεχίστηκαν οι παραστάσεις μέχρι το τέλος του Δεκέμβρη του ιδίου χρόνου. Στο πρόγραμμα του θεάτρου ο συγγραφέας αντί προλόγου έγραψε τις παρακάτω γραμμές σαν ένα είδος προλόγου για τους «Ατίθασους»: «Ένα από τ’ αλλοπρόσαλλα της εποχής μας είναι, βέβαια, και η κινηματογραφική σεξομανία που όχι σπάνια, μάλιστα, παρουσιάζεται με το πρόσχημα της δήθεν υψηλής τέχνης, της «πρωτοπορίας», της «ποιότητας», του «προβληματισμού» κτλ. Εν ονόματι όλων τούτων, ακόμα και διάσημοι συγγραφείς επιδίδονται στην βολική και καλοπρόσδεχτη παραγωγή ηδονοβλεπτικών έργων, αντλώντας δόξα και χρήμα απ’ την χρυσοφόρα φλέβα της υψηλής – ή και χαμηλής – πορνογραφίας. Δεν χρειάζεται, βέβαια, κανείς να είναι στενοκέφαλος ηθικολόγος ή πουριτανός, για να διαπιστώσει ότι αυτή η κραυγαλέα προπαγάνδα του σεξουαλικού ευδαιμονισμού – θεατρική και κινηματογραφική- όλο και θα παίζει κάποιο ρόλο στη διάβρωση της πατροπαράδοτης κοινωνικής ηθικής και στην χαλάρωση των αρμών του οικογενειακού «κατεστημένου». Επάνω σ’ αυτό το θέμα, λοιπόν, ανοίγεται, νομίζω, ευρύτατο πεδίο για κάθε είδος «προβληματισμό» - για να μεταχειριστώ κι εγώ τη λέξη της μόδας – όπου κι ο κωμωδιογράφος μπορεί να πει τον κάποιο λόγο του. Καθένας, βέβαια, με τον τρόπο του, κι ο συγγραφέας της κωμωδίας με το γέλιο. Ψαθάς Σελίδα 32 Με πλαίσιο τους κινηματογραφιστές της παραπάνω κατηγορίας και με κεντρικό πυρήνα μια υπόθεση –αρκετά πρωτότυπη και διασκεδαστική, ελπίζω- έγραψα την κωμωδία μου «Οι Ατίθασοι». Στόχος μου δε στάθηκε φυσικά, μόνο το γέλιο αλλά ο δια γέλιου εξορκισμός μερικών κοινωνικών κακών». Χαρακτηριστική της επιτυχίας είναι η κριτική του Μπάμπη Κλάρα – Βραδινή5/12/1970- που δημοσιεύθηκε ύστερα από έξι μήνες θριαμβευτικών παραστάσεων: «Κάπου έξι μήνες τώρα η Μάρω Κοντού σε όλες τις καλλίγραμμες δόξες της, ο Κώστας Βουτσάς με το αμείωτο κέφι του, ο Νίκος Ρίζος με τους αμίμητους μορφασμούς του, η Νόνικα Γαληνέα με την αριστοκρατική της εμφάνιση, η Έλσα Ρίζου με την σεξουαλίζουσα γλωσσική παραφθορά, συμπαραστατούμενοι από χορεία άλλων ηθοποιών, παριστάνουν κι αυτοί τους ατίθασους, για να διακωμωδήσουν, κατά την έφεση του συγγραφέα, την εξάπλωση του κινηματογραφικού – ου μην αλλά και εξωσυζυγικού- πανσεξουαλισμού. Και κατορθώνουν, πότε με έναν έξυπνο διάλογο και κάποιες επινοήσεις του συγγραφέα – όπως η σκηνή του τηλεφώνου- στο πρώτο μέρος – και πότε με τα αστεία και τις γελοιογραφικές προεκτάσεις των άσσων του είδους ηθοποιών, να κάνουν το κοινό να ξεκαρδίζεται στα γέλια. Δίκαια, λοιπόν, ο κωμωδιογράφος σημειώνει σ’ ένα πρόσφατο χρονογράφημά του: Ας έρθουν και οι κριτικοί, όχι σαν κριτικοί, αλλά σαν απλοί θεατές να δουν την κωμωδία μου, μετά εξάμηνο από την πρώτη της παράσταση, για να διαπιστώσουν και πως γεμίζει