ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 1 Διαμόρφωση Μεταλλικών Υλικών. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΧΩΡΙΣ ΚΟΠΗ ΜΕ ΚΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 2 Διαμόρφωση Μεταλλικών Υλικών Χωρίς Κοπή. • Για την παραγωγή στοιχείων μηχανών , εργαλείων και άλλων μηχανολογικών προϊόντων, χρησιμοποιούνται υλικά: 1. Για χύτευση 2. Ημικατεργασμένα υλικά. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 3 Διαμόρφωση Μεταλλικών Υλικών Χωρίς Κοπή. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΛΙΚΩΝ Μεταλλικά Υλικά για χύτευση Ημικατεργασμένα Μεταλλικά Υλικά Χυτοσίδηρος Ράβδοι Χάλυβας Δοκοί Αλουμίνιο, κράματα Ορείχαλκος, Μπρούντζος Σωλήνες Ελάσματα Ψευδάργυρος, κράματα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 4 1. Πορεία χύτευσης στη άμμο 1. Εκλογή πλαισίου με κατάλληλο μέγεθος για το χυτό που θα κατασκευαστεί. Το κάτω πλαίσιο τοποθετείται αναποδογυρισμένο πάνω σε μεταλλική πλάκα και στο κέντρο του τοποθετείται το πρότυπο. 2. Το πρότυπο ραντίζεται με ειδική διαχωριστική σκόνη και καλύπτεται με στρώμα από λεπτόκοκκη άμμο. Ακολουθεί στρώμα από χοντρόκοκκοι άμμο, που συμπιέζεται γύρω από το πρότυπο. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 5 Πορεία χύτευσης στη άμμο 3. Προστίθεται συνεχώς χοντρόκοκκοι άμμος και συμπιέζεται μέχρι την πλήρωση του πλαισίου-. Η άμμος επιπεδώνεται με μια ξύλινη ή μεταλλική ράβδο. 4. Το κάτω πλαίσιο αναποδογυρίζεται κι όλη η επιφάνεια ραντίζεται με διαχωριστική σκόνη. Τοποθετείται το πάνω πλαίσιο στη θέση του και συγκρατείται με τη βοήθεια των πείρων συγκράτησης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 6 Πορεία χύτευσης στη άμμο 5. Τοποθετούνται δύο ξύλινες κωνικές ράβδοι για τη δημιουργία των κενών, που θα αποτελέσουν τους οχετούς εισαγωγής και εξαγωγής. Το πρότυπο καλύπτεται με λεπτό στρώμα λεπτόκοκκης άμμου και συνεχίζεται η διαδικασία πλήρωσης του πλαισίου με χοντρόκοκκοι άμμο και η συμπίεση της. Μετά την πλήρωση ακολουθεί η επιπέδωση της άμμου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 7 Πορεία χύτευσης στη άμμο 6. Στο πάνω άκρο του οχετού εισαγωγής δημιουργείται βαθούλωμα για την απόχυση της ρευστής μεταλλικής μάζας. Για τη διαφυγή των αερίων, που παράγονται κατά την απόχυση της ρευστής μεταλλικής μάζας, κατασκευάζονται με ειδική βελόνα οπές διαφυγής αερίων. Στη συνέχεια αφαιρούνται οι ξύλινες ράβδοι των οχετών και στρογγυλεύονται οι γωνιές. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 8 Πορεία χύτευσης στη άμμο 7. Αποσυναρμολογείται το πάνω και το κάτω πλαίσιο. Κατασκευάζονται κανάλια για τη σύνδεση των οχετών εισαγωγής και εξαγωγής με το αποτύπωμα. Το πρότυπο αφαιρείται με τη βοήθεια ειδικών γάντζων εξαγωγής αφού αποκολληθεί από την άμμο με ελαφρά κτυπήματα. 8. Στρογγυλεύονται όλες οι αιχμές των καναλιών σύνδεσης του αποτυπώματος και των οχετών και διορθώνονται μικροβλάβες στο αποτύπωμα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 9 Πορεία χύτευσης στη άμμο 9. Γίνεται η απόχυση της ρευστής μεταλλικής μάζας. Πρέπει να τονιστεί ότι η θερμοκρασία της ρευστής μεταλλικής μάζας πρέπει να προσεχτεί, ώστε να είναι η κατάλληλη. 10. Μετά από τη στερεοποίηση καταστρέφεται ο τύπος και αφαιρείται το χυτό. Αποκόπτονται οι προεξοχές που δημιουργήθηκαν από τους οχετούς. Το χυτό καθαρίζεται με πεπιεσμένη άμμο και είναι έτοιμο για να υποστεί περαιτέρω κατεργασίες. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 10 Ταξινόμηση των μεθόδων χύτευσης Τρόπος εισαγωγής ρευστής ύλης Μέθοδος χύτευσης με Βαρύτητα Μέθοδος χύτευσης με Πίεση Με βάση των αριθμών των χυτών Μέθοδος χύτευσης σε τύπους μιας απόχυσης Μέθοδος χύτευσης σε μόνιμους τύπους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 11 2. Σφυρηλάτηση Είναι η διαμόρφωση μεταλλικών υλικών με κρούση, η οποία γίνεται με χειροκίνητα και μηχανικά μέσα. Σφυρηλάτηση σε μήτρες. (α) Τελική μορφή διωστήρα (β) Ημικατεργασμένη ράβδος 1,2,3,4 - Εσοχές της μήτρας 5,6,7,8 - Στάδια διαμόρφωσης. Σφυρήλατα στοιχεία. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 12 Σφυρηλάτηση 1. Κοπή: Γίνεται σε θερμή και ψυχρή κατάσταση με χρήση αντίστοιχων κοπιδιών. (α) Σε θερμή κατάσταση (β) Σε ψυχρή κατάσταση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 13 Σφυρηλάτηση 2. Διόγκωση: Είναι η εργασία της αύξησης της διατομής σε βάρος του μήκους. (α) Στο αμόνι (β) Στη μέγγενη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 14 Σφυρηλάτηση 3. Εκλέπτυνση: Είναι εργασία αντίστροφη της διόγκωσης, δηλαδή αυξάνεται το μήκος και ελαττώνεται η διατομή. α) Εκλέπτυνση Εκλέπτυνση και επιπέδωση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 15 Σφυρηλάτηση 4. Μορφοποίηση: Είναι η εργασία που ακολουθεί την εκλέπτυνση ή διόγκωση και έχει σκοπό την επιθυμητή μορφή στη εργασία. Μορφοποίηση με εργαλεία μορφοποίησης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 16 Σφυρηλάτηση 5. Διατρύττηση: Είναι η διάνοιξη οπών διαφόρων σχημάτων στην εργασία. Διατρύπηση και είδη ζουμπάδων ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 17 Σφυρηλάτηση 6. Επιπέδωση: Είναι εργασία που ακολουθεί συνήθως την εκλέπτυνση και έχει σκοπό να καταστήσει την επιφάνεια λεία και επίπεδη. Επιπέδωση επιφάνειας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 18 Σφυρηλάτηση 7. Κάμψη: Η εργασία αυτή αποσκοπεί στην κατασκευή γωνιών ή δακτυλίων και χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα. Κάμψη ορθογωνικής ράβδου σε ορθή γωνία στη μέγγενη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 19 3. Κυλινδροποίηση Είναι η διαμόρφωση μεταλλικών υλικών, κατά την οποία το μεταλλικό υλικό περνά με πίεση ανάμεσα σε ζεύγος κυλίνδρων που περιστρέφονται, με σκοπό την ελάττωση της διατομής και την αύξηση του μήκους. Αρχή κυλινδροποίησης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 20 4. Ολκή - Συρματοποίηση Η διαμόρφωση μεταλλικών υλικών με ολκή επιτυγχάνεται με τράβηγμα του ημικατεργασμένου μεταλλικού υλικού (σε μορφή ράβδων, που προέρχονται συνήθως από διαμόρφωση με κυλινδροποίηση) μέσα από ειδική μήτρα κατασκευασμένη από σκληρό υλικό. Αρχή διεξαγωγής της ολκής. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 21 5. Κοίλανση Με την κοίλανση επιτυγχάνεται η παραγωγή κοίλων δοχείων με κυλινδρικό ή άλλο σχήμα από ελάσματα. Διαμόρφωση ξέβαθου δοχείου με κοίλανση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 22 6. Διέλαση Σε αυτό τον τρόπο διαμόρφωσης το μεταλλικό περνά από ειδικές μήτρες με το επιθυμητό σχήμα ανοίγματος κάτω από την επίδραση μεγάλης πίεσης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 23 Διέλαση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 24 7. Εξέλαση Ο τρόπος αυτός διαμόρφωσης χρησιμοποιείται για την παραγωγή σωληνάριων για συσκευασία διαφόρων προϊόντων (οδοντόπαστες, κρέμες ξυρίσματος, τρόφιμα σε μορφή πάστας, φάρμακα και άλλα). ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 25 8. Περιώθηση Είναι η διαμόρφωση μεταλλικών υλικών, κατά την οποία μεταλλικός δίσκος, που περιστρέφεται με ταχύτητα, συμπιέζεται, για να πάρει τη μορφή ξύλινης ή μεταλλικής φόρμας, που περιστρέφεται μαζί του. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 26 9. Τύπωση Είναι κατεργασία, που γίνεται μόνο σε ψυχρή κατάσταση και χρησιμοποιείται για την κατασκευή νομισμάτων, μεταλλίων, σημάτων με ανάγλυφα σχήματα, κλειδιών και άλλων αντικειμένων με παρόμοιες χρήσεις και μέγεθος. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 27 10. Συγκολλήσεις – συγκολλητές κατασκευές. Ταξινόμηση των μεθόδων συγκόλλησης Ετερογενείς συγκολλήσεις Αυτογενείς συγκολλήσεις ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 28 Ετερογενείς συγκολλήσεις Ετερογενείς συγκολλήσεις ονομάζονται όλες οι συγκολλήσεις στις οποίες: 1. Η θερμοκρασία διεξαγωγής της συγκόλλησης είναι χαμηλότερη από τη θερμοκρασία τήξης του βασικού μετάλλου που θα συγκολληθεί. 2. Το συγκολλητικό υλικό, που θα χρησιμοποιηθεί, είναι διαφορετικό από το βασικό μέταλλο. Τέτοιες συγκολλήσεις είναι οι ακόλουθες: - Κασσιτεροκόλληση. - Προυντζοκόλληση. - Ασημοκόλληση. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 29 Αυτογενείς συγκολλήσεις Οι αυτογενείς συγκολλήσεις είναι εκείνες οι συγκολλήσεις στις οποίες: 1. Τα μέταλλα που θα συγκολληθούν θερμαίνονται πέρα από το σημείο τήξης. 2. Το συγκολλητικό υλικό πρέπει να έχει την ίδια χημική σύνθεση με τα μέταλλα που θα συγκολληθούν. • Οξυγονοσυγκολλήσεις: Η θερμότητα για την τήξη των μετάλλων προέρχεται από την καύση αερίου ασετιλίνης (φλόγα οξυγόνουασετιλίνης). • - Ηλεκτροσυγκολλήσεις: Όταν η θερμότητα προέρχεται από έναυση ηλεκτρικού τόξου ονομάζονται ηλεκτροσυγκολλήσεις τόξου και όταν η θερμότητα είναι αποτέλεσμα της διέλευσης ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από αντίσταση, τότε ονομάζονται ηλεκτροσυγκολλήσεις αντίστασης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 30 Εργαλεία χάραξης • Η χάραξη γίνεται για να καθοριστούν όλα τα απαραίτητα του αντικειμένου έτσι ώστε να γίνει δυνατή η κατεργασία του. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 31 Εργαλεία χάραξης ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΧΑΡΑΞΗΣ Χαράκτης Υψομετρικός Χαράκτης Διαβήτης Κέντρα Πλάκες εφαρμογής Γεφυροκανόνες Ορθή στερεή γωνιά. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 32 Χαράκτες Σωστός τρόπος χρήσης του χαράκτη. Διάφοροι τύποι χαρακτών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 33 Υψομετρικός Χαράκτης 1. Βάση. 2. Πείροι. 3. Στυλίσκος. 4. Ασφαλιστικό περικόχλιο. 5. Ρυθμιστικός κοχλίας. 6. Χαράκτης. 8. Υπομόχλιο 7. Βραχίονας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου Χάραξη ευθείας, παράλληλης με πλευρά της εργασίας 34 Διαβήτες ΕΙΔΗ ΔΙΑΒΗΤΩΝ Μονοπόδαρος Διαβήτης Ραβδωτός Διαβήτης Διαβήτης ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 35 Διαβήτες Τυπική χρήση του διαβήτη χάραξης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 36 Μονοπόδαρος – Ραβδωτός Διαβήτης Μονοπόδαρος διαβήτης και η χρήση του για χάραξη ευθειών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 37 Κέντρα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 38 Πλάκες Εφαρμογής Η εργασία που θα μετρηθεί και το όργανο που θα χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση, βρίσκονται πάνω σε μια οριζόντια επιφάνεια. Η επιφάνεια αυτή ονομάζεται επιφάνεια αναφοράς και στη Μηχανολογία παίρνει — μορφή πλάκας, που ονομάζεται πλάκα εφαρμογής ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 39 Πλάκες Εφαρμογής ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 40 Κανόνες Χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο επιπεδότητας και σαν οδηγός για τη χάραξη ευθειών. Κανόνας ελέγχου επιπεδότητας. Έλεγχος της επιπεδότητας εργασίας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 41 Γεφυροκάνονες Έλεγχος επιπεδότητας με μετρητικά ελάσματα. Έλεγχος επιπεδότητας με τσιγαρόχαρτο. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 42 Ορθή Στερεή Γωνιά Συγκράτηση εργασίας στην ορθή στερεή γωνία για χάραξη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 43 Παράλληλα V Δύο χαρακτηριστικοί τύποι παραλλήλων V. Παράλληλο V με σφικτήρα. Χάραξη Έλεγχος ομοκεντρικότητας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 44 Κοπτικά εργαλεία Χεριού • • • • • Λίμες Πριονολεπίδες Κοπίδια Ζουμπάδες Ψαλίδια ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 45 Κοπτικά εργαλεία Χεριού Η κοπή των μετάλλων είναι η σταδιακή αφαίρεση υλικού με μορφή απόβλητων (γρέζων), που αποκόπτονται και απομακρύνονται βίαια κάτω από την επίδραση της σφήνας του κοπτικού εργαλείου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 46 Κοπτικά εργαλεία Χεριού • Οι πιο σημαντικοί παράγοντες, στους οποίους βασίζεται η κοπή, είναι ο βαθμός σκληρότητας του υλικού κατασκευής του κοπτικού εργαλείου και η γεωμετρία του κοπτικού μέρους του εργαλείου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 47 Κοπτικά εργαλεία Χεριούσκληρότητα • Ο βαθμός σκληρότητας του υλικού κατασκευής των κοπτικών εργαλείων πρέπει να είναι αρκετά ψηλός, ώστε: 1. Να είναι δυνατή η εισχώρηση τους στη μεταλλική μάζα της εργασίας. 2. Να αντέχουν στη φθορά τριβής που παρατηρείται, όταν το απόβλητο τρίβεται πάνω στην επιφάνεια του κοπτικού εργαλείου, ενώ απομακρύνεται από την εργασία. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 48 Κοπτικά εργαλεία Χεριούσκληρότητα • Τα πιο συνηθισμένα υλικά, που παρουσιάζουν ικανοποιητικές ιδιότητες για την κατασκευή κοπτικών εργαλείων χεριού, είναι: 1. Ο ανθρακούχος χάλυβας (χάλυβας εργαλείων με άνθρακα από 0.8% - 1.5%). 2. Ο ταχυχάλυβας (χαλυβόκραμα με προσμίξεις βολφραμίου, χρωμίου και βαναδίου). ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 49 Κοπτικά εργαλεία Χεριούγεωμετρία • Ένα άσχημα τροχισμένο κοπτικό εργαλείο, στο οποίο οι γωνίες κοπής δεν είναι καλά σχηματισμένες, δεν θα μπορεί εύκολα να εισχωρήσει στη μάζα της εργασίας ή και αν εισχωρήσει, η απόδοση του θα είναι περιορισμένη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 50 Κοπτικά εργαλεία Χεριούγεωμετρία • Ο όρος γεωμετρία του κοπτικού μέρους κοπτικών εργαλείων αναφέρεται στη μορφή του κοπτικού εργαλείου, που καθορίζεται από τις γωνίες, που σχηματίζονται μεταξύ των διαφόρων επιφανειών του. Οι γωνίες αυτές, που ονομάζονται γωνίες κοπής είναι οι ακόλουθες: • 1. Γωνία ελευθερίας, α. • 2. Γωνία σφήνας, β. • 3. Γωνία απόβλητου, γ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 51 Κοπτικά εργαλεία Χεριούγεωμετρία ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 52 Κοπτικά εργαλεία Χεριούγεωμετρία • Οι γωνίες κοπής κοπτικού εργαλείου, που ορίζονται στη συνέχεια, φαίνονται στο πιο κάτω σχήμα. Αα - Κύρια επιφάνεια ελευθερίας Αα' - Βοηθητική επιφάνεια ελευθερίας Αγ - Επιφάνεια απόβλητου S - Κύρια κοπτική αιχμή S' - Δευτερεύουσα κοπτική αιχμή. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 53 Κοπτικά εργαλεία Χεριούγεωμετρία αη - Κύρια γωνία ελευθερίας αf - Πλάγια γωνία ελευθερίας γη - Κύρια γωνία απόβλητου Γωνίες κοπής κοπτικού εργαλείου. γf - Πλάγια γωνία απόβλητου βη - Κύρια γωνία σφήνας βf - Πλάγια γωνία σφήνας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 54 Γωνιές κοπής στα κοινά κοπτικά εργαλεία ΛΙΜΕΣ ΞΥΣΤΡΕΣ-γωνιά αποβλήτου αρνητική ΠΡΙΟΝΟΛΕΠΙΔΕΣ ΚΟΠΙΔΙΑ ΓΛΥΦΑΝΑ-γωνιά αποβλήτου=0 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 55 ΛΙΜΕΣ • Οι Λίμες είναι εργαλεία με πολλές κόψεις, κατασκευάζονται από ανθρακούχο χάλυβα και υφίστανται, μετά την κοπή των δοντιών τους, τις κατάλληλες θερμικές επεξεργασίες, ώστε να αποκτήσουν μεγάλη σκληρότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 56 ΛΙΜΕΣ Αποτελούνται από δυο μέρη: το σώμα, το οποίο φέρει τα κοπτικά δόντια και την ουρά, στην οποία προσαρμόζουμε τη χειρολαβή (ξύλινη ή πλαστική). Οι λίμες ταξινομούνται, ως προς την πυκνότητα των δοντιών, σε τέσσερις κατηγορίες: 1. ξεχονδρίσματος, 2. μέσης κατεργασίας, 3. λεπτής κατεργασίαςαποπεράτωσης και 4. πολύ λεπτής κατεργασίας- αποπεράτωσης. Η πυκνότητα των δοντιών μιας λίμας εξαρτάται ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου από την κατηγορία της και από57 το μήκος της. ΛΙΜΕΣ Οι λίμες ταξινομούνται, ως προς την πυκνότητα των δοντιών, σε τέσσερις κατηγορίες: 1. ξεχονδρίσματος, 2. μέσης κατεργασίας, 3. λεπτής κατεργασίαςαποπεράτωσης και 4. πολύ λεπτής κατεργασίαςαποπεράτωσης. Η πυκνότητα των δοντιών μιας λίμας εξαρτάται από την κατηγορία της και από το μήκος της. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 58 ΠΡΙΟΝΙΑ - ΠΡΙΟΝΟΛΕΠΙΔΑ • Τα πριονιά που ενδιαφέρουν το μηχανουργό είναι αυτά που κόβουν μέταλλα και ονομάζονται γι' αυτό μεταλλοπρίονα. • Ανήκουν στην κατηγορία των κοπτικών εργαλείων με πολλές κόψεις και διακρίνονται στα πριόνια χεριού και στα μηχανοπρίονα, η ισχύς των οποίων παρέχεται από ηλεκτροκινητήρα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 59 ΠΡΙΟΝΙΑ - ΠΡΙΟΝΟΛΕΠΙΔΑ Η πριονολεπιδα , είναι από ανθρακούχο χάλυβα εργαλείων ή από ταχυχάλυβα με περιεκτικότητα βολφραμίου 14%. Διατίθενται σε τυποποιημένα μεγέθη των 150, 200 και 300 mm. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 60 ΠΡΙΟΝΙΑ - ΠΡΙΟΝΟΛΕΠΙΔΑ • Τα δόντια των λεπίδων, εκ κατασκευής, δεν ευθυγραμμίζονται το ένα πίσω από το άλλο, αλλά προεξέχουν στα πλάγια. Η διάταξη αυτή των δοντιών λέγεται αμφοδόντωση και οδηγεί στην αύξηση του πλάτους του αυλακιού που σχηματίζεται κατά το πριόνισμα, με αποτέλεσμα να μην έχουμε τριβή της πριονολεπίδας στα τοιχώματα του αυλακιού, αλλά και να διευκολύνεται η αποβολή του αποβλήτου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 61 Εκλογή πριονολεπίδων ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 62 ΚΟΠΙΔΙΑ • Τα κοπίδια είναι κοπτικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για το ξεχόνδρισμα επιφανειών, για τον καθαρισμό χυτών κομματιών και συγκολλήσεων, για τη διάνοιξη αυλακιών ή ανοιγμάτων σε ελάσματα ή πλάκες, για την αποκοπή ελασμάτων, κεφαλών κοχλιών και καρφιών κτλ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 63 ΚΟΠΙΔΙΑ • Κατασκευάζονται από ειδικό χάλυβα εργαλείων, ανθεκτικό σε κρούσεις. Με βαφή και κατάλληλη επαναφορά επιτυγχάνεται διαφορετικός βαθμός σκληρότητας στο καθένα από τα τρία μέρη των κοπιδιών: 1. η κόψη τους γίνεται πολύ σκληρή, για να μη φθείρεται γρήγορα, 2. το κεφάλι τους μαλακότερο, ώστε να μην παραμορφώνεται εύκολα ούτε όμως και να σπάει και 3. ο κορμός τους γίνεται μαλακός, για να έχει μεγάλη δυσθραυστότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 64 ΚΟΠΙΔΙΑ Τα κοπίδια ταξινομούνται σε 1. Πλατιά κοπίδια για εργασίες γενικής χρήσης, όπως επιπέδωση επιφανειών, αποκοπή ελασμάτων κτλ. 2. Σταυροκόπιδα για κοπή ή καθάρισμα σε στενούς χώρους (π.