ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΚΟΥΤΟΥΛΟΓΕΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους
στην πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αθήνα 2013
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο των σπουδών για την
απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην κατεύθυνση
ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Που απονέμει το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας του Χαροκοπείου
Πανεπιστημίου
Εγκρίθηκε από την εξεταστική επιτροπή
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
ΒΑΘΜΙΔΑ
Ρόιδω Μητούλα
(επιβλέπουσα)
Αναπλ. Καθηγήτρια
Ευαγγελία Γεωργιτσογιάννη
Καθηγήτρια
Γεώργιος Μαλινδρέτος
Επίκουρος Καθηγητής
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 2
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Ευχαριστίες
Ευχαριστώ θερμά την επιβλέπουσα καθηγήτρια, κ. Ρόιδω Μητούλα, της οποίας η καθοδήγηση
και οι καίριες επισημάνσεις συνέβαλαν καθοριστικά στην ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας.
Ιδιαιτέρως ευχαριστώ την κ. Γεωργιτσογιάννη, η οποία μέσα από τη διδασκαλία και τις
ξεναγήσεις της μας μεταλαμπάδευσε ουσιαστική γνώση για την τέχνη, προσφέροντάς μας μια
διαφορετική οπτική προσέγγισής της και, ει δυνατόν, ερμηνείας της.
Ξεχωριστά θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Μαλινδρέτο για την προσήνειά του και τις
διευκρινίσεις που μου παρείχε στο ερευνητικό τμήμα της εργασίας.
Ευχαριστώ, επίσης, την αγαπημένη μου Σταυρούλα για το ανυπόκριτο ενδιαφέρον της και την
ψυχολογική της στήριξη.
Τέλος, ευχαριστώ από καρδιάς την οικογένειά μου, στην οποία αφιερώνω αυτό το πόνημα: τους
γονείς μου, που μου ενέπνευσαν την επιθυμία για μάθηση και προκοπή, την αδερφή μου
Αθανασία για την αμέριστη συμπαράστασή της κατά την εκπόνηση της εργασίας αυτής, το
σύντροφό μου για την ανεξάντλητη υπομονή και κατανόηση που επέδειξε καθ’ όλη τη διάρκεια
του Μεταπτυχιακού Προγράμματος και τους δύο φωτεινούς φάρους της ζωής μου, την Αντιγόνη
και τον Κωνσταντίνο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 3
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μικρή σημείωση για έναν ξεχωριστό τόπο
Εκεί ψηλά, στην καρδιά των Κραβάρων, αντικρίζει κανείς το μπαλκονάκι του Θεού. Ένα χωριό
ελατοσκέπαστο, που ξαπλωμένο νωχελικά στα μεγαλοπρεπή Βαρδούσια, συχνοκουβεντιάζει με
τις Παλούκοβες1, έχοντας για μουσική υπόκρουση τη μελωδική ροή του Εύηνου. Ένα χωριό που
συνοψίζει τη λεβεντιά και την περηφάνια του τοπίου της Ρούμελης, της οποίας αποτελεί
αναπόσπαστο κομμάτι. Το Λιβαδάκι. Λίγες φορές ένα όνομα έχει λειτουργήσει τόσο
παραπλανητικά και έχει αποδώσει με τόση ελάχιστη σαφήνεια αυτό που πρέπει να ειπωθεί.
Έτσι, δε σε προϊδεάζει στο ελάχιστο το όνομά του, για την άφθαρτη μεγαλειώδη ομορφιά της
φύσης που αποτυπώνεται απλόχερα σ’ αυτό το χωριό. Κι αυτό, διότι σε καμία περίπτωση αυτός
ο τόπος δεν αποτελεί υποκοριστικό κανενός ουσιαστικού, αλλά διαθέτει όλη τη δυναμική του
βουνίσιου τοπίου στον υπερθετικό βαθμό. Η φύση εξάντλησε την παλέτα των χρωμάτων της
όταν έφτιαχνε αυτό το μικρό κομμάτι γης. Η γαλήνη και η ηρεμία του σε αναζωογονούν και σε
αιχμαλωτίζουν για πάντα. Οι πέτρινες βρύσες με το γάργαρο νερό αφθονούν. Οι ανάκατες
μυρωδιές από ρίγανη, θυμάρι, έλατο και φρεσκοκομμένο ξύλο σου κεντρίζουν την όσφρηση·
μυρωδιές που εντείνονται όταν βρέξει και κάνουν τον αέρα να μοσχοβολά. Το χειμώνα θυμίζει
αλπικό τοπίο και την άνοιξη ντύνεται τον καταπράσινο μανδύα του. Οι άνθρωποι τραχείς,
αυστηροί και δύστροποι, όπως το δύσβατο χωριό τους. Λιγομίλητοι και επιφυλακτικοί,
αξιοπρεπείς και περήφανοι. Δύσκολα κερδίζονται, δύσκολα κατακτιούνται. Αλλά διακρίνονται
για την οξύνοια, την εργατικότητα, τη λεβεντιά τους.
Κάθε Ιούνιο το Αντάμωμα. Και κάθε καλοκαίρι μία σειρά πολιτιστικών δραστηριοτήτων, τα
«Λιβαδάκεια», πλαισιώνει την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου. Άνθρωποι με μεράκι και με
ανιδιοτελή διάθεση προσφοράς, ομορφαίνουν την παραμονή μας. Συντελούν, από πλευράς τους,
σε αυτό που όλοι επιθυμούμε να γίνει αυτό το μικρό χωριουδάκι: σημείο αναφοράς για τα παιδιά
μας, ο τόπος τους, το προσκυνητάρι τους, όπου θα σμιλευτούν σχέσεις και φιλίες, οι οποίες θα
διαρκέσουν μια ολόκληρη ζωή. Εκεί, θα έρθουν σε επαφή με τη φύση και θα αφουγκραστούν τα
μυστικά της. Θα ξεφύγουν, έστω και για λίγο, από τον αγχωτικό ρυθμό της μεγαλούπολης. Θα
ατενίσουν με πιο καθαρή ματιά μέσα τους και γύρω τους.
Όλα αυτά καθιστούν το Λιβαδάκι μοναδικό αγαπημένο προορισμό.
Ορμώμενη, λοιπόν, από την ξεχωριστή σχέση που έχω αναπτύξει με αυτό τον ευλογημένο τόπο,
επέλεξα το θέμα της εργασίας μου να αφορά στις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας, στην οποία ανήκει και το Λιβαδάκι.
1
Μικρή Παλούκοβα (Λεύκα) και Μεγάλη Παλούκοβα (Μανδρινή): Χωριά που βρίσκονται απέναντι από το
Λιβαδάκι.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 4
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενό της, τις πολυάριθμες και πολύμορφες πολιτιστικές
δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην πόλη Ναύπακτο, καθώς και την ευρύτερη περιοχή
του Δήμου Ναυπακτίας, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Στόχος της εργασίας είναι, να αναδείξει και να προβάλλει τη Ναύπακτο, ως μία μία πόλη με
έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, γεγονός που καταδεικνύεται και πιστοποιείται από την
πληθώρα των πολιτιστικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα σε αυτή, είτε πρόκειται για
αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων και εθίμων είτε για πολιτιστικά δρώμενα που αφορούν σε
όλους τους τομείς της τέχνης είτε ακόμη και για αθλητικές διοργανώσεις και αγώνες.
Η εργασία επιχειρεί, μέσα από το ερευνητικό της τμήμα, να διακριβώσει αν η Ναύπακτος ως
πόλη με έντονο πολιτιστικό αποτύπωμα, συμβάλλει καθοριστικά μέσα από τις πολιτιστικές της
δραστηριότητες στη διαφύλαξη της παράδοσης, την προβολή του τοπικού της χαρακτήρα, τη
συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα αλλά και την προσέλκυση του πολιτιστικού
τουρισμού, γεγονός που θα έχει ως επακόλουθο την πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης
περιοχής.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε προκειμένου να εκπονηθεί η συγκεκριμένη εργασία
σχετίζεται με έρευνα σε βιβλιογραφικές αναφορές, σε εφημερίδες, περιοδικά και έρευνα στο
διαδίκτυο.
Στο εμπειρικό τμήμα της εργασίας, η έρευνα διεξήχθη σε κατοίκους της περιοχής, με σκοπό να
αποτυπωθεί η γνώμη τους για τις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της
ευρύτερης περιοχής. Η μέθοδος που επελέγη, ως η καταλληλότερη για την διεξαγωγή της
συγκεκριμένης έρευνας, είναι η ποσοτική και ως εργαλείο μέτρησης της έρευνας επελέγη το
ερωτηματολόγιο. Επιπρόσθετα πραγματοποιήθηκε μία συνέντευξη με τον Πρόεδρο της Μικτής
Χορωδίας Ναυπάκτου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 5
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Abstract
This paper is based on the numerous and diverse cultural activities held throughout the year in
Nafpaktos and the surrounding area of the Municipality of Nafpaktos. The aim is to emphasize
and promote Nafpaktos as a town with intense cultural activity, and this is attested by the many
cultural events held there, whether revivals of historical facts and customs or cultural events
relating to all areas of art as well as sporting events and games.
The survey attempts to ascertain, whether Nafpaktos, as a town with a strong cultural imprint,
plays a decisive role in the cultural development of the region by enhancing the preservation of
tradition, its local character, the participation of youth in cultural events and finally, cultural
tourism.
The methodology followed in order this work to be prepared was associated with research in
bibliography, newspapers, magazines and internet.
The research was conducted on residents of Nafpaktos in order to reflect their opinion on the
cultural activities of their town and the wider region. The quantitative research with
questionnaire was chosen as the most appropriate method. Additionally, an interview with the
Director of the Choir of Nafpaktos was held.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 6
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ευχαριστίες
3
Περίληψη
5
Abstract
6
Περιεχόμενα
7
Εισαγωγή
10
Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
12
1. Προσδιορισμός της έννοιας «φυσιογνωμία της πόλης»
12
2. Η πόλη της Ναυπάκτου. Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες.
14
2.1.
Η γεωγραφική θέση της Ναυπάκτου
14
2.2.
Η γεωφυσική κατάσταση
16
2.3.
Κλίμα
17
2.4.
Χλωρίδα
18
2.5.
Πανίδα
18
2.6.
Κυανές επιφάνειες
19
2.7.
Φαιές επιφάνειες
20
2.8.
Υπαρκτές εν δυνάμει απειλές στο περιβάλλον
20
3. Ο περιβάλλων χώρος
22
3.1.
Ορεινή Ναυπακτία
22
3.2.
Το φαράγγι του Σκα Ναυπακτίας
23
3.3.
Το όρος Βαράσοβα
23
3.4.
Λουτρά Στάχτης και Αγραπιδόκαμπου
24
3.5.
Το Κάστρο του Αντιρίου
25
3.6.
Γεφύρια
26
3.7.
Μοναστήρια
26
3.8.
Ο ποταμός Εύηνος και η τεχνητή λίμνη Ευήνου
27
3.9.
Το σπήλαιο Δρακότρυπα
28
3.10. Πλησιέστερες πόλεις
4. Ιστορία της πόλης – Αρχιτεκτονική, πολιτιστική κληρονομιά και μνημεία
4.1.
Ιστορία
4.1.1. Ιστορική εξέλιξη και φάσεις ανάπτυξης του ιστορικού συνόλου
4.2. Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και τα μνημεία της πόλης
Κουτουλογένη Δήμητρα
29
30
30
32
39
Σελ. 7
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
4.3. Πολιτιστική κληρονομιά
44
4.3.1. Μουσεία
44
4.3.2.
Βιβλιοθήκες
44
4.3.3.
Παραδοσιακή διατροφή – κουζίνα
45
4.3.4.
Τραγούδια – χοροί
46
5. Εξέχουσες προσωπικότητες
49
6. Οικονομικά δεδομένα
50
7. Πυκνωτής φυσιογνωμίας
53
8. Κοινωνικές υποδομές
55
9. Έργα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε.
57
10. Άλλες παρατηρήσεις
60
11. Πολιτιστικές δραστηριότητες
62
11.1. Περιφερειακή ανάπτυξη, πολιτιστικές δραστηριότητες
63
και γενικό (δημόσιο) συμφέρον
11.2. Πολιτιστικές δραστηριότητες στην κοινωνία των πληροφοριών
66
και της γνώσης: Έννοια και περιβάλλον ανάπτυξης
11.3. Το μοντέλο διαχείρισης πολιτιστικών δραστηριοτήτων:
68
Πολιτιστικές Δραστηριότητες Ενεργητικής Αντίληψης (ΠΔΕΑ)
11.4. Μέσα προβολής πολιτιστικών οργανισμών
72
12. UNESCO και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά
75
13. Πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου
78
και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
13.1. Πολιτιστικοί φορείς Ναυπάκτου και Δήμου Ναυπακτίας
78
13.2. Το πολιτιστικό καλεντάρι του Δήμου Ναυπακτίας
80
13.3. Οι δραστηριότητες των πολιτιστικών φορέων της πόλης Ναυπάκτου
85
13.3.1. Η Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
85
13.3.2. Σύλλογος «Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές»
87
13.3.3. Eταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
90
13.3.4. Ιππικός Σύλλογος Ναυπακτίας & Δωρίδας
92
13.3.5. Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού και Περιβάλλοντος πράσινο+μπλε
93
13.3.6. Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
93
13.3.7. Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
99
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 8
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13.3.8. Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»
100
13.3.9. Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
101
13.3.10. Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας
101
«Ο Ανεμογιάννης»
13.3.11. Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
102
13.3.12. Γυναικείος Συνεταιρισμός Ναυπάκτου
104
13.3.13. Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού
104
Ο ΠΛΑΤΩΝ (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
13.4. Το παζάρι της Ναυπάκτου
106
13.5. Πολιτιστικές εκδηλώσεις της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
107
14. Τουρισμός και πολιτισμικός τουρισμός. Εννοιολογικές προσεγγίσεις.
111
15. Συμπεράσματα – Προτάσεις
116
Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
118
16. Η μεθοδολογία της έρευνας
118
16.1. Βασικός στόχος της έρευνας και επιμέρους ερευνητικοί στόχοι
118
16.2. Επιλογή ερευνητικής προσέγγισης – Ερευνητικά εργαλεία
119
16.3. Ανάλυση των στοιχείων της έρευνας
120
17. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας
121
17.1. Γενικά χαρακτηριστικά
121
17.2. Πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής 124
18. Έλεγχοι ανεξαρτησίας
142
18.1. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με την καταγωγή
142
18.2. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο
147
19. Συμπεράσματα Ερευνητικού Μέρους
153
20. Προτάσεις
156
Βιβλιογραφία
161
Παράρτημα
167
Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγιο
Παράρτημα 2: Κωδικοποίηση ερωτηματολογίου
Παράρτημα 3: Πίνακας περιγραφικών μέτρων
Παράρτημα 4: Πίνακας συχνοτήτων
Παράρτημα 5: Συνέντευξη με τον Πρόεδρο της Μικτής Χορωδίας Ναυπάκτου
Παράρτημα 6: Πηγές
Παράρτημα 7: Εικόνες
Κουτουλογένη Δήμητρα
167
175
182
186
202
209
235
Σελ. 9
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Ναύπακτος (εικ. 1, 2), αποτέλεσε από την αρχαιότητα έως και τα σύγχρονα χρόνια μια
σημαντική πόλη με οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, κυρίως λόγω της στρατηγικής της
θέσης2. Κατά τη διάρκεια των αιώνων η πόλη άλλαξε πολλές φορές όνομα, το οποίο ουσιαστικά
αποτελούσε παραφθορά του αρχαίου Ναύπακτος3. Η Ναύπακτος αποκαλείται ΄΄Νύμφη του
Κορινθιακού΄΄, αφού τα πόδια της ακουμπούν στη θάλασσα αυτού του κόλπου. Είναι χτισμένη
στους πρόποδες της οροσειράς της Πίνδου, στην είσοδο του Κορινθιακού κόλπου, με
αποτέλεσμα να στέκει με το ένα πόδι στο βουνό και με το άλλο στη θάλασσα. Η εντός των
τειχών παλαιά πόλη είναι κτισμένη σε έναν γραφικό και κατάφυτο λόφο, που αποτελεί μια
περίεργη προβολή του όρους Ορίγανον (Ριγάνι). Η νέα πόλη είναι απλωμένη εκατέρωθεν του
οχυρωμένου λόφου. Η γραφικότητα και το παραδοσιακό πολεοδομικό σύνολο είναι τα
χαρακτηριστικά που γίνονται αντιληπτά με την πρώτη ματιά4. Η Ναύπακτος, φημίζεται εξάλλου,
για την αγάπη της προς την τέχνη και παρουσιάζει πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα με
εκδηλώσεις μουσικές, θεατρικές, χορευτικές, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας και βιβλίων.
Η παρούσα διπλωματική εργασία, πραγματεύεται και αναλύει τον καθοριστικό ρόλο που
διαδραματίζουν οι πολιτιστικές δραστηριότητες στην πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας και εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Π.Μ.Σ.
2
Κατά πάσα πιθανότητα η ονομασία της προέρχεται από τη συνεκφορά των λέξεων ναυς (=πλοίο) και πήγνυμι, ήτοι
κατασκευάζω: εκεί δηλαδή όπου κατασκευάζονταν τα πλοία. Οι Φράγκοι και οι Καταλανοί την ονόμασαν Nepant,
οι Βενετοί αρχικά Nepanto και έπειτα Lepanto ή Lapente. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας συνηθέστερα
αποκαλούταν Inebahti, τόσο κατά ακολουθία της αραβικής ονομασίας Nabacta και Nabacto, όσο και σύμφωνα με
τον δικό τους τρόπο σχηματισμού τοπωνυμίων από τα προϋπάρχοντα ελληνικά. Είναι όμως, ενδιαφέρον, ότι
δημιουργήθηκαν εξελικτικά και οι ονομασίες Enebekt, Eynebahti και τέλος Ainabahti, που έχει και νόημα για τους
μουσουλμάνους την ευοίωνη σημασία «κάστρο της ευτυχίας». Μετά την απελευθέρωση επικράτησε η ονομασία
Ναύπακτος ή Έπαχτος.
Βρούβα Α., Σαββίδου Χρ., Ναύπακτος εντός των τειχών, Προστασία και Συντήρηση σε κλίμακα ιστορικού κέντρου
Η΄ Οικισμού, Αθήνα, σ. 7
3
Η θέση στα δυτικά της εισόδου του Κορινθιακού κόλπου την καθιστούσε μοναδική, καθώς υπήρξε μέχρι το τέλος
του 19ου αι., οπότε και διανοίχτηκε η διώρυγα της Κορίνθου, τη μοναδική είσοδο στον κόλπο αυτό. Επίσης, η θέση
που καταλαμβάνει στο έξαρμα ενός λόφου, ο οποίος καταλήγει σε ένα πολύ ασφαλές φυσικό οχυρό λιμάνι (εικ. 3),
την καθιστούν ικανά οχυρή και από την πλευρά της ξηράς.
4
Το «ιστορικό κέντρο» της πόλης, δηλαδή, το τμήμα της Ναυπάκτου που περικλείεται από τα τείχη της πόλης, είναι
μεν πυκνοδομημένο, αλλά έχουν ληφθεί τέτοιου είδους πολεοδομικά μέτρα, ώστε να διασωθεί η ιστορική του
φυσιογνωμία. Χαρακτηριστικό γνώρισμά του, εκτός από τα πέτρινα παραδοσιακά σπίτια, είναι τα πολλά
πλακόστρωτα δρομάκια (καλντερίμια) και οι πέτρινες σκάλες. Η Ναύπακτος, πόλη μοναδικής ομορφιάς, με
πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και απαράμιλλο φυσικό κάλλος, διαθέτει πληθώρα αξιοθέατων: Το Κάστρο στην
κορυφή του λόφου που καταλήγει στο μικρό γραφικό λιμανάκι με τα Ενετικά τείχη, το επιβλητικό Ρολόι, την Παλιά
Πόλη και το ιστορικό κέντρο της πόλης, που κρατούν την παραδοσιακή τους φυσιογνωμία, το αρχοντικό του
Μπότσαρη, τις πανέμορφες γραφικές παραλίες της, Ψανή και Γρίμποβο, που πλαισιώνουν το Ενετικό λιμάνι και
προσφέρουν απίστευτης ομορφιάς θέα στον Κορινθιακό Κόλπο και την εντυπωσιακή γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, που
πλέον είναι πραγματικότητα και - πέραν της χρηστικότητάς της - αποτελεί ένα από τα ωραιότερα αξιοθέατα της
χώρας μας. Και, φυσικά, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Ναύπακτος κρατά το κλειδί για την πόρτα που οδηγεί
στη μαγευτική Ορεινή Ναυπακτία όπου υπάρχουν θαυμάσια τοπία για εκδρομές, καταβάσεις με κανό στον ποταμό
Εύηνο, αθλητικές δραστηριότητες, ορειβασία, φωτογραφία κ.ά.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 10
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
«Εκπαίδευση και Πολιτισμός» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Επιχειρεί να παρουσιάσει την
ιδιαιτερότητα των πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στη Ναύπακτο και την
ευρύτερη περιοχή και ερευνά τη συμβολή τους στην προστασία, προβολή και ανάδειξη της
πολιτισμικής κληρονομιάς της πόλης, στην προβολή της τοπικής κουλτούρας, στη συμμετοχή
των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα και στην προσέλκυση πολιτιστικού τουρισμού. Συνεπώς,
πεδίο μελέτης είναι η Ναύπακτος και οι πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε
αυτή. Η έρευνα διεξάγεται σε κατοίκους της πόλης, αποσκοπώντας στην καταγραφή της γνώσης
και της άποψής τους σχετικά με τις πολιτιστικές δραστηριότητες της περιοχής. Στο θεωρητικό
μέρος, η εργασία διαρθρώνεται ως ακολούθως:
Στα κεφάλαια 1-10 γίνεται προσπάθεια να αποτυπωθεί, σε αδρές γραμμές, η φυσιογνωμία της
πόλης Ναυπάκτου, με αναφορά στα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητές της, που είναι η
γεωφυσική κατάσταση, το κλίμα, η χλωρίδα, η πανίδα κ.λπ., ο περιβάλλων χώρος, η ιστορία, η
αρχιτετοκτονική και πολιτισμική κληρονομιά της, οι εξέχουσες προσωπικότητες, οι κοινωνικές
υποδομές, τα οικονομικά δεδομένα της πόλης, ο πυκνωτής φυσιογνωμίας της. Στο κεφάλαιο 11
γίνεται εκτενής αναφορά στις πολιτιστικές δραστηριότητες και προτείνεται ένα μοντέλο
πολιτιστικών δραστηριοτήτων (ΠΔΕΑ), το οποίο καθιστά ευχερέστερη και αποτελεσματικότερη
την διεξαγωγή τους και διασφαλίζει την επιτυχία τους. Το κεφάλαιο 12 αναφέρεται στην
UNESCO και στην προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Στο κεφάλαιο 13
πραγματοποιείται ανάλυση για τις πολιτιστικές δραστηριότητες της Ναυπάκτου και της
ευρύτερης περιοχής, με έμφαση στους πολιτιστικούς φορείς και το έργο τους, όπως αυτό
αποτυπώνεται μέσα από το πλήθος των πολιτιστικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στην
περιοχή. Στο κεφάλαιο 14 προσεγγίζεται η έννοια του τουρισμού και ειδικότερα του
πολιτιστικού
τουρισμού. Τέλος,
στο κεφάλαιο 15
καταγράφονται συμπερασματικές
παρατηρήσεις που αφορούν στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της Ναυπάκτου και της ευρύτερης
περιοχής. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η εμπειρική ανάλυση των απόψεων
και των στάσεων των κατοίκων της Ναυπάκτου, αναφορικά με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της
πόλης τους και της ευρύτερης περιοχής. Στο κεφάλαιο 16 αναπτύσσεται η μεθοδολογία της
έρευνας. Έχει επιλεγεί η ποσοτική έρευνα με τη χρήση του ερωτηματολογίου ως βασικό
εργαλείο της. Στο κεφάλαιο 17 καταγράφονται τα αποτελέσματα της περιγραφικής ανάλυσης.
Στο κεφάλαιο 18 καταγράφονται συσχετίσεις μεταξύ διαφόρων ερωτήσεων της έρευνας. Τέλος
στο κεφάλαιο 19 παρουσιάζονται τα συμπεράσματα του ερευνητικού μέρους και στο κεφάλαιο
20 κατατίθενται προτάσεις που αφορούν στις πολιτιστικές δραστηριότητες της Ναυπάκτου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 11
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
1. Προσδιορισμός της έννοιας ΄΄φυσιογνωμία της πόλης΄΄
Ο χώρος, όπως και ο χρόνος, αποτελεί μια αφηρημένη συνθήκη. Είναι ένα απλό περιέχον και η
αξία του στηρίζεται στην περιεκτικότητά του. Ο αφηρημένος χώρος από μόνος του δεν έχει
χαρακτήρα ούτε ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Αυτά τα δύο στοιχεία εμφανίζονται από τη στιγμή που
η παρουσία του ανθρώπου με τις δραστηριότητές του συγκεκριμενοποιεί το χώρο πληρώνοντάς
τον με ανθρωποποιητές μορφές, με λειτουργίες, με όνειρα, με προσδοκίες, με συναισθήματα, με
σημασίες. Τότε, ο χώρος έχει μετατραπεί σε τόπο. Ο τόπος έχει χαρακτήρα που συγκροτείται
από το σύνολο των ιδιαζόντων χαρακτηριστικών των μορφών κάθε είδους που τον αφορούν, και
από τη στιγμή που έχει πλέον μια οντότητα, μπορούμε και μιλάμε και για φυσιογνωμία.
Χαρακτήρας και φυσιογνωμία, λοιπόν, αφορούν στον τόπο, εμφανίζονται όμως ως το
αποτέλεσμα της συνολικής και συλλογικής αντίληψης που αυτός ο τόπος προσφέρει στους
κατοίκους και τους επισκέπτες του. Αυτή όμως η συνολική αντίληψη, αυτή η πραγματική
συναισθηματική και ιδεολογική εικόνα που ένας τόπος προσφέρει, δεν είναι τίποτε άλλο από
αυτό που ονομάζουμε τοπίο.
Γενική χωρική συνθήκη ο χώρος, συγκεκριμένος βιωμένος με δικά του χαρακτηριστικά ο τόπος,
εικόνα αντίληψη που εμφανίζει το σύνολο των χαρακτηριστικών του τόπου σε μια ενιαία
αντίληψη -τον χαρακτήρα- το τοπίο.
Η φυσιογνωμία είναι η γνώμη που σχηματίζουμε για τη φύση μιας οντότητας. Αυτή αφορά την
μοναδικότητα, την ταυτότητα, ακόμα την προσωπικότητα ενός τόπου, όπως αυτή διατυπώνεται
και εμφανίζεται μέσα από τα χαρακτηριστικά του τοπίου του. Έτσι εύκολα μπορούμε να
καταλάβουμε πότε μιλάμε για ελληνικό χαρακτήρα ενός τόπου, για χαρακτήρα ορεινό ή
νησιώτικο, βιομηχανικό ή τουριστικό.
Η φυσιογνωμία έχει ασφαλώς να κάνει με τον χαρακτήρα, δεν μπορεί όμως να συγχέεται με
αυτόν, και αυτό γιατί η φυσιογνωμία δεν μπορεί να μοιραστεί, να κατηγοριοποιηθεί, να
τυπολογηθεί. Η φυσιογνωμία αναφέρεται αποκλειστικά στη μοναδικότητα της οντότητας ενός
τόπου, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το τοπίο του, μέσα από αυτό που προσφέρει η
αντιληπτική του εικόνα. Αναφέρεται στην οντότητα της συγκεκριμένης πόλης, όπως αυτή
εκφράζεται μέσα από το σύνολο των ιδιαζόντων χαρακτηριστικών της. Αναφέρεται δηλαδή στον
τρόπο με τον οποίο μια ανθρώπινη ομάδα αξιοποίησε τόσο τις δικές της αρετές, όσο και τις
αρετές του χώρου μέσα στον οποίο εγκαταστάθηκε, έδρασε και ανέπτυξε ένα βαθμό συλλογικής
συνείδησης, ένα βαθμό συνείδησης της πόλης, βαθμό πολιτισμού. Η φυσιογνωμία μιας πόλης,
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 12
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
όπως και ο χαρακτήρας της, στηρίζονται σε όλα εκείνα τα ξεχωριστά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά,
τα οποία τη διαφοροποιούν από τις άλλες πόλεις, προβάλλοντας την ιδιαιτερότητα της
ταυτότητάς της, τη μοναδικότητα καθώς και την προσωπικότητά της.
Τα βασικά ποιοτικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια πόλη αφορούν την αναγνωριστικότητα, τον
προσανατολισμό, την προσπελασιμότητα, το αίσθημα της προστασίας, τη ασφάλειας, της
ιστορικότητας, αλλά και τις ιδεολογικές και μυθολογικές διαστάσεις της πόλης. Τα στοιχεία που
συνθέτουν τη φυσιογνωμία της στηρίζονται σε δυο κατηγοριοποιήσεις :
α) Αφηρημένη, που περιλαμβάνει :

Σημεία, γραμμές, επίπεδα ή όγκους

Μεμονωμένα αντικείμενα, διάτρητα διαφράγματα, αδιαφανή διαφράγματα

Τονισμένα – άτονα

Φυσικά- τεχνητά

Κινητά ακίνητα

Κανονικά – ακανόνιστα
β) Συγκεκριμένη, που περιλαμβάνει:

τη φύση (τοπογραφία, κλίμα, χλωρίδα, πανίδα)

τον άνθρωπο και την κοινωνία (χαρακτηριστικά κατοίκων περιοχής- πόλης, κοινωνικές
μορφές, παραγωγικές και άλλες δραστηριότητες)

τα πολιτισμικά στοιχεία (ιστορία, μυθολογία, θρησκευτική παράδοση, τέχνη κ.λπ.)

τα κτιστά κελύφη (πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής κλίμακας)

τα λοιπά στοιχεία του τόπου (φώς, χρώμα, ατμόσφαιρα, ακουστικά τοπία, οσμητικές και
γευστικές ιδιαιτερότητες. 5
5
Στεφάνου Ι., Η Φυσιογνωμία της Ελληνικής Πόλης, ΕΜΠ & ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα 2000, σ. 8-18.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 13
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
2. Η πόλη της Ναυπάκτου. Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες.
2.1. Η γεωγραφική θέση της Ναυπάκτου
Η Ναύπακτος βρίσκεται στο νομό Αιτωλοακαρνανίας, που καλύπτει το δυτικότερο, τμήμα της
Στερεάς Eλλάδας (εικ. 4). Έχει κοινά σύνορα στα βόρεια με το νομό Άρτας, και επί 2,5 χλμ.
περίπου με το νομό Kαρδίτσας και ανατολικά με τους νομούς Eυρυτανίας, Φθιώτιδας και
Φωκίδας, ενώ στα νότια βρέχεται από τον Πατραϊκό και Kορινθιακό Kόλπο, στα δυτικά και
βόρεια από το Iόνιο Πέλαγος και τον Aμβρακικό Kόλπο. Η Ναύπακτος βρίσκεται στις ακτές
του Κορινθιακού Κόλπου, χτισμένη αμφιθεατρικά στην πευκόφυτη πλαγιά και δομημένη
γραμμικά στο παραλιακό μέτωπο.
O νομός Aιτωλοακαρνανίας έχει έκταση 5.465 χλμ.² και είναι κατά βάση ορεινός, αφού οι
ορεινές εκτάσεις καλύπτουν 2.730 χλμ.², οι ημιορεινές 1.650 χλμ.² και οι πεδινές 1.085 χλμ².
Με πρωτεύουσα το Μεσολόγγι, ο νομός Αιτωλοακαρνανίας συγκεντρώνει ποσοστό 2,2% του
πληθυσμού της χώρας. Η μεγαλύτερη πόλη και οικονομικό κέντρο του Νομού είναι το
Αγρίνιο. ΄Αλλες σημαντικές πόλεις είναι η Ναύπακτος, το Αιτωλικό, η Αμφιλοχία, η Βόνιτσα,
ο Αστακός και το Θέρμο. Η περιοχή είναι συνδεδεμένη από το 2004 με την Πελοπόννησο,
μέσω της γέφυρας Ρίου-Αντιρίου, ενώ συνεχίζει να λειτουργεί, στην ίδια περιοχή, η σύνδεση
με πορθμείο (φέρρυ μπωτ). Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση και
έκτος σε πληθυσμό νομός στην Ελλάδα με 228.180 κατοίκους. Με το πρόγραμμα
«Καλλικράτης» δημιουργήθηκαν οι εξής δήμοι: Δήμος Αγρινίου με έδρα το Αγρίνιο, Δήμος
Ξηρομέρου με έδρα τη Βόνιτσα, Δήμος Αστακού με έδρα τον Αστακό, Δήμος Ναυπακτίας με
έδρα τη Ναύπακτο, Δήμος Αμφιλοχίας με έδρα την Αμφιλοχία, Δήμος Ιεράς Πόλης
Μεσολογγίου με έδρα το Μεσολόγγι, Δήμος Τριχωνίδας με έδρα το Θέρμο.
Η Ναύπακτος είναι έδρα του Δήμου Ναυπακτίας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, που
συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από τη συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων
Αποδοτίας, Ναυπάκτου, Πλατάνου, Πυλλήνης, Αντιρρίου και Χάλκειας. Διοικητικά ο Δήμος
υπάγεται στην Περιφερειακή Ενότητα (Νομός) Αιτωλοακαρνανίας, στην Περιφέρεια Δυτικής
Ελλάδας και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου - Δυτικής Ελλάδας – Ιονίων
Νήσων. Τα όριά του συμπίπτουν με την ιστορική περιοχή της Ναυπακτίας, όπως αυτή ορίζεται
με δυτικό σύνορο τον ποταμό Εύηνο. Η έκταση του νέου Δήμου ανέρχεται σε 876,01 τ.χλμ. και
ο πληθυσμός σε 27.570 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Η Ναύπακτος
βρίσκεται στο νότιο και ανατολικό τμήμα της γεωγραφικής ενότητας της Νότιας Ναυπακτίας.
Είναι χτισμένη στον Κορινθιακό κόλπο, σε υψόμετρο 15 μ., ανάμεσα στο Αντίρριο και στις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 14
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
εκβολές του Μόρνου ποταμού. Η έκταση της πόλης ανέρχεται σε 159,98 τ.χλμ. και ο πληθυσμός
της σε 18.231 κατοίκους.
Η πρόσβαση από την Αθήνα μπορεί να γίνει είτε μέσω της Κορίνθου και του πορθμείου ΡίουΑντιρρίου μετά από διαδρομή 220 χιλιομέτρων, είτε μέσω Λιβαδειάς και Ιτέας μετά από
διαδρομή 270 χιλιομέτρων. Απέχει 24,6 χλμ. από την Πάτρα, η οποία είναι η έδρα της
Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, 44,1 χλμ. από την Ι.Π. Μεσολογγίου, η οποία είναι η έδρα της
Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας.
Η γεωγραφική θέση του Δήμου Ναυπακτίας, σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα και τα μεγάλα
αστικά κέντρα, κατατάσσεται στα πλεονεκτήματά του. Αποτελεί επίκεντρο μιας περιοχής, η
οποία τα επόμενα χρόνια θα αποτελεί μια από τις ελκυστικότερες γεωγραφικές ενότητες, υπό
την προϋπόθεση ότι θα ολοκληρωθούν τα μεγάλα δημόσια έργα υποδομών, καθώς:

η Γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης» έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί

από τα γεωγραφικά του όρια περνάει η Ιόνια οδός, η οποία θα συνδέσει την ευρύτερη
περιοχή με ασφαλέστερο και ταχύτερο οδικό δίκτυο με μεγάλα αστικά κέντρα (π.χ.
Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη) και με τις Βαλκανικές χώρες

απέχει μικρή απόσταση από την Ολυμπία οδό, η οποία συνδέεται με τη Γέφυρα
«Χαρίλαος Τρικούπης» και με την Ιόνια οδό και η οποία θα συνδέσει την ευρύτερη
περιοχή με ασφαλέστερο και ταχύτερο οδικό δίκτυο με μεγάλα αστικά κέντρα (π.χ.
Αθήνα, Καλαμάτα)

απέχει μικρή απόσταση από το νέο λιμάνι των Πατρών, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία
του

θα απέχει μικρή απόσταση από το νέο επιβατικό αεροδρόμιο Δυτικής Ελλάδας

αναμένεται η βελτίωση του οδικού άξονα Λαμία – Ιτέα – Αντίρριο, η οποία συνδέει την
περιοχή με την ανατολική Ελλάδα (Λαμία, Βόλος, Θεσσαλονίκη).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 15
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
2.2.
Η γεωφυσική κατάσταση
Η περιοχή της Ναυπάκτου χαρακτηρίζεται από μια εναλλαγή ορεινού, πεδινού και θαλάσσιου
τοπίου. Τα διάφορα αυτά χαρακτηριστικά βρίσκονται σε στενή και άμεση σχέση, εξαιτίας της
μικρής σχετικά εκτάσεως στην οποία αναπτύσσεται η πόλη. Πάνω από τη θάλασσα ξεκινά μια
κατάφυτη έκταση, που απλώνεται τόσο στην περιοχή της πεδιάδας, όσο και στο λόφο6. Η
δενδροφύτευση του κάστρου ξεκίνησε το 1914, από τούρκους αιχμαλώτους των Βαλκανικών
πολέμων και ολοκληρώθηκε μετά το 1930 από τους μαθητές και τους δασκάλους της πόλης7.
Η κορυφή του πυραμιδοειδούς λόφου που δεσπόζει στην πόλη, σε υψόμετρο περίπου 200
μέτρων, περικλείεται από κυκλικό τείχος διαμέτρου εκατό μέτρων. Δύο βραχίονες που
ακολουθούν την κλίση του εδάφους κατεβαίνουν ο ένας ανατολικά και ο άλλος δυτικά και, αφού
καμφθούν, πλησιάζοντας ο ένας τον άλλο, με δύο πύργους κλείνουν την είσοδο του μικρού
λιμανιού. Τέσσερα εγκάρσια τείχη (διατειχίσματα) ενώνουν αυτούς τους δύο βραχίονες,
σχηματίζοντας από την κορυφή έως τη θάλασσα πέντε αμυντικές ζώνες ή διαζώματα ή
περιβόλους. Ο καθένας από αυτούς τους πέντε περιβόλους είναι ένα ανεξάρτητο φρούριο, το
οποίο μειώνεται σε έκταση όσο πλησιάζουμε την ακρόπολη στην κορυφή του λόφου8.
Η ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας είναι σαφώς δισυπόστατη, ορεινή και βραχώδης από τη
μία, πεδινή και παράλια από την άλλη. Η πεδινή και παράλια Ναυπακτία περιλαμβάνει τις
προσχωσιγενείς πεδιάδες γύρω από τις εκβολές του Μόρνου, τη λωρίδα εύφορης πεδινής γης
του Αντιρρίου και τον όρμο της Ναυπάκτου. Στα δυτικά, η παράλια ζώνη έχει πιο άγρια όψη, με
6
Τα 480 περίπου στρέμματα δάσους του φρουρίου καλύπτονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τη χαλέπιο,
την τραχεία πεύκη και την κουκουναριά. Τα κυπαρίσσια φυτεύτηκαν περιμετρικά του δρόμου ΝαυπάκτουΒομβοκούς και Ναυπάκτου-Λεύκας για να δημιουργήσουν αντιπλημμυρική ζώνη. Τη χλωρίδα συμπληρώνουν
ελιές, αμυγδαλιές και τα αυτοφυή πουρνάρι, σφαλάχτι, σχοίνος, λυγαριές, αφάνες, σφάκες, πικροδάφνες, πλατάνια
και περίπου άλλα 20 είδη θάμνων.
7
Ο χώρος του Κάστρου δεν είχε δέντρα. Η πρώτη δεντροφύτευσή του άρχισε μετά το 1912-1913, που διαμένουν
στα ανώτερα διαζώματά του 350 περίπου Τούρκοι στρατιώτες και αξιωματικοί αιχμάλωτοι πολέμου. Ο δυτικός
εκτός του Κάστρου χώρος, σήμερα πευκόφυτος, άρχισε να φυτεύεται κατά το 1928-1929, από τους μαθητές με την
προτροπή και τη βοήθεια των δασκάλων του δημοτικού σχολείου. Γύρω στο 1930 συστήθηκε και η Φιλοδασική
Ένωση. Για το υπερκείμενο της πόλης δάσος υπάρχει το πρακτικό του Κοινοτικού Συμβουλίου της 23 Ιανουαρίου
1926, στο οποίο είναι καταχωρημένα, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«Ο πρόεδρος - Γ. Παπαϊωάννου - έθεσεν υπ’ όψιν του συμβουλίου την κατάστασιν εις ην περιήλθεν σήμερον το
δάσος. Το δάσος τούτο είναι προστατευτικό της πόλεως υπό άποψιν πλημμυρών εκ των όμβριων υδάτων, αν δεν
υπήρχε το δάσος τούτο η πόλις θα εκινδύνευεν εκ των πλημμυρών λόγω του πρανούς του εδάφους, εξ άλλου δε
είναι καλλωπιστικόν της πόλεως περιέχον δε και πλείστα άγρια ελαιόδεντρα, άτινα δύναται με μικράν δαπάνην να
εξημερωθώσι και αποκτήσει η κοινότης έναν ελαιώνα εκ χιλίων και άνω ελαιοδένδρων, άτινα μετά παρέλευσιν
ολίγων ετών θα αποδώσι τη κοινότητι μέγα έσοδον», το δε συμβούλιο αποφάσισε να εξακολουθήσει η
απαγορευτική δασονομική διάταξη του Δασονομείου Ναυπάκτου, για να προστατευθεί το δάσος, να αναζητηθούν
οι υποδείξεις των ειδικών για την ανάπτυξή του και για το σκοπό αυτό να πραγματοποιηθούν οι δέουσες ενέργειες
στο Νομάρχη για την αποστολή ειδικού συνεργείου.
8
Βρούβα Α., Σαββίδου Χρ., Ναύπακτος εντός των τειχών, Προστασία και Συντήρηση σε κλίμακα ιστορικού
κέντρου Η΄ Οικισμού, Αθήνα, σ. 9.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 16
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
τους συμπαγείς όγκους της Κλόκοβας, της Ανάληψης και το βράχο της Βαράσοβας, που
υψώνονται ανάμεσα στο Αντίρριο και τις εκβολές του Εύηνου. Από τους τρεις αυτούς όγκους, η
Βαράσοβα είναι εκείνη που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, με τις ονομαστές
ορθοπλαγιές, τις υποθαλάσσιες πηγές και τα μοναστήρια και τα ασκηταριά χαμένα στις σπηλιές
και τις απόκρημνες πλαγιές της. Η ορεινή Ναυπακτία υψώνει πάνω από τα ήσυχα τοπία της
παραλίας ένα πολυσχιδές και ταραγμένο ανάγλυφο, γεμάτο κορυφές και ρεματιές, που
κορυφώνεται στην Οξιά. Δύο είναι τα βασικά δομικά στοιχεία του τοπίου της ορεινής
Ναυπακτίας: το νερό και οι ορεινές μάζες. Το κυρίαρχο υδάτινο στοιχείο είναι ο ποταμός
Εύηνος, ο οποίος, αφού αυλακώσει τις πετρώδεις μάζες των απόκρημνων κορυφών, απορρέει
στα δυτικά όρια της. Εξίσου χαρακτηριστικό στοιχείο είναι οι πλαγιές των Ναυπακτιακών
βουνών, σμιλεμένες από την παραδοσιακή οικονομία σε χαραγμένα από γιδόστρατες,
βοσκοτόπια και χωράφια σε πεζούλες.
2.3. Κλίμα
Η μέση ετήσια θερμοκρασία ανέρχεται σε περίπου 18,1°C στα παράκτια και πεδινά και φτάνει
τους 11,7°C στα ορεινά. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής ξεκινά από 591,2 mm έως 931,2 mm
περίπου στα παράκτια και πεδινά και φτάνει τα 1.087 mm στα ορεινά. Παρατηρούνται ήπιες
χιονοπτώσεις κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών στα ορεινά. Η μέση ετήσια σχετική
υγρασία κυμαίνεται από 67,35% στα παράκτια έως 64,1% στο εσωτερικό. Στα παράκτια το
καλοκαίρι επικρατούν οι νοτιοοδυτικοί άνεμοι και τον υπόλοιπο χρόνο οι βορειοανατολικοί. Στα
ορεινά το καλοκαίρι επικρατούν οι βορειοανατολικοί και βόρειοι άνεμοι και τον υπόλοιπο χρόνο
κυρίως οι βόρειοι. Το κλίμα της Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής θεωρείται από τα
καλύτερα της χώρας. Είναι εύκρατο μεσογειακό, με ήπιο σχετικά χειμώνα και δροσερό
καλοκαίρι. Έχει αυξημένες βροχοπτώσεις, σύντομες περιόδους καλοκαιρινής ξηρασίας και
μεγάλη ηλιοφάνεια9.
9
Ιστοσελίδα Δήμου Ναυπακτίας. Ανασύρθηκε στις 1/4/2013 από τον διαδικτυακό τόπο: http://www.nafpaktos.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 17
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
2.4. Χλωρίδα
Αυτό που διαφοροποιεί τη Ναύπακτο από άλλες πόλεις, είναι τα παράκτια πλατάνια της μέσα
στο κέντρο της πόλης και το κάστρο. Το αστικό πράσινο της Ναυπάκτου αποτελείται σχεδόν
αποκλειστικά από πλατάνια μεγάλης ηλικίας. Άλλα αντιπροσωπευτικά δέντρα είναι το πεύκο, η
ελιά, η κουμαριά, το κυπαρίσσι. Στη διαδρομή από Ναύπακτο προς Μεσολόγγι υπάρχουν
πυκνόφυτοι ελαιώνες. Η ελιά αποτελεί βασική καλλιέργεια, κυρίως για την παραγωγή λαδιού,
ενώ λιγότερο εκτεταμένη είναι η καλλιέργεια της βρώσιμης ελιάς. Την χλωρίδα συμπληρώνουν
αμυγδαλιές και τα αυτοφυή πουρνάρι, σφαλάχτι, σχοίνος, λυγαριές, αφάνες, σφάκες,
πικροδάφνες, πλατάνια και περίπου άλλα 20 είδη θάμνων.
Τα Ρουπάκια είναι το πιο κοντινό δάσος στη Ναύπακτο με μεγάλα δέντρα. Αιωνόβιες βελανιδιές
-"δέντρα" όπως λέγονται αλλιώς- και φτέρες συνθέτουν το σκηνικό. Το τοπίο είναι παραμυθένιο
με τα θεόρατα δέντρα να δεσπόζουν, ενώ όταν φυσάει ο ήχος του αέρα που περνάει ανάμεσα
στα κλαριά μοιάζει με αυτόν ενός ορμητικού ποταμού.
Στην ανατολική άκρη του Γριμπόβου υπάρχει ένα άλσος γεμάτο με ευκάλυπτους. Υπάρχουν
επίσης τα ελατοδάση της ορεινής Ναυπακτίας, τα δάση Δρυός, τα πευκοδάση.
2.5. Πανίδα
Στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπάκτου υπάρχει πλούσια πανίδα, όπως ορνιθοπανίδα,
αγριογούρουνα, ζαρκάδια, αγριόγατοι, σκίουροι, αλεπούδες και άλλα θηλαστικά, αμφίβια και
ερπετά και ιχθυοπανίδα.
Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι, θα μπορούσε να είναι «ο κήπος της Εδέμ», εκεί στη πεδιάδα του
Μόρνου, η έκταση των 10 περίπου στρεμμάτων στο Ξηροπήγαδο Ναυπάκτου, που λειτουργεί
εδώ και δέκα χρόνια, μια «κιβωτός» βιολογικής εκτροφής ζώων10 (εικ. 5). Άλογα καθαρόαιμα,
φρίζιαν και αράβικα, ελάφια και τάρανδοι, λάμα, στρουθοκάμηλοι και πόνι, αντιλόπες,
καγκουρώ και βουβάλια σκοτσέζικα, καμήλα ασιατική και διαφόρων ειδών γιδοπρόβατα, όπως
τα άγρια, τα μοφλόν, Ιμαλαΐων, ανκορά, Καμερούν, κουασάν, γουρούνια και αγριογούρουνα,
κουνέλια, λαγοί, τσιντσιλά, είναι μερικά από τα είδη που ενδημούν πλέον στο Ξηροπήγαδο. Από
το φτερωτό βασίλειο, πάπιες του Αμαζονίου, κύκνοι λευκοί και μαύροι, χήνες, αγριόχηνες,
αιγυπτιακές, χαβανέζικες, καναδέζικες, ασιατικές αλλά και φασιανοί, παγόνια και περιστέρια,
10
Εφημ. Το Έθνος, «Η φάρμα των ζώων. Σύγχρονη κιβωτός», 1/3/2012
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 18
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
είναι οι τρόφιμοι. Πολλά είναι τα σχολεία από την περιοχή αλλά και διάφορα μέρη της Ελλάδας,
που επισκέπτονται το κτήμα για να δουν τα ζώα11.
2.6. Κυανές επιφάνειες
Η περιοχή εμπίπτει στο Υδατικό Διαμέρισμα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και περιλαμβάνει τις
υδρολογικές λεκάνες του Ευήνου και του Μόρνου. Ο ποταμός Εύηνος, πηγάζει από τα
Βαρδούσια όρη σε υψόμετρο 1.400 μ. και εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο. Τροφοδοτείται από
τα νερά ρευμάτων όπως, Κότσαλο, Ποριάρη κ.ά. και με τα νερά του αρδεύονται εκτάσεις της
περιοχής όπως ο Κάμπος Στράνωμας και ο Κάμπος Χάλκειας. Επίσης, σημαντικό είναι το έργο
του Ευήνου, Φράγμα και Σήραγγα Ευήνου-Μόρνου, που δημιουργεί την τεχνητή λίμνη του
Ευήνου μέσω της οποίας υδροδοτείται η Αθήνα. Ο ποταμός Μόρνος πηγάζει από τη νότια Οίτη,
σε υψόμετρο 700 μ. Δέχεται τις απορροές των Βαρδουσίων και της Γκιώνας και εκβάλλει στον
Κορινθιακό κόλπο, ανατολικά της Ναυπάκτου, όπου σχηματίζει Δέλτα. Ο ποταμός Μόρνος,
11
Λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της Ναυπάκτου, στο Ξηροπήγαδο Αιτωλοακαρνανίας, ο επισκέπτης μπορεί έχει μια
απρόσμενη συνάντηση με ένα καγκουρό, έναν μαύρο κύκνο, ένα λάμα, ή βουβάλια από τα Χάιλαντς. Αρκεί να
βρεθεί στη Φάρμα Ναύπακτος του Κωνστανστίνου Θεοδωρόπουλου, ενός σύγχρονου Νώε, που έχει φτιάξει τη δική
του κιβωτό, με 85 διαφορετικά είδη ζώων, δίπλα στα θερμοκήπια του. Είναι πράγματι εντυπωσιακό, ενώ γνωρίζεις
ότι περπατάς στα χώματα της Στερεάς Ελλάδας, να έχεις μπροστά σου έναν κερκοπίθηκο Αιθιοπίας, μια βακτριανή
καμήλα, μια αντιλόπη ή έναν βούβαλο κατευθείαν από τα Χάιλαντς. «Δύο ήταν οι βασικοί λόγοι που με οδήγησαν
στη δημιουργία αυτής της φάρμας. Ο πρώτος, η αγάπη μου για τα ζώα και ο δεύτερος, η ανάγκη να έχω δική μου
κοπριά για να μπορώ να υποστηρίξω την παραγωγή βιολογικών προϊόντων μέσω καλλιέργειας», είναι τα λόγια του
Κωνσταντίνου Θεοδωρόπουλου, απάντηση στην αυθόρμητη ερώτηση: «Πώς σας ήρθε η ιδέα για τη φάρμα;». Από
τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 άρχισε να δημιουργεί μια ποικιλία ζώων στις εκτάσεις της φάρμας, αρχικά με
διάφορα είδη κατσικιών και άγριων προβάτων. Σιγά σιγά έφτιαξε κλουβιά, διαμόρφωσε μια λίμνη και ήρθε σε
επαφή με το εξωτερικό για να βρει διάφορα είδη θηλαστικών και πτηνών. Με τον καιρό -και με τη μεγάλη ποικιλία
άγριων και εξωτικών ζώων που μάζεψε η Φάρμα της Ναυπάκτου- άρχισε να τραβάει το ενδιαφέρον των κατοίκων
της περιοχής. «Η εκτροφή τόσων διαφορετικών ζώων είναι μια πολύ δύσκολη και επίπονη δουλειά, που απαιτεί
θυσίες. Τα πιο δύσκολα κομμάτια είναι η διατροφή τους, η καθαριότητα και η περιποίησή τους. Αλλά με τον καιρό
η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τέτοια που καταφέραμε να φτιάξουμε ένα πελατολόγιο το οποίο μας επιτρέπει να
συντηρούμε όλα αυτά τα είδη. Πέρα από ιδιώτες -που μπορεί να μας ζητήσουν, για παράδειγμα, ένα πόνυ, ένα
άλογο ή πάπιες- συνεργαζόμαστε με χώρους αναψυχής, πάρκα ζώων και οπουδήποτε αλλού χρειάζονται ένα ή
περισσότερα από τα περίπου 85 είδη ζώων που εκτρέφουμε» λέει ο κ. Θεοδωρόπουλος. Αν και σύμφωνα με τα
αρχεία της φάρμας Ναυπάκτου έχουν κατά καιρούς φιλοξενηθεί πάνω από 150 είδη διαφορετικών ζώων στις
εγκαταστάσεις της, όλα επιλεγμένα από γεωγραφικό πλάτος αντίστοιχο με αυτό της Ελλάδας για να αντέχουν στις
κλιματολογικές συνθήκες. «Τα ζώα είναι αγχολυτικά και η επίσκεψη στη φάρμα της Ναυπάκτου είναι ένας τρόπος
για να εκτονωθεί και να χαλαρώσει ο καθένας, ειδικά αυτή την εποχή. Ερχονται αρκετοί επισκέπτες -ακόμα και
σχολεία- στη φάρμα, παρ' όλο που δεν είμαστε πάρκο. Η στροφή του κόσμου αυτήν τη στιγμή στη φύση, στην
επαρχία, αλλά και στην αγροτική και κτηνοτροφική ζωή είναι εμφανής. Ο περισσότερος κόσμος μού λέει ότι θα
επιθυμούσε να ζήσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Επίσης, ενώ παλαιότερα οι ιδιώτες ζητούσαν να αγοράσουν άλογα,
πόνυ ή περίεργα ζώα, τώρα ζητούν πρόβατα αναπαραγωγής, αγελάδες για γάλα και κότες. Το 80% ζητούν ζώα για
τα προϊόντα τους και για το κρέας τους», λέει ο κ. Θεοδωρόπουλος.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 19
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αποτελεί φυσικό όριο του δήμου με την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας. Με τα νερά του
Μόρνου αρδεύονται περί τα 6.000 στρέμματα στην Αιτωλοακαρνανία. Νότιοανατολικά η
περιοχή βρέχεται από τον Κορινθιακό και Νότια από τον Πατραϊκό κόλπο.
2.7. Φαιές επιφάνειες
Τα Όρη Ναυπακτίας -γνωστά και ως κράβαρα- είναι μικρή οροσειρά της Αιτωλοακαρνανίας.
Βρίσκονται στα νοτιοανατολικά του νομού, πάνω από την πόλη της Ναυπάκτου. Έχουν μέγιστο
υψόμετρο 1.472 μέτρα, με ψηλότερη κορυφή το Ριγάνι. Γεωγραφικά ορίζονται μεταξύ των
κοιλάδων του Μόρνου και του Εύηνου, ενώ βορειοανατολικά συνδέονται με τις απολήξεις των
Βαρδουσίων. Η Κοκκινιά, είναι βουνό της Ορεινής Ναυπακτίας, στα σύνορα των νομών
Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας. Έχει υψόμετρο 1831 μ. και αποτελεί προέκταση της
Οροσειράς της Σαράνταινας (Οξιάς) προς τα νότια. Χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφό
της, με μεγάλες ορθοπλαγιές και χαραδρώσεις, και από την μεγάλη βιοποικιλότητα που της
χαρίζουν τα εκτεταμένα δάση της. Αποτελεί το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης της οξιάς (Fagus)
στη Βαλκανική. Στα ελατοδάση της συναντώνται λύκοι και ζαρκάδια, ενώ τα τελευταία χρόνια
περιστασιακά παρατηρήθηκαν και αρκούδες. Στα αλπικά της λιβάδια αφθονεί το βουνίσιο τσάι
και στους γκρεμούς της κελαηδάει η πετροπέρδικα. Στις νότιες πλαγιές της βρίσκεται χτισμένη η
Κλεπά, από την οποία και ξεκινούν διάφορες ορειβατικές διαδρομές προς την ψηλότερη κορυφή
της. Μία από αυτές οδηγεί και στο ανεξερεύνητο σπήλαιο Γαφαθότρυπα, με πλούσιο
σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο.
2.8. Υπαρκτές εν δυνάμει απειλές στο περιβάλλον

Πυρκαγιές: Λόγω της συνεχόμενης βλάστησης, ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι
δεδομένος, μέτριος μεν για χρονιές με κανονικά κατακρημνίσματα και μέτριες θερμοκρασίες,
ιδιαίτερα υψηλός όμως για ξηρά έτη, όπως τα τελευταία. Ο κίνδυνος πυρκαγιών ενισχύεται και
από την αλλαγή του κλίματος, η οποία συντελείται σε όλο τον πλανήτη

Κατολισθήσεις – Γεωλογικά φαινόμενα: Είναι χαρακτηριστική η παρουσία
κατολισθητικών φαινομένων, που οφείλονται κυρίως στην γεωλογική δομή της περιοχής, στις
κλιματικές και υδρολογικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτή, στο τοπογραφικό ανάγλυφο,
στους σεισμούς καθώς επίσης και στις ανθρώπινες δραστηριότητες και επεμβάσεις

Φαινόμενα ξήρανσης μεμονωμένων δένδρων ελάτης, σε μεγαλύτερο ποσοστό απ’ το
συνηθισμένο, που αποδίδεται σε δευτερογενή προσβολή εντόμων και μυκήτων
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 20
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Το έλκος της καστανιάς: Πρόκειται για μια μυκητολογική προσβολή της καστανιάς
που προκαλείται από τον μύκητα Cryphonectria (Endothia) parasitica, τα τελευταία χρόνια
διαγνώστηκε η εξάπλωση της ασθένειας και στους καστανεώνες της Ορεινής Ναυπακτίας

Ρύπανση των υδάτινων αποδεκτών από φυτοφάρμακα – λιπάσματα και βιομηχανικά
λύματα

Λαθροθηρία

Αυθαίρετη δόμηση

Ύπαρξη ανεξέλεγκτων χωματερών/ απορρίμματα: Στην περιοχή υπάρχει πλήθος
ανεξέλεγκτων χωματερών που δεν είναι καταγεγραμμένοι ως ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης
Διάθεσης Απορριμμάτων)
Ιδιαίτερη αναφορά απειλών στο περιβάλλον γίνεται για τις περιοχές NATURA και
συγκεκριμένα:

Τα παρόχθια δάση υποβαθμίζονται από τη διαρκή τους ξύλευση

Λατομεία, αποθέσεις σκουπιδιών και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις είναι οι κύριοι
κίνδυνοι για τις προστατευόμενες περιοχές

