κεφ. 4 αγορα – σχηματισμος τιμων

ΚΕΦ. 4
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΙΜΩΝ
Η τιμή είναι η χρηματική αξία ανταλλαγής ενός αγαθού. Αποτελεί μέτρο σύγκρισης του καταναλωτή με
άλλα παρόμοια προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Πολλές φορές τον επιρεάζει στη λήψη των
αποφάσεών του σε μια αγορά. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο, για την επιτυχία ή αποτυχία της
επιχείρησης. Επιρεάζει την εικόνα του προϊόντος, τις πωλήσεις και τα κέρδη της επιχείρησης.
Η τιμή του κάθε αγαθού σχηματίζεται και καθορίζεται μέσα στην αγορά απο τη σχέση μεταξύ της
προσφοράς του και της ζήτησής του. Όσο ψηλότερες είναι οι τιμές τόσο λιγότερη θα είναι η ζήτησή του,
ενώ η προσφορά του θα είναι περισσότερη και όσο χαμηλότερες είναι οι τιμές τόσο περισσότερη θα είναι
η ζήτησή του, ενώ η προσφορά του θα είναι λιγότερη.
ΖΗΤΗΣΗ
Η Ζήτηση προέρχεται απο τους καταναλωτές και αναφέρεται στην προθυμία και στη δυνατότητα των
αγοραστών, να αποκτήσουν διάφορες ποσότητες ενός αγαθού, σε διαφορετικές τιμές κατά τη διάρκεια
μιάς συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.
Ζητουμένη Ποσότητα είναι ο αριθμός των μονάδων ενός αγαθού, που οι άνθρωποι, είναι πρόθυμοι και σε
θέση να αγοράσουν, σε μια συγκεκριμένη τιμή.
ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ
Όταν αυξάνεται η τιμή ενός αγαθού, η ζητουμένη ποσότητα του αγαθού μειώνεται ( Ρ ↑ → Qd ↓) και
όταν μειώνεται η τιμή ενός αγαθού, η ζητουμένη ποσότητα αυξάνεται ( Ρ ↓ → Qd↑)
Η τιμή (Ρ) και η ζητουμένη ποσότητα (Qd) είναι αντιστρόφως ανάλογες.
Το νόμο της Ζήτησης, δηλαδή, τη σχέση μεταξύ Τιμής και Ζήτησης ενός αγαθού τον αποτυπώνουμε είτε
αριθμητικά σε πίνακα, είτε σε σχεδιάγραμα αξόνων με γραφική παράσταση.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται, η τιμή και η ζητουμένη ποσότητα ενός αγαθού σε μια υποτιθέμενη
αγορά, κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Θεωρούμε οτι μεταβάλλεται μόνο η τιμή και οι άλλοι
παράγοντες παραμένουν αμετάβλητοι.
1. Αριθμητική Παράσταση
Τιμή Ζητουμένη
Ρ
€
6
5
4
3
2
2. Γραφική Παράσταση
Ποσότητα
Qd
15000
25000
40000
60000
85000
Σημείο
Α
Β
Γ
Δ
Ε
Τιμή Ρ
Καμπύλη ζήτησης
7
6
5
4
3
2
1
0
0
20000
40000
60000
80000
100000
Ποσότητα Κιλά Q
Η καμπύλη Ζήτησης DD΄ είναι το άθροισμα όλων των ατομικών καμπυλών Ζήτησης
Οποιαδήποτε αλλαγή στην τιμή προκαλεί Μετακίνηση της Ζητουμένης ποσότητας απο το ένα σημείο
στο άλλο πάνω στην ίδια καμπύλη Ζήτησης
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που επηρεάζουν τη ζήτηση ενός αγαθού:
1. Η τιμή του αγαθού: Όταν αυξάνεται η τιμή του, μειώνεται η ζήτηση του και οταν μειώνεται η
τιμή του, αυξάνεται η ζήτηση του.