χ. κοπή σφηνόδρομων). 1. Πλατύ κοπίδι. 2. Σταυρωτό κοπίδι ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 65 ΖΟΥΜΠΑΔΕΣ • Οι ζουμπάδες είναι κοπτικά εργαλεία. Κατασκευάζονται από κατάλληλο χάλυβα εργαλείων και διαμορφώνονται έτσι, ώστε να έχουν τις απαιτούμενες γωνίες κοπής. Χρησιμοποιούνται ως: 1. Κοπτικά εργαλεία για τη διάνοιξη τρυπών σε λεπτά ελάσματα. 2. Βοηθητικά εργαλεία σε εργασίες συναρμολόγησης στοιχείων μηχανών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 66 ΖΟΥΜΠΑΔΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 67 ΨΑΛΙΔΙΑ • Τα μεταλλοψάλιδα είναι κοπτικά εργαλεία, τα οποία χρησιμοποιούνται για να κόβουμε ελάσματα με περιορισμένο πάχος. • Διακρίνονται σε χειροψάλιδα και μηχανοψάλιδα. • Οι σιαγόνες τους είναι διαμορφωμένες με τις κατάλληλες γωνίες κοπής και έχουν κόψεις με την απαιτούμενη σκληρότητα. • Κατασκευάζονται από ανθρακούχο ή ανοξείδωτο χάλυβα και υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία (βαφή - επαναφορά), ώστε να αποκτήσουν μεγάλη σκληρότητα στην περιοχή των κόψεων και μικρότερη στα υπόλοιπα μέρη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 68 ΨΑΛΙΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 69 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ-Σφυριά • Διακρίνονται από το βάρος, τη μορφή και το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένα. • Ταξινομούνται σε κοινά, μαλακά και βαριά και • τυποποιούνται με βάση το βάρος τους και το είδος τους (σφυρί σιδηρουργού, μηχανουργού, ελαφρών μετάλλων κ.ο.κ.). ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 70 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ-Σφυριά ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 71 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΓKΡΑΤΗΣΗΣ • Το τραπέζι εργασίας (πάγκος) φέρει μία ή περισσότερες μέγγενες (ανάλογα με τις θέσεις εργασίας). Πάνω του τοποθετούνται τα προς κατεργασία κομμάτια και τα απαραίτητα εργαλεία. • Οι μέγγενες αποτελούν τη βασική συσκευή ασφαλούς συγκράτησης των κομματιών που θέλουμε να κατεργαστούμε. Στηρίζονται σταθερά πάνω στο τραπέζι εργασίας και για να εργάζεται άνετα ο τεχνίτης, πρέπει να βρίσκονται στο κατάλληλο ύψος. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 72 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΓKΡΑΤΗΣΗΣ • Η μέγγενη του εφαρμοστή. Τα μάγουλα αυτά φέρουν ρίκνωση, για να συγκρατούνται με ασφάλεια τα κομμάτια κατά την κατεργασία τους. • Η μέγγενη του σιδηρουργού. Για συγκράτηση εργασιών που υφίστανται βαριά κατεργασία (π.χ. σφυρηλάτηση). • Η σιδηρομέγγενη. Χρησιμοποιείται για τη στερέωση σωλήνων και κυλινδρικών κομματιών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 73 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΓKΡΑΤΗΣΗΣ • Η μέγγενη εργαλειομηχανών. Λειτουργεί όπως η μέγγενη του εφαρμοστή και είναι σχεδιασμένη έτσι, ώστε να προσαρμόζεται σταθερά και με ασφάλεια στην τράπεζα μιας εργαλειομηχανής. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 74 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΓKΡΑΤΗΣΗΣ • • Η φορητή μέγγενη (μεγγενόπουλο). Χρησιμοποιείται, όταν θέλουμε να συγκρατήσουμε μαζί δύο ή περισσότερα κομμάτια, για να τα κατεργαστούμε. Συναντιέται σε διάφορους τύπους και μεγέθη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 75 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΓKΡΑΤΗΣΗΣ • Σφιγκτήρες - Όταν η μορφή ή το μέγεθος των κομματιών δεν επιτρέπει τη συγκράτηση και σύσφιγξη τους στη μέγγενη (σταθερή ή φορητή), τότε χρησιμοποιούνται οι σφιγκτήρες. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 76 Διαμόρφωση μεταλλικών υλικών με κοπή στο Μηχανουργείο. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 77 Εργαλειομηχανές (machine tools). • Είναι μηχανικά συγκροτήματα που φέρουν εργαλεία κοπής. • Είναι εγκατεστημένες στο μηχανουργείο και χρησιμοποιούνται για την διαμόρφωση των ημικατεργασμένων υλικών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 78 Εργαλειομηχανές (machine tools). • Τα πλεονεκτήματα των εργαλειομηχανών σε σχέση με τα κοπτικά εργαλεία χεριού είναι: 1. Αύξηση της παραγωγής. 2. Εκτέλεση ποικίλων εργασιών κοπής με μεγαλύτερη ακρίβεια. 3. Ελάττωση της χειρονακτικής εργασίας στους τεχνίτες. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 79 Εργαλειομηχανές (machine tools). 1. 2. 3. 4. 5. Οι κατεργασίες διαμόρφωσης των μεταλλικών υλικών που διεξάγονται στις εργαλειομηχανές είναι: Τόρνευση. 6. Λείανση Πλάνισμα. Φρεζάρισμα. Τρύπημα. Ολκή – Μηχανική κατεργασία διάνοιξης εσωτερικών σφηνοδρόμων, οπών, με διαφορετικά γεωμετρικά σχήματα κλπ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 80 Εργαλειομηχανές (machine tools). • Τα κοπτικά εργαλεία χωρίζονται: 1. Κοπτικά εργαλεία με καθορισμένο αριθμό κοπτικών αιχμών και κοπτικές αιχμές με καθορισμένο σχήμα. 2. Κοπτικά εργαλεία με ακαθόριστο αριθμών αιχμών και κοπτικές αιχμές με ακαθόριστο σχήμα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 81 Κοπτικά εργαλεία ΚΟΠΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Κοπτικά εργαλεία με καθορισμένο αριθμό κοπτικών αιχμών και κοπτικές αιχμές με καθορισμένο σχήμα. Κοπτικά εργαλεία απλής κοπής, κοπτική αιχμή με καθορισμένο σχήμα. Τόρνου, Πλάνης Κοπτικά εργαλεία πολλαπλής κοπής, κοπτικές αιχμές με καθορισμένο σχήμα. Κοπτικά εργαλεία με ακαθόριστο αριθμών αιχμών και κοπτικές αιχμές με ακαθόριστο σχήμα. Σμυριδοτροχοί, εργαλεία λείανσης Κολαούζα, εργαλείο φρέζας, ολκής ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 82 Ταξινόμηση Εργαλειομηχανών. • Ταξινομούνται με βάση: 1. Το είδος της μηχανικής κατεργασίας. 2. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εργαλειομηχανής. 3. Το είδος της βιομηχανικής παραγωγής (κατά μονάδα, ομαδική παραγωγή, μαζική παραγωγή). 4. Τον απαιτούμενο βαθμό ακριβείας στη εκτέλεση εργασίας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 83 Εργαλειομηχανές Γενικής Χρήσης • Είναι προορισμένες να εκτελούν μεγάλο αριθμό εργασιών. • Αυτό επιτυγχάνεται με τη βοήθεια ανταλλακτικών προσαρτημάτων, με την βοήθεια των οποίων διεξάγονται διάφορες εργασίες. • Χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κατά μονάδα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 84 Εργαλειομηχανές Ειδικές • Είναι προορισμένες να εκτελούν ένα περιορισμένο είδος εργασίας και πιο σπάνια περιορισμένο αριθμό εργασιών. • Χρησιμοποιούνται στη ομαδική και μαζική παραγωγή. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 85 Η χρησιμοποίηση κοπτικών εργαλείων με διαμόρφωση της κοπής άρχισε εδώ και εκατοντάδες χρόνια πριν. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 86 Συνθήκες κατεργασίας στις εργαλειομηχανές ΘΕΩΡΙΑ ΚΟΠΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 87 Στάδια Κατεργασίας ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Αρχική Κατεργασία Ξεχόντρισμα Αποπεράτωση Αφαίρεση εξωτερικού στρώματος των ημικατεργασμένων υλικών Κατεργασία για την αφαίρεση μεγαλύτερου μέρους του μετάλλου που θα αφαιρεθεί, ώστε η εργασία να πάρει τη τελική μορφή. Η εργασία θα αποκτήσει τις τελικές διαστάσεις και τον επιδιωκόμενο βαθμό λειότητας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 88 Συνθήκες κατεργασίας στης εργαλειομηχανές. 1. 2. 3. 4. 5. Περιλαμβάνει: Ταχύτητα κοπής. Ταχύτητα προώθησης. Βάθος κοπής. Χρόνο κατεργασίας. Διάρκεια ζωής του κοπτικού εργαλείου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 89 Ταχύτητα Κοπής (ν) Το μήκος του απόβλητου (γρέζου), που αφαιρείται από τη εργασία στη μονάδα του χρόνου. Αν ο χρόνος που χρειάζεται για να τελειώσει μια εργασία είναι 1 λεπτό, τότε σε 1 λεπτό αφαιρείται μήκος αποβλήτου ίσο με το μήκος της περιφέρεια της εργασίας. Μήκος Απόβλητου = Μήκος περιφέρειας εργασίας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 90 Ταχύτητα Κοπής (ν) • Αν τώρα η εργασία Μήκος αποβλήτου = Μήκος περιφέρειας εργασίας Χ στροφές/λεπτό συμπληρώνει 10 στροφές σε ένα ΑΛΛΑ λεπτό, τότε το Μήκος αποβλήτου = μήκος του Ταχύτητα κοπής απόβλητου είναι 10 φορές το μήκος ν=π d n περιφέρειας της ν-Ταχύτητα σε m/min π-3,14 εργασίας. d-διάμετρος εργασίας n-ταχύτητα περιστροφής της εργασίας min-1 Ταχύτητα πρόωσης Εκφράζει την ταχύτητα της κίνησης του κοπτικού εργαλείου σε χιλιοστά ανά λεπτό [mm/min] και συμβολίζεται με s. Ουσιαστικά πρόκειται για την ταχύτητα μετακίνησης του κοπτικού εργαλείου. Στο τόρνο δίδεται σε [mm/min] Στη πλάνη [mm/παλινδρόμηση] Στη φρέζα [mm/δόντι] ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 92 Βάθος Κοπής Είναι το μέγεθος εισχώρησης του κοπτικού εργαλείου στη εργασία. Είναι η απόσταση ανάμεσα στην ακατέργαστη και στην κατεργασμένη επιφάνεια του κομματιού ή το βάθος, στο οποίο εισχωρεί το κοπτικό εργαλείο μέσα στο υλικό του κομματιού. Το βάθος κοπής συμβολίζεται με a και μετριέται σε χιλιοστά [mm]. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 93 Παράγοντες που καθορίζουν τις συνθήκες κατεργασίας στις εργαλειομηχανές 1. Υλικό εργασίας: Σκληρό μαλακό 2. Υλικό κοπτικού εργαλείου: Ψηλές θερμοκρασίες. 3. Χρησιμοποίηση υγρού κοπής: Ψυκτικό υγρό. 4. Στάδιο κατεργασίας: Ξεχόνδρισμα, αποπεράτωση. 5. Ισχύς και κατάσταση εργαλειομηχανής. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 94 Θεωρία κοπής - Μηχανισμός αφαίρεσης υλικού Τα είδη κοπών είναι: 1. Ορθογωνική. Η κοπτική αιχμή του κοπτικού εργαλείου είναι κάθετη με την κατεύθυνση προώθησης του. 2. Πλάγια (λοξή). Η κοπτική αιχμή σχηματίζει μια γωνιά με την κατεύθυνση προώθησης του. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 95 Μηχανισμός αφαίρεσης υλικού • Η κατεργασία με αφαίρεση υλικού στις εργαλειομηχανές επιτυγχάνεται μέσω της κίνησης του κοπτικού εργαλείου και του κατεργαζόμενου τεμαχίου, με καθορισμένο βάθος κοπής και προδιαγεγραμμένη ταχύτητα εισχώρησης. Το υλικό του τεμαχίου που απομακρύνεται ονομάζεται απόβλητο. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 96 Μηχανισμός αφαίρεσης υλικού Το απόβλητο δημιουργείται σε μία στενή περιοχή που ονομάζεται ζώνη διάτμησης. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 97 Μηχανισμός αφαίρεσης υλικού ΕΙΔΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Συνεχές Απόβλητο Ασυνεχές Απόβλητο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου Συνεχές Απόβλητο με ψευδοκόψη. 98 Συνεχές Απόβλητο 1. 2. 3. 4. 5. Σχηματίζεται όταν κατεργαζόμαστε όλκιμα υλικά όπως είναι ο μαλακός χάλυβας, αλουμίνιο κλπ. Οι συνθήκες που ευνοούν τον σχηματισμό τους είναι: Εργασία από όλκιμο μεταλλικό υλικό. Ψηλή ταχύτητα κοπής. Μεγάλη γωνιά αποβλήτου. Μικρό βάθος κοπής. Αποδοτική χρήση ψυκτικού υγρού. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 99 Ασυνεχές Απόβλητο. • 1. 2. 3. 4. Το ασυνεχές απόβλητο δημιουργείται με την περιοδική θραύση του αποβλήτου κατά τη διέλευση του από τη ζώνη διατμήσεως. Οι συνθήκες που ευνοούν τον σχηματισμό τους είναι: Εργασία από ψαθυρό μεταλλικό υλικό, όπως ο χυτοσίδηρος, Πολύ χαμηλές ταχύτητες κοπής. Μεγάλες προώσεις Μικρές γωνιές κοπής ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 100 Συνεχές Απόβλητο με ψευδοκόψη 1. 2. 3. Μερικές φορές κατά την κατεργασία όλκιμων υλικών παρατηρείται το ανεπιθύμητο φαινόμενο σχηματισμού ψευδοκόψης. Το φαινόμενο αυτό είναι ανεπιθύμητο γιατί: Κακή ποιότητα κατεργασίας. Γρήγορη φθορά του εργαλείου. Αύξηση της ενέργειας αφαίρεσης υλικού. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 101 Συνεχές Απόβλητο με ψευδοκόψη 1. 2. 3. 4. Παράγοντες που ευνοούν την ψευδοκόψη είναι: Μικρή ταχύτητα κοπής. Μεγάλο βάθος κοπής. Ψηλή ταχύτητα πρόωσης. Μη αποδοτική χρήση υγρού κοπής. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 102 Γρεζοθραύστες. • Αποστολή τους είναι να τεμαχίζουν το συνεχές απόβλητο που παράγεται κατά την διάρκεια κατεργασίας του υλικού. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 103 Δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά την κοπή. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 104 Δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά την κοπή. • Κατά την διάρκεια της κοπής, αναπτύσσονται 3 δυνάμεις. 1. Δύναμη κοπής Fz 2. Δύναμη προώθησης Fx 3. Δύναμη απώθησης Fy ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 105 Δύναμη κοπής Fz • Δρα κάθετα πάνω στο πρόσωπο του κοπτικού εργαλείου. • Προκαλεί ροπή κάμψης του κοπτικού εργαλείου FzL ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 106 Δύναμη προώθησης Fx • Δρα παράλληλα με τον νοητό άξονα της εργασίας (κάθετα με τον νοητό άξονα όταν πρόκειται για μετωπική τόρνευση). ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 107 Δύναμη απώθησης Fy • Δρα κάθετα με τον νοητό άξονα της εργασίας (παράλληλα με τον νοητό άξονα όταν πρόκειται για μετωπική τόρνευση). • Είναι δηλαδή η αντίδραση που προβάλλει η εργασία στη εισχώρηση του κοπτικού εργαλείου. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 108 Παράγοντες επιρροής των δυνάμεων. 1. 2. 3. 4. 5. Οι σπουδαιότεροι παράγοντες που επηρεάζουν το μέγεθος των δυνάμεων είναι: Γεωμετρία του κοπτικού εργαλείου. Η ταχύτητα κοπής. Η ταχύτητα προώθησης. Βάθος κοπής. Χρήση υγρού κοπής. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 109 Διάρκεια ζωής και τρόποι φθοράς του κοπτικού εργαλείου. • Ο χρόνος ο οποίος μπορεί να εργαστεί ωφέλημα και να παράξει έργο το κοπτικό εργαλείο. • Τα είδη φθοράς των κοπτικών εργαλείων είναι: 1. Φθορά της επιφάνειας ελευθερίας. 2. Φθορά κρατήρα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 110 Φθορά της επιφάνειας ελευθερίας. • Προκαλείται από την τριβή της επιφάνειας αυτής με την εργασία. • Έχει σαν αποτέλεσμα τη αλλαγή της γεωμετρίας του κοπτικού μέρους του εργαλείου (σμίκρυνση η και εξαφάνιση της γωνιάς ελευθερίας). ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 111 Φθορά κρατήρα. • Φθείρεται η επιφάνεια αποβλήτου με τη τριβή του αποβλήτου πάνω στη επιφάνεια αποβλήτου, με τις μεγάλες πιέσεις και ψηλές θερμοκρασίες που υφίσταται το κοπτικό εργαλείο. • Αποτέλεσμα να σχηματιστεί ένας κρατήρας (βαθούλωμα) σε μικρή απόσταση από τη κοπτική αιχμή. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 112 Υλικά κοπτικών εργαλείων • Οι ιδιότητες που πρέπει να έχουν τα υλικά των κοπτικών εργαλείων είναι: 1. Σκληρότητα. 2. Αντοχή. 3. Δυθραυστότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 113 Υλικά κοπτικών εργαλείων • 1. 2. 3. 4. 5. 6. Τα κυριότερα υλικά κοπτικών εργαλείων είναι: Χάλυβες εργαλείων. Ταχυχάλυβες. Στελλίτης Καρβίδια. Κεραμικά. Διαμάντι. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 114 Χάλυβες εργαλείων. • Ανήκουν στην ομάδα των ανθρακούχων χαλύβων. Περιέχουν 0,8 – 1,5% άνθρακα και στοιχεία όπως το βανάδιο, βολφράμιο κ.α. • Έχουν περιορισμένη αντοχή στη τριβή και χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κοπτικών εργαλείων χεριού, καλουπιών, εργαλείων για πρέσες, όπου η θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά την κοπή είναι χαμηλή. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 115 Ταχυχάλυβες. • 1. 2. 3. 4. 5. Τα κυριότερα στοιχεία που αποτελούν τον ταχυχάλυβα είναι: Χρώμιο 0,25 - 4,5% Μολυβδαίνιο 3,5 – 10% Κοβάλτιο 5 – 12% Βολφραμιο 1 – 20% Βανάδιο 1 – 5% ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 116 Ταχυχάλυβες. • 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Χρησιμοπούνται για την κατασκευή: Κοπτικών εργαλείων τόρνου και πλάνης. Κοπτικών φρέζας. Αρίδες τραπάνων. Γλύφανα. Κολαούζων. Πριονολεπίδων. Μητρ’ων και καλουπιών στις πρέσες. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 117 Στελλίτης. Μη σιδηρούχο μεταλλικό κράμα με βάση το κοβάλτιο. Περιέχει: 1. Χρώμιο, βολφράμιο και άνθρακα. Η κατασκευή τους είναι χυτή στο επιθυμητό σχήμα και μετά επεξεργάζονται στη τελική τους μορφή με λέιανση. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 118 Καρβίδια • 1. 2. 3. Έχουν τις πιο κάτω ιδιότητες: Ψηλός βαθμός σκληρότητας. Ψηλή θερμοκρασία αποσκλήρυνσης. Μεγάλη αντοχή στη τριβή και μεγάλη διάρκεια ζωής. 4. Καλή θερμική αγωγιμότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 119 Καρβίδια • Τα πλεονεκτήματα των καρβιδίων είναι: 1. Πολύ ψηλές ταχύτητες κοπής. 2. Κατεργασία υλικών με ψηλό βαθμό σκληρότητας. 3. Ποιότητα κατεργασίας. 4. Πολλαπλές εφαρμογές ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 120 Καρβίδια Τα καρβίδια συγκρατούνται στο στέλεχος του εργαλείο από ανθρακούχο χάλυβα με: 1. Προυνζοκόλληση. 2. Με κοχλίωση. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 121 Κεραμικά • Το κυριότερο συστατικό τους είναι η αλουμίνα (οξείδιο του αλουμινίου Al2O3 • Τα κεραμικά προσφέρονται σε μορφή πλακιδίων με πολλές κοπτικές αιχμές. Η συγκράτηση τους στο στέλεχος του κοπτικού εργαλείου γίνεται με κοχλίωση. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 122 Διαμάντι • Είναι το σκληρότερο από τα γνωστά σήμερα υλικά. • Επειδή είναι ακριβό και επειδή έχει χαμηλή δυθραυστότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 123 Υγρά Κοπής • • 1. 2. 3. 4. 5. 6. Χρησιμοποιούνται για την λίπανση και ψύξη των μερών κοπής και εργασίας. Οι ιδιότητες των υγρών κοπής είναι: Ωυκτική ικανότητα. Λιπαντική ικανότητα. Οξειδωτικότητα. Διαφάνεια. Τοξικότητα Ευφλεκτότητα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 124 Υγρά Κοπής • 1. 2. 3. 4. Τα είδη των υγρών κοπής είναι: Λάδια κοπής. Γαλακτώματα. Συνθετικά υγρά κοπής. Παραφίνη. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Ανδρέας Ιωάννου 125