H εντατική υλοτομία παλαιοτέρων χρόνων και η αλόγιστη βόσκηση, ανέστειλε εξ’
ολοκλήρου τη φυσική αναγέννηση των δασών, που είναι υπό καθεστώς προστασίας, με
συνέπεια καμία ή ελάχιστη αναγέννηση
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι ο Δήμος Ναυπακτίας και η ευρύτερη περιοχή του Κορινθιακού
και Πατραϊκού Κόλπου βρίσκεται σε μια σεισμικά ενεργή περιοχή. Συγκεκριμένα, στον
υποθαλάσσιο χώρο στα δυτικά του, υπάρχει τάφρος λόγω σύγκρουσης της Αφρικανικής και της
Ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας, δημιουργώντας σεισμούς που πλήττουν συχνά την περιοχή
με επίκεντρα γενικά στο χώρο αυτό. Λόγω αυτού του γεωλογικού φαινομένου έχουν
δημιουργηθεί πλήθος ενεργών ρηγμάτων. Ο Δήμος Ναυπακτίας βρέχεται από τον Πατραϊκό και
τον Κορινθιακό κόλπο όπου υπάρχουν δυο ενεργές, τεκτονικές τάφροι, με ενεργά ρήγματα τα
οποία και επίσης θεωρούνται υπεύθυνα για σεισμούς μικρού έως ενδιάμεσου βάθους και
μέτριων μεγεθών στην κλίμακα Richter. Η σεισμικότητα εμφανίζεται μειωμένη στα ορεινά του
Δήμου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 21
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
3. Ο περιβάλλων χώρος
3.1. Ορεινή Ναυπακτία
Ο Δήμος Ναυπακτίας διαθέτει πολλά γραφικά ορεινά χωριά, που έχουν διατηρήσει την
παραδοσιακή αρχιτεκτονική και παράλληλα ο τρόπος και οι ρυθμοί ζωής τους αποτελούν
στοιχείο ενδιαφέροντος για τους κατοίκους των αστικών κέντρων.
Επάνω, λοιπόν, από τα όμορφα τοπία της παραλιακής Ναυπακτίας, υψώνεται η ορεινή
Ναυπακτία (εικ. 6) με ένα πολυσχιδές ανάγλυφο, όπου κυριαρχούν οι ορεινοί όγκοι, οι ρεματιές
και το νερό. Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι οι σμιλεμένες πλαγιές των Ναυπακτιακών βουνών,
από την παραδοσιακή οικονομία, τους κτηνοτροφικούς δρόμους και τα χωράφια σε πεζούλες,
που μαρτυρούν τον τιτάνιο αγώνα επιβίωσης δεκάδων γενεών.
Η ορεινή Ναυπακτία είναι ένα από τα ομορφότερα κομμάτια της Ελλάδας, από περιβαλλοντικής
κυρίως άποψης. Το πολύμορφο τοπίο και η γεωλογική δομή των πετρωμάτων της Ναυπακτίας,
ευνοεί την πλούσια και ποικίλη χλωρίδα. Στα δάση της εναλλάσσονται η βελανιδιά, το έλατο, η
οξιά, το πλατάνι, η καστανιά και σε κάποια σημεία υπάρχουν όλα μαζί. Σε πολλά σημεία
υπάρχουν φυσικές πηγές, στολισμένες με πετρόκτιστες βρύσες, έτοιμες να δροσίσουν τους
ταξιδιώτες.
Οι άριστες αυτές οικολογικές συνθήκες της περιοχής, αποτελούν ιδανικό τόπο για την επιβίωση
μεγάλων και μικρών θηλαστικών και πτηνών. Τα σημαντικότερα άγρια ζώα, πτηνά και ερπετά
του οικοσυστήματος της περιοχής είναι αγριογούρουνα, ζαρκάδια, ελάφια, αλεπούδες, λύκοι,
λίγκες, κουνάβια, λαγοί, σκαντζόχοιροι, σκίουροι κ.ά. Από πλευράς πτηνών υπάρχουν πέρδικες,
φάσες, γύπες, κίσσες, κοτσίφια, βλαχοκυριαρίνες, τσαλαπετεινοί, δρυοκολάπτες, κουκουβάγιες
και μερικά ζευγάρια βασιλαετών και χρυσαετών. Τα κυριότερα ερπετά της περιοχής είναι η
δενδρογαλιά, η έχιδνα, η σαϊτούρα, ο τυφλίτης, φυλλοδάκτυλος και η χελώνα. Από πλευράς
ψαριών, ο Εύηνος ποταμός συντηρεί ακόμη κάποια είδη ψαριών με εξέχουσα την άγρια
πέστροφα, αλλά και χέλια, γλανίδια, στροσίδια, τσερούκλες, χαμοσούρτηδες και Ευηνογωβιούς.
Στα νερά του Εύηνου βρίσκουν επίσης καταφύγιο, σε ορισμένες περιοχές και βίδρες.
Μερικά από τα μοναδικά χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος, είναι το δάσος της οξιάς στη
νότια πλευρά του όρους Σαράνταινας (ύψους 2000 μ.), που είναι το νοτιότερο δάσος οξιάς στην
Ευρώπη και διακρίνεται για την τροπική μορφή των δένδρων. Ενδιαφέρον επίσης προκαλούν τα
διακόσια περίπου είδη μανιταριών, από τα οποία τα 70 είναι φαγώσιμα και τρία από αυτά
ανακαλύπτονται για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Τέλος, στην περιοχή ζουν 6 είδη δρυοκολάπτη,
από τα οποία το ένα πολύ σπάνιο, με τροπικά χρώματα.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 22
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αυτός ο πλούτος της άγριας πανίδας, προκαλεί την προσέλευση κυνηγών απ’ όλα τα μέρη της
χώρας και η εκτός κανόνων θήρα δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους μείωσης βασικών ζώων και
πτηνών, που πολλές φορές, ορισμένα από αυτά, φθάνουν στα όρια της εξαφάνισης.
3.2. Το φαράγγι του Σκα Ναυπακτίας
Ο χείμαρρος Σκα (εικ. 7) πηγάζει στην περιοχή των χωριών Νιόκαστρο και Άνω Μαμουλάδα
και διασχίζει τα βουνά της Κάτω Ναυπακτίας. Στις ορεινές ρεματιές, η ροή του είναι μόνιμη,
όμως χαμηλότερα η κοίτη του μέσα στο φαράγγι είναι ξερή και γεμάτη κροκάλες. Στις έντονες
βροχοπτώσεις κατεβάζει μεγάλους όγκους νερού και γίνεται ορμητικός και αρκετές φορές
επικίνδυνος. Στη πορεία της ροής του, συναντάμε διαδοχικούς εντυπωσιακούς καταρράκτες που
ρέουν σε μικρά βάραθρα, τα οποία σχηματίστηκαν από τη διάβρωση του νερού. Λίγο ψηλότερα
συναντάμε λιθόκτιστο οχυρό από την περίοδο των Ενετών. Από τα παλαιότερα χρόνια το
φαράγγι αποτελούσε πέρασμα από τη Ναύπακτο προς τα ορεινά του Βενέτικου και τα Κράβαρα.
Το μονοπάτι αυτό είναι βατό σήμερα και ιδανικό για ορειβατικές πορείες. Στις δυτικές πλαγιές
του φαραγγιού συναντούμε την ιστορική μονή του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, με πρόσβαση από
το χωριό Βομβοκού. Στις ανατολικές πλαγιές συναντούμε τον αρχαιολογικό χώρο «Ασκληπείον
εν Κρούνοις», με πρόσβαση μόνο με τα πόδια από την περιοχή του χωριού Σκάλα ή μέσω του
μονοπατιού στο φαράγγι. Κάθε χρόνο ο Ορειβατικός Σύλλογος Ναυπάκτου σε συνεργασία με
τον Εκπολιτιστικό-Εξωραϊστικό Σύλλογο Νεοκάστρου πραγματοποιεί «Πέρασμα του φαραγγιού
του Σκα» το μήνα Ιούνιο, με μεγάλη συμμετοχή φυσιολατρών12.
3.3. Όρος Βαράσοβα
Η Βαράσοβα13 (εικ. 8) βρίσκεται ανατολικά του Εύηνου ποταμού και δυτικά του Αντιρρίου και
της Παλιοβούνας. Είναι ένας τεράστιος όγκος ασβεστολιθικών πετρωμάτων και το ύψος του
είναι 917 μέτρα. Το αποκαλούν ΄΄Άγιο όρος της Αιτωλίας΄΄, διότι στις δυσπρόσιτες πλαγιές του
ασκήτευε την εποχή του Βυζαντίου πλήθος μοναχών. Μεγάλος είναι επίσης ο αριθμός των
εκκλησιών, ερειπωμένων μονών και ασκηταριών που βρίσκονται εκεί (περί τα 72). Στη
Βαράσοβα υπάρχει και το Μοναστήρι-Εγκλείστρα του Αγίου Νικολάου του 10ου αιώνα.
Βρίσκεται σε ένα σπήλαιο στη νότια πλευρά του βουνού και η πρόσβαση σε αυτό γίνεται δια
θαλάσσης. Στις μέρες μας συνεχίζονται οι ανασκαφές, κυρίως από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,
12
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.prasinomple.gr
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%BF%CE%B2%CE%B1
13
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 23
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
και επίσης μία φορά τον χρόνο πιστοί τελούν εκεί τη Θεία λειτουργία. Το όρος Βαράσοβα14
αποτελεί μοναδικό αναρριχητικό πεδίο στον ελλαδικό χώρο, που προσελκύει πλήθος
αναρριχητών.
3.4. Λουτρά Στάχτης και Αγραπιδόκαμπου
Γνωστές από την αρχαιότητα οι ιαματικές πηγές στα Λουτρά Στάχτης, στην περιοχή της
Πυλήνης, βοηθούν στη θεραπεία ασθενειών, όπως αρθρίτιδα, δερματοπάθειες, ρευματισμοί,
ενδείκνυνται ακόμα και για ποσιθεραπεία. Σήμερα λειτουργεί χώρος λουτρικών εγκαταστάσεων,
μικρό ξενοδοχείο και εστιατόριο. Η εξέχουσα θέση της Λουτροπηγής στην περιοχή, απέχει 30
χλμ. από τη Ναύπακτο και 40 χλμ. από το Νοσοκομείο Ρίου (αποστάσεις που διευκολύνουν τους
επισκέπτες κάθε ηλικίας από τα μεγάλα αστικά κέντρα ακόμα και για Σαββατοκύριακο).
Ωστόσο, οι εγκαταστάσεις των λουτρών Στάχτης έχουν υποβαθμιστεί και απαιτούνται
επενδύσεις προκειμένου να καταστούν ελκυστικές για επισκέπτες και ασθενείς.
Η ιαματική πηγή, στον Αγραπιδόκαμπο, βρίσκεται λίγα χλμ. βόρεια του Αντιρρίου, σε ορεινή
δασωμένη περιοχή, δίπλα στη μεγάλη ρεματιά της Χαλούλακας. Πλησίον της διέρχεται ο
δρόμος που περνά αρχικά από το Μολύκρειο και καταλήγει στο οροπέδιο του Αγραπιδόκαμπου.
Τα λουτρά, τα τελευταία χρόνια, έχουν εγκαταλειφθεί πλήρως. Σήμερα, αντικρίζουμε εκεί το
παλαιό πέτρινο κτίριο με τις λουτρικές εγκαταστάσεις, καθώς και μερικά πρόχειρα
παραπήγματα. Η περιοχή έχει μεγάλη φυσική ομορφιά και αιωνόβια πλατάνια προσφέρουν σκιά
και δροσιά.
14
Ενας συμπαγής ασβεστολιθικός όγκος ύψους 917 μέτρων που ξεπηδά πλάι στη θάλασσα με τις τρεις σχεδόν
ισοϋψείς κορυφές, στο αγκάλιασμα του κάμπου της Αιτωλίας με τη θάλασσα, πλάι-πλάι στις εκβολές του Εύηνου
ποταμού, βρίσκεται η Βαράσοβα. Το «Άγιο Όρος της Αιτωλίας» όπως ονομαζόταν στα βυζαντινά χρόνια, τόπος
ιερός, ιστορικός, εντυπωσιακός που η αρχαιολογική έρευνα του έδωσε ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Στην
κορυφή της, βοσκός ο μυθικός Τίτορμος ο Αιτωλός που νίκησε στην άρση βαρών τον περίφημο ολυμπιονίκη
Μίλωνα από τον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, αναφέρει η μυθολογία. Το αρχαίο όνομα της Bαράσοβας είναι
Xαλκίς, μια και κατά την αρχαιότητα υπήρχε στο βουνό μικρή πόλη με το όνομα Xαλκίς. Το 1991 ξεκίνησε
συστηματική ανασκαφή στην Βαράσοβα, φέρνοντας στο φως θησαυρούς από την τρισχιλιετή ιστορία του βουνού
που χάνεται στα βάθη του μύθου. Αποκαλύπτεται ένας οργανωμένος ασκητικός βίος. Ένα πλήρες μοναστήρι μέσα
σεσπήλαιο, με διώροφα κελιά, τριώροφο πύργο, μικρότερο σπήλαιο με την εστία, ναΐσκο στο κέντρο, κοιμητήριο
στο οποίο και εντοπίστηκαν εκατοντάδες σκελετοί. Η Βαράσοβα θεωρείται και είναι απ’ τα πιο δύσκολα βουνά για
ορειβασία, μεσυνέπεια να καταφθάνουν κάθε εποχή του χρόνου ορειβάτες από ολόκληρη την Ελλάδα,
απολαμβάνοντας το ξεχωριστό τοπίο, μέσα από τις ποικίλες ορειβατικές διαδρομές. Οι πρώτες αναρριχήσεις στη
Βαράσοβα ξεκίνησαν το 1958.Στην ανατολική πλευρά μπορεί να ανεβεί κανείς από την Kάτω Bασιλική.Στη δυτική
πλευρά της Bαράσοβας μπορεί να ανεβεί κανείς από το χωριό Περιθώρι, η δε πρόσβαση από τη νότια πλευρά της
γίνεται από το δρόμο που οδηγεί προς Γαλατά και την παραλία Kρυονέρι..
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://www.prasinomple.gr/news_Full.asp?articleID=472
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 24
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
3.5. Το κάστρο του Αντιρρίου
Το Αντίρριο, λόγω της στρατηγικής του θέσης, διαδραμάτισε τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή
εποχή σημαντικό ρόλο. Ακολούθησε τη μοίρα της Ναυπάκτου, όταν παραδόθηκε το 1499 κατά
τη διάρκεια του πρώτου έτους του ενετοτουρκικού πολέμου από τους Ενετούς στους
Οθωμανούς.
Τότε, ο Σουλτάνος Βαγιαζίτ Β΄, βλέποντας τη στρατηγική σημασία του΄΄στενού΄΄, ασφάλισε την
είσοδο με την ανέγερση δύο φρουρίων στα δυο ακρωτήρια (Ρίο του Μοριά και Ρίο της
Ρούμελης), πάνω σε αρχαία θεμέλια. Τα δυο αυτά κάστρα φύλασσαν τη στρατηγική θέση
διέλευσης θαλάσσιων και στεριανών περασμάτων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο φάρος του
κάστρου του Αντιρρίου (εικ. 9), έργο του 19ου αι.. Από τον 17ο αι. ο πορθμός των Ρίων, για την
ισχυρή του θέση, ονομάσθηκε Δαρδανέλια της Ναυπάκτου και το Αντίρριο Καστέλι της
Ρούμελης, ενώ το αντικρινό Ρίο Καστέλι του Μοριά. Σήμερα, στο μεσαιωνικό κάστρο, που έχει
αναπλαστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, τους καλοκαιρινούς μήνες γίνονται πολιτιστικές
εκδηλώσεις15.
Το κάστρο του Αντιρρίου ή «Καστέλι της Ρούμελης», είναι πολύ μικρότερο σε μέγεθος και
λιγότερο εντυπωσιακό από αυτό του Ρίου. H ιστορία του όμως, κατά την οκταετία του ένοπλου
αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων για την ανεξαρτησία, είναι αξιομνημόνευτη. Το 1821, το
κάστρο του Αντιρρίου πολιορκήθηκε από τους έλληνες αγωνιστές, για να αποσπαστεί από τον
έλεγχο των Τούρκων εφόσον ήταν σημαντικό ορμητήριο αλλά και γιατί αποτελούσε καταφύγιο
για τον τουρκικό πληθυσμό. Τελικά, το κάστρο παραδόθηκε με συνθήκη στα ελληνικά χέρια
στις 13 Μαρτίου 1829, με την ανάμειξη του ίδιου του Ιωάννη Καποδίστρια. H σκηνή της
αποχώρησης των Τούρκων περιγράφεται από τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, αδελφό του
κυβερνήτη της Ελεύθερης Ελλάδας: «Το ίδιον εσπέρας διά νυκτός εβαρκαρίσθησαν οι Τούρκοι
με τας φαμιλίας των και βιο τους, παραδόσαντες της κλεις του Καστελλίου» 16.
Το κάστρο του Αντιρρίου έχει σχήμα ρομβοειδές. H στενή πλευρά του είναι η νότια και οι ακμές
του προστατεύονται από ακανόνιστους πολυγωνικούς πύργους. Αρχικώς το κάστρο
περιβαλλόταν από πλατιά τάφρο, που σήμερα έχει καταστραφεί από την κατασκευή του δρόμου
στη δυτική πλευρά του. Το οχυρό της εισόδου ήταν ένας επιβλητικός εξαγωνικός πύργος με
επιμελή τοιχοδομία και κανονιοθυρίδες. Το ύψος του ξεπερνούσε το υπόλοιπο κάστρο, που οι
επάλξεις του σε κάποια σημεία υπερέβαιναν τα 10 μέτρα. Ολοι οι πύργοι του κάστρου
15
16
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.nafpaktos.gr
Βαρβιτσιώτης Ι., Ρίο - Αντίρριο. Αρχαιολογία. Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ. Πολιτισμός. 27/6/2004.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 25
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
στεγάζουν αψιδωτές αίθουσες. Ο μεγάλος αριθμός σωζόμενων κανονιοθυρίδων και
πολεμιστρών, δείχνουν ότι η δύναμη του πυρός συγκεντρωνόταν προς τη θάλασσα.
3.6. Γεφύρια
Χαρακτηριστικό της ορεινής Ναυπακτίας είναι τα πέτρινα γεφύρια που δεσπόζουν σε διάφορα
σημεία του Ευήνου, του Μόρνου και των παραποτάμων τους, αποτελώντας μοναδική
κληρονομιά για την περιοχή. Τα γεφύρια κάθε τόπου δεν είναι μόνο συνδεδεμένα με την ιστορία
του, αλλά αποτελούν πολλές φορές και αρχιτεκτονικά μνημεία ή και κατορθώματα τεχνικά.
Χαρακτηριστικά είναι:
α. Το Κεφαλογιόφυρο που είναι ένα εξαίρετο μνημείο γεφυροποιίας στις κλεισούρες
του Μόρνου, κάτω από τον οικισμό Καταφύγιο. Από το γεφύρι αυτό επικοινωνούσε η Δωρίδα
με τη Ναυπακτία, από αυτό πέρασαν και βρήκαν καταφύγιο στο κοντινό Μοναστήρι της
Βαρνάκοβας οι διασωθέντες της ηρωικής Εξόδου του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826).
β. Το γεφύρι της Αρτοτίβας (εικ. 10) που βρίσκεται σε μοναδική θέση, στο στενότερο
σημείο του ποταμού Εύηνου λίγο πριν συναντήσει τον παραπόταμό του Κότσαλο. Συνέδεε τη
Δυτική Αιτωλία με την ορεινή Ναυπακτία και Ευρυτανία. Χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο
Πολιτισμού ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο της χώρας, λόγω της ιστορικής και αρχιτεκτονικής
του σημασίας.
γ. Το γεφύρι της Αμπελακιώτισσας, στον Κάκαβο, συνέδεε την Αμπελακιώτισσα με
την Ανω Χώρα.
δ. Στα στενά της Κλεπάς υπάρχει ξεχασμένο ένα σπουδαίο πέτρινο γεφύρι, το γεφύρι
των Στενών του Ευήνου.
ε. Το γεφύρι της Γριάς, στον Γρανιτσιώτη, συνδέει το δρόμο Ναυπάκτου – Χάνι Λόη –
Κεφαλογιόφυρο προς Τρίκορφο.
στ. Το γεφύρι της Δορβιτσάς κατασκευάσθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για να
συνδέσει τη Δορβιτσά με τον Πλάτανο.
Εκτός από τα γεφύρια σημαντικά μνημεία της περιοχής είναι και οι παραδοσιακοί
νερόμυλοι.
3.7. Μοναστήρια
Ο θρησκευτικός τουρισμός παρουσιάζει δυναμική τάση στην περιοχή της Ναυπακτίας, η οποία
διαθέτει ορισμένα από τα σημαντικότερα και γνωστότερα μοναστήρια της χώρας, όπως: η Ι. Μ.
Αμπελακιώτισσας στην Αμπελακιώτισσα της Αποδοτίας, I. Μ. Αγίου Ιωάννη Προδρόμου στη
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 26
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Βομβοκού της Ναυπάκτου, η Ι. Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην τοπική κοινότητα
Σκάλας. Αμέσως μετά το χείμαρρο Σκα, στη θέση Δένδρο Ναυπάκτου, υπάρχει η Μονή
Παναγίας Γοργοεπηκόου, που ιδρύθηκε το 1951 από τον Αρχιμανδρίτη Αρσένιο Κουμπούγια.
Πρόκειται για ένα πραγματικό Ησυχαστήριο, με σημαντικό κοινωνικό και θρησκευτικό έργο.
Παράλληλα, η περιοχή διαθέτει πλήθος αξιόλογων εκκλησιών, που αποτελούν και
προστατευόμενα μνημεία, όπως η εκκλησία της Παναγίας Παναξιώτισσας που βρίσκεται στην
κατάφυτη κοιλάδα της Γαβρολίμνης, στην περιοχή Χάλκειας. Στην περιφέρεια του γειτονικού
δήμου Δωρίδος, στο 21ο χιλιόμετρο του επαρχιακού δρόμου Ναυπάκτου – Λιδωρικίου υπάρχει
διακλάδωση, η οποία μετά από 6 χιλιόμετρα μας οδηγεί στο ιστορικό μοναστήρι της
Βαρνάκοβας. Το μοναστήρι βρίσκεται μέσα σε ένα μαγευτικό, γαλήνιο και πανοραμικό τοπίο
γεμάτο βλάστηση και πανύψηλα δένδρα. Η Μονή Βαρνάκοβας είναι ένα από τα αρχαιότερα
μοναστικά κέντρα της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1077 μ.Χ. από τον Όσιο Αρσένιο τον Βερνικοβίτη.
3.8. Τεχνητή λίμνη Ευήνου και ποταμός Εύηνος
Το οικοσύστημα που διαμορφώνεται από τον ποταμό Εύηνο και την τεχνητή λίμνη του Ευήνου,
είναι από τα ωραιότερα και πιο ενδιαφέροντα στη χώρα. Στην περιοχή της τεχνητής λίμνης του
Ευήνου (εικ. 11) δεν έχουν οριστεί προστατευόμενες περιοχές, απλά καταγράφεται ο οικότοπος
της κοιλάδας του Ευήνου που ενώνεται με τα άνω όρια του Εθνικού πάρκου Λιμνοθάλασσας
Μεσολογγίου-Αιτωλικού. Ο ποταμός Εύηνος ή Φίδαρης (λόγω της μαιανδρικής στο κάτω τμήμα
ροής του που θυμίζει κίνηση φιδιού), είναι ένα φυσικό μνημείο που πηγάζει από από τις δυτικές
υπώρειες των Βαρδουσίων Ευρυτανίας και την περιοχή Αρτοτίνα Φωκίδας, και ακολουθώντας
δυτική πορεία χωρίζει τα βορειότερα Ναυπακτιακά χωριά από την υπόλοιπη Ναυπακτία. Στη
συνέχεια ακολουθεί νότια πορεία και στο χωριό Καλλονή παίρνει δυτική κατεύθυνση και έτσι
πότε νοτιοδυτικά και πότε νότια, εκβάλει στον Πατραϊκό Κόλπο, απέναντι από την Πάτρα,
ανάμεσα στο Ευηνοχώρι και το Γαλατά, διανύοντας συνολικά 113 χλμ.
Πραγματοποιούνται πολλές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού στον Εύηνο ποταμό.
Αξιόλογες είναι οι υποδομές στη Βλαχομάνδρα και τον κοντινό οικισμό Πόρο Ριγανίου, οι
οποίες προσφέρουν υπηρεσίες αθλητικού τουρισμού (canoe, kayak, rafting) στον ποταμό Εύηνο
αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Στη θέση Χάνι
Μπανιά υπάρχει και η διαμορφωμένη πίστα αγώνων διεθνών προδιαγραφών, που λειτουργεί και
ως προπονητικό κέντρο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 27
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
3.9. Το σπήλαιο της Δρακότρυπας
Στην Αναβρυτή, κρυμμένο στο βάθος μιας κατάφυτης ρεματιάς, βρίσκεται ένα αληθινό μνημείο
της φύσης με λαμπερoύς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, το σπήλαιο της Δρακότρυπας. Το
σπήλαιο αυτό είναι γνωστό από το 1958 και έχει εξερευνηθεί σε έκταση 1.600 τ.μ., σε μήκος
διαδρόμων 550 μέτρων περίπου. Πρόκειται για καλλιτέχνημα της φύσης, διανοιγμένο στην
επιφάνεια επαφής ασβεστολίθου-φλύσχου, με λίμνες, υπόγειο ενεργό ποτάμι και πλήθος
σταλαγμιτών και σταλακτιτών που δημιουργούν παντοειδή σχήματα και σχέδια απαράμιλλης και
ίσως μοναδικής ομορφιάς για την Ελλάδα. Είναι απορίας άξιο, πώς ένα τόσο θαυμάσιο φυσικό
και τουριστικά αξιοποιήσιμο σπήλαιο δεν έχει αξιοποιηθεί τόσα χρόνια.
Η πρώτη εξερευνητική αποστολή διοργανώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1969, ενώ λίγα χρόνια
αργότερα, ύστερα από πιέσεις παραγόντων της περιοχής, ακολούθησαν και άλλες πέντε, μέχρι
το 1988, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι μελέτες, να διερευνηθεί η πιθανότητα υποβρύχιας
συνέχειας του σπηλαίου μετά τη ΄΄Μεγάλη Λίμνη΄΄ και τελικά να διευθετηθεί τουριστικά. Ας
σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια των αποστολών αυτών και μέσα στα χρόνια που πέρασαν,
εκτός των άλλων, γυρίστηκαν τρία κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ με θέμα τη ΄΄Δρακότρυπα΄΄,
που σήμερα βεβαίως, παρουσιάζουν μόνο αρχειακό και ιστορικό ενδιαφέρον.
Όμως, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, η συνέχεια του σπηλαίου δεν διαπιστώθηκε, με συνέπεια
να μειωθούν οι έτσι κι αλλιώς μικρές ελπίδες που υπήρχαν για την τουριστική του αξιοποίηση.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως, από αισθητικής πλευράς, το σπήλαιο, αν και δεν εμφανίζει τον
κλασσικό σταλακτιτικό διάκοσμο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είναι αξιοσημείωτη η
κρυσταλλική μορφή των τοιχωμάτων των διαδρόμων του, οι οποίοι στο φως των προβολέων
δημιουργούν σπάνιας λαμπρότητας ανακλάσεις. Αυτό συμβαίνει λόγω της συνεχούς εναπόθεσης
ανθρακικών αλάτων και της κρυσταλλοποίησής τους στα τοιχώματα, κατά τη διάρκεια των
μεγάλων βροχών του χειμώνα, όταν ολόκληρο το σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο ποταμό.
Εξάλλου, σε μια από τις αίθουσες του σπηλαίου μπορεί κανείς να θαυμάσει και ένα ασύγκριτης
ομορφιάς μεγάλο παραπετασματοειδές σύμπλεγμα, τον «Μανδύα του Πλούτωνα», το ωραιότερο
στην Ελλάδα. Το πρόβλημα, όμως, για την τουριστική αξιοποίηση της ΄΄Δρακότρυπας΄΄, ήταν
πάντα το υψηλό κόστος των εργασιών που απαιτούνταν, κυρίως για την αποχέτευση των νερών
των διαδρόμων, προκειμένου να καταστεί ασφαλής η επίσκεψη. Προβλήματα, που τελικά
αποθάρρυναν τις αρμόδιες τοπικές αρχές να προχωρήσουν σε τουριστική διευθέτηση, ενώ
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 28
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
παράλληλα ήταν ένα γεγονός που χαροποίησε τους επιστήμονες σπηλαιολόγους, διότι έστω και
με αυτό τον τρόπο είδαν να σώζεται, άλλο ένα σπήλαιο, από την ανθρώπινη απληστία17.
3.10. Πλησιέστερες πόλεις
Η Πάτρα, με τη δημιουργία της γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου, είναι πια μία άμεσα προσβάσιμη πόλη
από τη Ναύπακτο. Σε κοντινή απόσταση από τη Ναύπακτο (44 χλμ.) βρίσκεται και το
Μεσολόγγι, που υπήρξε πατρίδα πέντε πρωθυπουργών (Σπ. Τρικούπη, Χαρ. Τρικούπη, Ζην.
Βάλβη, Δηµ. Βάλβη, Επ. Δεληγιώργη), πολλών σηµαντικών ποιητών Κ. Παλαµά, Γ. Δροσίνη
και που οι αγώνες του έµειναν ηρωικοί στην Ελληνική ιστορία και έγινε το πολιτικό και
στρατιωτικό κέντρο των επαναστατών της Δυτικής Ελλάδας και της Ηπείρου. Η έξοδος του
Μεσολογγίου, υπήρξε το συγκλονιστικότερο από τα γεγονότα της Ελληνικής επανάστασης. Η
σηµασία της Εξόδου αλλά και της πολιορκίας που προηγήθηκε, υπήρξε αποφασιστική για την
παραπέρα πορεία της Ελληνικής επανάστασης.
17
Μερδενισιάνος K., Speleonews, Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.e-nafpaktia.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 29
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
4. Ιστορία της πόλης – Αρχιτεκτονική, πολιτιστική κληρονομιά
4.1. Ιστορία
Στα τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια της ιστορίας της, από την κάθοδο των Δωριέων μέχρι σήμερα, η
Ναύπακτος και η ευρύτερη περιοχή της βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα και του
πολιτισμού. Η ίδρυση της πανάρχαιας καστροπολιτείας χάνεται στα βάθη των αιώνων, όπου
είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ της Μυθολογίας και της Ιστορίας. Το άγαλμα της Νίκης (εικ.
12), έργο του Παιωνίου από τη Μένδη της Χαλκιδικής, ήταν ανάθημα των Ναυπακτίων και των
Μεσσηνίων μετά τη νίκη τους επί των Λακεδαιμονίων στη Σφακτηρία, το 421 π.Χ. και είναι ένα
από τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής.
Έτσι, η παραθαλάσσια αυτή πολιτεία, συνδέθηκε με τις μεγάλες μετακινήσεις των Ηρακλειδών
(Δωριέων) στα τέλη του ΙΒ΄ π.Χ. αιώνα. Εδώ ναυπήγησαν τα πλοία τους οι Ηρακλείδες για να
μπορέσουν να περάσουν αντίπερα στην Πελοπόννησο.
Η επίζηλη στρατηγική της θέση στο στόμιο του κλειστού, τότε, Κορινθιακού κόλπου ήταν η
αιτία να γίνει η Ναύπακτος (εικ. 13), στη μακραίωνη ιστορική της πορεία, το μήλο της έριδας
ανάμεσα στους δυνατούς της κάθε εποχής.
Από αποσπάσματα αρχαίων συγγραφέων γίνεται αντιληπτό, ότι δεν είναι σχήμα λόγου όταν
λέμε ότι η Ναύπακτος βρισκόταν στο κέντρο των διενέξεων της Αρχαίας Ελλάδας και έπαιξε
σημαντικό ρόλο στην Αιτωλική Συμπολιτεία. Λοκροί, Αθηναίοι, Μεσσήνιοι, Αχαιοί, Θηβαίοι,
Μακεδόνες, Αιτωλοί εναλλάσσονται στη διαχείριση των τυχών της στη μακραίωνη πορεία της.
Την περίοδο της ρωμαϊκής εξουσίας, η Αιτωλία μπήκε σε τροχιά παρακμής και η Ναύπακτος για
μεγάλο χρονικό διάστημα δεν απαντάται στις γραπτές πηγές της εποχής. Αντίθετα, οι
αρχαιολογικές ανασκαφές αποκάλυψαν και συνεχίζουν να αποκαλύπτουν μία πλήρως
οργανωμένη πόλη με δρόμους και κτίρια ιδιωτικού και δημόσιου χαρακτήρα της Ρωμαϊκής
εποχής, γύρω από την περιοχή που βρίσκεται σήμερα το πρώτο Δημοτικό Σχολείο της πόλης.
Στους μεταχριστιανικούς αιώνες, εξ αιτίας βαρβαρικών επιδρομών (Βησιγότθοι, Ούννοι,
Νορμανδοί, Σλάβοι, Σαρακηνοί, Βούλγαροι κ.ά.), θεομηνιών, σεισμών και άλλων καταστροφών,
η Ναύπακτος για πολλούς αιώνες πέρασε σε ιστορική αφάνεια.
Επανήλθε δυναμικά στο ιστορικό προσκήνιο μετά το 1204, όταν αποτέλεσε τμήμα του
λεγόμενου Δεσποτάτου της Ηπείρου. Την περίοδο αυτή, ο Επίσκοπος Ναυπάκτου και αργότερα
Άρτας, Ιωάννης Απόκαυκος (1204-1232), διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην εκκλησιαστική και
πολιτική ιστορία του Δεσποτάτου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 30
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Το 1407 η Ναύπακτος κυριεύθηκε από τους Ενετούς, γνώρισε περίοδο εξωραϊσμού και ακμής
και μεταβλήθηκε σε εμπορικό κέντρο που συναγωνίσθηκε την εμπορική κίνηση της Πάτρας.
Την περίοδο αυτή το κάστρο συντηρήθηκε και πήρε τη μορφή με την οποία το γνωρίζουμε
σήμερα.
Μετά από τους Ενετούς, ήρθε η σειρά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να κυριαρχήσει στο
βαλκανικό χώρο. Ύστερα από αλλεπάλληλες επιθέσεις των Τούρκων, το 1499 η πόλη
παραδόθηκε στο Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β΄.
Για την προστασία της Ναυπάκτου οι Τούρκοι κατασκευάζουν τα «Μικρά Δαρδανέλλια», δύο
φρούρια στην είσοδο του Κορινθιακού κόλπου, στο Ρίο και το Αντίρριο. Ο συνεχής
επεκτατισμός των Οθωμανών και ο ορατός πια κίνδυνος για τη Δύση, ανάγκασε τους ηγεμόνες
των κρατών της Ευρώπης να συνασπιστούν για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Έτσι μετά από
επίμονες, επίπονες και πολύμηνες προσπάθειες, ο Πάπας Πίος Ε΄ κατόρθωσε να δημιουργήσει
τον Ιερό Συνασπισμό. Η Ισπανία, η Βενετία, η Ρώμη, η Σαβοΐα, η Μάλτα, και μερικά ακόμα
ιταλικά κρατίδια συνασπίζονται και αναλαμβάνουν Ιερή Σταυροφορία, να ανακόψουν την
προέλαση των Οθωμανών. Ο χριστιανικός στόλος με αρχιναύαρχο τον Ισπανό πρίγκιπα Δον
Χουάν, αδελφό του βασιλιά της Ισπανίας και ο οθωμανικός στόλος με αρχιναύαρχο τον Μουεζίν
Ζαντέ Αλή πασά, έδωσαν στις 7 Οκτωβρίου 1571 μία φοβερή ναυμαχία στις εκβολές του
Αχελώου, κοντά στις Εχινάδες, που έμεινε στην Ιστορία ως ναυμαχία της Ναυπάκτου (εικ. 14).
Η νίκη του χριστιανικού στόλου ήταν σταθμός για την περαιτέρω πορεία του Δυτικού
πολιτισμού.
Μετά την ναυμαχία αυτή, στη Ναύπακτο συγκεντρώθηκαν πολλοί πειρατές από τη Μεσόγειο,
μετατρέποντάς την σε «Μικρό Αλγέρι». Το 1687, ο Βενετός Μοροζίνι μαζί με Αυστριακούς
συμμάχους, απέσπασε τη Ναύπακτο από τους Τούρκους και την παραχώρησε στους Ενετούς.
Ακολούθησε μια δεύτερη μικρή περίοδος Ενετοκρατίας (1687- 1701). Το 1701 η Ναύπακτος
παραδόθηκε στους Τούρκους, σύμφωνα με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς και έμεινε σκλαβωμένη
μέχρι τον Απρίλιο του 1829.
Όταν το 1821 ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, η Ναύπακτος χρησιμοποιήθηκε από τους
Τούρκους ως στρατιωτική βάση λόγω των ισχυρών οχυρώσεων της. Αυτή ήταν η αιτία που
απελευθερώθηκε τον τελευταίο χρόνο του Αγώνα. Στις 18 Απριλίου 1829, μη μπορώντας να
αντέξουν οι Τούρκοι και οι Αλβανοί την πολιορκία των ελληνικών δυνάμεων, παρέδωσαν τη
Ναύπακτο στον έλληνα κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 31
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μετά την απελευθέρωσή της, ο πληρεξούσιος τοποτηρητής και αδελφός του κυβερνήτη
Αυγουστίνος Καποδίστριας και οι διοικητικές, στρατιωτικές και πολιτικές αρχές της επαρχίας
και της πόλης, ανέπτυξαν σημαντικές δραστηριότητες και διευθέτησαν τη διοικητική και
στρατιωτική οργάνωση. Με ψήφισμα της Ε΄ Εθνοσυνέλευσης του 1832, αποφασίσθηκε η
εγκατάσταση και παραχώρηση κατοικιών και εθνικής γης σε 500 περίπου Σουλιώτες και άλλους
Ηπειρώτες.
Με αυτές τις βάσεις η Ναύπακτος και η περιοχή της, άρχισε τη νέα περίοδο της ελεύθερης ζωής
της μέσα στο νεοελληνικό κρατίδιο, προσφέροντας τις υπηρεσίες της στους μεταγενέστερους
εθνικο-απελευθερωτικούς και κοινωνικούς αγώνες του Νεώτερου Ελληνικού Κράτους.
4.1.1. Ιστορική εξέλιξη και φάσεις ανάπτυξης του ιστορικού συνόλου
Όπως προαναφέρθηκε, πρώτη αναφορά της Ναυπάκτου γίνεται από την εποχή της καθόδου των
Δωριέων. Οι Αθηναίοι είχαν καταλάβει τη Ναύπακτο, ευθύς μόλις άρχισε να ωριμάζει στο
μυαλό τους η ιδέα της ηγεμονίας, δηλαδή όχι πολύ μετά τα μηδικά. Ασφαλέστερος έγινε ο
έλεγχος της Ναυπάκτου μετά το 456 π.Χ., οπότε εγκατέστησαν σε αυτή τους Μεσσήνιους
φυγάδες. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο η πόλη υπήρξε πάντα η κύρια ναυτική βάση των
Αθηναίων στη δύση. Από τη θέση αυτή, μπορούσε να ελέγχει τις κινήσεις του στόλου της
αντιπάλου ναυτικής δύναμης, της Κορίνθου, η οποία συχνά κατέφευγε στη διίσθμιση πλοίων
από τον Κορινθιακό στο Σαρωνικό18. Μια μεγάλη επιχείρηση ανέλαβαν οι Λακεδαιμόνιοι στα
426 μ.Χ., για να αποσπάσουν τη Ναύπακτο από τους Αθηναίους, αλλά, απέτυχαν. Η πόλη έπεσε
στους Λακεδαιμόνιους μόνο μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς και την πτώση
της Αθήνας (404 μ.Χ.). Τότε οι Λακεδαιμόνιοι, υποχρέωσαν τους φίλους των Αθηναίων
Μεσσήνιους, να εγκαταλείψουν τη Ναύπακτο και την παρέδωσαν στους Λοκρούς, από τους
οποίους γρήγορα την κατέλαβαν οι αντικρινοί Αχαιοί.
Από τους Αχαιούς περιήλθε στους Θηβαίους, λίγο μετά τη νίκη τους στα Λεύκτρα και από τους
Θηβαίους στο Φίλιππο Β΄, ο οποίος μετά τη μάχη της Χαιρώνειας την παρέδωσε στους
Αιτωλούς.
Στα Ρωμαϊκά χρόνια η Ναύπακτος αποδόθηκε πάλι στους Λοκρούς, ενώ ήταν πολιτικά
εξαρτημένη από την Πάτρα, καθώς ήταν ένα από τα προνόμια που παραχώρησε ο Αύγουστος
στους Πατρείς κατά τον επανοικισμό της πόλης και την εγκατάσταση Ρωμαίων παλαιμάχων ως
18
Παπαχατζής Ν., Παυσανίου, Ελλάδος Περιήγησις, Βοιωτικά και Φωκικά, Αθήνα 1992, 461.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 32
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αποίκων μαζί με πολλούς κατοίκους παρακμασμένων αχαϊκών πολιχνών, οπότε η Πάτρα πήρε
το όνομα colonia Aroe Augusta Patriensis19.
Κατά τα Βυζαντινά χρόνια, υπάγεται στην Επισκοπή της Κορίνθου και όταν αυτή μεταφέρεται
στην Αθήνα, ενώ μόνο το 900 γίνεται ανεξάρτητη μητρόπολη. Ο Κωνσταντίνος ο
Πορφυρογέννητος, την αναφέρει σαν πόλη του θέματος της Ελλάδος, ενώ ο Σκυλίτσης την
αποδίδει στο θέμα της Νικοπόλεως. Από το 1025 αποτελεί έδρα στρατηγού, ενώ το 1040 η
Ναύπακτος είναι η μόνη πόλη του θέματος που επιβίωσε από την επιδρομή του Deljan20.
Μετά το 1204 η πόλη υπαγόταν στο Δεσποτάτο της Ηπείρου και το 1294 δόθηκε στο Φίλιππο Α΄
Ταραντινό, σημαίνοντας την αρχή της μακράς δυτικής κατοχής. Το 1338-39 σημειώθηκε στην
Ακαρνανία επανάσταση εναντίον του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ΄ (1328-41), γεγονός που
επέτρεψε την επέμβαση των Ταραντίνων, τους οποίους, όμως, γρήγορα διαδέχτηκαν οι Αλβανοί,
που διευκολύνθηκαν για την κάθοδό τους προς τα Νότια από τους Σέρβους του Στέφανου
Δουσάν (1331-55) 21 Η επικράτηση των αλβανικών φύλων κατέστη δυνατή ύστερα από την ήττα
του γιου του δεσπότη της Ηπείρου, Νικηφόρου, στον Αχελώο (1358). Η αλβανική κυριαρχία
γρήγορα περιορίστηκε στην ενδοχώρα και η πόλη πέρασε στους Βενετούς (η επικράτηση των
οποίων ολοκληρώθηκε το 1407) και στους οποίους παρέμεινε ως το 1499, οπότε την κατέλαβε ο
Βαγιαζήτ Β΄, ύστερα από τρεις πολιορκίες (1463, 1477, 1499).
Γνωστή στην ιστορία είναι η Ναυμαχία της Ναυπάκτου22, που πραγματοποιήθηκε στις 7
Οκτωβρίου 1571 μεταξύ του οθωμανικού στόλου και των ενωμένων ναυτικών δυνάμεων της
Sacra Lega (που συγκροτήθηκε από τους Ισπανούς, τον Πάπα, τη Βενετία και μερικά ιταλικά
κρατίδια) στο στόμιο του Πατραϊκού Κόλπου, δίπλα στις Εχινάδες Νήσους. Η ναυμαχία
αποτέλεσε την πιο εντυπωσιακή φάση του πολέμου για την Κύπρο (1570-1571), προκάλεσε
τεράστια εντύπωση στους συγχρόνους, αλλά, έμεινε χωρίς θετικά αποτελέσματα για τους
νικητές. Παρόλα αυτά, μετά τη νίκη της Sacra Lega, η Ευρώπη άρχισε να απαλλάσσεται από ένα
«σύμπλεγμα κατωτερότητας» έναντι της οθωμανικής δύναμης, η οποία αποδείχθηκε ότι δεν
ήταν πλέον αήττητη. Αυτό ήταν ίσως και το μοναδικό, αξιοσημείωτο όφελος του χριστιανικού
κόσμου. Για τους υπόδουλους λαούς, ιδιαίτερα για τους Έλληνες, η ναυμαχία αποτέλεσε την
19
Soustal P., “Nikopolis und Kephallenia”, Tabula Imperii Byzantini,Wien 1981, 210-211.
Thurn I., Ioannis Scylitzae,”Synopsis Historiarium”(CFHB 5), Berolini MCMLXXIII(1973), 372, 411. The
Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford 1991, 1442-1443.
21
Schiro G. a cura di, Ignoti Auctoris, “Chronica Toccorum Cephalleniensium”(CFHB 10), Roma 1975, 222,224.
Maisano R.a cura di, Giorgio Sfranze, “Cronaca”(CFHB 29),Romae MCMXC(1990), 172,196.
22
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Ι΄, Αθήνα , 16-18, 216, 319-320.
20
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 33
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αφετηρία επανειλημμένων επαναστατικών κινήσεων εναντίον των Τούρκων, τους οποίους
πίστευαν ότι μπορούσαν να διώξουν με τη βοήθεια των νικητών, κυρίως των Ισπανών.
Kατά τα τέλη του 16ου αι., η Ναύπακτος και η ευρύτερη περιοχή της, μεταβλήθηκε σε κέντρο
πειρατικής δραστηριότητας. Γνωστότερος από τους πειρατές που έδρασαν υπήρξε ο Ντουράκ
Μπέη. Ενδεικτική της αφθονίας των βορειοαφρικανών σκλάβων, που πωλούνταν στα παζάρια
της πόλης, ήταν η ονομασία της «Μικρό Αλγέρι» 23.
Για την περίοδο αυτή υπάρχουν αναφορές σε κείμενα περιηγητών που βρέθηκαν στην περιοχή24.
Ο Εβλιά Τσελεμπή, είναι ένας από αυτούς και επισκέφθηκε την πόλη το 1668. Από την
περιήγησή του μπορούμε να συλλέξουμε αρκετές πληροφορίες για την κατάσταση της πόλης25.
Για το φρούριο γράφει ότι αυτό βρίσκεται «εις την πλευράν της Ρούμελης και εις το χείλος της
θαλάσσης και εις την κορυφήν χωμάτινου όρους απολήγοντος εις βράχον σχήματος τριγωνικού…»
και το χαρακτηρίζει «κτήριον επιβλητικόν με λαξευμένας πέτρας χάριν πολεμικών αγώνων,
επίφοβον, οχυρόν απόρθητον, φράγμα ισχυρόν, τείχος σταθερόν, αρχαίον, κάστρον μεγαλοπρεπές,
έχον δομήν υψηλήν… ». Για την τάφρο του, γράφει ότι, δεν είναι πολύ βαθιά, γιατί το φρούριο
είναι κτισμένο σε πετρώδες έδαφος, έχει όμως ικανό πλάτος. Προς το μέρος όμως του
εσωτερικού φρουρίου, επειδή το σημείο αυτό είναι ελαφρώς ψηλότερο «οι χάνδακες των μερών
αυτών είναι άνευ προηγουμένου βαθύτατοι». Το έδαφος από την πλευρά της ξηράς είναι
ανώμαλο με χαράδρες και λόφους και το τείχος ολόκληρο συνεχόμενο. Το προς το εσωτερικό
τμήμα αποτελείται από παχείς τείχους, πάχους δέκα πήχεων, οι οποίοι έχουν πολύ ανθεκτικές
και οχυρές προεξοχές και πύργους, τους οποίους ανεβάζει στον αριθμό των 77. Το δυτικό τμήμα
δεν είναι κτισμένο σε ευθεία γραμμή, παρατηρεί.
Αναφέρει ότι το τείχος σε όλη την περίμετρό του έχει πέντε πύλες φρουρίου. Από αυτές οι δύο
βλέπουν δυτικά, από τις οποίες μία είναι «εις το κάτω φρούριον και οδηγεί προς το Καστέλλι»
(πιθανότατα εννοείται η σωζόμενη στη δυτική πλευρά της ντάπιας), και η δεύτερη «είναι εις το
μεσαίον φρούριον και βλέπει επίσης προς το Καστέλλι» (πιθανόν η μεγάλη πύλη είσοδος στο
φρούριο, όπου σήμερα φτάνει ο αυτοκινητόδρομος). Από τις άλλες πύλες αναφέρει ότι είναι «η
23
Πετρονώτης Α., «Οθωμανικά Αρχιτεκτονήματα Ναυπάκτου», Ναυπακτιακά τ. ΣΤ΄, Περιοδική Έκδοση Εταιρείας
Ναυπακτιακών Μελετών (1992-1993), Αθήνα 1994, 224. Χαλατζής Γ., «Το Κάστρο της Ναυπάκτου στη Διαδρομή
του Χρόνου», Η Ναύπακτος και η Περιοχή της κατά τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Εποχή (325-1820) Β΄
ΕπιστημονικόΣυνέδριο, 2ος ημίτομος, Αθήνα 2001, 130.
24
Γερονικόλου Ε., «Γαλλόφωνοι Περιηγητές στη Ναυπακτία», Ναυπακτιακά τ. Στ΄, Περιοδική Έκδοση Εταιρείας
Ναυπακτιακών Μελετών (1992-1993), Αθήνα 1994, 467-478. Τριψιανός Ν., «Αγγλόφωνοι Περιηγητές στη
Ναυπακτία», Ναυπακτικά τ. Στ΄, ό.π., 479-501. Χαλατζής Γ., ό.π., 148-150.
25
Μαρίνου Γ., «Η αρχιτεκτονική της Ναυπάκτου κατά την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία», Ηπειρωτικά
Χρονικά 1985, 131. Πετρονώτης Α., ό.π., 233. Χαλατζής Γ., ό.π.,130.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 34
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πύλη της σκάλας και ονομάζεται πύλη των Σαλώνων, διότι οδηγεί στο καρσαμπάν των Σαλώνων»
και προφανώς βρισκόταν εκεί που κατεβαίνουν οι σκάλες από τη ντάπια του ρολογιού της
πόλης, ανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου και η οποία κατεδαφίστηκε γύρω στα
1880. Τέλος ο Τσελεμπή αναφέρει την «πύλην του εσωτερικού φρουρίου», η οποία είναι γνωστή
με το όνομα ΄΄Σιδερόπορτα΄΄, ενώ δεν αναφέρεται η μεγάλη πύλη ΒΑ του τείχους γνωστή ως
«Φαλτσοπόρτι».
Για το λιμάνι αναφέρει «είναι κτισμένος και περιτειχισμένος με οχυρόν τείχος, στην
πραγματικότητα είναι ένας μικρός λιμήν. Εις αυτόν ελλιμενίζονται οι φρεγάδες, ενώ τα καράβια
αγκυροβολούν εις τον έξωθι ευρισκόμενο μεγάλο λιμένα. Αλλά τα γαλιόνια, τα μεγάλα δηλαδή
πλοία ελλιμενίζονται εις τον προ του λιμένος κόλπον. Εις μίαν άκραν του λιμένος τρέχει ρυάκιον
με νερό κρυστάλλινον. Οι τοίχοι του οχυρού από την πλευράν του λιμένος είναι χαμηλοί, αλλά
παχείς και οι πύργοι πολλοί».
Περιγράφει επίσης και τα τζαμιά της πόλης. Μέσα στο οχυρό, λέει, υπάρχουν οκτώ τζαμιά. Στο
παλιό φρούριο και κοντά στο λιμάνι υπήρχε το Φετιχιέ Τζαμί (το τζαμί της κατάκτησης), του
σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄, με μιναρέ κτισμένο κατά τον αρχαίο τρόπο, είναι ένα μεγάλο
προσκυνητάρι και μάλλον κτίστηκε με την κατάκτηση της Ναυπάκτου το 1499. Υπήρχε ένα
τζαμί κοντά στο σεράι του Ντουρακ-μπέη, που πήρε το όνομά του τελευταίου επειδή το
επιδιόρθωσε, ενώ πριν ήταν τζαμί του τεκέ του Μεχμέτ εφέντη. Μετά, μέσα από τη νέα πύλη, το
τζαμί της μεγάλης πύλης. Έπειτα ήταν το τζαμί των πηγαδιών. Στο μεσαίο φρούριο το τζαμί του
Μεχμέτ εφέντη. Στο άνω φρούριο το τζαμί του Μπαμπατσαούς, όπου και το τζαμί του
Βαγιαζήτη Βελή Χαν, κοντά στην οπλοθήκη. Τέλος, έξω από τη μεγάλη πύλη, το τζαμί του
Ομέρ εφέντη.
Στην πόλη εντόπισε τρεις μεντρεσέδες, αρκετά εκπαιδευτήρια παίδων και μεγάλα βακούφια για
τα σχολεία του Μουφτή Μεσέτ εφέντη. Αναφέρονται επίσης έξι τεκέδες φτωχών και έντεκα
προσκυνητάρια (μεστσίτια) στις συνοικίες.
Για την καθαριότητα του σώματος υπήρχαν τρία δημόσια λουτρά. Στην αγορά ήταν διπλά, το
ένα προοριζόταν μόνο για τις γυναίκες. Ένα άλλο συγκρότημα ήταν κοντά στο λιμάνι, «χαμάμ
πολύ ευχάριστον και ευάερον». Το άλλον ήταν στα Άνω Πηγάδια. Υπήρχαν, όμως και αυτά των
σαραγιών, περίπου διακόσια. Δύο καλοχτισμένα πέτρινα χάνια, στο κάτω φρούριο,
εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των ταξιδιωτών. Τα εμπορικά μαγαζιά ανέρχονταν σε διακόσια.
Έξω από την πύλη των Σαλώνων, εκεί «όπου είναι η κεφαλή των ποταμών και το χείλος της
θαλάσσης» ήταν ένα βυρσοδεψείο «όμοιο του οποίου δεν υπάρχει εις ουδεμίαν χώραν… Εις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 35
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ουδεμίαν άλλην χώραν υπάρχει τοιαύτη εστία αναστεναζόντων. Όσοι των δολοφόνων και
καταδικασμένων εις θάνατον καταφύγουν εις τον οίκον αυτόν, δεν παραδίδονταν υπό των
τεχνικών εις τον δικαστήν και δεν τους επιτρέπουν να εξέλθουν του βυρσοδεψείου, ώστε αφού
μετανοήσουν να καθαρθούν, να γίνουν τέλειοι τεχνίται.» στο προάστιο που εκτείνεται μετά την
πύλη των Σαλώνων και κοντά στο βυρσοδεψείο (Βουρούς), αναφέρει την ύπαρξη αξιόλογων
μαγαζιών. Υπήρχαν επίσης πολύ περιποιημένα και καλοκτισμένα μεγάλα αρχοντικά σπίτια,
πολλά από τα οποία είχαν κήπους και άμπελους, όπως και τρεχούμενα νερά.
Μέσα και έξω από το φρούριο υπήρχαν 3000 ισόγεια και ανώγεια πέτρινα οικήματα (ο αριθμός
αυτός την κατατάσσει στα σημαντικά αστικά κέντρα της περιόδου μαζί με τη Λαμία και τη
Θήβα), καλοχτισμένα, στέρεα, κεραμοσκεπή «με ωραίαν εμφάνισιν και πλήρως εξωραϊσμένα»,
τα περισσότερα από αυτά άνηκαν στους κιαφίρηδες. Κτισμένα αμφιθεατρικά έφθαναν μέχρι το
Ίτς Καλέ (την κορυφή του κάστρου) και έβλεπαν προς νότο. Ήταν «στολισμένα με παράθυρα,
εξώστας και ταράτσες και βαμμένα με διάφορα χρώματα». Όλοι οι δρόμοι ήταν πλατείς και
στρωμένοι με καθαρά καλντερίμια. Σαράντα πέντε βρύσες καταγράφονται στην πόλη, ενώ
υπάρχει και μία σε κάθε αρχοντόσπιτο, και αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι 245 πηγές
ανάβλυζαν από τους βράχους. Όλα τα σπίτια είχαν τρεχούμενο νερό, εκτός από αυτά του άνω
φρουρίου. Προς το Καστέλλι και την εσωτερική πλευρά του φρουρίου δεν υπήρχαν οικίες,
επειδή ο τόπος ήταν βραχώδης και το ανεβοκατέβασμα δύσκολο.
Άξια μνείας είναι και η περιγραφή των τόπων αναψυχής και περιπάτου «Εις τεσσαράκοντα
σημεία υπάρχουν τόποι αναψυχής, που αυξάνουν την ευχαρίστησιν. Εις μίαν ευρύχωρον πεδιάδα,
έξω της πύλης των Σαλώνων και πλησίον της θαλάσσης, υπάρχουν πολλαί εκατοντάδαι πλάτανοι
και λεύκαι και κεκλιμένας τας κορυφάς, δένδρα, υψηλά, φυτευθέντα με τάξιν επί της εποχής
προγενέστερων βασιλέων. Σήμερα έκαστον τούτων υψώνει το ανάστημα του μέχρι τρίτου ουρανού,
ώστε υπό την σκιάν των και την προστασίαν των φυλλωμάτων των να σκιάζονται δεκάδες χιλιάδες
προβάτων. Το φως του ηλίου φωτίζοντος τον κόσμον δεν φθάνει εις την γην. Αυτός ο αξιοθέατος
λειμών, το κεφαλάρι της Ναυπάκτου, αποτελεί ανά τον κόσμον ολόκληρον, περιώνυμον
αναπαυτήριον, συμφώνως προς τους περιηγητάς όλου του κόσμου, Έλληνας, Άραβας και Πέρσας.
Εις την θέσιν αυτήν και εις απόστασιν τριακοσίων βημάτων υπάρχουν υδρόμυλοι, όπου επίσης ο
περίπατος είναι ευχάριστος. Τα κρυστάλλινα νερά ολοκλήρου της πόλεως αναβλύζουν από τους
βράχους και διανέμονται εις εκατοντάδας υδρόμυλων και εις τας οικίας των πόλεων. Είναι νερά
διαυγέστατα διευκολύνοντα την πέψιν. Υπό τα σκιερά δένδρα υπάρχουν κάποτε οικίσκοι και
καθίσματα, αλλά συν την παρόδω του χρόνου έχουν ερειπωθεί και διακρίνονται μόνον αι
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 36
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
λιθόκτισται δεξαμεναί των, αι εστίαι των μαγειρείων και κάπου-κάπου καθίσματα. Και τώρα,
ακόμη μετά τόσους αιώνας, είναι αξιόλογος τόπος αναψυχής της πόλεως».
Το 1676 επισκέπτονται τη Ναύπακτο οι Ευρωπαίοι περιηγητές Spon και Wheeler26, οι οποίοι
αναφέρουν στο βιβλίο τους ότι η πόλη είχε μεγάλη ακμή σαν γεωργικό και εμπορικό κέντρο
εξαγωγής δερμάτων, ελαίου, καπνού, σίτου, όρυζας, κρίθου, οίνου αρίστης ποιότητας, τον οποίο
ο Spon επαινεί «ως τον κάλλιστον της Ελλάδος», όπως και πυρίτιδας, που κατασκευαζόταν από
τους Τούρκους στους πυριτιδόμυλους, έξω από την πόλη. Η Ναύπακτος τότε κατοικούταν
κυρίως από Τούρκους, οι οποίοι είχαν έξι τζαμιά, ένα από τα οποία κοντά στη θάλασσα και στα
ερείπια του ναού του Ποσειδώνα, μετά έρχονταν οι Εβραίοι, αριθμητικά, με τρεις συναγωγές και
τέλος οι Έλληνες με δύο εκκλησίες, από τις οποίες η σπουδαιότερη ήταν του Αγίου Δημητρίου.
Η Ναύπακτος τον επόμενο αιώνα (18ος αι.), λόγω των περιπετειών του ενετο-τουρκικού
πολέμου και της μείωσης στη συνέχεια της εμπορικής της κίνησης και της στρατιωτικής της
σημασίας, θα παρακμάσει.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Φ. Μοροζίνι στην Πελοπόννησο και τη Στερεά, η
Ναύπακτος πέρασε στις βενετικές κτήσεις της ελληνικής χερσονήσου (1687-99). Η οριστική
παράδοση της πόλης στους Οθωμανούς πραγματοποιήθηκε το 1699 με την εφαρμογή της
τουρκοβενετικής συνθήκης του Κάρλοβιτς. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης τουρκοκρατίας η
πόλη ερημώθηκε κυριολεκτικά από τους χριστιανούς και τους πολυάριθμους, άλλοτε, εβραίους
κατοίκους της.
Το 1786 η Ναύπακτος περιήλθε στη δικαιοδοσία του Αλή πασά, διοικητή τότε της Θεσσαλίας,
στην οποία υπαγόταν διοικητικά η Ναυπακτία. Λίγα χρόνια αργότερα (1801, 1807) η πόλη
πέρασε και τυπικά στην επικράτεια του Αλή, ώσπου το 1820 επανήλθε στη δικαιοδοσία της
Υψηλής Πύλης27. Απελευθερώθηκε οριστικά με συνθήκη στις 21 Απριλίου 182928 και
26
Wheler G., in company of Dr. Spon of Lyon), A Journey into Greece, London MDCLXXXII (1682), 300-301
Στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν τη Ναύπακτο επισκέφθηκε ο Πουκεβίλ, η Ναύπακτος βρισκόταν σε πλήρη
παρακμή και θεωρούνταν σαν τόπος δυσμένεια του διούρου (δύο ουρών) πασά που έδρευε εκεί, η δε δικαιοδοσία
του επεκτεινόταν σε 16 χωριά, που αποτελούσαν, με τον πληθυσμό της πρωτεύουσας, 6.085 ψυχές, από τις οποίες
το ένα τρίτο ήταν μουσουλμάνοι. Το φρούριο ήταν τελείως αφρούρητο και τα ελάχιστα πυροβόλα του σκορπισμένα
άτακτα, αν και υπήρχε ένας τοπτσήμπασης (αρχηγός πυροβολητών), η δε ελάχιστη φρουρά γενίτσαρων ήταν η μόνη
εκπροσώπηση της οθωμανικής εξουσίας, ή «μάλλον την εκπνέουσαν αναρχίαν κράτους ιδρυθέντος δια του
στρατιωτικού δεσποτισμού». Ο τόπος υπέφερε και ο πληθυσμός είχε εγκαταλείψει την πόλη, όπου αναφέρεται
πώληση οικίας συγκείμενης εκτός των άλλων και από ένα μαγειρείο, αποθήκη, αυλής και κήπου, το 1817 έναντι 22
γροσσίων, δηλαδή είκοσι φράγκων της εποχής εκείνης. Οι Εβραίοι που ασχολούνταν με το εμπόριο είχαν ήδη
μετακινηθεί. Μόνο ο πασάς της Ναυπάκτου είχε μείνει, ο οποίος είχε ξεπέσει τελείως και ασχολούνταν με το
μικροεμπόριο, για να ζήσει, αφού η σατραπεία του χορηγούσε ετήσιο εισόδημα μόνο 75000 γροσσίων. Ανάμεσα
στα έτη 1805 – 1810 επισκέπτεται δύο φορές την πόλη ο Άγγλος περιηγητής W. M. Leake. Σχετικά με το φρούριο
της πόλης αναφέρει «δεν είναι απίθανο τα σύγχρονα τείχη να ακολουθούν ακριβώς τα σχέδια του αρχαίου φρουρίου,
αφού σε πολλά σημεία στηρίζονται επί ελληνιστικών θεμελίων και επί πλέον διατηρούν μεγάλα τμήματα της αρχαίας
τοιχοποιίας, μεταξύ της συγχρόνου εργασίας». Για την πόλη και την κατάστασή της γράφει «Η σημερινή πόλη πιάνει
27
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 37
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αποτέλεσε τμήμα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους29. Το 1830 οι αρχηγοί των Σουλιωτών
διατύπωσαν το αίτημα να τους παραχωρηθεί «τόπος εντός της ήδη ελευθέρας Ελλάδος δια να
ανεγείρωσι πόλιν και να αποκτήσουν ούτω ιδιαιτέρα πατρίδα» οπότε και αποφασίστηκε η
μεταφορά τους στην πόλη της Ναυπάκτου30.
Από την απελευθέρωση της πόλης και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, η πόλη προσπαθεί να
ανασυνταχθεί και να αποκτήσει τις απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία της υποδομές,
επειδή η κατάστασή της ήταν όπως φαίνεται πλήρης δυσχερειών31. Σημαντικότατες είναι οι
πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε από τα κείμενα του Κ. Λούρου, ομότιμου καθηγητή
του Πανεπιστημίου της Αθήνας, ο οποίος γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1863 και ζωντανεύει της
μνήμες του από την πόλη στα «Περασμένα Χρόνια» 32.
μονάχα το χαμηλότερο περίκλεισμα στη μέση του οποίου είναι το μικρό λιμάνι, που τόσο περιάκουστο έγινε στην
αρχαία ιστορία. Τώρα είναι θαλασσοπορούν στον κόλπο. Η Ναύπακτος περιλαμβάνει μεταξύ των τειχών της 400
τούρκικες οικογένειες και 30 των Εβραίων. Οι Τούρκοι ζουν σε ερειπωμένα σπίτια, σε μιζέρια και φτώχεια, πολύ
υπερήφανοι να εργασθούν και με τη σκληρότητα και καταπίεση εμποδίζοντες του Έλληνες να εγκατασταθούν εδώ. Οι
Έλληνες, όπως συνήθως στις οχυρωμένες πόλεις της Τουρκίας, δεν επιτρέπεται να κατοικούν εντός των τειχών, τα
σπίτια τους σχηματίζουν προάστια και από τις δύο πλευρές, στο καθένα από τα οποία είναι περί τα 100 σπίτια, αλλά
τώρα τα μισά κατοικούνται».
Σε ένα απόσπασμα της αφήγησής του σχολιάζεται και ο τρόπος κατασκευής των οικιών της εποχής και είναι
ιδιαίτερα διαφωτιστικός. «Ο πλουσιότερος Τούρκος ιδιοκτήτης της Ναυπάκτου είναι ο Αντέμ μπέης, του οποίου ο
πατέρας ήταν πασάς. Έχει πάνω από 4500 λίρες το χρόνο έσοδο και θεωρείται “φιλόξενος”, ξοδεύοντας τα
εισοδήματά του στη φιλοξενία. Έκτισε τελευταία ένα σπίτι εδώ, καίτοι σχεδόν λίγο καλλίτερο από μια γαλλική
αχυρώνα, σε τέχνη και υλικά, πολύ σημαντικό σαν κάτι το ασυνήθιστο. Αλλά το κτίσιμο είναι πανάκριβο στην Ελλάδα,
ένεκα της μεγάλης ακρίβειας για τη μηχανική εργασία, αλλά και διότι, σανίδια, τζάμια, καρφιά, όλα εκτός από πέτρες
και ασβέστη, έρχονται από την Τεργέστη και Φιούμη. Ένα υποφερτό σπίτι δεν μπορεί να κτιστεί λιγότερο των 10000
πιάστρων που καίτοι δεν είναι περισσότερο των 600 λιρών, είναι μεγάλο ποσό για το φτωχό αυτό έθνος».
28
Λουκάτος Σ., «Η Ναύπακτος από την αρχή της Απελευθέρωσής της από τον Οθωμανικό Ζυγό», Ναυπακτιακά τ.
Στ΄, Περιοδική Έκδοση Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών(1992-19993), Αθήνα 1994, 507-543.
29
Πληροφορούμαστε ότι αμέσως μετά την έναρξη της επανάστασης οι Τούρκοι κλείστηκαν μέσα στο κάστρο, αφού
πρώτα έκαψαν την κάτω πόλη. Αυτήν την κατάσταση θα βρουν μετά την απελευθέρωση της πόλης οι νέοι κάτοικοι.
30
Από την απελευθέρωση κιόλας της Ναυπάκτου οι υπό τον Τζαβέλα Σουλιώτες που πολέμησαν για το σκοπό
αυτό, οικειοποιήθηκαν τις καλύτερες τούρκικες οικίες. Από τότε τα καλύτερα σπίτια των πλούσιων μπέηδων της
Ναυπάκτου και αρκετά μεγάλα αρχοντικά κτήματα έμειναν ιδιοκτησία των πιο σημαντικών σουλιώτικων
οικογενειών. Το γεγονός ανέγειρε διαμαρτυρίες, που κατατέθηκαν και γραπτώς, από την πλευρά των ντόπιων
αγωνιστών κατοίκων των χωριών γύρω από τη Ναύπακτο και των Ναυπάκτιων που ζούσαν στο Μικρό και Μεγάλο
Βαρούσι.
31
Από τα αρχεία του Δήμου Ναυπάκτου και άλλα δημόσια έγγραφα μπορούν να σταχυολογηθούν ενδεικτικά
στοιχεία για την κατάσταση της πόλης από την απελευθέρωσή της και έπειτα.
32
Η Ναύπακτος ήταν τα χρόνια εκείνα μια πόλη μικρή, αμφιθεατρικά χτισμένη, ασφυκτικά περιορισμένη μέσα σε
ένα κάστρο… Στα δύο άκρα της πόλεως (το κάστρο) σχημάτιζε από μια πελώρια υψηλή στοά, σαν τις σήραγγες που
διασχίζουν τα βουνά, τη μία στη δυτική άκρη της πόλεως, κάτω από την ντάπια Ζυγουράκη, που σώζεται ακόμα και
την άλλη στην βορειοανατολική, πέρα από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και εδώθε από το σπίτι του Νόβα,
που βρισκόταν αμέσως πέρα από τη στοά, προς τη νέα πόλη, που τότε, στα παιδικά μου χρόνια άρχιζε να
σχηματίζεται με δρόμο πλατύ, ευθύ και με λίγα συγχρονισμένα σπίτια. Οι δύο αυτές στοές αποτελούσαν την
μοναδική είσοδο και έξοδο της πόλεως, και οι θόλοι τους έκλειναν με πόρτες πελώριες από χονδρό ξύλο και
ντυμένες με σιδερένιες πλάκες. Και από πάνω από το θόλο της κάθε μιας υψώνεται ισχυρός πυργίσκος, απ’ όπου η
φρουρά της πόλεως θα προστάτευε στα παλιά χρόνια τις πόρτες του κάστρου από τις εχθρικές επιδρομές.
… Από τις δύο αυτές στοές στο κάστρο, προχωρώντας δεξιά και αριστερά προς τα πάνω, προς την κορυφή του
λόφου, σχημάτιζε ψηλά μέσα στην πόλη και τέσσερα διαζώματα, το ένα ψηλότερο από το άλλο, που αποτελούσαν
ένα τεράστιο τριγωνικό συγκρότημα κάστρων εσωτερικών, ισχυρών σαν το μεγάλο εξωτερικό κάστρο. Το πρώτο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 38
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
4.2. Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και τα μνημεία της πόλης
Η Ναύπακτος αποτελεί παραδοσιακό οικισμό σύμφωνα με το ΦΕΚ 594Δ/13-11-78 και η
περιοχή εντός των ορίων της πόλεως της Ναυπάκτου έχει χαρακτηρισθεί επίσης με το ΦΕΚ
1486Β/27-12-73 ως ιστορικός τόπος και τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Τέλος, με το ΦΕΚ
99Α.Α.Π/24-05-2011 οριοθετείται προσωρινά ο αρχαιολογικός χώρος του Κάστρου της
Ναυπάκτου.
Η συνεχής κατοίκηση του εσωτερικού του φρουρίου έχει δυο σημαντικές συνέπειες. Πρώτον,
είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανασκαφούν προηγούμενες φάσεις κτιρίων της πόλης που
βρίσκονται θαμμένα κάτω από την υπάρχουσα φάση οίκησης. Δεύτερον, η συνεχής κατοίκηση
υπήρξε η αιτία να καταστραφούν σχεδόν όλα τα μνημεία από τους επόμενους κατοίκους κάθε
πολιτισμικής φάσης. Είναι πάγια τακτική των εισβολέων να καταστρέφουν τα μνημεία και,
κυρίως, τους τόπους λατρείας των προηγούμενων κατοίκων, ή, στην καλύτερη περίπτωση να
τους μετατρέπουν σε δικούς τους. Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ συνηθισμένο στη Ναύπακτο,
για παράδειγμα, τα μουσουλμανικά τεμένη αποτελούσαν μετασκευές των βυζαντινών ναών.
Μετά την απελευθέρωση του 1829, τα τεμένη αυτά ή καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε
χριστιανικούς ναούς, όπως ο Άγιος Δημήτριος και ο Προφήτης Ηλίας στην κορυφή του
κάστρου. Από όλα αυτά μπορούμε να συνάγουμε ότι δεν είναι εύκολη η διάκριση των διαφόρων
διαδοχικών πολεοδομικών φάσεων της πόλης.
Μόνο μετά την απελευθέρωση μπορούμε να παρακολουθήσουμε την επέκταση της πόλης εκτός
των τειχών, μέσω προτάσεων πολεοδομικών σχεδίων, που σχεδιάζονται να πραγματοποιηθούν ή
πραγματοποιούνται.
από αυτά δέσποζε σε όλη την πόλη και έκλεινε με βαριά σιδερένια πόρτα, απ’ όπου συγκοινωνούσε με την πόλη με
ένα ανηφορικό λιθόστρωτο στενόμακρο δρόμο. Από την ανατολική πλευρά, προς τα πάνω δυτικότερα,
συγκοινωνούσε και με άλλα τρία εσωτερικά κάστρα ως την κορυφή του λόφου, όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του
Προφήτη Ηλία. Μέσα στον τεράστιο αυτό χώρο του τριγωνικού συγκροτήματος του κάστρου, όπου κατοικούσαν
άλλοτε η φρουρά με τους αρχηγούς της, υπήρχαν όλα τα μέσα της συντηρήσεώς τους και της άμυνας του κάστρου.
Σεράγια πλούσια, μεγάλα και μικρά, με τα περιβόλια τους και με τζαμιά, λουτρά, πύργους ισχυρούς με μεγάλες
υπόγειες δεξαμενές όπου μάζευαν το βρόχινο νερό και πελώριες πέτρινες αποθήκες για τα τρόφιμα και τα
πολεμοφόδιά τους. Μερικά από τα κτίσματα αυτά σώζονται ακόμα ακέραια, αλλά όμως είναι ερειπωμένα και
μαρτυρούν στον επισκέπτη την παλιά τους ιστορία.
… Μετά την απομάκρυνση των Τούρκων η Ελληνική Κυβέρνηση τα πλούσια σεράγια του κάστρου και τα’
αρχοντόσπιτα της πόλεως, που κατείχαν οι προύχοντες Τούρκοι, τα παραχώρησε στους Σουλιώτες καπεταναίους
Μποτσαρέους, Τζαβελέους, Βεϊκέους, Φωτομαρέους, Πανομαρέους, Δαγκλέους και άλλους…
… Το κάστρο της Ναυπάκτου, από το 1829 που παραδόθηκε από τους Τούρκους, διατηρείται ακόμα και θα
διατηρείται αιώνια ακέραιο, μόνον ένα μικρό τμήμα, που έκλεινε την ακρογιαλιά και τα δύο άκρα της πόλεως με τις
πελώριες στοές και εμπόδιζε την πόλη να αναπνεύσει και να επεκταθεί ο Δήμος της Ναυπάκτου, πολλά χρόνια
αργότερα, κατά το 1884 επί δημαρχίας του Δήμου Φαρμάκη,…, το γκρέμισε. Και έτσι η παλιά Ναύπακτος
ανέπνευσε, ενώθηκε με τη νέα πόλη και απλώθηκε δεξιά και αριστερά σε μια πολιτισμένη και χαριτωμένη πολιτεία
με όλες τις φυσικές της ομορφιές…
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 39
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παρατηρείται ότι η πόλη αρχικά επεκτείνεται δυτικά και στη συνέχεια ανατολικά, στις παρυφές
του βουνού, ενώ στις επόμενες φάσεις επέκτασης δημιουργείται το ανατολικό προάστιο της
πόλης, το οποίο σήμερα απλώνεται μέχρι τις εκβολές του ποταμού Μόρνου. Αυτές οι φάσεις
ανάπτυξης φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τον τρόπο που είχε διαμορφωθεί η επέκταση της
πόλης κατά την πρώτη Τουρκοκρατία. Εκτός από τον πυρήνα της πόλης, δηλαδή την εντός των
τειχών περιοχή, υπήρχαν και άλλες εστίες κατοίκησης, οι οποίες με την σταδιακή επέκταση της
πόλης ενοποιούνται με αυτήν. Το φυσικό ανάγλυφο είναι καθοριστικό για τη διαμόρφωση του
δομημένου χώρου.
Το κάστρο και το λιμάνι αποτελούν κομμάτια του οικισμού, καθώς είναι όλα άρρηκτα δεμένα
μεταξύ τους. Αρκετές ελληνικές πόλεις ακόμα και σήμερα διατηρούν πολλά από τα
παραδοσιακά τους αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά χαρακτηριστικά. Συνήθως, όμως, τα στοιχεία
αυτά βρίσκονται σκόρπια σε διάφορα σημεία της πόλης, ενώ σπάνια συγκροτούν ένα
συγκεκριμένο σύνολο στο κέντρο της πόλης καθορίζοντας, έτσι, το ιστορικό κέντρο. Η
Ναύπακτος διαθέτει το προνόμιο και την ατυχία να αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα
της δεύτερης κατηγορίας.
Οι σχέσεις της πόλης με το κάστρο είναι άμεσες και πολύ παλιές. Οι οχυρώσεις της ήταν μεν
αυτές που καθιστούσαν την πόλη απόρθητη, αλλά, συγχρόνως, ήταν και η αφορμή για πολλές
από τις επιθέσεις που δέχτηκε, με σκοπό την κατάληψη και την εκμετάλλευση του στρατηγικού
αυτού σημείου. Προκλήθηκαν, έτσι, πολλές και συχνά σημαντικές ζημιές στην πόλη εξαιτίας
των τειχών που κατασκευάστηκαν για την προστατεύσουν. Τα τείχη της πόλης, προστάτευαν
τόσο αποτελεσματικά το εσωτερικό της, που της εξασφάλισαν μια συνεχή κατοίκηση σε αυτό.
Η ύπαρξη των τειχών ορίζει αυτόματα έναν αστικό πυρήνα, αυτό που συνήθως ονομάζουμε
«ιστορικό κέντρο», που ΄΄απομονώνεται΄΄ από την υπόλοιπη πόλη χωροταξικά.
Η Ναύπακτος παρουσιάζει σήμερα την όψη μίας αστικής συγκρότησης, που αναπτύσσεται κατά
μήκος παραλίας πέντε και πλέον χιλιομέτρων.
Το περικλειόμενο από τείχη τμήμα της πόλης, το «ιστορικό κέντρο», παρουσιάζει ένα
ενδιαφέρον παραδοσιακό πολεοδομικό σύνολο, που σε συνδυασμό με τις επάλληλες επάλξεις
του ενετικού φρουρίου συνθέτουν ένα ιστορικό περιβάλλον. Η περιοχή είναι πυκνοδομημένη
και ο μόνος ελεύθερος χώρος είναι αυτός γύρω από το λιμάνι. Το οδικό δίκτυο είναι πυκνό με
στενούς λιθόστρωτους δρόμους (καλντερίμια) και πέτρινες σκάλες.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 40
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Στην περιοχή δεξιά και αριστερά του ιστορικού κέντρου υπάρχει μία πολεοδόμηση με δύο
ευθύγραμμους οδικούς άξονες, όπου κτίσθηκαν μέχρι το 1930 πολυτελείς αστικές κατοικίες με
δυτικοευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά στοιχεία.
Οι τύποι των παραδοσιακών κατοικιών που συναντάμε στην πόλη της Ναυπάκτου είναι οι: α)
λαϊκή-αστική κατοικία δύο ορόφων, β) νεοκλασική κατοικία, με μεμονωμένα δείγματα στη
δυτική περιοχή της πόλης (Ψανή), γ) νεότερη αστική κατοικία της περιόδου του μεσοπολέμου,
στην ανατολική κυρίως περιοχή της πόλης.
Για να διατηρηθεί η παραδοσιακή μορφή της πόλης σήμερα εφαρμόζονται μερικοί
μορφολογικοί περιορισμοί δόμησης. Στο «ιστορικό κέντρο», δεν επιτρέπεται καμία επέμβαση
που να αλλοιώνει το πολεοδομικό σύνολο και στη γύρω αυτού περιοχή επιτρέπεται η δόμηση
μόνο μέχρι τρεις ορόφους. Η κάλυψη πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά με τετράρριχτη στέγη με
βυζαντινά κεραμίδια.
Οι μεγαλοπρεπείς οχυρώσεις του κάστρου της Ναυπάκτου (εικ. 15), που οφείλονται σε
διαδοχικές κατασκευαστικές φάσεις οι οποίες κλιμακώνονται από την αρχαιότητα έως και την
τουρκοκρατία, παρά τις καταστροφές και φθορές που έχουν υποστεί αποτελούν ένα από τα πιο
σημαντικά και καλοδιατηρημένα παραδείγματα φρουριακής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.
Ποια ήταν η μορφή του κάστρου στους αρχαίους χρόνους δεν μπορούμε με ακρίβεια να
ξέρουμε. Τη σημερινή μορφή την έλαβε στα χρόνια της πρώτης Βενετοκρατίας (1407-1499). Η
κορυφή του λόφου περικλείεται από κυκλικό τείχος διαμέτρου 100 μέτρων. Δύο βραχίονες που
ακολουθούν την κλίση του εδάφους κατεβαίνουν ο ένας ανατολικά και ο άλλος δυτικά και αφού
καμφθούν πλησιάζει ο ένας τον άλλον και με δύο πύργους κλείνουν την είσοδο του λιμανιού.
Τέσσερα εγκάρσια τείχη ενώνουν αυτούς τους δύο βραχίονες, σχηματίζοντας από την κορυφή
έως τη θάλασσα πέντε αμυντικές ζώνες ή διαζώματα τα οποία μειώνονται σε έκταση όσο
πλησιάζουν την κορυφή και το καθένα είναι ένα ανεξάρτητο φρούριο. Συνέχεια του λιμανιού
είναι το Στενοπάζαρο, η παλιά αγορά της πόλης, δίπλα από το λιμάνι, όπου παλαιότερα
ήκμασαν παραδοσιακά ταβερνεία. Στο τέλος του Στενοπάζαρου βρίσκεται ο μητροπολιτικός
ναός του Αγίου Δημητρίου και λίγο πιο πέρα το Δημαρχείο. Απέναντι ακριβώς είναι το
αρχοντικό του λογοτέχνη Γεωργίου Αθανασιάδη-Νόβα με εντυπωσιακούς ανθόκηπους.
Στα πλακόστρωτο δρομάκια βόρεια της πλατείας του Λιμανιού βρίσκεται ένα κτιριακό
συγκρότημα με επιβλητική μορφή, ο Πύργος Μπότσαρη (εικ. 16). Το κτίριο αυτό, κτισμένο σε
δύο φάσεις το 15ο και 16ο αι. χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές για τη στέγαση των εκάστοτε
ηγεμόνων της πόλης αυτής. Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ναυπάκτου, το 1829, το κτίριο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 41
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αυτό ήρθε στην κατοχή του Σουλιώτη στρατηγού Νότη Μπότσαρη. Σήμερα ο πύργος ανήκει στο
«Ίδρυμα Δημητρίου και Αίγλης Μπότσαρη», και φιλοξενείται διαρκής έκθεση αντιγράφων από
πίνακες, χάρτες και σχεδιάσματα που έχουν σχέση με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571 μ.Χ.).
Περνώντας κάτω από την καμάρα που δημιουργείται στον πύργο Μπότσαρη βλέπουμε τη
«Σιδερόπορτα», τη μοναδική πύλη επικοινωνίας μεταξύ της συνοικίας του Λιμανιού και της
συνοικίας του Τζαμιού. Πρόκειται για ένα από τα πλέον επιβλητικά σημεία των οχυρώσεων της
Ναυπάκτου. Αριστερά υπάρχει μια τούρκικη βρύση εντοιχισμένη στα τείχη. Απέναντι από τη
βρύση ορθώνεται ένα προστατευτικό τείχος στηριγμένο στα κυρίως τείχη, το οποίο προστατεύει
σαν ασπίδα την πύλη και ταυτόχρονα την κρατά αθέατη από την πλευρά της θάλασσας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει τόσο η διακόσμηση της πύλης, όσο και ένα τμήμα της ξύλινης
δίφυλλης θύρας το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.
Πάνω στον προμαχώνα του δεύτερου διαζώματος του κάστρου έχει ανεγερθεί το 1914 το Ρολόι
της πόλης (εικ. 17).
Το αρχοντικό της οικογένειας Τζαβέλα (εικ. 18) βρίσκεται στην περιοχή του Βεζύρ Τζαμί, στο
ανατολικό τμήμα του δεύτερου διαζώματος του Φρουρίου, στην οδό Σουλίου. Είναι μία από τις
λίγες σωζόμενες παλιές οικίες εντός του Φρουρίου. Έχει δύο ορόφους με πλούσιο εσωτερικό
διάκοσμο. Τελευταία έγινε πλήρης ανακαίνιση του κτίσματος και προορίζεται για μουσείο της
νεότερης ιστορίας της πόλης.
Τούρκικα Λουτρά: Δίπλα από το τζαμί βρέθηκαν λουτρά με τούρκικο χαμάμ. Σε αντίθεση με
το Τζαμί, σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση το κτίριο των λουτρών, το οποίο ανήκε στο
αρχιτεκτονικό συγκρότημα του τζαμιού, γεγονός όχι σπάνιο για τα τουρκικά τεμένη, κτισμένο
σε μια θέση που επέτρεπε την εκμετάλλευση των πλουσίων τρεχούμενων νερών της Ναυπάκτου.
Στο δυτικό βραχίονα του λιμανιού υπάρχουν δύο αγάλματα ηρώων (εικ. 19α, 19β, 20), που μας
θυμίζουν ναυτικά συμβάντα από τη μακρόχρονη ιστορία της μικρής αυτής πόλης. Το πρώτο, στο
πλάτωμα του λιμανιού, είναι του διάσημου Ισπανού λογοτέχνη Μιγκέλ Θερβάντες (15471616), ο οποίος σε ηλικία 23 χρονών πήρε μέρος στη ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 μ.Χ.,
όπου έχασε το ένα του χέρι. Το δεύτερο, ψηλά στο προμαχώνα του λιμανιού, είναι του
Γεωργίου Ανεμογιάννη (1796-1821) από τους Παξούς, ο οποίος το Μάιο του 1821 σε ναυτική
επιχείρηση κατά της τουρκοκρατούμενης Ναυπάκτου επιχείρησε ανεπιτυχώς την πυρπόληση
τουρκικής κορβέτας που του στοίχισε μαρτυρικό θάνατο.
Σε ανασκαφή οικοπέδου στη συνοικία Εβραιόλακα βρέθηκαν τα ερείπια μιας σπουδαίας
παλαιοχριστιανικής βασιλικής εκκλησίας. Οι μεγάλες διαστάσεις του μνημείου οδήγησαν
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 42
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι πρόκειται για το μητροπολιτικό ναό της Θεοτόκου, στον
οποίο αναφέρεται και ο λόγιος μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιωάννης Απόκαυκος (1204-1232 μ.
Χ.). Εάν η άποψη αυτή είναι ορθή, τότε σύμφωνα με τα δεδομένα των ανασκαφών στο χώρο
αυτό, ο ναός ήταν κτίσμα του 5ου αιώνα, πεντάκλιτος με εγκάρσιο, πιθανότατα, κλίτος και
μάλλον καταστράφηκε από σεισμό
Αρχαία Ασκληπιεία: Στο λόφο πάνω από το Κεφαλόβρυσο πιστεύεται ότι υπήρχε στην αρχαία
εποχή το Ασκληπιείο, το οποίο αναφέρει ο Παυσανίας στα Φωκικά. Επίσης, τη θέση του
Ασκληπιείου, στο σημείο αυτό, προσδιόρισε το 1879 και ο περιηγητής W. Well. Στον Γ΄ τόμο
του έργου του Γερμανού αρχαιολόγου Guent. Klaffenbach με τίτλο Inscrripiones Graecae που
εκδόθηκε το 1968 στο Βερολίνο περιλαμβάνονται 45 αρχαίες επιγραφές που βρέθηκαν στη
Ναύπακτο. Απ’ αυτές οι οκτώ προέρχονται από το ιερό του Ασκληπιείου στη Ναύπακτο. Μία
απ΄ αυτές τις επιγραφές είναι χαραγμένη στις συμπαγείς πλευρές του βράχου.
Ερείπια από ένα άλλο του Ασκληπιείο, κοντά στη Ναύπακτο, «του Ασκληπιείου εν Κρουνοίς»,
υπάρχουν στα βόρεια του τοπικού διαμερίσματος Σκάλα. Βορειοανατολικά του διαμερίσματος
Σκάλας, στη θέση που σήμερα λέγεται «Λογγά» και στις θέσεις «Μάρμαρα» και «Μνήματα»
υπάρχουν αρχαία μνημεία, πιθανά απομεινάρια της πόλης Βουττός. Στο σημείο αυτό βρέθηκε
επιγραφή που χρονολογείται από το 165-135 π.Χ., όπου αναφέρονται ονόματα κατοίκων του
Βουττού.
Στη θέση «Ελληνικό», στην κορυφογραμμή του λόφου της Παλατράχης (502 μ.) νοτιοδυτικά
της Βελβίνας, υπάρχουν τα θεμέλια της Ακρόπολης του αρχαίου Μολυκρείου καθώς και
αρχαίου ναού, ενδεχόμενα Πελασγικής εποχής, αφιερωμένου στο θεό Ποσειδώνα. Νότια του
ναού υπάρχει εντυπωσιακή δεξαμηνή διαμέτρου 5,35 μ. κτισμένη με μεγάλες πελεκητές πέτρες,
η οποία ίσως να χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη νερού ή ως αποθέτης διαφόρων αντικειμένων. Η
επιλογή της συγκεκριμένης θέσης του μνημείου, η οποία δεσπόζει στην είσοδο του Κορινθιακού
κόλπου, αποδεικνύει τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι στον τόπο που θα κατοικήσουν,
συνδυάζοντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες τόσο για τη διαβίωσή τους, όσο και για την
ασφάλειά τους. Κατά τον αρχαιολόγο Ορλάνδο, ο ναός αυτός κτίσθηκε πριν το 400 π.Χ. και δεν
πρόφτασε να ολοκληρωθεί.
Συνολικά υφίστανται ογδόντα ιστορικά κτίρια, τα οποία διατηρούν ευανάγνωστα τα
χαρακτηριστικά της μορφής ή της δομής τους που υποδηλώνουν την ηλικία τους.
Εκτός από τα ιστορικά κτίρια ένα ακόμη σημείο αναφοράς για την πόλη που συνιστά βασικό
χαρακτηριστικό της είναι το εκτεταμένο δίκτυο κρηνών που διαθέτει. Ο Εβλιά Τσελεμπή
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 43
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
παρατηρεί 45 κρήνες στο κάστρο όταν γράφει για την πόλη της Ναυπάκτου. Σήμερα σώζονται
15 κρήνες, ορισμένες από τις οποίες είναι ιστορικής και αρχαιολογικής σπουδαιότητας,
διαθέτουν ενσωματωμένες επιγραφές και τμήματα ανάγλυφων μαρμάρων προφανώς
προερχόμενα από παλιότερες κατασκευές, ενώ άλλες είναι νεώτερες, δημιουργημένες από τα
διάφορα κατά καιρούς εφαρμοζόμενα προγράμματα εξωραϊσμού της πόλης. Το δίκτυο των
κρηνών κρίνεται ως αξιόλογο διατηρητέο στοιχείο της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της πόλης.
Η πόλη της Ναυπάκτου διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που συγκροτούν την εικόνα ενός
ιστορικού αστικού κέντρου. Αποτελεί, με τους αρχαιολογικού της χώρους, τα κατάλοιπα των
ενετικών τειχών και τουρκικών οικοδομημάτων, τα παραδοσιακά και τα πρώιμα αστικά κτίριά
της έναν σύνθετο οργανισμό με πολλά ετερόκλιτα στοιχεία που συλλειτουργούν για να της
αποδώσουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της και καταξιώνουν το ιστορικό της γίγνεσθαι. Τα
στενά καλντερίμια με την έντονη κλίση και οι κλίμακες που προσφέρουν οπτικές διαφυγές σε
μνημειώδη κτίρια ή αρχαιολογικά κατάλοιπα, προσδίδουν στη γραφικότητα του συνόλου.
Ακόμη και οι ακατέργαστοι μαντρότοιχοι με τις αδρές αυλόθυρες δίνουν το στίγμα τους κατά
την περιήγηση της πόλης, διαμορφώνοντας ένα τοπίο τόσο γνώριμο για τα ελληνικά δεδομένα
αλλά ταυτόχρονα πολύ ξεχωριστό.
4.3. Πολιτιστική κληρονομιά
4.3.1. Μουσεία & πολιτιστικά κτίρια
Μουσείο κειμηλίων 1821 – Φαρμάκη (εικ. 21α, 21β): Στο κέντρο της πόλης, κοντά στην
πλατεία Δήμου Φαρμάκη, στεγάζεται το Μουσείο Φαρμάκη. Πρόκειται για ένα αξιόλογο
ιδιωτικό μουσείο με κειμήλια του 1821. Περιλαμβάνει διάφορα πολύτιμα εκθέματα του
απελευθερωτικού αγώνα, όπως όπλα των αγωνιστών του
΄21 (καριοφίλια, γιαταγάνια κ.ά.),
καθώς και κάποια χειρόγραφα της εποχής.
4.3.2. Βιβλιοθήκη
Δίπλα από το Διοικητήριο, όπου στεγάζονται οι οικονομικές υπηρεσίες της πόλης, βρίσκεται η
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη (εικ. 22α, 22β) και το Ειρηνοδικείο Ναυπάκτου. Η
Βιβλιοθήκη στεγάζεται σε
ένα νεοκλασικό κτίριο, που κτίσθηκε το 1955 από τον ευεργέτη της
πόλης Δημήτριο Παπαχαραλάμπους. Είναι μία άρτια οργανωμένη Δημόσια βιβλιοθήκη με
50.000 τόμους βιβλίων και δύο κινητές βιβλιοθήκες, που επισκέπτονται και δανείζουν βιβλία
στα σχολεία και τα χωριά της Αιτωλοακαρνανίας και της Δωρίδας στη Φωκίδα. Έχει πλούσια
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 44
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
συλλογή από εκδόσεις τοπικού ενδιαφέροντος και μέρος από τη συλλογή Γιάννη Βλαχογιάννη.
Είναι δανειστική, διοργανώνει πνευματικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις βιβλίων,
συμμετέχει δε ενεργά σε κάθε πολιτιστική δραστηριότητα.
Παπαχαραλάμπειος αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων: χωρητικότητας 300 θέσεων, όπου
γίνονται όλες οι πνευματικές εκδηλώσεις της πόλης. Σήμερα στο χώρο αυτό στεγάζεται και η
Φιλαρμονική Ναυπάκτου, η οποία ιδρύθηκε, οργανώθηκε, εξοπλίσθηκε με μουσικά όργανα, με
δωρεά του Δ. Παπαχαραλάμπους33.
Στάδιο: Ο ίδιος δωρητής διέθεσε χρήματα για την αγορά του χώρου και την ανέγερση ενός
σύγχρονου σταδίου με κερκίδες, γυμναστήριο και άλλους βοηθητικούς χώρους.
4.3.3. Παραδοσιακή διατροφή – κουζίνα
Η παραδοσιακή διατροφή της Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής είναι πλούσια και
παρουσιάζει εξαιρετική ποικιλία. Τα φαγητά και τα γλυκά που συνηθίζονται είναι:
 τα λουκάνικα, τα οποία παρασκευάζονται από χοιρινό κόκκαλο αλλά με λίγο λίπος,
συνήθως μπούτι, έντερα χοιρινά, κρεμμύδι, αλάτι, πιπέρι, ξύσμα πορτοκαλιού,
 οι «ματιές», που φτιάχνονται από εντόσθια, καρυκεύματα και ρύζι, τυλιγμένα σε χοιρινό
έντερο,
 οι σπιτικές πίτες, όπως κολοκυθόπιτα, τραχανόπιτα στο τζάκι με γάστρα, χορτόπιτα με
φέτα ή μυζήθρα, πίτα με χλωρό τυρί (σταλποτύρι), ζυμαρόπιτα με φέτα και λουκάνικο,
πρασόπιτα, σπανακοτυρόπιτα, μπαμπανάτσα που παρασκευάζεται από αλεύρι, διάφορα
χόρτα όπως σπανάκι, άνηθο, πράσα, λάδι και αλάτι,
 η παραδοσιακή μπομπότα,
 χοιρινό με σέλινο
 το ζυμωτό ψωμί, ανεβατό όπως ονομάζεται το ψωμί με προζύμι και λειψό χωρίς προζύμι,
 το κατσικίσιο παϊδάκι,
 ο τράγος γιαχνί με χοντρά μακαρόνια,
 τράγος με χυλοπίτες
 «χοντρό» με μακαρόνια, δηλ. μεγάλης ηλικίας ή μεγάλου μεγέθους ζώα, όπως
προβατίνες, κριάρια, τράγοι, κατσίκες,
 στιφάδο με λαγό, αγριογούρουνο ή ζαρκάδι
 το κατσικάκι λαδορίγανη,
33
Πληροφορίες από τον ιστότοπο της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης: http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 45
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
 καμπρολάχανα με χοιρινό, δηλ. χόρτα, τα οποία βγαίνουν μετά το κόψιμο του λάχανου
που φτιάχνουμε ντολμάδες,
 τα μακαρόνια του γάμου (μοσχαράκι κοκκινιστό με πέννες, φρέσκο βούτυρο και ξερή
μυζήθρα).
 το αγριογούρουνο, που εδώ, έχει την τιμητική του. Το κρέας του οι νοικοκυρές το
μαλακώνουν με τις ώρες μέσα στο ξύδι και το κρασί, να ημερώσουν τις μυρωδιές του,
και το βάζουν στη φωτιά μαζί με τη ντομάτα και μπόλικο κρεμμύδι. Το μαγειρεύουν
στιφάδο ή γιαχνί.
Επίσης υπάρχουν οι θαλασσινοί μεζέδες, ουζομεζέδες και το φρέσκο ψάρι στα κάρβουνα
με την αλμύρα του Κορινθιακού, όπως:
 μπακαλιάρος στο φούρνο
 γαύρος στο λάδι με δυόσμο
 γάμπαρη στο τηγάνι, δηλ. μεγάλη μονόφθαλμη γαρίδα, η οποία απαντάται μόνο στα νερά
του Κορινθιακού.
 τέλος, ντόπια φέτα, τραχανάς, χυλοπίτες.
Στα γλυκά συγκαταλέγονται ο μπακλαβάς, η καρυδόπαστα, οι κουραμπιέδες, το
κοκοφρύνι που είναι γλύκισμα από πρωτόγαλα, ο χαλβάς, οι λουκουμάδες, οι τηγανίτες, το
ραβανί. Στα γλυκά του κουταλιού το κάστανο, το σύκο, το κυδώνι, το καρυδάκι.
Παρασκευάζουν επίσης και ποτά, όπως βύσσινο, περγαμόντο, μανταρίνι, ποτό με άνθη
νεραντζιάς.
Υπάρχουν επίσης φρέσκα μπαχαρικά, λιαστή ντομάτα, ρίγανη και τσάι από τα βουνά της
Ορεινής Ναυπακτίας.
4.3.4. Τραγούδια – χοροί
Στη Ναύπακτο και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου υπάρχουν χοροί που έχουν πανελλήνιο
χαρακτήρα, όπως ο τσάμικος, ο καλαματιανός, ο συρτός στα τρία, αλλά και ορισμένοι οι οποίοι
είναι τοπικοί και ιδιόρρυθμοι. Τέτοιοι είναι οι χοροί απολυτός ή στα τρία, ο μαζωχτός και το
γαϊτανάκι, πού χορεύεται μόνο σε κάποια χωριά της Ναυπακτίας. Είναι θεαματικός χορός και
χορεύεται από όλους μαζί, άντρες και γυναίκες με την εξής σειρά: πρώτα οι ηλικιωμένοι, έπειτα
οι άντρες κι ύστερα οι νέοι. Το ίδιο και οι γυναίκες. Στο χορό αυτόν παίρνουν μέρος όλοι οι
παρευρισκόμενοι ανεξαρτήτου ηλικίας (Νεοχώρι).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 46
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Στο χωριό Σκάλα της Ναυπακτίας, τη Δευτέρα του Πάσχα, χορεύεται από δύο κύκλους
χορευτών οι οποίοι πλέκονται μεταξύ τους σταυρωτά σε δύο ρυθμούς. Ο ένας ρυθμός είναι
αργός και ο άλλος σαν το ρυθμό του συρτού.
Το γαϊτανάκι έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία και στις ομάδες αντίστασης που είχαν
δημιουργήσει οι κάτοικοι του χωριού Σκάλα στο Δήμο Ναυπακτίας, κατά την περίοδο εκδίωξής
τους από το χωριό. Το 1499 η Ναύπακτος παραδόθηκε στον τούρκο κατακτητή. Ήταν μία
περίοδος όπου η μία μετά την άλλη οι ελληνικές περιοχές γνώριζαν την υποδούλωση και τη
σκλαβιά. Οι Τούρκοι έκαναν επιδρομές και στη Σκάλα Ναυπάκτου, επειδή ήταν αρκετά κοντινό
χωριό και λεηλατούσαν τα πάντα. Οι ντόπιοι τράπηκαν σε άτακτη φυγή, εγκατέλειψαν το χωριό
και εγκαταστάθηκαν δέκα χιλιόμετρα. βορειότερα στη σημερινή Παλιόσκαλα. Εκεί
δημιούργησαν ομάδες αντίστασης κατά των Τούρκων.
«Το βλέπεις κείνο το βουνό το πέρα και το δώθε;
Ήταν λημέρια των κλεφτών και των καπεταναίων.
Σκουτέρης εροβόλαγε από ψηλή ραχούλα,
φέρνει το φέσι του στραβά και τη γαλάζια φούντα.
Κι η βλάχα τον περίμενε σ’ ένα στενό σοκάκι.
Φέρνει τη ρόκα γνέθοντας τ’ αδράχτι της γεμάτο
Στη Σκάλα για να μαζευτούν, γιουρούσι για να κάμουν
στον Έπαχτο να κατεβούν, το κάστρο για να πάρουν».
Έτσι λοιπόν, στο σημείο όπου είχαν συγκεντρωθεί μετά την εκδίωξή τους, πραγματοποιούν αυτή
τη συμβολική εκδήλωση, «πλέκουν το γαϊτανάκι» όπως λένε οι ίδιοι, δηλαδή ένα δικό τους
χορό που υποδηλώνει την αγάπη και την ομόνοια μεταξύ τους, αλλά και την αγωνιστικότητα
που επέδειξαν και την αντίστασή τους ενάντια στους Τούρκους εισβολείς.
Πνευματώδεις, ευφάνταστοι, συναισθηματικοί και εκδηλωτικοί οι ποιητές και οι μουσικοί της
περιοχής τραγούδησαν με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο όλες τις εκφάνσεις της ζωής, από τη
γέννηση ως το θάνατο.
Εκτός από τα γνωστά παραδοσιακά τραγούδια της Ρούμελης -συρτά, καλαματιανά,
συγκαθιστούς- το τραγούδι ΄΄Βάτους κι αγκάθια πάτησα Βασίλω μου΄΄ αποτελεί καταγραφή και
αφήγηση του φονικού της πανέμορφης Βασίλως, που έγινε στο Τρίκορφο Ναυπακτίας. Άλλα
τραγούδια είναι:
o Νόβαινα (τσάμικος) «…κανένας δεν το πάτησε το κάστρο του Επάχτου…»
o Μαργιολικό (τσάμικος)
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 47
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
o Μαυριδερούλα (τσάμικος)
o Ραστ (τσάμικος)
o Χειμμαριώτικο (τσάμικος)
o Μανουσάκια (συρτός)
o Αριστείδης (συρτός)
o Μαραίνομαι ο καημένος (συρτός)
o Ξερολάγκαδο (συρτός)
o Αναστασιά (καλαματιανό)
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 48
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
5. Εξέχουσες προσωπικότητες
Ο Δημήτριος Παπαχαραλάμπους υπήρξε μία από τις περισσότερο εξέχουσες και δημοφιλείς
προσωπικότητες του τόπου. Τα λαμπρά έργα, που κληροδότησε στο Ναυπακτιακό λαό, μένουν
αθάνατα μνημεία πολιτισμού. Διέθεσε ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων του σε κάθε είδους
αγαθοεργό δράση. Τα σημαντικότερα από τα έργα του στη Ναύπακτο είναι:

η βιβλιοθήκη

η αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων χωρητικότητας 300 θέσεων, όπου γίνονται όλες οι
πνευματικές εκδηλώσεις της πόλης. Σήμερα στο χώρο αυτό στεγάζεται και η
Φιλαρμονική Ναυπάκτου, η οποία ιδρύθηκε, οργανώθηκε, εξοπλίσθηκε με μουσικά
όργανα, με χρήματα του Δ. Παπαχαραλάμπους

ο δωρητής διέθεσε χρήματα για την αγορά του χώρου και την ανέγερση ενός σύγχρονου
σταδίου με κερκίδες, γυμναστήριο και άλλους βοηθητικούς χώρους

Ακόμη θέσπισε υποτροφίες για μαθητές του Γυμνασίου Ναυπάκτου, την προικοδότηση
εξήντα απόρων κοριτσιών, την τακτική επιχορήγηση της Φιλαρμονικής, της Φιλοπτώχου
Αδελφότητας Ναυπάκτου, της Μητρόπολης Ναυπακτίας και του Ελληνοαμερικάνικου
Συνδέσμου Ναυπάκτου
Η πολιτεία τίμησε τον Παπαχαραλάμπους ανακηρύσσοντάς τον Εθνικό Ευεργέτη. Η πόλη της
Ναυπάκτου έδωσε το όνομά του σε κεντρική της πλατεία κι οδό και ανέγειρε προτομή του στην
ομώνυμη πλατεία.
Από τη Ναύπακτο κατάγονται, επίσης, σημαντικές προσωπικότητες όπως ο ιστοριοδίφης και
συγγραφέας Γιάννης Βλαχογιάννης, ο ακαδημαϊκός λογοτέχνης και πολιτικός Γεώργιος
Αθανασιάδης – Νόβας, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας, και ο αδελφός του
Θεμιστοκλής, ο συγγραφέας Σπύρος Μελάς, ο λογοτέχνης Χάρης Σταματίου, ο Αγέλαος, ο
Σταμάτης Σταματίου (Σταμ- Σταμ) και άλλοι εξίσου αξιόλογοι. Η πόλη είχε επίσης πολλούς
μεγάλους ευεργέτες όπως: Ανδρέα Ανδρεόπουλο, Ανδρέα Τσάρα, Νικόλαο Τσάρα, Ανδρέα
Κοζώνη, Κωνσταντίνο Κοζώνη, Γεωργίου Καπορδέλη, Γεώργιο και Μαρία Αθανασιάδη-Νόβα,
Γαβριήλ Οικονόμου, Δημήτριο Ασημακόπουλο, Επαμεινώνδα Αρβανίτη, Αικατερίνη Αρβανίτη,
Ευθύμιο Βαρδακουλά, Λεωνίδα και Πολυξένης Τσώνη, Αλτάνης Φλωροπούλου, Αθηνά Πλατή,
Λάμπρο Τζαβέλλα, Ιωάννη Φούτζηλα, Λεωνίδα Χαραλάμπους, Παρασκευή Γαρμανή, Βασιλική
Ξανθοπούλου και Ιουλία Κοζώνη.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 49
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
6. Οικονομικά δεδομένα
Οι απασχολούμενοι στη δημοτική ενότητα Ναυπάκτου ανέρχονται σε 5.928 άτομα (οικονομικά
μη ενεργώς πληθυσμός = 9.358 άτομα), με το 9,7% να δραστηριοποιείται στον πρωτογενή
τομέα, το 25,2% στον δευτερογενή τομέα και το 60% στον τριτογενή τομέα. Τα άτομα που δεν
δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας ανέρχονται σε 5,1% (εικ. 23).
Πρωτογενής τομέας
Η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα του Δήμου Ναυπακτίας αντιστοιχεί στο 15% των
απασχολούμενων. Κύριες δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα είναι η γεωργία και η
κτηνοτροφία. Η γεωργία ως δραστηριότητα στην πιο εντατική της μορφή εφαρμόζεται στα
πεδινά τμήματα της δημοτικής ενότητας Χάλκειας και συγκεκριμένα στην πεδιάδα του Ευήνου.
Σημαντική, επίσης, γεωργική δραστηριότητα εμφανίζεται και στην τοπική κοινότητα
Ξηροπηγάδου.
Η κτηνοτροφία ως δραστηριότητα, εντατικά εφαρμόζεται στα ορεινότερα διαμερίσματα των
δημοτικών ενοτήτων, σχεδόν πάντα με ταυτόχρονη γεωργική δραστηριότητα. Η κτηνοτροφική
δραστηριότητα στις δημοτικές ενότητες Πλατάνου, Πυλλήνης και Αποδοτίας είναι
περιορισμένη, κάτι που οφείλεται και στην πληθυσμιακή αποδυνάμωση της περιοχής. Τα
αιγοπρόβατα αποτελούν το σημαντικότερο κλάδο της κτηνοτροφίας της περιοχής, ενώ τα
βοοειδή είναι συγκεντρωμένα κυρίως στις δημοτικές ενότητες Χάλκειας και Ναυπάκτου.
Επίσης, παρατηρούμε μια σχετικά σταθερή εξέλιξη του κλάδου της μελισσοκομίας, τόσο σε
ευρωπαϊκές κυψέλες όσο και σε εγχώριες κυψέλες, ενώ επίσης σταθερός διατηρείται και ο
πτηνοτροφικός κλάδος σε συστηματικά πτηνοτροφεία. Τα σημαντικότερα παραγόμενα
κτηνοτροφικά προϊόντα είναι το γάλα, το κρέας, το τυρί, διάφορα λοιπά γαλακτοκομικά και
τυροκομικά προϊόντα, το μέλι και τα αυγά.
Ωστόσο, ο πρωτογενής τομέας χαρακτηρίζεται από χαμηλή ανταγωνιστικότητα λόγω υψηλού
κόστους παραγωγής και λόγω δυσκολιών στην διακίνηση και εμπορία των αγροτικών
προϊόντων.
Η βιολογική γεωργία τόσο σε επίπεδο Δήμου όσο και σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας
περιορίζεται κυρίως στην ελαιοκαλλιέργεια και στις εκτάσεις των βοσκοτόπων με ελάχιστη
συμμετοχή των σιτηρών.
Σημαντική δραστηριότητα παρουσιάζεται στον τομέα της βιολογικής εκτροφής. Κύρια
βιολογικά εκτρεφόμενα είδη είναι τα αιγοπρόβατα και τα βοοειδή και σε μικρότερο βαθμό οι
χοίροι και τα πουλερικά.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 50
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Η αλιευτική δραστηριότητα στον Δήμο Ναυπακτίας περιορίζεται στις δημοτικές ενότητες
Ναυπάκτου, Αντιρρίου και Χάλκειας. Από στοιχεία του Μητρώου Επιχειρήσεων της ΕΛ.ΣΤΑΤ.
έτους 2004 προκύπτει ότι στο Δήμο Ναυπακτίας υφίστανται δυο Ιχθυοκαλλιέργειες και έξι
επιχειρήσεις με αντικείμενο την Αλιεία, ιχθυοκαλλιέργεια και άλλες συναφείς βοηθητικές
δραστηριότητες στη δημοτική ενότητα Ναυπάκτου.
Δευτερογενής τομέας
Στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων η περιοχή παρουσιάζει
σημαντική υστέρηση. Μεγάλο μέρος των παραγόμενων προϊόντων χρησιμοποιούνται για ιδία
κατανάλωση και επίσης ένα σημαντικό μέρος αυτών διοχετεύονται στην τοπική αγορά. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα ένα πολύ μικρό ποσοστό των παραγόμενων προϊόντων να μεταποιείται, να
τυποποιείται και να συσκευάζεται με κατεύθυνση την ευρύτερη αγορά. Στον Δήμο Ναυπακτίας
η μεταποιητική δραστηριότητα των γεωργικών προϊόντων περιορίζεται σε τρία ελαιοτριβεία και
δύο βιοτεχνίες ζυμαρικών.
Ο τομέας μεταποίησης και εμπορίας κτηνοτροφικών προϊόντων περιορίζεται για τον Δήμο
Ναυπακτίας σε μία μονάδα συντήρησης κρέατος χοιρινού (νωπού ή άλλης ψύξης), μία μονάδα
παραγωγής γιαουρτιού και σε μία μονάδα επεξεργασίας γαλακτοκομικών προϊόντων και
λειτουργούν στις δημοτικές ενότητες Ναυπάκτου και Χάλκειας, σύμφωνα με στοιχεία του
Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας. Ο τομέας της μεταποίησης και εμπορίας κτηνοτροφικών
προϊόντων είναι ανύπαρκτος για τις ορεινές δημοτικές ενότητες του Δήμου Ναυπακτίας. Τα
παραγόμενα κτηνοτροφικά προϊόντα προορίζονται κυρίως για ιδία κατανάλωση και για την
κάλυψη των αναγκών της τοπικής αγοράς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας, στον Δήμο Ναυπακτίας
δραστηριοποιούνται 199 βιοτεχνικές, μεταποιητικές και κατασκευαστικές επιχειρήσεις εκ των
οποίων οι 159 βρίσκονται στη Δημοτική Ενότητα Ναυπάκτου. Εξαγωγική δραστηριότητα
αναπτύσσουν έξι (6) επιχειρήσεις, εκ των οποίων:

Τρεις
(3) συγκεντρώνονται στη δημοτική ενότητα Ναυπάκτου
και εξάγουν
κλωστοϋφαντουργικά, ελαιόλαδο και μάρμαρα

δυο (2) δραστηριοποιούνται στη δημοτική ενότητα Αντίρριου, με εξαγωγή ειδών
οικιακής χρήσης και οσπρίων

μια (1) δραστηριοποιείται στη δημοτική ενότητα Χάλκειας εξάγοντας τζάκια, ψησταριές,
φούρνους και πάγκους.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 51
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Τέλος, υπάρχει ο Συνεταιρισμός Γυναικών Ναυπάκτου, που παράγει μια σειρά παραδοσιακών
προϊόντων όπως ζυμαρικά, γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες, ποτά (παραδοσιακή τεντούρα)
κ.ά. Ο συνεταιρισμός έχει την έδρα του στην περιοχή Λυγιά, ενώ διαθέτει Κέντρο Προώθησης
και Πληροφόρησης στο λιμάνι της Ναυπάκτου.
Τριτογενής τομέας
Ο τριτογενής τομέας παραγωγής στον Δήμο Ναυπακτίας αποτελεί τον βασικό τομέα
δραστηριότητας των κατοίκων του Δήμου. Ο τριτογενής τομέας παρουσιάζει ανάπτυξη και
μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Μητρώου Επιχειρήσεων και
του Επιμελητηρίου, με σαφείς ενδείξεις ότι υπάρχουν δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη στο
εγγύς μέλλον. Τα κύρια χαρακτηριστικά του τριτογενή τομέα είναι:

η λειτουργία μικρών τουριστικών μονάδων στις ορεινές περιοχές

η ανάπτυξη της εμπορικής δραστηριότητας, κυρίως στις πεδινές περιοχές

και η λειτουργία των Δημοσίων Υπηρεσιών
Το μεγαλύτερο μέρος των Δημοσίων Υπηρεσιών συγκεντρώνεται στην έδρα του Δήμου, τη
Ναύπακτο, ενώ σε όλες τις δημοτικές ενότητες του Δήμου λειτουργούν ΚΕΠ για την
εξυπηρέτηση των πολιτών. Έτσι στη Ναύπακτο έχουμε τις εξής Υπηρεσίες: 5ο Γραφείο
Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Κέντρο Υγείας, Δασαρχείο, Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία,
Ειρηνοδικείο, Υποθηκοφυλακείο, Λιμενικό Ταεμείο, Λιμενικός Σταθμός, Πυροσβεστική
Υπηρεσία, Τελωνειακό Γραφείο, Αστυνομικό Τμήμα, Διοίκηση Αγροφυλακής, Κέντρο Λαϊκής
Επιμόρφωσης, Αγροτικό Κτηνιατρείο, Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΛΤΑ,
ΚΕΠ και Διαπεριφερειακές Υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ, Υπουργείου Πολιτισμού (8η ΕΒΑ),
Γραφείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας, Γραφείο Μεταφορών και
Επικοινωνιών, Γραφείο Κτηνιατρικής, Γραφείο Υγείας και Δημόσιας Υγιεινής
Σύμφωνα με στοιχεία του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας, στη Δημοτική Ενότητα
Ναυπάκτου δραστηριοποιούνται δύο επιχειρήσεις χονδρικού εμπορίου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 52
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
7. Πυκνωτής φυσιογνωμίας
Η ίδρυση της πόλης της Ναυπάκτου συνδέεται άρρηκτα με τη στρατηγική της θέση, καθώς
βρίσκεται σε καίριο επικοινωνιακό κόμβο ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα,
ελέγχοντας ταυτόχρονα τη δυτική είσοδο στον Κορινθιακό κόλπο. Άλλωστε και η ετυμολογία
του ονόματος της, ναυς (πλοίο) και πήγνυμι (κατασκευάζω), δείχνει την άρρηκτη σχέση της
πόλης με τον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο, εκείνη την εποχή.
Το γραφικό λιμανάκι της πόλης μας δεν είναι έργο της φύσης, αλλά του ανθρώπου. Είναι
φανερή η προέλευση του. Σχηματίζεται από τους δύο βραχίονες του κάστρου, οι οποίοι ξεκινούν
απ’ την κορυφή του λόφου και καταλήγουν στη θάλασσα, όπου με δύο πύργους κλείνουν την
είσοδο του η οποία άνοιξε μετά την εκσκαφή και την εκτέλεση των επιμέρους εργασιών. Ο
πυθμένας του είναι πλακοστρωμένος, όπως επιβεβαιώνεται σε κάθε εκβάθυνση του με τις
πλάκες, που ανασύρονται. Έχει σχήμα πετάλου με άνοιγμα εισόδου 32 περίπου μέτρα. Το βάθος
στο κέντρο του είναι 4 – 5 μ. περίπου ενώ στην περιφέρειά του 1 – 1,5 μ.
Σ’ αυτό το μικρό και γραφικό λιμανάκι, που σήμερα κρατάει στην αγκαλιά του βαρκούλες,
καΐκια και κότερα, παλιότερα άραζαν γαλέρες και μπρατσέρες της Δημοκρατίας των Ενετών, οι
οποίοι θεωρούσαν το Λεπάντο ένα από τα μεγαλύτερα και τα ισχυρότερα ερείσματα της
κυριαρχίας τους στη Μεσόγειο.
Δεξιά και αριστερά της εισόδου του λιμανιού, όπως προαναφέρεται, υπήρχαν δύο πύργοι. Ο
ανατολικός ήταν περίπου όπως είναι και σήμερα, με το φάρο δίπλα στο γέρικο πεύκο που οδηγεί
τα πλεούμενα τις ασέληνες νύχτες με το πράσινο φως του. Ο δυτικός σε σχήμα τετραγώνου,
στολισμένος με μια επιβλητική χουρμαδιά, χρησιμοποιούνταν για το στρατωνισμό της φρουράς
του λιμανιού.
Στη δυτική πλευρά του λιμανιού και σε χώρο που ονομάστηκε πάρκο Θερβάντες, τοποθετήθηκε
το έτος 2001, με δωρεά των «Θερβαντιστών» (διεθνής σύλλογος προς τιμήν του Μ. Θερβάντες),
το άγαλμα του Μιχαήλ Θερβάντες.
Στο δυτικό λιμενοβραχίονα, το έτος 1971, τοποθετήθηκε, με δωρεά του συλλόγου εφέδρων
αξιωματικών Ναυπάκτου, το άγαλμα του πυρπολητή Γεωργίου Ανεμογιάννη-Παξινού, ο
οποίος στην προσπάθειά του να πυρπολήσει την τουρκική κορβέτα το 1821 συνελήφθη από τους
Τούρκους και θανατώθηκε με πασσάλωση στην είσοδο του λιμανιού.
Το λιμάνι έπαιξε καίριο ρόλο στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571) ή του Lepanto,
όπως την αποκαλούν στην Ευρώπη.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 53
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Για τους επαχτίτες το λιμάνι εκτός από αισθητική και γραφική διάσταση διέθετε πάντα την αξία
του χώρου που εξασφάλιζε την επικοινωνία με άλλες πόλεις.
Άλλοτε όμορφο και γραφικό, άλλοτε χώρος βιοπάλης αλλά και ελευθερίας, άλλοτε σημείο
αποχωρισμού και πάντα φορέας μνήμης και προσωπικών για τον καθένα «διαδρομών» δε θα
μπορούσε παρά να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τους λογοτέχνες και εν γένει καλλιτέχνες της
πόλης.
Το λιμάνι της Ναυπάκτου (Γ. Αθάνα)
Τα παλιά του μουράγια χρωματίζει
μια θλίψη ξεπεσμένης αρχοντιάς.
Μεσ’ τα ρηχά νερά του καθρεφτίζει
της Δόγισσας το φάσμα Βενετιάς.
Ο αρχιτέκτονας-ζωγράφος Γιάννης Αρτινόπουλος, σε πάρα πολλά έργα του έχει σαν θέμα το
γραφικό λιμάνι της Ναυπάκτου (εικ. 24).
Εν κατακλείδι μπορεί να ειπωθεί, ότι το λιμάνι είναι ο πυκνωτής φυσιογνωμίας της Ναυπάκτου,
επειδή ακριβώς διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της και
αποτελεί το πλέον αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό της πόλης, τόσο από τους ντόπιους όσο και
από τους επισκέπτες και εκδρομείς.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 54
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
8. Κοινωνικές υποδομές
Βασικοί οδικοί άξονες που διέρχονται του δήμου είναι οι δυο εθνικοί άξονες Ε.Ο. Αντιρρίου –
Ιωαννίνων και Ε.Ο. Αντιρρίου - Ιτέας. Οι δυο αυτές Ε.Ο. σε συνδυασμό με την ζεύξη του Ρίου –
Αντιρρίου αποτελούν τους κύριους κυκλοφοριακούς άξονες του δήμου, αλλά και της ευρύτερης
περιοχής, με τα μεγάλα αστικά κέντρα επιρροής – εξάρτησης του δήμου όπως Πάτρα,
Μεσολόγγι, Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σημαντική αποφόρτιση στον κυκλοφορικό φόρτο της
πόλης έχει προσφέρει η λειτουργία της παράκαμψης της Ναυπάκτου, καθώς σημαντικό μέρος
της κίνησης των δυο Ε.Ο. διέρχεται από εκεί.
Βέβαια οι σημαντικότεροι οδικοί άξονες για τον Δήμο δεν έχουν ακόμη κατασκευασθεί. Η Ιόνια
Οδός, που αποτελεί τον Δυτικό άξονα ανάπτυξης της χώρας, βρίσκεται τώρα στο στάδιο της
κατασκευής (στην παρούσα χρονική στιγμή έχουν διακοπεί οι εργασίες) μαζί με την Διαγώνια,
που θα ενώσει το Αντίρριο με την Λαμία( και ουσιαστικά θα ενώσει την ΠΑΘΕ) θα
ολοκληρώσουν τον οδικό άξονα της χώρας και θα αποτελέσουν τον σημαντικότερο παράγοντα
ανάπτυξης της περιοχής.
Στην Ναύπακτο λειτουργούν δυο ΚΤΕΛ υπεραστικών συγκοινωνιών και συγκεκριμένα το
ΚΤΕΛ Αιτωλ/νιας και το ΚΤΕΛ Φωκίδας. Εξασφαλίζεται η καθημερινή καλή σύνδεση με την
Αθήνα, το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι, την Πάτρα, το Γαλαξίδι, την Ιτέα, την Άμφισσα και τους
Δελφούς. Για Θεσσαλονίκη, Λαμία, Λάρισα λειτουργεί, σε καθημερινή βάση, σύνδεση τόσο από
το ΚΤΕΛ Αιτωλ/νίας όσο και από το ΚΤΕΛ Αχαΐας. Για τα ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα της
περιοχής τα δρομολόγια δεν πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα
την ελλιπή εξυπηρέτηση των κατοίκων. Επίσης, καθημερινά και με συχνά δρομολόγια γίνονται
τα αστικά δρομολόγια για Αντίρριο, Δάφνη και Βαρειά.
Μοναδικό θαλάσσιο δίκτυο συγκοινωνιών που υπάρχει είναι η πορθμειακή γραμμή που συνδέει
τον Ρίο με το Αντίρριο (παρόλο που υπάρχει και η ζεύξη Ρίου Αντιρρίου συνεχίζει να
λειτουργεί) και ενώνει τη Στερεά Ελλάδα με την Πελοπόννησο. Η λειτουργία του πορθμείου
γίνεται με επιβατικά οχηματαγωγά πλοία (Ferry boats) από τις δυο προβλήτες (ανάλογα με την
κατεύθυνση του ανέμου) του Αντιρρίου.
Σιδηροδρομικό δίκτυο και εναέρια μέσα μεταφοράς δεν χρησιμοποιούνται. Επιπλέον, στη
Ναύπακτο έχει κατασκευασθεί ποδηλατοδρόμος μήκους 3,841 χιλιομέτρων. Η μορφολογία της
πόλης, με το μεγάλο τμήμα των παραλιών, ενδείκνυται για ποδηλατικές διαδρομές, τόσο στις
παραλίες όσο και στο εμπορικό κέντρο. Επίσης, ο δήμος έχει προμηθευτεί ποδήλατα και
λειτουργεί σύστημα μίσθωσης Ποδηλάτων Δημόσιας Χρήσης πιλοτικά και στην συνέχεια θα
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 55
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
λειτουργήσει κανονικά. Επίσης, λειτουργεί και ιστοσελίδα (http://www.nafpaktosbikes.gr)/ με
πληροφορίες για τα ποδήλατα, διαδραστικούς χάρτες με τις διαδρομές των ποδηλατοδρόμων,
αλλά και αρχές ασφαλείας και συντήρησης του ποδηλάτου. Ωστόσο, ο ποδηλατόδρομος
αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, λόγω της παράνομης στάθμευσης και της συμπεριφοράς
των οδηγών αυτοκινήτων και δικύκλων.
Η αξιοποίηση της λειτουργίας της Γέφυρας «Χαρίλαος Τρικούπης» προσδίδει μια σημαντική
ευκαιρία στον Δήμο τόσο στον τομέα του τουρισμού όσο και γενικότερα στον
κοινωνικοοικονομικό τομέα. Η Γέφυρα αφενός αποτελεί έναν τουριστικό πόρο, τον οποίο
επισκέπτονται τόσο Έλληνες όσο και κάτοικοι άλλων χωρών και αφετέρου βελτιώνει την
ελκυστικότητα της περιοχής, καθώς διευκολύνει τις μεταφορές, τον ανταγωνισμό, την
εξωστρέφεια του Τοπικού Παραγωγικού Συστήματος, την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε
δημόσιες υποδομές (συνδέει την περιοχή με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ρίο, με το
Πανεπιστήμιο Πατρών κ.λπ.) και την ανάπτυξη νέων οικονομικών και παραγωγικών
δραστηριοτήτων. Επομένως, η Γέφυρα αποτελεί μια καλή ευκαιρία για την αναβάθμιση της
τοπικής οικονομίας, την ανάπτυξη νέων οικονομικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων και την
υποστήριξη του τουριστικού τομέα.
Στον Δήμο Ναυπακτίας έχει αναπτυχθεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο υποδομών και
δραστηριοτήτων κοινωνικής πολιτικής τόσο από τον Δήμο όσο και από άλλους φορείς. Στο
Δήμο Ναυπακτίας λειτουργούν 43 εκπαιδευτικές μονάδες, εκ των οποίων 18 νηπιαγωγεία, 16
δημοτικά, 8 μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 1 μονάδα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η
πλειοψηφία των εκπαιδευτικών μονάδων 76,7%, συγκεντρώνεται στην δημοτική ενότητα
Ναυπάκτου, όπως είναι φυσικό. Επιπλέον, στον Δήμο λειτουργούν 14 μονάδες πρωτοβάθμιας
φροντίδας υγείας, 1 ΚΑΠΗ, 1 ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, 4 βρεφονηπιακοί – παιδικοί σταθμοί, 1 δομή
υποστήριξης ΑμΕΑ, 1 στέγη διαβίωσης ΑμΕΑ και 6 δομές (έχουν συγχωνευτεί σε μια) Βοήθεια
στο Σπίτι.
Η λειτουργία του παραρτήματος του ΤΕΙ Μεσολογγίου, στη Ναύπακτο, αποτελεί σημαντικό
παράγοντα ανάπτυξης της περιοχής, τόσο από την παρουσία εξειδικευμένου επιστημονικού
προσωπικού όσο και από την παρουσία σπουδαστών οι οποίοι αποτελούν επιπλέον καταναλωτή
στην τοπική κοινωνία αυξάνοντας το εισόδημα της περιοχής.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 56
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
9. Έργα χρηματοδοτούμενα και συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε.
Στη Ναύπακτο έχουν πραγματοποιηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο υλοποίησής τους πολλά έργα
μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

η ανάπλαση της παραλίας του Γριμπόβου, προϋπολογισμού 720.000 € που ήδη ξεκίνησε
και ολοκληρώνεται, ένα έργο που αναβαθμίζει όλο το παραλιακό μέτωπο της πόλης και
συμβάλλει σημαντικά στην περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της Ναυπάκτου

η ανάπλαση της πλατείας Φαρμάκη, που ξεκινά, προϋπολογισμού 420.000 €.

ο Φωτισμός του Λιμανιού της Ναυπάκτου, ένα έργο που αναδεικνύει την ιστορική και
πολιτιστική φυσιογνωμία της πόλης

η ολοκλήρωση της Περιμετρικής εφόσον εξαφαλίστηκαν κονδύλια ύψους 5.5 εκ. €,
δίνοντας επιτέλους τη δυνατότητα στα φορτηγά, τις νταλίκες αλλά και τους ταξιδιώτες,
να συνεχίζουν τον δρόμο τους (συνήθως από και προς τη Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου) χωρίς
να δημιουργείται κυκλοφοριακό χάος και να ρυπαίνουν την πόλη,

ο Εκσυγχρονισμός των Σφαγείων, έργο το οποίο είχε ενταχθεί στο Γ΄ ΚΠΣ
προϋπολογισμού 1,3 εκ. €,

ο ποδηλατόδρομος της Ναυπάκτου που εξασφαλίστηκε και κατασκευάστηκε με
αποκλειστική χρηματοδότηση από κονδύλια της Ε.Ε. που προορίζονταν μόνο για
κατασκευή ποδηλατοδρόμων (μόνο για 10 δήμους της χώρας μας) και συνετέλεσε στην
ανάπλαση όλου του παραλιακού μετώπου της Ψανής, την αλλαγή του ασφαλτοτάπητα σε
μεγάλο τμήμα του κεντρικού ιστού της πόλης μας και την προμήθεια 400 ποδηλάτων για
τους δημότες. Το συγκεκριμένο έργο είχε προϋπολογισμό ύψους 1.138.000 €.

επεκτάσεις του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης, προϋπολογισμού 400.000 € καθώς
και οι επεκτάσεις αποχέτευσης δυτικά και ανατολικά της πόλης 500.000 €, που
εξασφαλίστηκαν από απενταγμένα του Γ΄ ΚΠΣ,

ολοκληρώνεται το έργο αποχέτευσης λυμάτων Ναυπάκτου, προϋπολογισμού 11.000.000
€,

Λειτουργία ΧΥΤΑ για την εναπόθεση στερεών αποβλήτων. Το γεγονός αυτό
συνεισφέρει στην προστασία του περιβάλλοντος και στην βελτίωσης της ποιότητας ζωής.
Επίσης, στο Δήμο υλοποιείται πρόγραμμα ανακύκλωσης.

κατασκευή του Ειδικού Σχολείου Ναυπάκτου, ύψους 1.4 εκ. ευρώ

Στο πλαίσιο του ΑΞΟΝΑ 4, του Ε.Π. ΑΛΙΕΙΑ 2007-2013 εγκρίθηκε το Τοπικό
Πρόγραμμα «Αειφόρος Ανάπτυξη Αλιευτικών Περιοχών» (LEADER Αλιείας) της
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 57
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΑΙΤΩΛΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΑΕ ΟΤΑ, με τίτλο «Οικοτουριστικές και
πολιτιστικές διαδρομές σε αλιευτικές περιοχές της Αιτωλίας».

Στο πλαίσιο του ΑΞΟΝΑ 4, του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΑΓΡΟΤΙΚΗ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2007 - 2013, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων εγκρίθηκε το Τοπικό Πρόγραμμα "Εφαρμογή της Προσέγγισης LEADER"
ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Α.Ε. Ο.Τ.Α., με τίτλο "Διαδρομές στη φύση και τον
πολιτισμό της Αιτωλίας".

Η κοινοτική πρωτοβουλία LEADER+ ήταν μια από τις πρωτοβουλίες της Ε.Ε. κατά
την 3η προγραμματική περίοδο (2000-2006). Στα πλαίσια των κατευθυντήριων γραμμών
που ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή Ε.Ε./C139/18.5.2000 εκπονήθηκε Επιχειρησιακό
Πρόγραμμα που εγκρίθηκε με την αριθ. E(2001)3562/19.11.2001 απόφασή της. Για την
περιοχή της Αιτωλίας οι γενικοί στόχοι του προγράμματος ήταν: η ανάδειξη της
ταυτότητας της περιοχής, η αξιοποίηση των πολιτιστικών περιβαλλοντικών και φυσικών
πόρων και η προσέλκυση επισκεπτών.

H ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΕ ΟΤΑ υλοποίησε το πρόγραμμα "Βοήθεια στο
Σπίτι" στους Δήμους Αντιρρίου, Αποδοτίας, Ευπαλίου, Πλατάνου, Πυλλήνης και
Χάλκειας, με χρηματοδότηση αρχικά από εθνικούς πόρους και στη συνέχεια από το
ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα από το Π.Ε.Π. Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (Δήμος
Ευπαλίου) και το Π.Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (υπόλοιποι Δήμοι).

Στο πλαίσιο της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας «EQUAL» υλοποιήθηκε στο νομό
Αιτωλοακαρνανίας
το
πρόγραμμα
«Κοινωνική
Επιχειρηματικότητα
για
την
καταπολέμηση του Αποκλεισμού». Το πρόγραμμα αυτό παρείχε ευκαιρία ένταξης στην
αγορά εργασίας σε άτομα που ανήκαν σε ευπαθή κοινωνικές ομάδες (άτομα με ειδικές
ανάγκες, τσιγγάνους, άνεργες γυναίκες, άνεργους νέους που στερούνταν επαγγελματικής
εμπειρίας) και πλήττονταν από την ανεργία.

Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο σημαντικών οδών και
συγκεκριμένα του αυτοκινητοδρόμου Αθηνών-Κορίνθου-Πατρών-Καλαμάτας (έργο
παραχώρησης που διαχειρίζεται η Ολυμπία Οδός) και του αυτοκινητοδρόμου ΙωαννίνωνΑντιρρίου (έργο παραχώρησης που διαχειρίζεται η Ιονία Οδός), οι οποίες συνδέουν τις
πιο σημαντικές ελληνικές πόλεις και αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού δικτύου
αυτοκινητοδρόμων. Η Γέφυρα διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας
(και κατ’ επέκταση με τη Δυτική Ευρώπη) μέσω των λιμανιών της Πάτρας και της
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 58
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Ηγουμενίτσας. Η Γέφυρα ενίσχυσε σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής,
μετέβαλλε τις εισοδηματικές και εργασιακές συνθήκες της γύρω περιοχής αλλά και τις
συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού. Με βάση το συνολικό επενδυτικό κόστος της
Γέφυρας (800 εκ. €), εκτιμήθηκε ότι η συνολική επίδραση του έργου σε ολόκληρη την
εθνική οικονομία ανήλθε, περίπου, σε 1,5 δισ. €34..
34
Μεγάλο μέρος της συνολικής επίδρασης (67%), παραμένει στα διοικητικά όρια της Περιφέρειας Δυτικής
Ελλάδας. (Στοιχεία από Έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών, 2006): Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από τη
λειτουργία της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 59
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
10. Άλλες Παρατηρήσεις
Στο πλαίσιο του μαθήματος Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΜΠΣ Εκπαίδευση &
Πολιτισμός του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου), εκπονήθηκε εργασία που αφορούσε στην
πολιτισμική φυσιογνωμία της πόλης Ναυπάκτου, τα αποτελέσματα της έρευνας της οποίας
παρατίθενται επιγραμματικά.
Στόχος της έρευνας ήταν να διακριβωθεί η γνώση και η άποψη των κατοίκων της Ναυπάκτου
για την πολιτισμική φυσιογνωμία της πόλης τους.
Για τη διεξαγωγή της έρευνας επελέγη η ποσοτική μέθοδος, προκειμένου να συλλεγούν
στοιχεία, να αναλυθούν τα δεδομένα και να εξαχθούν συμπεράσματα. Ως ερευνητικό εργαλείο
χρησιμοποιήθηκε
το
τυποποιημένο
ερωτηματολόγιο.
Η
δειγματοληπτική
έρευνα
πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο συλλογής ερωτηματολογίων για τυχαίο στρωματοποιημένο
δείγμα. Η διαδικασία της διανομής και της συλλογής των ερωτηματολογίων έλαβε χώρα το
Δεκέμβριο του 2011. Το σύνολο των ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν ήταν 53, από τα
οποία τα 50 είχαν απαντηθεί ορθώς. Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από 6 ερωτήσεις
κλειστού τύπου.
Από την έρευνα, συνάγεται ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί για την Ναύπακτο:
 τον πλάτανο το πιο χαρακτηριστικό φυτό της πόλης (εικ. 25α)
 το ενετικό λιμάνι το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της πόλης (εικ. 25β)
 το Δημήτριο Παπαχαραλάμπους την πιο χαρακτηριστική προσωπικότητα της πόλης (εικ.
25γ)
 την
ολοκλήρωση
του
περιφερειακού
δρόμου
το
σημαντικότερο
έργο
που
πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια στην πόλη· εδώ παρατηρείται, ότι αρκετά
μεγάλο ποσοστό των νεώτερων σε ηλικία ερωτηθέντων, θεωρούν πολύ σημαντική και
την κατασκευή ποδηλατοδρόμου στη Ναύπακτο (εικ. 25δ)
 το συνδυασμό βουνού και θάλασσας και αμέσως μετά την κοντινή απόσταση από δύο
μεγάλες πόλεις -γεγονός που καταδεικνύει ότι δεν είναι απομονωμένη από τα μεγάλα
αστικά κέντρα- καθώς επίσης και το ιστορικό κέντρο και την εν γένει πολιτισμική της
φυσιογνωμία ως τα πιο θετικά χαρακτηριστικά της πόλης (εικ. 25ε)
 τέλος, το οικιστικό πρόβλημα της Ναυπάκτου είναι για την πλειοψηφία το πιο αρνητικό
της χαρακτηριστικό και ακολουθεί η έλλειψη επαρκών χώρων στάθμευσης (25στ)
Επίσης:
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 60
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
 Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι, το ενετικό λιμάνι της Ναυπάκτου είναι ο
πυκνωτής φυσιογνωμίας της πόλης αυτής, εφ’ όσον το μεγαλύτερο ποσοστό των
κατοίκων της το αναγνώρισε ως το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της πόλης.
 Τα χρηματοδοτούμενα ή συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργα που
πραγματοποιήθηκαν, συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανάπλαση, ανάκαμψη και εν γένει
ποιοτική και πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης Ναυπάκτου
Τέλος, η εν λόγῳ έρευνα συμπέρανε ότι, η Ναύπακτος έχει μια ιδιαίτερη και μοναδική
φυσιογνωμία, που διαμορφώνεται όχι μόνο από τα μνημεία και την ιστορία της περιοχής,
το ξεχωριστό τοπίο και κλίμα, αλλά και από την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία των μελών που
συνθέτουν την κοινωνία της.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 61
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
11. Πολιτιστικές δραστηριότητες
Στην εποχή μας παρατηρούνται σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις στο
χώρο του πολιτισμού και της τέχνης. Οι νέες τεχνολογίες, και ιδιαίτερα οι ψηφιακές τεχνολογίες
προκαλούν όλα τα επίπεδα της περιφερειακής ανάπτυξης και διαμορφώνουν νέες συνθήκες
διαχείρισης στο τοπίο της πολιτιστικής πολιτικής και ιδιαίτερα των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Στην κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης, οι σχέσεις περιφερειακής
και πολιτιστικής ανάπτυξης επηρεάζουν τη διείσδυση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε
τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο35. Για παράδειγμα, από τα μέσα της προηγούμενης
δεκαετίας, έχει αρχίσει η επανεξέταση των επιστημονικών προσεγγίσεων, για την αναπτυξιακή
πορεία του έθνους/κράτους, επισημαίνοντας τη σημασία που έχoυν η τοπική ταυτότητα και η
τοπική κοινότητα στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία του 20ου και 21ου αιώνα36.
Η περιφερειακή πολιτική αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη και εφαρμογή της
πολιτιστικής πολιτικής. Οι νέες συνθήκες τοποθετούν την περιφέρεια στο επίκεντρο των
εξελίξεων για την ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο παγκόσμιο πολιτισμικό
γίγνεσθαι. Ο συντονισμός τόσο της περιφερειακής, όσο και της πολιτιστικής πολιτικής με βάση
τη διασφάλιση του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος συντελεί37:

στη διαμόρφωση δυναμικών συνεργασιών για την ανάπτυξη των τοπικών πολιτιστικών
δραστηριοτήτων

στην αλληλοσυμπλήρωση σκοπών, στόχων και μέσων ανάπτυξης του πολιτισμού σε
τοπικό επίπεδο και

στη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού στην
περιφέρεια
Η περιφερειακή πολιτική αναδεικνύει την πολιτιστική ταυτότητα, αλλά παράλληλα μπορεί να
αποτελέσει ένα ανοιχτό πεδίο διαμόρφωσης πολιτιστικών πολιτικών, οι οποίες θα συντονίζονται
με τις διεθνείς τάσεις στους τομείς διαχείρισης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Ο
συνδυασμός αυτός είναι ουσιαστικός για την πολιτιστική πρόοδο. Επίσης, η περιφέρεια
διευκολύνει τις διοικητικές ρυθμίσεις και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την εφαρμογή
της περιφερειακής πολιτικής38.
35
Γκαντζιάς, Γ., 2007; Gantzias K. G., 2001; Γκαντζιάς, Γ., 2008; Quemin, Alain, 2006; Γκαντζιάς, Γ., 2005;
Herman, E and McChaesney, R,. 1997; Castells, M., 1996; Greenberg R., Ferguson B.W. and Nairne S., 1996;
Castells M., 2001.
36
Swyngedouw, E., 1998; Μπιτσάνη, Ε., 2004; Ανδρικόπουλος, Ε., 1995; Hayward, D.G and Larkin, J. W., 1983.
37
Μπιτσάνη Ε., 2004; Γκαντζιάς, Γ., 2007.
38
Μπιτσάνη, Ε., 2004: 118-119; Hirst, P., and Thompson, G., 2000.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 62
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
11.1. Περιφερειακή ανάπτυξη, πολιτιστικές δραστηριότητες και γενικό (δημόσιο)
συμφέρον
Η περιφερειακή ανάπτυξη, οι πολιτιστικές δραστηριότητες και το γενικό (δημόσιο) συμφέρον
συνθέτουν ένα δυναμικό πλαίσιο παραγωγής, διαχείρισης και προώθησης του πολιτισμού και
της τέχνης. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην περιφέρεια, αποτελούν
σημαντικούς πολιτιστικούς πόλους για την πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των
τοπικών κοινοτήτων. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας στηρίζεται στη
διαμόρφωση πολιτιστικών πόλων που:

ενισχύουν τη διαφορετικότητα και την ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζουν την
ανάπτυξη των τοπικών πολιτιστικών δράσεων

υποστηρίζουν τη δημιουργία μεταρρυθμιστικών πολιτικών για την ανάπτυξη του
τοπικού πολιτισμού, και

εξασφαλίζουν τους απαραίτητους πόρους για την ανάπτυξη των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Η περιφερειακή ανάπτυξη διαμορφώνεται κυρίως από διαδικασίες που αποσκοπούν στην
οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη και ιδιαίτερα στην αύξηση της «παραγωγικής» ικανότητας
και στις
μεταρρυθμιστικές
πολιτικές,
ώστε
να εξασφαλίζεται
«…μια
συνεχή και
αυτοσυντηρούμενη αύξηση του πραγματικού κατά κεφαλήν εισοδήματος και βελτίωση
διαβίωσης του πληθυσμού της (περιφέρειας) 39. Οι μεταρρυθμιστικές πολιτικές για την ανάπτυξη
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και η αύξηση της «παραγωγικής» ικανότητας,
διασφαλίζονται από τις αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος που υιοθετούνται από τους
πολιτιστικούς διαχειριστές και τοπικούς παράγοντες στο τοπίο της πολιτικής και του πολιτισμού.
Συνεπώς, οι τοπικές πολιτιστικές δραστηριότητες για να είναι βιώσιμες, είναι σκόπιμο να
αναπτύσσονται με συγκεκριμένες αρχές γενικού (δημόσιου) συμφέροντος για τις πολιτιστικές
δραστηριότητες. Οι αρχές αυτές είναι40:
1. «Υπεύθυνη
Ενημέρωση,
Εκπαίδευση
και
Αξιολόγηση
των
Πολιτιστικών
Δραστηριοτήτων. Η αρχή αναφέρεται στο καθήκον που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές
να ενημερώνουν όλους τους ενδιαφερόμενους για τα προγράμματα των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν (π.χ. τοπικές πολιτιστικές δραστηριότητες κ.ά.).
Επιπλέον, στην υποχρέωση να παρέχουν υπεύθυνη εκπαίδευση στο ανθρώπινο δυναμικό
39
Βαΐτσος, Κ., 1980; Βλ. Μπιτσάνη, Ε 2004, 117; Χιώτης, Γ., 1980; Βαγιωνά, Α., 1992; Κόνσολας, Ν., Ι., 1997;
Ανδρικόπουλος, Ε., 1995.
40
Γκαντζιάς, Γ, 2007:10-11
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 63
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
που είναι αρμόδιο για τη διαμόρφωση, αξιοποίηση και αξιολόγηση των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Επίσης, στο δικαίωμα των πολιτιστικών διαχειριστών να διαθέτουν
συγκεκριμένες επιστημονικές μεθόδους και μοντέλα για να αναπτύξουν τις πολιτιστικές
δραστηριότητες.
2. Ασφάλεια – Απόρρητο στο Τοπίο των Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Η αρχή του
απορρήτου αναφέρεται στην υποχρέωση, που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές, να
διαφυλάξουν συγκεκριμένες πληροφορίες, προκειμένου να αποτρέψουν τη δημιουργία
σοβαρών προβλημάτων που πιθανόν θα οδηγούσαν στην αποτυχημένη ανάπτυξη μιας
πολιτιστικής δραστηριότητας. Επίσης, η ασφάλεια αναφέρεται στο δικαίωμα των
πολιτιστικών διαχειριστών να αναπτύξουν τις απαιτούμενες διοικητικές διαδικασίες, έτσι
ώστε να διεξαχθεί με ασφάλεια μια συγκεκριμένη πολιτιστική δραστηριότητα. Τελικά, η
ασφάλεια και το απόρρητο εμπεριέχουν, στο πλαίσιο του καθήκοντος των πολιτιστικών
διαχειριστών, όλες εκείνες τις διοικητικές διαδικασίες υιοθέτησης κατάλληλων μοντέλων
διαχείρισης κρίσεων για την αποτελεσματική διεξαγωγή μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής
δραστηριότητας.
3. Διαφάνεια και Αντικειμενική Πληροφόρηση στη Διαμόρφωση και Διαχείριση των
Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Η διαφάνεια και η αντικειμενική πληροφόρηση
αποτελούν σημαντικές προϋποθέσεις δικαιωμάτων, προκειμένου να ωφεληθούν τόσο οι
επισκέπτες/πολίτες μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής δραστηριότητας, όσο και οι
πολιτιστικοί διαχειριστές. Επίσης, η διαφάνεια και αντικειμενική πληροφόρηση αποτελούν
υποχρέωση όλων εκείνων που συμμετέχουν στην οργάνωση μιας συγκεκριμένης
πολιτιστικής δραστηριότητας, π.χ. πολιτιστικής εκδήλωσης, έκθεσης κ.ά..
4. Περιορισμός και όχι Αποκλεισμός δικαιωμάτων. Η αρχή αναφέρεται στις διαδικασίες
διαμόρφωσης και υιοθέτησης κανόνων και αρχών, οι οποίες θα στηρίζονται στη
«συμμετοχική ελευθερία», στην «ιδιωτική ελευθερία» και στην «πολιτικοποιημένη
διαφάνεια». Οι κανόνες και οι αρχές συμβάλλουν στην ανάπτυξη των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων με δημοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες θα περιορίζουν στο ελάχιστο την
«αδρανοποιημένη ελευθερία», δηλ. την ελευθερία χωρίς όρια, αξίες, αρχές, αξιοπρέπεια
και γνώση.
5. Δημοκρατικοί Μηχανισμοί και Ικανοποίηση Αιτημάτων. Η αρχή αναφέρεται στις
σχέσεις: α) των επισκεπτών/πολιτών, β) των πολιτιστικών διαχειριστών, γ) των ατόμων
που συμμετέχουν στην ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής δραστηριότητας και
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 64
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
δ) των υπεύθυνων τοπικής, περιφερειακής και παγκόσμιας απήχησης των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων.
6. Δίκαιη Διεκδίκηση και Αποδοχή Ιδέας. Υγιής Ανταγωνισμός στη διεκδίκηση και στην
ανάπτυξη συγκεκριμένων πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η αρχή αναφέρεται στο δικαίωμα
ανάπτυξης διαδικασιών διεκδίκησης σε συγκεκριμένο χωροχρόνο και στην υποχρέωση
ανάπτυξης δυναμικών συστημάτων διαχείρισης, που θα «φιλτράρουν» μέσα από
δημοκρατικές διαδικασίες τη δυνατότητα διαμόρφωσης δίκαιου και υγιούς ανταγωνισμού
στην ανάπτυξη της αγοράς των πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Επομένως, είναι καθήκον
των διαχειριστών, στα αναφερόμενα συστήματα, να τα στελεχώνουν με εξειδικευμένο
ανθρώπινο δυναμικό που θα γνωρίζει τις διαδικασίες «φιλτραρίσματος». Έτσι, θα
δεσμεύονται όχι απλά για την πιστοποίηση, αλλά κυρίως για τη διασφάλιση της ποιότητας
ως προς την αποτελεσματική λειτουργία των βασικών προδιαγραφών στα συστήματα του
ανταγωνισμού στο τοπίο του πολιτισμού και ιδιαίτερα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
7. Εποπτεία και Αξιολόγηση των Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Η αρχή αναφέρεται στη
διαδικασία διαμόρφωσης εποπτικών μηχανισμών (ανεξάρτητων εποπτικών/ κανονιστικών
Αρχών ή ρυθμιστικών Αρχών αυτορρύθμισης), καθώς και στη δυνατότητα αποδοτικής,
αποτελεσματικής και παραγωγικής λειτουργίας τους στην αγορά των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Επίσης, αναφέρεται και στη διαμόρφωση επιστημονικών εργαλείων
αξιολόγησης ή μοντέλων αξιοποίησης και αξιολόγησης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων,
με βασική προϋπόθεση την υιοθέτηση και πιστή εφαρμογή όλων των προαναφερθεισών
βασικών αρχών του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος στην αγορά των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων».
Οι παραπάνω αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος συντελούν στην ανάπτυξη των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων και αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη βιωσιμότητά τους.
Επίσης, επισημαίνουν τη σημασία που έχουν στην:

ανάπτυξη του υγιή ανταγωνισμού

αποδοχή της τοπικής ιδιαιτερότητας η οποία αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης και
ανάπτυξης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο παγκόσμιο πολιτισμικό γίγνεσθαι

διασφάλιση της ποιότητας των πολιτιστικών δραστηριοτήτων

ικανοποίηση των επιθυμιών, αναγκών και προσδοκιών των επισκεπτών/ πολιτών

ασφάλεια, τη διαχείριση κρίσεων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 65
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Η πολιτιστική πολιτική είναι σκόπιμο να λαμβάνει υπόψη τις αρχές του γενικού δημόσιου
συμφέροντος για να διασφαλίσει τη διαμόρφωση προγραμμάτων για την ανάπτυξη των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην ελληνική περιφέρεια41. Η πολιτιστική δραστηριότητα,
αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο ανάπτυξης της πολιτιστικής πολιτικής στην περιφέρεια42.
Ειδικότερα, οι πολιτιστικές δραστηριότητες είναι σκόπιμο να διαμορφώνονται με βάση την
ανάπτυξη των τοπικών πολιτιστικών πολιτικών που σχετίζονται με τους εξής τομείς: Καλές
Τέχνες, Θέατρο, Μουσική, Χορός, Εικαστικές Τέχνες, Κινηματογράφος, Βιβλιοθήκες, Ιστορικά
Αρχεία, Λαϊκός Πολιτισμός, Πολιτιστικές εκδηλώσεις, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και
Πολιτιστικές Ανταλλαγές. Σε αυτό το πλαίσιο συνυπάρχουν και πολιτιστικές εκδηλώσεις (π.χ.
πανηγύρια, καρναβάλια, εορτές) με πρωτοτυπία στην καλλιτεχνική δημιουργία που αποτελούν
σημαντικούς παράγοντες ανάπτυξης της τοπικής πολιτιστικής δράσης. Επίσης, η οργάνωση
πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε μια κοινωνία, εκτός από τον ουσιαστικό ρόλο που έχει για την
ανάπτυξη της πνευματικής καλλιέργειας, συμβάλλει σημαντικά και στην οικονομική της
ευημερία43. Συνεπώς, είναι σκόπιμο να αναζητηθεί ένας διεπιστημονικός ορισμός για τις
πολιτιστικές δραστηριότητες, ο οποίος θα αποτελέσει το σημείο προσανατολισμού για την
κατανόηση των παραγόντων ανάπτυξης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην κοινωνία των
πληροφοριών και της γνώσης.
11.2. Πολιτιστικές δραστηριότητες στην κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης:
Έννοια και περιβάλλον ανάπτυξης
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες συντελούν στην ανάπτυξη των δημιουργικών και διανοητικών
διεργασιών ανάπτυξης του πολιτισμού και συμβάλλουν στην οργανωμένη επικοινωνία των
καταναλωτών / χρηστών / πολιτών με τα πολιτιστικά προϊόντα. Η επικοινωνία αυτή παίρνει τη
μορφή κοινωνικού και πολιτιστικού γεγονότος και ωφελεί τόσο τον πολιτιστικό δημιουργό και
πολιτιστικό παραγωγό, όσο και το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι44.
Η έννοια της πολιτιστικής δραστηριότητας είναι πολυδιάστατη και ποικιλόμορφη. Περιλαμβάνει
όλες τις δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αξιοποίηση και διαχείριση της πολιτιστικής
κληρονομιάς, καθώς και δράσεις που συντελούν στην καλλιέργεια, προώθηση και διάδοση των
γραμμάτων, της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, του κινηματογράφου, της αρχιτεκτονικής,
41
Μπιτσάνη Ε., 2006; Γκαντζιάς, Γ., 2007; Hall, J., 2000; Γκαντζιάς, Γ., 2006β; Gantzias G., 2001; Strom, E., 2003;
Zukin, S., 1995.
42
Μπιτσάνη Ε.,2004; Μπιτσάνη Ε., 2003; Linn, M.C., 1976.
43
Μπιτσάνη Ε., 2004; Witteborg L.P., 1991; Blakely, J., 1989 Leistyna, P. (Ed.), 2004.
44
Μπιτσάνη, Ε. 2004; Γκαντζιάς, Γ., 2008.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 66
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
της ζωγραφικής, της γλυπτικής, των εικαστικών τεχνών κ.ά.45. Για παράδειγμα, οι πολιτιστικές
δραστηριότητες για τις εικαστικές τέχνες, τη φωτογραφία, το θέατρο, τον χορό και τον
κινηματογράφο διαμορφώνονται και αναπτύσσονται με βάση ορισμένα κριτήρια, τα οποία είναι
σκόπιμο να έχουν ως κοινό παρανομαστή τις προαναφερθείσες αρχές του γενικού (δημόσιου)
συμφέροντος. Έτσι, θα διασφαλίζεται η αποτελεσματική ανάπτυξη των απαραίτητων
διαδικασιών για την παραγωγή, τη λειτουργία και τη διαχείριση των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Συνεπώς, σύμφωνα με τον Γ. Γκαντζιά (2007), η διεπιστημονική έννοια της
πολιτιστικής δραστηριότητας ορίζεται ως εξής:
«Πολιτιστικές δραστηριότητες είναι οι δραστηριότητες, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την
παραγωγή ενός πολιτιστικού αγαθού (πολιτιστικού προϊόντος ή πολιτιστικής υπηρεσίας) και οι
οποίες αναπτύσσονται μέσα από συγκεκριμένες πολιτιστικές διαδικασίες τόσο στο πραγματικό, όσο
και στο ψηφιακό τοπίο του πολιτισμού».
Οι νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα η κυριαρχία του Διαδικτύου, στο τοπίο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων, επιβάλλουν την υιοθέτηση καινοτόμων μοντέλων διαχείρισης (π.χ. το μοντέλο
ΠΔΕΑ). Επίσης, οι νέες συνθήκες του παγκόσμιου ανταγωνισμού απαιτούν τη διαμόρφωση
κατάλληλου περιβάλλοντος περιφερικής και πολιτιστικής πολιτικής, το οποίο θα έχει τη
δυνατότητα να υποστηρίζει αποτελεσματικά την ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων
στο παγκόσμιο πολιτισμικό γίγνεσθαι46. Συνεπώς, για να γίνει κατανοητή η ανάπτυξη των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο τοπίο της πολιτιστικής πολιτικής του 21ου αι., παρατίθεται
ένα σχήμα (εικ. 26), το οποίο απεικονίζει το πλαίσιο διαμόρφωσης των υποδομών της
πολιτιστικής πολιτικής, καθώς και το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο διαμόρφωσης των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων (Γκαντζιάς, Γ, 2007). Για παράδειγμα, στην εποχή μας, οι
πολιτιστικές δραστηριότητες για να έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούνται από χορηγίες,
δωρεές, επιχορηγήσεις κ.ά., είναι σκόπιμο να47:

Διαθέτουν την απαραίτητη υποδομή στα ανθρωποκεντρικά συστήματα διαχείρισης
τους στο ψηφιακό και πραγματικό γίγνεσθαι.

Υιοθετούν στρατηγικά μοντέλα για την ανάπτυξη των προγραμμάτων χορηγίας, τα
οποία θα είναι συμβατά με τα ανθρωποκεντρικά συστήματα διαχείρισης στην
κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης.
45
Βινιεράτου Μ. κ.συν. 2003, 115-296; Witteborg L.P., 1991; Klein, L., 1986.
Γκαντζιάς, Γ, 2007.
47
Γκαντζιάς, Γ., 2008.
46
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 67
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Ανασυγκροτούν τις πολιτικές και τις στρατηγικές τους, έτσι ώστε να είναι σε θέση
να αναπτύξουν τις οργανωτικές τους δομές σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις της
γενιάς του κυβερνοχώρου και του Διαδικτύου (net generation) στο τοπίο της
Ψηφιο-Επικοινωνιακής Παγκοσμιοποίησης.
Στο αναφερόμενο περιβάλλον, η ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων προβληματίζει
σοβαρά τους ενδιαφερόμενους διαχειριστές. Είναι γεγονός ότι οι «επαγγελματίες» πολιτιστικοί
διαχειριστές ή / και διοικητές ανησυχούν για τη βιωσιμότητα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων,
με αποτέλεσμα να αναζητούν λύσεις στο πρόβλημα της προσέλκυσης πολιτών /καταναλωτών
/επισκεπτών48. Συνεπώς, ένας από τους βασικούς προβληματισμούς των πολιτιστικών
διαχειριστών με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις του διαδικτύου είναι να υιοθετήσουν τακτικές,
ούτως ώστε η ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων να είναι βιώσιμη και επιτυχημένη
στην κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης.
11.3. Το μοντέλο διαχείρισης πολιτιστικών
Δραστηριότητες Ενεργητικής Αντίληψης (ΠΔΕΑ)
δραστηριοτήτων:
Πολιτιστικές
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες συντελούν στη διαμόρφωση πολιτικών ανάπτυξης στις τοπικές
κοινωνίες, προκειμένου να προωθήσουν αξίες και αρχές, να συμβάλουν στην αναγνωρισιμότητα,
στην προβολή και στην προώθηση της τοπικής ταυτότητας και να διαμορφώσουν τα πολιτιστικά
πρότυπα της τοπικής κοινότητας. Συνεπώς, τόσο το περιβάλλον ανάπτυξης των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων, όσο και η υιοθέτηση καινοτόμων μοντέλων διαχείρισης τους, αποτελούν
σημαντικούς πόλους πολιτιστικής δράσης στην περιφέρεια. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες στη
νέα εποχή της ψηφιακής παγκοσμιοποίησης, διαμορφώνονται μέσα από συγκεκριμένα στάδια
ανάπτυξης, που είναι: το στάδιο σύλληψης της ιδέας, το στάδιο προετοιμασίας και σχεδιασμού,
το στάδιο παραγωγής, το στάδιο αξιοποίησης και το στάδιο αξιολόγησης των διαδικασιών και
αποτελεσμάτων της πολιτιστικής δραστηριότητας. Επομένως, οι πολιτιστικές δραστηριότητες,
είναι σκόπιμο να υποστηρίζονται από καινοτόμα και πρωτοποριακά μοντέλα διαχείρισης και
ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα είναι το μοντέλο «Πολιτιστικές Δραστηριότητες Ενεργητικής
Αντίληψης» (ΠΔΕΑ) 49.
Το μοντέλο ΠΔΕΑ (εικ. 27) περιλαμβάνει τα αναφερθέντα στάδια ανάπτυξης των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Η επιστημονική μεθοδολογία του μοντέλου συνδέει, συντονίζει και
διαχειρίζεται τα στάδια με βάση: α) τον «Πυρήνα Λειτουργίας της Δραστηριότητας» και β) τον
48
49
Γκαντζιάς, Γ., 2005; Γκαντζιάς, Γ., 2007.
Γκαντζιάς, Γ., 2007: 3
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 68
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
«Πυρήνα
Διαχείρισης
Δραστηριοτήτων».
Ειδικότερα,
ο
«Πυρήνας
Λειτουργίας
της
Δραστηριότητας», διαμορφώνεται με βάση τους παράγοντες λειτουργίας της πολιτιστικής
δραστηριότητας, οι οποίοι καθορίζουν το λειτουργικό πλαίσιο ανάπτυξης της πολιτιστικής
δραστηριότητας. Ενώ, ο «Πυρήνας Διαχείρισης Δραστηριοτήτων» διαμορφώνεται με βάση τους
παράγοντες διαχείρισης της πολιτιστικής δραστηριότητας, οι οποίοι καθορίζουν το διαχειριστικό
πλαίσιο ανάπτυξης της πολιτιστικής δραστηριότητας50.
Συγκεκριμένα, ο «Πυρήνας Λειτουργίας της Δραστηριότητας» αποτελείται από τις διαστάσεις51:

«Της Ταυτότητας, δηλαδή τα χαρακτηριστικά αναγνωρισιμότητας, μιας συγκεκριμένης
πολιτιστικής εκδήλωσης, συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη εκείνων των
διαδικασιών που σχετίζονται με τη σύλληψη της ιδέας, την αντίληψη των πολιτισμικών
πλαισίων ανάπτυξης της εκδήλωσης και την κατανόηση των αρχών του γενικού (δημόσιου)
συμφέροντος των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Των Επιπτώσεων, δηλαδή τις συνέπειες που επιφέρει, μια συγκεκριμένη πολιτιστική
εκδήλωση, ως προς την τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια απήχηση της πολιτιστικής
δραστηριότητας τόσο στο πολιτισμικό, όσο και στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό
γίγνεσθαι.