2. Η τιμή των άλλων αγαθών:
 Υποκατάστατων: Είναι αγαθά που ικανοποιούν με τον ίδιο ή παρόμοιο τρόπο την ίδια ανάγκη
(μήλα - πορτοκάλι, βοδινό - χοιρινό κρέας, Coca Cola – Pepsi Cola). Οταν αυξάνεται η τιμή του
ενός αυξάνεται η ζήτηση του άλλου και αντίστροφα. ( P ↑ → D ↑ και P ↓ → D ↓)
 Συμπληρωματικών: Είναι τα αγαθά που ικανοποιούν ταυτόχρονα την ίδια ανάγκη (αυτοκίνητο βενζίνη, τσιγάρο – αναπτήρας, Ρακέττες – Μπάλες τέννις). Όταν αυξάνεται η τιμή του ενός
μειώνεται η ζήτηση του άλλου και αντίστροφα ( P ↑ → D ↓ και P ↓ → D ↑)
3. To εισόδημα των καταναλωτών:
 Στα κανονικά αγαθά : Όταν αυξάνεται το εισόδημα αυξάνεται και η ζήτηση και
αντίστροφα.
 Στα κατώτερα αγαθά (π.χ όσπρια) όταν αυξηθεί το εισόδημα, τότε μειώνεται η ζήτηση
τους γιατί οι καταναλωτές στρέφονται σε άλλα προϊόντα και αντίστροφα.
 Στα ουδέτερα αγαθά (π.χ οδοντόκρεμα) είτε αυξηθεί, είτε μειωθεί το εισόδημα, η ζήτηση
παραμέμει σταθερή
4. Οι προτιμήσεις των καταναλωτών: Η ζήτηση επιρεάζεται απο τις επιθυμίες των καταναλωτών
οι οποίες μεταβάλλονται ανάλογα με τη μόδα, την τεχνολογία, τη διαφήμιση και το περιβάλλον
που ζουν.
5. Μέγεθος και διάρθρωση πληθυσμού: Όταν αυξάνεται ο πληθυσμός αυξάνεται και η ζήτηση και
αντίστροφα. Επίσης η ζήτηση επιρεάζεται και απο τη διάρθρωση του πληθυσμού όσον αφορά το
φύλο, την ηλικία κ.λ.π η οποία αυξάνει τη ζήτηση σε κάποια αγαθά και τη μειώνει σε άλλα.
6. Προσδοκίες των καταναλωτών: Οι προβλέψεις για μελλοντικές αυξήσεις της τιμής ενός
αγαθού αυξάνουν τη ζήτηση αυτού του αγαθού σήμερα ενώ μια μελλοντική πρόβλεψη για μείωση
της τιμής του μειώνει τη ζήτησή του σήμερα.
Όταν έχουμε μεταβολή στους υπόπλοιπους παράγοντες, εκτός της τιμής, τότε έχουμε Μετατόπιση
ολόκληρης της καμπύλης Ζήτησης είτε δεξιά, αν έχουμε αύξηση της ζήτησης, είτε αριστερά, αν έχουμε
μείωση της ζήτησης.
Τιμή Ρ €
4
3
2
1
Ζήτηση Q
400
500
600
700
Αύξηση Ζήτησης Q Μείωση Ζήτησης Q
500
300
600
400
700
500
800
600
Αύξηση Ζήτησης
Μετατόπιση της καμπύλης Δεξιά
Τιμή Ρ
Μείωση Ζήτησης
Μετατόπιση της καμπύλης Αριστερά
Τιμή Ρ
Ποσότητα Q
Ποσότητα Q
ΠΡΟΣΦΟΡΑ
Η προσφορά προέρχεται απο τους παραγωγούς – πωλητές – και αναφέρεται στην προθυμία και στην
ικανότητα των πωλητών να παράγουν και να προσφέρουν προς πώληση διάφορες ποσότητες ενός αγαθού,
σε διαφορετικές τιμές κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.
Προσφερομένη ποσότητα είναι ο αριθμός των μονάδων ενός αγαθού που οι πωλητές είναι πρόθυμοι και
σε θέση να προσφέρουν σε μια συγκεκριμένη τιμή.
ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
Όταν η τιμή ενός αγαθού αυξάνει, η προσφερομένη ποσότητα του αγαθού αυξάνει ( P ↑ → Qs↑ ), και
όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται , η προσφερομένη ποσότητα του αγαθού μειώνεται ( P ↓ → Qs ↓ ).
Η Τιμή (P) και η Προσφερομένη Ποσότητα (Qs) συνδέονται άμεσα, είναι ευθέως ανάλογες.
Ο νόμος της προσφοράς δεν ισχύει αν δεν υπάρχει χρόνος για την παραγωγή περισσοτέρων μονάδων ενός
αγαθού ( π.χ θέσεις θεάτρου) ή όταν τα αγαθά δεν μπορού καθόλου να παραχθούν ( π.χ τα βιολιά
Stradivarius).
Τον νόμο της Προσφοράς, δηλαδή, τη σχέση μεταξύ Τιμής και Προσφοράς, τον αποτυπώνουμε, είτε
αριθμητικά σε πίνακα, είτε σε σχεδιάγραμμα αξόνων με γραφική παράσταση.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η τιμή και η προσφερομένη ποσότητα ενός αγαθου σε μια υποτιθέμενη
αγορά κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Θεωρούμε οτι μεταβάλλεται μόνο η τιμή και οι άλλοι
παράγοντες παραμένουν αμετάβλητοι.
Τιμή Ρ
€
6
5
4
3
2
1. Αριθμητική Παράσταση
Προσφερομένη
Ποσότητα Q
55000
50000
40000
25000
10000
Σημείο
Ε
Δ
Γ
Β
Α
2. Γραφική Παράσταση
Τιμή Ρ
ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ
7
6
5
4
3
2
1
0
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
Ποσότητα Κιλά Q
Η καμπύλη Προσφοράς SS΄είναι το άθροισμα όλων των ατομικών καμπυλών Προσφοράς
Οποιαδήποτε μεταβολή στην τιμή προκαλεί Μετακίνηση της Προσφερομένης ποσότητας από ένα σημείο
σε άλλο πάνω στην ίδια καμπύλη Προσφοράς.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που επηρεάζουν την προσφορά ενός αγαθού:
1. Η τιμή του ίδιου του αγαθού: Όταν έχουμε αύξηση της τιμής του, έχουμε αύξηση της
προσφερομένης ποσότητας και αντίστροφα.
2. Οι τιμές των συντελεστών παραγωγής: Όταν αυξάνονται οι τιμές των συντελεστών παραγωγής,
έχουμε μείωση κερδών για τους παραγωγούς, με συνέπεια να έχουμε μείωση της προσφερομένης
ποσότητας και αντίστροφα.
3. Η τεχνολογία παραγωγής: Όταν έχουμε βελτίωση της τεχνολογίας, έχουμε αύξηση της
παραγωγικότητας, που οδηγεί στην αύξηση της παραγωγής και στη μείωση του κόστους ανα
μονάδα προϊόντος. Αυτό συνεπάγεται περισσότερα κέρδη για τους παραγωγούς και έτσι έχουμε
αύξηση της προσφερομένης ποσότητας.
4. Οι τιμές των άλλων αγαθών(εναλλακτικά αγαθά): Αν οι τιμές των άλλων προϊόντων που
παράγονται με τα ίδια μέσα αυξηθούν (σιτάρι-κριθάρι),τότε οι παραγωγοί στρέφονται προς αυτά,
για μεγαλύτερο κέρδος και έτσι έχουμε μείωση της προσφερομένης ποσότητας του ενός αγαθού
και αύξηση της προσφερομένης ποσότητας του άλλου.
5. Οι προσδοκίες των παραγωγών: Οι προβλέψεις για μελλοντική αύξηση ή μείωση της τιμης
ενός αγαθού, επιρεάζει αρνητικά (μείωση) ή θετικά (αύξηση) την προσφερομένη ποσότητα του.