το θέατρο. Κι αν θέλουν ας διαφωνήσουν με το κοινό. Σωστά. Ποιος τολμά να διαφωνήσει»; Ο Αφελής Η κωμωδία ο «Αφελής» ανεβάστηκε για πρώτη φορά στο θερινό θέατρο «Απόλλων» από το θίασο του Γιάννη Γκιωνάκη, στις 11 του Μάη του 1973, με θριαμβευτική επιτυχία. Οι παραστάσεις κάλυψαν ολόκληρη τη χειμερινή σεζόν, μέχρι την 28η Απριλίου του 1974. Χαρακτηριστικές της επιτυχίας είναι μερικές από τις κριτικές που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες της εποχής εκείνης. Ο κριτικός της «Βραδυνής» Μπάμπης Κλάρας έγραφε στο φύλο της 28/5/1973: «Στα κέφια του ο Δημήτρης Ψαθάς. Όλο κέφι και ο Γιάννης Γκιωνάκης. Κεφάτος από την αρχή ως το τέλος και Ο «Αφελής» που στήσανε στο θέατρο «Απόλλων» της οδού Πατησίων να ξετυλίγει από σκηνής την πλοκή των περιπετειών του μπρος στο κοινό, που κατακλύζει την πλατεία και γελά αβίαστα κι αληθινά με την καρδιά του.» Χαρακτηριστική ήταν επίσης και «Απογευματινή» της 1/6/1973: Ψαθάς η κριτική της Ειρήνης Κακλάνη στην Σελίδα 33 «Είναι γράφει το πρόγραμμα η 25η κωμωδία του – κι ωστόσο έχει τη φρεσκάδα από τις πρώτες του- εκείνες που έκαναν ώστε να ταυτίζεται η λέξη ρωμαίικη κωμωδία με το όνομα Ψαθάς. Είναι καλοστημένη, διασκεδαστική, αλλά είναι ανέφικτο να διηγηθεί κανείς την υπόθεσή της, ακριβώς, γιατί αυτή η υπόθεση είναι σε ατελείωτη ροή. Κυλάει, κυλάει, ξαναγυρίζει απ’ όπου άρχισε, νέα πρόσωπα εμφανίζονται, καινούριες καταστάσεις πλέκονται και ξεμπλέκονται και η πλοκή δε δείχνει ποτέ σημεία κάμψεως, γιατί καινούρια επεισόδια και απρόοπτες εξελίξεις της διατηρούν το σφρίγος της.» Ο Άγγελος Δόξας έγραψε στο φύλλο της 29ης Μαΐου 1973 της εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος» : «Ο Ψαθάς έγραψε την κωμωδία αυτή για να ανοιχτοκαρδίσει το θεατή. Και νομίζω ότι το να προσφέρεις στη σημερινή εποχή δύο ώρες γέλιο στον συνάνθρωπό σου που αγωνιά και απειλείται από εμφράγματα, έλκη του στομάχου και άλλες ψυχοσωματικές περιπέτειες, αποτελεί μια ευεργετική προσφορά αμέσου ανάγκης, που απαιτεί ωστόσο εξαίρετη δεξιοτεχνία, για να εξασφαλίσει τη δίχως διακοπή ατάκα της ανοιχτόκαρδης παραίσθησης, πράγμα που το πετυχαίνει αναμφισβήτητα ο Ψαθάς, όχι μόνο με την ανάπτυξη της κεντρικής του ιδέας, που αποτελεί μια γνήσια κωμωδία ηθών, αλλά και με τις παρεμβαλλόμενες λεπτομέρειες, με νυγμούς και υπαινιγμούς, με ταχύρυθμη εξέλιξη και σατιρική επικαιρότητα.» ΜΙΚΡΟΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ Η κωμωδία «Μικροί Φαρισαίοι» ανεβάστηκε στο θέατρο Σαμαρτζή στις 21 Μαΐου 1954 από τον θίασο Ηλιόπουλου – Φωτόπουλου και συμμετοχή της Άννας Συνοδινού. Το έργο σημείωσε μεγάλη επιτυχία και παίχτηκε - με εβδομαδιαία διακοπή- ολόκληρο το καλοκαίρι, κρατώντας το πρόγραμμα του θεάτρου όλη τη σεζόν και