Της Καινοτομίας, δηλαδή τη διάσταση της αξιοποίησης και αξιολόγησης της ευκαιρίας για
την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής δραστηριότητας τόσο στο ψηφιακό, όσο και
στο πραγματικό τοπίο με βάση τις αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος για την
πολιτιστική αξία, το πολιτιστικό κεφαλαίο και την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών π.χ.
ψηφιακή τεχνολογία».
Επιπλέον, ο «Πυρήνας Διαχείρισης Δραστηριότητας» αποτελείται από πέντε πεδία διαχείρισης
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων τα οποία είναι52:

«Η Αντίληψη, δηλαδή οι δυνατότητες, που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές με
βάση τις εξειδικευμένες γνώσεις που διαθέτουν, να αντιλαμβάνονται και να
αποδίδουν συνοπτικά και περιεκτικά την ιδέα ανάπτυξης μιας συγκεκριμένης
πολιτιστικής εκδήλωσης, χωρίς να ακυρώνουν τις αρχές του γενικού (δημόσιου)
συμφέροντος για τις πολιτιστικές δραστηριότητες.

Η Κατανόηση, δηλαδή οι δυνατότητες, που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές με
βάση τις εξειδικευμένες γνώσεις που διαθέτουν, να προσδιορίζουν τα
50
Γκαντζιάς, Γ., 2007,
Γκαντζιάς, 2007: 4-5.
52
Γκαντζιάς, Γ. 2007: 5.
51
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 69
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα, τις δυσκολίες ανάπτυξης και ετοιμότητας ως
προς την αντιμετώπιση και την διαχείριση κρίσεων στο περιβάλλον της ανάπτυξης
μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής εκδήλωσης,

Οι Αρχές Γενικού (δημόσιου) Συμφέροντος, δηλαδή οι δυνατότητες που έχουν οι
πολιτιστικοί διαχειριστές ώστε: α) να διαμορφώσουν την πολιτισμική αντίληψη και
να κατανοούν το πολιτισμικό, πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι με
βάση τις αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος, προκειμένου να διασφαλίσουν
«αξιόπιστες», «αντικειμενικές» και «αξιοπρεπείς» πηγές χρηματοδότησης και β) να
οικοδομήσουν όλες τις απαιτούμενες υποδομές, των πολιτιστικών εκδηλώσεών
τους, στη βάση ανθρωποκεντρικών συστημάτων ανάπτυξης και διαχείρισης.

Η Υιοθέτηση, δηλαδή οι δυνατότητες που έχουν, οι πολιτιστικοί διαχειριστές να
προσαρμόζουν και να δημιουργούν καινοτόμες στρατηγικές, τακτικές και
αντιλήψεις στην ανάπτυξη και διαχείριση των πολιτιστικών εκδηλώσεων τους.

Η Υλοποίηση, δηλαδή οι δυνατότητες, που έχουν οι πολιτιστικοί διαχειριστές με
βάση τις εξειδικευμένες γνώσεις που διαθέτουν, να προσδιορίζουν με ακρίβεια τα
σχέδια αποτελεσματικής υλοποίησης μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής εκδήλωσης
(π.χ. στρατολόγηση ατόμων ή ομάδων που διαθέτουν γνώση και εμπειρία στη
διαμόρφωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, στις πηγές χρηματοδότησης, στα
συστήματα διαχείρισης κρίσεων, κ.ά.)».
Συμπερασματικά το παραπάνω μοντέλο είναι δυνατόν να αποτελεί μια σημαντική μεθοδολογική
προσέγγιση για όλους όσους ενδιαφέρονται να παράγουν, να διαχειρίζονται, να προωθούν και να
προβάλουν πολιτιστικές δραστηριότητες και επιπρόσθετα μπορεί να βοηθήσει τις κωμοπόλεις,
τα χωριά και τις πόλεις να διαμορφώσουν τον προσανατολισμό ανάπτυξης της τοπικής πολιτικής
τους για τις πολιτιστικές δραστηριότητές τους. Για παράδειγμα, οι περιφερικές πολιτικές όλο και
περισσότερο προωθούν τις πολιτιστικές δραστηριότητες τους με τη γνωστή μορφή των
φεστιβάλ. Η ανάπτυξη των φεστιβάλ ανήκει στις παρακάτω κατηγορίες, οι οποίες είναι53:

φεστιβάλ «τοπικής ανάπτυξης» («home grown»),

φεστιβάλ «τουριστικής προσέλκυσης» («tourist tempter») και

φεστιβάλ «δυναμικής απήχησης» («big bang»)
Σύμφωνα με επιστημονικές αναλύσεις, οι αναφερόμενοι τύποι φεστιβάλ εμπεριέχουν
πολιτιστικές δραστηριότητες, οι οποίες συντελούν στη βιώσιμη περιφερειακή και τοπική
53
O’ Sullivan D. And Jackson M. J., 2002, Janniskee, R., 1996; Mitchell, C. and Wall G., 1986.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 70
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ανάπτυξη54. Η επιστημονική ανάλυση του Mitchell και του Wall (1986) διαπίστωσε ότι τα
μικρότερα φεστιβάλ παρήγαγαν το περισσότερο οικονομικό όφελος, αλλά και το γεγονός ότι η
καθιέρωση τους ως φεστιβάλ πολιτιστικής ανάπτυξης ήταν περισσότερη σημαντική για τις
τοπικές κοινωνίες απ’ ότι ο οικονομικός αντίκτυπος. Αν και αυτοί οι συγγραφείς ερευνούσαν το
οικονομικό όφελος υπό μια σχετικά στενή έννοια, προτείνουν ότι μια μεγαλύτερη ισορροπία
μεταξύ του οικονομικού και κοινωνικού οφέλους είναι επιθυμητή και μειώνει τα μειονεκτήματα
της εισροής των τουριστών. Επίσης, η σχέση κοινωνικού, πολιτιστικού και οικονομικού οφέλους
είναι σκόπιμο να λαμβάνει σοβαρά υπόψη και τις αρχές του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος
για την ανάπτυξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων και των χορηγιών τους55. Τα φεστιβάλ
συσχετίζονται στενά με τη συντήρηση και τον εορτασμό των κοινοτικών εθίμων και τελικά
συμβάλλουν στην επιβίωσή τους. Τα τοπικά φεστιβάλ θεωρούνται αποτελεσματικά για να
χρησιμεύσουν ως μια δημόσια επίδειξη της τοπικής ταυτότητας και των ιδιαίτερων εορτασμών
της κοινότητας και προβολής της θετικής εικόνας της56.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων (π.χ. δραστηριότητες για
τις εικαστικές τέχνες, τη φωτογραφία, το θέατρο, το χορό, τον κινηματογράφο, την πολιτιστική
κληρονομιά κ.ά.) είναι σκόπιμο να διαμορφώνεται από πολιτιστικούς διαχειριστές που έχουν την
απαραίτητη γνώση, την εξειδικευμένη παιδεία και την ικανότητα αποτελεσματικής
διαχειριστικής αντίληψης.
Η διαδικασία σχεδιασμού της πολιτιστικής πολιτικής προϋποθέτει προγραμματισμό, σαφήνεια
στους στόχους, διάρκεια και συνέπεια. Ο συντονισμός των μέσων της περιφερειακής και
πολιτιστικής πολιτικής μεγιστοποιεί την αποδοτικότητα και των δύο, ελαχιστοποιεί τις δαπάνες
και αριστοποιεί τις σχέσεις των οικονομικών και των πολιτιστικών στοιχείων στην περιφερειακή
δράση των φορέων σχεδιασμού και εφαρμογής. Έτσι μόνο μπορούν να διαμορφωθούν όροι
πολιτιστικής αποκέντρωσης με την έννοια:

του γεωγραφικού και πληθυσμιακού απλώματος της πνευματικής ζωής,

της ισόρροπης και ολόπλευρης ανάπτυξης του λαού και του τόπου στο
πολιτιστικό επίπεδο,
54
Mitchell, C. and Wall G., 1986; Ανδριώτης Κ., 2005; Falassi, A. (ed.), 1987; Kavoura A., 2005; Terkenli, Τ,
2001.
55
Γκαντζιάς, Γ., 2006β; Γκαντζιάς Γ., 2006α; Γκαντζιάς, Γ., (2002); Γκαντζιάς, Γ., (2000δ); Greenberg R., Ferguson
B.W. and Nairne S., 1996; Γκαντζιας, Γ., 2007; Γκαντζιάς, Γ., 2008.
56
Falassi, A. (ed.), 1987; Hall C. and Jenkins J., 1998; Γκαντζιάς, Γ., 2000γ; Seaton, A.V., 1994; Sinclair, M.T,
1998; Smith, C. and Jenner, P., 1989; Swarbrooke, J., 1993.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 71
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

της ισοκατανομής των πολιτιστικών αγαθών και της αποσόβησης του
κατακερματισμού της πνευματικής δημιουργίας.
Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουν να υλοποιούνται οι επί μέρους πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις.
Ένα σημαντικό κομμάτι της αποτελεσματικής διαχείρισης μιας δράσης είναι ο σαφής
καθορισμός των βασικών σταδίων για τη διοργάνωσή της και η υιοθέτηση μοντέλων
πολιτιστικής διαχείρισης. Σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο το θέμα, το στήσιμο της δράσης, ο
προϋπολογισμός, όσο και η προώθηση στους επισκέπτες / πολίτες, αφού ένας βασικός στόχος
είναι η ικανοποίηση των επιθυμιών, αναγκών και προσδοκιών των επισκεπτών / πολιτών.
Το επόμενο βήμα, εκτός από την παρουσίαση προγραμμάτων υψηλής ποιότητας, είναι η
ανάπτυξη της πολιτιστικής δραστηριότητας με βάση καινοτόμα μοντέλα διαχείρισης, τα οποία
θα αναδείξουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του και θα του δώσουν «Τοπική Υπεροχή και
Παγκόσμια Προβολή» στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
11.4. Μέσα προβολής πολιτιστικών οργανισμών
Η διαχείριση προβολής ενός πολιτιστικού οργανισμού περιλαμβάνει και την επιλογή των μέσων
που θα χρησιμοποιηθούν, στο πλαίσιο εκπλήρωσης του σκοπού του προγράμματος προβολής.
Τα σημαντικότερα μέσα, είναι:

Διαφήμιση: συμβάλλει άμεσα στην προβολή των πολιτιστικών οργανισμών και
αποτελεί εργαλείο για την προβολή και προώθηση ενός πολιτιστικού φορέα. Το
πρόγραμμα διαφήμισης/διαφημιστική καμπάνια ενός (πολιτιστικού) οργανισμού
συνήθως, αναφέρεται57: α) στον καθορισμό των διαφημιστικών στόχων (ενημέρωση,
πειθώ, υπενθύμιση), β) στην κατάρτιση του προϋπολογισμό της διαφήμισης (εξαρτάται
από παράγοντες όπως από την οικονομική δυνατότητα του οργανισμού, τον
ανταγωνισμό, τη φάση στον κύκλο ζωής του πολιτιστικού αγαθού, το μερίδιο αγοράς.),
γ) στην επιλογή του διαφημιστικού μηνύματος (π.χ. να χαρακτηρίζεται από
αναγνωρισιμότητα και αποκλειστικότητα) και των διαφημιστικών μέσων (π.χ. έντυπος
και ηλεκτρονικός τύπος, υπαίθρια διαφήμιση, αφίσες, διαδίκτυο κ.λπ.), και δ) στην
αξιολόγηση της επικοινωνιακής απήχησης του διαφημιστικού μηνύματος (μέσω
ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων).

Δημόσιες σχέσεις: αποτελούν σημαντικό μέσο προβολής για έναν πολιτιστικό
οργανισμό και αποσκοπούν κυρίως στη δημιουργία και διατήρηση μίας αρεστής
57
Kotler, Ph., 2000; Κolb, B, 2005.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 72
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
δημόσιας εικόνας του οργανισμού. Οι δημόσιες σχέσεις ασχολούνται κατά κύριο λόγο,
με: α) την εταιρική επικοινωνία και εταιρική ταυτότητα, β) τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης, γ) τη δημοσιότητα του οργανισμού, δ) την επικοινωνιακή διάσταση της
διαχείρισης κρίσεων και ε) την αναζήτηση χορηγιών και επιχορηγήσεων58. Το πλαίσιο
διαχείρισης των δημοσίων σχέσεων προσδιορίζεται συνήθως από59: α) τον καθορισμό
των στόχων των δημοσίων σχέσεων (π.χ. στόχοι προώθησης των πολιτιστικών αγαθών
και προσέλκυση κοινού, μέθοδοι υποκίνησης για αύξηση των πωλήσεων κ.ά.), β) την
επιλογή των μέσων προβολής (π.χ. δελτία τύπου, συνεντεύξεις, εταιρικά έντυπα,
εκδηλώσεις, διαφημίσεις, χορηγίες, κ.ά.), γ) τον προϋπολογισμό του προγράμματος
δημοσίων σχέσεων και ε) την αξιολόγηση των δημοσίων σχέσεων.

Χορηγίες: Αποτελούν και αυτές, σε αρκετές περιπτώσεις, σημαντικό εργαλείο
του προγράμματος προβολής ενός πολιτιστικού οργανισμού. Συνήθως, προσδιορίζονται
από: α) τη γενικότερη στρατηγική του οργανισμού, αλλά και τους επιμέρους στόχους
του προγράμματος προβολής, β) το εκάστοτε νομοθετικό πλαίσιο, γ) την οικονομική
δεινότητα του οργανισμού, δ) τη σχέση μεταξύ του γενικού (δημόσιου) συμφέροντος
και του πολιτιστικού και κοινωνικού ρόλου των πολιτιστικών οργανισμών και, δ) τη
σχέση της χορηγίας και του πολιτισμού, που διαμορφώνεται τόσο στο εσωτερικό όσο
και στο εξωτερικό περιβάλλον των πολιτιστικών οργανισμών.

Πολιτιστική τεχνολογία του Διαδικτύου: Αποτελεί σημαντικό παράγοντα για
τη διαχείριση των προγραμμάτων προβολής των πολιτιστικών οργανισμών, τα οποία
προσδιορίζονται από: α) την ψηφιακή παρουσίαση του προγράμματος προβολής του
πολιτιστικού οργανισμού, β) την ψηφιακή διαχείριση του περιεχομένου που περιγράφει
τις δραστηριότητες του πολιτιστικού οργανισμού, γ) την ψηφιακή απόδοση του
συγκριτικού και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος του πολιτιστικού οργανισμού και
δ) τα ψηφιακά μέσα τα οποία χρησιμοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό του πολιτιστικού
οργανισμού για την προβολή του60.
Γίνεται αντιληπτό ότι σημαντικό ρόλο σε όλα τα παραπάνω διαδραματίζει το ανθρώπινο
δυναμικό, που διαχειρίζεται τη διαφήμιση, τις δημόσιες σχέσεις, τις χορηγίες και την ψηφιακή
τεχνολογία
στους
πολιτιστικούς
οργανισμούς.
Σκόπιμο
κρίνεται
η
διαχείριση
των
προγραμμάτων προβολής των πολιτιστικών οργανισμών να συντονίζεται από εξειδικευμένους
58
Kotler, Ph., 2000; Κolb, B, 2005.
Kotler, N. and Kotler, Ph., 1998: 342-346.
60
Γκαντζιάς, Γ, 2000α; Γκαντζιάς, Γ, 2002; Γκαντζιάς, Γ, 2008.
59
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 73
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πολιτιστικούς διαχειριστές. Για παράδειγμα, οι πολιτιστικοί διαχειριστές είναι σκόπιμο να
διαθέτουν την εξειδικευμένη γνώση ώστε να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν τη διαδικασία
κατάρτισης, διαχείρισης και αξιολόγησης των προγραμμάτων προβολής των πολιτιστικών
οργανισμών στους οποίους και εργάζονται. Τέλος, η παροχή της δυνατότητας συνεχούς
επιμόρφωσης των διαχειριστών πάνω στο αντικείμενο της εξειδίκευσής τους και η
παρακολούθηση των διεθνών τάσεων στη διαφήμιση και στις δημόσιες σχέσεις, αποτελούν
σημαντικούς παράγοντες για την εξέλιξη και την πρόοδο ενός πολιτιστικού οργανισμού.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 74
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
12. UNESCO και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά
Η μακροχρόνια αναζήτηση και μελέτη εκ μέρους της UNESCO της λειτουργίας και της αξίας
των πολιτιστικών εκφράσεων και πρακτικών, ως επίσης των μνημείων και των τόπων
πολιτιστικού ενδιαφέροντος, επέτρεψε την υιοθέτηση νέων προσεγγίσεων αναφορικά με την
κατανόηση, τον σεβασμό και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι προσεγγίσεις
αυτές, που συνεπάγονται την αναγνώριση των κοινοτήτων και ομάδων ως των δρώντων
υποκειμένων στο πεδίο της ταυτοποίησης, ενεργοποίησης, δημιουργίας και διάδοσης της άυλης
πολιτιστικής κληρονομιάς κορυφώθηκαν με την υιοθέτηση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της
Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural
Heritage), η οποία σχετικά πρόσφατα (20 Απρ. 2006) τέθηκε σε ισχύ. Ήδη από το 1966, η
Γενική Συνέλευση της UNESCO υιοθέτησε τη Δήλωση για την Διεθνή Πολιτιστική Συνεργασία,
η οποία και αποτέλεσε έκτοτε τη βάση για την ανάπτυξη των πολιτιστικών πολιτικών εντός του
πλαισίου της. Κατά το στάδιο της υιοθέτησης της Σύμβασης του 1972 για την Προστασία της
Πολιτιστικής και της Φυσικής Κληρονομιάς, πολλά Κράτη-μέλη εξέφρασαν το ενδιαφέρον για
τη διαφύλαξη αυτού που αργότερα θα περιελάμβανε ο όρος «άυλη κληρονομιά». Το 1989, η
Γενική Συνέλευση υιοθέτηση τη Σύσταση για τη Διαφύλαξη της Παραδοσιακής Κουλτούρας και
των Φολκλορικών Στοιχείων. Το 1996, η έκθεση προς τη Γενική Συνέλευση με τίτλο «Η
δημιουργική μας ποικιλομορφία» (Οur Creative Diversity), υπογραμμίζει ότι η Σύμβαση του
1972 τυγχάνει απρόσφορη και ανεπαρκής για την προστασία των έργων χειροτεχνίας, καθώς
επίσης και άλλων μορφών πολιτιστικής έκφρασης, όπως ο χορός και οι προφορικές παραδόσεις,
καλώντας ταυτόχρονα για την ανάπτυξη άλλων μορφών αναγνώρισης, οι οποίες να αντιστοιχούν
στο πραγματικό εύρος και τον πλούτο της κληρονομιάς που συναντάται σε όλη την υδρόγειο.
Έτσι, το 2003, η 32η Σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης των Κρατών-Μελών της UNESCO
υιοθέτησε τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Την 15η
Μαρτίου 2005, η Αλγερία καθίσταται το πρώτο κράτος που κύρωσε τη Σύμβαση, η οποία τελικά
τέθηκε σε ισχύ την 20η Απριλίου του 2006.
Σύμφωνα με το προοίμιο της Σύμβασης του 2003, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά
(επονομαζόμενη και «ζωντανή παράδοση» (living heritage), αποτελεί την κύρια πηγή της
πολιτιστικής ποικιλομορφίας, η δε προστασία της συνιστά εγγύηση της διαρκούς
δημιουργικότητας (continuing creativity). H Σύμβαση ορίζει ότι, ως εστίες ανίχνευσης και
εκδήλωσης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, να
νοηθούν οι παρακάτω:
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 75
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
α) Προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις, περιλαμβανομένης και της γλώσσας, ως οχήματος
της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς,
β) Τέχνες όπως η παραδοσιακή μουσική, το θέατρο και ο χορός (performing arts)
γ) Κοινωνικές πρακτικές, τελετουργίες και εορταστικές εκδηλώσεις,
δ) Γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το περιβάλλον και
ε) Παραδοσιακή χειροτεχνία (kraftmanship)
H Σύμβαση ορίζει την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά ως «τις πρακτικές, αντιπροσωπεύσεις,
εκφράσεις, ως επίσης και τις γνώσεις και δεξιότητες τις οποίες κοινότητες, ομάδες και σε
ορισμένες περιπτώσεις μεμονωμένα άτομα αναγνωρίζουν ως τμήμα της πολιτιστικής τους
κληρονομιάς». Η Σύμβαση, προκειμένου τα ανωτέρω στοιχεία να υπαχθούν στο πεδίο
εφαρμογής της και να τύχουν της προβλεπόμενης προστασίας, θεσπίζει μία σειρά προϋποθέσεων
που πρέπει να πληρούνται και συγκεκριμένα:
α) Η μετάδοση από γενιά σε γενιά,
β) η συνεχής αναδημιουργία και αναπαραγωγή από κοινότητες και ομάδες, ως απόκριση προς
το περιβάλλον τους καθώς και η αλληλεπίδραση με τη φύση και την ιστορία τους,
γ) η, μέσω αυτών, απόκτηση εκ μέρους των κοινοτήτων και των ομάδων αισθήματος
ταυτότητας και συνέχειας,
δ) η προώθηση του σεβασμού της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και της ανθρώπινης
δημιουργικότητας,
ε) η συμβατότητα προς τα διεθνή κείμενα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
στ) η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις για αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των κοινοτήτων καθώς
και προς την ανάγκη διατήρησης της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά έχει διττό χαρακτήρα: τυγχάνει προϊόν της παράδοσης αλλά και
ζωντανό κομμάτι μιας διαρκώς εξελισσόμενης πολιτιστικής πραγματικότητας, καθώς
αναπαράγεται συνεχώς και μεταδίδεται κυρίως δια της προφορικής οδού. Ως εκ τούτου, τυγχάνει
μάλλον απρόσφορο να αναζητεί κανείς σ’ αυτή στοιχεία αυθεντικότητας, με την έννοια που η
τελευταία προσλαμβάνει στο πλαίσιο της υλικής (ενσώματης) πολιτιστικής κληρονομιάς. Ως
θεματοφύλακας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να νοηθεί η ανθρώπινη διάνοια,
ενώ το ανθρώπινο σώμα τυγχάνει το κύριο όργανο έκφρασης ή –κατά κυριολεξία- ενσωμάτωσής
της. Οι σχετικές γνώσεις και δεξιότητες αποτελούν στοιχεία που διαδίδονται και μοιράζονται
μεταξύ των μελών της κοινότητας, ενώ οι εκδηλώσεις έχουν κατά κανόνα συλλογικό
χαρακτήρα.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 76
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πολλά από τα στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς κινδυνεύουν με εξαφάνιση,
εξαιτίας των αποτελεσμάτων της παγκοσμιοποίησης και της εφαρμογής πολιτικών πολιτιστικής
ομογενοποίησης και αφομοίωσης. Περαιτέρω, η έλλειψη των απαραιτήτων πόρων και μέσων, σε
συνδυασμό με την απουσία διάθεσης κατανόησης και εκτίμησης μπορεί να οδηγήσει στην
υπονόμευση και διάβρωση των πολιτιστικών αυτών αξιών, με επακόλουθη συνέπεια την
περιθωριοποίηση και εξαφάνισή τους, ιδιαίτερα στις νεώτερες γενιές.
Η Σύμβαση αναφέρεται σε κοινότητες και ομάδες-φορείς της παράδοσης, χωρίς να τις
συγκεκριμενοποιεί. Όπως, όμως, τονίστηκε κατά το στάδιο των προπαρασκευαστικών εργασιών
της Σύμβασης, οι κοινότητες αυτές πρέπει να έχουν ανοιχτό χαρακτήρα, ανεξάρτητα αν
τυγχάνουν πολιτικά, κοινωνικά ή πληθυσμιακά κρατούσες ή μη, δεν τυγχάνει απαραίτητο να
συνδέονται με συγκεκριμένες εδαφικές περιοχές, ενώ δεν πρέπει ν’αποκλείεται η δυνατότητα
κάποιο άτομο να ανήκει σε διαφορετικές κοινότητες ή και να μεταβάλει την ένταξή του από μια
κοινότητα σε άλλη.
Μια σημαντική καινοτομία της
Σύμβασης
αποτελεί η καθιέρωση της
ιδέας
της
«αντιπροσωπευτικότητας» (representativeness). H αντιπροσωπευτικότητα μπορεί να αφορά,
ταυτόχρονα, τη δημιουργικότητα της ανθρωπότητας, την πολιτιστική κληρονομιά των κρατών,
όπως επίσης και την πολιτιστική κληρονομιά κοινοτήτων που τυγχάνουν φορείς των
παραδόσεων.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 77
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13. Πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης
περιοχής Ναυπακτίας
13.1. Πολιτιστικοί φορείς Ναυπάκτου και Δήμου Ναυπακτίας
Στη Ναύπακτο και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ναυπακτίας δραστηριοποιούνται πολλοί
πολιτιστικοί φορείς, οι οποίοι πραγματοποιούν πολυάριθμες εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια
του έτους.
Στη Ναύπακτο διακρίνονται, για την πολιτιστική τους παρουσία και προσφορά στα δρώμενα της
πόλης, κυρίως, οι εξής:

Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου

Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές

Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών

Ιππικός Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ναυπακτίας – Δωρίδας

Πράσινο+Μπλε (Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος)

Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη

Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου

Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»

Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας

Σύλλογος Δασκάλων Ναυπάκτου

Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»

Σύλλογος Ελληνοαμερικάνων Ναυπάκτου

Σύλλογος Ηπειρωτών Ναυπάκτου

Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη

Συναιτερισμός Γυναικών Ναυπάκτου

Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού ΄΄Ο ΠΛΑΤΩΝ΄΄
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
Ο Ο.ΣΥ.Ν. (Ομοσπονδία Συλλόγων Ναυπακτίας) που εδρεύει στον 4ο όροφο του Τρικούπειου
Μεγάρου επί της οδού Πατησίων 5, στην Αθήνα61, αποτελεί τον συνδετικό κρίκο και το σημείο
αναφοράς των συλλόγων της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Ναυπακτίας, που είναι
πολυάριθμοι και εξαιρετικά δραστήριοι:
61

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Ποδιωτών «Ο Άγιος Αθανάσιος»

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Καλαβρούζας
Δικτυακός τόπος: www.nafpaktiaki.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 78
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Σύλλογος «Ο Άγιος Πέτρος» Βαράσοβας, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης

Περιβαλλοντικός-Πολιτιστικός Σύλλογος των Απανταχού Ποκιστιάνων «Η Ποκίστα»

Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος»

Πολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Αφροξυλιάς

Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Μολυκρειωτών «Ο Άγιος Νικόλαος»

Πολιτιστικός Σύλλογος Τερψιθεατών «Ο Άγιος Νικόλαος»

Πολιτιστικός Σύλλογος Κεντρικιωτών «Η Αγία Παρασκευή»

Πολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Απανταχού Παλαιοπυργιωτών

Εκπολιτιστικός
Χορευτικός
Σύλλογος
Βορειοηπειρωτών
Ναυπακτίας-Δωρίδας
«Το Καρρόκι»

Πολιτιστικός Σύλλογος Αητριαδιτών Ναυπακτίας

Εκπολιτιστικός, Εξωραϊστικός, Μορφωτικός Σύλλογος Σκαλιωτών

Σύλλογος Ελατοβρυσιωτών Ναυπακτίας

Εκπολιτιστικός, Εξωραϊστικός Σύλλογος Νεοκάστρου «Το Νεόκαστρο»

Σύλλογος Καστανιωτών Ναυπακτίας «Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος»

Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Παντελεήμονα Αντιρρίου

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Βελβινιωτών «Η Αγία Τριάδα»

Τουριστικός Εξωραϊστικός Όμιλος Πλατάνου

Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου

Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»

Εκπολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Γολεμιωτών Ναυπακτίας «Η Αναγέννηση»

Σύλλογος Απανταχού Γρηγοριτών Ναυπακτίας

Σύλλογος Αγ. Δημητρίου Ναυπακτίας

Πολιτιστικός, Εξωραϊστικός Σύλλογος Ελατόβρυσης

Πολιτιστικός Σύλλογος Ρίζας «Ο Άγιος Αθανάσιος»

Πανελλήνιος Σύλλογος Απανταχού Λιμνιτσιάνων «Οι Άγιοι Ταξιάρχαι»

Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ξηροπηγάδου «Η Πρόοδος»

Σύλλογος Νεοχωριτών Ναυπακτίας

Σύλλογος Δενδροχωριτών Ναυπακτίας «Η Κοίμησις της Θεοτόκου»

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σιμιωτών

Σύλλογος Αραχωβιτών Ναυπακτίας «Ο Άγιος Νικόλαος»

Σύλλογος Μαμουλάδας «Ο Άγιος Πολύκαρπος»
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 79
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Εκπολιτιστικός
Σύλλογος
Αναβρύτων
Ναυπακτίας
«Αγία
Παρασκευή-Σπήλαιο
Δρακότρυπας»

Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Αχλαδοκάστρου

Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος Κάτω Βασιλικής

Φυσιολατρική Ομάδα Αντιρίου «Αριστοτέλης»

Σύλλογος Νέων Κυδωνιάς

Εξωραϊστικός Σύλλογος Βομβοκούς

Σύλλογος Φίλων Φιλαρμονικής Αντιρίου «Ο Απόλλων»

Σύνδεσμος Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας

Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Λευκιωτών «Η Αγία Παρασκευή»

Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακιώτισσας

Πολιτιστικός Σύλλογος Πιτσινέικων «Άγιος Ιωάννης Θεολόγος»

Σύλλογος Φίλων Ιεράς Μονής Αγ. Ιωάννου Προδρόμου Βομβοκούς

Σύλλογος Συνταξιούχων Εκπαιδευτικών Ναυπακτίας-Δωρίδας

Σύλλογος Απανταχού Κρυονεριτών «Ο Δαμιανός»

Σύλλογος Απανταχού Χομοριτών «Η Αγία Παρασκευή»

Σύλλογος Κρυονεριτών «Ο Άγιος Γεώργιος»

Αδελφότης των εν Αθήναις και απανταχού Καταφυγιωτών Ναυπακτίας

Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Καταφυγίου
13.2.Το πολιτιστικό καλεντάρι του Δήμου Ναυπακτίας
Η Ναύπακτος είναι μια ζωντανή και δραστήρια πόλη, στην οποία πραγματοποιούνται πολλά
πολιτιστικά δρώμενα. Αλλά και ολόκληρη η Ναυπακτία, από τις παραλίες μέχρι τα ορεινά, είναι
ένας τόπος γεμάτος παραδόσεις, τοπικές γιορτές και εκδηλώσεις.
Το πολιτιστικό καλεντάρι της πόλης είναι γεμάτο όλο το χρόνο. Διεξάγονται αποκριάτικες
εκδηλώσεις, πασχαλιάτικες, καλοκαιρινές, εορτασμοί εθνικών επετείων, παραδοσιακές
εκδηλώσεις-πανηγύρια, αναβιώσεις εθίμων, ο εορτασμός της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου και
πραγματοποιούνται προβολές ταινιών και θεατρικές παραστάσεις ακόμη και χριστουγεννιάτικες
εκδηλώσεις.
Αυτές οι σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, προσελκύουν επισκέπτες από διάφορα σημεία της
χώρας, αλλά κυρίως από τα αστικά κέντρα της Πάτρας και της Αθήνας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 80
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μουσικοχορευτικές και θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, θέατρο σκιών, εκθέσεις και
παρουσιάσεις βιβλίων62, φωτογραφίας63 και ζωγραφικής αποτελούν τον πυρήνα των
πολιτιστικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των κατοίκων αλλά
και των επισκεπτών.
Ο Δήμος Ναυπακτίας διοργανώνει με ιδιαίτερη λαμπρότητα τον εορτασμό των εθνικών επετείων
και πραγματοποιεί εκδηλώσεις εθνικής μνήμης, όπως είναι αυτές για την Απελευθέρωση της
Ναυπάκτου64 (18 Απριλίου 1829), στις 18 Απριλίου, στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα (εικ. 28)
και εκδηλώσεις για τον εορτασμό των επετείων της 28ης Οκτωβρίου (εικ. 29α, 29β) και 25ης
Μαρτίου (εικ. 30α, 30β, 30γ) και στέκεται πολύτιμος αρωγός στις εκδηλώσεις που
πραγματοποιούν οι πολιτιστικοί οργανισμοί της Ναυπακτίας. Παράλληλα ο Δήμος Ναυπακτίας
διοργανώνει λαϊκό αγώνα δρόμου μήκους 9 χλμ. για τους ενήλικες και 2.200 μ. για τους μαθητές
62
«Αύριο Τετάρτη, 28 Νοεμβρίου, και ώρα 19:00 θα συναντηθούν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο
αναγνωστήριο της Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και θα συζητήσουν για το
βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη «Φιλμ Νουάρ». Με πρωταγωνιστή τον Βασίλειο Ζαχάρωφ, ο βραβευμένος
συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Μέρες Αλεξάνδρειας», Δημήτρης Στεφανάκης, γράφει ένα κοσμοπολίτικο
μυθιστόρημα με συναρπαστική δράση, παρασκήνιο και κατασκοπία, σε ύφος «Φιλμ Νουάρ».
Πράσινο +Μπλε. Περιοδική έκδοση για το περιβάλλον. Τεύχος 90, σ. 8,9, Νοέμβριος 2012, σ. 21
63
Η 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με το Δήμο Ναυπακτίας, υλοποιεί φωτογραφική
έκθεση στον χώρο του Φετιχέ τζαμί, στη Ναύπακτο, με θέμα «Το Έργο της 22ης Εφορείας Βυζαντινών
Αρχαιοτήτων σε Αιτωλοακαρνανία και Λευκάδα. Φωτογραφικές Μαρτυρίες». Στην έκθεση παρουσιάζεται μέσα
από φωτογραφικό υλικό, το πλούσιο έργο της Υπηρεσίας από την ίδρυσή της το 2006 έως σήμερα. Η υπηρεσία με
ολιγάριθμο αλλά έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό ασχολείται με την προστασία 450 μνημείων στην
Αιτωλοακαρνανία και τη Λευκάδα, τη στερέωση και αποκατάσταση εκκλησιαστικών και κοσμικών μνημείων, τη
διενέργεια σωστικών ανασκαφών, τον ευπρεπισμό και την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, τη συντήρηση
κινητών και ακίνητων μνημείων, τη μελέτη και την επιστημονική τους δημοσίευση. Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν
στο πλαίσιο των εορτασμών της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, ενώ παρατείνεται η λειτουργία της και κατά τους
χειμερινούς μήνες Νοέμβριο έως και Φεβρουάριο. Θα είναι ανοιχτή καθημερινά από 8.30 έως 14.30 πλην Σαββάτου
και Κυριακής. Υλοποιούνται θεματικές ξεναγήσεις για ομάδες κοινού κατόπιν συνεννόησης, ενώ οργανώνονται
εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης των εγκαινίων έγινε σύντομη παρουσίαση του
Έργου της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, από την προϊσταμένη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας,
αρχαιολόγο Αναστασία Κουμούση , ενώ χαιρετισμό απεύθυναν ο Μητροπολίτης Ι.Μ. Ναυπάκτου και Αγίου
Βλασίου Ιερόθεος, ο Δήμαρχος Ναυπακτίας Γιάννης Μπουλές, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Κώστας Σταυρόπουλος
κ.ά. Η 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, έχει
έδρα τη Ναύπακτο και αρμοδιότητα που εκτείνεται στους Νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος. Η
αρμοδιότητα της Εφορείας ανάγεται σε όλα τα θέματα σχετικά με την διατήρηση, προστασία και φύλαξη των
αρχαιοτήτων, την επιστημονική έρευνα, την αποκάλυψη, τη συντήρηση, τη φύλαξη, την προστασία, την ανάδειξη
αρχαιοτήτων και νεώτερων θρησκευτικών μνημείων, και την έκθεσή τους στα Μουσεία. Το προσωπικό της μετέχει
στο έργο αυτό, καθώς και στη διεξαγωγή συστηματικών και σωστικών ανασκαφών ή άλλων αρχαιολογικών έργων
και ερευνών, στη μελέτη και διοργάνωση των μονίμων και περιοδικών εκθέσεων, στη διαμόρφωση ανάπτυξης και
λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, στην οργάνωση, προβολή και λειτουργία των μουσείων.
Πράσινο +Μπλε. Περιοδική έκδοση για το περιβάλλον. Τεύχος 42, σ. 8,9, Οκτώβριος 2012, σ. 10
64
Μετά τον αποκλεισμό και την πολιορκία της Ναυπάκτου από τους Έλληνες αγωνιστές, στις 18 Απριλίου 1829,
ύστερα από διαπραγματεύσεις μεταξύ του Αυγουστίνου Καποδίστρια, ως Πληρεξούσιου Τοποτηρητή του
Κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια και του Ιμπραήμ Πασά της Ναυπάκτου, υπογράφτηκε η παράδοση
του φρουρίου στους Έλληνες πολιορκητές και η απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς κατακτητές. Ο
Δήμος Ναυπάκτου αποδίδοντας την οφειλόμενη τιμή και ευγνωμοσύνη προς τα πρόσωπα εκείνα που συντέλεσαν
στην απελευθέρωση της Ναυπάκτου έχει προγραμματίσει εκδηλώσεις για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της
πόλης από τους Τούρκους.
Δικτυακός τόπος: www.nafpaktiaki.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 81
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
και ουσιαστικά κυκλώνει τη Ναύπακτο. Η διαδρομή έχει επιλεγεί με τρόπο τέτοιο ώστε να
αναδεινύεται η ομορφιά της πόλης. Ο αγώνας αυτός διεξάγεται κάθε άνοιξη, στο πλαίσιο του
εορτασμού της απελευθέρωσης της Ναυπάκτου (18 Απριλίου 1829). Σκοπός της
διοργάνωσης είναι να ενεργοποιηθούν μικροί και μεγάλοι, γονείς και παιδιά και να
παρακινηθούν οι νέοι και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία να ασχοληθούν με τον κλασικό αθλητισμό.
Φτάνοντας από τα περασμένα χρόνια στη σύγχρονη εποχή, με ήθη και έθιμα και θρησκευτικές
εκδηλώσεις, που επιβεβαιώνουν τη ζωντανή παρουσία ενός χώρου στο παρόν μιας επαρχιακής
και γοργά αναπτυσσόμενης πόλης, γιορτάζει:
 Την ημέρα των Θεοφανείων (εικ. 31), όπου γίνεται η ρίψη του σταυρού στο δυτικό
βραχίονα του λιμανιού και προς το εσωτερικό του, χωροστατούντος του Μητροπολίτου,
παρουσία επισήμων και πλήθους κόσμου.
 Με ιδιαίτερο σεβασμό, κατάνυξη και ευλάβεια, πραγματοποιείται το βράδυ της Μεγάλης
Παρασκευής η περιφορά των επιταφίων των ενοριών της Αγίας Παρασκευής και του
Αγίου Δημητρίου. Οι δύο επιτάφιοι συναντιούνται έξω από τον Άγιο Δημήτριο και
κατευθύνονται εν πομπή στο λιμάνι. Όταν αυτοί βρίσκονται στο ύψος της πλατείας του
λιμανιού, τα φώτα σβήνουν και ανάβουν οι φωτιές των ψαράδων στις πολεμίστρες του
κάστρου, ενώ στην είσοδό του κρέμεται σταυρός που και αυτός καίγεται, χαρίζοντας ένα
φαντασμαγορικό θέαμα (εικ. 32). Ψάλλονται εκκλησιαστικοί ύμνοι, οι Επιτάφιοι
περνούν, ενώ τους ακολουθεί πλήθος πιστών, για να ξαναχωρίσουν αργότερα
επιστρέφοντας στις ενορίες τους. Το έθιμο αυτό είναι αρκετά παλιό, τα δε τελευταία
χρόνια γίνεται και ρίψη βεγγαλικών. Λόγω του εντυπωσιακού θεάματος, το έθιμο αυτό
προσελκύει πάρα πολλούς επισκέπτες.
Ακόμη:
 Στη Ναύπακτο κάθε χρόνο διοργανώνεται το Πολιτιστικό Φεστιβάλ, που περιλαμβάνει
πλήθος θεατρικών παραστάσεων με αρχαία και σύγχρονα κλασικά και αγαπημένα έργα,
παραστάσεις με ντόπιους καλλιτέχνες, συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας,
bazaar, παρουσιάσεις βιβλίων, θερινό κινηματογράφο, βραδιές παραδοσιακών χορών
κ.ά.
 Οι Αποκριάτικες Εκδηλώσεις είναι πολλές. Την «Τσικνοπέμπτη» αναβιώνει από το
Σύλλογο «Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές», σε επίκαιρο σημείο της πόλης, ο
Επαχτίτικος Γάμος (εικ. 33α, 33β). Η επιτυχία του είναι μεγάλη και οι επισκέπτες κάθε
χρόνο και πιό πολλοί. Το Σάββατο, αναβιώνει στο Στενοπάζαρο η «Οδός Μεζεδίων».
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 82
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μουσική, μεζέδες, σουβλάκια, γλυκά, άφθονο κρασί και τσίπουρο προσφέρονται δωρεάν
στους επισκέπτες. Την Κυριακή πραγματοποιείται η μεγάλη «Καρναβαλική Παρέλαση»
(εικ. 34α, 34β) με πολλές συμμετοχές καρναβαλιστών και εντυπωσιακά άρματα. Την
Καθαρά Δευτέρα, γιορτάζονται τα «Κούλουμα» στο Λιμάνι με πέταγμα χαρταετού,
παραδοσιακούς χορούς, το Γαϊτανάκι, ενώ προσφέρονται δωρεάν σαρακοστιανά και
λαγάνες στο κόσμο.
 Κάθε χρόνο, με ιδιαίτερη επισημότητα και μεγαλοπρέπεια γιορτάζεται η ιστορική
επέτειος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου65 (εικ. 35α, 35β, 35γ, 35δ, 35ε, 35στ, 35ζ, 35θ, 35ι)
με αναπαράσταση στο χώρο του λιμανιού και ενδιαφέρουσες συναυλίες. Υψηλοί
προσκεκλημένοι, όπως πρεσβευτές, ξένες αποστολές, αντιπροσωπείες αρχών και οργανισμών,
65
Εβδομάδα εορταστικών εκδηλώσεων για την 441η επέτειο της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, γνωστή στον δυτικό
κόσμο και ως «Ναυμαχία του Lepanto», διοργάνωσε ο Δήμος Ναυπακτίας, με την αναπαράσταση του ιστορικού
αυτού γεγονότος να πραγματοποιείται το βράδυ του Σαββάτου 13 Οκτωβρίου στο Ενετικό λιμάνι της πόλης. Οι
εκδηλώσεις ξεκίνησαν με τον ιστιοπλοϊκό αγώνα που συνδιοργάνωσαν ο Ιστιοπλοϊκός όμιλος Πατρών και ο
Ναυτικός όμιλος Ναυπάκτου, το πρωί του Σαββάτου 6 Οκτωβρίου. Με εκκίνηση από το Ρίο, τα δεκατρία σκάφη
που πήραν μέρος στον αγώνα τερμάτισαν στο λιμάνι, ενώ στις 8.00 το βράδυ της ίδιας ημέρας, έγινε η βράβευση
των νικητών, στην αίθουσα «Ναυπακτία», από τον δήμαρχο Ναυπάκτου. Ακολούθησαν τα εγκαίνια της έκθεσης
φωτογραφίας των επαγγελματιών φωτογράφων της Ναυπάκτου, με κεντρικό θέμα εικόνες από την πόλη και την
ευρύτερη περιοχή. Στις παράλληλες εκδηλώσεις για τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου εγκαινιάστηκε και έκθεση από
σπάνιους πίνακες και γκραβούρες της συλλογής του Νίκου Μακρυγιάννη στον χώρο του «Αμαρυλλίς». Στη
διάρκεια της εβδομάδας εκδηλώσεων, στην αίθουσα του Ξενία, καθημερινά υπήρχαν ομιλίες και διαλέξεις
διακεκριμένων μελών της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, όπως των Ν. Μοσχονά, Ομ. Διευθυντή
ερευνών ΕΙΕ, Χ. Γάσπαρη, διευθυντή ερευνών ΕΙΕ, Μ. Ντούρου-Ηλιοπούλου, Καθηγήτριας Πανεπιστημίου
Αθηνών, Μ. Κουμανούδη, Ερευνήτριας ΕΙΕ, Φ. Πέρρα, Διδάσκουσας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Λ. Κοτσαλά,
Ιστορικού υπ. Δρα Πανεπιστημίου Αθηνών, Ι. Χασιώτη, Ομ. Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σχετικά με
το ιστορικό κομμάτι της περιόδου της Ναυμαχίας και πιο συγκεκριμένα κατά τον 13ο έως τον 16ο αιώνα. Την
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας στο Φετιχέ τζαμί, με θέμα το
έργο της 22ης Εφορίας Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Αιτωλοακαρνανία και την Λευκάδα.
Το βράδυ της Παρασκευής ακολούθησε παρέλαση των «Arma Hellas» στους δρόμους της Ναυπάκτου και επίδειξη
ξιφομαχίας, στο γραφικό λιμάνι της Ναυπάκτου. Το μεσημέρι του Σάββατο 13 Οκτωβρίου στην παραλία
Γριμπόβου, δόθηκαν «μάχες» στρατηγικής από τους συμμετέχοντες στο 4ο τουρνουά σκακιού Blitz “Lepanto”, με
την αναπαράσταση της ιστορικής ναυμαχίας να κλείνει το εορταστικό πρόγραμμα της ημέρας. Τέλος, την Κυριακή
14 Οκτωβρίου μετά την δοξολογία ακολούθησε πομπή προς το λιμάνι της Ναυπάκτου, επιμνημόσυνη δέηση και
ρίψεις στεφάνων. Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου είναι μια από τις σημαντικότερες ναυμαχίες στην παγκόσμια ιστορία
και η αμέσως μετά της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας πιο ιστορική θαλάσσια σύγκρουση. Αποτελεί δε ακόμη και
ιστορικό σταθμό στη ναυτική τακτική καθώς και στη ναυπηγική. Με την ονομασία Ναυμαχία της Ναυπάκτου
παρέμεινε στην ιστορία η ναυμαχία που έγινε στις 7 Οκτωβρίου του 1571 μεταξύ των ενωμένων στόλων της
Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Νεάπολης και Σικελίας και του Πάπα αφενός και του ενιαίου στόλου της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου παρά την είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου κοντά στις νήσους νότιες
Εχινάδες. Μετά τη κατάληψη της Κύπρου από τον Σουλτάνο Σελήμ Β΄, τον Αύγουστο του 1570, και τις
επακόλουθες από τους Τούρκους σφαγές των παραδοθέντων Ενετών αλλά και μετά την στάση των Οθωμανών
έναντι των χριστιανικών κρατών, άρχισαν τότε με την πρωτοβουλία του, μετέπειτα Αγίου, Πάπα Πίου του Ε΄ τα
χριστιανικά κράτη και μάλιστα η Ισπανία και η Ενετία να συνάπτουν συμμαχίες για κοινές κατά των Οθωμανών
πολεμικές ενέργειες που απέβλεπαν κυρίως στη διάλυση του οθωμανικού στόλου και την απελευθέρωση των
κατεχομένων εδαφών. Η ναυμαχία αυτή έληξε την ίδια μέρα, με θριαμβευτική επικράτηση των Δυτικών, αλλά και
τεράστιες απώλειες και από τις δυο πλευρές.
Πράσινο +Μπλε. Περιοδική έκδοση για το περιβάλλον. Τεύχος 42, σ. 8,9, Οκτώβριος 2012
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 83
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αλλά και πολεμιστές με παραδοσιακές μεσαιωνικές φορεσιές και πλήθος κόσμου
συγκεντρώνονται για την αναπαράσταση της Ναυμαχίας.
Ο Δήμος Ναυπακτίας διαθέτει εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον και πλούσια πολιτιστική
κληρονομιά, που αποτελούν πηγή έμπνευσης και συμβάλλουν στη δημιουργία πολιτιστικού
έργου από αξιόλογους δημιουργούς. Ο συνδυασμός δράσεων που συνδέονται με την ανάδειξη
του φυσικού τοπίου, την προστασία των παραδόσεων, την προβολή της σύγχρονης πολιτιστικής
δημιουργίας αποτελούν τον πυρήνα του καλοκαιρινού πολιτιστικού προγράμματος.
Η φιλοσοφία του προγράμματος έγκειται στη δημιουργία θεσμών που στοχεύουν στην
ενδυνάμωση και ανάδειξη της σχέσης Περιβάλλον - Πολιτισμός - Τοπική Ανάπτυξη. Στο
πλαίσιο αυτό, διατηρούνται και αναβαθμίζονται εκδηλώσεις και θεσμοί που πραγματοποιούνται
σε όλες περιοχές του Δήμου Ναυπακτίας. Παράλληλα μπαίνουν τα θεμέλια για τη δημιουργία
νέων θεσμών.
Σε αυτό το πνεύμα, πραγματοποιήθηκαν τρία φεστιβάλ: το 50΄s cruise, μια απόδραση στους
ήχους της δεκαετίας του ΄50, το Lepanto Beat Festival, μια αναδρομή στη μουσική της δεκαετίας
του ΄60 και το φεστιβάλ στο ρου του Ευήνου, με φυσιολατρικές δράσεις και μουσικές
εκδηλώσεις σε πέντε σημεία εξαιρετικού φυσικού κάλλους, στις πηγές, στις όχθες και στις
εκβολές του Ευήνου ποταμού, που διατρέχει όλη τη Ναυπακτία.
Το Μάιο του 2012, ο Δήμος Ναυπακτίας προσέφερε την ευκαιρία στους μαθητές της
Ναυπάκτου, να γνωρίσουν την πόλη τους μέσω ενός πρότυπου πιλοτικού προγράμματος με
τίτλο «ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ» (εικ. 36). Μέσα από ένα διαδραστικό παιχνίδι
περιήγησης στα μνημεία, οι μαθητές και οι γονείς - συνοδοί τους, γνώρισαν την ιστορία της
Ναυπάκτου, εξερεύνησαν το παρελθόν, ταξίδεψαν στις μνήμες και τις εικόνες άλλων εποχών.
Ο Δήμος Ναυπακτίας σε συνεργασία με την Αστική - Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία ΄΄Νεανικό
Πλάνο΄΄, συνδιοργάνωσαν στη Ναύπακτο από 13-15/12/2011, κινηματογραφικές προβολές για
τους μαθητές των σχολείων της πόλης στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος
«Μαθήματα στο σκοτάδι» 66. Πραγματοποίησαν και μία απογευματινή προβολή της ταινίας «Το
66
Τα «Μαθήματα στο σκοτάδι» είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, και περιλαμβάνουν προβολές και αναλύσεις ταινιών, κινηματογραφικά εργαστήρια
για παιδιά και εκπαιδευτικούς, δημιουργία ταινιών από τα ίδια τα παιδιά και ειδικές ημερίδες για τον
κινηματογράφο και την κινηματογραφική εκπαίδευση. Την περσινή σχολική χρονιά τα «Μαθήματα στο σκοτάδι»
επισκέφτηκαν τη Ρόδο, την Τήλο, τη Χάλκη, το Καστελόριζο, τη Νίσυρο, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Ίο, την
Σαντορίνη, την Άνδρο, την Τήνο, την Κύθνο, την Κέα, τα Ιωάννινα, την Κόνιτσα, το Μέτσοβο, την Πάργα, την
Πρέβεζα, το Γαλαξίδι, τη Ναύπακτο, τη Βόνιτσα, τα Κύθηρα, το Γύθειο, τη Ελαφόνησο, τις Βελιές, την Στούπα, τον
Άγιο Νικόλαο, την Αρεόπολη, τις Σπέτσες, την Λέρο και τους Λειψούς.
Δικτυακός τόπος: www.nafpaktiaki.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 84
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Σκασιαρχείο», με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, στις 14/12/2011, στην Παπαχαραλάμπειο
Αίθουσα Ναυπάκτου. Μετά το τέλος της ταινίας ακολούθησε συζήτηση με θέμα τον
κινηματογράφο και την εκπαίδευση στην Ελλάδα.
Ο Δήμος Ναυπακτίας έχει φροντίσει, επίσης, για τη λειτουργία Δημοτικού Κινηματογράφου, ο
οποίος λειτουργεί στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα (εικ. 37).
13.3. Οι δραστηριότητες των πολιτιστικών φορέων της πόλης Ναυπάκτου
13.3.1. Η Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
Η Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου67 (εικ. 38) είναι μέλος της ένωσης χορωδιών Ελλάδος και της
Στέγης Ελληνικών Χορωδιών. Ιδρύθηκε το 1987 και έκτοτε έχει διαρκή πολιτιστική παρουσία,
πραγματοποιώντας συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Αυστρία, Βουλγαρία, Γερμανία,
Ρουμανία, Ουκρανία, πολλές φορές στη Β. Ιταλία & Σικελία) και με πολιτιστικές επισκέψεις
στην Τσεχία, Τουρκία & Ουγγαρία. Σήμερα αριθμεί 60 ενεργά μέλη. Στο ρεπερτόριο της
χορωδίας συμπεριλαμβάνονται έργα όπως: Αναγέννηση, Baroque, Κλασικά, Εκκλησιαστικά,
έργα του 20ου αιώνα καθώς και έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών, (Μίκη Θεοδωράκη,
Μάνου Χατζιδάκη, Μάνου Λοϊζου κ.ά.). Από τα σημαντικότερα ολοκληρωμένα έργα που έχει
ερμηνεύσει η χορωδία είναι: Gloria του Vivaldi, ΄΄Messias΄΄ του Handel, ΄΄Stadat Mater΄΄ του
Pergolesi, ΄΄Carmina Burana΄΄ του Carl Orff, έργα του Μίκη Θεοδωράκη όπως το ορατόριο
΄΄Πνευματικό Εμβατήριο΄΄ σε ποίηση Άγγ. Σικελιανού, η cantata ΄΄Επιφάνεια Αβέρωφ΄΄ σε
ποίηση Γ. Σεφέρη και το ορατόριο ΄΄Άξιον Εστί΄΄ σε ποίηση Οδ. Ελύτη και οι κύκλοι
τραγουδιών,
επίσης
του
Μ.
Θεοδωράκη,
΄΄Μικρές
Κυκλάδες΄΄,
΄΄Λιποτάκτες΄΄
&
΄΄Μαουτχάουζεν΄΄. Ακόμη, η Ορθόδοξη Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
(Strumski), μέσα σε εκκλησιαστικό χώρο με τη συνοδεία βυζαντινού χορού. Έλαβε μέρος στον
16ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό, Χορωδία και Ορχήστρα Νέων Χ.Ο.Ν., υπό την αιγίδα της
UNESCO και του Υπουργείου Παιδείας, όπου απέσπασε το Α΄ βραβείο ΑΡΙΣΤΕΙΟ. Η χορωδία
διαθέτει και παιδικό μικτό τμήμα. Διοργανώνει συχνά στη Ναύπακτο χορωδιακές συναντήσεις,
με τη συμμετοχή χορωδιών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης» (εικ. 39), έχει σκοπό την απονομή
της προσήκουσας τιμής στο μεγάλο μουσικοσυνθέτη, ο οποίος είναι και επίτιμος συμπολίτης,
καθώς και τη διάδοση της χορωδιακής μουσικής του στο ευρύτερο κοινό.
67
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://chorusofnafpaktos.blogspot.gr/2008/01/blog-post.html
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 85
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Συμμετέχουν χορωδίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ενώ τις εκδηλώσεις παρακολουθεί
πλήθος κόσμου. Κάθε φορά, το φεστιβάλ έχει αφιερωματικό χαρακτήρα και συμμετέχουν
γνωστοί τραγουδιστές.
Το Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου «Μίκης Θεοδωράκης», (Δι.Χο.Φε.Ν.), είναι ένας
χορωδιακός θεσμός που συνδιοργανώνεται με επιτυχία από το 2001 και κάθε δύο χρόνια, από το
Δήμο Ναυπακτίας και τη Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου, υπό την αιγίδα της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας. Έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα και έχει καθιερωθεί
πανελληνίως. Κριτική επιτροπή αξιολογεί και χορηγεί τρία βραβεία που συνοδεύονται με
αξιόλογα χρηματικά ποσά, τα οποία φέρουν το όνομα του μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει τιμήσει με την παρουσία του πολλές εκδηλώσεις του Δι.Χο.Φε.Ν.
και σε χαιρετισμό του αναφέρει: «Φεστιβάλ σαν αυτό της Ναυπάκτου, αποτελούν πατριωτικά
αναχώματα, δεδομένου ότι η υπεράσπιση της ελληνικής συνείδησης, της ελληνικής γλώσσας της
ελληνικής μουσικής και με μια λέξη της ελληνικής παράδοσης είναι το κύριο χρέος όλων των
ζωντανών κατοίκων αυτής της χώρας».
Στις εκδηλώσεις του Δι.Χο.Φε.Ν., έχουν συνεργαστεί και έχουν λάβει μέρος μεγάλες
προσωπικότητες του καλλιτεχνικού χώρου και της μουσικής. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων
έχουν γίνει διαλέξεις και εισηγήσεις σχετικά με το έντεχνο λαϊκό τραγούδι από ειδικούς του
χώρου της μουσικής. Έχουν τοποθετηθεί με εισηγήσεις και έχουν τιμήσει με την παρουσία τους
το φεστιβάλ οι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Γιώργος Παπαστεφάνου, Αλέξης Κωστάλας και ο
Αντώνης Κοντογεωργίου.
Καταξιωμένοι ερμηνευτές όπως η Μαρία Φαραντούρη, η Σοφία Μιχαηλίδη, καθώς και οι
Πέτρος Πανδής, Δημήτρης Μπάσης, Δώρος Δημοσθένους, Ανδρέας Κουλουμπής, έχουν
ερμηνεύσει μαζί με τη Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου μεγάλα έργα του συνθέτη όπως τα: «Άξιον
εστί», «Ζορμπάς», «Πνευματικό Εμβατήριο», «Επιφάνεια Αβέρωφ» και κύκλους τραγουδιών
από έργα του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Επίσης έχει λάβει μέρος, ως
αφηγητής, και ο ηθοποιός Γιάννης Βόγλης.
Στο Δι.Χο.Φε.Ν. έχει λάβει μέρος και η λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης». Ως μέλη
Κριτικής Επιτροπής, στο διαγωνισμό, έχουν λάβει μέρος μεγάλοι συνθέτες και καλλιτέχνες, που
με την παρουσία τους αναβαθμίζουν και δίνουν ξεχωριστό κύρος στο θεσμό του Δι.Χο.Φε.Ν.,
όπως οι Αντώνης Κοντογεωργίου, Βασίλης Ριζιώτης, Νίκος Κοτροκόης, Μάριος Τόκας,
Σταύρος Κουγιουμτζής, Μαρία Φαραντούρη, Πέτρος Πανδής, Ηλίας Ανδριόπουλος, Χρήστος
Λεοντής, Κωστής Κωσταντάρας, Νότης Μαυρουδής, Σταύρος Μπερής και ο Ουκρανός
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 86
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
συνθέτης Mikhail Shukh. Παρουσιαστής όλων των μέχρι σήμερα εκδηλώσεων του Δι.Χο.Φε.Ν.,
είναι ο Ναυπάκτιος συνθέτης και μουσικός παραγωγός, Κώστας Κωτούλας. Καλλιτεχνικός
διευθυντής του Δι.Χο.Φε.Ν. είναι ο διευθυντής Ορχήστρας και Χορωδίας, μαέστρος Todor
Kabakchiev. Το 6ο Δι.Χο.Φε.Ν. «Μίκης Θεοδωράκης», πραγματοποιήθηκε το διήμερο 25 & 26
Μαΐου 2012 στην Ναύπακτο.
13.3.2. «Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές»
Ο Σύλλογος «Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές»
68
ιδρύθηκε το 1994 με την επωνυμία
«Αυτόνομο Καρναβαλικό Συνδικάτο», καθώς τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του η μόνη του
ασχολία ήταν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις της πόλης, τις οποίες διοργάνωνε και είχε την
αποκλειστική τους ευθύνη. Μετά τον τρίτο χρόνο, η διάθεση των μελών του για προσφορά και
δημιουργία, επέκτεινε τη δραστηριότητα του συλλόγου σε εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του
έτους και έτσι η επωνυμία του άλλαξε σε Σύλλογος «Ναύπακτος :Πολιτιστικές Διαδρομές».
Η παρουσία του στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης μας και της ευρύτερης περιοχής, είναι
έντονη και διαρκής, άλλοτε διοργανώνοντας εκδηλώσεις ο ίδιος και άλλοτε σε συνεργασία με
άλλους πολιτιστικούς φορείς, Δήμους και τη Νομαρχία.
Οι δραστηριότητες του Συλλόγου εντάσσονται σε τέσσερις κύκλους.
Α. Αποκριάτικες Εκδηλώσεις
Β. ΄΄Πολιτιστικός Αύγουστος΄΄ /΄΄Πολιτιστικό Καλοκαίρι΄΄ (εικ. 40α, 40β)
Γ. ΄΄Εβδομάδα τ’ Αι Δημητριού΄΄ (εικ. 41α, 41β)
Δ. ΄΄Μουσική, Τέχνη και Λόγος΄΄
Συγκεκριμένα, από το Μάιο του 2009 έως και το Μάιο του 2011, έχει πραγματοποιήσει τις
ακόλουθες εκδηλώσεις, οι οποίες διοργανώνονται κάθε χρόνο και έχουν γίνει θεσμός.

Έκθεση Φωτογραφίας ΄΄Η Ναύπακτος του Χθες΄΄
Παρουσιάζεται 2 φορές το χρόνο και όλο το υλικό είναι από το αρχείο του συλλόγου.

Θεατρικές Παραστάσεις
Παραστάσεις της Θεατρικής Ομάδα του Συλλόγου σε: Ναύπακτο- Μεσολόγγι- Αιτωλικό
Παραστάσεις άλλων Θεατρικών ομάδων.
Συμμετοχή στις εκδηλώσεις της ΄΄Ναυμαχίας Ναυπάκτου΄΄

Συνδιοργάνωση με τον Δήμο των Εκδηλώσεων της Αποκριάς

Rock Συναυλία νεανικών συγκροτημάτων της περιοχής μας
68
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο του Δήμου Ναυπακτίας
http://www.nafpaktos.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 87
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Παιδικός Χορός Καρναβαλιστών

Χορός Μασκαράδων

΄΄Επαχτίτικος Γάμος΄΄ σατυρικό, ηθογραφικό δρώμενο

΄΄Νταβάδες στην Οδό Μεζεδίων΄΄: για λίγες ώρες το Στενοπάζαρο ζει στις πρώτες
δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Σχεδιασμός και κατασκευή Προσόψεων ΄΄Ναύπακτος:
Πολιτιστικές Διαδρομές΄΄.

Κατασκευή σατυρικού άρματος και συντήρηση των Μπαστάκων.

΄΄Καρναβαλιστών Ανάμνησις΄΄ Έκθεση φωτογραφιών και στολών

Κούλουμα

Το βράδυ της Καθαρής Δευτέρας, τα τελευταία χρόνια, ο σύλλογος «Ναύπακτος:
Πολιτιστικές Διαδρομές», στο δυτικό βραχίονα του λιμανιού πραγματοποιεί τον
λεγόμενο «χωριάτικο γάμο», όπου μεταξύ των άλλων ακούγονται και τοπικά σατυρικά
αποσπάσματα. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ο Δήμος Ναυπάκτου προσφέρει στον ίδιο
χώρο νηστίσιμα εδέσματα συνοδεία παραδοσιακής μουσικής.

Ριζικάρια (εικ. 42α, 42β, 42γ)
Δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του ΄΄Κλήδονα΄΄.
Να βγει το ριζικάρι. «Ανοίγουμε τον Κλήδονα με τ’ Αη Γιαννιού τη χάρη, όπου ΄ναι
καλορίζικος να βγει το ριζικάρι». Με αυτά τα λόγια άνοιγε κάθε χρόνο ο Κλήδονας στις 24
Ιουνίου, ανήμερα τ’ Αη Γιαννιού του Ριγανά. Οι νέοι και οι νέες καρδιοχτυπούσαν απ’ τη νύχτα
της παραμονής ώσπου να ακούσουν τα μαντέματα της ριζικάρισσας.
Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στην αρχαιότητα, στην εποχή των μαντείων και εν συνεχεία
ενσωματώνονται στη χριστιανική παράδοση φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Οι φωτιές
ανάβονται από την παραμονή και έχουν χαρακτήρα διαβατήριο, σηματοδοτώντας το πέρασμα
από μια χρονική περίοδο σε μια άλλη, όπως προσδιορίζεται από το θερινό ηλιοστάσιο. Την ίδια
βραδιά αρχίζει και η προετοιμασία του κλήδονα.
Στην παραδοσιακή, την αρχέτυπη τελετουργία του, με τις κατά τόπους μικροδιαφορές ή και
ιδιαιτερότητες, ο κλήδονας γίνεται με αμίλητο (άκριτο, βουβό, άλαλο) νερό, που φέρνει από την
πηγή ένα κορίτσι πρωτότοκο και αμφιθαλές δηλ. που ζουν και οι δυο του γονείς. Το νερό το
βάζουν σε μια στάμνα ή άλλο κατάλληλο αγγείο και μέσα ρίχνει ο καθένας που συμμετέχει ένα
ριζικάρι (ριζικό=τύχη) ή κληδονικό, ένα προσωπικό μικροαντικείμενο (δαχτυλίδι κ.λπ.) ή ένα
φρούτο με κάποιο χαρακτηριστικό σημάδι επάνω για να ξέρουν σε ποιον ανήκει. Σκεπάζουν
μετά τον κλήδονα με ένα κόκκινο πανί και βάζουν πάνω μια κλειδαριά, τάχα πως τον
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 88
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
κλειδώνουν. Τον βγάζουν, έπειτα, στο ύπαιθρο να μείνει όλη τη νύχτα για να αστρονομηθεί, να
δεχτεί τη μαγική επήρεια των άστρων. Το πρωί φέρνουν τον κλήδονα μέσα στο σπίτι και το
απόγευμα μαζεύονται όλοι γύρω του, και ένα μικρό κορίτσι, πρωτότοκο πάλι κα αμφιθαλές,
αρχίζει να βγάζει τα ριζικάρια από το νερό, αφού πρώτα η ομήγυρη τραγουδήσει ένα δίστιχο
ευχετικό, επαινετικό, αλληγορικό, σατιρικό.
Συνδέοντας κάθε φορά το περιεχόμενο του δίστιχου με το πρόσωπο στο οποίο ανήκει το
ριζικάρι που βγαίνει, κάνουν προγνώσεις για την τύχη τους, κυρίως οι κοπέλες για τον μέλλοντα
σύντροφο της ζωής τους.
Στη Ναύπακτο οι παλιότεροι θυμούνται στις γειτονιές τους να παίρνουν το αμίλητο νερό με το
κανάτι, να βάζουν μέσα κάτι δικό του ο καθένας και να το ρίχνουν στον κλήδονα, που τον
σκέπαζε η ριζικάρισσα με ένα κόκκινο πανί, τον κλείδωνε με αλυσίδα και κλειδωνιά κι ανήμερα
της γιορτής, το βράδυ, ανάβανε φωτιές με άχυρα και ξύλα.
Ξενυχτούσαν με κεράσματα και ήταν χαρά θεού για τα παιδιά που πήδαγαν τις φωτιές ρίχνοντας
τα μαγιάτικα στεφάνια να καούν, σημάδι του τέλους της άνοιξης και αρχής της νέας εποχής, του
καλοκαιριού.
Το
έθιμο
αναβιώνει
κάθε
χρόνο,
μέσα
από
μία
αξιόλογη
μουσικοθεατρικοχορευτική εκδήλωση ο Σύλλογος Ναύπακτος: Πολιτιστικές διαδρομές σε έναν
πανέμορφο χώρο στο Βεζύρ Τζαμί, στο Κάστρο της Ναυπάκτου.

Εκδρομές
Πολιτιστικού περιεχομένου (Ναύπλιο- Επίδαυρος- Ζαγοροχώρια)

Κύκλος εκδηλώσεων ΄΄Μουσική, Τέχνη και Λόγος΄΄
-Παρουσίαση Βιβλίων
-Έκθεση Ζωγραφικής
-Μουσικές Βραδιές ( Ρεμπέτικη- Έντεχνη Μουσική)
Για τα επόμενα δύο χρόνια θα γίνουν όλες οι παραπάνω εκδηλώσεις.
Ήτοι: Έκθεση Φωτογραφίας, Καρναβαλικές Εκδηλώσεις, Ριζικάρια, Ναυμαχία Ναυπάκτου,
Εκδρομή ( Σπέτσες),
΄΄Μουσική, Τέχνη και Λόγος΄΄ (Παρουσίαση Βιβλίου – Μουσικές Βραδιές)
Θεατρικές Παραστάσεις της Θεατρικής Ομάδας και συμμετοχή στον Κύκλο Εκδηλώσεων
΄΄Πυλώνες Αλληλεγγύης΄΄.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί η Έκθεση Φωτογραφίας ΄΄Η Ναύπακτος του
Χθές΄΄, στο μόνιμο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου στα ΄΄Παλαιά Σφαγεία΄΄, που ως χώρος
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 89
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
παραχωρήθηκε στο Σύλλογο από το Δήμο Ναυπάκτου το 2006, όμως επισκευάσθηκε και
συντηρείται με έξοδα του Συλλόγου.
Το φωτογραφικό υλικό που αριθμεί στις 1500 φωτογραφίες περίπου, εμπλουτίζεται συνεχώς από
δωρεές συμπολιτών και είναι στη διάθεση ερευνητών ή όποιων κάνουν ανάλογες εργασίες ή
μελέτες καθώς παρέχει εικόνες από την πολιτική , οικονομική, αρχιτεκτονική, πολιτιστική και
κοινωνική ζωή της πόλης της Ναυπάκτου από τα τέλη του 18ου αι. έως και σήμερα. Η Έκθεση
είναι επισκέψιμη όλο των χρόνο κατόπιν συνεννόησης.
13.3.3. Eταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
Η Eταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών69 (εικ. 43α) είναι επιστημονικό– μη κερδοσκοπικό
Σωματείο που έχει ως σκοπό της:

Την επιστημονική έρευνα των Ναυπακτιακών πραγμάτων κυρίως από άποψη ιστορική,
αρχαιολογική, λαογραφική, γλωσσολογική, μνημειολογική, εθνολογική, κοινωνική, αλλά
και
από
άποψη
γεωλογική,
ορυκτολογική,
βοτανική,
γεωργική,
οικονομική,
σπηλαιολογική και γενικά φυσιογνωστική.

Τη διάδοση των επιστημονικών πορισμάτων σχετικά με τα Nαυπακτιακά πράγματα.

Τη διαφώτιση των αρμοδίων ως προς τα Nαυπακτιακά ζητήματα.

Τη συντήρηση μνημείων τέχνης, ιστορίας και λογοτεχνίας και τη δημοσίευση αυτών.

Την οργάνωση και ενθάρρυνση πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.

Την πολιτιστική ανάπτυξη του Δήμου Nαυπακτίας και τη διάσωση της παραδοσιακής
κληρονομιάς μας.