6. Οι καιρικές συνθήκες: Κυρίως αφορά τα γεωργικά προϊόντα και ανάλογα με τις καιρικές
συνθήκες, έχουμε αύξηση ή μείωση της προσφερομένης ποσότητας.
7. Ο αριθμός των Πωλητών : Αν αυξηθούν οι πωλητές θα έχουμε αύξηση της προσφερομένης
ποσότητας και αντίστροφα
8. Φόροι και επιδοτήσεις : Όταν αυξηθούν οι φόροι έχουμε αύξηση του κόστους ανα μονάδα
προϊόντος, μείωση των κερδών και μείωση προσφοράς και αντίστροφα. Οι επιδοτήσεις αυξάνουν
την προσφορά και η διακοπή τους τη μειώνει.
9. Κρατικοί περιορισμοί : Μειώνουν την προσφορά π.χ περιορισμοί στις εισαγωγές, αδειοδότηση
από το Κράτος διαφόρων επαγγελμάτων.
Όταν έχουμε μεταβολή στους υπόπλοιπους παράγοντες εκτός της τιμής, τότε έχουμε Μετατόπιση
ολόκληρης της Καμπύλης Προσφοράς SS΄, είτε Δεξιά αν έχουμε αύξηση ( SιSι΄), είτε Αριστερά αν
έχουμε μείωση ( S2S2΄)
Τιμή Ρ
€
4
3
2
1
Προσφορά
Q
700
600
500
400
Αύξηση
Προσφοράς Q
800
700
600
500
Αύξηση Προσφοράς
Μετατόπιση της καμπύλης Δεξιά
Τιμή Ρ
Μείωση
Προσφοράς Q
600
500
400
300
Μείωση Προσφοράς
Μετατόπιση της καμπύλης Αριστερά
Τιμή Ρ
Ποσότητα Q
Ποσότητα Q
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ
ΤΙΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ή ΤΙΜΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Η τιμή ισορροπίας βρίσκεται στο σημείο τομής των δύο καμπυλών Προσφορας και Ζήτησης. Σ’αυτήν
την τιμή, οι παραγωγοί προσφέρουν τόσην ποσότητα όσην ακριβώς ζητούν οι καταναλωτές. Δηλαδή η
προσφορά ισούται με τη ζήτηση. Σ’ αυτήν την τιμή είναι όλοι ευχαριστημένοι, τόσο οι παραγωγοί, όσο
και οι αγοραστές
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
Είναι η ποσότητα που αντιστοιχεί στην τιμή Ισορροπίας στην οποία ο όγκος των αγαθών που είναι
πρόθυμοι και σε θέση να αγοράσουν οι αγοραστές, είναι ίσος με τον όγκο των αγαθών που είναι πρόθυμοι
και σε θέση να πουλήσουν οι πωλητές.
Ο παρακάτω πίνακας, δείχνει την προσφερομένη και ζητουμένη ποσότητα ενός αγαθού, σε μια
υποτιθέμενη αγορά, κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδος. Θεωρούμε οτι μεταβάλλεται μόνο η τιμή και οι
άλλοι παράγοντες παραμένουν αμετάβλητοι.
Τιμή
Ζητουμένη Ποσότητα
Q
σε Κιλά
15000
25000
40000
60000
85000
Ρ
€
6
5
4
3
2
Προσφερομένη Ποσότητα
Q
σε Κιλά
55000
50000
40000
25000
10000
ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗΣ - ΤΙΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
ΤΙΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
Ποσότητα Κιλά Q
100000
80000
60000
40000
20000
0
0
2
4
Τιμή Ρ
6
8
Στο σημείο Α η Ζήτηση είναι ίση με την Προσφορά 40000 Κιλά και η
Τιμή Ισορροπίας είναι 4 €.
ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ή ΕΛΛΕΙΨΗ
Σε τιμές ψηλότερες απο την τιμή ισορροπίας, π.χ 5 € τότε μιά ποσότητα, 25000 κιλά, θα μείνει αδιάθετη,
δηλαδή η Προσφερομένη Ποσότητα είναι μεγαλύτερη από τη Ζητουμένη Ποσότητα ( Qs > Qd ), οπότε
θα δημιουργηθεί Πλεόνασμα Προσφοράς ή Έλλειψη Ζήτησης. Σ’ αυτήν την περίπτωση οι παραγωγοί,
επειδή δεν είναι διαθετημένοι να αφήσουν απούλητες ποσότητες, θα μειώσουν τη τιμή ή θα μειώσουν την
παραγωγή μέχρι να επανέλθει η αγορά στα επίπεδα της Ισορροπίας.
Σε τιμές χαμηλότερες απο την τιμή ισορροπίας, π.χ 3 € τότε μια ποσότητα 35000 κιλά δεν μπορεί να
καλυφθεί από τους πωλητές, δηλαδή, η Προσφερομένη Ποσότητα είναι μικρότερη από την Ζητουμένη
Ποσότητα ( Qs < Qd), οπότε θα δημιουργηθεί Πλεόνασμα Ζήτησης ή Έλλειψη Προσφοράς. Σ’ αυτήν
την περίπτωση οι αγοραστές θα δεχθούν μεγαλύτερες τιμές για να αγοράσουν το αγαθό και οι πωλητές θα
αυξήσουν τις τιμές και την παραγωγή μέχρι τα επίπεδα της Ισορροπίας.
Όμως, οποιαδήποτε τιμή και αν καθοριστεί, τότε οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης, θα
αποκαταστήσουν την τιμή ισορροπία.
Η αμοιβαία ωφέλημη ανταλλαγή οδηγεί την αγορά στην Ισορροπία, στο σημείο που και οι δύο
– Αγοραστές και Πωλητές – είναι ευχαριστημένοι.
ΤΙΜΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
Ποσότητα Κιλά Q
100000
80000
60000
40000
20000
0
0
2
4
6
Τιμή Ρ
Το τρίγωνο ΑΒΓ είναι το Πλεόνασμα Προσφοράς Ή Έλλειψη Ζήτησης και
8
Το τρίγωνο ΑΔΕ είναι το Πλεόνασμα Ζήτησης ή Έλλειψη Προσφοράς.
ΚΕΦ. 4
ΑΓΟΡΑ – ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΙΜΩΝ
ΑΓΟΡΑ
Αγορά ονομάζεται ο χώρος στον οποίο συναντώνται οι πωλητές και οι αγοραστές και ανταλλάσουν τα
προϊόντα με τα χρήματα, δηλαδή συνάπτουν αγοραπωλησία.
Παλιά η αγορά ηταν ένας συγκεκριμένος χώρος, όπου γινόταν ανταλλαγή προϊόντων. Με την πάροδο του
χρόνου δημιουργήθηκαν τα καταστήματα και τα εμπορικά κέντρα σε πολλά σημεία κάθε πόλης.
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της αγοράς συνετέλεσαν, η καθιέρωση του χρήματος σαν μέσου
ανταλλαγής αγαθών, η εξέληξη της τεχνολογίας και η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας.
Στην αγορά οι πωλητές εκπροσωπούν την προσφορά προϊόντων και οι αγοραστές την ζήτηση των
προϊόντων. Απο τη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους, διαμορφώνονται και οι τιμές των αγαθών.
Λαμβάνοντας υπ’όψιν όλα αυτά που συμβαίνουν μέσα στην αγορά μπορούμε να πούμε οτι :
ΑΓΟΡΑ είναι το σύνολο όλων των πωλητών, όλων των αγοραστών και όλων των μέσων και ενεργειών
που απαιτούνται για να γίνει μια αγοραπωλησία.
Κάθε επιχείρηση ανεξάρτητα τι παράγει (πουκάμισα ή αυτοκίνητα) και ανεξάρτητα αν είναι μεγάλη ή
μικρή, βρίσκεται και λειτουργεί μέσα σε μιά συγκεκριμένη ΜΟΡΦΗ ΑΓΟΡΑΣ, σ’ ένα συγκεκριμένο
περιβάλλον, τα χαρακτηριστικά του οποίου καθορίζουν την τιμολογιακή της πολιτική και τις αποφάσεις
παραγωγής της.