συμπληρώνοντας τις 200 παραστάσεις. Οι κριτικές ήταν πολύ καλές. Παραθέτουμε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές: Ο Άγγελος Τερζάκης έγραφε στο «Βήμα» : Προχτές ο νεοσύστατος θίασος Φωτόπουλου –Ηλιόπουλου, εγκαινίασε τη θεατρική περίοδο με τη καινούρια κωμωδία του Ψαθά, τους «Μικρούς Φαρισαίους». Δεν είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς και γι’ αυτό το έργο μια σειρά παραστάσεων ανάλογη με του «Ψεύτη». Ο μύθος, η πλοκή, οι κωμικές καταστάσεις που πολλαπλασιάζονται διαρκώς, τα ευρήματα, η υπόκριση τέλος, πείθουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μιαν αληθινή επιτυχία…. Στους «Μικρούς Φαρισαίους» ο Ψαθάς παρουσιάζεται απόλυτος κάτοχος της τεχνικής, δεξιοτέχνης θα έφτανα να πω. Ο οίστρος του είναι δροσερός, πηγαίος. Το χιούμορ του είναι ακατάβλητο.» Ο Λέων Κουκούλας έγραφε , μεταξύ άλλων, στην «Αθηναϊκή»: Ψαθάς Σελίδα 34 «Κωμωδία πλοκής κατά βάσιν οι «Μικροί Φαρισαίοι» έχει το πλεονέκτημα να ξετυλίγει τη δράση της γύρω από την κεντρική φυσιογνωμία του Αντρέα Ντελή, ενός τύπου, ενός τύπου μοντέρνου Ταρτούφου, που της δίνει με τα αντιπροσωπευτικά και γενικότερα γνωρίσματά του την υφή κωμωδίας χαρακτήρων. Οι «Μικροί Φαρισαίοι» και σαν γράψιμο και σαν αρχιτεκτονικό στήσιμο είναι από τις καλύτερες κωμωδίες του Ψαθά.» Στην «Αυγή» ο Γ. Σταύρου έγραψε: «Θέμα του είναι η υποκρισία εκείνων που πασχίζουν να καλύψουν ένα σωρό «ανομήματα» με τη δράση τους σε «φιλανθρωπικούς συλλόγους», σε «φιλόπτωχα ταμεία», σε «ενορίες» εκκλησιών και «θρησκευτικές οργανώσεις» ή κάνουν κάθε τόσο «εξομολογήσεις» στον πνευματικό τους για… να αλαφρώσουν τη συνείδησή τους και να έχουν την ευχέρεια έπειτα να βαρύνουν πάλι τη συνείδησή τους μέχρι νέας εξομολογήσεως. Ο συγγραφέας χειρίζεται το θέμα του ανάλαφρα στο ύφος της κωμωδίας, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να καυτηριάσει μια κοινωνική κατάσταση απ’ τις τόσες που κρατούν τον τόπο μας καθυστερημένο, σύμφωνα με τις επιθυμίες των «Μεγάλων Φαρισαίων» ΕΜΠΡΟΣ ΝΑ ΓΔΥΘΟΥΜΕ Η κωμωδία «Εμπρός να γδυθούμε ανέβηκε» από το θίασο της Κατερίνας στο θέατρο Μπουρνέλη (Παπαϊωάννου) στις 12 Δεκεμβρίου 1962. Στο πρόγραμμα του θεάτρου ο συγγραφεύς Δημ. Ψαθάς μεταξύ άλλων έγραψε: «Είναι ένα από τα …προσφιλή μου εκείνα θέματα, που χρόνια, τώρα, χειρίζομαι στα «Νέα», για τα γνωστά καθεστώτα των μεγαλειοτήτων της Μέσης Ανατολής- βασιλιάδων, ιμάμηδων, αγάδων- που η διεθνής αποικιοκρατία υποστηρίζει πάντα προς όφελός της και προς αίσχος του σύγχρονου πολιτισμού.» Το κοινό αντίθετα με την κριτική, που ξαφνιασμένη από την ιδιοτυπία του έργου δεν φάνηκε ιδιαίτερα εγκάρδια- δέχτηκε με ενθουσιασμό την κωμωδία, που ξεπέρασε τις διακόσιες παραστάσεις. Ψαθάς Σελίδα 35 