Γενικά, την επιστημονική έρευνα και την πολιτιστική ανάπτυξη όλης της
Aιτωλοακαρνανίας.
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες από τις εκδηλώσεις που πραγματοποίησε κατά το παρελθόν η
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών:
1. A΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Σκάλα 12 Mαΐου 1996). «Aρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός 18911949».
2. B΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Άνω Xώρα 15-16 Iουν. 1996) – «90 χρόνια Nαυπακτιακού Tύπου
1905-1995». Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (Θ΄).
69
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο https://sites.google.com/site/enam1982/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 90
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
3. Γ΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Nαύπακτος 20-21 Oκτ. 2001) – «Tα Nαυπακτιακά Mνημεία του
παρελθόντος και η ένταξή τους στις λειτουργίες του παρόντος». Tα «Πρακτικά» στα
Nαυπακτιακά (IΓ΄).
4. Hμερίδα Πολιτισμού και Aνάπτυξης (Nαύπακτος 9 Mαρτ. 2002) – «Παράρτημα T.E.I. στη
Nαύπακτο». Tα «Πρακτικά» σε ξεχωριστή έκδοση.
5. Δ΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Nαύπακτος 2 Nοεμ. 2002) – «H Δυναμική του ΠατριδοτοπικούΠολιτιστικού Kινήματος. Tα εικοσάχρονα της Eταιρείας Nαυπακτιακών Mελετών και της
Oμοσπονδίας Συλλόγων Nαυπακτίας». Aφιέρωμα στον Nαυπακτίτη Ποιητή-Λογογράφο
Θανάση Παπαθανασόπουλο. Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (IΓ΄).
6. E΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Nαύπακτος - Πλάτανος 8-9 Nοεμ. 2003) – «Δημήτρης Aχιλ.
Pοντήρης, ο Mεγάλος Δάσκαλος του Θεάτρου». Tα «Πρακτικά» εκδόθηκαν το 2005 ως
αυτοτελές παράρτημα του τόμου Nαυπακτιακά (IΒ΄).
7. ΣΤ΄ Πολιτιστική Συνάντηση (Nαύπακτος 5 Nοεμ. 2005) – «Το Ναυπακτιακό δημοτικό
Τραγούδι (Στίχος - Ιστορία - Ήχος)». Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (IΕ΄).
8. Ζ΄ Πολιτιστική Συνάντηση70 (Ναύπακτος, 19 Μαΐου 2012) – «Περιηγήσεις στη Ναυπακτία.
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών: Τριάντα χρόνια επιστημονικής και πολιτιστικής παρουσίας»
(εικ. 43β).
70
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΑΒΒΑΤΟ 19 ΜΑΪΟΥ 2012
Αίθουσα Πνευματικού Κέντρου Ιεράς Μητροπόλεως
Προεδρείο: Χαράλ. Δ. Χαραλαμπόπουλος
Απόστ. Β. Ζορμπάς, Ντίνος Ν. Μακρυγιάννης
18.00΄ ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ - Προσφωνήσεις - Χαιρετισμοί
Α΄ ΕΝΟΤΗΤΑ
•ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΜΑΡΗΣ, Αρχαιολόγος:
«Ναυπακτίας Περίπλους: Περιήγηση από το λιμάνι της Ναυπάκτου μέχρι τη Βαράσοβα»
•ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΠΕΣΣΑΣ, Δ/ντης Δημοτικού Σχολείου:
«Περιήγηση στον περίγυρο της Ναυπάκτου (Από το Ελληνικό της Βελβίνας, στο Χάνι Μπανιά, στο Καστράκι, στη
Βομβοκού, στο Νιόκαστρο, στην Σκάλα, στη Δάφνη, στο Ξηροπήγαδο και στην Αφροδίτη)»
•ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ, Φιλόλογος - Δ/ντης Γενικού Λυκείου:
«Δύο Γέφυρες της δεκαετίας του 1930 ζωτικής σημασίας για την περιοχή μας (Η πεντακάμαρη στον Μόρνο Δάφνο και η γέφυρα στο Χάνι Λόη στο Τιρνόρεμα - Βελβιτσάνο)
•ΙΩΑΝΝΑ ΠΙΑ, Φιλόλογος:
«Από την Ναύπακτο στην ορεινή ενδοχώρα της Ναυπακτίας (Από τον Μόρνο στον Εύηνο)»
Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ
•ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΤΡΙΨΙΑΝΟΣ, Φιλόλογος - Δ/ντης Γυμνασίου
«Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών - Τριάντα χρόνια δημιουργίας - Εγκατάσταση της έδρας στην Ναύπακτο»
•Επίδοση Τιμητικών Διακρίσεων
•Αποχαιρετισμός απερχόμενου Προέδρου
•Αποχαιρετισμός απερχόμενου Αντιπροέδρου
•Χαιρετισμός νέου Προέδρου
ΛΗΞΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.nafpaktiaki.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 91
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Συνέδρια
1. A΄ Eπιστημονικό Συνέδριο (Nαύπακτος 17-18-19 Oκτ. 1992) – H Nαύπακτος και η περιοχή
της 4000 χρόνια. Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (ΣT΄).
2. B΄ Eπιστημονικό Συνέδριο (Nαύπακτος 17-18-19 Oκτ. 1997) – H Nαύπακτος και η περιοχή
της κατά τη Bυζαντινή και Mεταβυζαντινή εποχή. Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (I1΄-I2΄).
3. Γ΄ Eπιστημονικό Συνέδριο (Nαύπακτος 15-16-17 Oκτ. 2004) – H Nαύπακτος και η περιοχή
της την περίοδο 1821-1941. Tα «Πρακτικά» στα Nαυπακτιακά (IΔ1΄-IΔ2΄).
13.3.4. Ιππικός Σύλλογος Ναυπακτίας & Δωρίδας
Αξιοσημείωτες είναι οι εκδηλώσεις του Ιππικού Συλλόγου Ναυπακτίας & Δωρίδας71:
 Κεντρική εκδήλωση του συλλόγου είναι η ιππική παρέλαση, που πραγματοποιείται κάθε
χρόνο την Κυριακή του Θωμά στην παραλία Χιλιαδού της Δωρίδας. Τα μέλη του
Συλλόγου αλλά και φίλοι, παρουσιάζουν τα άλογά τους σε ένα κοινό που ξεπερνά τις
2000 άτομα από την ευρύτερη περιοχή και πραγματικά στηρίζει το Σύλλογο σε κάθε του
βήμα (εικ. 44α).
 Η τριήμερη έφιππη εκδρομή του γύρου της λίμνης του Ευήνου, που μάλλον θα
καθιερωθεί και αυτή κάθε Ιούλιο, απλά μένει να οριστικοποιηθεί ημερολογιακά λόγο
ανωμαλιών του καιρού της εποχής. Περίπου 110 χιλιόμετρα δοκιμασίας για τα άλογα και
τους ιππείς (εικ. 44β, 44β΄).
 Η εκδήλωση στα Ρουπάκια (Ορεινή Ναυπακτία), στα πλαίσια αναβίωσης του ποιμενικού
βίου του Δήμου Πυλλήνης, είναι μια επίσης σημαντική εκδήλωση με έντονη παρουσία
αλόγων (εικ. 44γ).
 Η συμμετοχή αλόγων στο Δήμο Αντιρρίου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του τοπικού
πολιτιστικού συλλόγου, τους καλοκαιρινούς μήνες.
 Παρέλαση στην πόλη της Ναυπάκτου, παραμονή Χριστουγέννων ή πρωτοχρονιάς, για τα
κάλαντα, με λίγα άλογα, άμαξα και παιδιά που τα τραγουδούν (εικ. 44δ).
 Την Τσικνοπέμπτη, ο Ιππικός Σύλλογος συμμετέχει εθελοντικά στα δρώμενα της
αναπαράστασης του επαχτίτικου γάμου, που διοργανώνουν οι «Πολιτιστικές διαδρομές»
και ο Δήμος Ναυπακτίας (εικ. 44ε).
 Συμμετοχή στην διεθνή έκθεση Diana outdoor με ντόπια άλογα και εξοπλισμό.
 Συμμετοχή σε εκδηλώσεις άλλων Ιππικών Συλλόγων, όπως Ανδραβίδας, Ακράτας,
Αιγίου κ.ά, αποστέλλοντας αντιπροσώπους, ιππείς και άλογα.
71
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://www.nafpaktiahorses.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 92
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13.3.5. Πράσινο+Μπλε
Η Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε72, είναι
μία Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, διεπόμενη από τα άρθρα 741 επ. Αστικού Κώδικα.
Ιδρύθηκε στις 11 Ιανουάριου 2010 και έχει έδρα την οδό Μεναίχμου 1 - 3 Ψανή - Ναύπακτος.
Νόμιμος εκπρόσωπος και διαχειριστής της είναι ο Ξύδης Αναστάσιος. Ο σκοπός της εταιρείας
είναι μη κερδοσκοπικός, αλλά γενικότερα οικονομικός κατά την έννοια του άρθρου 784 και
αφορά την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και ενεργοποίηση πολιτών και ιδιαίτερα
της νεολαίας, σε πάσης φύσεως θέματα που αφορούν την οικολογία και το περιβάλλον, τον
πολιτισμό, τη διατροφή και την παράδοση του τόπου μας, με τη διοργάνωση σχετικών
εκδηλώσεων και κάθε είδους ενέργειες που προάγουν τα ως άνω.
Η Οργάνωση εκδίδει το μηνιαίο περιοδικό Πράσινο+Μπλε, το οποίο μοιράζεται δωρεάν σε
Γυμνάσια, Λύκεια και ΤΕΙ, ΑΕΙ του Νομού Αιτωλοακαρνανίας.
Πραγματοποιεί ποικίλες εκδηλώσεις που αφορούν στο περιβάλλον, επιχειρώντας να
ευαισθητοποιήσει με τη δράση της τους πολίτες και ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις
(Οικοθέατρο 2013, εικ. 45α, 45β, 45γ, 45δ, ), οι οποίες εστιάζουν στην περιβαλλοντική
μόλυνση.
13.3.6. Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Στις 3 Μαρτίου του 1954, στη Ναύπακτο πραγματοποιήθηκε η σύσταση Ιδρύματος υπό την
επωνυμία «Παπαχαραλάμπειος Δημοτική Ελληνοαμερικανική Βιβλιοθήκη»
73
. Από την
72
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://www.prasinomple.gr/default.asp?page=140&lang=1
Η αναγκαία οικοπεδική έκταση παραχωρήθηκε δωρεάν από τον Ανδρέα Γ. Κοζώνη. Πρόκειται για τμήμα
ευρύτερης έκτασης, που παρεχώρησε οι αδελφοί Κοζώνη για την ανέγερση δημοσίων κτιρίων και εγκατάσταση
κοινωφελών υπηρεσιών. Κατά τις διατάξεις του συμβολαίου αυτού, ο Δημήτριος Παπαχαραλάμπους, «επιθυμών να
διαθέση μέρος των οικονομιών του, τας οποίας, εις ξένην εργασθείς απέκτησε, ίνα και αυτός συμβάλη κατά δύναμιν
εις τον εξωραϊσμόν της πόλεως Ναυπάκτου, εις την πνευματικήν ανάπτυξιν των κατοίκων αυτής, ως και εις έργα
κοινωνικής προνοίας, απεφάσισε να ανεγείρη εντός της πόλεως… οίκημα» με ειδικότερο σκοπό: το ισόγειο
διαμέρισμα να χρησιμοποιείται για συγκεντρώσεις, διαλέξεις, χορούς, κινηματογράφο, τα έσοδα των οποίων, μετά
την αφαίρεση των σχετικών δαπανών, να περιέρχονται στην «Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων «Η
Αγία Παρασκευή», για την άσκηση από αυτή κοινωνικής προνοίας υπέρ απόρων των μαθητών και άλλων, που
προβλέπει το Καταστατικό της. Στο ανώγειο διαμέρισμα να εγκατασταθεί η υπό την επωνυμία «Παπαχαραλάμπειος
Δημοτική Ελληνοαμερικανική Βιβλιοθήκη», την οποία με δαπάνες του θα εφοδιάσει με επίπλωση και βιβλία – στην
ελληνική, αγγλική και γαλλική γλώσσα- χρήσιμα για τους μαθητές, επιστήμονες και το λαό της Ναυπάκτου, με
απώτερο σκοπό την υποκίνηση του ενδιαφέροντος και της αγάπης των κατοίκων προς το βιβλίο και τη δημιουργία
τοπικής πνευματικής κίνησης. Τη σύσταση του ως άνω Ιδρύματος ακολούθησε η εγκριτική πράξη με το Διάταγμα
της 11ης Ιουνίου 1954 (ΦΕΚ τεύχος Α΄, 144), στο οποίο ορίζεται η Διοικητική του Επιτροπή, αποτελούμενη από
τους: εκάστοτε Μητροπολίτη Ναυπάκτου ως πρόεδρο, Ανδρέα Γ. Κοζώνη ως αντιπρόεδρο, εκάστοτε πρόεδρο του
συλλόγου «Η Αγία Παρασκευή», Αντωνίου Αντωνοπούλου, Δημητρίου Σιδέρη δικηγόρου, αντιπροσώπου του
Ελληνοαμερικανικού Συλλόγου, Δημάρχου, των εκάστοτε Γυμνασιάρχου και Διευθυντού του Υποκαταστήματος
ΕΤΕ Ναυπάκτου και του Τάκη Γαλάνη. Την ανέγερση του κτιρίου ανέλαβε ο πολιτικός μηχανικός Μάριος
73
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 93
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πρώτη στιγμή λειτουργίας της, το 1960, η Βιβλιοθήκη αγκαλιάστηκε από την τοπική κοινωνία
και κύρια από τη σπουδάζουσα νεολαία, η οποία βοηθήθηκε τα μέγιστα την εποχή εκείνη που
δεν είχε ακόμη καθιερωθεί η δωρεάν παιδεία.
Το πρώτο χρόνο της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης ο Δημήτριος Παπαχαραλάμπους ευτύχησε να
είναι τακτικός επισκέπτης της Βιβλιοθήκης, όπου του δινόταν η ευκαιρία να καμαρώσει τη
νεολαία της πόλης που προσέτρεχε εκεί για μελέτη.
Σήμερα, με βάση το πνευματικό δυναμικό της, η Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των κατοίκων και κύρια των μαθητών και φοιτητών της
ευρύτερης περιοχής, που την επισκέπτονται για να αντλήσουν πληροφορίες για τις εργασίες τους
και να δανεισθούν βιβλία, περιοδικά, CD-ROM κ.ά.
Αξιολογώντας η Πολιτεία την προσφορά της Βιβλιοθήκης, το 1981, την όρισε Κεντρική
Βιβλιοθήκη και αφού την εξόπλισε με ένα Βιβλιοαυτοκίνητο τής ανέθεσε να επισκέπτεται και να
δανείζει βιβλία σε σχολεία, δημοτικές Βιβλιοθήκες και σε πολιτιστικούς συλλόγους σε
κωμοπόλεις και χωριά του νομού Αιτωλοακαρνανίας και την επαρχία Δωρίδας του νομού
Φωκίδας.
Η
συλλογή
της
Βιβλιοθήκης
σήμερα,
περιλαμβάνει
περί
τους
60.000
τόμους,
καταλογραφημένους με το Δεκαδικό ταξινομικό σύστημα Dewey, με αλφαβητικούς καταλόγους
συγγραφέων και θεμάτων σε ψηφιακή μορφή, αρχείο τοπικού Τύπου και περιοδικά με
φιλολογικό, κοινωνικό, ιστορικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Το αναγνωστήριο απλώνεται σε
ένα άνετο και πολιτισμένο περιβάλλον, το οποίο συμπληρώνει η προθυμία του προσωπικού της
Βιβλιοθήκης.
Καρδαμίτσης, νομικός δε σύμβουλος ορίσθηκε ο προαναφερόμενος δικηγόρος Δημήτριος Σιδέρης. Πρέπει να
σημειωθεί, ότι για την εξυπηρέτηση των αναγνωστών κατασκευάστηκε πλησίον του κτιρίου της Βιβλιοθήκης, στον
αύλιο χώρο αυτής, Αναψυκτήριο. Στην πορεία των πραγμάτων, το κτίριο διατέθηκε εξ ολοκλήρου για τη στέγαση
της Βιβλιοθήκης και των υπηρεσιών της, υπήχθη στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, από το
οποίο χρηματοδοτείται και ελέγχεται. Συγκεκριμένα, με επιστολή του ο αείμνηστος Δημήτριος Παπαχαραλάμπους
με ημερομηνία 1η Οκτωβρίου 1956, δήλωνε, ότι μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου και επιχορηγεί με
χρηματικό ποσό 800.000 δραχμών την ιδρυόμενη Δημοσία Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου για τον τεχνικό εξοπλισμό της
και την αγορά βιβλίων προς εμπλουτισμό της. Στις 2 Νοεμβρίου του ιδίου χρόνου, η διοικούσα το
Παπαχαραλάμπειο Ίδρυμα Επιτροπή αναλάμβανε, με την υπ’ αριθμ. 56 απόφασή της, την υποχρέωση, να
μεταβιβάσει την κυριότητα, νομή και κατοχή του κτιρίου της Ελληνοαμερικανικής Βιβλιοθήκης στην ιδρυόμενη
Δημοσία Βιβλιοθήκη. Με βάση τις δηλώσεις αυτές καταρτίστηκε η υπ’ αριθμ. 133492/2168/22-11-1956 κοινή
απόφαση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών που δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 90
τ. Β΄ από 23 Μαρτίου 1957, με την οποία ιδρύθηκε στην πόλη μας η Δημοσία Βιβλιοθήκη υπό την επωνυμία
«Παπαχαραλάμπειος Δημοσία Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου» στην οποία συγχωνεύθηκε η ανήκουσα στο
Παπαχαραλάμπειο Ίδρυμα Ναυπάκτου Ελληνοαμερικανική Βιβλιοθήκη. Η Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη είναι
Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και διέπεται από τις διατάξεις αρχικά του Α.Ν. 1362)1949 «Περί ιδρύσεως,
ανασυγκροτήσεως και ενιαίας Οργανώσεως των ανά το Κράτος Βιβλιοθηκών» και σήμερα από το Ν 3149/2003
«Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, Δημόσιες Κεντρικές Βιβλιοθήκες και άλλες διατάξεις». Έτσι φθάσαμε στη
σημερινή Παπαχαραλάμπειο Δημοσία Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου με την ευρύτητα της αποστολής της και τη
δικαίωση του αειμνήστου Δημητρίου Παπαχαραλάμπους από το επιτελούμενο έργο της.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 94
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Από το 2003, λειτουργεί στο ισόγειο της Βιβλιοθήκης Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης με
προωθημένες υποδομές τεχνολογίας. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα χώρο με δέκα θέσεις
Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, στον οποίο μπορούν όλοι οι κάτοικοι και επισκέπτες της
ευρύτερης περιοχής να έχουν δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο και να λαμβάνουν όσες
πληροφορίες αναζητούν.
Επίσης, η Βιβλιοθήκη, συχνά διοργανώνει ή συνδιοργανώνει με άλλους φορείς της πόλης
πνευματικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις74, εκθέσεις τοπικού βιβλίου και Τύπου (εικ. 46α, 46β)
και προβαίνει σε εκδόσεις εργασιών με τοπικό περιεχόμενο και γενικά προβαίνει αρωγός σε
κάθε πολιτιστική εκδήλωση της περιοχής75.
Τη λειτουργία της Βιβλιοθήκης εποπτεύει πενταμελές Εφορευτικό Συμβούλιο, με τριετή θητεία,
το οποίο ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.
Οι Ναυπάκτιοι υπερηφανεύονται για την Βιβλιοθήκη αυτή και ευγνωμονούν το Μεγάλο
Ευεργέτη της πόλης τους, Δημήτριο Παπαχαραλάμπους.
Εκδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου είναι
ενδεικτικά οι κάτωθι:

Στις 25/5/2011, πραγματοποιήθηκε στην Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική
Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση για τον εμπλουτισμό της ελληνικής
ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας Wikipedia. Την εκδήλωση διοργάνωσαν, εκτός από τη
Βιβλιοθήκη, το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) σε συνεργασία με την
74
Στην Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου, μαγικές μαριονέτες θα ζωντανέψουν την
"Λίμνη των κύκνων", ένα από τα πιο όμορφα παραμύθια του κόσμου, μόνο για τους μικρούς φίλους (ηλικίας 5-8
χρονών).
Κατασκευή μαριονέτας και επιμέλεια σκηνικού: Μαίρη Σατλάνη.
Αφήγηση παραμυθιού και εμψύχωση μαριονέτας: Δημήτρης Σιούντας.
Συνδιοργάνωση με τον Δήμο Ναυπακτίας.
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
75
Η Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου και το Future Library, υποστηρικτής των
Δημοσίων και Δημοτικών Βιβλιοθηκών της Ελλάδας, σας θέλουν κοντά τους και σας προκαλούν να ζήσετε για
δεύτερη φορά ένα διασκεδαστικό, δημιουργικό και ...γεμάτο χρώματα καλοκαίρι! Από 15 Ιουνίου μέχρι 15
Σεπτεμβρίου το Future Library διοργανώνει, σε συνεργασία με την Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Κεντρική
Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου και πολλές άλλες Βιβλιοθήκες από όλη τη χώρα, και με τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων,
μια πολύχρωμη Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης, Δημιουργικότητας και Καινοτομίας. Ελάτε λοιπόν να γίνετε
εθελοντές στην Εκστρατεία μας! Σ’ έναν κόσμο, όπου το γκρι και το μαύρο επικρατεί στις διαθέσεις μας, τις
πόλεις μας και για πολλούς και στο μέλλον μας, βοηθήστε μας να δημιουργήσουμε τον δικό μας κόσμο, έναν κόσμο
πολύχρωμο μέσα από τα βιβλία, τις ιστορίες, τη γνώση και την τέχνη. Μαζί με τα παιδιά θα ταξιδέψουμε στον
κόσμο της φαντασίας, της δημιουργίας, της διασκέδασης, του γέλιου, του παιχνιδιού, της εξερεύνησης, της μάθησης
και των βιβλίων. Σας περιμένουμε και φέτος να χαράξουμε νέες διαδρομές με χιλιάδες χρώματα!!! Θα ζήσουμε
μαζί καινούριες εμπειρίες, προσφέροντας στα παιδιά και στην κοινότητά μας το χρώμα που δυστυχώς λείπει από
την σκληρή καθημερινότητά μας. Ας κάνουμε λοιπόν τη Βιβλιοθήκη μας πολύχρωμη με την ανιδιοτελή προσφορά
μας! Όλες οι δεξιότητες είναι ευπρόσδεκτες, καθώς υπάρχουν πολλοί τομείς στους οποίους όλοι μπορούν να
φανούν χρήσιμοι, ανάλογα με τις ανάγκες.
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 95
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού /Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) και τους
συντάκτες της Βικιπαίδειας. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν οι
βασικές αρχές της Βικιπαίδειας και πραγματοποιήθηκε βιωματικό σεμινάριο συγγραφής
άρθρων και λημμάτων. Η παρουσίαση έγινε στο χώρο του Κέντρου Πληροφόρησης της
Βιβλιοθήκης, την παρακολούθησαν τριάντα περίπου άτομα, προερχόμενα από διάφορες
κοινωνικές ομάδες και με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο.Οι παρευρισκόμενοι είχαν την
ευκαιρία να διορθώσουν ή και να συγγράψουν τα δικά τους άρθρα76, αποδεικνύοντας με
αυτό τον τρόπο ότι όλοι μπορούμε να συνεισφέρουμε χωρίς να είμαστε απαραίτητα
ακαδημαϊκοί ή πανεπιστημιακοί.
 Στις 19/11/2011, ξεκίνησε η έκθεση φωτογραφίας και video art του Θοδωρή Τέμπου77,
με τίτλο "Το νερό που δεν κοιμάται", η οποία διήρκεσε μέχρι τις 12/12/2011. Η έκθεση
περιλάμβανε φωτογραφίες και video projection απο την λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου Αιτωλικού, εστιάζοντας στη ζωή των ψαράδων της.
 Το 2012 με την ευκαιρία συμπλήρωσης 90 χρόνων από το θάνατο του Μαρσέλ Προύστ,
του μεγαλύτερου μυθιστοριογράφου του 20ου αιώνα, που στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν
είναι ακόμα πολύ γνωστός, επειδή επί 50 χρόνια το τεράστιο έργο του ήταν
αμετάφραστο, η «Λέσχη Ανάγνωσης» της "Διεξόδου", αφιερώνει στη μνήμη του την
76
Ως στόχος της παρούσας πρόσκλησης προσδιορίζεται ο εμπλουτισμός της Βικιπαίδειας ώστε να
πολλαπλασιαστούν τα άρθρα αυτά με αξιόπιστες πηγές. -Ο διευθυντής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης
Ναυπάκτου επισημαίνει: «Εκτιμώ ότι η πρωτοβουλία αυτή της Βιβλιοθήκης τελικά είχε περισσότερα αποτελέσματα
απ’ όσα αρχικά είχαμε φανταστεί για τους παρακάτω λόγους: Όλοι οι συμμετέχοντες είχαν μια δίψα να μάθουν τις
δυνατότητες της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας. Οι περισσότεροι ήταν εκπαιδευτικοί και θα χρησιμοποιήσουν τις
γνώσεις τους σε όφελος της εκπαιδευτικής δράσης τους και κατ’ επέκταση σε όφελος των μαθητών.·Μέσα από το
σεμινάριο αυτό, οι συμμετέχοντες απέκτησαν τη γνώση για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να γίνουν
συντάκτες της παγκόσμιας διαδικτυακής αυτής εγκυκλοπαίδειας. Είναι βέβαιο ότι, κάποιοι απ’ αυτούς θα το
ψάξουν περισσότερο και θα εμπλουτίσουν την εγκυκλοπαίδεια με λήμματα κυρίως εκπαιδευτικού και τοπικού
περιεχομένου.Η σωστή οργάνωση και προβολή τόσο της ιστορίας του τόπου μας, όσο και της φυσικής ομορφιάς
του και κάθε είδους πληροφορίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη του τουρισμού του Δήμου Ναυπακτίας
και της ευρύτερης περιοχής. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι, αν η πληροφορία
προβληθεί και μεταδοθεί σωστά μέσα και από τη Wikipedia, θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του
κόσμου και θα αποτελέσει κίνητρο για επίσκεψη, επένδυση, για ανάπτυξη γενικά της περιοχής μας». -Τι μπορεί να
κάνει περαιτέρω για το θέμα αυτό η Βιβλιοθήκη; «Είναι στα σχέδιά της Βιβλιοθήκης να μεταδώσει τη γνώση που
πήρε και σε άλλους εθελοντές. Σε συνεργασία με το Δήμο Ναυπακτίας μπορούμε να βοηθήσουμε προς αυτή την
κατεύθυνση. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να συσταθούν ομάδες εργασίας και να δουλέψουν πάνω σε
συγκεκριμένα θέματα προβολής του τόπου μας. Ένα από αυτά θα μπορούσε να είναι η Ναυμαχία της Ναυπάκτου».
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
77
Ο Θοδωρής Τέμπος γεννήθηκε το 1973 στην Αθήνα. Σπούδασε φωτογραφία στη σχολή E.S.P (1992 - 1997) και
δημοσιογραφία. Απο το 1998 εργάζεται ως φωτογράφος με εξειδίκευση την Αρχιτεκτονική - Διαφημιστική Περιβαλλοντικό Πορτρέτο και συνεργάζεται με εταιρείες και περιοδικό Τύπο.
Εκθέσεις: "Μνήμη" - 1997 στη gallery Βαβέλ (ατομική), "Αντικείμενα καθημερινής χρήσης" - 2007 στη
Θεσσαλονίκη στα πλαίσια της ΦΩΤΟΣΥΓΚΥΡΙΑΣ και στον χώρο τέχνης "MOMMY' S" στην Αθήνα (ατομική),
"oneirophobia" - 2007, στο Athens video art festival, "Το νερό που δεν κοιμάται" - 2010 στα πλαίσια της
PHOTOBIENALLE στη Θεσσαλονίκη.
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 96
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πρώτη της συνάντηση για το νέο έτος που θα γίνει στις 25/1/2012. Στην εκδήλωση αυτή
η συγγραφέας Ακακία Κορδόση μίλησε για τη ζωή και το έργο του και οι συνεργάτιδές
της Μαρία Ζουζανέα - Φιλιπποπούλου, Ιφιγένεια Μάρκου - Μπεμπέλη και Ραλλού
Κυριακοπούλου έφεραν κοντά στο κοινό της "Λέσχης" τον πρώτο τόμο της Αναζήτησης
του χαμένου χρόνου «Από την πλευρά του Σουάν».

Στις 22/2/2012, με την ευκαιρία του εορτασμού της 21ης Φεβρουαρίου ως παγκόσμιας
ημέρας της μητρικής γλώσσας78, η φιλόλογος, κ. Γιώτα Δραγγανά, μίλησε στα πλαίσια
της «Λέσχης Ανάγνωσης» της "Διεξόδου", με θέμα «Η μεγάλη αξία της Ελληνικής
Γλώσσας».

Στις 21/3/2012, η λέσχη ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου διεξήγαγε συζήτηση
για το βιβλίο της Ζοελ Λοπινό «Η Αγριλιά». Η συνάντηση έγινε στην Παπαχαραλάμπειο
Βιβλιοθήκη παρουσία της συγγραφέως.

Στις 25/4/2012, η λέσχη ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου διεξήγαγε συζήτηση
για το βιβλίο «Στη σκιά της πεταλούδας» του Ισίδωρου Ζουργού. Η συνάντηση έγινε
στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη.

Στις 23/5/2012 η λέσχη ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου διεξήγαγε συζήτηση για
το βιβλίο «Εις το όνομα της μητρός» της Φιλομήλα Λαπατά. Η συνάντηση έγινε στην
Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη.

Στις 16/5/2012, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό σεμινάριο για την αξιοποίηση της
Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, στο χώρο της βιβλιοθήκης, όπου
και ήταν διαθέσιμοι οι υπολογιστές του Κέντρου Πληροφόρησης.

Στις 20/6/2012 η λέσχη ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου διεξήγαγε συζήτηση για
το έργο του Γιάννη Ρίτσου «H σονάτα του σεληνόφωτος». Η συνάντηση έγινε στο
κάστρο της Ναυπάκτου.

Στις 29/7/2012, τελέστηκε εκδήλωση αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή,
ακαδημαϊκού και ευεργέτη της Ναυπάκτου, αειμνήστου Γ. Αθάνα. Η εκδήλωση
78
Η Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, η οποία εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Φεβρουαρίου, καθιερώθηκε με
πρωτοβουλία της UNESCO, για την προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας και τη διάσωση των ολιγότερο
ομιλουμένων γλωσσών. Αφορμή για την υιοθέτησή της το 1999, από την Γενική Συνέλευση της UNESCO, στάθηκε
η Σφαγή της Ντάκα στις 12 Φεβρουαρίου του 1952, όταν η Αστυνομία του Ανατολικού Πακιστάν (σημερινού
Μπαγκλαντές), έπνιξε στο αίμα την διαμαρτυρία των φοιτητών που ξεσηκώθηκαν ενάντια στην κατάργηση της
γλώσσας τους "Μπενγκάλι" και την υιοθέτηση της επίσημης πακιστανικής "Ουρντού".
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 97
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πραγματοποιήθηκε στον αύλειο χώρο της Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής
Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου. Η προτομή είναι έργο του γλύπτη κ. Ηλία Βαγγέλη

Στις 3/8/2012, στον κήπο του αρχοντικού Μπότσαρη πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση:
«Με αφορμή ένα βιβλίο» (εικ. 46γ), την οποία διοργάνωσαν από κοινού ο Δήμος
Ναυπακτίας και η Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη. Παρουσιάστηκαν,
συνοπτικά, τελευταίες εκδόσεις που αναφέρονται σε τοπικά θέματα ή που έγραψαν
Ναυπάκτιοι συγγραφείς. Στη συνέχεια, ακολούθησε μικρή αναφορά των παιδικών
εκδηλώσεων της καλοκαιρινής εκστρατείας με τίτλο «Διαδρομές με Πυξίδα τη
Βιβλιοθήκη» (εικ. 46ε) που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούλιο στην Παπαχαραλάμπειο
Βιβλιοθήκη. Το συντονισμό της παρουσίασης των βιβλίων είχε ο ραδιοφωνικός
παραγωγός κ. Βαγγέλης Καρανικόλας.

Στις 26/9/2012, συναντήθηκε η Λέσχη Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και
συζήτησε για το βιβλίο της Ακακίας Κορδόση «Δεκατρείς φωνές της σιωπής». Η
συνάντηση έγινε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη.

Στις 31/10/2012, συναντήθηκε η Λέσχη Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και
συζήτησε για το βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη με τίτλο «Πριμαρόλια». Η συνάντηση
έγινε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη.

Στις 28/11/2012, συναντήθηκαν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο αναγνωστήριο της
Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και συζήτησαν για το
βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη «Φιλμ Νουάρ» (46δ).

Στις 16/1/2013, συναντήθηκαν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο αναγνωστήριο της
Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και συζήτησαν για το
βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου «Ιμαρέτ: στη σκιά του ρολογιού».

Στις 20/2/2013, συναντήθηκαν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο αναγνωστήριο της
Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και συζήτησαν για
το βιβλίο της Μιριέλ Μπαρμπερί «Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου».

Στις 27/3/2013, συναντήθηκαν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο αναγνωστήριο της
Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και συζήτησαν για το
βιβλίο του Ίρβιν Γιάλομ (Irvin Yalom) «Το πρόβλημα Σπινόζα».

Στις 24/4/2013, συναντήθηκαν τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης στο αναγνωστήριο της
Παπαχαραλαμπείου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου και συζήτησαν για το
βιβλίο του Γιώργου Χατζηστεργίου «Έξοδος».
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 98
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13.3.7. Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
Το Θεατρικό Εργαστήρι79 (εικ. 47α, 47β, 47γ, 47δ, 47ε) που ξεκίνησε η ηθοποιός Ειρήνη
Ευαγγελάτου, το 2008, είναι ένας καλλιτεχνικός πολυχώρος που προσκαλεί όλους όσους
ενδιαφέρονται να μυηθούν στην τέχνη του θεάτρου και επιθυμούν να ενταχθούν σε μια θεατρική
ομάδα.

Τα τμήματα διαμορφώνονται σε 4 κατηγορίες:

Προσχολικής Ηλικίας (θεατρικό παιχνίδι, μουσική προπαιδεία, σύστημα ORFF)

Παιδικό – Εφήβων – Ενηλίκων Μαθήματα: Θεατρικό παιχνίδι – Αυτοσχεδιασμός –
Υποκριτική – Παντομίμα – Αγωγή Προφορικού Λόγου – Δραματοποίηση –
Κινησιολογία – Ρυθμός

Σεμινάρια

Σε συνεργασία με καταξιωμένους σκηνοθέτες και ηθοποιούς, ανά τακτά διαστήματα,
διεξάγονται σεμινάρια, ανοικτά για το ευρύτερο κοινό.

Το Θεατρικό εργαστήρι, παράλληλα, έχει δημιουργήσει τη δική του θεατρική ομάδα, η
οποία παρίσταται σε διάφορες εκδηλώσεις τέχνης και πολιτισμού είτε ενεργά, είτε σαν
ακροατήριο, στηρίζοντας όλες τις δράσεις με κάθε τρόπο. Κάποιες από τις δράσεις που
έχει πραγματοποιήσει το Θεατρικό εργαστήρι είναι:

Ιούνιος 2011: «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης», Θ.Ο.Κ. Ναυπάκτου, σκηνοθ. Ε.
Ευαγγελάτου

Μάιος 2011: Παράσταση για τα παιδιά της ΦΛΟΓΑΣ «Τύμπανο-τρομπέτα και κόκκινα
κουφέτα» (εικ. 47στ) του Γ. Ξανθούλη, δύο παιδικά τμήματα, σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Ιούνιος 2010: «Του χαμογέλασα» (θεατρική διασκευή του έργου «Γλάρος Ιωανάθαν»
του Λίβινγκστον) Τμήμα ενηλίκων μαζί με το Κ.Δ.ΑΠ. Ναυπάκτου.

Ιούλιος 2010: «Ο Μάγος με τα χρώματα» στο πλαίσιο των εκδηλώσεων
΄΄Καστροπολιτείες΄΄ του Δήμου Αντιρίου.

Ιούνιος 2010: «Μπαλαντέρ» Θ.Ο.Κ. Ναυπάκτου, σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Απρίλιος 2010: «Ο Μάγος με τα χρώματα» (εφηβικό τμήμα) σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Νοέμβριος 2009: Παγκόσμια ημέρα θεάτρου στην εκπαίδευση. Τρεις παραστάσεις
«Γουρουνάκια Κουμπαράδες» (Ε. Τριβιζάς), σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου
79
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο
http://www.facebook.com/groups/54745568846/#!/groups/54745568846/members/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 99
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Μάιος 2009: Φοιτητική παράσταση στις Πολιτιστικές Εκδηλώσεις ΤΕΙ Ναυπάκτου
«Εχθροί εξ αίματος» (Αρκάς), σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Μάρτιος 2009: Κίνηση εδραίωσης πολιτισμού στο Ξενία Ναυπάκτου, παράσταση
«Άρχισαν τα όργανα», σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Φεβρουάριος 2009: Στο πλαίσιο των καρναβαλικών εκδηλώσεων, παράσταση «Άρχισαν
τα όργανα», σκηνοθ. Ε. Ευαγγελάτου

Η Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε,
ξεκίνησε την Κυριακή, 19 Δεκεμβρίου 2012, την υλοποίηση σειράς θεατρικών
παραστάσεων για μαθητές των Δημοτικών σχολείων της Ναυπάκτου καιι του Αντιρίου.
Η Ειρήνη Ευαγγελάτου, ηθοποιός και σκηνοθέτης, κάθε εβδομάδα είναι κοντά στα
σχολεία, με σκοπό να υποστηρίξει και να βοηθήσει εκπαιδευτικούς και μαθητές στο
στήσιμο της κάθε παράστασης.
ημονική α ν υπακτιακών πραγμάτων κυρίως από άποψη ιστορική, αρχαιολογική, γραφική,
γσσογική, μνημειολογική, εθνολογική, κοινωνική, αλά και από άποψη γεωλογική, ορυκτολογική, βοτανική,
γεωργική, οικονομική, σπηλαιολογική και γενικά φυσιογνωστική.
13.3.8 Θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία»
Η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» (εικ. 48α) ιδρύθηκε το 2005 από τους Δημήτρη Σιούντα
και Κων/να Αντωνιάδου. Αρχικά πραγματοποίησε παραστάσεις δρόμου με παντομίμα, χορό,
ζογκλερικά και ακροβατικά στη Ναύπακτο. Το 2007, παρουσιάζει τη μουσικοθεατρική
παράσταση «Ούτε εγώ ήμουν εκεί ούτε εσείς να το πιστέψετε», βασισμένη σε παραδοσιακά
ελληνικά παραμύθια και περιοδεύει με αυτήν στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας και της
Δωρίδας. Το 2008, διασκευάζει για το θέατρο και ανεβάζει το διήγημα "Βασιλική" του Μ.
Καραγάτση (Φετιχέ Τζαμί, Ναύπακτος). Το 2011 παρουσιάζει δρώμενο βασισμένο στην
"Κομμέντια" του Γ. Σκούρτη, στην Πρέβεζα και στη Ναύπακτο. Τα Χριστούγεννα του ίδιου
χρόνου πραγματοποιεί θεατρική παρέμβαση στο τοπίο της οικονομικής κρίσης, λέγοντας τα
κάλαντα στους δρόμους της Ναυπάκτου με ιδιαίτερο τρόπο. Στις 31 Μαρτίου του 2012, κάνει
πρεμιέρα στη Ναύπακτο η καινούργια μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως
νοσταλγός" (εικ. 48β) βασισμένη σε διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη80.
80
Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από το θάνατο του Αλ. Παπαδιαμάντη, παρουσίασε μια παράστασηαφιέρωμα στο μεγάλο Σκιαθίτη συγγραφέα, βασισμένη στα διηγήματά του «Έρως-ήρως» και «Η νοσταλγός».
Κατάλληλα επιλεγμένα μουσικά ιδιώματα και τραγούδια παίχτηκαν ζωντανά και συνόδευσαν τον Παπαδιαμαντικό
λόγο, ο οποίος αποδόθηκε μέσα από συνεχείς εναλλαγές αφήγησης και δραματοποίησης. Η παράσταση
παρουσιάστηκε στο χώρο του πολιτιστικού συλλόγου Πυλληνίων, στο Κεφαλόβρυσο Ναυπάκτου στις 31 Μαρτίου
και 7 Απριλίου.
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Σιούντας
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 100
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13.3.9. Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας πραγματοποιεί αξιόλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις (εικ.
49α, 49β) στην πόλη της Ναυπάκτου, όπως:

Στις 2/12/2012 για τον Νικηφόρο Βρεττάκο, στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου
της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγ.Βλασίου.

Στις 26/6/2012 που παρουσιάζει το έργο των εκπαιδευτικών – δημιουργών της περιοχής
Ναυπακτίας (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, ζωγραφική, μουσική), στην αίθουσα του
Πνευματικού Κέντρου της Ι.Μ. Ναυπάκτου.

Στις
27/10/2012,
στο
βιβλιοστάσιο
της
Παπαχαραλαμπείου
Βιβλιοθήκης,
πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της ποιητικής συλλογής της κ. Χρύσας Τσαρούχη81,
με τίτλο «…διάταξη διαψεύσεων».
13.3.10 Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»
Ο Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»
82
(εικ.
50) ιδρύθηκε από το Νίκο Ζωργιό, απόφοιτο ΤΕΦΑΑ. Αν και δημιουργήθηκε σχετικά
πρόσφατα, έχει να επιδείξει μεγάλη δράση σε ό,τι αφορά την παράδοση, το ελληνικό τραγούδι,
το χορό, τα ήθη και έθιμα της περιοχής μας αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Για τις δράσεις
αυτές αλλά και για τους σκοπούς του Ομίλου και τους μαθητές του, ο Νίκος Ζωργιός δηλώνει τα
εξής: «Ήδη τη χρονιά που μας πέρασε και συγκεκριμένα τους τελευταίους δέκα μήνες, έχουμε
πάρει μέρος σε πάρα πολλές εκδηλώσεις. Όπως στο χορό της Ελατόβρυσης, στο Τρίκορφο
Ναυπακτίας για την πασχαλινή εκπομπή, στην εκδήλωση των Κομμωτών Ναυπάκτου, στον Αγώνα
Δρόμου όπου χορέψαμε στο Λιμάνι, λάβαμε μέρος στην εκδήλωση που οργάνωσαν οι ΄΄Φίλιπποι
Μουσική επιμέλεια: Μάνια Ασημακοπούλου
Παίζουν: Κωνσταντίνα Αντωνιάδου, Δημήτρης Σιούντας
Με μουσική ντύνουν την παράσταση: Μάνια Ασημακοπούλου (ούτι, κρουστά), Γιώργος Τσιλιγιάννης (κιθάρα,
νέι).
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο
http://theatropsis.weebly.com/thetaepsilonalphataurhoiotakappa942-omicronmu940deltaalphachiomegarho943sigmaf-alphaupsilonlambdaalpha943alpha---nualpha973pialphakappatauomicronsigmaf.html
και www.nafpaktia.com
81
Οι ποιοτικοί στίχοι της ποιήτριας και η μουσική από το πιάνο της Ζιζής Κορκοντζέλου έδωσαν την ευκαιρία
στους 100 περίπου παρευρισκόμενους να ταξιδέψουν και να απολαύσουν για μια ώρα τη μαγεία της ποίησης. Σε
αυτό βοήθησαν οι ολιγόλεπτες και περιεκτικές εισηγήσεις των φιλολόγων Γιώργου Λαουρδέκη και Κώστα
Δημόπουλου. Συνεπήραν το κοινό οι αφηγήσεις των ποιημάτων από τον ηθοποιό Γιώργο Κατσάμπα και τις κυρίες
Σοφία Μάνιου και Κατερίνα Παπαδημητρίου, ενώ και οι απαγγελίες τριών μαθητριών του Β΄Λυκείου (Νικόλ
Σουλτανίδη, Αμαλίας Φραγκούλη και Εύης Κλιτσίκα) έδωσαν τη δική τους πινελιά.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο www.nafpaktianews.gr
82
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο http://www.emprosnews.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 101
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Ναυπάκτου΄΄ στο ΄΄Εάλω η Πόλις΄΄ και σήμερα στη δική μας εκδήλωση, που χόρεψαν παιδιά
νηπιακής ηλικίας μέχρι και έφηβοι. Γνωρίζοντας από μικρή ηλικία την παράδοσή μας, ένα παιδί
συμβάλλει κι εκείνο στη διάσωση του Ελληνικού Παραδοσιακού Πολιτισμού, μαθαίνει πράγματα
τα οποία θα το ακολουθούν σε όλη του τη ζωή και τα οποία θα τα χρειαστεί. Τους παραδοσιακούς
χορούς π.χ. θα τους χρειαστεί σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις που θα παραβρεθεί. Σημαντική
είναι η διάσωση του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού. Κάτι που το έχουμε ανάγκη ως λαός,
γιατί εξωτερικοί παράγοντες αυτό επιδιώκουν. Να χάσουμε τον πολιτισμό μας, τα ήθη και τα έθιμά
μας, ακόμα και τη γλώσσα μας. Όλες οι εκδηλώσεις μας, αυτό το χαρακτήρα έχουν. Την ανάδειξη
του πολιτισμού μας. Να αφυπνιστούν τα παιδιά και να νιώσουν πιο κοντά τους την Ελλάδα, την
πατρίδα μας. Να τη γνωρίσουν καλύτερα. Για όλα αυτά και ο Σύλλογός μας όπου πάει να χορέψει
πηγαίνει αφιλοκερδώς. Επίσης, είναι πολύ καλή γυμναστική ο χορός. Τα παιδιά δηλαδή αλλά και ο
ενήλικας, με το χορό καλλιεργούν το μυαλό τους και ρυθμοκινητικά αναπτύσσουν πιο σωστά το
σώμα τους. Βοηθάει πολύ στη στάση του σώματος, τονώνει ψυχολογικά πάρα πολύ, αποκτούν
περισσότερο θάρρος και κοινωνικοποιούνται. Κυρίως τα παιδιά, ξεφεύγουν από τον ΄΄κλειστό΄΄
τους κόσμο, με αποτέλεσμα να γίνονται μέλη του συνόλου, της κοινωνίας. Να πούμε επίσης ότι για
τις στολές των παιδιών έχω προσωπικό βεστιάριο. Από ’κει και πέρα, αν χρειαστεί κάποια
ειδικότερη στολή, την ενοικιάζουμε. Στον Πολιτιστικό μας Όμιλο, λειτουργεί βέβαια και τμήμα
ενηλίκων, απλά δεν πήραν μέρος στη μαθητική γιορτή μας. Μελλοντικός μας σκοπός, είναι να
δημιουργήσουμε και μια Παραδοσιακή Παιδική Χορωδία».
13.3.11. Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
Ο Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη83 (εικ. 51α, 51β, 51γ, 51δ), πραγματοποιεί στο πλαίσιο των
δράσεών του, ημερίδες, θεατρικά, σεμινάρια, εκθέσεις, παζάρια, εκδρομές στην πόλη της
Ναυπάκτου. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Τον Ιανουάριο του 2009, στα πλαίσια των εγκαινίων του νέου κτιρίου του Συλλόγου, οι
κάτοικοι της Ναυπάκτου και της γύρω περιοχής -αλλά και οι επισκέπτες των εορτών-
83
Ο Σύλλογος ΑΛΚΥΟΝΗ, είναι φιλανθρωπικό σωματείο (αναγν. Πρωτοδ. Μεσολογγίου) μη κερδοσκοπικού
χαρακτήρα, ειδικώς αναγνωρισμένο (Υπουργείο Υγείας Πρόνοιας), ενταγμένο στο Εθνικό Μητρώο Εθελοντικών
Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και από το 2008 είναι μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Γονέων
και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (ΠΟΣΓΚΑΜΕΑ). Εξειδικεύεται και δραστηριοποιείται στο χώρο των
ανθρώπων με ειδικές ανάγκες από τον Ιούλιο του 2003, στην πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή
(επαρχία Δωρίδας και Ναυπακτίας, νομών Φωκίδος και Αιτωλοακαρνανίας), όπου στο χώρο αυτό δεν υπάρχει μέχρι
σήμερα αντίστοιχη μέριμνα Α.Μ.Ε.Α. άλλου κρατικού ή ιδιωτικού φορέα. Πρωτεργάτες στη δημιουργία του
Συλλόγου είναι γονείς-κηδεμόνες ανθρώπων με αναπηρίες, που το μέλλον τους δυστυχώς είναι αβέβαιο, καθώς και
πρόσωπα ή φορείς που ευαισθητοποιούνται σε παρόμοια κοινωνικά ζητήματα στην περιοχή των ως άνω νομών της
Κεντρικής Στερεάς Ελλάδος.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο http://www.alkyoni-amea.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 102
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
είχαν την ευκαιρία να δουν μια πολύ σημαντική Έκθεση84, 45 Έργων Τέχνης, των
Διδασκόντων της Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας, η οποία φιλοξενήθηκε στο «Σπίτι της
Αλκυόνης». Η Έκθεση έργων Τέχνης, με την οποία άνοιξε τις πύλες του το «Σπίτι της
Αλκυόνης» και τα έργα της οποίας προσφέρθηκαν από τους διδάσκοντες της ΑΣΚΤ,
έφερε τον συμβολικό τίτλο «Ζωή Σημαίνει Συμμετοχή».

Στις 21/6/2009, στο Πνευματικό Κέντρο της Μητροπόλεως Ναυπάκτου, ο Σύλλογος
ΑΛΚΥΟΝΗ πραγματοποίησε με επιτυχία την ημερίδα με τίτλο «Προσβασιμότητα Στην
Πόλη Μας – Τρία Χρόνια Μετά» και παραδόθηκαν τα Πρακτικά της προηγούμενης
ημερίδας. Η έκδοση των Πρακτικών ήταν ευγενική χορηγία της «ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε.».

Στις 6/7/2009, στο πλαίσιο των καλοκαιρινών πολιτιστικών εκδηλώσεων της
Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλ/νίας με τίτλο «Ο πολιτισμός μας στο προσκήνιο», ο
Σύλλογος ΑΛΚΥΟΝΗ παρουσίασε στην παραλία Ψανής, το έργο «Μια θάλασσα
τραγούδια». Τα παιδιά συμμετείχαν σε θεατρικό δρώμενο κάτω από τις οδηγίες του
σκηνοθέτη Δημήτρη Σιούντα, του σκηνογράφου Γιάννη Κωσταρά, της μουσικού Ζιζής
Κορκοτζέλου, με τη συμμετοχή ομάδας νεαρών μουσικών και χορωδίας κοριτσιών.

Το καλοκαίρι του 2009 πραγματοποιήθηκαν τέσσερα παζάρια του Συλλόγου (εικ. 51),
δύο στο Γρίμποβο και δύο στην Ψανή, τα οποία είχαν επιτυχία πέρα από κάθε πρόβλεψη.
84
Ο Σύλλογος και οι καλλιτέχνες της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας έδωσαν μια μοναδική ευκαιρία αφ’
ενός στους επισκέπτες της Έκθεσης να έρθουν σε επαφή με σύγχρονα έργα τέχνης, αφ’ ετέρου στα παιδιά με ειδικές
ανάγκες να είναι οικοδεσπότες, φύλακες και ξεναγοί στη μεγάλη αυτή έκθεση και να συνδεθούν με την κοινότητα
και την τέχνη, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι ζωή σημαίνει συμμετοχή. Επιπλέον, με στόχο την ενεργή σύνδεση
του χώρου με την κοινωνία, το «Σπίτι της Αλκυόνης» ξεκινάει και με μια ακόμη σημαντική φιλοδοξία: να
λειτουργεί παράλληλα ως ένας χώρος Τέχνης και Πολιτισμού, που θα ασχολείται με την παρουσίαση έργων τέχνης
αλλά και φιλοσοφικών ιδεών, με την αξιοποίηση και την συμμετοχή ανθρώπων από το χώρο του Πνεύματος αλλά
και της Επιστήμης. Το Σπίτι Της Αλκυόνης θα λειτουργήσει στην Ναύπακτο σε συνεργασία με τοπικούς φορείς,
καλλιτέχνες και εν γένει δημιουργικούς ανθρώπους που θα συνδράμουν προς την κατεύθυνση αυτή. Παράλληλα, η
ΑΛΚΥΟΝΗ είναι από τους πρώτους συλλόγους που συμβάλλουν στην επιτυχία της ιδέας για την ελεύθερη
διακίνηση των προϊόντων και έργων των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στην Ελλάδα. Παρόμοιοι χώροι υπάρχουν σε
πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις. Στην Ελλάδα η ιδέα υποστηρίζεται τα τελευταία χρόνια, με μεγάλη θέρμη και καλύπτει
την ανάγκη για την αλληλεγγύη και τον εξανθρωπισμό της κοινωνίας. Να σταματήσει η κοινωνία να είναι μια
σκληρή κοινότητα, να γίνει ανεκτικότερη στη «διαφορά» και να δημιουργηθεί ένα πιο ισότιμο περιβάλλον
διαβίωσης. Αντί του αποκλεισμού να επιδιώκεται η συμμετοχή, η συνδημιουργία και η συνύπαρξη.
Ταυτότητα της Έκθεσης «Ζωή Σημαίνει Συμμετοχή»
Η υλοποίηση αυτής της Έκθεσης, έγινε με τη μορφή συλλογικής χειρονομίας πολλών εικαστικών. Η πρωτοβουλία
ανήκει στον καθηγητή Γιάννη Ψυχοπαίδη, την οποία αγκάλιασε με ιδιαίτερη θέρμη πρωτίστως ο Πρύτανης
Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης και στη συνέχεια το ίδιο ζεστά ο Σύλλογος Διδασκόντων. Την υλοποίηση και το
στήσιμο της έκθεσης ανέλαβε ο Γιάννης Σκαλτσάς, τον συντονισμό η Ελένη Πολυχρονάτου, την υποστήριξη η
Ερατώ Χατζησάββα και την ευθύνη της έκθεσης η Σοφία Σιδηροπούλου. Η έκθεση αυτή, αποτέλεσε ένα έξοχο
μάθημα ευρύτερου κοινωνικού προβληματισμού. Επίσης, ο Σύλλογος ΑΛΚΥΟΝΗ, απέκτησε το πρώτο έργο δωρεά
του καλλιτέχνη κ. Γεωργίου Λάππα. Το έργο, που είναι γλυπτό, παριστάνει έναν άγγελο και φιλοτεχνήθηκε ειδικά
για τα παιδιά του Συλλόγου.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ιστότοπο http://www.alkyoni-amea.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 103
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Οι επισκέπτες στα εκθετήρια ήταν πάρα πολλοί και προμηθεύονταν τα προϊόντα με
ευχαρίστηση και προθυμία ενισχύοντας έτσι το έργο του Συλλόγου.

Στις 3/12/2011, ο Σύλλογος «ΑΛΚΥΟΝΗ» πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα: «Όταν
η αδυναμία γίνεται δύναμη», για την Παγκόσμια Ημέρα των ανθρώπων με αναπηρίες,
στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα.
13.3.12. Γυναικείος Συνεταιρισμός Ναυπάκτου
Ο Γυναικείος Συνεταιρισμός Ναυπάκτου (εικ. 52) ιδρύθηκε το 2006, με πρωταρχικό του
σκοπό, την συμβολή του στην ανάδειξη και προβολή των τοπικών προϊόντων της Ναυπάκτου.
Τα προϊόντα του παρασκευάζονται με μεράκι, από αγνά, τοπικά υλικά85, με τις παλιές
αναμφισβήτητες παραδοσιακές συνταγές της γιαγιάς, που αποτελούν εγγύηση. Όλοι όσοι έχουν
λησμονήσει τι σημαίνει φρέσκο και αγνό προϊόν, χωρίς συντηρητικά, πρέπει να δοκιμάσουν ότι
τους ευχαριστεί. Η υπευθυνότητα, και η αξιοπιστία του συνεταιρισμού, κέρδισαν από την πρώτη
στιγμή την εμπιστοσύνη των φίλων και όλων των επισκεπτών της πανέμορφης πόλης. Ο
συναιτερισμός βρίσκεται στην πλατεία του γραφικού Λιμανιού της Ναυπάκτου.
13.3.13. Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού Ο ΠΛΑΤΩΝ
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού Ο ΠΛΑΤΩΝ
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.), είναι Σωματείο μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (ΝΠΙΔ)
86
. Έχει διοργανώσει
αξιοσημείωτες εκδηλώσεις, ορισμένες εκ των οποίων είναι:
85
Γλυκά του κουταλιού
Καρυδάκι, νεράντζι, περγαμόντο, σύκο, ,μελιτζανάκι, δαμάσκηνο, φιρίκι, κυδώνι, φράουλα, καρότο, σταφύλι,
καρπούζι με μέλι, κεράσι, κολοκύθι, πορτοκάλι, βύσσινο.
Επίσης σας προτείνουμε να δοκιμάσετε το παραδοσιακό αλλά ξεχασμένο για πολλά χρόνια γλυκό «ΑΜΥΓΔΑΛΟ»,
που ο Συνεταιρισμός μας ξαναέφερε στη μνήμη και στη γεύση των Ναυπακτίων και των επισκεπτών.
Μαρμελάδες
Βερίκοκο, ροδάκινο, δαμάσκηνο, φράουλα, μήλο-ρόδι, σύκο, πορτοκάλι, βανίλια-μήλο-αχλάδι, ακτινίδιο,
κορόμηλο, μανταρίνι, κεράσι.
Ζυμαρικά
Τραχανά (γλυκό – ξινό – σιταρένιο),
Χυλοπίτες (χονδρή-ψιλή-χωριάτικη-νηστίσιμη),
Βίδες, μανεστράκι
Σπιτικά λικέρ
Καρύδι, βύσσινο, μανταρίνι, περγαμόντο, φράουλα, αρμπαρόριζα, αμαρέττο, ρακόμελο. Στο μαγαζί μας θα βρείτε
ακόμα: Μέλι (περιοχής), βυσσινάδα, σιρόπι, φράουλα, σιρόπι κεράσι, χαμομήλι, τσάι βουνού, τσίπουρο, καθώς και
κρασί (κόκκινο, λευκό, ροζέ).
86
Σκοποί του είναι:
 Ανάπτυξη προγραμμάτων και λειτουργία δομών που αφορούν στην στήριξη της οικογένειας, του παιδιού,
της τρίτης ηλικίας, κακοποίησης, ψυχικά ασθενών, ατόμων που έχουν σχέση με θέματα ουσιοεξάρτησης.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 104
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Στις 2-3/11/2012 το ΚΕΜΟΠ διοργάνωσε διήμερες εκδηλώσεις, στην Αίθουσα
Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ναυπακτίας, στο ΞΕΝΙΑ, στην παραλία Γριμπόβου.
Επελέγη ως τίτλος των εκδηλώσεων «Η ΣΙΩΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΧΡΥΣΟΣ» (εικ.
53α, 53β), γιατί ενώ όλο και περισσότερες γυναίκες υπομένουν βία, κακοποίηση από το
σύντροφο/σύζυγο, από την εργοδοσία τους, δεν αντιδρούν, επιλέγουν την σιωπή για
ποικίλους λόγους. Την πρώτη ημέρα υπήρξε ενημέρωση για το θέμα, από την υπεύθυνη
του προγράμματος κ. Χάσκαρη Σοφία, Κοινωνική Λειτουργό και την κ. Μαντζάνα
Δήμητρα Ψυχολόγο, συνεργάτη του ΚΕΜΟΠ. Στη συνέχεια προβλήθηκε η ταινία "Μέσα
από τα μάτια σου", που αναφέρεται σε ένα ζευγάρι στο οποίο η σύζυγος δέχεται
συστηματική βία από ένα σύζυγο που την αγαπάει πολύ αλλά δεν μπορεί να ξεπεράσει
τους λόγους που τον οδηγούν στη βία.

Το Φεβρουάριο και το Μάρτιο 2012, το ΚΕΜΟΠ πραγματοποίησε μια σειρά από
δημιουργικές συναντήσεις, που στόχο τους είχαν την ανάπτυξη της έκφρασης και της
δημιουργίας, στην επικοινωνία, στη συνεύρεση και στην εκτόνωση από τις ποικίλες
έγνοιες που έχουν προκληθεί από την κρίση που διανύει η χώρα μας. Ο πρώτος κύκλος
αφορούσε στην κατασκευή κοσμημάτων και είχε διάρκεια 2 μηνών.
Γενικά, η επιστημονική έρευνα και η πολιτιστική ανάπτυξη όλης της Aιτωλοακαρνανίας.







Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών, εκπαίδευση, ενέργειες προώθησης στην αγορά εργασίας,
δραστηριότητες για την βελτίωση και την οργάνωση της κοινωνικής ζωής κοινωνικά ευπαθών ομάδων
πληθυσμού.
Υλοποίηση προγραμμάτων για την ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών, άρσης των
στερεοτύπων, ποιοτικής και ποσοτικής βελτίωσης της συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση και
στην αγορά εργασίας.
Υλοποίηση προγραμμάτων Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης.
Οργάνωση συναντήσεων, ημερίδων, διαλέξεων, σεμιναρίων, συμποσίων, δράσεων δημοσιότητας και
ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου, των εργοδοτών, των τοπικών φορέων.
Η ανάπτυξη κάθε είδους προσφορών δράσεων εντός των συνόρων της Ελλάδας είτε διασυνοριακά, για την
διευκόλυνση της επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης πληθυσμών με διαφορετικό ιστορικό και
πολιτισμικό υπόβαθρο με σκοπό την ειρήνη και τη συνεργασία σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον
αμοιβαίου σεβασμού και αποδοχής.
Η ίδρυση δικτύων φορέων ή η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα φορέων με σκοπούς
παρεμφερείς με το Κέντρο. Ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας και διακρατικών δικτύων για την
μεταφορά τεχνογνωσίας, ανταλλαγή καλών πρακτικών και μεθόδων, που θα προάγουν την ψυχοκοινωνική
ανάπτυξη και ένταξη των ευπαθών ομάδων στις χώρες που θα συμμετέχουν.
Υλοποίηση προγραμμάτων πολιτιστικού και περιβαλλοντικού περιεχομένου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 105
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13.4. Το παζάρι της Ναυπάκτου
Το παραδοσιακό Παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι, εικ. 54α, 54β), όπου διάφοροι
έμποροι από όλη την Ελλάδα εκθέτουν τα προϊόντα τους στο χώρο του Γριμπόβου, ξεκινά κάθε
χρόνο στις 26 Οκτωβρίου και διαρκεί μια εβδομάδα.
Η εμποροπανήγυρη της Ναυπάκτου είναι θεσμός που ακολούθησε εξελικτική πορεία στη
διαδρομή του χρόνου. Σιγά-σιγά στήθηκε το σκηνικό της, δεδομένου ότι η Ναύπακτος κατείχε
και κατέχει κομβική θέση στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, με τη διασταύρωση
συγκοινωνιακών αρτηριών και με το λιμάνι της παλαιότερα.
Η επιλογή του χρόνου τέλεσής της, η 26η Οκτωβρίου, δεν είναι τυχαία. Συνδέθηκε με την εορτή
του πολιούχου της πόλης Αγίου Δημητρίου και εξαρχής καθιερώθηκε ως «Επαχτίτικο Παζάρι».
Σε αγρό στην περιοχή Κεφαλόβρυσο εγκαθίσταται για πρώτη φορά η Εμποροπανήγυρη τον
Οκτώβριο του 1867, γράφοντας έκτοτε ιστορική διαδρομή 150 περίπου χρόνων μέχρι σήμερα.
Στην υπεραιωνόβια διαδρομή του Παζαριού της Ναυπάκτου διαπιστώνονται πλήθος ιστορικών,
λαογραφικών και πολιτιστικών στοιχείων, αλλά πολλά ευτράπελα γεγονότα.
ΣΑΝ ΦΤΑΣΩ ΣΤΑ ΠΑΖΑΡΙΑ. Ιστορική Αναδρομή87.
Τα παζάρια του Έπαχτου ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1867 στον οικισμό Μεχμετάκι (σήμερα
Αφροδίτη) και νομιμοποιήθηκαν με βασιλικό διάταγμα του 1959. Ανατολίτικης καταγωγής
εμπορικός θεσμός, τα παζάρια ρίζωσαν και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να είναι σημείο
αναφοράς όχι μόνο για την πόλη της Ναυπάκτου αλλά και για τις επαρχίες Ναυπακτίας και
Δωρίδας.
Πλήθος κατοίκων από τα ορεινά χωριά αλλά και από τα καμποχώρια της περιοχής συνέρρεε
παλιότερα στα παζάρια του Έπαχτου, όπου έκανε τις προμήθειές του για το χειμώνα. Ανήμερα
τ’ Αϊ Δημητριού, πολιούχου της καστροπολιτείας του Έπαχτου, ξεκινούσαν τα παζάρια και
κρατούσαν ολάκερη βδομάδα. Ό,τι ήθελε η ψυχή σου, εκεί το ’βρισκε! Από γεωργικά σύνεργα
(υνιά, τσαπιά, κασμάδες, κλαδευτήρια) και ποιμενικά σκεύη (κακάβια, ταψιά, καζάνια, τσίτσες,
γαλατολόους, καράμπες), τόσο χρειαζούμενα στους ξωμάχους και τους τσοπάνηδες της
Ρούμελης, μέχρι υφάσματα λογιών λογιών, ρούχα, παπούτσια, οικιακά σκεύη, είδη προικός –
ό,τι δηλαδή ήταν αναγκαίο για την λειτουργία του σπιτιού. Παροιμιώδης έμεινε η φράση στα
χωριά της Ναυπακτίας: «σαν φτάσω στα παζάρια»! Έτσι μονολογούσε ο χωρικός σαν
διαπίστωνε κάποια έλλειψη στο κονάκι του ή στην δουλειά του. Χώρια βέβαια η ζωοπανήγυρη
– αναπόσπαστο κομμάτι των παζαριών – όπου οι αγοραπωλησία των ζώων (αλόγων, μουλαριών
87
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.nafpaktos.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 106
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
γαϊδάρων, αιγοπροβάτων) έδινε κι έπαιρνε. Κι ήταν τα ζώα αυτά, τότε, η «βαριά βιομηχανία»
της υπαίθρου, από την οποία έζησαν γενιές και γενιές σε καιρούς δύσκολους.
Πέρα από την οικονομική διάσταση, τα παζάρια του Έπαχτου είχαν και μιαν ευρύτερη
κοινωνική λειτουργία. Ναυπάκτιοι και Δωριείς, από τα χωριά τους στον Έπαχτο συναντιούνταν,
τρώγανε την γουρνοπούλα και πίνανε απ’ τα γιοματάρια της νέας χρονιάς. Φιλίες γερές
επιβεβαιώνονταν, η φιλοξενία των αρχαίων ξανάβρισκε εδώ την πρωταρχική της σημασία και
δεν ήταν λίγα τα προξενιά που στα παζάρια έληγαν αισίως. Γιατί στο πλατάνι, στην πλατεία,
γίνονταν τα ιδώματα και εκεί επιστεγάζονταν προσπάθειες μηνών από επιτήδειους
προξενητάδες.
Στο μεταξύ, η οικονομική ανάπτυξη, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, ο καταναλωτισμός ως
τρόπος και στάση ζωής, άλλαξαν πολλές από τις συνήθειές μας και τις σχέσεις μας. Με τα
επαχτίτικα παζάρια δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Βγήκαν πια από το κέντρο και μετακόμισαν
στις παρυφές της πόλης, στην πανέμορφη παραλία του Γριμπόβου. Απόκτησαν πια και μια
φολκλορική διάσταση και πλήθος επισκεπτών συρρέει από την Πάτρα, το Μεσολόγγι, το
Γαλαξείδι για να σεργιανίσει και να χαζέψει τα παζαριώτικα εκθέματα, να πιει καφέ
αγναντεύοντας τον Κορινθιακό και την Γέφυρα του Ρίου – Αντιρρίου και να δοκιμάσει την
ζεστή γουρνοπούλα. Θα ’ρθουν λοιπόν και φέτος απ’ τα χωριά μας για να ψωνίσουν οι
παλιότεροι καταπώς ξέρανε και οι νεότεροι για να συνεχίσουν αταβιστικά ένα έθιμο που
χαρακτήρισε τρεις συναπτούς αιώνες: «Σαν φτάσω στα παζάρια!»
13.5. Πολιτιστικές εκδηλώσεις της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας πραγματοποιείται πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, που
αποσκοπούν στη διατήρηση της παράδοσης και τη διαφύλαξη των ηθών και εθίμων της
περιοχής.
Σε όλα τα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας έχει διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας η συνήθεια του
πανηγυριού και του ανταμώματος. Στις γιορτές των αγίων και των πολιούχων κάθε περιοχής,
κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, γίνεται το καθιερωμένο πανηγύρι, διατηρώντας, ευτυχώς,
ακόμη αρκετά παραδοσιακά στοιχεία. Τα πανηγύρια αυτά εκτός από την θρησκευτική σημασία
τους, επηρεάζουν και την κοινωνική ζωή των περιοχών, αφού δίνουν την ευκαιρία στους
ντόπιους και στους μετανάστες σε άλλες περιοχές της χώρας ή του εξωτερικού να επισκεφτούν
τα χωριά τους.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 107
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πέρα, όμως, από τα θρησκευτικά πανηγύρια διοργανώνονται εκδηλώσεις προβολής των τοπικών
προϊόντων.
Στην Άνω Χώρα, στα μέσα Οκτωβρίου, διοργανώνεται η «γιορτή κάστανου και τσίπουρου»
(εικ. 55) όπου γίνεται απόσταξη του τσίπουρου, ψήνονται κάστανα, σερβίρονται γλυκά
(μπακλαβάδες, ραβανί, κουραμπιέδες,) γλυκά κουταλιού (κεράσι, κάστανο, καρύδι, κυδώνι),
τοπικές πίτες και γίδα βραστή. Ακόμη, η «γιορτή της Τσιγαρίθρας» (εικ. 56α, 56β)
διοργανώνεται στην Άνω Χώρα Ναυπακτίας και γίνεται τον Φεβρουάριο. Η διαδικασία της
τσιγαρίθρας είναι απλή. Αφαιρούν καλά το δέρμα από το σφαγιασμένο ζώο και το λίπος το
κόβουν σε πολλά κομματάκια. Έπειτα, μαζί με το κρέας, το λιώνουν στο καζάνι.
Το πρώτο δεκαήμερο του Οκτώβρη, στον Πλάτανο, ψήνονται κάστανα και σερβίρονται τοπικά
γλυκά του κουταλιού (κράνα, καρυδάκι, κεράσι) και τοπικά φαγητά στο πλαίσιο της «γιορτής
του κάστανου» (εικ. 57).
Στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της τσιπούρας», όπου ψήνονται
τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι.
Στην Τερψιθέα, στα μέσα Αυγούστου, διοργανώνεται η γιορτή «Ξεφλουδίσια» (εικ. 58), όπου
αναβιώνει το έθιμο του ξεφλουδίσματος των καλαμποκιών και ακολουθεί γλέντι και χορός.
Στη Λεύκα το πρώτο Σάββατο του Αυγούστου, ο πολιτιστικός σύλλογος διοργανώνει τη γιορτή
των «Παραδοσιακών Φαγητών» (εικ. 59α, 59β), όπου οι γυναίκες του χωριού ετοιμάζουν
παραδοσιακές πίτες, κρέατα, διακοσμημένες τυροκουλούρες, γλυκά κ.ά. Ακολουθούν θεατρικά
δρώμενα που έχουν αναφορές στην κτηνοτροφική δραστηριότητα, τα έθιμα την παράδοση του
χωριού και στη συνέχεια ακολουθεί παραδοσιακή μουσική και γλέντι. Μπορεί κάποιος να βρει
παραδοσιακά προϊόντα του χωριού και αναμνηστικά από τα χέρια των γυναικών του συλλόγου.
Στη γιορτή του Άϊ Γιάννη του Ριγανά στο Μολύκρειο (εικ. 60), τον Ιούνιο, ανάβουν φωτιές και
τις περνούν πηδώντας κατά το έθιμο, ενώ ακολουθεί γλέντι και προσφέρεται ψητό αρνί.
Στην Κάτω Βασιλική, στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος) ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός
Σύλλογος διοργανώνει τη «γιορτή της τράτας» (εικ. 61). Κατά τη διάρκεια της γιορτής οι
συμμετέχοντες καλάρουν μια παραδοσιακή τράτα, ψήνονται σαρδέλες στην παραλία του χωριού
και ακολουθεί γλέντι.
Κάθε χρόνο, από το 1994, ο εκπολιτιστικός σύλλογος «Νεόκαστρο» διοργανώνει τη ΄΄Γιορτή
των Βλάχων΄΄ (εικ. 62) ανήμερα της Αναλήψεως. Είναι ένα έθιμο των κτηνοτρόφων. Εκείνη
την ημέρα δημιουργούσαν φιλικές συντροφιές στις στάνες όπου έφτιαχναν τα βραστά, ψητά,
κουσμάρ και γιαούρτι και διασκέδαζαν καθώς η ημέρα αυτή ήταν αφιερωμένη στην Ανάληψη
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 108
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
του Κυρίου Ιησού Χριστού που ήταν προστάτης των κτηνοτρόφων. Μάλιστα συνήθιζαν να
δωρίζουν το γάλα στον εκάστοτε ιερέα του χωριού. Το έθιμο αυτό αναβιώνει κάθε χρόνο από το
1994 ο εκπολιτιστικός σύλλογος «Νεόκαστρο». Όλοι μαζί συγκεντρώνονται στην Κεντρική
Πλατεία της Χοχλαστής στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Ναυπάκτου. Στην εκδήλωση
συμμετέχουν πέραν του Συλλόγου και των κτηνοτρόφων όλες οι νοικοκυρές του Νεοκάστρου
παρασκευάζοντας παραδοσιακές πίτες, ψωμί, γιαούρτι. Οι κτηνοτρόφοι προσφέρουν το κρέας
για τα βραστά και τα ψητά. Οι επισκέπτες συμμετέχουν στην παρασκευή του πανάρχαιου
εδέσματος του κουσμάρ.
Στην περιοχή της Πυλήνης διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι ο «Πυλήνιος Αύγουστος» (εικ. 63).
Πρόκειται για ένα θεσμό που έχει καθιερώσει το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου, στο πλαίσιο
της πολιτιστικής του δράσης σε συνεργασία και με άλλους Πολιτιστικούς Συλλόγους. Ο
«Πυλήνιος Αύγουστος», συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων που έχει θέσει το Πνευματικό
Κέντρο, δηλαδή στην ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς,
μέσω της ενεργοποίησης των Πυληνίων και ιδιαίτερα των νέων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει
μουσικές βραδιές, θεατρικές παραστάσεις, εξορμήσεις στη φύση και ποταμοπορείες, εικαστικές
εκθέσεις και αθλητικές διοργανώσεις. Στο πλαίσιο του Πυληνίου Αυγούστου διοργανώνεται
κάθε χρόνο στη Φαμίλα, η γιορτή της πίτας, όπου οι γυναίκες του χωριού ετοιμάζουν
παραδοσιακές πίτες για να φιλέψουν τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Δεν λείπουν και
ορισμένες αθλητικές εκδηλώσεις, όπως το Τουρνουά καλαθοσφαίρισης της Δ.Ε. Αντιρρίου,
καθώς και αγώνες δρόμου, οι οποίοι αποτελούν κομμάτι του «Πυλλήνιου Αύγουστου».
Στο δρυοδάσος Ρουπάκια, την 1η Κυριακή του Ιουλίου, πραγματοποιείται εκδήλωση (εικ. 64),
η οποία στοχεύει στην αναβίωση της παραδοσιακής ποιμενικής ζωής, που πλέον τείνει να
εκλείψει και να μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Με το σκεπτικό ότι δεν υπάρχει καλύτερη
πηγή από το στόμα του απλοϊκού και θυμόσοφου λαού, κάθε χρόνο στο Δήμο οι κτηνοτρόφοι
της περιοχής, που με τον καιρό λιγοστεύουν, πρωτοστατούν και αναλαμβάνουν να
αναπαραστήσουν σκηνές από την παραδοσιακή ποιμενική ζωή. Στην βαθύσκιωτη έκταση του
δρυοδάσους αναβιώνει η πορεία των κτηνοτρόφων από τα χειμαδιά στα ξεκαλοκαίρια,
στήνονται «κονάκια» με όλα τα υπάρχοντα του κτηνοτρόφου (κουδούνια, κύπρια, γκλίτσες,
ταγάρια και κάπες), καταφθάνουν τα άλογα που κουβαλούν όλα τα αναγκαία, μπαίνουν οι
σούβλες στη φωτιά, ετοιμάζεται το βούτυρο στην καράμπα και το τυρί στην καρδάρα, βράζουν
οι προβατίνες στα καζάνια, φτιάχνονται παραδοσιακά εδέσματα όπως το κοσμάρι και οι πίτες.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 109
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Φλογέρες και κλαρίνα συνοδεύουν τα παλιά παραδοσιακά τραγούδια που ακούγονται στις
διάφορες παρέες.
Εντυπωσιακή και με μεγάλη συμμετοχή είναι η γιορτή τσαγιού στην Περίστα (εικ. 65α, εικ.
65β). Από το χάραμα οι κατακτητές του βουνού ανεβαίνουν στο Ξεροβούνι και επιστρέφουν
φορτωμένοι με τσάι ευωδιαστό, το οποίο ο Σύλλογος φροντίζει να μοιράσει στους καλεσμένους
μέσα σε ένα καλαίσθητο παραδοσιακό σακουλάκι. Ο πρόεδρος του Συλλόγου καλωσορίζει τους
χωριανούς και φίλους και συνεχίζει με τη βράβευση των ορειβατών. Τέλος, το χορευτικό του
Συλλόγου, ανοίγει το χορό και το γλέντι συνεχίζεται ως αργά το απόγευμα, με εδέσματα
προσφορά του Συλλόγου των εν Ελλάδι Περιστιάνων.
Στο Λιβαδάκι της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Φιλοπρόοδος Πολιτιστικός Σύλλογος «Ένωση
Αβωρανιτών-Λιβαδακιωτών Αιτωλοακαρνανίας», που ιδρύθηκε το 1970, πραγματοποιεί κάθε
χρόνο τον Ιούνιο, το αντάμωμα των συγχωριανών (εικ. 66), με πλούσια εδέσματα, χορό και
ξεφάντωμα.
Τον
Αύγουστο
οργανώνει
πολιτιστικές
εκδηλώσεις
με
την
επωνυμία
«ΛΙΒΑΔΑΚΕΙΑ», οι οποίες περιλαμβάνουν αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα. Οι εκδηλώσεις
αυτές, που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι από 8-8-2012 έως τις 15-8-2012 στο Λιβαδάκι
Ναυπακτίας, περιλάμβαναν τις παρακάτω δραστηριότητες:
α. Αγώνες ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βόλεϊ ανδρών-γυναικών, β. Τοξοβολία, γ. Ορειβατική
πορεία, δ. Ανώμαλος δρόμος παίδων, εφήβων, ανδρών, γυναικών και, στο πλαίσιο του
παραδοσιακού
πανηγυριού,
ε.
Παραδοσιακούς
χορούς
παίδων,
ανδρών,
γυναικών,
στ. Δρώμενα από την παραδοσιακή κοινωνική ζωή των προγόνων μας. Ο Σύλλογος από το 1997
εκδίδει την τριμηνιαία εφημερίδα (ΑΒΩΡΑΝΙΤΙΚΑ ΝΕΑ), που αποστέλλεται σε 700 περίπου
μέλη του και διοργανώνει εκδρομές κυρίως για τα άτομα τρίτης ηλικίας. Διατηρεί επίσης
χορευτικά τμήματα μαθητών Δημοτικού-Γυμνασίου, καθώς και τμήμα εθελοντικής αιμοδοσίας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 110
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
14. Τουρισμός και πολιτιστικός τουρισμός. Εννοιολογικές προσεγγίσεις.
Ο τουρισμός είναι ένα παγκόσμιο κοινωνικο-οικονομικό φαινόμενο, το οποίο έχει τη βάση του
στην ανάγκη του ανθρώπου για αναψυχή, για επαφή με τη φύση και γνωριμία ξένων τόπων και
πολιτισμών. Η εξάπλωση του τουρισμού, υπήρξε απόρροια πολλών παραγόντων, όπως η άνοδος
του βιοτικού επιπέδου, η βελτίωση των μέσων μεταφοράς, η αύξηση των εισοδημάτων και του
ελεύθερου χρόνου και η «βιομηχανοποίηση» της τουριστικής παραγωγής.
Οι επιπτώσεις του τουρισμού είναι σημαντικές και αφορούν το σύνολο των χαρακτηριστικών
ενός προορισμού. Επειδή ο τουρισμός αποτελεί μια δραστηριότητα ιδιαίτερα απαιτητική σε
φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, η επίδρασή του στις περισσότερες περιπτώσεις είναι
αρνητική για το περιβάλλον των χώρων υποδοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι, η σχέση αυτή είναι
ανάστροφη, δηλαδή η υποβάθμιση των χαρακτηριστικών ενός τόπου (φυσικών αλλά και
ανθρωπογενών) επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη του τουρισμού88. Θετική είναι η συνεισφορά
του τουρισμού στο εισόδημα και στην απασχόληση των τόπων προορισμού και ιδίως στις
λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες.
Γενικότερα ο τουρισμός πρέπει να αποτελεί το πλέον αντιπροσωπευτικό παράδειγμα
προσδιορισμού του τρόπου με τον οποίο διασυνδέεται η ποιότητα με τους επιμέρους
οικονομικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας89.
Είναι προφανές ότι, ο λόγος που ένας τόπος προορισμού αναπτύσσεται τουριστικά δεν οφείλεται
μόνο στην ιδιαιτερότητα του φυσικού ή του ανθρωπογενούς του περιβάλλοντος, αλλά και στην
πολιτιστική του ταυτότητα. Άλλωστε ο τουρισμός, αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο
πολιτισμικής ανταλλαγής, μια ζωτική γέφυρα ανάμεσα στο ανθρώπινο είδος και στην
κληρονομιά90.
Ο
πολιτισμός
είναι
ένας
ζωντανός
συνδυασμός
των
δημιουργικών
δραστηριοτήτων ατόμων αλλά και κοινωνιών, τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν. Διαμέσου
των αιώνων αυτές οι δημιουργικές δραστηριότητες σχημάτισαν ένα σύστημα αξιών και
παραδόσεων, παραγόντων δηλαδή που ορίζουν τα μονδικά χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου
και της κάθε κοινωνίας. Η πολιτιστική ταυτότητα ενός τόπου, μπορεί να συνίσταται από μια
πληθώρα χαρακτηριστικών του, όπως η αρχιτεκτονική, τα τοπικά ήθη και έθιμα (χοροί,
παραστάσεις, πανηγύρια κ.λπ.), η τοπική μαγειρική, οι αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας
88
Κοκκώσης Χ. & Τσάρτας Π., Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον, Κριτική, Αθήνα, 2001 και Priestley,
G.K., Edwards, J.A. and Coccossis H. (eds) (1995), Sustainable tourism? European experiences, Sieges.
89
Priestley et al, 1995
90
Van Luu, (2001), «Tourism: an important bridge between man and cultural heritage» in Cultural Heritage, Man
and Tourism, Report of the Asia-Europe Seminar, Hanoi, Vietnam.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 111
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
χώροι κ.λπ. Ως εκ τούτου, η ταυτότητα αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη βιομηχανία του
τουρισμού και οι επιπτώσεις που δέχεται από τον τουρισμό είναι εξίσου σημαντικές.
Ο τουρισμός και ο πολιτισμός αποτελούν πολυδιάστατες έννοιες, οι οποίες όμως είναι
αλληλένδετες91. Ο πολιτισμός μπορεί να θεωρηθεί σαν τη δεύτερη φύση που δημιουργήθηκε
από τους ανθρώπους μέσω της εργασίας και των γνώσεών τους. Ουσιαστικά αποτελεί μια
ανθρώπινη δραστηριότητα, μια έκφραση του ανθρώπινου μυαλού με υλική μορφή (π.χ. μνημεία)
αλλά και σε άυλη μορφή (π.χ. μουσική, λογοτεχνία κ.λπ.). Έτσι παρέχει ένα πλαίσιο
ζωής/διαβίωσης στο παρόν από το παρελθόν και για το μέλλον92. Εάν το φυσικό περιβάλλον
είναι το πρώτο λίκνο που συντήρησε και καλλιέργησε τους ανθρώπους, τότε ο πολιτισμός είναι
το δεύτερο, με το οποίο ολόκληρη η πνευματική ζωή των ανθρώπων σχηματίστηκε,
γαλουχήθηκε και δημιουργήθηκε. Με τον τρόπο αυτό, πολλές επιθυμίες δημιουργήθηκαν και
ικανοποιήθηκαν, όπως και αυτές για αναζήτηση του νέου, του διαφορετικού από την
καθημερινή ζωή, επιθυμίες που άλλωστε είναι και από τους κύριους λόγους γένεσης και
ανάπτυξης του τουρισμού. Ο πολιτισμός είναι ένα ιστορικό φαινόμενο, κάθε κοινωνία έχει τη
μοναδική της κουλτούρα, η οποία αναπτύσσεται ταυτόχρονα με την εξέλιξη της κοινωνικής
παραγωγής. Κάθε έθνος έχει διαφοροποιήσεις στον τρόπο ένδυσης, στη γλώσσα, στον τρόπο
ζωής, στις τελετουργικές του πράξεις, στα έθιμα, στις παραδόσεις, στη θρησκεία κ.λπ. Ακόμη
και μέσα στα πλαίσια της ίδιας εθνικότητας, ομάδες πληθυσμού που βιώνουν σε διαφορετικές
χωρικές ενότητες, παρουσιάζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, δομές και κουλτούρα.
Ο πολιτισμικός τουρισμός, μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα ωφέλιμος, τόσο για την κοινωνία του
τόπου υποδοχής, όσο και για τον τουρίστα. Για παράδειγμα, μέσω των εσόδων που δημιουργεί
στους τόπους προορισμού αυτού του είδους, μπορούν να συντηρηθούν πολιτιστικοί πόροι, που
υπό άλλες συνθήκες θα είχαν καταστραφεί93. Από την άλλη πλευρά, οι πολιτιστικοί τουρίστες
θεωρούν τους εαυτούς τους «…υψηλού μορφωτικού επιπέδου, πολυταξιδεμένους και γενικά μια
μορφή αναβαθμισμένου τουρίστα»94. Άλλωστε, ο τουρισμός από μόνος του αποτελεί μία
91
MacDonald R. & Jolliffe L. (2003), «Cultural rural tourism: Evidence from Canada», Annals of tourism research,
30(2).
92
Hughes H. (2000), Arts, entertainment and tourism, ondon, Butterworth-Heinemann.
93
Hughes, 2000
94
Holcomb B. (1999), «Marketing cities for tourism» in Judd D. & Fainstein S. (eds), The tourist city, Yale
University Press, New Haven.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 112
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
κινούμενη κουλτούρα (traveling culture), κάτι που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με προνόμια,
διευρυμένα μονοπάτια, με σύνορα, με τουριστικούς πράκτορες κ.ο.κ.95.
Έχουν επιχειρηθεί διάφορες εννοιολογικές προσεγγίσεις του πολιτισμικού τουρισμού, όπως:
 … ένα φαινόμενο, που βασίζεται περισσότερο στα κίνητρα και στην αντίληψη των
τουριστών, παρά στα ειδικά χαρακτηριστικά του τοπίου… Ο πολιτισμικός τουρισμός,
είναι μια υπο-ομάδα του τουρισμού, στην οποία το κύριο κίνητρο για την επίσκεψη ενός
τόπου βασίζεται στα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του τόπου σύμφωνα όμως με την
αντίληψη του πολιτισμικού υπόβαθρου που έχει ο ίδιος ο τουρίστας96.
 … ο τουρισμός που δημιουργείται, προσφέρεται και καταναλώνεται επακριβώς σαν
πολιτισμική αναγνώριση και εκτίμηση υπό μορφή κτήσης εμπειριών ή γνώσης97.
 … ειδική μορφή τουρισμού, βασισμένη στη νοσταλγία του παρελθόντος και στην
επιθυμία της απόκτησης εμπειρίας πολλαπλών πολιτισμικών τοπίων98.
 ….μια ιδέα που προέρχεται από τη σύνθεση πολλών και διαφορετικών συναισθημάτων,
συμπεριλαμβανομένου της νοσταλγίας, του ρομαντισμού, της αισθητικής ευχαρίστησης
και της αίσθησης της καταγωγής στο χρόνο και στο χώρο99.
 … ο πολιτιστικός τουρισμός, μπορεί να θεωρηθεί σαν μια υπο-ομάδα του οικοτουρισμού
και αφορά τουρίστες που επιθυμούν να γνωρίσουν και να διατηρήσουν το φυσικό
περιβάλλον ενός τόπου, να μάθουν για τον πολιτισμό που συνδέεται με τον τόπο αυτό
και την ανάγκη διατήρησης των τοπικών κοινωνιών100.
 … ο πολιτισμικός τουρισμός υποδηλώνει την ανάγκη αναζήτησης του τρόπου ζωής των
ανθρώπων, τόσο στο παρόν, όσο και στο παρελθόν101.
 … ο πολιτισμικός τουρισμός περιλαμβάνει την επίσκεψη σε ιστορικούς και
αρχαιολογικούς χώρους, την παρακολούθηση τοπικών φεστιβάλ, χορών και τελετών102.
95
Lurry C. (1997), «The objects of travel» in Rojek C. and Urry J., Touring Cultures: Transformations of travel and
theory (eds), Routledge, London.
96
Poria Y., Butler R. & Airey D. (2001), «Clarifying heritage tourism», Annals of tourism research, 28(4).
97
Prentice R. (2001), «Experiental Cultural Tourism: Museums & the marketing of the new romanticism of evoked
authenticity», Museum Management and Curatorship, 19(1).
98
Zeppel H. & Hall C. (1992), «Arts and heritage tourism» in Weiler B., Hall C. (eds), Special interest tourism,
Belhaven, London.
99
Ashworth G.J. & Goodall B. (1990), «Marketing Tourism Places»
100
Ryan, C. (2002), «Tourism and Cultural Proximity: Examples from New Zeland», Annals of tourism research,
29(4).
101
Kennedy I.O. (2002), «Cultural tourism in Kenya», Annals of tourism research, 29(4).
102
Besculides A. et al. (2002), «Resident΄s perceptions of the cultural benefits of tourism», Annals of tourism
research, 29(2).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 113
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αυτό που θα πρέπει να επισημανθεί είναι το γεγονός της κοινής αποδοχής του τουρισμού σαν
μια πολιτιστική δραστηριότητα, ένα ιδεολογικό πλαίσιο για την ιστορία, το φυσικό περιβάλλον
και τις παραδόσεις ενός τόπου, ένα πλαίσιο όμως που έχει τη δύναμη και τη δυνατότητα να
επαναπροσδιορίσει και να επαναδιαμορφώσει τον πολιτισμό και τη φύση μιας περιοχής,
προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Έτσι, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει η ανάπτυξη
να είναι τέτοιας μορφής και έντασης, ώστε να μην αλλοιώνει τις «ιδιότητες» εκείνες που
προσελκύουν τον τουρισμό σε έναν τόπο. Με βάση το γεγονός ότι δεν είναι όλες οι μορφές και
οι δραστηριότητες του πολιτισμικού τουρισμού ωφέλιμες, είναι αναγκαία η ύπαρξη εκτίμησης
επιπτώσεων, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν κατά το δυνατόν οι αρνητικές συνέπειες103.
Προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, μέσω της ανάπτυξης του
πολιτισμικού τουρισμού αλλά και άλλων εναλλακτικών μορφών τουρισμού, που είναι δυνατόν
τόσο να συνυπάρχουν αλλά και να δρουν συνδυαστικά θα πρέπει να υπάρχει:
 Ορθολογικός και συμμετοχικός σχεδιασμός της τουριστικής δραστηριότητας.
 Ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που να επιτρέπει ή και να αποτρέπει από δραστηριότητες σε
συγκεκριμένες χωρικές ζώνες και γενικά να «ορίζει» την εκάστοτε ένταση και έκταση
της συγκεκριμένης δραστηριότητας.
 Αποτελεσματική και λεπτομερής καταγραφή του πολιτισμικού αποθέματος του τόπου.
 Ερμηνεία του πολιτισμικού αποθέματος, προκειμένου να προωθηθεί στην τουριστική
αγορά.
 Προβολή των πολιτισμικών πόρων της χώρας, με σκοπό την προσέλκυση ειδικών και πιο
βιώσιμων ομάδων τουριστών.
 Χρήση των νέων τεχνολογιών για τη συνδυασμένη προώθηση του τουρισμού και του
πολιτισμού.
 Συγκεκριμένη μελέτη, οργάνωση, διασύνδεση και πληροφόρηση για το πολιτισμικό
απόθεμα της χώρας, μέσω της δημιουργίας δικτύων και διαδρομών, με σκοπό τη διάχυση
της πληροφορίας αλλά και της τουριστικής κίνησης.
Ο πολιτισμικός τουρισμός, μπορεί να είχει ιδιαίτερα θετικές επιδράσεις τόσο στην οικονομία
των τόπων υποδοχής όσο και στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον τους. Επιπλέον μπορεί να
οδηγήσει και στην προστασία και ανάδειξη του πολιτισμικού αποθέματος της χώρας.
Προκειμένου όμως να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξή του, απαραίτητος είναι ο σχεδιασμός και
103
Παυλογεωργάτος Γ., Κωνστάντογλου Μ., Πολιτισμικός Τουρισμός: Η περίπτωση της Ελλάδας. Κεφάλαιο στο:
Βερνίκος Ν. κ.ά. (επιμ.): Πολιτιστικές Βιομηχανίες. Διαδικασίες, Υπηρεσίες και Αγαθά., Εκδ. Κριτική, 2005.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 114
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
η μελέτη της συγκεκριμένης δραστηριότητας, σε όλα τα επίπερα (εθνικό, περιφερειακό και
τοπικό), αλλά και επίτευξη της συναίνεσης ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους στον τομέα
αυτό (κρατικός μηχανισμός – τοπική κοινωνία).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 115
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
15. Συμπεράσματα – Προτάσεις
Εν κατακλείδι, μπορεί να ειπωθεί ότι, οι πολύμορφες πολιτιστικές δραστηριότητες που
διεξάγονται τόσο στη Ναύπακτο όσο και στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας συντελούν
στη διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς, διαμορφώνουν την ταυτότητα των
κατοίκων της περιοχής και δίνουν ώθηση και δυναμική στον πολιτιστικό τουρισμό, με
αποτέλεσμα να συμβάλουν καθοριστικά στην πολιτιστική ανάπτυξη του συγκεκριμένου
τόπου.
Ο Δήμος Ναυπακτίας μπορεί να αποτελέσει έναν ιδανικό προορισμό. Διαθέτει πλούσιο φυσικό
ανάγλυφο, καθώς συνδυάζει σε πολύ μικρή απόσταση το ορεινό με το παράλιο μέτωπο, δίνοντας
εξαιρετικές ευκαιρίες ανάπτυξης αγροτουρισμού και εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Διαθέτει, επίσης, πολύ σημαντική πολιτιστική κληρονομιά με κορυφαίο δείγμα την Καστρόπολη
της Ναυπάκτου, στο εσωτερικό της οποίας υπάρχουν 185 μνημεία και κτίρια που είναι
χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα. Επιπλέον, βρίσκεται πολύ κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα που
αποτελούν και τους κύριους θύλακες επισκεπτών. Γίνεται λοιπόν κατανοητό, ότι θα πρέπει να
αξιοποιηθούν τα προαναφερθέντα πλεονεκτήματα του Δήμου Ναυπακτίας.
Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να εφαρμοστούν οι κατάλληλες πολιτικές. Οι πολιτικές αυτές
δεν θα πρέπει να είναι αποσπασματικές και να αποβλέπουν μεμονωμένα στη δημιουργία
τουριστικών καταλυμάτων. Τα καταλύματα δεν αρκούν, αν δεν έχουν εξασφαλιστεί οι
προϋποθέσεις που θα κάνουν τη Ναυπακτία τουριστικό προορισμό και όχι απλό πέρασμα για
τον επισκέπτη. Απαιτείται συνολικός σχεδιασμός, έτσι ώστε να παρέχονται στον επισκέπτη
εναλλακτικές προτάσεις. Χρειάζεται δικτύωση και υψηλό επίπεδο παροχής υπηρεσιών.
Ο τουρισμός μεγιστοποιεί τα αποτελέσματα μιας περιοχής, όταν συμπορεύεται με παράλληλες
πολιτικές για την ανάπτυξη του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα. Θα πρέπει να
αξιοποιηθούν οι δυνατότητες παραγωγής βιολογικών προϊόντων, καθώς επίσης και προϊόντων
ονομασίας προέλευσης, με στόχο τη διασύνδεση της παραγωγής με τις τουριστικές υποδομές
του Δήμου. Έτσι μόνο, θα μπορούμε να μιλάμε για συνολική ανάπτυξη που συνδυάζει τις
υποδομές με την παραγωγή σε όλα τα επίπεδα. Με αυτό το σκεπτικό, αξιοποιούνται όλα τα
προγράμματα Leader που εφαρμόζονται στη Ναυπακτία, με απώτερο στόχο να διαμορφωθεί η
ταυτότητα της περιοχής, δίνοντας βαρύτητα στην τοπική φυσιογνωμία, η οποία δημιουργείται
μέσα από την παραγωγή και ανάδειξη τοπικών χαρακτηριστικών, παραδόσεων και κυρίως
προϊόντων.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και το πολιτιστικό καλεντάρι της Ναυπακτίας, η ανάπτυξη
δηλαδή πολιτιστικών θεσμών σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, που θα αποτελούν σημείο
αναφοράς και πόλο έλξης επισκεπτών. Για να είναι, όμως, βιώσιμες, επιτυχημένες και
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 116
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αποδοτικές οι προσπάθειες ανάπτυξης πολιτισμικού τουρισμού δεν θα πρέπει να είναι
σποραδικές, ούτε να χαρακτηρίζονται από χρονική υστέρηση, αλλά θα πρέπει να υπόκεινται σε
ένα γενικότερο σχεδιασμό προσέλκυσης τουριστών και ως εκ τούτου να συνδυάζονται και με
άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού (οικοτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, θρησκευτικός
τουρισμό κ.λπ.).
Εδώ και αρκετά χρόνια, άλλωστε, η πολιτιστική πολιτική αποτελεί βασική παράμετρο της
πολιτικής των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κατέχει σημαντική θέση ως τμήμα
ολοκληρωμένων στρατηγικών για την ανάπτυξη των πόλεων. Είναι επιβεβλημένο, οι τοπικές
αρχές να αυξήσουν τις δαπάνες τους για τον πολιτισμό και έχοντας δημιουργήσει εξειδικευμένες
διοικητικές υπηρεσίες και φορείς χάραξης πολιτικής, να προωθούν την παροχή πολιτιστικών
υπηρεσιών σύμφωνα με τις νέες επιταγές και την ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση. Επιτυχείς
πρακτικές είναι εκείνες, όπου η πολιτιστική πολιτική αναπτύσσεται έτσι ώστε οι κοινωνικοί
στόχοι να τίθενται παράλληλα με τους οικονομικούς και η ενδογενής πολιτιστική ανάπτυξη να
συμβαδίζει με τη γενικότερη κοινωνικοοικονομική πρόοδο της πόλης. Όπως αναφέρει και ο
Μπιανκίνι
«…εάν
οι εκδηλώσεις
μιας
πόλης
οργανωθούν
με συνέπεια και εάν
επαναλαμβάνονται, μπορούν να αποτελέσουν μόνιμα χαρακτηριστικά του πολιτιστικού τοπίου
της πόλης, παράγοντας μακροπρόθεσμα οφέλη, όσον αφορά την εικόνα της πόλης, τον τουρισμό
και την τοπική πολιτιστική παραγωγή» 104.
Οι αξιόλογες πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην πόλη της Ναυπάκτου και
στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας θα στεφθούν από μεγαλύτερη επιτυχία και θα αποτελέσουν
πόλο έλξης, μόνο όταν έρχονται ως το επιστέγασμα της ορθής διαπαιδαγώγησης του πολίτη, της
ευαισθητοποίησης και συνακόλουθα της συμμετοχής του στα κοινωνικά δρώμενα του
κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει και δημιουργεί ποικιλοτρόπως. Διότι, «η πολιτιστική
πολιτική δεν αρχίζει σε ένα Δήμο ούτε με ένα σύλλογο χορευτικό ή χορωδιακό,
κινηματογραφικό ή αθλητικό. Αρχίζει από τον καθαρό Δήμο, από το πράσινο και από μια
διαπαιδαγώγηση ενός συνολικού βίου με ανθρωπισμό. Το ζήτημα είναι πώς φτιάχνω καλούς
συγκατοίκους, γείτονες, συμπολίτες. Μετά έρχεται η δραστηριότητα με τις καλές τέχνες. Δεν
έχει αξία να δημιουργώ πολιτιστική ζωή με τις καλές τέχνες. Για να έχει ένα αποτέλεσμα, πρέπει
να υπάρξει η διαπαιδαγώγηση του πολίτη στο να είναι ενεργός δημότης που συμβάλλει στην
ποιότητα ζωής του Δήμου»105.
104
105
Καμπανέλης Ι., Ακαδημαϊκός-Θεατρικός Συγγραφέας, 24/1/2008
Μπιανκίνι, 1994β, σ.197
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 117
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
16. Η μεθοδολογία της έρευνας
Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται και αναλύεται η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την
πραγματοποίηση της εν θέματι έρευνας.
16.1. Βασικός στόχος της έρευνας και επιμέρους ερευνητικοί στόχοι
Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας πραγματοποιήθηκε εκτενής αναφορά στους πολιτιστικούς
φορείς της Ναυπάκτου, καθώς και στις πολιτιστικές δραστηριότητες που υλοποιούνται από
αυτούς. Η έρευνα που εκπονήθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, προσπαθεί να
αποτυπώσει τις πολιτιστικές δραστηριότητες που διεξάγονται στην πόλη της Ναυπάκτου και
στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας, έχοντας ως απώτερο στόχο της τη διερεύνηση του επιπέδου
γνώσης και συμμετοχής αλλά και της άποψης των κατοίκων της Ναυπάκτου αναφορικά με τις
πολιτιστικές δραστηριότητες και τη συμβολή τους στην πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης τους
αλλά και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας.
Επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι η διακρίβωση της σημαντικότητας για καίριες παραμέτρους
που αφορούν στις πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως:
 Διαφύλαξη και προβολή της παράδοσης και της τοπικής κουλτούρας
 Προβολή της τοπικής ιστορίας μέσα από αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων
 Προβολή και προώθηση των τοπικών προϊόντων
 Διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας των κατοίκων της πόλης
 Συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
 Ανάπτυξη και προσέλκυση του πολιτιστικού τουρισμού
 Διαφύλαξη και προστασία της πολιτισμικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης
 Ανάδειξη και προβολή της πολιτισμικής φυσιογνωμίας της πόλης
 Διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων
 Εκθέσεις αγροτουρισμού και προβολής τοπικών προϊόντων
 Αδελφοποίηση με πόλεις του εξωτερικού
 Εκδόσεις τουριστικών οδηγών και βιβλίων για την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις, τα
ήθη και έθιμα
 Διαφημιστικά έντυπα και καταχωρήσεις στον περιοδικό τύπο, όπως και διαφήμιση στην
τηλεόραση
 Ανταγωνιστικές τιμές σε σχέση με τις υπόλοιπες παραθαλάσσιες πόλεις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 118
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Τέλος, η έρευνα έχει ως στόχο της να εντοπίσει τα θετικά ή αρνητικά στοιχεία που ανιχνεύονται
στις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής, τη
συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων και τις
λύσεις που έχει να προτείνει τη Τοπική Αυτοδιοίκηση, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, για τη
μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
16.2. Επιλογή ερευνητικής προσέγγισης – Ερευνητικά εργαλεία
Για τη διεξαγωγή της έρευνας επελέγη η ποσοτική μέθοδος, προκειμένου να συλλεγούν
στοιχεία, να αναλυθούν τα δεδομένα και να εξαχθούν συμπεράσματα.
Ως ερευνητικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε το τυποποιημένο ερωτηματολόγιο, το οποίο
σχεδιάστηκε και διαμορφώθηκε με τρόπο ώστε να ιακανοποιούνται οι προαναφερθέντες
ερευνητικοί στόχοι. Το ερωτηματολόγιο παρέχει τη δυνατότητα να συλλεγούν στοιχεία, τα
οποία στη συνέχεια θα συγκριθούν, θα ποσοτικοποιηθούν και θα αναλυθούν στατιστικά.
Η δειγματοληπτική έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο συλλογής ερωτηματολογίων για
τυχαίο στρωματοποιημένο δείγμα. Με τη συγκεκριμένη μέθοδο κάθε άτομο από το σύνολο του
πληθυσμού –εν προκειμένω της Ναυπάκτου– έχει την ίδια πιθανότητα να συμπεριληφθεί στο
τελικό δείγμα.
Η διαδικασία της διανομής και της συλλογής των ερωτηματολογίων έλαβε χώρα από τις 23
Απριλίου έως τις 10 Μαΐου 2013. Για τη διανομή και στη συνέχεια τη συγκέντρωση των
ερωτηματολογίων κρίθηκε απαραίτητη η μετάβαση στη Ναύπακτο, προκειμένου να
πραγματοποιηθεί επιτόπια έρευνα. Το γεγονός αυτό, συνέβαλε στη μείωση του ποσοστού των
εσφαλμένων ερωτηματολογίων, διότι παρασχέθηκαν στους ερωτώμενους οι απαιτούμενες
επεξηγήσεις. Το σύνολο των ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν ήταν 200, από τα οποία
επεστράφησαν τα 183 και είχαν απαντηθεί ορθώς τα 171.
Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από είκοσι δύο (22) ερωτήσεις, εκ των οποίων οι είκοσι μία
ερωτήσεις είναι κλειστού τύπου και η μία ερώτηση ανοιχτού τύπου. Οι ερωτήσεις
κατηγοριοποιούνται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν
στα δημογραφικά και τα κοινωνικοοικονομικά στοιχεία των ερωτώμενων, καθώς και μία
ερώτηση ανοιχτού τύπου που αφορά στην πολιτιστική φυσιογνωμία της πόλης Ναυπάκτου. Η
δεύτερη και μεγαλύτερη ενότητα, περιλαμβάνει ερωτήσεις που εστιάζουν στους πολιτιστικούς
φορείς και τις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής,
στη σημαντικότητα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, στη συμμετοχή των νέων και στο ρόλο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 119
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως αρωγού για την εύρυθμη διεξαγωγή των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων.
16.3. Η ανάλυση των στοιχείων της έρευνας
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συλλογής τους, τα ερωτηματολόγια ελέγχθηκαν και
αριθμήθηκαν. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε η κωδικοποίηση των μεταβλητών του
ερωτηματολογίου και η εισαγωγή των δεδομένων στο πρόγραμμα στατιστικής ανάλυσης SPSS
20.0 (Statistical Package for the Social Sciences), με τη βοήθεια του οποίου πραγματοποιήθηκε
ακολούθως, η στατιστική τους επεξεργασία.
Αρχικά, με τη βοήθεια της περιγραφικής στατιστικής, έγινε ανάλυση των συχνοτήτων και των
ποσοστών των μεταβλητών τα οποία παρουσιάζονται αναλυτικά στο κεφάλαιο 17, παράλληλα
με τη χρήση πινάκων και διαγραμμάτων.
Στη συνέχεια στο κεφάλαιο 18 εξετάστηκαν οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των ερωτώμενων
κατοίκων, με βάση την καταγωγή τους και το μορφωτικό τους επίπεδο, σε σχέση με διάφορες
μεταβλητές που εξετάζουν τη γνώση, τη συμμετοχή, τις στάσεις και τις απόψεις τους στη
πολιτιστική ζωή του τόπου. Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι ανεξαρτησίας x2,
ενώ για τον προσδιορισμό των διαφορών χρησιμοποιήθηκαν πίνακες διπλής εισόδου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 120
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
17. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας
17.1. Γενικά χαρακτηριστικά
Στην έρευνα συμμετείχαν 171 κάτοικοι της Ναυπάκτου εκ των οποίων οι 97 ήταν άνδρες
(ποσοστό 56,7%) και οι 74 ήταν γυναίκες (ποσοστό 43,3%). Το 69,6,% των ερωτώμενων
δήλωσε ότι κατάγεται από τη Ναύπακτο και το υπόλοιπο 30,4 ότι κατάγεται από αλλού. Το
μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων απάντησε ότι ζει στη Ναύπακτο μόνιμα (43,9%), ενώ 1
στους 3 ερωτώμενους απάντησε ότι ζει περισσότερο από πέντε χρόνια (33,3%). Το υπόλοιπο
22,8% των κατοίκων ζει στη Ναύπακτο από ένα έως πέντε χρόνια.
Διάγραμμα 17.1: Το φύλο του δείγματος
Διάγραμμα 17.2: Η καταγωγή του δείγματος
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 121
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.3: Τα χρόνια ζωής στη Ναύπακτο
Σε σχέση με την ηλικία του δείγματος, περίπου το 25% κυμαίνεται ηλικιακά από τα 18 έως τα
30 χρόνια, ενώ ίδιο περίπου ποσοστό ερωτώμενων ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία από 31 έως
40 έτη. Το 21,1% του δείγματος έχει ηλικία από 41 έως 50 έτη, το 20,5% έχει ηλικία από 51 έως
60 έτη και το 7,6% έχει ηλικία από 61 έως 70 έτη. Όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο του
δείγματος, το μεγαλύτερο ποσοστό (42,7%) αποτελείται από απόφοιτους λυκείου και το αμέσως
επόμενο αποτελείται από απόφοιτους ΑΕΙ και ΤΕΙ (35,7%). Σημαντικό ποσοστό αποτελούν και
οι απόφοιτοι Γυμνασίου (11,1%). Σχετικά με την επαγγελματική κατάσταση η πλειοψηφία του
δείγματος αποτελείται από ιδιωτικούς υπάλληλους (23,4%), δημόσιους υπάλληλους (20,5%) και
ελεύθερους επαγγελματίες (16,4%). Άνεργος/η δήλωσε το 10% περίπου του δείγματος, ενώ οι
φοιτητές αποτελούν το 14% των ερωτώμενων.
Διάγραμμα 17.4: Η ηλικία του δείγματος
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 122
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.5: Το μορφωτικό επίπεδο του δείγματος
Διάγραμμα 17.6: Η επαγγελματική κατάσταση του δείγματος
Στην ερώτηση αν θεωρούν ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με ιδιαίτερη πολιτιστική
φυσιογνωμία η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων κατοίκων απάντησε θετικά (96,3%),
ενώ μόλις το 4,7% απάντησε αρνητικά. Για το 49,7% των κατοίκων που απάντησαν θετικά ότι η
Ναύπακτος είναι μία πόλη με ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία, ο λόγος είναι η ιστορία της.
Επίσης για το 19% ο λόγος είναι το κάστρο της Ναυπάκτου και ακολούθως για το 15% ο λόγος
είναι το λιμάνι της Ναυπάκτου. Τέλος για το 12,3% η Ναύπακτος είναι μια πόλη με ιδιαίτερη
πολιτιστική φυσιογνωμία εξαιτίας των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 123
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
4,7
ναι
όχι
96,3
Διάγραμμα 17.7: Αν θεωρούν ότι η Ναύπακτος είναι μια πόλη με ιδιαίτερη πολιτιστική
φυσιογνωμία
Διάγραμμα 17.8: Ο λόγος για τον οποίο θεωρούν ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με
ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία
17.2. Πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής
Σχετικά με τους πολιτιστικούς (ή μη) φορείς της πόλης Ναυπάκτου που γνωρίζουν ή έχουν
ακούσει οι ερωτώμενοι, τα αποτελέσματα παρουσιάζονται αναλυτικά, σε σειρά κατάταξης, στον
πίνακα 1. Η ΄΄Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου΄΄ φαίνεται να είναι ο πιο γνωστός φορέας της πόλης
καθώς τον γνωρίζει ή έχει ακούσει για αυτόν το 80% του δείγματος. Επίσης γνωστοί φορείς
είναι η ΄΄Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές΄΄ και η ΄΄Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη΄΄,
καθώς τους γνωρίζει το 74,9% και το 70,7% του δείγματος αντίστοιχα. Πάνω από του μισούς
ερωτώμενους δήλωσαν ότι γνωρίζουν ή έχουν ακούσει την ΄΄Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού &
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 124
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Περιβάλλοντος Πράσινο + Μπλε΄΄ (66,7%), τον ΄΄Συνεταιρισμό γυναικών Ναυπάκτου΄΄
(63,2%), τον ΄΄Ιππικό Πολιτιστικό και Αθλητικό Σύλλογο Ναυπακτίας – Δωρίδας΄΄ (62,6%), τον
΄΄Λαογραφικό Πολιτιστικό Χορευτικό Όμιλο Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»΄΄ (59,6%), και τον
΄΄Σύλλογο ΑμεΑ Αλκυόνη΄΄ (59,6%).
Πίνακας 17.1: Κατανομή συχνοτήτων για τους πολιτιστικούς (ή μη) φορείς της πόλης
Ναυπάκτου που γνωρίζουν ή έχουν ακούσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
137
80,1
34
19,9
Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές
128
74,9
43
25,1
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
126
73,7
45
26,3
Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο + Μπλε
114
66,7
57
33,3
Συνεταιρισμός γυναικών Ναυπάκτου
108
63,2
63
36,8
Ιππικός Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ναυπακτίας – Δωρίδας
107
62,6
64
37,4
Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο
Ανεμογιάννης»
102
59,6
69
40,4
Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
102
59,6
69
40,4
Σύλλογος Ηπειρωτών Ναυπάκτου
67
39,2
104
60,8
Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
61
35,7
110
64,3
Σύλλογος Δασκάλων Ναυπάκτου
58
33,9
113
66,1
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
55
32,2
116
67,8
Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
55
32,2
116
67,8
Σύλλογος Ελληνοαμερικάνων Ναυπάκτου
54
31,6
117
68,4
Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού ΄΄Ο ΠΛΑΤΩΝ΄΄
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
45
26,3
126
73,7
Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»
40
23,4
131
76,6
Από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, το μεγαλύτερο
ποσοστό του δείγματος έχει παρακολουθήσει τον ΄΄Εορτασμό της επετείου της Ναυμαχίας της
Ναυπάκτου΄΄ (93%). Υψηλά ποσοστά των ερωτώμενων έχουν παρακολουθήσει επίσης, τις
΄΄Αποκριάτικες εκδηλώσεις΄΄ (Επαχτίτικος γάμος-Οδός Μεζεδίων-Καρναβαλική παρέλαση) και
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 125
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
τα ΄΄Κούλουμα΄΄ (88,9%), το ΄΄Παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι)΄΄ (77,2%) καθώς και
το ΄΄Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»΄΄ (59,1%).
Πίνακας 17.2. Κατανομή συχνοτήτων για ποιες από τις πολιτιστικές δραστηριότητες, που
λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, έχουν παρακολουθήσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Εορτασμός επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
159
93
12
7
Αποκριάτικες εκδηλώσεις (Επαχτίτικος γάμος-Οδός ΜεζεδίωνΚαρναβαλική παρέλαση) και Κούλουμα
152
88,9
19
11,1
Το παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι)
132
77,2
39
22,8
Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
101
59,1
70
40,9
Ριζικάρια (δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του Κλήδονα)
93
54,4
78
45,6
Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
90
52,6
81
47,4
Χορευτικές παραστάσεις του Λαογραφικού Πολιτιστικού Χορευτικού
Ομίλου Ναυπακτίας «Ανεμογιάννης»
85
49,7
86
50,3
Εκδηλώσεις της Εβδομάδας «Τ’ Αη Δημητριού» (Μουσικές βραδιέςΕκθέσεις φωτογραφίας-θεατρικές παραστάσεις-παρουσιάσεις βιβλίων)
73
42,7
98
57,3
Έκθεση φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του χθες»
65
38
106
62
Το Παζάρι της Ναυπάκτου
65
38
106
62
Θεατρικές παραστάσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης
Ευαγγελάτου
52
30,4
119
69,6
Εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων της Παπαχαραλαμπείου
Βιβλιοθήκης
49
28,7
122
71,3
Θεατρικές παραστάσεις της Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος
Πράσινο+Μπλε
44
25,7
127
74,3
Πολιτιστικές Συναντήσεις, Ημερίδες ή Συνέδρια της Εταιρείας
Ναυπακτιακών Μελετών
35
20,5
136
79,5
Εκδηλώσεις του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας
32
18,7
139
81,3
Εκδηλώσεις και Δημιουργικές Συναντήσεις του Κέντρου Εκπαίδευσης και
Έρευνας Οικογένειας και Παιδού «Ο ΠΛΑΤΩΝ» (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
19
11,1
152
88,9
Σχετικά
επίσης
δημοφιλείς
εκδηλώσεις
φαίνεται
να
αποτελούν
τα
΄΄Ριζικάρια΄΄
(δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του Κλήδονα), οι Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του
΄΄Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη΄΄ και οι χορευτικές παραστάσεις του Λαογραφικού Πολιτιστικού
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 126
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Χορευτικού Ομίλου Ναυπακτίας «Ανεμογιάννης», καθώς τις έχει παρακολουθήσει ποσοστό του
δείγματος κοντά στο 50% (Πίνακας 2).
Το 68,4% του δείγματος δήλωσε ότι έχει παρακολουθήσει πολιτιστικές δραστηριότητες που
λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο περισσότερες από πέντε φορές. Αντίθετα το 11,7% του
δείγματος δήλωσε ότι έχει παρακολουθήσει τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις μόλις μία φορά. Για
τους μισούς περίπου ερωτώμενους (49,1%), η πιο χαρακτηριστική εκδήλωση της πόλης
Ναυπάκτου είναι ο ΄΄εορτασμός της επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου΄΄. Ακολούθως το
΄΄παζάρι της Ναυπάκτου΄΄ είναι η πιο χαρακτηριστική εκδήλωση για το 21,1% του δείγματος και
το Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης» για το 18,1%.
Διάγραμμα 17.9: Πόσες φορές έχουν παρακολουθήσει τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 127
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.10: Η πιο χαρακτηριστική πολιτιστική δραστηριότητα (εκδήλωση) της
πόλης Ναυπάκτου
Από την ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται
στον πίνακα 3, ο πολιτιστικός φορέας που γνωρίζει ή έχει ακούσει το μεγαλύτερο ποσοστό των
ερωτώμενων είναι ο ΄΄Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου΄΄ (40,9%). Γνωστοί πολιτιστικοί
φορείς της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας αποτελούν, επίσης, για σχετικά υψηλά ποσοστά του
δείγματος ο ΄΄Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»΄΄ (38%), ο ΄΄Σύλλογος
Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας΄΄ (36,8%), ο ΄΄Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος
Καταφυγίου΄΄ (35,1%) και ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος» (33,3%).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 128
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 17.3. Κατανομή συχνοτήτων για τους πολιτιστικούς φορείς της ευρύτερης
περιοχής Ναυπακτίας που γνωρίζουν ή έχουν ακούσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου
70
40,9
101
59,1
Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»
65
38
106
62
Σύλλογος Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας
63
36,8
108
63,2
Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Καταφυγίου
60
35,1
111
64,9
Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος»
57
33,3
114
66,7
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακιώτισσας
49
28,7
122
71,3
Σύλλογος Απανταχού Κρυονεριτών «Ο Δαμιανός»
47
27,5
124
72,5
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σιμιωτών
46
26,9
125
73,1
Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ξηροπηγάδου «Η Πρόοδος»
44
25,7
127
74,3
Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Αχλαδοκάστρου
43
25,1
128
74,9
Σύλλογος Απανταχού Χομοριτών «Η Αγία Παρασκευή»
43
25,1
128
74,9
Σύλλογος Αραχωβιτών Ναυπακτίας «Ο Άγιος Νικόλαος»
41
24
130
76
Πολιτιστικός Σύλλογος Ρίζας «Ο Άγιος Αθανάσιος»
40
23,4
131
76,6
Τουριστικός Εξωραϊστικός Όμιλος Πλατάνου
39
22,8
132
77,2
Σύλλογος Δενδροχωριτών Ναυπακτίας «Η Κοίμησις της Θεοτόκου»
37
21,6
134
78,4
Από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή της
Ναυπακτίας, οι περισσότεροι κάτοικοι που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν παρακολουθήσει τη
΄΄Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα΄΄ (70,2%) και ακολούθως τη ΄΄Γιορτή
κάστανου στον Άγιο Δημήτριο΄΄ (35,7%). Μικρότερα ποσοστά του δείγματος έχουν
παρακολουθήσει τις Εκδηλώσεις στο πλαίσιο του «Πυλήνιου Αύγουστου» στην περιοχή της
Πυλήνης (27,5%) και τη ΄΄Γιορτή τσαγιού΄΄ στην Περίστα (26,9%). Τις προαναφερθείσες
εκδηλώσεις η πλειοψηφία του δείγματος τις έχει παρακολουθήσει μία ή δύο φορές (30,6% και
29,4% αντίστοιχα), ενώ το 17,1% τις έχει παρακολουθήσει πάνω από πέντε φορές. Τέλος, πιο
χαρακτηριστική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας θεωρείται η ΄΄Γιορτή
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 129
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα΄΄ για το 56,5% του δείγματος και ακολούθως η
΄΄Γιορτή κάστανου στον Άγιο Δημήτριο΄΄ για το 14,7%.
Πίνακας 17.4. Κατανομή συχνοτήτων για ποιες από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που
λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας έχουν παρακολουθήσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα
120
70,2
51
29,8
Γιορτή κάστανου στον Άγιο Δημήτριο
61
35,7
110
64,3
Γιορτή «Ξεφλουδίσια» στην Τερψιθέα
51
29,8
120
70,2
Εκδηλώσεις στο πλαίσιο του «Πυλήνιου Αύγουστου» στην περιοχή της
Πυλήνης
47
27,5
124
72,5
Γιορτή τσαγιού στην Περίστα
46
26,9
125
73,1
35
30,6
29,4
30
25
%
20
17,1
15,9
15
10
5
5,9
1,2
0
Διάγραμμα 17.11: Πόσες φορές έχουν παρακολουθήσει τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 130
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.12: Η πιο χαρακτηριστική πολιτιστική δραστηριότητα (εκδήλωση) της
ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Σχετικά με το πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που
πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή για τη διαφύλαξη και
προβολή της παράδοσης και της τοπικής κουλτούρας, το 80,5% των ερωτώμενων απάντησε
αρκετά σημαντική ή πολύ σημαντική. Επίσης για την προβολή της τοπικής ιστορίας μέσα από
αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων, η συμβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων αξιολογήθηκε
ως πολύ σημαντική για το 63,7% και ως αρκετά σημαντική για το 24% του δείγματος. Λίγο
πάνω από τους μισούς ερωτώμενους αξιολογούν ως αρκετά ή πολύ σημαντική (22,8% και
33,3% αντίστοιχα) τη συμβολή των εκδηλώσεων για την προβολή και προώθηση των τοπικών
προϊόντων. Επιπλέον η πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων συμβάλει πολύ σημαντικά
στη διαμόρφωση πολιτισμικής ταυτότητας των κατοίκων της πόλης, σύμφωνα με το 38% των
ερωτώμενων και στη συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης, σύμφωνα με το
35% των ερωτώμενων. Τέλος ένας στους δύο περίπου ερωτώμενους (49,7%) αναγνωρίζει ως
πολύ σημαντική τη συμβολή των πολιτιστικών εκδηλώσεων στην ανάπτυξη και προσέλκυση του
πολιτιστικού τουρισμού.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 131
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.13: Πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη
περιοχή
Στη συνέχεια, αναφορικά με ποιες ενέργειες πιστεύουν οι ερωτώμενοι κάτοικοι ότι μπορεί να
επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε να προσελκύσει περισσότερο
πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου, η πλειοψηφία του δείγματος επέλεξε ως 1η
ενέργεια κατά προτεραιότητα, την ανάδειξη και προβολή της πολιτισμικής φυσιογνωμίας της
πόλης (31,6%). Ακολούθως ως 1η ενέργεια κατά προτεραιότητα επιλέχθηκε η διαφύλαξη και
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 132
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
προστασία της πολιτισμικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης για το 21,1,% του
δείγματος και η διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων για το 19,9% του δείγματος. Σύμφωνα με
τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται αναλυτικά στον πίνακα 17.5, οι εκθέσεις αγροτουρισμού
και προβολής τοπικών προϊόντων δεν εμπεριέχονται στις 5 πρώτες ενέργειες που πρέπει να
γίνουν για το 53,2,% του δείγματος. Επίσης, η αδελφοποίηση με πόλεις του εξωτερικού,
αποτελεί 4η ενέργεια κατά προτεραιότητα για το 23,4% του δείγματος και οι εκδόσεις
τουριστικών οδηγών και βιβλίων για την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα
αποτελούν 5η ενέργεια κατά προτεραιότητα για το 17% του δείγματος.
Πίνακας 17.5. Κατανομή συχνοτήτων για το με ποιες ενέργειες πιστεύουν ότι μπορεί να
επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε να προσελκύσει περισσότερο
πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου (με σειρά προτεραιότητας)
η
5 ενέργεια
η
4 ενέργεια
η
3 ενέργεια
η
2 ενέργεια
η
1 ενέργεια
Δεν
επιλέχθηκε
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Διαφύλαξη και προστασία της
πολιτισμικής και αρχιτεκτονικής
κληρονομιάς της πόλης.
19
11,1
11
6,4
19
11,1
20
11,7
36
21,1
66
38,6
Ανάδειξη και προβολή της
πολιτισμικής φυσιογνωμίας της
πόλης.
15
8,8
6
3,5
19
11,1
43
25,1
54
31,6
34
19,9
4
2,3
11
6,4
36
21,1
47
27,5
34
19,9
39
22,8
Εκθέσεις αγροτουρισμού και
προβολής τοπικών προϊόντων.
28
16,4
19
11,1
20
11,7
8
4,7
5
2,9
91
53,2
Αδελφοποίηση με πόλεις του
εξωτερικού
25
14,6
40
23,4
13
7,6
15
8,8
7
4,1
71
41,5
Εκδόσεις τουριστικών οδηγών και
βιβλίων για την τοπική ιστορία, τις
παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα.
29
17,0
27
15,8
26
15,2
10
5,8
12
7,0
67
39,2
Διαφημιστικά έντυπα και
καταχωρήσεις στον περιοδικό τύπο.
Διαφήμιση στην τηλεόραση.
16
9,4
31
18,1
14
8,2
16
9,4
11
6,4
83
48,5
Ανταγωνιστικές τιμές σε σχέση με τις
υπόλοιπες παραθαλάσσιες πόλεις.
34
19,9
24
14,0
33
19,3
18
10,5
22
12,9
40
23,4
Διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Όσον αφορά τις φωτογραφίες με στιγμιότυπα από διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες της
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής της Ναυπακτίας, από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι το
μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος αναγνωρίζει τον ΄΄Εορτασμό της επετείου της Ναυμαχίας
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 133
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
της Ναυπάκτου΄΄ (96,5%) και τη ΄΄Μεγάλη Παρασκευή στο λιμάνι της Ναυπάκτου΄΄ (95,9%).
Επίσης, η πλειοψηφία των ερωτώμενων αναγνώρισε φωτογραφικά στιγμιότυπα από την
΄΄Καρναβαλική παρέλαση΄΄ και τον ΄΄Επαχτίτικο γάμο΄΄. Επίσης, αρκετοί ερωτώμενοι
αναγνώρισαν φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη ΄΄Γιορτή κάστανου και τσίπουρου΄΄ στην Άνω
Χώρα Ναυπακτίας (72,5%) και από το Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ ΄΄Μίκης Θεοδωράκης΄΄
(68,4%).
Διάγραμμα 17.14: Πολιτιστικές δραστηριότητες που αναγνωρίζουν
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 134
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Στην ερώτηση πώς θα χαρακτήριζαν τις επιδράσεις του πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της
Ναυπάκτου, η πλειοψηφία των ερωτώμενων κατοίκων απάντησε θετικές, σε ποσοστό 69,6%.
Τρεις στους δέκα περίπου κατοίκους απάντησαν θετικές και αρνητικές ενώ μόλις 2 ερωτώμενοι
(1,2%) απάντησαν αρνητικές.
Διάγραμμα 17.15: Πώς θα χαρακτήριζαν τις επιδράσεις του πολιτιστικού τουρισμού στην
πόλη της Ναυπάκτου
Σε σχέση με τον τρόπο που ενημερώνονται, κυρίως, για τη διεξαγωγή πολιτιστικών
δραστηριοτήτων, το 47,4% του δείγματος δήλωσε ότι ενημερώνεται από γνωστούς και φίλους,
ενώ το 27% από την τηλεόραση ή και το ραδιόφωνο. Για ποσοστά του δείγματος μικρότερα από
το 10% κύριος τρόπος ενημέρωσης αποτελεί ο έντυπος τύπος (9,4%), το διαδίκτυο (6,4%) και οι
διαφημίσεις στο δρόμο (6,4%).
Διάγραμμα 17.16: Ο τρόπος που ενημερώνονται κυρίως για τη διεξαγωγή πολιτιστικών
δραστηριοτήτων (εκδηλώσεων)
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 135
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αναφορικά με τους χώρους που φιλοξενούν πολιτιστικές δραστηριότητες, το μεγαλύτερο
ποσοστό των ερωτώμενων γνωρίζει το Κάστρο Ναυπάκτου (94,7%), το Κάστρο Αντιρρίου
(87,7%) και το Ενετικό Λιμάνι (87,7%). Επίσης γνωστοί χώροι φιλοξενίας πολιτιστικών
δραστηριοτήτων φαίνεται να αποτελούν ο Πολυχώρος «Παλαιά Σφαγεία», η ΄΄Αίθουσα
Ναυπακτία΄΄, το ΄΄Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας΄΄ και η ΄΄Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη΄΄, για
ποσοστά του δείγματος κοντά στο 70%.
Διάγραμμα 17.17: Χώροι που γνωρίζουν ότι φιλοξενούν πολιτιστικές δραστηριότητες
Σχετικά με το αν γνωρίζουν οι ερωτώμενοι διάφορα γεγονότα που αφορούν την πόλη της
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής, τα αποτελέσματα παρουσιάζονται αναλυτικά στον
πίνακα 17.6. Όπως προκύπτει, το γεγονός ΄΄η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σταθμός για την
περαιτέρω πορεία του Δυτικού πολιτισμού΄΄, είναι το γεγονός το οποίο γνωρίζουν οι περισσότεροι
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 136
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ερωτώμενοι (83%). Δεύτερο πιο γνωστό γεγονός είναι ότι ΄΄το όνομα της πόλης Ναυπάκτου
προέρχεται από τις λέξεις ναυς+πήγνυμι΄΄, κάτι το οποίο δήλωσε ότι γνωρίζει το 73,7% του
δείγματος. Επίσης το 68,4% των ερωτώμενων γνωρίζει ότι ΄΄Κεντρική εκδήλωση του Ιππικού,
Πολιτιστικού, Αθλητικού Συλλόγου Ναυπακτίας & Δωρίδας είναι η ιππική παρέλαση, που
πραγματοποιείται κάθε χρόνο, την Κυριακή του Θωμά, στην παραλία της Χιλιαδούς Δωρίδας΄΄,
ενώ το 62,6% γνωρίζει ότι ΄΄στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της
τσιπούρας» όπου ψήνονται τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι΄΄. Τέλος, μόλις το 23,4% του
δείγματος γνωρίζει ότι ΄΄η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» παρουσίασε στις 31 Μαρτίου του
2012, την καινούργια μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως νοσταλγός", βασισμένη σε
διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη΄΄, ενώ επίσης χαμηλό ποσοστό του δείγματος (28,7%) δήλωσε
ότι γνωρίζει ότι ΄΄Στις 29 Ιουλίου 2012, τελέστηκε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη, εκδήλωση
αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή, ακαδημαϊκού και ευεργέτη της Ναυπάκτου, αειμνήστου
Γ. Αθάνα΄΄.
Πίνακας 17.6: Κατανομή συχνοτήτων για το αν γνωρίζουν διάφορα γεγονότα
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σταθμός για την περαιτέρω πορεία του Δυτικού
πολιτισμού.
142
83
29
17
Το όνομα της πόλης Ναυπάκτου προέρχεται από τις λέξεις ναυς+πήγνυμι
126
73,7
45
26,3
Κεντρική εκδήλωση του Ιππικού, Πολιτιστικού, Αθλητικού Συλλόγου Ναυπακτίας &
Δωρίδας είναι η ιππική παρέλαση, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο, την Κυριακή
του Θωμά, στην παραλία της Χιλιαδούς Δωρίδας.
117
68,4
54
31,6
Στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της τσιπούρας» όπου
ψήνονται τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι.
107
62,6
64
37,4
Στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάτκου έχει λάβει μέρος και η λαϊκή
Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης».
99
57,9
72
42,1
Στην Κάτω Βασιλική, στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος), ο Πολιτιστικός &
Μορφωτικός Σύλλογος διοργανώνει τη «γιορτή της τράτας»
99
57,9
72
42,1
Τα παζάρια του Έπαχτου ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1867 στον οικισμό Μεχμετάκι
(σήμερα Αφροδίτη) και νομιμοποιήθηκαν με βασιλικό διάταγμα του 1959.
87
50,9
84
49,1
Την Τετάρτη, 17 Απριλίου 2013, πραγματοποιήθηκε στην Παπαχαραλάμπειο
αίθουσα η επίσημη παρουσίαση της Ιστοσελίδας της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου.
83
48,5
88
51,5
Στο Νεόκαστρο, κάθε χρόνο ανήμερα της Αναλήψεως, ο εκπολιτιστικός σύλλογος
διοργανώνει τη «Γιορτή των Βλάχων».
82
48
89
52
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 137
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Στις 3 Δεκεμβρίου 2011, ο Σύλλογος «ΑΛΚΥΟΝΗ» πραγματοποίησε εκδήλωση με
θέμα: «Όταν η αδυναμία γίνεται δύναμη», για την Παγκόσμια Ημέρα των ανθρώπων
με αναπηρίες, στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα.
81
47,4
90
52,6
Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί η Έκθεση Φωτογραφίας «Η Ναύπακτος
του Χθές», στο μόνιμο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου Ναύπακτος: Πολιτιστικές
Διαδρομές, στα «Παλαιά Σφαγεία».
80
46,8
91
53,2
Στο Λιβαδάκι της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Φιλοπρόοδος Πολιτιστικός Σύλλογος
«Ένωση Αβωρανιτών-Λιβαδακιωτών Αιτωλοακαρνανίας», οργανώνει πολιτιστικές
εκδηλώσεις με την επωνυμία «ΛΙΒΑΔΑΚΕΙΑ», οι οποίες περιλαμβάνουν αθλητικά
και πολιτιστικά δρώμενα.
75
43,9
96
56,1
Οι μαθητές του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου παρουσίασαν
στις 22 Ιουνίου 2012, στο Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας, τη θεατρική παράσταση
«ΤΡΩΑΔΕΣ» του Ευριπίδη.
63
36,8
108
63,2
Στο πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα «ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ» συμμετείχαν
πολλοί μαθητές σχολείων της Ναυπάκτου.
59
34,5
112
65,5
Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού διοργάνωσε
διήμερες εκδηλώσεις, στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου
Ναυπακτίας, στο ΞΕΝΙΑ, στην παραλία Γριμπόβου με τίτλο «Η ΣΙΩΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
ΠΑΝΤΑ ΧΡΥΣΟΣ», που αφορούν στη βία και την κακοποίηση της γυναίκας.
59
34,5
112
65,5
Η Μ.Κ.Ο. Πράσινο+Μπλε ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις (Οικοθέατρο 2013), οι
οποίες εστιάζουν στην περιβαλλοντική μόλυνση.
57
33,3
114
66,7
Στις 19 Μαΐου 2012, πραγματοποιήθηκε στη Ναύπακτο, η Ζ΄ Πολιτιστική Συνάντηση
– «Περιηγήσεις στη Ναυπακτία. Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών: Τριάντα χρόνια
επιστημονικής και πολιτιστικής παρουσίας».
56
32,7
115
67,3
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπάκτου παρουσίασε στις 26 Ιουνίου 2012, το έργο
των εκπαιδευτικών–δημιουργών της περιοχής Ναυπακτίας (ποίηση, πεζογραφία,
θέατρο, ζωγραφική, μουσική), στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ι.Μ.
Ναυπάκτου.
52
30,4
119
69,6
Στις 29 Ιουλίου 2012, τελέστηκε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη, εκδήλωση
αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή, ακαδημαϊκού και ευεργέτη της
Ναυπάκτου, αειμνήστου Γ. Αθάνα.
49
28,7
122
71,3
Η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» παρουσίασε στις 31 Μαρτίου του 2012, την
καινούργια μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως νοσταλγός",
βασισμένη σε διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη.
40
23,4
131
76,6
Σε σχέση με το πόσο ικανοποιητική κρίνουν ότι είναι η συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά
δρώμενα της πόλης, η πλειοψηφία των ερωτώμενων δήλωσε ικανοποιητική και αρκετά
ικανοποιητική (36,3% και 32,3% αντίστοιχα). Πολύ ικανοποιητική απάντησε το 17,5% του
δείγματος, ενώ αντίθετα καθόλου ικανοποιητική απάντησαν μόλις 2 ερωτώμενοι.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 138
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.18: Πόσο ικανοποιητική κρίνουν ότι είναι η συμμετοχή των νέων στα
πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
Εν συνεχεία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας προέκυψε η
προσέλκυση του πολιτιστικού τουρισμού, ενώ ως αρνητικότερο στοιχείο προέκυψε η έλλειψη
ευφάνταστων και πρωτότυπων ιδεών. Πιο συγκεκριμένα, η προσέλκυση του πολιτιστικού
τουρισμού απαντήθηκε ως το θετικότερο στοιχείο από το 38,6% του δείγματος. Ακολούθως, η
γνωριμία και εξοικείωση των νέων με την τοπική κουλτούρα απαντήθηκε ως το θετικότερο
στοιχείο από το 32,2% του δείγματος. Επιπλέον, το 16,4% των ερωτώμενων, θεωρεί ως
θετικότερο στοιχείο την αναβίωση παραδόσεων και τοπικών εθίμων, ενώ το 12,3% θεωρεί ως
θετικότερο στοιχείο τη διαφύλαξη της ιστορικής συνείδησης. Ως αρνητικότερο στοιχείο των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων, θεωρείται η έλλειψη ευφάνταστων και πρωτότυπων ιδεών για το
35,1%, ενώ για το 33,3% θεωρούνται οι μονότονες και επαναλαμβανόμενες πολιτιστικές
δραστηριότητες. Η διατάραξη της ισορροπίας της πόλης από τον τουρισμό, αποτελεί το
αρνητικότερο στοιχείο για το 16,4% του δείγματος, ενώ το περιορισμένο κοινό των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων για το 11,1%.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 139
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διάγραμμα 17.19: Ποιο θεωρούν ότι είναι το θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Διάγραμμα 17.20: Ποιο θεωρούν ότι είναι το αρνητικότερο στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Στην ερώτηση, πόσο σημαντική θωρούν τη συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην
ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων απάντησε αρκετά
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 140
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
σημαντική (37,4%). Πολύ σημαντική απάντησε το 22,2% του δείγματος, ενώ αντίθετα καθόλου
σημαντική μόλις το 2,3%.
Διάγραμμα 17.21: Πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη
διεξαγωγή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της
Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας
Τέλος, σε σχέση με το ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου
να εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων, το 42,1% των
ερωτώμενων απάντησε με την καλλιέργεια του εθελοντισμού και δημιουργία εθελοντικών
ομάδων. Επίσης το 29,2% του δείγματος απάντησε με την αναζήτηση χορηγών για τη
χρηματοδότηση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, το 19,3% απάντησε με τη μείωση του
κόστους των πολιτιστικών δραστηριοτήτων και το 9,4% απάντησε με την προβολή των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου Ναυπακτίας.
Προβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων μέσω
της ιστοσελίδας του Δήμου Ναυπακτίας
9,4
Μείωση του κόστους των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
19,3
Αναζήτηση χορηγών για τη χρηματοδότηση των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων
29,2
Καλλιέργεια του εθελοντισμού και δημιουργία
εθελοντικών ομάδων
42,1
0
10
20
30
40
50
%
Διάγραμμα 17.22: Ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει τη Τοπική Αυτοδιοίκηση προκειμένου
να εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 141
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
18. Έλεγχοι Ανεξαρτησίας
Εισαγωγή
Σκοπός αυτού του κεφαλαίου, είναι η εξέταση στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ
ερωτώμενων με διαφορετικά γενικά χαρακτηριστικά, σε σχέση με διάφορες μεταβλητές που
περιγράφουν τις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης
περιοχής.
Για τον εντοπισμό στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ των ερωτώμενων με βάση τα
γενικά τους χαρακτηριστικά, πραγματοποιείται ο έλεγχος ανεξαρτησίας X2. Παράλληλα για τον
σχολιασμό των στατιστικά σημαντικών διαφορών χρησιμοποιούνται πίνακες διπλής εισόδου
(Crosstabs). Για έναν πίνακα διπλής εισόδου (ή πίνακα συνάφειας), η υπόθεση μηδέν που
ελέγχουμε με το κριτήριο της ανεξαρτησίας και η εναλλακτική υπόθεση είναι:
Ηο: τα δύο ποιοτικά χαρακτηριστικά (ή ιδιότητες) είναι ανεξάρτητα (δε συσχετίζονται)
Η1: τα δύο ποιοτικά χαρακτηριστικά συσχετίζονται μεταξύ τους
(Χαλικιάς Ι., 2003).
18.1. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με την καταγωγή
Στην ενότητα αυτή, εξετάζεται η ύπαρξη στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ
ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με διάφορες μεταβλητές που περιγράφουν τις
πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων ανεξαρτησίας Χ2, δεν προκύπτουν στατιστικά
σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτωμένων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το επίπεδο
παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο και στην ευρύτερη περιοχή
Ναυπακτίας καθώς και σε σχέση με το επίπεδο γνώσης πολιτιστικών φορέων της ευρύτερης
περιοχής Ναυπακτίας για κανένα επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας. Επιπλέον, δεν
προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με το χαρακτηρισμό των επιδράσεων του
πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της Ναυπάκτου, σε σχέση με το θετικότερο στοιχείο των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων, σε σχέση με το πόσο σημαντική κρίνουν τη συμβολή του Δήμου
Ναυπακτίας στη διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων και τέλος, σε σχέση με τις λύσεις που
μπορεί να προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, λόγω της οικονομικής κρίσης, για την απρόσκοπτη
λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων μελλοντικά.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 142
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.1. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με την καταγωγή
2
Χ test
Επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου
Επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο
Επίπεδο γνώσης πολιτιστικών φορέων της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή
Χ
2
df
p-value
9,782
2
0,008***
a
2
0,262
a
2
0,845
a
2
0,385
a
2
0,832
a
6
0,049**
a
4
0,017**
a
4
0,225
a
4
0,023**
a
4
0,225
a
3
0,506
2,677
,336
1,911
Ναυπακτίας
Χαρακτηρισμός των επιδράσεων του πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της
0,368
Ναυπάκτου
Κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες
12,653
Συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
12,094
Θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Αρνητικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων
Λύσεις που μπορεί να προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, λόγω της οικονομικής
5,672
11,297
5,672
2,334
κρίσης
*p<0,1 **p<0,05 ***p<0,01
Αντίθετα, προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική
καταγωγή σε σχέση με το επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου,
σε επίπεδο σημαντικότητας 1%. Όπως προκύπτει από τον πίνακα διπλής εισόδου 18.2,
μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων με καταγωγή από τη Ναύπακτο ανήκει στο υψηλό
επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου σε σχέση με τους
ερωτώμενους που κατάγονται από αλλού. Πιο συγκεκριμένα, στο υψηλό επίπεδο γνώσης ανήκει
το 23,5% των ερωτώμενων με καταγωγή από τη Ναύπακτο, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 143
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
όσους κατάγονται από αλλού είναι 9,6%. Επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό όσων δεν κατάγονται
από τη Ναύπακτο, ανήκει στο χαμηλό επίπεδο. Συμπερασματικά όσοι κάτοικοι κατάγονται από
τη Ναύπακτο γνωρίζουν περισσότερους πολιτιστικούς φορείς της πόλης σε σχέση με όσους
κατάγονται από αλλού.
Πίνακας 18.2. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το
επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου
Καταγωγή από τη
Σύνολο
Ναύπακτο
Όχι
Ναι
γνώση πολιτιστικών (ή μη)
Χαμηλό επίπεδο
N
23
27
50
φορέων της πόλης Ναυπάκτου
(γνωρίζουν 0 – 5 φορείς)
%
44,2%
22,7%
29,2%
Μέτριο επίπεδο
N
24
64
88
(γνωρίζουν 6 – 10 φορείς)
%
46,2%
53,8%
51,5%
Υψηλό επίπεδο
N
5
28
33
(γνωρίζουν 11 – 15
%
9,6%
23,5%
19,3%
N
52
119
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
φορείς)
Σύνολο
Στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή, προέκυψαν
επίσης σε σχέση με την κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες, σε επίπεδο
σημαντικότητας 5%. Όπως προκύπτει από τον πίνακα 18.3., όσοι κατάγονται από αλλού έχουν
μεγαλύτερα ποσοστά ενημέρωσης από τον έντυπο τύπο και από διαφημίσεις στο δρόμο, σε
σχέση με όσους κατάγονται από τη Ναύπακτο. Επιπλέον, όσοι κατάγονται από τη Ναύπακτο,
έχουν μεγαλύτερα ποσοστά ενημέρωσης από γνωστούς και φίλους καθώς και από την
τηλεόραση και το ραδιόφωνο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 144
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.3. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με την
κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες
Καταγωγή από τη
Σύνολο
Ναύπακτο
Όχι
κύρια πηγή
Γνωστό / φίλο
N
21
60
81
%
40,4%
50,4%
47,4%
N
11
35
46
%
21,2%
29,4%
26,9%
N
8
8
16
%
15,4%
6,7%
9,4%
Διαφημίσεις στο δρόμο (π.χ. στάσεις
N
5
6
11
λεωφορείων)
%
9,6%
5,0%
6,4%
Διαδίκτυο
N
4
10
14
%
7,7%
8,4%
8,2%
N
2
0
2
%
3,8%
0,0%
1,2%
N
1
0
1
%
1,9%
0,0%
0,6%
N
52
119
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
ενημέρωσης
Τηλεόραση / ραδιόφωνο
για τις
πολιτιστικές
Ναι
Έντυπο τύπο (π.χ. εφημερίδες, περιοδικά)
δραστηριότητες
Πανεπιστήμιο
Άλλο
Σύνολο
Στη συνέχεια προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική
καταγωγή σε σχέση με το πώς κρίνουν τη συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της
πόλης σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Σύμφωνα με τον πίνακα 18,4 μεγαλύτερα ποσοστά όσων
κατάγονται από τη Ναύπακτο κρίνουν τη συμμετοχή των νέων αρκετά ή πολύ ικανοποιητική.
Αντίθετα μεγαλύτερα ποσοστά όσων δεν κατάγονται από τη Ναύπακτο κρίνουν τη συμμετοχή
των νέων καθόλου ικανοποιητική, λίγο ικανοποιητική ή ικανοποιητική. Συμπερασματικά μπορεί
να ειπωθεί ότι, οι κάτοικοι με καταγωγή από τη Ναύπακτο είναι περισσότερο ικανοποιημένοι
από τη συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 145
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.4. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το
πώς κρίνουν τη συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
Καταγωγή από τη
Σύνολο
Ναύπακτο
Όχι
Ναι
Συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά
καθόλου
N
2
0
2
δρώμενα της πόλης
ικανοποιητική
%
3,8%
0,0%
1,2%
λίγο ικανοποιητική
N
8
14
22
%
15,4%
11,8%
12,9%
N
24
38
62
%
46,2%
31,9%
36,3%
αρκετά
N
9
46
55
ικανοποιητική
%
17,3%
38,7%
32,2%
πολύ
N
9
21
30
ικανοποιητική
%
17,3%
17,6%
17,5%
52
119
171
100,0%
100,0%
100,0%
ικανοποιητική
Σύνολο
%
Τέλος, προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική
καταγωγή σε σχέση με το ποιό στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας, κρίνουν ως αρνητικότερο, σε επίπεδο
σημαντικότητας 5%. Πιο συγκεκριμένα, όπως προκύπτει και από τον πίνακα 18.5., η διατάραξη
της ισορροπίας της πόλης από τον τουρισμό αποτελεί αρνητικότερο στοιχείο για το 20,2% των
ερωτώμενων με καταγωγή από τη Ναύπακτο και μόλις για το 7,7% των ερωτώμενων με
καταγωγή από αλλού. Επιπλέον, το περιορισμένο κοινό των πολιτιστικών δραστηριοτήτων,
αποτελεί αρνητικότερο στοιχείο μόλις για το 7,6% των ερωτώμενων με καταγωγή από τη
Ναύπακτο και για το 19,2% των ερωτώμενων με καταγωγή από αλλού. Επίσης, το μεγαλύτερο
μέρος όσων κατάγονται από τη Ναύπακτο, θεωρούν ως αρνητικότερο στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας την έλλειψη
ευφάνταστων και πρωτότυπων ιδεών. Παράλληλα, το μεγαλύτερο μέρος όσων δεν κατάγονται
από τη Ναύπακτο, θεωρούν ως αρνητικότερο στοιχείο τις μονότονες και επαναλαμβανόμενες
πολιτιστικές δραστηριότητες. Ακόμη, προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ
ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το ποιό στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας, κρίνουν ως
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 146
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αρνητικότερο, σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Πιο συγκεκριμένα, η διατάραξη της ισορροπίας
της πόλης από τον τουρισμό αποτελεί αρνητικότερο στοιχείο για το 20,2% των ερωτώμενων με
καταγωγή από τη Ναύπακτο και μόλις για το 7,7% των ερωτώμενων με καταγωγή από αλλού.
Πίνακας 18.5. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το
αρνητικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της
ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Καταγωγή από τη
Σύνολο
Ναύπακτο
Όχι
Ναι
αρνητικότερο στοιχείο των
Διατάραξη της ισορροπίας της
N
4
24
28
πολιτιστικών
πόλης από τον τουρισμό
%
7,7%
20,2%
16,4%
δραστηριοτήτων
Περιορισμένο κοινό των
N
10
9
19
πολιτιστικών δραστηριοτήτων
%
19,2%
7,6%
11,1%
Μονότονες και
N
19
38
57
επαναλαμβανόμενες
%
36,5%
31,9%
33,3%
Έλλειψη ευφάνταστων και
N
15
45
60
πρωτότυπων ιδεών
%
28,8%
37,8%
35,1%
Άλλο
N
4
3
7
%
7,7%
2,5%
4,1%
N
52
119
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
πολιτιστικές δραστηριότητες
Σύνολο
18.2. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο
Στην ενότητα αυτή, εξετάζεται η ύπαρξη στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ
ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο, σε σχέση με διάφορες μεταβλητές που
περιγράφουν τις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης
περιοχής. Όσοι ερωτώμενοι δήλωσαν απόφοιτοι ΑΕΙ-ΤΕΙ, κάτοχοι μεταπτυχιακού και κάτοχοι
διδακτορικού, ανήκουν στο υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αντίθετα, όσοι ερωτώμενοι δήλωσαν
απόφοιτοι δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου ανήκουν στο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων ανεξαρτησίας Χ2 (πίνακας 18.6.), δεν προκύπτουν
στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτωμένων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε
σχέση με το επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή
Ναυπακτίας, καθώς και σε σχέση με το επίπεδο γνώσης πολιτιστικών φορέων της ευρύτερης
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 147
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
περιοχής Ναυπακτίας για κανένα επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας. Επιπλέον, δεν
προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με το χαρακτηρισμό των επιδράσεων του
πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της Ναυπάκτου, σε σχέση με το πώς κρίνουν τη συμμετοχή
των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης, σε σχέση με το θετικότερο και το αρνητικότερο
στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων και τέλος, σε σχέση με τις λύσεις που μπορεί να
προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, λόγῳ της οικονομικής κρίσης, για την απρόσκοπτη
λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων μελλοντικά.
Πίνακας 18.6. Έλεγχοι ανεξαρτησίας σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο
2
Χ test
2
Χ
Επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου
Επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη
df
p-value
8,075
2
0,018**
16,211
2
0,000***
3,563
2
0,168
0,996
2
0,608
1,922
2
0,383
12,778
6
0,047**
6,490
4
0,165
3,966
4
0,411
7,062
4
0,133
7,793
4
0,099*
a-
3
0,797
Ναύπακτο
Επίπεδο γνώσης πολιτιστικών φορέων της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη
περιοχή Ναυπακτίας
Χαρακτηρισμός των επιδράσεων του πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της
Ναυπάκτου
Κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες
Συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
Θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Αρνητικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή πολιτιστικών
εκδηλώσεων
Λύσεις που μπορεί να προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, λόγω της οικονομικής
1,016
κρίσης
*p<0,1 **p<0,05 ***p<0,01
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 148
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αντίθετα, προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό
μορφωτικό επίπεδο, σε σχέση με το επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης
Ναυπάκτου, σε επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας 5%. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον
πίνακα 18.7. οι ερωτώμενοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, σε ποσοστό 29,5%, ανήκουν στο
υψηλό επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου. Το αντίστοιχο
ποσοστό για την κατηγορία χαμηλό μορφωτικό επίπεδο είναι 12,1%. Συμπερασματικά μπορεί να
ειπωθεί ότι, οι κάτοικοι με υψηλότερη μόρφωση γνωρίζουν περισσότερους πολιτιστικούς φορείς
της πόλης από ότι οι κάτοικοι με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο.
Πίνακας 18.7. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση
με το επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου
Μορφωτικό
Σύνολο
επίπεδο
Υψηλό
Χαμηλό
γνώση πολιτιστικών (ή μη) φορέων
Χαμηλό επίπεδο
N
20
30
50
της πόλης Ναυπάκτου
(γνωρίζουν 0 – 5 φορείς)
%
27,8%
30,3%
29,2%
Μέτριο επίπεδο
N
31
57
88
(γνωρίζουν 6 – 10 φορείς)
%
43,1%
57,6%
51,5%
Υψηλό επίπεδο
N
21
12
33
(γνωρίζουν 11 – 15 φορείς)
%
29,2%
12,1%
19,3%
N
72
99
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
Σύνολο
Αντίστοιχα συμπεράσματα προκύπτουν και σε σχέση με το επίπεδο παρακολούθησης
πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο. Όπως φαίνεται από τον πίνακα 18.8., οι κάτοικοι
με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο έχουν παρακολουθήσει περισσότερες πολιτιστικές
δραστηριότητες της πόλης, από ότι οι κάτοικοι με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Οι διαφορές
αυτές, μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση με το επίπεδο
παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο, είναι στατιστικά σημαντικές σε
επίπεδο σημαντικότητας 1%.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 149
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.8. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση
με το επίπεδο παρακολούθησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο
Μορφωτικό
Σύνολο
επίπεδο
Υψηλό
Χαμηλό
N
20
41
61
%
27,8%
41,4%
35,7%
μέτριο επίπεδο
N
29
50
79
(έχουν παρακολουθήσει 6 -
%
40,3%
50,5%
46,2%
υψηλό επίπεδο
N
23
8
31
(έχουν παρακολουθήσει 11
%
31,9%
8,1%
18,1%
N
72
99
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
παρακολούθηση πολιτιστικών
χαμηλό επίπεδο
δραστηριοτήτων στη Ναύπακτο
(έχουν παρακολουθήσει
0
– 5 εκδηλώσεις)
10 εκδηλώσεις)
– 16 εκδηλώσεις)
Σύνολο
Στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο
προέκυψαν, επίσης, σε σχέση με την κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές
δραστηριότητες, σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Όπως προκύπτει από τον πίνακα 18.9., από
γνωστούς και φίλους ενημερώνεται μεγαλύτερο ποσοστό ερωτώμενων χαμηλού μορφωτικού
επίπεδου. Επιπλέον οι ερωτώμενοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο έχουν σχετικά υψηλότερο
ποσοστό ενημέρωσης από το διαδίκτυο, τον έντυπο τύπο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 150
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.9. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση
με την κύρια πηγή ενημέρωσης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες
Μορφωτικό
Σύνολο
επίπεδο
κύρια πηγή ενημέρωσης για τις
Υψηλό
Χαμηλό
N
29
52
81
%
40,3%
52,5%
47,4%
N
21
25
46
%
29,2%
25,3%
26,9%
Έντυπο τύπο (π.χ.
N
8
8
16
εφημερίδες, περιοδικά)
%
11,1%
8,1%
9,4%
Διαφημίσεις στο δρόμο (π.χ.
N
3
8
11
στάσεις λεωφορείων)
%
4,2%
8,1%
6,4%
Διαδίκτυο
N
11
3
14
%
15,3%
3,0%
8,2%
N
0
2
2
%
0,0%
2,0%
1,2%
N
0
1
1
%
0,0%
1,0%
0,6%
N
72
99
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
Γνωστό / φίλο
πολιτιστικές δραστηριότητες
Τηλεόραση / ραδιόφωνο
Πανεπιστήμιο
Άλλο
Σύνολο
Τέλος, πρόεκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό
μορφωτικό επίπεδο σε σχέση με το πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή του δήμου
Ναυπακτίας στη διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων, σε επίπεδο σημαντικότητας 10%.
Όπως προκύπτει και από τον πίνακα 18.10., οι κάτοικοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο θεωρούν
σε μεγαλύτερο βαθμό σημαντική τη συμβολή του δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή
πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε σχέση με τους κατοίκους χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 151
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 18.10. Διαφορές μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε
σχέση με το πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή του δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή
πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Μορφωτικό
Σύνολο
επίπεδο
συμβολή του δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή
πολιτιστικών δραστηριοτήτων
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Υψηλό
Χαμηλό
καθόλου
N
2
2
4
σημαντική
%
2,8%
2,0%
2,3%
λίγο
N
2
9
11
σημαντική
%
2,8%
9,1%
6,4%
σημαντική
N
17
37
54
%
23,6%
37,4%
31,6%
αρκετά
N
32
32
64
σημαντική
%
44,4%
32,3%
37,4%
πολύ
N
19
19
38
σημαντική
%
26,4%
19,2%
22,2%
N
72
99
171
%
100,0%
100,0%
100,0%
Σελ. 152
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
19. Συμπεράσματα ερευνητικού μέρους
Η έρευνα που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, εστίασε στη διερεύνηση της
γνώσης, της συμμετοχής και της άποψης των κατοίκων της Ναυπάκτου, αναφορικά με τις
πολιτιστικές δραστηριότητες που διεξάγονται στη Ναύπακτο και την ευρύτερη περιοχή
Ναυπακτίας.
Στην έρευνα συμμετείχαν 171 κάτοικοι της Ναυπάκτου. Τα περισσότερα άτομα που
συμμετείχαν στην έρευνα ήταν άντρες. Συγκεκριμένα, το δείγμα αποτελούνταν από 97 άνδρες
(ποσοστό 56,7%) και 74 γυναίκες (ποσοστό 43,3%). Το 69,6% των ερωτώμενων δήλωσε ότι
κατάγεται από τη Ναύπακτο και το υπόλοιπο 30,4% ότι κατάγεται από αλλού. Όσον αφορά στο
χρονικό διάστημα που ζουν στη Ναύπακτο, το 43,9% απάντησε ότι ζει στη Ναύπακτο μόνιμα,
ενώ 1 στους 3 ερωτώμενους απάντησε ότι ζει περισσότερο από πέντε χρόνια (33,3%) στη
Ναύπακτο. Το υπόλοιπο 22,8% των κατοίκων ζει στη Ναύπακτο από ένα έως πέντε χρόνια.
Στην ερώτηση αν η Ναύπακτος είναι μία πόλη με ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία, η
συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων κατοίκων απάντησε θετικά (96,3%), ενώ μόλις το
4,7% απάντησε αρνητικά. Για το 49,7% των κατοίκων που απάντησαν θετικά, ο λόγος που
αναφέρεται είναι η ιστορία της.
Όσον αφορά στους πολιτιστικούς φορείς, η ΄΄Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου΄΄ φαίνεται να είναι ο
πιο γνωστός φορέας της πόλης, καθώς τον γνωρίζει ή έχει ακούσει για αυτόν το 80% του
δείγματος. Επίσης γνωστοί φορείς είναι ο Σύλλογος ΄΄Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές΄΄
και η ΄΄Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη΄΄ καθώς τους γνωρίζει το 74,9% και το 70,7% του
δείγματος αντίστοιχα.
Από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, το μεγαλύτερο
ποσοστό του δείγματος έχει παρακολουθήσει τον ΄΄Εορτασμό της επετείου της Ναυμαχίας της
Ναυπάκτου΄΄ (93%). Υψηλά ποσοστά των ερωτώμενων έχουν παρακολουθήσει, επίσης, τις
΄΄Αποκριάτικες εκδηλώσεις΄΄ (Επαχτίτικος γάμος-Οδός Μεζεδίων-Καρναβαλική παρέλαση) και
τα ΄΄Κούλουμα΄΄ (88,9%), το ΄΄Παζάρι της Ναυπάκτου΄΄ -Επαχτίτικο παζάρι (77,2%), καθώς και
το Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης» (59,1%).
Από την ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας, ο πολιτιστικός φορέας που γνωρίζει ή έχει ακούσει
το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων, είναι ο ΄΄Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου΄΄
(40,9%). Από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή της
Ναυπακτίας οι περισσότεροι κάτοικοι που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν παρακολουθήσει τη
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 153
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
΄΄Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα΄΄ (70,2%) και ακολούθως τη ΄΄Γιορτή
κάστανου στον Άγιο Δημήτριο΄΄ (35,7%).
Το 80,5% των ερωτώμενων, απάντησε ότι θεωρεί αρκετά σημαντική ή πολύ σημαντική τη
συμβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου
και στην ευρύτερη περιοχή για τη διαφύλαξη και προβολή της παράδοσης και της τοπικής
κουλτούρας.
Στη συνέχεια, αναφορικά με τον προσδιορισμό των ενεργειών, με τις οποίες πιστεύουν οι
ερωτώμενοι κάτοικοι ότι μπορεί να επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε
να προσελκύσει περισσότερο πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου, η πλειοψηφία του
δείγματος επέλεξε ως 1η ενέργεια κατά προτεραιότητα την ανάδειξη και προβολή της
πολιτισμικής φυσιογνωμίας της πόλης (31,6%).
Σε σχέση με τους χώρους που φιλοξενούν πολιτιστικές δραστηριότητες, το μεγαλύτερο ποσοστό
των ερωτώμενων γνωρίζει το Κάστρο της Ναυπάκτου (94,7%), το Κάστρο Αντιρρίου (87,7%)
και το Ενετικό Λιμάνι (87,7%).
Εν συνεχεία, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ως θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας, προέκυψε η
προσέλκυση του πολιτιστικού τουρισμού, σε ποσοστό 38,6% του δείγματος, ενώ ως
αρνητικότερο στοιχείο προέκυψε η έλλειψη ευφάνταστων και πρωτότυπων ιδεών σε ποσοστό
35,1% του δείγματος.
Στην ερώτηση, πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή
των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην
ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων απάντησε αρκετά
σημαντική (37,4%). Πολύ σημαντική απάντησε το 22,2% του δείγματος, ενώ αντίθετα καθόλου
σημαντική μόλις το 2,3%.
Τέλος, στο ερώτημα ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να
εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων, το 42,1% των
ερωτώμενων απάντησε με την καλλιέργεια του εθελοντισμού και τη δημιουργία εθελοντικών
ομάδων.
Συμπερασματικά αναφέρουμε κάποια ενδεικτικά αποτελέσματα που προέκυψαν από την
εξέταση στατιστικά σημαντικών διαφορών, μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικά γενικά
χαρακτηριστικά, σε σχέση με διάφορες μεταβλητές που περιγράφουν τις πολιτιστικές
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 154
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής, Προέκυψαν στατιστικά
σημαντικές διαφορές, όπως:
 μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με το επίπεδο γνώσης
πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου, σε επίπεδο σημαντικότητας 1%. Το
μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων με καταγωγή από τη Ναύπακτο ανήκει στο
υψηλό επίπεδο γνώσης πολιτιστικών (ή μη) φορέων της πόλης Ναυπάκτου σε σχέση με
τους ερωτώμενους που κατάγονται από αλλού. Πιο συγκεκριμένα στο υψηλό επίπεδο
γνώσης ανήκει το 23,5% των ερωτώμενων με καταγωγή από τη Ναύπακτο, όταν το
αντίστοιχο ποσοστό για όσους κατάγονται από αλλού είναι 9,6%. Επίσης το μεγαλύτερο
ποσοστό όσων δεν κατάγονται από τη Ναύπακτο ανήκει στο χαμηλό επίπεδο.
Συμπερασματικά όσοι κάτοικοι κατάγονται από τη Ναύπακτο γνωρίζουν περισσότερους
πολιτιστικούς φορείς της πόλης σε σχέση με όσους κατάγονται από αλλού.
 μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετική καταγωγή σε σχέση με την κύρια πηγή ενημέρωσης
για τις πολιτιστικές δραστηριότητες, σε επίπεδο σημαντικότητας 5%. Προέκυψε ότι όσοι
κατάγονται από αλλού έχουν μεγαλύτερα ποσοστά ενημέρωσης από τον έντυπο τύπο και
από διαφημίσεις στο δρόμο, σε σχέση με όσους κατάγονται από τη Ναύπακτο. Επιπλέον,
όσοι κατάγονται από τη Ναύπακτο, έχουν μεγαλύτερα ποσοστά ενημέρωσης από
γνωστούς και φίλους καθώς και από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο.
 μεταξύ ερωτώμενων με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση με το πόσο σημαντική
θεωρούν
τη
συμβολή
του
δήμου
Ναυπακτίας
στη
διεξαγωγή
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων, σε επίπεδο σημαντικότητας 10%. Οι κάτοικοι με υψηλό μορφωτικό
επίπεδο θεωρούν σε μεγαλύτερο βαθμό σημαντική τη συμβολή του δήμου Ναυπακτίας
στη διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε σχέση με τους κατοίκους χαμηλότερου
μορφωτικού επιπέδου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 155
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
20. Προτάσεις
Ο πολιτισμός, σε όλες τις εκφάνσεις του, αποτελούσε και αποτελεί, μαζί με το περιβάλλον, τους
δύο πυλώνες, στους οποίους στηρίζεται η τοπική αναπτυξιακή στρατηγική. Οι πολιτιστικές
δραστηριότητες προσφέρουν αφενός ευκαιρίες εξωτερίκευσης της τοπικής πολιτιστικής
παράδοσης και αφετέρου λειτουργούν ως ερέθισμα για την κινητοποίηση του ανθρώπινου
δυναμικού σε δραστηριότητες που εκφράζουν, εκτός των άλλων, τη θέληση για σύσφιξη των
κοινωνικών δεσμών και σχέσεων.
Το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης με τις κοινωνικές του προεκτάσεις, καθώς και η προβολή από
τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενός ισοπεδωτικού πολιτισμικού και καταναλωτικού προτύπου,
συντείνουν ώστε η καθημερινή ποιότητα ζωής στην ύπαιθρο να υποβαθμίζεται συνεχώς, τόσο
από τις τάσεις φυγής των νέων προς τα αστικά κέντρα, όσο και από την έλλειψη υποδομής
σύγχρονων πολιτιστικών απαιτήσεων. Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι τοπικοί πολιτιστικοί
σύλλογοι, με τα μέσα που διαθέτουν, προσπαθούν με ποικίλες εκδηλώσεις να διατηρήσουν την
παράδοση και τη λαογραφία των περιοχών, προκειμένου να αναδείξουν την πολιτιστική
κληρονομιά αλλά και να διαμορφώσουν μια σύγχρονη πολιτιστική ταυτότητα. Σε αρκετά χωριά
οι πολιτιστικές δραστηριότητες έχουν μια μονιμότητα και η συμμετοχή του πληθυσμού είναι
άμεση, γεγονός ενθαρρυντικό. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις, οι εκδηλώσεις είναι
εποχιακού χαρακτήρα (κυρίως τους θερινούς μήνες) με αφορμή θρησκευτικές γιορτές ή
εποχιακές καλλιέργειες, όπως πανηγύρια, ανταμώματα, γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην
Άνω Χώρα, γιορτή της τράτας στην Κάτω Βασιλική, γιορτή της τσιγαρίθρας στην Άνω Χώρα,
΄΄Ξεφλουδίσια΄΄ στην Τερψιθέα, γιορτή του κάστανου στον Άγιο Δημήτριο κ.λπ.
Είναι γεγονός, επίσης, ότι πολλές φορές οι πολιτιστικές παρεμβάσεις, ανεξάρτητα από τον
ενθουσιασμό που διακρίνει τους διοργανωτές τους, γίνονται αποσπασματικά, με πρότυπα
σύγχρονες πολιτιστικές εκδηλώσεις αστικού τύπου και αφορούν κάθε Δήμο ξεχωριστά.
Χρειάζονται εκδηλώσεις που να έχουν έντονο το «χρώμα» της ταυτότητας της περιοχής,
προκειμένου να αναπτυχθούν καινοτόμες πολιτιστικές παρεμβάσεις.
Στη Ναύπακτο και την ευρύτερη περιοχή, υπάρχει ένα σημαντικό πολιτιστικό δυναμικό και σε
ορισμένες περιοχές ένα κοινωνικό περιβάλλον γεμάτο από νεανικό δυναμισμό. Αποτέλεσμα
όλων αυτών, είναι η πληθώρα των πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται κυρίως
τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στη σύγχρονη εποχή, η ανάγκη για τη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής και συνακόλουθα για τη
διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων στις επαρχιακές πόλεις, είναι επιτακτική, προκειμένου
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 156
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
οι πολιτιστικές μητροπόλεις της περιφέρειας να μην επισκιαστούν από τα μεγάλα αστικά
κέντρα, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της πολιτιστικής τους ταυτότητας και
της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους. Η συμμετοχή του ντόπιου στοιχείου στο αγαθό του
πολιτισμού, είναι απαραίτητη, για να μην καταλήξει η μακραίωνη πολιτιστική παράδοση της
πόλης είτε να αλλοτριωθεί είτε να αποτελέσει βορά στο βωμό της παγκοσμιοποίησης.
Ένα ιδιαίτερο στοιχείο που προσδίδει μία επιπλέον πρόκληση στην προσπάθεια απόδοσης ενός
επιτυχημένου πολιτιστικού πλάνου, είναι το τουριστικό ρεύμα που έλκεται από τις φυσικές
ομορφιές της Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας. Η χάραξη πολιτιστικών
διαδρομών και δράσεων θα μπορούσε να δώσει νέα ώθηση στην πολιτιστική και οικονομική
ανάπτυξη της πόλης.
Κάποιες προτάσεις προκειμένου να ενισχυθούν οι πολιτιστικές δραστηριότητες είναι οι
ακόλουθες:

Εμψύχωση και χρηματοδότηση καινοτόμων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, εκ των
οποίων πολλές ενδέχεται να είναι απόρροια συνεργασίας πολιτιστικών και άλλων
φορέων, από το Δήμο Ναυπακτίας.

Η πολιτιστική πολιτική θα πρέπει να στραφεί στην επένδυση του ανθρωπίνου δυναμικού,
ούτως ώστε αυτό να αποτελέσει το μοχλό ανάπτυξης του πολιτισμού και ταυτόχρονα του
τουρισμού, σε ένα χρονικό φάσμα που θα υπερβαίνει το στερεότυπο των καλοκαιρινών
μηνών. Έτσι, κρίνεται σκόπιμη η ενεργοποίηση των κατοίκων της πόλης, προκειμένου
να
συμμετέχουν
στην
προετοιμασία
και
τη
διοργάνωση
των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων.

Η πολιτιστική ανάπτυξη, σαφώς, περιλαμβάνει τη διαφύλαξη της πολιτιστικής
κληρονομιάς (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία) και της παράδοσης (λαογραφικά στοιχεία).
Όμως, η συγκεκριμένη πολιτιστική πορεία της πόλης, που ήδη υφίσταται, θα πρέπει να
ιδωθεί υπό το πρίσμα της καινοτομίας και της αλληλεπίδρασης με το ντόπιο πληθυσμό.
Οι Ναυπάκτιοι έχουν περισσότερο ανάγκη να δουν πολιτιστικές δραστηριότητες που θα
πηγάζουν από τη δική τους μικροκουλτούρα, το τοπικό πολιτιστικό τους γίγνεσθαι, την
καθημερινότητά τους.

Ενίσχυση στοχευμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων, οι οποίες έχουν επαναλαμβανόμενο
χαρακτήρα και σχετίζονται με τα τοπικά προϊόντα, με απειλούμενα είδη, με την
παράδοση, λαογραφία και ιστορικότητα της περιοχής.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 157
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής

Ενίσχυση πολιτιστικών φορέων με έντονη και πολυποίκιλη δραστηριότητα, για
προμήθεια εξοπλισμού εκδηλώσεων, μουσικών οργάνων, παραδοσιακών στολών κ.λπ.

Ενίσχυση εκδηλώσεων, όπως εκθέσεις προβολής τοπικών προϊόντων (τυρί, κρασί, λάδι,
κ.λπ.), τοπικοί αθλητικοί αγώνες σε περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον (αρχαιολογικό,
ιστορικό, φυσιολατρικό), θεατρικοί – μουσικοί διαγωνισμοί κ.λπ. Οι εκδηλώσεις αυτές
θα είναι πιλοτικού χαρακτήρα και θα συνδυάζουν την παράδοση, τα τοπικά παραδοσιακά
προϊόντα και τη λαογραφία, ενώ θα έχουν διατοπική εμβέλεια. Προβολή και προώθηση
των τοπικών προϊόντων με οργάνωση εκθέσεων αγροτουρισμού.

Διοργάνωση διαγωνισμών για βράβευση – προβολή – προώθηση παραδοσιακών
τεχνικών παραγωγής τοπικών προϊόντων ή και επαγγελμάτων. Διαγωνισμοί για
βράβευση τοπικών κρασιών, λαδιού και παραδοσιακής κουζίνας. Μέσα από την
ενίσχυση των δράσεων αυτών θα επιδιωχθεί και η προώθηση – διαφήμιση των τοπικών
αγροτικών προϊόντων και προϊόντων λαϊκής τέχνης, καθώς και η ανάπτυξη εμπορικών
και επαγγελματικών σχέσεων.

Θα ήταν σκόπιμο να δημιουργηθούν πολιτιστικές δραστηριότητες, οι οποίες θα
παρουσιάζουν τη σχέση της πόλης Ναυπάκτου με τα χωριά της Ναυπακτίας. Οι δεσμοί
των κατοίκων της πόλης με αυτούς των χωριών είναι συχνά πολύ στενοί, δεδομένου ότι
οι περισσότεροι εκ των πρώτων έλκουν την καταγωγή τους και μαζί τις ιδιαίτερες
παραδόσεις τους από τα χωριά. Η πρόταση, λοιπόν, αφορά στην παρουσίαση προϊόντων,
χειροτεχνημάτων και τοπικών πρακτικών της καθημερινής ζωής και εργασίας των
κατοίκων των χωριών. Κάθε μήνας θα αφιερώνεται στην παρουσίαση ενός χωριού. Και
δεν υπάρχει καλύτερος τόπος διεξαγωγής των δραστηριοτήτων από έναν κεντρικό δρόμο
που θα διατρέχει όλη την πόλη της Ναυπάκτου και θα μεταμορφώνεται με αυτό τον
τρόπο σε μία νησίδα πολιτισμού. Την οργάνωση των δράσεων θα μπορούσε να αναλάβει
το Τμήμα Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Ναυπακτίας, σε συνεργασία με ομάδα
κατοίκων της πόλης καταγόμενων από το συγκεκριμένο χωριό και τους πολιτιστικούς
συλλόγους των χωριών. Με αυτό τον τρόπο, η Ναύπακτος αποδέχεται τις πολιτιστικές
της ρίζες και τις προβάλει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Οι αίθουσες που φιλοξενούν εικαστικές εκθέσεις ντόπιων καλλιτεχνών, θα μπορούσαν
να χρησιμοποιηθούν για την προβολή της πόλης από εικαστικούς πανελλήνιας
εμβέλειας. Η Ναύπακτος με την πλούσια ιστορική της διαδρομή, την ιδιαίτερη
πολιτισμική της φυσιογνωμία και την προνομιακή γεωγραφική της θέση, θα μπορούσε
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 158
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
να απευθύνει πρόσκληση σε καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα να δημιουργήσουν και να
πειραματιστούν με τα μνημεία και τις παραδόσεις της.

Διαφύλαξη και προβολή της παράδοσης και της τοπικής κουλτούρας μέσα από
αναβιώσεις παραδοσιακών πανηγυριών, ηθών και εθίμων.

Προβολή της τοπικής ιστορίας μέσα από αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων (π.χ.
Αναπαράσταση της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου).

Δημιουργία συλλόγων με καινοτόμες δράσεις, προκειμένου να εμπλακούν οι νέοι στα
πολιτιστικά δρώμενα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Έκδοση εντύπων ιστορικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος, τουριστικών οδηγών και
βιβλίων για την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα.

Σχεδιασμός, παραγωγή και διακίνηση υλικού δημοσιοποίησης και προβολής των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων (φυλλάδια, αφίσες κ.ά.).

Δημιουργία και καταχώρηση διαφημίσεων για την εκάστοτε πολιτιστική δραστηριότητα
σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Έρευνα / Καταγραφή πολιτιστικών, λαογραφικών και ιστορικών στοιχείων κληρονομιάς,
με στόχο τη διατήρηση και ανάδειξή τους.