Όλες οι επιχειρήσεις μοράζονται τα ίδια ερωτήματα
 Ποιά τιμή πρέπει να χρεώσει στο προϊόν που παράγει και πουλά.
 Ποιές μονάδες απ’ αυτό το προϊόν πρέπει να παράγει.
 Πόσους συντελεστές παραγωγής απ’ αυτούς που χρειάζεται πρέπει να αγοράσει για να παράγει
αυτό το προϊόν.
ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ
Οταν μιλάμε για μορφές αγοράς, εννοούμε τις συνθήκες που υπάρχουν στην αγορά σχετικά με τη ζήτηση
και προσφορά ενός συγκεκριμένου προϊόντος και κυρίως το βαθμό του ανταγωνισμού που υπάρχει σε
κάθε συγκεκριμένο κλάδο. Για να καθορίσουμε το βαθμό ανταγωνισμού πρέπει να λάβουμε υπόψην τα
πιο κάτω κριτήρια.
 Τον αριθμό των ομοειδών επιχειρήσεων και
 Το βαθμό διαφοροποίησης του προϊόντος.
Οι κυριώτερες μορφές αγοράς είναι:
1. Ο Τέλειος Ανταγωνισμός
2. Το Μονοπώλειο
3. Ο Μονοπωλιακός Ανταγωνισμός.
4. Ολιγοπώλειο
Ο Τέλειος Ανταγωνισμός
Για να υπάρχει τέλειος ανταγωνισμός, πρέπει ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων του ιδίου
κλάδου, να παράγουν το ίδιο προϊόν και ως πρός την ποιότητα και ως πρός την εμφάνιση.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι
 Υπάρχουν πολλοί πωλητές και πολλοί αγοραστές που κανένας δεν είναι μεγάλος σε σχέση με τις
πωλήσεις και τις αγορές, ο καθένας δηλαδή έχει ένα πολύ μικρό κομμάτι της αγοράς, και έτσι
κανένας δεν μπορεί να επιρεάσει την τιμή. Όποιος επιχειρήσει να αυξήσει την τιμή θα βρεθεί
εκτός αγοράς. Η είσοδος και η έξοδος τους από τον κλάδο είναι ελεύθερη και εύκολη.
 Οι πωλητές πουλούν ομοιογενές προϊόν, είναι μη διακριτό ως προς τα άλλα προϊόντα των
επιχειρήσεων του ιδίου κλάδου, και οι αγοραστές είναι αδιάφοροι ποιός πουλά το προϊόν.
 Τόσο οι πωλητές όσο και οι αγοραστές έχουν πλήρη πληροφόρηση της αγοράς. Γνωρίζουν τα
πάντα που έχουν σχέση με την αγορά, την παραγωγή και την πώληση του προϊόντος.
Σε συνθήκες Τέλειου Ανταγωνισμού η τιμή του προϊόντος βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο, με πολύ
περιορισμένα κέρδη για τις επιχειρήσεις.
Τέλειο ανταγωνισμό συναντάμε κυρίως, σε διάφορα γεωργικά προίόντα όπως δημητριακά, πατάτες ,
εσπεριδοειδή , ρύζι , σταφύλια κ.λ.π
Αν και ο Τέλειος Ανταγωνισμός αποτελεί την ιδανικότερη μορφή αγοράς για τους καταναλωτές, εν
τούτοις είναι σπάνιο φαινόμενο στήν εποχή μας.
Μονοπώλειο
Βασικά χαρακτηριστικά του είναι :
 Υπάρχει μία και μοναδική επιχείρηση στον κλάδο που ελέγχει την τιμή του προϊόντος.
 Ο μοναδικός πωλητής πουλά ένα προϊόν που δεν έχει υποκατάστατα (π.χ το αλάτι) και δεν
αντιμετωπίζει ανταγωνισμό ή αντιμετωπίζει ελάχιστο.