ΠΩΣ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΜΕ Στo πλαίσιo της ερευνητικής εργασίας με θέμα τη συμβολή του Δ. Ψάθα στο θέατρο και τον κινηματογράφο αποφασίσαμε να ανεβάσουμε ένα από τα έργα του, το «Ξύπνα Βασίλη». Ύστερα από αναζήτηση καταλήξαμε στο συγκεκριμένο θεατρικό έργο γιατί τα μηνύματα που αναδεικνύονται μέσα από αυτό είναι διαχρονικά. Η διαδρομή που διανύσαμε μέχρι τη 13η και 14η Απριλίου , όταν έγιναν με επιτυχία οι δύο παραστάσεις μας, ήταν δύσκολη και χρονοβόρα. Παρ’ όλα αυτά, φτιάχνοντας ένα χρονοδιάγραμμα καταφέραμε να οργανωθούμε επιτυχώς. Ξεκινήσαμε με την διανομή των ρόλων. Ήταν σίγουρα από τα πιο δύσκολα κομμάτια στην προετοιμασία του έργου και διήρκησε περίπου 2 μήνες. Έκτος από έναν ή περισσότερους ρόλους, καθένας από εμάς είχε αναλάβει και άλλες υποχρεώσεις. Έτσι χωριστήκαμε ανάλογα με τις δεξιότητες και τις κλίσεις μας σε τρεις διαφορετικές ομάδες: της μουσικής, του σκηνικού και της φωτογραφίας. Στη συνέχεια, έγινε η ανάγνωση του έργου στην τάξη. Κάθε σκηνή αναγνώσθηκε τρεις φορές. Από το Δεκέμβρη και ύστερα οι πρόβες γίνονταν στη σκηνή του σχολείου. Το Φεβρουάριο ξεκίνησαν οι πρόβες και τα σαββατοκύριακα. Η παράστασή μας είχε μηδενικό μπάτζετ . τα κοστούμια ήταν αυτοσχέδια καθώς χρησιμοποιήσαμε ενδύματα δικά μας, τον καθηγητών και συμμαθητών μας. Με τον ίδιο τρόπο στήθηκαν τα σκηνικά με αντικείμενα δικά μας, του σχολείου και αυτοσχέδια. Ψαθάς Σελίδα 36 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Συγκεφαλαιώνοντας, συμπεραίνουμε ότι ο Δημήτρης Ψαθάς έχει συνεισφέρει σημαντικά στο Ελληνικό θέατρο και αργότερα στον κινηματογράφο, μέσω ποικίλων θεατρικών παραστάσεων που πολλές από αυτές, αργότερα, έγιναν κινηματογραφικά έργα αλλά και επανερμηνεύτηκαν από σύγχρονους ηθοποιούς, όπως το έργο «Ζητείται Ψεύτης», «Ξύπνα Βασίλη» κ.ά. Είναι, πλέον, αντιληπτό ότι τα έργα του Δ. Ψαθά είναι διαχρονικά, λόγω των κοινωνικών μηνυμάτων που λαμβάνει κανείς, όταν τα παρακολουθεί και πολλά από αυτά επίκαιρα, όπως το «Ξύπνα Βασίλη», το «Εμπρός να γδυθούμε», το «Ζητείται Ψεύτης» κ.ά. Αναμφισβήτητα, ο Δ. Ψαθάς παρέμεινε στη μνήμη πολλών ανθρώπων, ως ένας από τους σπουδαιότερους θεατρικούς συγγραφείς, δημοσιογράφους αλλά κυρίως ανθρωπιστής με αξίες και ιδανικά. Με έναυσμα, λοιπόν, την ερευνητική εργασία της φετινής χρονιάς, εκτός από το να μελετήσουμε την τεράστια συμβολή του Δ. Ψαθά στο Ελληνικό θέατρο και κινηματογράφο, αποφασίσαμε να ανεβάσουμε την επιτυχημένη θεατρική παράσταση «Ξύπνα Βασίλη». Η παράσταση έλαβε τις καλύτερες κριτικές, μας βοήθησε να μάθουμε διασκεδάζοντας και να αναθεωρήσουμε την έννοια του κλασικού μαθήματος. Συν τοις άλλοις , στην αρχή της ερευνητικής εργασίας καθηγήτριες και μαθητές είχαμε θέσει ορισμένους στόχους , οι οποίοι επιτεύχθηκαν και με το παραπάνω. Καταρχάς επιθυμούσαμε να περάσουμε ευχάριστα και παρά την όλη κούραση, λόγω απασχόλησης και εκτός ωρών διδασκαλίας , το άγχος και την προσπάθεια για ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα , καταφέραμε όχι μόνο να διασκεδάσουμε αλλά και να υιοθετήσουμε, μέσω της σκληρής δουλειάς, ανθρωπιστικές αξίες , όπως η αλληλεγγύη , η υπευθυνότητα ,η συνεργατικότητα και η άμιλλα. Επιπλέον, άλλος ένας στόχος που επιτεύχθηκε είναι ότι δημιουργήσαμε στενότερες σχέσεις με τους συμμαθητές μας και ανακαλύψαμε τις τεράστιες δυνατότητες που έχουμε ως μία καλά οργανωμένη ομάδα. Ακόμα είναι άξιο παρατήρησης το γεγονός ότι καταρρίψαμε κάθε στερεότυπο που μπορεί να υπάρχει στη σχέση καθηγητή-μαθητή . Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία, η οποία μας άφησε συναισθήματα επιτυχίας, εφόσον είναι γεγονός ότι το καλύτερο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται μόνο μέσα από ομαδική συνεργασία, αλληλεγγύη και καλή επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας. Σας παροτρύνουμε να ζήσετε και εσείς μια παρόμοια εμπειρία λαμβάνοντας μέρος σε σχολικές θεατρικές παραστάσεις, αξίζει! Ψαθάς Σελίδα 37 Βιβλιογραφία: 1. 1)http://to-theatro.blogspot.gr/2011_04_01_archive.html 2. 2)http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography/view/1/567/ 3. Η Θέμις έχει κέφια Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 4. Η Θέμις έχει νεύρα Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 5. Στο καρφί και στο πέταλο Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 6. Οικογένεια Βλαμμένου Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 7. Οι ατίθασοι Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 8. Εμπρός να γδυθούμε Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 9. Το στραβόξυλο Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 10. Φωνάζει ο κλέφτης Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 11. Ο αφελής Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 12. Εξοχικό κέντρο ο έρως Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 13. Ένας βλάκας και μισός Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 14. Μαντάμ Σουσού Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 15. Εταιρία θαυμάτων Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 16. Μικροί φαρισαίοι Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 17. Μαίηντ ιν Αμέρικα Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 18. Από την εύθυμη πλευρά Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 19. Χειμώνας 41 Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις ΜΑΡΗ 20. Ξύπνα Βασίλη Δ. ΨΑΘΑΣ Εκδόσεις Μαρία Δ. Ψαθά Ψαθάς Σελίδα 38
© Copyright 2024 Paperzz