 Υπάρχουν ψηλοί περιορισμοί εισόδου άλλων επιχειρήσεων στον κλάδο (διπλώματα ευρεσιτεχνίας
– πατέντες - , κρατικές αδειοδοτήσεις κ.λ.π)
 Το χαμηλό κόστος επιτυγχάνεται μέσω μιάς παραγωγής μεγάλης κλίμακας (οικονομίες κλίμακας),
που πολλές επιχειρήσεις δεν μπορούν να πετύχουν.
 Υπάρχει αποκληστική ιδιοκτησία ενός ουσιαστικού πόρου, που χρειάζεται για να εισέλθει μία
επιχείρηση στον κλάδο.
Σ’αυτήν τη μορφή αγοράς, η τιμή του προϊόντος είναι πολύ υψηλή σε σχέση με το κόστος παραγωγής του
και εφόσον δεν υπάρχουν υποκατάστατα, όσο και να αυξηθεί η τιμή του οι πωλήσεις του θα παραμένουν
οι ίδιες, το πολύ να μειωθούν ελάχιστα.
Το μονοπώλειο αποτελεί την πιο ακραία μορφή αγοράς και είναι η πιο ασύμφορη για τον καταναλωτή.
Λόγω των μέτρων που λαμβάνονται απο το κράτος, είναι πάρα πολύ λίγα τα ιδιωτικά μονοπώλεια στην
αγορά. Πιό διαδεδομένα είναι τα κρατικά μονοπώλεια, τα οποία είναι επιχειρήσεις (οργανισμοί) κοινής
ωφέλειας όπως είναι η Α.Η.Κ, τα Ταχυδρομία κ.λ.π.
Μονοπωλιακός Ανταγωνισμός
Βασικά χαρακτηριστικά του είναι :
 Υπάρχουν πολλοί πωλητές και πολλοί αγοραστές.
 Κάθε επιχείρηση του κλάδου παράγει και προσφέρει το ίδιο προϊόν ελαφρώς διαφοροποιημένο,
σε μάρκα, σε συσκευασία, σε ποιότητα , σε εμφάνιση , στις τεχνικές προδιαγραφές και ως προς
την εξυπηρέτηση των πελατών. Αυτές οι διαφορές επιτρέπουν και τη διαφοροποίηση στην τιμή
του προϊόντος.
 Υπάρχει εύκολη είσοδος και έξοδος επιχειρήσεων από τον κλάδο.
Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή αγοράς και συναντάται κυρίως, στα βιομηχανικά προίόντα (ένδυσης,
υπόδησης, έπιπλα, ηλεκτρικά είδη, ποτά κ.λ.π.) στίς υπηρεσίες (ξενοδοχεία, κλινικές, δικηγόροι κ.λ.π.)
και σε πολλά γεωργικά προϊόντα.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σ’αυτή τη μορφή αγοράς είναι οι πολλές διαφημίσεις που γίνονται σε όλα τα
μέσα και σκοπό έχουν να προσελκύσουν όσο το δυνατό περισσότερους αγοραστές.
Ολιγοπώλειο
Βασικά χαρακτηριστικά του είναι :
 Υπάρχουν λίγοι πωλητές και πολλοί αγοραστές . Οι επιχειρήσεις έχουν μια αλληλεξάρτηση
μεταξύ τους ώστε οι ενέργειες της μιάς να επιρεάζει και όλες τις άλλες.
 Οι επιχειρήσεις παράγουν και πουλούν είτε ομοιογενή, είτε διαφοροποιημένα προϊόντα (αλουμίνιο
– αυτοκίνητα.
 Υπάρχουν φραγμοί για την είσοδο στον κλάδο (οικονομίες κλίμακας, δικαιώματα ευρεσιτεχνίας,
αποκληστικός έλεγχος ουσιαστικού πόρου, νομικοί φραγμοί κ.λ.π)
Σ’ αυτήν τη μορφή συναντάμαι κυρίως τα ΚΑΡΤΕΛ.

Download Report