Δημιουργία υλικού τεκμηρίωσης της λαογραφίας της Ναυπάκτου και της ευρύτερης
περιοχής χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία (ψηφιακή καταγραφή).
Όλες οι παραπάνω δράσεις έχουν σαν άξονα τη Ναύπακτο, επιτρέπουν την ενεργό συμμετοχή
των κατοίκων στην πολιτιστική ζωή του τόπου (κοινωνική ανάπτυξη) και ταυτόχρονα δεν
αποκλείουν την προσέλκυση ακόμη μεγαλύτερου αριθμού επισκεπτών (οικονομική/τουριστική
ανάπτυξη).
Μέσα σε ένα συγκεντρωτικά ασκούμενου χαρακτήρα οργανωτικό πλαίσιο, όπως αυτό της
Ελλάδας, οι μικρές επαρχιακές πόλεις, όπως η Ναύπακτος, αναζητούν μέσα από τον πολιτισμό
αναπτυξιακούς δρόμους σε διάφορα επίπεδα.
Από τη μία πλευρά η οικονομική ανάπτυξη είναι επιθυμητή, υποσχόμενη καλύτερους όρους
διαβίωσης, αλλά από την άλλη η τοπική κοινωνία φαίνεται να έχει κουραστεί από πολιτιστικές
δράσεις που δεν της επιτρέπουν να εκφραστεί και δεν προωθούν καινοτόμες ιδέες και δράσεις.
Είναι φανερό ότι απαιτείται να βρεθεί η χρυσή τομή. Χρειάζονται πιο ευέλικτες τοπικές
αυτοδιοικούμενες οργανώσεις που θα πάρουν πρωτοβουλίες για να ανανεώσουν το ενδιαφέρον
των κατοίκων, ώστε να κινητοποιηθούν.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 159
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Επίσης, είναι αναγκαία η εισαγωγή καινοτόμων προτάσεων, που θα απαιτούν ελάχιστους πόρους
για να υλοποιηθούν και θα έχουν στο επίκεντρό τους την πόλη και τους κατοίκους της
Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 160
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ανδρικόπουλος, Ε., (1995) Οι Περιφέρειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η Εξέλιξη της
Περιφερειακής Πολιτικής από τη Συνθήκη της Ρώμης έως το Maastrich, Αθήνα: Θεμέλιο.
Ανδριώτης, Κ., (2005) Τουριστική Ανάπτυξη και Σχεδιασμός, Αθήνα: Σταμούλης.
Βαγιωνά, Α., (1992) «Πολιτιστική Ανάπτυξη και Τοπική Αυτοδιοίκηση», Τοπική Αυτοδιοίκηση,
2(80): 55-59.
Βαΐτσου, Κ., (1980) «Οικονομική Ανάπτυξη», Αθήνα.
Βαρδάκουλα Γ. Παναγιωτόπουλου Θ., Το οδοιπορικό του Δήμου Ναυπάκτου. Έκδοση του Δήμου
Ναυπάκτου.
Βασιλείου Δ., Η Ναυπακτία σαν παραμύθι, 1939.
Βινιεράτου Μ. κ.συν., (2003). «Πολιτιστική πολιτική και διοίκηση», (τόμος: πολιτιστική
διαχείριση). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Βοκοτόπουλος Π., «Μεσαιωνικά Μνημεία Αιτωλίας και Ακαρνανίας», Αρχαιολογικό Δελτίο 28
(1973-1974) Χρονικά, 394-397.
Βρούβα Α., Σαββίδου Χρ., Ναύπακτος εντός των τειχών, Προστασία και Συντήρηση σε κλίμακα
ιστορικού κέντρου Η΄ Οικισμού, Αθήνα
«Βυζαντινά, Μεσαιωνικά και Νεώτερα Μνημεία Αιτωλοακαρνανίας», Αρχαιολογικό Δελτίο
ΧΧΧIII (1978) ΙΙ 1 Χρονικά, 167-170.
Γερονικόλου Ε., «Γαλλόφωνοι Περιηγητές στη Ναυπακτία», Ναυπακτιακά τ. Στ΄, Περιοδική
Έκδοση Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών(1992-1993), Αθήνα 1994, 467-478.
Γκαντζιάς, Γ., (2000α) «Επικοινωνιακά Συστήματα στον 21ο αιώνα: Μεταρρύθμιση και
Δημόσιο Συμφέρον» στο Γκαντζιάς, Κ Γιώργος και Καμάρας Δημήτρης Η Ψηφιακή
Επικοινωνία και τα Νέα Μέσα στην Ελληνική Κοινωνία των Πληροφοριών, Λονδίνο, Louizou
Publications, σελ. 11-56.
Γκαντζιάς, Γ., (2000β) «Νέες τεχνολογίες, Πολιτισμική Διαχείριση και Νέα Οικονομία» στο
Γκαντζιάς, Κ Γιώργος και Καμάρας Δημήτρης Η Ψηφιακή Επικοινωνία και τα Νέα Μέσα στην
Ελληνική Κοινωνία των Πληροφοριών, Λονδίνο, Zeno Publishers, σελ. 57-93.
Γκαντζιάς, Γ., (2000γ) «Διαχείριση Περιεχομένου και Γνώσης σε Ψηφιακό Περιβάλλον»,
Επιλογή, Μηνιαία Οικονομική Επιθεώρηση, Νοέμβριος 2000 - Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα:
http://www.economics.gr/articleData/Ep/2000/0011Gatzias.htm
Γκαντζιάς, Γ., (2000δ) «Στρατηγική για τον Πολιτισμό και τις Επιχειρήσεις», Επιλογή, Μηνιαία
Οικονομική
Επιθεώρηση,
Οκτώβριος
2000
–
Διαθέσιμο
στην
ιστοσελίδα:
http://www.economics.gr/articleData/Ep/2000/0010Gatzias.htm
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 161
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Γκαντζιάς, Γ., (2002) «Ο Πολιτισμός της Γνώσης και η Γνώση της Τεχνολογίας» στην ειδική
ετήσια οικονομική έκδοση, Τάσεις- Η Ελληνική Οικονομία 2001, Φεβρουάριος, Αθήνα: All
Media
Μέσα
Επικοινωνίας
–
διαθέσιμο
στην
ιστοσελίδα:
http://www.economics.gr/articleData/Ta/2002/Gatzias.htm
Γκαντζιάς, Γ. (2005) «Πολιτισμική Πολιτική και Ρύθμιση στην «Ψηφιακή Βιομηχανία των
Επικοινωνιών» στο Πολιτιστικές Βιομηχανίες των επιμελητών Ν. Βερνίκου (κ. ά.), Αθήνα:
Κριτική.
Γκαντζιάς Γ., (2006α) «Πολιτιστικό Μάρκετινγκ και Πολιτιστική Πολιτική: Διαφήμιση και
Μάρκετινγκ στην Εποχή Ψηφιο-Επικοινωνίας», Σημειώσεις Διαλέξεων στο Μάθημα Διαφήμιση
και Μάρκετινγκ, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Γκαντζιάς, Γ,. (2006β) «Πολιτισμική Διαχείριση, Διοίκηση και Γενικό (δημόσιο) Συμφέρον»,
Σημειώσεις Διαλέξεων στο Μάθημα Πολιτισμική Διαχείριση, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας
και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Γκαντζιάς, Γ., (2007) «Ο Πολιτισμός στην Ψηφιο-Επικοινωνιακή Παγκοσμιοποίηση (Culture in
Info-Communication Globalization), Πολιτιστικές Δραστηριότητες, Γενικό (Δημόσιο) Συμφέρον
και Νέες Τεχνολογίες», 13ο Συνέδριο Εφαρμογών και Πληροφορικής και Επικοινωνιών,
Συνεδριακό Κέντρο «Ι. Βελλίδης» 4-6 Οκτωβρίου, Θεσσαλονίκη.
Γκαντζιάς, Γ., (2008) Πολιτιστική Πολιτική, Χορηγία και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Αθήνα:
Παπασωτηρίου.
Ζήβας, Δ., «Βενετσιάνικα Κάστρα στην Ελλάδα», Φρουριακά Χρονικά, Αθήνα 1973, 109-114.
Ζίας Ν., «Βυζαντινά, Μεσαιωνικά και Νεότερα Μνημεία Αιτωλοακαρνανίας», Αρχαιολογικό
Δελτίο 29 (1973-1974) Β2, 543.
Ζίας Ν., «Βυζαντινά, Μεσαιωνικά και Νεότερα Μνημεία Αιτωλοακαρνανίας», Αρχαιολογικό
Δελτίο ΧΧΧ (1975) ΙΙ 1, 178.
Πετρονώτης, Α., «Οθωμανικά Αρχιτεκτονήματα Ναυπάκτου», Ναυπακτιακά τ. ΣΤ΄, Περιοδική
Έκδοση Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών(1992-1993), Αθήνα 1994, 221-352.
Κάστρων Περίπλους, Castrorum Circumnavigatio, ΥΠ.ΠΟ. Τ.Α.Π.Α., Αθήνα 2001.
Κοκκώσης Χ. & Τσάρτας Π. (2001), Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον, Κριτική,
Αθήνα.
Κόνσολας, Ν., Ι (1997) Σύγχρονη Περιφερειακή Οικονομική Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης.
Κωνστάντιος Δ., «Νομός Αιτωλοακαρνανίας», Αρχαιολογικό Δελτίο ΧΧΧI (1976) ΙΙ 1
Χρονικά, 165-169.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 162
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Λουκάτος, Σ., «Η Ναύπακτος από την αρχή της Απελευθέρωσής της από τον Οθωμανικό Ζυγό»,
Ναυπακτιακά τ. Στ΄, Περιοδική Έκδοση Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών(1992-19993), Αθήνα
1994, 507-543.
Μαρίνου, Γ., «Η αρχιτεκτονική της Ναυπάκτου κατά την Ενετοκρατία και Τουρκοκρατία»,
Ηπειρωτικά Χρονικά 1985, 125, 125-138.
Μοντέλο ΔΑΠΑΠ: www.dapap.com
Μπιτσάνη, Ε., (2003) «Ελλάδα μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία και ο ρόλος της
Τοπικής Αυτοδιοίκηση στις νέες συνθήκες» στον τιμητικό τόμο εις μνήμη Θ. Παπαθεοδοσίου
του Ινστιτούτου Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, Interbooks, 1: 44-55.
Μπιτσάνη, Ε., (2004) Πολιτισμική Διαχείριση και Περιφερειακή Ανάπτυξη: Σχεδιασμός
Πολιτιστικής Πολιτικής και Πολιτιστικού Προϊόντος, Αθήνα: Διόνικος.
Μπιτσάνη, Ε., (2006) Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων. Ζητήματα και Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη
θεωρία της Οργανωσιακής και Διοικητικής Συμπεριφοράς, Αθήνα, Διόνικος.
Νικολάου Η., ΄΄Χαρακτικά και πολεοδομικά σχέδια της Ναυπάκτου από τον ΙΖ΄-ΙΘ΄ αιώνα΄΄,
Ναυπακτιακά τ. ΣΤ΄, Περιοδική έκδοση Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών 1992-1993, Αθήνα
1994, 545-571.
Πανταζής Ν., Η Ναύπακτος μέσα στους αιώνες. Μύθος και πραγματικότητα, Ναύπακτος 1991.
Παπαχατζής Ν., ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ, Ελλάδος Περιήγησις, ΒΟΙΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΩΚΙΚΑ, Αθήνα 1992.
Πλουμίδης, «Έγγραφα για τη Βενετοκρατούμενη Ναύπακτο», Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών
Σπουδών, Αθήνα 1972-73, 493-501.
Σταυρογιαννόπουλος Α., Ιστορία της Ναυπακτίας, Αθήνα 1970.
Στεφάνου, Ι. (2000) Η Φυσιογνωμία της Ελληνικής Πόλης, ΕΜΠ & ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα
Τριψιανός Ν., «Αγγλόφωνοι Περιηγητές στη Ναυπακτία», Ναυπακτιακά τ. Στ΄, ό.π., 479-501.
Χαλάτσης Γ., ΄΄Το Κάστρο της Ναυπάκτου στην διαδρομή του χρόνου΄΄, Η Ναύπακτος και η
περιοχή της κατά τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή εποχή 325-1820, Β΄ Επιστημονικό Συνέδριο,
Β΄ Ημίτομος, Αθήνα 2001, 117-194.
Χριστόπουλος Π., «Η Εβραϊκή Κοινότης της Ναυπάκτου», Επετηρίς Εταιρείας Στερεοελλαδικών
Μελετών, τ. Α΄ , Αθήνα 1968.
Χιώτης, Γ., (1980) «Πολιτική Περιφερειακής Ανάπτυξης: το Θεωρητικό της Πλαίσιο»,
Θεσσαλονίκη Προβλήματα Περιφερειακής Οικονομικής Ανάπτυξης: Ε.Β.Ε.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 163
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Blakely, J., (1989) «Planning Local Economic Development», London: Sage.
Besculides A. et al. (2002), «Resident΄s perceptions of the cultural benefits of tourism», Annals
of tourism research, 29(2).
Castells, M., (1996) The Rise of Network Society: the information age, vol. 1 Oxford: Blackwell.
Castells M., (2001). Ο γαλαξίας του διαδικτύου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα.
Coronelli, Memoriae della Morea e Negroponte, Venezia 1688.
Coronelli Vincenzo, An Historical and Geographical Account of the Morea, Negropont and
Maritime Places, London 1687.
Eason, L. P. and Linn, M.C., (1976) «Evaluation of the effectiveness of participatory exhibits»
Curator, 19 (1), pp. 45-62.
Gantzias K. G., (2001) The Dynamics of Regulation: Global Control, Local Resistance, UK:
Ashgate.
Greenberg R., Ferguson B.W. & Nairne S., (1996) Thinking about exhibitions, London & New
York: Routledge.
Falassi, A. (ed.), (1987) Time Out of Time: Essays on the Festival. Mexico City, University of
Mexico Press.
Floyd, C., (1981) «Exhibit designers talk about their work» History News, 36 (3), pp. 40-43.
Hall C. and Jenkins J., (1998) Tourism and Recreation in Rural Areas, Chichester: John Wiley.
Hall, J.,(2000) «Serving the public interest». Media Studies Journal. Fall 14(3):68.
Hayward, D.G and Larkin, J. W., (1983) «Evaluating visitor experience and exhibit effectiveness
at Old Staurbridge Village», Museum Studies Journal, 1 (1), pp. 42-51.
Herman, E & McChaesney, R., (1997) The Global Media, London: Cassell.
Hirst, P & Thompson, G., (2000) Η Παγκοσμιοποίηση σε Αμφισβήτηση, Αθήνα: Παπαζήσης.
Holcomb B. (1999), «Marketing cities for tourism» in Judd D. & Fainstein S. (eds), The tourist
city,Yale University Press, New Haven.
Hughes H. (2000), Arts, entertainment and tourism, ondon, Butterworth-Heinemann.
Janniskee, R., (1996) «Historic houses and special events», Annals of Tourism Research 23 (2).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 164
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Kavoura A., (2005) «Approaching ‘cultural assets’ from an economic perspective», Review of
Social Sciences -ΕπιθεώρησηΟικονομικώνΕπιστημών, 7ο, 55-78.
Kennedy I.O. (2002), «Cultural tourism in Kenya», Annals of tourism research, 29(4).
Klein, L., (1986) Exhibits: Planning and Design, New York: Madison Square Press, k.
Linn, M.C., (1976) «Exhibit evaluation – informed decision making», Curator, 19, pp. 2991302.
Lurry C. (1997), «The objects of travel» in Rojek C. and Urry J., Touring Cultures:
Transformations of travel and theory (eds), Routledge, London.
MacDonald R. & Jolliffe L. (2003), «Cultural rural tourism: Evidence from Canada», Annals of
tourism research, 30(2).
Maisono R. (a cura di), Giorgio Sfrantze, Cronaca, Romae 1990 (CFHB 29).
Miller W., Franks in Greece.
Mitchell, C. and Wall G., (1986) «Impacts of cultural festivals on Ontario communities»,
Recreation Research Review, 13 (1).
O’Sullivan D. & Jackson M.J., (2002) «Festival Tourism: A Contributor to Sustainable Local
Economic Development?» στο Journal of Sustainable Tourism, Vol. 10, No. 4.
Pepi Leistyna (Ed.), (2004) Cultural Studies: From Theory to Action, Oxford: Blackwell
Publishing Professional.
Poria Y., Butler R. & Airey D. (2001), «Clarifying heritage tourism», Annals of tourism
research, 28(4).
Prentice R. (2001), «Experiental Cultural Tourism: Museums & the marketing of the new
romanticism of evoked authenticity», Museum Management and Curatorship, 19(1).
Priestley, G.K., Edwards, J.A. and Coccossis H. (eds) (1995), Sustainable tourism? European
experiences, Sieges.
Quemin, Alain, (2006) «Globalisation and Mixing in the Visual Arta. An Empirical Survey of
‘High Culture’ and Globalisation», International Sociology, 21 (4): 522-550.
Ryan, C. (2002), «Tourism and Cultural Proximity: Examples from New Zeland», Annals of
tourism research, 29(4).
Salvator L., Eine Spazierfahrt im Golfe von Korinth, Prag 1876.
Sathas K., Documents inedits relatifs a l’ histoire de la Grece au moyen age, t. IIX, Paris 18801896.
Schirò G. (a cura di), Chronica Toccorum Ce phalleniensium, Roma 1975 (CFHB 10).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 165
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Seaton, A.V. (1994) Tourism: The State of Art, Chichester: Wiley.
Sinclair, M.T., (1998) «Tourism and economic development», Journal of Development Studies,
34(5): 1-15.
Smith, C. and Jenner, P., (1989) «Tourism and the environment», Travel and Tourism
Management, 5Q 68-86.
Soustal P., TABULA IMPERII BYZANTINI, Nikopolis und Kephalinia, Wien 1981.
Strom, E., (2003) «Cultural Policy as Development Policy: Evidence from the United States»,
International Journal of Cultural Policies, 9 (1): 247-263.
Swarbrooke, J., (1993) «Local authorities and destination marketing», Insights, July: Α15-Α20.
Swyngedouw, E., (1998), «The heart of the place. The resurrection of locality in an age of
hyperspace», in Geografiska Annaler, 71b.
Terkenli, Τ., (2001) «Local perception of tourism impact on place identity: The Case of Northern
Crete», Tourism 49 (3): 229-240.
The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford 1991.
Thurn I., Ioannis Scylitzae, Synopsis Historiarium, Berolini 1973 (CFBH 5).
Van Luu N. (2001), «Tourism: an important bridge between man and cultural heritage» in
Cultural Heritage, Man and Tourism, Report of the Asia-Europe Seminar, Hanoi, Vietnam.
Wheler G., in company of Dr. Spon of Lyon, A Journey into Greece, London
MDCLXXXII(1682).
Witteborg L.P., (1991) «Good Show! A Practical Guide for Temporary Exhibitions», 2 έκδοση,
Smithsonian Institution, Washington DC.
Zeppel H. & Hall C. (1992), «Arts and heritage tourism» in Weiler B., Hall C. (eds), Special
interest tourism, Belhaven, London.
Zukin, S., (1995) «The Cultures of Cities», Oxford: Blackweel.
ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ
http://www.nafpaktos.gr/
www.prasinomple.gr
www.nafpaktiaki.gr
http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
www.thebest.gr
http://www.nafpaktiahorses.gr/
www.westpoint.gr
www.nafpaktianews.gr
http://chorusofnafpaktos.blogspot.gr
http://www.emprosnews.gr
http://www.alkyoni-amea.gr/
http://odysseus.culture.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
www.yppo.gr
Σελ. 166
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγιο
ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ:
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:
«Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και
η συμβολή τους στην πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής»
Ερωτηματολόγιο
Το ακόλουθο ερωτηματολόγιο, είναι μέρος της έρευνας που γίνεται στα πλαίσια της
διπλωματικής εργασίας «Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή
τους στην πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής», του ΠΜΣ «Εκπαίδευση και
Πολιτισμός» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι η συλλογή
στοιχείων σχετικά με τη γνώση, τη συμμετοχή και την άποψη των κατοίκων της πόλης
αναφορικά με τις πολιτιστικές δραστηριότητες της Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής.
Παρακαλώ να αφιερώσετε λίγο από το χρόνο σας για την καταγραφή της άποψής σας.
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για τη συμμετοχή σας στην έρευνα.
Με εκτίμηση
Κουτουλογένη Δήμητρα
Αρ. Ερωτηματολογίου:
Ημερομηνία:
Α΄ ΜΕΡΟΣ: ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στις παρακάτω ερωτήσεις ή απαντήστε ολογράφως σε όποιες ερωτήσεις απαιτείται.)
1. Φύλο:
Άνδρας
Γυναίκα
2. Κατάγεστε από τη Ναύπακτο;
Ναι
Όχι
3. Πόσα χρόνια ζείτε στη Ναύπακτο;
Ένα
Δύο
Τρία
Τέσσερα
Πέντε
Περισσότερα
Μόνιμα
4. Προσδιορίστε την ηλικία σας:
18-30
31-40
Κουτουλογένη Δήμητρα
41-50
51-60
61-70
Σελ. 167
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
5. Ποιο είναι το μορφωτικό σας επίπεδο;
Απόφοιτος
Απόφοιτος
Απόφοιτος
Δημοτικού
Γυμνασίου
Λυκείου
Απόφοιτος
ΤΕΙ-ΑΕΙ
6. Ποια είναι η επαγγελματική σας κατάσταση;
Δημόσιος
Ιδιωτικός
Ελεύθερος
Άνεργος/η
Υπάλληλος
Υπάλληλος
Επαγγελματίας
7. Θεωρείτε ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με ιδιαίτερη
πολιτιστική φυσιογνωμία;
Κάτοχος
Μεταπτυχιακού
Κάτοχος
Διδακτορικού
Φοιτητής/τρια
Ναι
Συνταξιούχος
Οικιακά
Όχι
7.1. Αν ναι, για ποιό λόγο; __________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ & ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
8. Ποιους από τους παρακάτω πολιτιστικούς (ή μη) φορείς της πόλης Ναυπάκτου γνωρίζετε ή έχετε ακούσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
Ιππικός Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ναυπακτίας - Δωρίδας
Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»
Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
Σύλλογος Δασκάλων Ναυπάκτου
Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»
Σύλλογος Ελληνοαμερικάνων Ναυπάκτου
Σύλλογος Ηπειρωτών Ναυπάκτου
Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
Συνεταιρισμός γυναικών Ναυπάκτου
Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού ΄΄Ο ΠΛΑΤΩΝ΄΄ (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
9. Ποιες από τις ακόλουθες πολιτιστικές δραστηριότητες, που λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, έχετε
παρακολουθήσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
Εορτασμός επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
Αποκριάτικες εκδηλώσεις (Επαχτίτικος γάμος-Οδός Μεζεδίων-Καρναβαλική παρέλαση) και
Κούλουμα
Έκθεση φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του χθες»
Εκδηλώσεις της Εβδομάδας «Τ’ Αη Δημητριού» (Μουσικές βραδιές- Εκθέσεις φωτογραφίαςθεατρικές παραστάσεις-παρουσιάσεις βιβλίων)
Ριζικάρια (δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του Κλήδονα)
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 168
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πολιτιστικές Συναντήσεις, Ημερίδες ή Συνέδρια της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών
Θεατρικές παραστάσεις της Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε
Εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης
Θεατρικές παραστάσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου
Χορευτικές παραστάσεις του Λαογραφικού Πολιτιστικού Χορευτικού Ομίλου Ναυπακτίας
«Ανεμογιάννης»
Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
Εκδηλώσεις και Δημιουργικές Συναντήσεις του Κέντρου Εκπαίδευσης και Έρευνας Οικογένειας
και Παιδού «Ο ΠΛΑΤΩΝ» (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
Το παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι)
Εκδηλώσεις του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας
9.1. Πόσες φορές έχετε παρακολουθήσει τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις;
Μία
Δύο
Τρεις
Τέσσερεις
Πέντε
Περισσότερες
9.2. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο χαρακτηριστική πολιτιστική δραστηριότητα (εκδήλωση) της πόλης
Ναυπάκτου;
(Επιλέξτε από τις παραπάνω ή σημειώστε άλλη πολιτιστική δραστηριότητα)
___________________________________________________________________________________
10. Ποιους από τους παρακάτω πολιτιστικούς φορείς της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας γνωρίζετε ή έχετε
ακούσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος»
Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου
Τουριστικός Εξωραϊστικός Όμιλος Πλατάνου
Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»
Πολιτιστικός Σύλλογος Ρίζας «Ο Άγιος Αθανάσιος»
Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ξηροπηγάδου «Η Πρόοδος»
Σύλλογος Δενδροχωριτών Ναυπακτίας «Η Κοίμησις της Θεοτόκου»
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σιμιωτών
Σύλλογος Αραχωβιτών Ναυπακτίας «Ο Άγιος Νικόλαος»
Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Αχλαδοκάστρου
Σύλλογος Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακιώτισσας
Σύλλογος Απανταχού Κρυονεριτών «Ο Δαμιανός»
Σύλλογος Απανταχού Χομοριτών «Η Αγία Παρασκευή»
Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Καταφυγίου
11. Ποιες από τις παρακάτω πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή
Ναυπακτίας έχετε παρακολουθήσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Γιορτή κάστανου
και τσίπουρου
στην Άνω Χώρα
Γιορτή
«Ξεφλουδίσια»
στην Τερψιθέα
Κουτουλογένη Δήμητρα
Εκδηλώσεις στο
πλαίσιο του «Πυλήνιου
Αύγουστου» στην
περιοχή της Πυλήνης
Γιορτή τσαγιού
στην Περίστα
Γιορτή
κάστανου στον
Άγιο Δημήτριο
Σελ. 169
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
11.1. Αν ναι, πόσες φορές;
Μία
Δύο
Τρεις
Τέσσερεις
Πέντε
Περισσότερες
11.2. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο χαρακτηριστική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας;
(Επιλέξτε από τις παραπάνω ή σημειώστε άλλη πολιτιστική δραστηριότητα)
_______________________________________________________________________________________
12. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην
πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή για τα ακόλουθα:
(Αριθμήστε από το 1 έως το 5, όπου 1= καθόλου σημαντική, 2= λίγο σημαντική, 3= σημαντική, 4= αρκετά
σημαντική, 5= πολύ σημαντική)
Διαφύλαξη και
προβολή της
παράδοσης και
της τοπικής
κουλτούρας
Προβολή της τοπικής
ιστορίας μέσα από
αναβιώσεις ιστορικών
γεγονότων
Προβολή και
προώθηση
των τοπικών
προϊόντων
Διαμόρφωση
πολιτισμικής
ταυτότητας
των κατοίκων
της πόλης
Συμμετοχή των
νέων στα
πολιτιστικά
δρώμενα της
πόλης
Ανάπτυξη και
προσέλκυση του
πολιτιστικού
τουρισμού
13. Με ποιες ενέργειες πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε να
προσελκύσει περισσότερο πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου;
(Βάλτε σε σειρά προτεραιότητας με αρίθμηση από το 1 έως το 5)
Διαφύλαξη και προστασία της πολιτισμικής και
αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης.
Ανάδειξη και προβολή της πολιτισμικής
φυσιογνωμίας της πόλης.
Διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Εκθέσεις αγροτουρισμού και προβολής τοπικών
προϊόντων.
Αδελφοποίηση με πόλεις του εξωτερικού.
Εκδόσεις τουριστικών οδηγών και βιβλίων για
την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις, τα ήθη και
έθιμα.
Διαφημιστικά έντυπα και καταχωρήσεις στον
περιοδικό τύπο. Διαφήμιση στην τηλεόραση.
Ανταγωνιστικές τιμές σε σχέση με τις υπόλοιπες
παραθαλάσσιες πόλεις.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 170
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
14. Ποιες από τις παρακάτω πολιτιστικές δραστηριότητες αναγνωρίζετε;
(Απαντήστε, βάζοντας ένα [x] στο πράσινο τετραγωνάκι, στα παρακάτω)
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 171
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
15. Πώς θα χαρακτηρίζατε τις επιδράσεις του πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της Ναυπάκτου;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στις παρακάτω επιλογές)
Θετικές
Αρνητικές
Θετικές και αρνητικές
16. Για τη διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων (εκδηλώσεων) ενημερώνεστε κυρίως από (μία
απάντηση):
Γνωστό / φίλο
Τηλεόραση / ραδιόφωνο
Έντυπο τύπο (π.χ. εφημερίδες, περιοδικά)
Διαφημίσεις στο δρόμο (π.χ. στάσεις λεωφορείων)
Διαδίκτυο
Πανεπιστήμιο
Άλλο…..
17. Γνωρίζετε ότι οι κάτωθι χώροι φιλοξενούν πολιτιστικές δραστηριότητες;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Πολυχώρος «Παλαιά Σφαγεία»
Φετιχέ Τζαμί
Κάστρο Ναυπάκτου
Ενετικό Λιμάνι
Κήπος Ξενία
Κήπος Μπότσαρη
Αίθουσα Ναυπακτία
Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως
Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας
Κάστρο Αντιρρίου
NAI
OXI
18. Γνωρίζατε τα παρακάτω;
NAI
OXI
Το όνομα της πόλης Ναυπάκτου προέρχεται από τις λέξεις ναυς+πήγνυμι
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σταθμός για την περαιτέρω πορεία του Δυτικού πολιτισμού.
Στο πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα «ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ» συμμετείχαν πολλοί
μαθητές σχολείων της Ναυπάκτου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 172
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου έχει λάβει μέρος και η λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης
Θεοδωράκης».
Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί η Έκθεση Φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του
Χθές», στο μόνιμο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές, στα
«Παλαιά Σφαγεία».
Στις 19 Μαΐου 2012, πραγματοποιήθηκε στη Ναύπακτο, η Ζ΄ Πολιτιστική Συνάντηση –
«Περιηγήσεις στη Ναυπακτία. Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών: Τριάντα χρόνια
επιστημονικής και πολιτιστικής παρουσίας».
Κεντρική εκδήλωση του Ιππικού, Πολιτιστικού, Αθλητικού Συλλόγου Ναυπακτίας & Δωρίδας
είναι η ιππική παρέλαση, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο, την Κυριακή του Θωμά, στην
παραλία της Χιλιαδούς Δωρίδας.
Η Μ.Κ.Ο. Πράσινο+Μπλε ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις (Οικοθέατρο 2013), οι οποίες
εστιάζουν στην περιβαλλοντική μόλυνση.
Στις 29 Ιουλίου 2012, τελέστηκε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη, εκδήλωση
αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή, ακαδημαϊκού και ευεργέτη της Ναυπάκτου,
αειμνήστου Γ. Αθάνα.
Οι μαθητές του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου παρουσίασαν στις 22
Ιουνίου 2012, στο Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας, τη θεατρική παράσταση «ΤΡΩΑΔΕΣ» του
Ευριπίδη.
Η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» παρουσίασε στις 31 Μαρτίου του 2012, την καινούργια
μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως νοσταλγός", βασισμένη σε διηγήματα του Αλ.
Παπαδιαμάντη.
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπάκτου παρουσίασε στις 26 Ιουνίου 2012, το έργο των
εκπαιδευτικών–δημιουργών της περιοχής Ναυπακτίας (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο,
ζωγραφική, μουσική), στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ι.Μ. Ναυπάκτου.
Στις 3 Δεκεμβρίου 2011, ο Σύλλογος «ΑΛΚΥΟΝΗ» πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα:
«Όταν η αδυναμία γίνεται δύναμη», για την Παγκόσμια Ημέρα των ανθρώπων με αναπηρίες,
στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα.
Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού διοργάνωσε διήμερες
εκδηλώσεις, στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ναυπακτίας, στο ΞΕΝΙΑ, στην
παραλία Γριμπόβου με τίτλο «Η ΣΙΩΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΧΡΥΣΟΣ», που αφορούν στη
βία και την κακοποίηση της γυναίκας.
Τα παζάρια του Έπαχτου ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1867 στον οικισμό Μεχμετάκι (σήμερα
Αφροδίτη) και νομιμοποιήθηκαν με βασιλικό διάταγμα του 1959.
Την Τετάρτη, 17 Απριλίου 2013, πραγματοποιήθηκε στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα η
επίσημη παρουσίαση της Ιστοσελίδας της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου.
Στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της τσιπούρας» όπου ψήνονται
τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι.
Στο Νεόκαστρο, κάθε χρόνο ανήμερα της Αναλήψεως, ο εκπολιτιστικός σύλλογος διοργανώνει
τη «Γιορτή των Βλάχων».
Στην Κάτω Βασιλική, στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος), ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός
Σύλλογος διοργανώνει τη «γιορτή της τράτας».
Στο Λιβαδάκι της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Φιλοπρόοδος Πολιτιστικός Σύλλογος «Ένωση
Αβωρανιτών-Λιβαδακιωτών Αιτωλοακαρνανίας», οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις με την
επωνυμία «ΛΙΒΑΔΑΚΕΙΑ», οι οποίες περιλαμβάνουν αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα.
19. Κρίνετε ότι η συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης είναι ικανοποιητική;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
καθόλου
ικανοποιητική
λίγο
ικανοποιητική
Κουτουλογένη Δήμητρα
ικανοποιητική
αρκετά
ικανοποιητική
πολύ
ικανοποιητική
Σελ. 173
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
20. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου
και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας και ποιο το αρνητικότερο;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Το θετικότερο στοιχείο είναι:
Διαφύλαξη
Αναβίωση
της ιστορικής παραδόσεων και
συνείδησης
τοπικών εθίμων
Το αρνητικότερο στοιχείο είναι:
Διατάραξη της
Περιορισμένο
ισορροπίας της
κοινό των
πόλης από τον
πολιτιστικών
τουρισμό
δραστηριοτήτων
Γνωριμία και εξοικείωση
των νέων με την τοπική
κουλτούρα
Μονότονες και
επαναλαμβανόμενες
πολιτιστικές
δραστηριότητες
Προσέλκυση
πολιτιστικού
τουρισμού
Άλλο
Έλλειψη
ευφάνταστων
και πρωτότυπων
ιδεών
Άλλο
21. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
καθόλου
σημαντική
λίγο
σημαντική
σημαντική
αρκετά
σημαντική
πολύ σημαντική
22. Στην εποχή μας, που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει η Τοπική
Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών
δραστηριοτήτων;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Καλλιέργεια του
εθελοντισμού και
δημιουργία
εθελοντικών
ομάδων
Αναζήτηση
χορηγών για τη
χρηματοδότηση
των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Κουτουλογένη Δήμητρα
Μείωση του
κόστους των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Προβολή των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων μέσω
της ιστοσελίδας του
Δήμου Ναυπακτίας
Άλλο
Σελ. 174
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 2
Η Κωδικοποίηση του ερωτηματολογίου
Α΄ ΜΕΡΟΣ: ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στις παρακάτω ερωτήσεις ή απαντήστε ολογράφως σε όποιες ερωτήσεις απαιτείται.)
1. Φύλο:
sex Άνδρας 1
Γυναίκα 0
2. Κατάγεστε από τη Ναύπακτο; place
3. Πόσα χρόνια ζείτε στη Ναύπακτο; period
Ένα
Δύο
Τρία
Τέσσερα
1
2
3
4
4. Προσδιορίστε την ηλικία σας: age
18-30
31-40
41-50
51-60
1
2
3
4
Ναι 1
Όχι 0
Πέντε
5
Περισσότερα
6
Μόνιμα
7
61-70
5
5. Ποιο είναι το μορφωτικό σας επίπεδο; edj_level
Απόφοιτος
Απόφοιτος
Απόφοιτος
Απόφοιτος
Δημοτικού
Γυμνασίου
Λυκείου
ΤΕΙ-ΑΕΙ
1
2
3
4
Κάτοχος
Μεταπτυχιακού
5
6. Ποια είναι η επαγγελματική σας κατάσταση; job
Δημόσιος
Ιδιωτικός
Ελεύθερος
Άνεργος/η
Υπάλληλος
Υπάλληλος Επαγγελματίας
1
2
3
4
Κάτοχος
Διδακτορικού
6
Φοιτητής/τρια
Συνταξιούχος
Οικιακά
5
6
7
7. Θεωρείτε ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με ιδιαίτερη
πολιτιστική φυσιογνωμία;
spe_cultur
Ναι 1
Όχι 0
7.1. Αν ναι, για ποιό λόγο; ____ reason ______________________________________________________
Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ & ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
8. Ποιους από τους παρακάτω πολιτιστικούς (ή μη) φορείς της πόλης Ναυπάκτου γνωρίζετε ή έχετε ακούσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
Ιππικός Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ναυπακτίας - Δωρίδας
Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»
Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
Κουτουλογένη Δήμητρα
found_1
found_2
found_3
found_4
found_5
found_6
found_7
found_8
found_9
Ναι
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Σελ. 175
Όχι
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Σύλλογος Δασκάλων Ναυπάκτου
Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο Ανεμογιάννης»
Σύλλογος Ελληνοαμερικάνων Ναυπάκτου
Σύλλογος Ηπειρωτών Ναυπάκτου
Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
Συνεταιρισμός γυναικών Ναυπάκτου
Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού ΄΄Ο ΠΛΑΤΩΝ΄΄
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
found_10
found_11
found_12
found_13
found_14
found_15
found_16
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
9. Ποιες από τις ακόλουθες πολιτιστικές δραστηριότητες, που λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, έχετε
παρακολουθήσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
Εορτασμός επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
Αποκριάτικες εκδηλώσεις (Επαχτίτικος γάμος-Οδός Μεζεδίων-Καρναβαλική παρέλαση)
και Κούλουμα
Έκθεση φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του χθες»
Εκδηλώσεις της Εβδομάδας «Τ’ Αη Δημητριού» (Μουσικές βραδιές- Εκθέσεις
φωτογραφίας-θεατρικές παραστάσεις-παρουσιάσεις βιβλίων)
Ριζικάρια (δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του Κλήδονα)
Πολιτιστικές Συναντήσεις, Ημερίδες ή Συνέδρια της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών
Θεατρικές παραστάσεις της Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο+Μπλε
Εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης
Θεατρικές παραστάσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου
Χορευτικές παραστάσεις του Λαογραφικού Πολιτιστικού Χορευτικού Ομίλου
Ναυπακτίας «Ανεμογιάννης»
Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
Εκδηλώσεις και Δημιουργικές Συναντήσεις του Κέντρου Εκπαίδευσης και Έρευνας
Οικογένειας και Παιδού «Ο ΠΛΑΤΩΝ» (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
Το Παζάρι της Ναυπάκτου
Εκδηλώσεις του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας
Το παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι)
event_1
event_2
event_3
Ναι
1
1
1
Όχι
0
0
0
event_4
event_5
1
1
0
0
event_6
event_7
event_8
event_9
event_10
event_11
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
0
event_12
event_13
1
1
0
0
event_14
event_15
event_16
1
1
1
0
0
0
9.1. Πόσες φορές έχετε παρακολουθήσει τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις; times
Μία
Δύο
Τρεις
Τέσσερεις
Πέντε
Περισσότερες
1
2
3
4
5
6
9.2. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο χαρακτηριστική πολιτιστική δραστηριότητα (εκδήλωση) της πόλης
Ναυπάκτου;
(Επιλέξτε από τις παραπάνω ή σημειώστε άλλη πολιτιστική δραστηριότητα)
________pop_event_______________________________________________________________________
10. Ποιους από τους παρακάτω πολιτιστικούς φορείς της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας γνωρίζετε ή έχετε
ακούσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος»
Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου
Τουριστικός Εξωραϊστικός Όμιλος Πλατάνου
Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»
Κουτουλογένη Δήμητρα
Ναι
Όχι
new_found_1
1
0
new_found_2
1
1
1
0
0
0
new_found_3
new_found_4
Σελ. 176
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
new_found_5
Πολιτιστικός Σύλλογος Ρίζας «Ο Άγιος Αθανάσιος»
Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ξηροπηγάδου «Η Πρόοδος»
Σύλλογος Δενδροχωριτών Ναυπακτίας «Η Κοίμησις της Θεοτόκου»
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σιμιωτών
Σύλλογος Αραχωβιτών Ναυπακτίας «Ο Άγιος Νικόλαος»
Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Αχλαδοκάστρου
Σύλλογος Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακιώτισσας
Σύλλογος Απανταχού Κρυονεριτών «Ο Δαμιανός»
Σύλλογος Απανταχού Χομοριτών «Η Αγία Παρασκευή»
Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Καταφυγίου
new_found_6
new_found_7
new_found_8
new_found_9
new_found_10
new_found_11
new_found_12
new_found_13
new_found_14
new_found_15
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
11. Ποιες από τις παρακάτω πολιτιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή
Ναυπακτίας έχετε παρακολουθήσει;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Γιορτή κάστανου
και τσίπουρου
στην Άνω Χώρα
Γιορτή
«Ξεφλουδίσια»
στην Τερψιθέα
new_event_1
new_event_2
Εκδηλώσεις στο
πλαίσιο του «Πυλήνιου
Αύγουστου» στην
περιοχή της Πυλήνης
new_event_3
11.1. Αν ναι, πόσες φορές; new_times
Μία
Δύο
Τρεις
Τέσσερεις
1
2
3
4
Πέντε
5
Γιορτή τσαγιού
στην Περίστα
Γιορτή
κάστανου στον
Άγιο Δημήτριο
new_event_4
new_event_5
Περισσότερες
6
11.2. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο χαρακτηριστική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας;
(Επιλέξτε από τις παραπάνω ή σημειώστε άλλη πολιτιστική δραστηριότητα)
___new_pop_event________________________________________________________________________
12. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην
πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή για τα ακόλουθα:
(Αριθμήστε από το 1 έως το 5, όπου 1= καθόλου σημαντική, 2= λίγο σημαντική, 3= σημαντική, 4= αρκετά
σημαντική, 5= πολύ σημαντική)
Διαφύλαξη και
προβολή της
παράδοσης και
της τοπικής
κουλτούρας
Προβολή της τοπικής
ιστορίας μέσα από
αναβιώσεις ιστορικών
γεγονότων
Προβολή και
προώθηση
των τοπικών
προϊόντων
Διαμόρφωση
πολιτισμικής
ταυτότητας
των κατοίκων
της πόλης
Συμμετοχή των
νέων στα
πολιτιστικά
δρώμενα της
πόλης
Ανάπτυξη και
προσέλκυση του
πολιτιστικού
τουρισμού
Culture
History
products
identity
youth
tourism
13. Με ποιες ενέργειες πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε να
προσελκύσει περισσότερο πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου;
(Βάλτε σε σειρά προτεραιότητας με αρίθμηση από το 1 έως το 5)
Διαφύλαξη και προστασία της πολιτισμικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης.
protect
Ανάδειξη και προβολή της πολιτισμικής φυσιογνωμίας της πόλης.
promote
Διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων.
organise
Εκθέσεις αγροτουρισμού και προβολής τοπικών προϊόντων.
exhibit
Αδελφοποίηση με πόλεις του εξωτερικού
bonds
Εκδόσεις τουριστικών οδηγών και βιβλίων για την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα. public
Διαφημιστικά έντυπα και καταχωρήσεις στον περιοδικό τύπο. Διαφήμιση στην τηλεόραση.
marketing
Ανταγωνιστικές τιμές σε σχέση με τις υπόλοιπες παραθαλάσσιες πόλεις.
competiv
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 177
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
14. Ποιες από τις παρακάτω πολιτιστικές δραστηριότητες αναγνωρίζετε;
(Απαντήστε, βάζοντας ένα [x] στο πράσινο τετραγωνάκι, στα παρακάτω) ναι 1 όχι 0
photo_1
photo_4
photo_2
photo_5
photo_3
photo_6
photo_7
photo_8
photo_9
photo_10
photo_11
photo_12
photo_13
photo_14
photo_15
photo_16
photo_17
photo_18
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 178
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
photo_19
photo_20
photo_21
15. Πώς θα χαρακτηρίζατε τις επιδράσεις του πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της Ναυπάκτου;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στις παρακάτω επιλογές) effects
Θετικές
1
Αρνητικές
2
Θετικές και αρνητικές
3
16. Για τη διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων (εκδηλώσεων) ενημερώνεστε κυρίως από (μία
απάντηση): inform
Γνωστό / φίλο
1
Τηλεόραση / ραδιόφωνο
2
Έντυπο τύπο (π.χ. εφημερίδες, περιοδικά)
3
Διαφημίσεις στο δρόμο (π.χ. στάσεις λεωφορείων)
4
Διαδίκτυο
5
Πανεπιστήμιο
6
Άλλο…..
7
17. Γνωρίζετε ότι οι κάτωθι χώροι φιλοξενούν πολιτιστικές δραστηριότητες;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Πολυχώρος «Παλαιά Σφαγεία»
Φετιχέ Τζαμί
Κάστρο Ναυπάκτου
Ενετικό Λιμάνι
Κήπος Ξενία
Κήπος Μπότσαρη
Αίθουσα Ναυπακτία
Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ι. Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου
Βλασίου
Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας
Κάστρο Αντιρρίου
venue_1
venue_2
venue_3
venue_4
venue_5
venue_6
venue_7
venue_8
venue_9
NAI
1
1
1
1
1
1
1
1
1
OXI
0
0
0
0
0
0
0
0
0
venue_10
venue_11
1
1
0
0
know_1
know_2
NAI
1
1
OXI
0
0
know_3
1
0
know_4
1
0
know_5
1
0
18. Γνωρίζατε τα παρακάτω;
Το όνομα της πόλης Ναυπάκτου προέρχεται από τις λέξεις ναυς+πήγνυμι
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σταθμός για την περαιτέρω πορεία του Δυτικού
πολιτισμού.
Στο πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα «ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ» συμμετείχαν πολλοί
μαθητές σχολείων της Ναυπάκτου.
Στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάτκου έχει λάβει μέρος και η λαϊκή Ορχήστρα
«Μίκης Θεοδωράκης».
Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί η Έκθεση Φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 179
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Χθές», στο μόνιμο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου Ναύπακτος: Πολιτιστικές Διαδρομές,
στα «Παλαιά Σφαγεία».
Στις 19 Μαΐου 2012, πραγματοποιήθηκε στη Ναύπακτο, η Ζ΄ Πολιτιστική Συνάντηση –
«Περιηγήσεις στη Ναυπακτία. Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών: Τριάντα χρόνια
επιστημονικής και πολιτιστικής παρουσίας».
Κεντρική εκδήλωση του Ιππικού, Πολιτιστικού, Αθλητικού Συλλόγου Ναυπακτίας &
Δωρίδας είναι η ιππική παρέλαση, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο, την Κυριακή του
Θωμά, στην παραλία της Χιλιαδούς Δωρίδας.
Η Μ.Κ.Ο. Πράσινο+Μπλε ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις (Οικοθέατρο 2013), οι
οποίες εστιάζουν στην περιβαλλοντική μόλυνση.
Στις 29 Ιουλίου 2012, τελέστηκε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη, εκδήλωση
αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή, ακαδημαϊκού και ευεργέτη της Ναυπάκτου,
αειμνήστου Γ. Αθάνα.
Οι μαθητές του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου παρουσίασαν στις 22
Ιουνίου 2012, στο Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας, τη θεατρική παράσταση «ΤΡΩΑΔΕΣ»
του Ευριπίδη.
Η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» παρουσίασε στις 31 Μαρτίου του 2012, την
καινούργια μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως νοσταλγός", βασισμένη σε
διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη.
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπάκτου παρουσίασε στις 26 Ιουνίου 2012, το έργο των
εκπαιδευτικών–δημιουργών της περιοχής Ναυπακτίας (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο,
ζωγραφική, μουσική), στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ι.Μ. Ναυπάκτου.
Στις 3 Δεκεμβρίου 2011, ο Σύλλογος «ΑΛΚΥΟΝΗ» πραγματοποίησε εκδήλωση με
θέμα: «Όταν η αδυναμία γίνεται δύναμη», για την Παγκόσμια Ημέρα των ανθρώπων με
αναπηρίες, στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα.
Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού διοργάνωσε διήμερες
εκδηλώσεις, στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ναυπακτίας, στο ΞΕΝΙΑ,
στην παραλία Γριμπόβου με τίτλο «Η ΣΙΩΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΧΡΥΣΟΣ», που
αφορούν στη βία και την κακοποίηση της γυναίκας.
Τα παζάρια του Έπαχτου ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1867 στον οικισμό Μεχμετάκι
(σήμερα Αφροδίτη) και νομιμοποιήθηκαν με βασιλικό διάταγμα του 1959.
Την Τετάρτη, 17 Απριλίου 2013, πραγματοποιήθηκε στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα η
επίσημη παρουσίαση της Ιστοσελίδας της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου.
Στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της τσιπούρας» όπου
ψήνονται τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι.
Στο Νεόκαστρο, κάθε χρόνο ανήμερα της Αναλήψεως, ο εκπολιτιστικός σύλλογος
διοργανώνει τη «Γιορτή των Βλάχων».
Στην Κάτω Βασιλική, στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος), ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός
Σύλλογος διοργανώνει τη «γιορτή της τράτας»
Στο Λιβαδάκι της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Φιλοπρόοδος Πολιτιστικός Σύλλογος «Ένωση
Αβωρανιτών-Λιβαδακιωτών Αιτωλοακαρνανίας», οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις
με την επωνυμία «ΛΙΒΑΔΑΚΕΙΑ», οι οποίες περιλαμβάνουν αθλητικά και πολιτιστικά
δρώμενα.
know_6
1
0
know_7
1
0
know_8
1
0
know_9
1
0
know_10
1
0
1
0
know_12
1
0
know_13
1
know_14
1
0
know_15
1
0
know_16
1
0
know_17
1
0
know_18
1
0
know_19
1
0
know_20
1
0
know_11
19. Κρίνετε ότι η συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης είναι ικανοποιητική;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω) y_join
καθόλου
ικανοποιητική
1
λίγο
ικανοποιητική
2
Κουτουλογένη Δήμητρα
ικανοποιητική
3
Αρκετά
ικανοποιητική
4
πολύ
ικανοποιητική
5
Σελ. 180
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
20. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το θετικότερο στοιχείο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου
και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας και ποιο το αρνητικότερο;
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
Το θετικότερο στοιχείο είναι: positive
Διαφύλαξη
Αναβίωση
Γνωριμία και εξοικείωση
της ιστορικής παραδόσεων και
των νέων με την τοπική
συνείδησης
τοπικών εθίμων
κουλτούρα
1
2
3
Προσέλκυση
πολιτιστικού
τουρισμού
4
Άλλο
Το αρνητικότερο στοιχείο είναι: negative
Διατάραξη της
Περιορισμένο
Μονότονες και
ισορροπίας της
κοινό των
επαναλαμβανόμενες
πόλης από τον
πολιτιστικών
πολιτιστικές
τουρισμό
δραστηριοτήτων
δραστηριότητες
Έλλειψη
ευφάνταστων
και πρωτότυπων
ιδεών
Άλλο
1
4
5
2
3
5
21. Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή του Δήμου Ναυπακτίας στη διεξαγωγή των πολιτιστικών
δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας;
contrib
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω)
καθόλου
σημαντική
1
λίγο
σημαντική
2
Σημαντική
3
αρκετά
σημαντική
4
πολύ σημαντική
5
22. Στην εποχή μας, που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει η Τοπική
Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών
δραστηριοτήτων; solut
(Απαντήστε βάζοντας ένα [x] στα παρακάτω) ναι 1
όχι 0
Καλλιέργεια του
εθελοντισμού και
δημιουργία
εθελοντικών
ομάδων
1
Αναζήτηση
χορηγών για τη
χρηματοδότηση των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
2
Κουτουλογένη Δήμητρα
Μείωση του
κόστους των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
3
Προβολή των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων μέσω της
ιστοσελίδας του Δήμου
Ναυπακτίας
4
Άλλο
5
Σελ. 181
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 3
Πίνακας Περιγραφικών Μέτρων
Αριθμός
Παρατηρήσεων
Ελάχιστο
Μέγιστο
Μέση τιμή
Τυπική
Απόκλιση
sex
171
0
1
0,57
0,497
place
171
0
1
0,70
0,461
period
171
1
7
5,76
1,700
age
171
1
5
2,60
1,272
edj_level
171
1
6
3,30
0,913
job
171
1
7
3,57
1,677
spe_culture
171
0
1
0,95
0,212
reason
163
1
9
2,09
1,486
found_1
171
0
1
0,80
0,400
found_2
171
0
1
0,75
0,435
found_3
171
0
1
0,32
0,468
found_4
171
0
1
0,63
0,485
found_5
171
0
1
0,33
0,473
found_6
171
0
1
0,74
0,442
found_7
171
0
1
0,36
0,480
found_8
171
0
1
0,23
0,425
found_9
171
0
1
0,32
0,468
found_10
171
0
1
0,34
0,475
found_11
171
0
1
0,60
0,492
found_12
171
0
1
0,32
0,466
found_13
171
0
1
0,39
0,490
found_14
171
0
1
0,60
0,492
found_15
171
0
1
0,63
0,484
found_16
171
0
1
0,26
0,442
event_1
171
0
1
0,59
0,493
event_2
171
0
1
0,93
0,256
event_3
171
0
1
0,89
0,315
event_4
171
0
1
0,38
0,487
event_5
171
0
1
0,43
0,496
event_6
171
0
1
0,54
0,500
event_7
171
0
1
0,20
0,405
event_8
171
0
1
0,26
0,438
event_9
171
0
1
0,29
0,453
event_10
171
0
1
0,30
0,461
event_11
171
0
1
0,50
0,501
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 182
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
event_12
171
0
1
0,53
0,501
event_13
171
0
1
0,11
0,315
event_14
171
0
1
0,38
0,487
event_15
171
0
1
0,19
0,391
event_16
171
0
1
0,77
0,421
times
171
1
6
4,81
1,886
pop_event
170
1
15
4,74
5,142
new_found_1
171
0
1
0,33
0,473
new_found_2
171
0
1
0,41
0,493
new_found_3
171
0
1
0,23
0,421
new_found_4
171
0
1
0,38
0,487
new_found_5
171
0
1
0,23
0,425
new_found_6
171
0
1
0,26
0,438
new_found_7
171
0
1
0,22
0,413
new_found_8
171
0
1
0,27
0,445
new_found_9
171
0
1
0,24
0,428
new_found_10
171
0
1
0,25
0,435
new_found_11
171
0
1
0,37
0,484
new_found_12
171
0
1
0,29
0,453
new_found_13
171
0
1
0,27
0,448
new_found_14
171
0
1
0,25
0,435
new_found_15
171
0
1
0,35
0,479
new_event_1
171
0
1
0,70
0,459
new_event_2
171
0
1
0,30
0,459
new_event_3
171
0
1
0,27
0,448
new_event_4
171
0
1
0,27
0,445
new_event_5
171
0
1
0,36
0,480
new_times
170
1
6
2,69
1,755
new_pop_event
170
1
6
2,19
1,578
culture
171
1
5
4,20
1,241
history
171
1
5
4,44
0,915
products
171
0
5
3,45
1,468
identity
171
1
5
3,76
1,268
youth
171
1
5
3,68
1,272
tourism
171
1
5
3,98
1,234
protect
105
1
5
3,41
1,498
promote
137
1
5
3,84
1,296
organise
132
1
5
3,73
1,034
80
1
5
2,29
1,224
bond
100
1
5
2,39
1,214
public
104
1
5
2,51
1,307
88
1
5
2,72
1,304
exhibit
marketing
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 183
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
competiv
131
1
5
2,77
1,412
photo_1
171
0
1
0,96
0,199
photo_2
171
0
1
0,96
0,185
photo_3
171
0
1
0,21
0,409
photo_4
171
0
1
0,68
0,466
photo_5
171
0
1
0,46
0,500
photo_6
171
0
1
0,73
0,448
photo_7
171
0
1
0,82
0,386
photo_8
171
0
1
0,26
0,442
photo_9
171
0
1
0,16
0,371
photo_10
171
0
1
0,23
0,421
photo_11
171
0
1
0,32
0,468
photo_12
171
0
1
0,20
0,400
photo_13
171
0
1
0,65
0,477
photo_14
171
0
1
0,51
0,501
photo_15
171
0
1
0,16
0,366
photo_16
171
0
1
0,18
0,386
photo_17
171
0
1
0,84
0,366
photo_18
171
0
1
0,46
0,500
photo_19
171
0
1
0,27
0,445
photo_20
171
0
1
0,25
0,432
photo_21
171
0
1
0,30
0,461
effects
171
1
3
1,60
0,911
inform
171
1
7
2,07
1,379
venue_1
171
0
1
0,68
0,468
venue_2
171
0
1
0,74
0,442
venue_3
171
0
1
0,70
0,461
venue_4
171
0
1
0,95
0,224
venue_5
171
0
1
0,88
0,329
venue_6
171
0
1
0,60
0,491
venue_7
171
0
1
0,55
0,499
venue_8
171
0
1
0,73
0,445
venue_9
171
0
1
0,49
0,501
venue_10
171
0
1
0,70
0,461
venue_11
171
0
1
0,88
0,329
know_1
171
0
1
0,74
0,442
know_2
171
0
1
0,83
0,376
know_3
171
0
1
0,35
0,477
know_4
171
0
1
0,58
0,495
know_5
171
0
1
0,47
0,500
know_6
171
0
1
0,33
0,471
know_7
171
0
1
0,68
0,466
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 184
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
know_8
171
0
1
0,33
0,473
know_9
171
0
1
0,29
0,453
know_10
171
0
1
0,37
0,484
know_11
171
0
1
0,23
0,425
know_12
171
0
1
0,30
0,461
know_13
171
0
1
0,47
0,501
know_14
171
0
1
0,35
0,477
know_15
171
0
1
0,51
0,501
know_16
171
0
1
0,49
0,501
know_17
171
0
1
0,63
0,485
know_18
171
0
1
0,48
0,501
know_19
171
0
1
0,58
0,495
know_20
171
0
1
0,44
0,498
y_yoin
170
1
5
3,52
0,968
positive
171
1
5
2,99
1,035
negative
171
1
5
2,99
1,135
contrib
171
1
5
3,71
0,962
solut
171
1
4
1,96
0,996
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 185
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 4
Πίνακες συχνοτήτων
Α΄ ΜΕΡΟΣ: ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Πίνακας 1. Κατανομή συχνοτήτων για το φύλο
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Γυναίκα
74
43,3
43,3
Άνδρας
97
56,7
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 2. Κατανομή συχνοτήτων για την καταγωγή από τη Ναύπακτο
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Όχι
52
30,4
30,4
Ναι
119
69,6
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 3. Κατανομή συχνοτήτων για τα χρόνια ζωής στη Ναύπακτο
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Ένα
6
3,5
3,5
Δύο
12
7,0
10,5
Τρία
6
3,5
14,0
Τέσσερα
5
2,9
17,0
Πέντε
10
5,8
22,8
Περισσότερα
57
33,3
56,1
Μόνιμα
75
43,9
100,0
Σύνολο
171
100,0
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 186
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 4. Κατανομή συχνοτήτων για την ηλικία
Συχνότητα Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
18-30
43
25,1
25,1
31-40
44
25,7
50,9
41-50
36
21,1
71,9
51-60
35
20,5
92,4
61-70
13
7,6
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 5. Κατανομή συχνοτήτων για το μορφωτικό επίπεδο
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Απόφοιτος Δημοτικού
7
4,1
4,1
Απόφοιτος Γυμνασίου
19
11,1
15,2
Απόφοιτος Λυκείου
73
42,7
57,9
Απόφοιτος ΤΕΙ-ΑΕΙ
61
35,7
93,6
Κάτοχος Μεταπτυχιακού
10
5,8
99,4
Κάτοχος Διδακτορικού
1
0,6
100,0
171
100,0
Σύνολο
Πίνακας 6. Κατανομή συχνοτήτων για την επαγγελματική κατάσταση
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Άνεργος/η
17
9,9
9,9
Δημόσιος Υπάλληλος
35
20,5
30,4
Ιδιωτικός Υπάλληλος
40
23,4
53,8
28
16,4
70,2
Φοιτητής/τρια
24
14,0
84,2
Συνταξιούχος
18
10,5
94,7
Οικιακά
9
5,3
100,0
Σύνολο
171
100,0
Ελεύθερος
Επαγγελματίας
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 187
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 7. Κατανομή συχνοτήτων για το αν θεωρούν ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με
ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Όχι
8
4,7
4,7
Ναι
163
95,3
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 8. Κατανομή συχνοτήτων για το λόγο για τον οποίο θεωρούν ότι η Ναύπακτος είναι
μία πόλη με ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
ιστορία
81
49,7
49,7
κάστρο
31
19,0
68,7
λιμάνι
25
15,3
84,0
20
12,3
96,3
γεωγραφική θέση
1
,6
96,9
αξιοθέατα
1
,6
97,5
έθιμα
2
1,2
98,8
αρχιτεκτονική
2
1,2
100,0
163
100,0
πολιτιστικές
δραστηριότητες
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 188
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ &
ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Πίνακας 9. Κατανομή συχνοτήτων για τους πολιτιστικούς (ή μη) φορείς της πόλης Ναυπάκτου
που γνωρίζουν ή έχουν ακούσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
137
80,1
34
19,9
Ναύπακτος – Πολιτιστικές διαδρομές
128
74,9
43
25,1
Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
55
32,2
116
67,8
Ιππικός Πολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Ναυπακτίας - Δωρίδας
107
62,6
64
37,4
Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος Πράσινο + Μπλε
114
66,7
57
33,3
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
126
73,7
45
26,3
Θεατρικό Εργαστήρι Ειρήνης Ευαγγελάτου
61
35,7
110
64,3
Θεατρική Ομάδα «Χωρίς Αυλαία»
40
23,4
131
76,6
Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας
55
32,2
116
67,8
Σύλλογος Δασκάλων Ναυπάκτου
58
33,9
113
66,1
Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος Ναυπακτίας «Ο
Ανεμογιάννης»
102
59,6
69
40,4
Σύλλογος Ελληνοαμερικάνων Ναυπάκτου
54
31,6
117
68,4
Σύλλογος Ηπειρωτών Ναυπάκτου
67
39,2
104
60,8
Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
102
59,6
69
40,4
Συνεταιρισμός γυναικών Ναυπάκτου
108
63,2
63
36,8
Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού ΄΄Ο ΠΛΑΤΩΝ΄΄
(Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
45
26,3
126
73,7
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 189
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 10. Κατανομή συχνοτήτων για ποιες από τις πολιτιστικές δραστηριότητες, που
λαμβάνουν χώρα στη Ναύπακτο, έχουν παρακολουθήσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
101
59,1
70
40,9
Εορτασμός επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
159
93,0
12
7,0
Αποκριάτικες εκδηλώσεις (Επαχτίτικος γάμος-Οδός ΜεζεδίωνΚαρναβαλική παρέλαση) και Κούλουμα
152
88,9
19
11,1
Έκθεση φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του χθες»
65
38,0
106
62,0
Εκδηλώσεις της Εβδομάδας «Τ’ Αη Δημητριού» (Μουσικές βραδιέςΕκθέσεις φωτογραφίας-θεατρικές παραστάσεις-παρουσιάσεις βιβλίων)
73
42,7
98
57,3
Ριζικάρια (δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του Κλήδονα)
93
54,4
78
45,6
Πολιτιστικές Συναντήσεις, Ημερίδες ή Συνέδρια της Εταιρείας
Ναυπακτιακών Μελετών
35
20,5
136
79,5
Θεατρικές παραστάσεις της Μ.Κ.Ο. Πολιτισμού & Περιβάλλοντος
Πράσινο+Μπλε
44
25,7
127
74,3
Εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων της Παπαχαραλαμπείου
Βιβλιοθήκης
49
28,7
122
71,3
Θεατρικές παραστάσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης
Ευαγγελάτου
52
30,4
119
69,6
Χορευτικές παραστάσεις του Λαογραφικού Πολιτιστικού Χορευτικού
Ομίλου Ναυπακτίας «Ανεμογιάννης»
85
49,7
86
50,3
Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
90
52,6
81
47,4
Εκδηλώσεις και Δημιουργικές Συναντήσεις του Κέντρου Εκπαίδευσης και
Έρευνας Οικογένειας και Παιδού «Ο ΠΛΑΤΩΝ» (Κ.Ε.Μ.Ο.Π.)
19
11,1
152
88,9
Το Παζάρι της Ναυπάκτου
65
38,0
106
62,0
Εκδηλώσεις του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας
32
18,7
139
81,3
Το παζάρι της Ναυπάκτου (Επαχτίτικο παζάρι)
132
77,2
39
22,8
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 190
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 11. Κατανομή συχνοτήτων για το πόσες φορές έχουν παρακολουθήσει τις
προαναφερθείσες εκδηλώσεις
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Μία
20
11,7
11,7
Δύο
13
7,6
19,3
Τρία
13
7,6
26,9
Τέσσερα
5
2,9
29,8
Πέντε
3
1,8
31,6
Περισσότερες
117
68,4
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 12. Κατανομή συχνοτήτων για την πιο χαρακτηριστική πολιτιστική δραστηριότητα
(εκδήλωση) της πόλης Ναυπάκτου
Συχνότητα Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Δεν απάντησε
1
,6
,6
Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
31
18,1
18,7
Εορτασμός επετείου της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου
84
49,1
67,8
12
7,0
74,9
Έκθεση φωτογραφίας «Η Ναύπακτος του χθες»
1
,6
75,4
Εκδηλώσεις της Εβδομάδας «Τ’ Αη Δημητριού»
1
,6
76,0
1
,6
76,6
2
1,2
77,8
1
,6
78,4
36
21,1
99,4
1
,6
100,0
171
100,0
Αποκριάτικες εκδηλώσεις (Επαχτίτικος γάμος-Οδός ΜεζεδίωνΚαρναβαλική παρέλαση) και Κούλουμα
Ριζικάρια (δραματοποιημένη παρουσίαση του εθίμου του
Κλήδονα)
Εκθέσεις, Ημερίδες, Παζάρια του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
Εκδηλώσεις και Δημιουργικές Συναντήσεις του Κέντρου
Εκπαίδευσης και Έρευνας Οικογένειας και Παιδού «Ο ΠΛΑΤΩΝ»
Το Παζάρι της Ναυπάκτου
Εκδηλώσεις του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 191
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 13. Κατανομή συχνοτήτων για τους πολιτιστικούς φορείς της ευρύτερης περιοχής
Ναυπακτίας που γνωρίζουν ή έχουν ακούσει
Ναι
Εξωραϊστικός Σύλλογος Δάφνης «Η Πρόοδος»
Πολιτιστικός Σύλλογος Τρικόρφου
Τουριστικός Εξωραϊστικός Όμιλος Πλατάνου
Μορφωτικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος «Μακύνεια»
Πολιτιστικός Σύλλογος Ρίζας «Ο Άγιος Αθανάσιος»
Εξωραϊστικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ξηροπηγάδου «Η Πρόοδος»
Σύλλογος Δενδροχωριτών Ναυπακτίας «Η Κοίμησις της Θεοτόκου»
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Σιμιωτών
Σύλλογος Αραχωβιτών Ναυπακτίας «Ο Άγιος Νικόλαος»
Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Αχλαδοκάστρου
Σύλλογος Απανταχού Ανωχωριτών Ναυπακτίας
Εκπολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακιώτισσας
Σύλλογος Απανταχού Κρυονεριτών «Ο Δαμιανός»
Σύλλογος Απανταχού Χομοριτών «Η Αγία Παρασκευή»
Εκπολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Καταφυγίου
Κουτουλογένη Δήμητρα
Όχι
N
%
N
%
57
33,3
114
66,7
70
40,9
101
59,1
39
22,8
132
77,2
65
38,0
106
62,0
40
23,4
131
76,6
44
25,7
127
74,3
37
21,6
134
78,4
46
26,9
125
73,1
41
24,0
130
76,0
43
25,1
128
74,9
63
36,8
108
63,2
49
28,7
122
71,3
47
27,5
124
72,5
43
25,1
128
74,9
60
35,1
111
64,9
Σελ. 192
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 14. Κατανομή συχνοτήτων για ποιες από τις πολιτιστικές δραστηριότητες που
λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας έχουν παρακολουθήσει
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα
120
70,2
51
29,8
Γιορτή «Ξεφλουδίσια» στην Τερψιθέα
51
29,8
120
70,2
Εκδηλώσεις στο πλαίσιο του «Πυλήνιου Αύγουστου» στην περιοχή της
Πυλήνης
47
27,5
124
72,5
Γιορτή τσαγιού στην Περίστα
46
26,9
125
73,1
Γιορτή κάστανου στον Άγιο Δημήτριο
61
35,7
110
64,3
Πίνακας 15. Κατανομή συχνοτήτων για το πόσες φορές έχουν παρακολουθήσει τις
προαναφερθείσες εκδηλώσεις της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Μία
52
30,6
30,6
Δύο
50
29,4
60,0
Τρία
27
15,9
75,9
Τέσσερα
10
5,9
81,8
Πέντε
2
1,2
82,9
Περισσότερες
29
17,1
100,0
Σύνολο
170
100,0
Πίνακας 16. Κατανομή συχνοτήτων για την πιο χαρακτηριστική δραστηριότητα της ευρύτερης
περιοχής Ναυπακτίας
Συχνότητα Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα
96
56,5
56,5
Γιορτή «Ξεφλουδίσια» στην Τερψιθέα
15
8,8
65,3
18
10,6
75,9
Γιορτή τσαγιού στην Περίστα
14
8,2
84,1
Γιορτή κάστανου στον Άγιο Δημήτριο
25
14,7
98,8
Γιορτή της τράτας στην Κάτω Βασιλική
2
1,2
100,0
170
100,0
Εκδηλώσεις στο πλαίσιο του «Πυλήνιου Αύγουστου» στην
περιοχή της Πυλήνης
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 193
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 17. Κατανομή συχνοτήτων για το πόσο σημαντική θεωρούν τη συμβολή των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην πόλη της Ναυπάκτου και στην
ευρύτερη περιοχή για τα ακόλουθα
Καθόλου
σημαντική
Λίγο
σημαντική
Σημαντική
Αρκετά
σημαντική
Πολύ
σημαντική
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Διαφύλαξη και προβολή
της παράδοσης και της
τοπικής κουλτούρας
14
8,2
7
4,1
12
7,0
35
20,5
103
60,2
Προβολή της τοπικής
ιστορίας μέσα από
αναβιώσεις ιστορικών
γεγονότων
5
2,9
2
1,2
14
8,2
41
24,0
109
63,7
Προβολή και προώθηση
των τοπικών προϊόντων
29
17,0
13
7,6
33
19,3
39
22,8
57
33,3
Διαμόρφωση
πολιτισμικής ταυτότητας
των κατοίκων της πόλης
11
6,4
23
13,5
27
15,8
45
26,3
65
38,0
Συμμετοχή των νέων στα
πολιτιστικά δρώμενα της
πόλης
15
8,8
14
8,2
41
24,0
41
24,0
60
35,1
Ανάπτυξη και
προσέλκυση του
πολιτιστικού τουρισμού
10
5,8
14
8,2
29
17,0
34
19,9
84
49,1
Πίνακας 18. Κατανομή συχνοτήτων για το με ποιες ενέργειες πιστεύουν ότι μπορεί να
επιτευχθεί μεγαλύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, ούτως ώστε να προσελκύσει περισσότερο
πολιτιστικό τουρισμό η πόλη της Ναυπάκτου (με σειρά προτεραιότητας)
η
η
η
η
η
1 ενέργεια
2 ενέργεια
3 ενέργεια
4 ενέργεια
5 ενέργεια
Δεν
επιλέχθηκε
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Διαφύλαξη και
προστασία της
πολιτισμικής και
αρχιτεκτονικής
κληρονομιάς της
πόλης.
19
11,1
11
6,4
19
11,1
20
11,7
36
21,1
66
38,6
Ανάδειξη και
προβολή της
πολιτισμικής
φυσιογνωμίας της
πόλης.
15
8,8
6
3,5
19
11,1
43
25,1
54
31,6
34
19,9
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 194
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Διεξαγωγή
πολιτιστικών
εκδηλώσεων.
4
2,3
11
6,4
36
21,1
47
27,5
34
19,9
39
22,8
Εκθέσεις
αγροτουρισμού και
προβολής τοπικών
προϊόντων.
28
16,4
19
11,1
20
11,7
8
4,7
5
2,9
91
53,2
Αδελφοποίηση με
πόλεις του
εξωτερικού
25
14,6
40
23,4
13
7,6
15
8,8
7
4,1
71
41,5
Εκδόσεις
τουριστικών
οδηγών και βιβλίων
για την τοπική
ιστορία, τις
παραδόσεις, τα ήθη
και έθιμα.
29
17,0
27
15,8
26
15,2
10
5,8
12
7,0
67
39,2
Διαφημιστικά
έντυπα και
καταχωρήσεις στον
περιοδικό τύπο.
Διαφήμιση στην
τηλεόραση.
16
9,4
31
18,1
14
8,2
16
9,4
11
6,4
83
48,5
Ανταγωνιστικές
τιμές σε σχέση με
τις υπόλοιπες
παραθαλάσσιες
πόλεις.
34
19,9
24
14,0
33
19,3
18
10,5
22
12,9
40
23,4
Πίνακας 19. Κατανομή συχνοτήτων για τις πολιτιστικές δραστηριότητες που αναγνωρίζουν
Ναι
Όχι
N
%
N
%
1η εικόνα = Μεγάλη Παρασκευή στο λιμάνι της Ναυπάκτου
164
95,9
7
4,1
2η εικόνα = Εορτασμός επετείου Ναυμαχίας Ναυπάκτου
165
96,5
6
3,5
3η εικόνα = Έκθεση ζωγραφικής εμπνευσμένη από τη Ναύπακτο και τη
θάλασσα
36
21,1
135
78,9
4η εικόνα = Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ "Μίκης Θεοδωράκης''
117
68,4
54
31,6
5η εικόνα = Ριζικάρια
78
45,6
93
54,4
6η εικόνα = Γιορτή κάστανου και τσίπουρου στην Άνω Χώρα Ναυπακτίας
124
72,5
47
27,5
7η εικόνα = Επαχτίτικος γάμος,
140
81,9
31
18,1
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 195
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
8η εικόνα = Οικοθέατρο της Μ.Κ.Ο. Πράσινο + Μπλε
45
26,3
126
73,7
9η εικόνα = Γιορτή παραδοσιακών φαγητών στη Λεύκα (Παλούκοβα)
Ορεινής Ναυπακτίας
10η εικόνα = Εκδήλωση "Με αφορμή ένα βιβλίο'' στο αρχοντικό
Μπότσαρη
28
16,4
143
83,6
39
22,8
132
77,2
11η εικόνα = παράσταση ''Τρωάδες'' από το θεατρικό εργαστήρι της
Ειρήνης Ευαγγελάτου,
55
32,2
116
67,8
12η εικόνα = εκδηλώσεις ''Λιβαδάκεια'' στο Λιβαδάκι Ορεινής Ναυπακτίας
34
19,9
137
80,1
13η εικόνα = παζάρι του Συλλόγου ΑμεΑ Αλκυόνη
112
65,5
59
34,5
14η εικόνα = εκδήλωση του Λαογραφικού Πολιτιστικού Χορευτικού
Ομίλου Ναυπακτίας "Ο Ανεμογιάννης",
88
51,5
83
48,5
15η εικόνα = Δημοτική Παιδική Χορωδία Ναυπάκτου
27
15,8
144
84,2
16η εικόνα = Πρόγραμμα ''Διαδρομές με πυξίδα τη Βιβλιοθήκη'' της
Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου
31
18,1
140
81,9
17η εικόνα = Καρναβαλική παρέλαση
144
84,2
27
15,8
18η εικόνα = Γαϊτανάκι στη Σκάλα Ναυπακτίας
79
46,2
92
53,8
46
26,9
125
73,1
42
24,6
129
75,4
52
30,4
119
69,6
19η εικόνα =Γιορτή τσαγιού στην Περίστα Ναυπακτίας
20η εικόνα = Έκθεση Νίκου Μακρυγιάννη στο "Αμαρυλλίς'' με θέμα τη
Ναυμαχία της Ναυπάκτου
21η εικόνα = Γιορτή τσιγαρίθρας στην Άνω Χώρα
Πίνακας 20. Κατανομή συχνοτήτων για το πώς θα χαρακτήριζαν τις επιδράσεις του
πολιτιστικού τουρισμού στην πόλη της Ναυπάκτου
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Θετικές
119
69,6
69,6
Αρνητικές
2
1,2
70,8
Θετικές και αρνητικές
50
29,2
100,0
Σύνολο
171
100,0
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 196
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 21. Κατανομή συχνοτήτων για τον τρόπο που ενημερώνονται κυρίως για τη διεξαγωγή
πολιτιστικών δραστηριοτήτων (εκδηλώσεων)
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Γνωστό / φίλο
81
47,4
47,4
Τηλεόραση / ραδιόφωνο
46
26,9
74,3
16
9,4
83,6
11
6,4
90,1
Διαδίκτυο
14
8,2
98,2
Πανεπιστήμιο
2
1,2
99,4
Άλλο
1
,6
100,0
171
100,0
Έντυπο τύπο (π.χ.
εφημερίδες, περιοδικά)
Διαφημίσεις στο δρόμο
(π.χ. στάσεις
λεωφορείων)
Σύνολο
Πίνακας 22. Κατανομή συχνοτήτων για το αν γνωρίζουν ότι οι κάτωθι χώροι φιλοξενούν
πολιτιστικές δραστηριότητες
Ναι
Παπαχαραλάμπειος Βιβλιοθήκη
Πολυχώρος «Παλαιά Σφαγεία»
Φετιχέ Τζαμί
Κάστρο Ναυπάκτου
Ενετικό Λιμάνι
Κήπος Ξενία
Κήπος Μπότσαρη
Αίθουσα Ναυπακτία
Όχι
N
%
N
%
116
67,8
55
32,2
126
73,7
45
26,3
119
69,6
52
30,4
162
94,7
9
5,3
150
87,7
21
12,3
103
60,2
68
39,8
94
55,0
77
45,0
125
73,1
46
26,9
84
49,1
87
50,9
Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου
της Ι. Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 197
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας
Κάστρο Αντιρρίου
119
69,6
52
30,4
150
87,7
21
12,3
Πίνακας 23. Κατανομή συχνοτήτων για το αν γνωρίζουν διάφορα γεγονότα αφορώντα στη
Ναύπακτο και τις πολιτιστικές της δραστηριόητες
Ναι
Όχι
N
%
N
%
Το όνομα της πόλης Ναυπάκτου προέρχεται από τις λέξεις ναυς+πήγνυμι
126
73,7
45
26,3
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σταθμός για την περαιτέρω πορεία του
Δυτικού πολιτισμού.
142
83,0
29
17,0
Στο πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα «ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ» συμμετείχαν
πολλοί μαθητές σχολείων της Ναυπάκτου.
59
34,5
112
65,5
Στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάτκου έχει λάβει μέρος και η λαϊκή
Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης».
99
57,9
72
42,1
Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί η Έκθεση Φωτογραφίας «Η
Ναύπακτος του Χθές», στο μόνιμο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου Ναύπακτος:
Πολιτιστικές Διαδρομές, στα «Παλαιά Σφαγεία».
80
46,8
91
53,2
Στις 19 Μαΐου 2012, πραγματοποιήθηκε στη Ναύπακτο, η Ζ΄ Πολιτιστική
Συνάντηση – «Περιηγήσεις στη Ναυπακτία. Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών:
Τριάντα χρόνια επιστημονικής και πολιτιστικής παρουσίας».
56
32,7
115
67,3
Κεντρική εκδήλωση του Ιππικού, Πολιτιστικού, Αθλητικού Συλλόγου
Ναυπακτίας & Δωρίδας είναι η ιππική παρέλαση, που πραγματοποιείται κάθε
χρόνο, την Κυριακή του Θωμά, στην παραλία της Χιλιαδούς Δωρίδας.
117
68,4
54
31,6
Η Μ.Κ.Ο. Πράσινο+Μπλε ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις (Οικοθέατρο 2013),
οι οποίες εστιάζουν στην περιβαλλοντική μόλυνση.
57
33,3
114
66,7
Στις 29 Ιουλίου 2012, τελέστηκε στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη,
εκδήλωση αποκαλυπτηρίων της προτομής του ποιητή, ακαδημαϊκού και
ευεργέτη της Ναυπάκτου, αειμνήστου Γ. Αθάνα.
49
28,7
122
71,3
Οι μαθητές του Θεατρικού Εργαστηρίου της Ειρήνης Ευαγγελάτου
παρουσίασαν στις 22 Ιουνίου 2012, στο Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας, τη
θεατρική παράσταση «ΤΡΩΑΔΕΣ» του Ευριπίδη.
63
36,8
108
63,2
Η θεατρική ομάδα «Χωρίς αυλαία» παρουσίασε στις 31 Μαρτίου του 2012, την
καινούργια μουσικοθεατρική παραγωγή της ομάδας "Έρως νοσταλγός",
βασισμένη σε διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη.
40
23,4
131
76,6
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπάκτου παρουσίασε στις 26 Ιουνίου 2012, το
έργο των εκπαιδευτικών–δημιουργών της περιοχής Ναυπακτίας (ποίηση,
52
30,4
119
69,6
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 198
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πεζογραφία, θέατρο, ζωγραφική, μουσική), στην αίθουσα του Πνευματικού
Κέντρου της Ι.Μ. Ναυπάκτου.
Στις 3 Δεκεμβρίου 2011, ο Σύλλογος «ΑΛΚΥΟΝΗ» πραγματοποίησε εκδήλωση
με θέμα: «Όταν η αδυναμία γίνεται δύναμη», για την Παγκόσμια Ημέρα των
ανθρώπων με αναπηρίες, στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα.
81
47,4
90
52,6
Το Κέντρο Εκπαίδευσης και Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού διοργάνωσε
διήμερες εκδηλώσεις, στην Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου
Ναυπακτίας, στο ΞΕΝΙΑ, στην παραλία Γριμπόβου με τίτλο «Η ΣΙΩΠΗ ΔΕΝ
ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΧΡΥΣΟΣ», που αφορούν στη βία και την κακοποίηση της
γυναίκας.
59
34,5
112
65,5
Τα παζάρια του Έπαχτου ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1867 στον οικισμό
Μεχμετάκι (σήμερα Αφροδίτη) και νομιμοποιήθηκαν με βασιλικό διάταγμα του
1959.
87
50,9
84
49,1
Την Τετάρτη, 17 Απριλίου 2013, πραγματοποιήθηκε στην Παπαχαραλάμπειο
αίθουσα η επίσημη παρουσίαση της Ιστοσελίδας της Ναυμαχίας της
Ναυπάκτου.
83
48,5
88
51,5
Στην παραλία της Ρίζας, τον Ιούλιο, διοργανώνεται η «γιορτή της τσιπούρας»
όπου ψήνονται τσιπούρες και ακολουθεί γλέντι.
107
62,6
64
37,4
Στο Νεόκαστρο, κάθε χρόνο ανήμερα της Αναλήψεως, ο εκπολιτιστικός
σύλλογος διοργανώνει τη «Γιορτή των Βλάχων».
82
48,0
89
52,0
Στην Κάτω Βασιλική, στις 6 Αυγούστου (του Σωτήρος), ο Πολιτιστικός &
Μορφωτικός Σύλλογος διοργανώνει τη «γιορτή της τράτας»
99
57,9
72
42,1
Στο Λιβαδάκι της Ορεινής Ναυπακτίας, ο Φιλοπρόοδος Πολιτιστικός
Σύλλογος
«Ένωση
Αβωρανιτών-Λιβαδακιωτών
Αιτωλοακαρνανίας»,
οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις με την επωνυμία «ΛΙΒΑΔΑΚΕΙΑ», οι
οποίες περιλαμβάνουν αθλητικά και πολιτιστικά δρώμενα.
75
43,9
96
56,1
Πίνακας 24. Κατανομή συχνοτήτων για το πόσο ικανοποιητική κρίνουν ότι είναι η συμμετοχή
των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
καθόλου ικανοποιητική
2
1,2
1,2
λίγο ικανοποιητική
22
12,9
14,0
ικανοποιητική
62
36,3
50,3
αρκετά ικανοποιητική
55
32,2
82,5
πολύ ικανοποιητική
30
17,5
100,0
Σύνολο
171
100,0
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 199
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 25. Κατανομή συχνοτήτων για το ποιο θεωρούν ότι είναι το θετικότερο στοιχείο των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Διαφύλαξη της ιστορικής
συνείδησης
Αναβίωση παραδόσεων
και τοπικών εθίμων
21
12,3
12,3
28
16,4
28,7
55
32,2
60,8
66
38,6
99,4
1
,6
100,0
171
100,0
Γνωριμία και εξοικείωση
των νέων με την τοπική
κουλτούρα
Προσέλκυση πολιτιστικού
τουρισμού
Άλλο
Σύνολο
Πίνακας 26. Κατανομή συχνοτήτων για το ποιο θεωρούν ότι είναι το αρνητικότερο στοιχείο των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης Ναυπάκτου και της ευρύτερης περιοχής Ναυπακτίας
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Διατάραξη της ισορροπίας
της πόλης από τον
28
16,4
16,4
19
11,1
27,5
57
33,3
60,8
60
35,1
95,9
7
4,1
100,0
171
100,0
τουρισμό
Περιορισμένο κοινό των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Μονότονες και
επαναλαμβανόμενες
πολιτιστικές
δραστηριότητες
Έλλειψη ευφάνταστων και
πρωτότυπων ιδεών
Άλλο
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 200
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πίνακας 27. Κατανομή συχνοτήτων για το πόσο σημαντική θωρούν τη συμβολή του Δήμου
Ναυπακτίας στη διεξαγωγή των πολιτιστικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στην
πόλη της Ναυπάκτου και στην ευρύτερη περιοχή Ναυπακτίας
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
καθόλου σημαντική
4
2,3
2,3
λίγο σημαντική
11
6,4
8,8
σημαντική
54
31,6
40,4
αρκετά σημαντική
64
37,4
77,8
πολύ σημαντική
38
22,2
100,0
Σύνολο
171
100,0
Πίνακας 28. Κατανομή συχνοτήτων για το ποιες λύσεις μπορεί να προτείνει η Τοπική
Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να εγγυηθεί τη μελλοντική απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Συχνότητα
Ποσοστό
Αθροιστικό
Ποσοστό
Καλλιέργεια του
εθελοντισμού και
δημιουργία εθελοντικών
72
42,1
42,1
50
29,2
71,3
33
19,3
90,6
16
9,4
100,0
171
100,0
ομάδων
Αναζήτηση χορηγών για
τη χρηματοδότηση των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Μείωση του κόστους των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων
Προβολή των
πολιτιστικών
δραστηριοτήτων μέσω
της ιστοσελίδας του
Δήμου Ναυπακτίας
Σύνολο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 201
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 5
Συνέντευξη με τον Πρόεδρο της Μικτής Χορωδίας Ναυπάκτου106
Αξιότιμε κ. Βαρελά,
Η παρούσα συνέντευξη, αποτελεί μέρος της διπλωματικής μου εργασίας με θέμα «Οι
πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην πολιτιστική
ανάπτυξη της περιοχής» που πραγματοποιείται στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο
του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εκπαίδευση και Πολιτισμός».
Η εργασία έχει ως αντικείμενό της τις πολυάριθμες και πολύμορφες πολιτιστικές
δραστηριότητες-εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην πόλη Ναύπακτο καθώς και την
ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ναυπακτίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Στόχος της εργασίας είναι να αναδείξει και να προβάλλει τη Ναύπακτο ως μία μία πόλη με
έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, γεγονός που καταδεικνύεται και πιστοποιείται από την
πληθώρα των πολιτιστικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα σε αυτή, είτε πρόκειται για
αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων και εθίμων είτε για πολιτιστικά δρώμενα που αφορούν σε
όλους τους τομείς της τέχνης είτε ακόμη και για αθλητικές διοργανώσεις και αγώνες.
Η εργασία επιχειρεί, μέσα από το ερευνητικό της τμήμα, να διακριβώσει αν η Ναύπακτος, ως
πόλη με σαφές πολιτιστικό αποτύπωμα, συμβάλλει καθοριστικά στην πολιτιστική ανάπτυξη της
περιοχής ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη διαφύλαξη της παράδοσης, την προβολή του
τοπικού της χαρακτήρα, την συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα αλλά και την
προσέλκυση του πολιτιστικού τουρισμού.
106
Η παρούσα συνέντευξη αποτελείται από 15 ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Δυστυχώς, επαγγελματικοί και
προσωπικοί λόγοι, δεν επέτρεψαν τη μετάβασή μου στη Ναύπακτο κατά το διάστημα που επρόκειτο να
πραγματοποιηθεί η συνέντευξη και συγκεκριμένα το Δεκέμβριο του 2012, με αποτέλεσμα οι ερωτήσεις της
συνέντευξης να σταλούν και ακολούθως να απαντηθούν με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 202
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
1. Μιλήστε μας για την ιστορία του Συλλόγου σας, την πορεία του στο χρόνο, τους
στόχους και τις προσδοκίες του.
Φιλόμουσοι Ναυπάκτιοι, λάτρες της ποιοτικής χορωδιακής μουσικής και της παρέας,
λάτρες της καντάδας και της βαρκάδας, μεταξύ σοβαρού και αστείου, ρίχνουν την ιδέα,
συναποφασίζουν, συντάσσουν καταστατικό και ιδρύουν το πολιτιστικό τους Σωματείο
με την επωνυμία, Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου. Το ημερολόγιο γράφει 15 Μαΐου 1987.
Αυτή είναι η αρχή και αν η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, σήμερα τα 35 ιδρυτικά μέλη
θα πρέπει να αισθάνονται υπερήφανα. Η Μ.Χ.Ν. ενηλικιώθηκε, έχει ήδη 25 χρόνια με
πλούσια πολιτιστική δράση και συνεχίζει το μουσικό της δρόμο. Όπως προβλέπει και το
καταστατικό, συνεχίζει την καλλιέργεια, την ανύψωση και τη διάδοση του μουσικού
αισθήματος και της μουσικής μορφώσεως των μελών της με την οργάνωση μουσικών και
χορωδιακών εκδηλώσεων, διαλέξεων κ.λπ. και ακόμα την καλλιέργεια, τη σύσφιξη
πνευματικών και κοινωνικών σχέσεων των μελών της και την ηθική και κοινωνική
ανύψωσή τους. Η Μ.Χ.Ν. επί πλέον, στόχο έχει, να συμβάλλει στην καλλιτεχνική και
πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής και γενικά στην οργάνωση, την παρουσίαση και τη
συμμετοχή της στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας.
Τα πρώτα χορωδιακά της βήματα ήταν δειλά και συγκρατημένα, αλλά με πολύ μεράκι,
με επιμονή και αγάπη στο χορωδιακό τραγούδι, η Μ.Χ.Ν. βγαίνει από τα στενά όρια και
γίνεται γνωστή στο Πανελλήνιο, πραγματοποιώντας επιτυχημένες εμφανίσεις και
αποσπώντας ευμενή σχόλια.
Το 1997 προσλαμβάνει μαέστρο τον καταξιωμένο μουσικό και καθηγητή Πανεπιστημίου
Βουλγαρίας, τον Todor Kabakchiev. Η Χορωδία αρχίζει και ξεδιπλώνει της αρετές της,
διοργανώνει μεγάλες εκδηλώσεις και ερμηνεύει ολοκληρωμένα έργα Ελλήνων και ξένων
συνθετών. Από τα σημαντικότερα έργα που έχει ερμηνεύσει είναι τα: ΄΄Gloria΄΄ του
Antonio Vivaldi, ΄΄Messias΄΄ του Handel, ΄΄Carmina Burana΄΄ του Carl Orff. Ακόμα
έχει ερμηνεύσει ολοκληρωμένα έργα του Μίκη Θεοδωράκη, όπως το ορατόριο
΄΄Πνευματικό Εμβατήριο΄΄ σε ποίηση Άγγελου Σικελιανού, η cantata ΄΄Επιφάνια
Αβέρωφ΄΄ σε ποίηση Γ. Σεφέρη, το ορατόριο ΄΄Άξιον Εστί΄΄ σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη,
και ΄΄Ζορμπάς’’ Suite ballet σε μουσική Μ. Θεοδωράκη. Ακόμα έχει ερμηνεύσει έργα
από κύκλους τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, ΄΄Μικρές Κυκλάδες΄΄, ΄΄Λιποτάκτες΄΄
και΄΄Μάουτχαουζεν΄΄.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 203
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Με τη συνοδεία βυζαντινού χορού, έχει αποδώσει μέσα σε εκκλησιαστικό χώρο την
Ορθόδοξη Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου (Strumski). Από τις μέχρι
σήμερα εκδηλώσεις της, έχει αποσπάσει άριστες κριτικές, επαίνους και διακρίσεις.
Από το 2001 και κάθε δεύτερο χρόνο συνδιοργανώνει με το Δήμο Ναυπακτίας το
ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ». Σε
χαιρετισμό του ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει: Φεστιβάλ σαν αυτό της Ναυπάκτου
αποτελούν πατριωτικά αναχώματα, δεδομένου ότι η υπεράσπιση της Ελληνικής
συνείδησης, της Ελληνικής γλώσσας, της Ελληνικής μουσικής και με μια λέξη της
Ελληνικής παράδοσης, είναι το κύριο χρέος όλων των ζωντανών κατοίκων αυτής της
χώρας.
Στην 25αετή πολιτιστική της παρουσία έχει επισκεφτεί πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως
Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία, Τουρκία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουκρανία, Κύπρο. Έχει
επισκεφτεί δύο φορές την Αμερική, και έχει δώσει συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής
Αθηνών για τα άτομα με αναπηρία, μαζί με μεγάλους καλλιτέχνες, Μαίρη Λίντα, Νότη
Μαυρουδή, Γιάννη Σπανό, Δώρο Δημοσθένους, Ελένη Δήμου, Αναστασία Μουτσάτσου.
Έχει λάβει μέρος στον 16ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό, Χορωδία και Ορχήστρα Νέων
Χ.Ο.Ν., υπό την αιγίδα της UNESCO και του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, όπου
αξιολογήθηκε έναντι 17μελούς Κριτικής Επιτροπής και απέσπασε το Α΄ βραβείο
ΑΡΙΣΤΕΙΟ.
Αυτή είναι η Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου που φέρει τον άτυπο τίτλο ΄΄του καλύτερου
πρεσβευτή της πόλης μας΄΄. Αυτό είναι το πολιτιστικό Σωματείο της πόλης μας, που
στόχο έχει να φέρει όσο το δυνατόν περισσότερους νέους στους κόλπους της και
προσδοκά μέσα από τη μουσική να προβάλει και να διαφημίζει την πόλη μας
πανελληνίως αλλά και Διεθνώς.
2. Ποιες
εκδηλώσεις
πραγματοποιεί
ο
Σύλλογός
σας;
Τυγχάνουν
μεγάλης
ανταπόκρισης;
Μέγιστη πολιτιστική - καλλιτεχνική εκδήλωση και ίσως κορυφαία στην πόλη μας, είναι
το ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ».
Χορωδιακή εκδήλωση που έχει καθιερωθεί πανελληνίως και έχει γίνει θεσμός στο
χορωδιακό τραγούδι. Εκδήλωση, που πολλές φορές έχει τιμήσει με την παρουσία του,
τόσο ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, όσο και πλήθος καταξιωμένων
καλλιτεχνών που έχουν λάβει μέρος είτε ως βασικοί συντελεστές στις τριήμερες
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 204
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
εκδηλώσεις, ή ως αναλυτές με θέμα ΄΄έντεχνη λαϊκή μουσική΄΄. Ενδεικτικά αναφέρω
τους κυρίους Λευτέρη Παπαδόπουλο, Αλέξη Κωστάλα, Γιώργο Παπαστεφάνου, Σταύρο
Κουγιουμτζή, Μάριο Τόκα, Νότη Μαυρουδή, Ηλία Ανδριόπουλο, Γιάννη Σπανό,
Χρήστο Λεοντή. Επίσης έχουν συμμετάσχει στο χορωδιακό φεστιβάλ οι ερμηνευτές,
Μαρία Φαραντούρη, Σοφία Μιχαηλίδη, Κώστας Μακεδόνα, Δημήτρης Μπάσης, Δώρος
Δημοσθένους, Πέτρος Πανδής κ.ά.
Τις εκδηλώσεις κάθε φορά παρακολουθεί πολυπληθές ακροατήριο και το παρατεταμένο
χειροκρότημα τους προδίδει τη θετική ανταπόκριση που υπάρχει στο κοινό της πόλης και
της ευρύτερης περιοχής.
3. α. Θεωρείτε ότι ο πολιτιστικός σας Σύλλογος συνεισφέρει δημιουργικά και
καθορίζει τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης με τη δική του ιδιαίτερη παρουσία;
Ναι, η συμμετοχή της Μ.Χ.Ν. στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης μας συνεισφέρει
θετικότατα και με την παρουσία της προσελκύει νέους χορωδούς κάθε ηλικίας και
γίνονται μέλη της πολύτεκνης αγαπημένης οικογένειάς μας. Αποτέλεσμα αυτού είναι η
εγγραφή νέων μελών στη χορωδία μας, που σήμερα αριθμεί 65 μέλη, με σχεδόν
καθολική συμμετοχή στις πρόβες, κάθε Δευτέρα. Πέραν αυτού, με το ενδιαφέρον και τη
συνδρομή μελών μας δημιουργήθηκε και η Δημοτική Παιδική Χορωδία στην πόλη μας.
Οι λιλιπούτειοι χορωδοί έχουν ως πρότυπο τα μέλη της Μ.Χ.Ν. και στόχος τους είναι,
μία μέρα να ενταχθούν στο δυναμικό της.
β. Ποια πολιτιστική δραστηριότητα του Συλλόγου σας γνωρίζει τη μεγαλύτερη
απήχηση;
Το ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΡΙΒΑΛ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ»,
Δι.Χο.Φε.Ν. αναμφισβήτητα θεωρούμε κορυφαία πολιτιστική μας οργάνωση. Φεστιβάλ,
που έχει γίνει θεσμός στο χορωδιακό τραγούδι και κατά την άποψη πολλών θεωρείται ως
η κορυφαία πολιτιστική δραστηριότητα της πόλης μας, που έχει μεγάλη απήχηση στο
κοινό.
4. Με ποιο τρόπο θα καθιστούσατε περισσότερο ελκυστικές τις πολιτιστικές
δραστηριότητες που πραγματοποιεί ο Σύλλογός σας;
Γνωρίζοντας πως μεγαλύτερος κριτής είναι το κοινό, προσπαθούμε να ανταποκριθούμε
κάθε φορά στις προσδοκίες του και εισπράττουμε συμπάθεια και το ζεστό χειροκρότημα.
Γι αυτό, κάθε φορά επιλέγουμε ολοκληρωμένα χορωδιακά έργα Ελλήνων και ξένων
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 205
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
συνθετών για ερμηνεία και επιτυγχάνουμε οι δραστηριότητές μας να είναι ελκυστικές.
Κάτι που το κοινό αγαπά και εκτιμά δεόντως.
5. Θεωρείτε ότι η Ναύπακτος είναι μία πόλη με σαφές πολιτιστικό αποτύπωμα;
Η ιστορική μας πόλη, στην τρισχιλιετή ιστορία της, έχει να επιδείξει πλούσιο πολιτιστικό
αποτύπωμα. Στην πόλη μας και την ευρύτερη περιοχή, έχουν γεννηθεί μεγάλοι άνθρωποι
των γραμμάτων και των τεχνών. Μεγάλοι ποιητές, πεζογράφοι, μουσικοί, πολιτικοί, που
με τη διαχρονική τους παρουσία έχουν αφήσει πάμπολλα πολιτιστικά αποτυπώματα. Γι’
αυτό οι Ναυπάκτιοι σήμερα αισθάνονται υπερήφανοι για το πολιτιστικό τους γίγνεσθαι
και την ιστορική και πολιτιστική τους διαδρομή ανά τους αιώνες.
6. Είναι πολλές οι πολιτιστικές δραστηριότητες που διεξάγονται στη Ναύπακτο
ετησίως;
Το πολιτιστικό καλεντάρι της πόλης μας είναι γεμάτο όλο το χρόνο. Αρχής γενομένης
από τις αποκριάτικες εκδηλώσεις, τις Πασχαλιάτικες, τις καλοκαιρινές, τις εθνικές
εορτές, τις παραδοσιακές και φτάνουμε στις Χριστουγεννιάτικες. Στις πολιτιστικές
εκδηλώσεις συμμετέχουν αρκετοί Σύλλογοι, που ο καθένας στον τομέα του προσπαθεί
να προβάλλει την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.
7. Πώς θα ταξινομούσατε τις πολιτιστικές δραστηριότητες (είδος δραστηριοτήτων)
που πραγματοποιούνται στη Ναύπακτο κατά τη διάρκεια του έτους;
Έχω αναφέρει πως η Ναύπακτος έχει τρισχιλιετή ιστορία. Κτίστηκε το 1104 π.Χ. με την
κάθοδο των Δωριέων. Από αυτό και μόνο φαίνεται πως οι πολιτιστικές μας εκδηλώσεις
χωρίζονται σε μεγάλες κατηγορίες. Θα έλεγα πρώτα ιστορικές εκδηλώσεις, (ναυμαχία
της Ναυπάκτου το 1571, 28η Οκτωβρίου, κ.λπ.). Παραδοσιακές εκδηλώσεις, (παζάρια
του Αγίου Δημητρίου - με Βασιλικό διάταγμα από το 1889). Θρησκευτικές
εκδηλώσεις, (περιφορά Επιταφίων τη Μεγάλη Παρασκευή με στάση στο λιμάνι, εορτή
του πολιούχου Αγίου Δημητρίου με την περιφορά της εικόνας του Αγίου, θρησκευτικές
πανηγύρεις κ.λπ.). Πολιτιστικές εκδηλώσεις, (ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΟΡΩΔΙΑΚΟ ΦΕΣΡΙΒΑΛ
ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ», θεατρικές παραστάσεις, καλοκαιρινές
εκδηλώσεις, αποκριάτικες κ.λπ.).
8. Με ποιο τρόπο συμβάλλουν οι πολιτιστικές δραστηριότητες στη διαφύλαξη και
προβολή της παράδοσης;
Για να υπάρχουν πολιτιστικές δραστηριότητες βασική προϋπόθεση είναι η συμμετοχή.
Και για να υπάρχει συμμετοχή πρέπει να υπάρχει, αγάπη και μεράκι. Αυτό είναι το
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 206
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
τρίπτυχο, αγάπη, μεράκι, συμμετοχή. Το βασικό κύτταρο για τη διαφύλαξη της
παράδοσης είναι το σχολείο. Εκεί θα πρέπει να στραφούν τα βλέμματα, για σωστή
διαπαιδαγώγηση των νέων στην ιστορία, στα ήθη και έθιμα και στην παράδοσή μας, που
αποτελούν την πολιτιστική μας κληρονομιά. Με τη συμμετοχή της νεολαίας, των μικρών
παιδιών σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, κερδίζουμε τη διαφύλαξη της παράδοσης.
9. Πώς διαφαίνεται και αναδεικνύεται μέσα από τις πολιτιστικές δραστηριότητες ο
τοπικός χαρακτήρας της Ναυπάκτου;
Η Ναύπακτος ως γεωγραφικό σημείο αναφοράς ανήκει στη Ρούμελη. Κάνοντας αναφορά
στα ρουμελιώτικα ήθη και έθιμα, παρουσιάζοντας πολιτιστικά δρώμενα που έχουν
εκτυλιχτεί σε παλαιότερες εποχές, με την προφορά, τη μουσική και την ενδυμασία,
θεωρώ πως προβάλλεται κατά τον καλύτερο τρόπο ο τοπικός χαρακτήρας της πόλης.
10. α. Με ποιο τρόπο μπορούν να εμπλακούν οι νέοι στη δημιουργία και τη διενέργεια
πολιτιστικών δραστηριοτήτων;
Η τέχνη θέλει αγάπη και μεράκι. Η τέχνη δεν έχει ηλικία. Για να εμπλακούν νέοι σε
πολιτιστικές δραστηριότητες, πρέπει να έχουν έρωτα με την τέχνη. Με πίεση ή με
παραινέσεις δεν κατορθώνεις τίποτα. Με το στανιό παππάς δεν γίνεσαι.
β. Κρίνετε ότι η συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης είναι
ικανοποιητική;
Θα έλεγα ναι, αλλά θα περίμενα ακόμα περισσότερο ενεργό συμμετοχή των νέων στις
εκδηλώσεις.
11. Θεωρείτε ότι η διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων συμβάλλει στην
προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού;
Τα τουριστικά ενδιαφέροντα κάθε ατόμου ποικίλουν και χωρίζονται σε τρείς μεγάλες
κατηγορίες. Σήμερα έχει αναπτυχθεί πολύ ο τουρισμός για φυσιολάτρες. Μία άλλη
κατηγορία τουρισμού είναι ο θρησκευτικός τουρισμός. Υπάρχει όμως και μία κατηγορία
ανθρώπων που τα ενδιαφέροντά τους είναι στραμμένα στα πολιτιστικά δρώμενα κάθε
τόπου. Η Ναύπακτος που έχει πλούσιο πολιτιστικό καλεντάρι όλο το χρόνο,
συγκεντρώνει επισκέπτες από όλη την Ελλάδα, προκειμένου να γνωρίσουν από κοντά
την πολιτιστική μας κληρονομιά, την πολιτιστική μας ταυτότητα από τα βάθη των
αιώνων. Γι’ αυτό, οι πολιτιστικές μας δραστηριότητες συμβάλουν θετικά στην προώθηση
του πολιτιστικού τουρισμού, με την παράλληλη προβολή και διαφήμιση της πόλης μας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 207
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
12. Ποιο ρόλο διαδραματίζει ο Δήμος ως αρωγός στις πολιτιστικές δραστηριότητες της
πόλης;
Ο Δήμος Ναυπακτίας έχει θετικότατη παρουσία στις πολιτιστικές δραστηριότητες όλης
της περιοχής δράσης του. Ο Αντιδήμαρχος επί των πολιτιστικών θεμάτων, έχει την
ευθύνη και το συντονισμό δράσης για το πολιτιστικό καλεντάρι της χρονιάς. Έτσι σε
συνεργασία με όλους τους πολιτιστικούς φορείς της πόλης μας, καταστρώνει πλάνο
πολιτιστικών δραστηριοτήτων σε ετήσια βάση. Και ακόμα, ο Δήμος Ναυπακτίας, είναι ο
βασικός οικονομικός υποστηρικτής και χορηγός όλων των εκδηλώσεων. Αλλά ως πότε;
13. Πιστεύετε ότι οι πολιτιστικές δραστηριότητες που διεξάγονται στη Ναύπακτο
συνεισφέρουν στη διαφύλαξη και προβολή της πολιτιστικής παράδοσης της
περιοχής;
Αν μία πόλη δεν έχει τη θεατρική ομάδα, δεν έχει χορευτικό τμήμα, δεν έχει χορωδιακό
Σωματείο, σχολή ζωγραφικής, μουσικό σχολείο, δεν έχει φιλαρμονική τότε για τι πόλη
μιλάμε; Αν την 25η Μαρτίου ή την 28η Οκτωβρίου δεν παιανίζει η μπάντα στις
παρελάσεις, τότε για τι παρελάσεις μιλάμε; Ασφαλώς, όλες οι παραπάνω αναφερόμενες
πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης μας, συνεισφέρουν τα μέγιστα στην πολιτιστική
μας παράδοση.
14. Αποτελούν οι πολιτιστικές δραστηριότητες μοχλό ανάπτυξης για τη Ναύπακτο και
την ευρύτερη περιοχή;
Ο μοχλός ανάπτυξης κάθε πόλης και κάθε περιοχής έχει πάρα πολλές παραμέτρους. Μία
από τις παραμέτρους είναι και οι πολιτιστικές δραστηριότητες.
15. Σε μια εποχή που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, ποιες λύσεις έχει να
προτείνει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να εγγυηθεί τη μελλοντική
απρόσκοπτη λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων;
Στις πολιτιστικές δραστηριότητες, πρωτεύοντα ρόλο έχει ο εθελοντισμός, βασισμένος σε
ανθρώπους με αγάπη στην τέχνη και μεράκι. Η απρόσκοπτη λειτουργία των
εκδηλώσεων, εν μέσῳ οικονομικής κρίσης, μπορεί να στηριχθεί μόνο σε οικονομικές
χορηγίες επιχειρήσεων σε συνδυασμό με τη διαφήμισή τους.
ΒΑΡΕΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΙΚΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 208
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 6
ΠΗΓΕΣ
Πηγή 1: Βαρδάκουλα Γ.- Παναγιωτόπουλου Θ.- Χαλάτση Γ., Το Επαχτίτικο παζάρι:
Ιστορική και λαογραφική προσέγγιση της εμποροπανήγυρης Ναυπάκτου, 2000.
Ιστορική αναδρομή: Μετά την απελευθέρωση της πόλης από τον Οθωμανικό ζυγό, στις 18
Απριλίου 1829, εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή οικογένειες Σουλιωτών, μεταξύ των οποίων και η
οικογένεια του Νικολού Τζαβέλλα, ο οποίος με τον νεότερο αδελφό του Κίτσο διαδραμάτισαν
πρωταγωνιστικό ρόλο κατά την απελευθέρωσή της. Για την εποίκηση αυτή των Σουλιωτών στην
πόλη ακολούθησαν μακρές συζητήσεις και αποφάσεις, λόγος ίσως για τον οποίο, πιεζόμενοι και
από την ανάγκη, προχώρησαν μόνοι τους στην αυτοδίκαιη κατάληψη εθνικών κτημάτων, για την
αποκατάστασή τους, με αποτέλεσμα διενέξεις με τους ντόπιους κατοίκους και παρατεταμένη
απειλή εμφύλιας σύγκρουσης.
Έτσι, ο Νικολός Τζαβέλλας, αργότερα δήμαρχος του Δήμου Ναυπακτίδος, βρέθηκε, να έχει
στην κατοχή του, μεταξύ των άλλων, και ένα αγρό, στη θέση Κεφαλόβρυσο, έκτασης μέχρι
εννέα στρεμμάτων. Σ’ αυτό το χώρο εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά η Εμποροπανήγυρη τον
Οκτώβριο του 1867, όπως το πληροφορούμεθα από την αναφορά του ιδίου δημάρχου προς το
Υπουργείο. Δεν υπάρχουν στοιχεία, που να ομολογούν, πώς συστήθηκε η Εμποροπανήγυρη. Στο
αρχείο του Δήμου Ναυπάκτου υπάρχουν στοιχεία, από τα οποία προκύπτει ότι, με το
κανονιστικό διάταγμα της 22 Σεπτεμβρίου 1888, που το συνυπογράφουν με πρόταση του
Υπουργού Εσωτερικών Χ. Τρικούπη και οι Γ. Θεοτόκης, Δ. Βουλπιώτης, Σ. Δραγούμης και
Π. Μανέτας καταργήθηκε η Εμποροπανήγυρη και ακόμη ότι, μετά από αίτηση του Δημοτικού
Συμβουλίου ανασυστήθηκε αυτή με το Διάταγμα της 13/9/1959. Κατά το ενδιάμεσο χρονικό
διάστημα 1888 - 1959 και για μερικά χρόνια επιβεβαιώνεται η μη τέλεση της Εμποροπανήγυρης,
κατά το πλείστον στις πολεμικές περιόδους, ιδιαίτερα δε κατά τα χρόνια της γερμανοϊταλικής
κατοχής 1941 - 1945. Ειδικότερα, το Δημοτικό Συμβούλιο, κατά το 1918, λαμβάνοντας υπόψη
την επείγουσα διαταγή του Υπουργείου Εσωτερικών, ματαίωσε για λόγους υγείας την
Εμποροπανήγυρη της χρονιάς εκείνης, από την επιδημία της γρίπης. Η Εμποροπανήγυρη ήταν
συνδεμένη με την εορτή του πολιούχου της πόλης Αγίου Δημητρίου. Πρέπει ακόμη να
σημειωθεί, ότι από την έναρξή της, ως χώρος τέλεσής της, είχε καθιερωθεί ο στον ανατολικό
οικισμό της πόλης κείμενος και μετέπειτα πλατεία Τζαβελλαίων αγρός, ενώ από το 1996
μεταφέρθηκε ανατολικότερα και μάλιστα στις δύο όχθες του χειμάρρου Σκα, και από το 1999
στη διαμορφωμένη από προσχώσεις έκταση στο ανατολικό τμήμα του Γριμπόβου και πλησίον
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 209
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
στις εκβολές του Σκα, που έχει κατάλληλα διαμορφωθεί με τη φροντίδα του Δήμου. Την ευθύνη
για την οργάνωση της Εμποροπανήγυρης έχει, από την ίδρυσή της, η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Στην αρχή ο Δήμος Ναυπακτίδος, στον οποίο υπάγονταν, εκτός από την πόλη, και τα γύρω
χωριά, αργότερα η Κοινότητα Ναυπάκτου, εκεί στα χρόνια του Μεσοπολέμου, και τώρα ο
Δήμος Ναυπακτίας.
Οι προετοιμασίες για το πανηγύρι: Οι προπαρασκευαστικές εργασίες άρχιζαν αρκετές ημέρες
πριν την έναρξη. Η εξεύρεση του αναγκαίου χώρου, η κατασκευή της παράγκας και η μεταφορά
των εμπορευμάτων απαιτούσαν το σχετικό χρόνο. Τότε η μεταφορά γινόταν με το πλοίο της
γραμμής, που περνούσε δυο-τρεις φορές την εβδομάδα ακολουθούσε η εκφόρτωση σε καΐκια
και στη συνέχεια η εκφόρτωση στην αποβάθρα και η μεταφόρτωση, κι από εκεί οι
μεταφορτώσεις στα κάρα για να καταλήξουν στον προορισμό τους. Όλες αυτές οι γραφικές
εικόνες έχουν εκλείψει. Και όλο αυτό το προ-πανηγυριώτικο χρονικό διάστημα ο πληθυσμός της
πόλης παρακολουθούσε τη συνεχιζόμενη εορταστική αλλαγή, ιδιαίτερα μάλιστα οι νέοι που, μη
έχοντες καμία άλλη ψυχαγωγία, συνωστίζονταν στο χώρο της πανήγυρης όπου η σκοποβολή, η
λοταρία και κάποια γλυκίσματα -συνήθως το μαλλί της γριούλας και τα κοκοράκια της κανέλλας
στο καλαμάκι- έδιναν συνήθως τα βράδια τον εορταστικό τόνο πριν ακόμη απ’ την επίσημη
έναρξη της Εμποροπανήγυρης, που τη φώτιζαν οι κρεμασμένες λάμπες και οι ασετυλίνες.
Ύστερα και οι ντόπιοι, οι νοικοκυρές καθάριζαν τα σπίτια τους, γυάλιζαν τα χαλκώματα,
άσπριζαν τις αυλές, έστρωναν το σπίτι με τα χειμωνιάτικα «κιλίμια» και τους διαδρόμους και τις
σκάλες με τα στενόμακρα, πλουμιστά κουρέλια, κρεμούσαν στους τοίχους τις «πάντες»,
ετοίμαζαν τα γλυκά τους -σταφύλι του κουταλιού με αρμπαρόριζα, κυδώνι, αμύγδαλο κομμένο,
το ρεβανί και τον καθιερωμένο για τα παιδιά χαλβά του κουταλιού- έβγαζαν από τις ντουλάπες
τα χειμωνιάτικα ενδύματα, γιατί συνήθως άρχιζαν οι βροχές και τα πρώτα κρύα.
Τις ημέρες του Παζαριού όλα τα σπίτια της πόλης γιόρταζαν, με ανοιχτές τις πόρτες, «με
στρωμένο τον καναπέ και το γλυκό στην κούπα», όπως το απεικονίζει ο στίχος του επαχτίτη
ποιητή Γ. Αθάνα.
Η Ζωοπανήγυρη: Η ζωοπανήγυρη, άγνωστο από πότε, μεταφέρθηκε στην περιοχή του
Γριμπόβου, όπου και την ακολούθησαν οι μικροπωλητές των απαραίτητων για τα νέοαγοραζόμενα μεγάλα ζώα, όπως σαμάρια, καπίστρια, γκέμια, παρωπίδες, σέλες κ.λπ.
Ξεκινούσαν από τα γύρω συνήθως χωριά με τα ζώα τους, για να είναι νωρίς στο Παζάρι,
σέρνοντας τ’ άλογα, τα μουλάρια, τα γαϊδούρια, τα βόδια και οδηγώντας τα με λίγο χόρτο,
τριφύλλι ή καλαμπόκια που κρατούσαν. Έρχονταν ακόμη οι ζωέμποροι κι οι χασάπηδες, που
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 210
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ακροβολίζονταν στις εισόδους της πόλης, για να δουν το εμπόρευμα και να καθορίσουν, κατά το
πλήθος της προσφοράς, τις τιμές. Δεν ’λείπαν ποτέ οι «τσαμπάσηδες», που καβάλα στο άλογό
τους έσερναν τα άλλα δεμένα στη σειρά. Ήταν αυτοί επαγγελματίες έμποροι, κυρίως αλόγων,
που περιποιημένα στη χαίτη και την ουρά τα παρουσίαζαν για να πείσουν ή να παραπλανήσουν
τον αγοραστή. Πολλές φορές η παραπλάνηση γινόταν με ισχυρά ναρκωτικά, όταν τα ζώα ήταν
άγρια ή με καυτηρίαση των δοντιών με νιτρικό άργυρο, για να κρύψουν την ηλικία τους. Δεν
έλειπαν ακόμη οι «τσασίτηδες», ειδικοί για την κλάση του αλόγου και την ηλικία του, που με
πολλούς τρόπους απέκρυπταν οι πωλητές. Τα μικρά ζώα, αρνιά, κατσίκια αγοράζονταν σε
μεγάλες συνήθως ποσότητες από χονδρεμπόρους της Πάτρας και της Αθήνας. Κατά τη
μεταφορά τους έπρεπε να φορτωθούν στα καΐκια, για να διαπεραιωθούν στην απέναντι ακτή.
Κατά τη φόρτωσή τους, καθώς αυτά αντιδρούσαν να περάσουν τον «πόντε» του καϊκιού,
εξελίσσονταν σκηνές απείρου κάλλους, καθώς οι ναυτικοί βιάζονταν να τα φορτώσουν... Τη
φθίνουσα αυτή πορεία της ζωοπανήγυρης ακολούθησαν και τα με αυτή συνδεμένα επαγγέλματα,
που έχουν πια χαθεί.
Η Θρησκευτική Άποψη: Όλες αυτές τις προεόρτιες ημέρες, οι ντόπιοι περνούσαν από την
εκκλησία του Πολιούχου, για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για τον καθαρισμό και το
στολισμό. Ο νεωκόρος, υπεύθυνος αυτός για την καθαριότητα, προκαλούσε. με διάφορους
τρόπους την άμιλλα των παιδιών, για να λάμπουν τα μανουάλια, τα καντήλια και όλα τα ιερά
σκεύη του ναού, ενώ απ’ την παραμονή το πρωί η μακαρίτισσα Μαρία του Βουτσινά, με τις
φίλες της στόλιζαν το Εικονοστάσι του Αγίου και το τέμπλο με λουλούδια, που έφερναν τα
παιδιά απ’ τους κήπους των σπιτιών καθώς και την είσοδο του ναού με μύρτα. Άστραφτε το
δάπεδο του ναού με τη φροντίδα του καντηλανάφτη Γιώργου Φαναρά -το επίθετο του ήταν
Αλεξανδρόπουλος- και της γυναίκας του της κυρά Αρετής. Εκεί που είναι τώρα το Ιερό, ήταν
στο ισόγειο του παλαιού ναού το εργαστήρι, όπου ο κυρ Γιώργος έφτιαχνε τα κεριά, λειώνοντας
σ’ ένα καζάνι τα μισο- καμμένα, για να υπάρχει επάρκεια τις ημέρες εκείνες για τους κατοίκους
της πόλης και τους πανηγυριστές, που ήθελαν ν’ ανάψουν το κερί ή τη λαμπάδα τους στη χάρη
του Αϊ Δημήτρη.
Κατά τις 10 η ώρα, το πρωί της παραμονής, άρχιζε η κωδωνοκρουσία. Ο ναός, τζαμί στα χρόνια
της οθωμανικής κατοχής, καθιερωμένος μετά την απελευθέρωση, ενδυνάμωνε το θρησκευτικό
συναίσθημα, με τις παλαιές εικόνες, που απέπνεαν τη μυσταγωγία του θείου, με το ημίφως που
βασίλευε στο εσωτερικό του, με τα αναμμένα στο τέμπλο καντήλια του λαδιού, που η φλόγα
τους αναβοσβήνοντας συντηρούσε το συναίσθημα της ψυχικής και πνευματικής αφοσίωσης.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 211
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μια εκκλησία, στην οποία κύματα - κύματα εισέρχονταν οι πιστοί σε κείνο το πραγματικό
αδιαχώρητο, με τη συμμετοχή των ιερέων όλων των εκκλησιών της πόλης, που την ημέρα αυτή
δεν λειτουργούν. Κι ύστερα η λιτανεία της ιερής εικόνας του Αϊ Δημήτρη, με τη συμμετοχή
μαθητών των σχολείων και προπορευόμενα όλα τα λάβαρα και τη μουσική. Σε δυο -τρεις
στάσεις ανέπεμπε ο ιερός κλήρος τις δεήσεις. Κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας
πραγματοποιούνταν τα ταξίματα. Το καθιερωμένο τάξιμο ήταν ή μία πολύ μεγάλη λαμπάδα, που
την άναβαν μπρος στην εικόνα του Αγίου, σε εκδήλωση ευχαριστίας για την απόκρουση
κινδύνου ή τη διάσωση από ασθένεια ή και την επάνοδο μετά μακρά απουσία, ή το ζώσιμο της
εκκλησίας. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση, ο ταμένος, δένοντας ένα κέρινο κουβάρι στην πόρτα,
έφερνε γύρω την περίμετρό της, ανάλογα με πόσες φορές είχε ταχθεί, παραδίνοντας στο τέλος το
κέρινο αυτό κουβάρι στο παγκάρι με τους επιτρόπους. Προς το τέλος της λειτουργίας,
τοποθετούσαν τ’ αβάφτιστα παιδιά ανάλογα, τ’ αγόρια μπροστά στην εικόνα του Χριστού, τα
κορίτσια στην εικόνα της Παναγίας και ο ενδιαφερόμενος να γίνει «νουνός» άφηνε πάνω στο
παιδί το μαντήλι του, στο οποίο είχε δέσει ένα χρηματικό ποσό, δείγμα αυτό ανάληψης του
μυστηρίου της βάπτισης. Η βάπτιση γινόταν ομαδική, στην πρώτη κολυμβήθρα των αγοριών και
στη δεύτερη των κοριτσιών. Στο τέλος της λειτουργίας ο ιερέας σήκωνε το «ύψωμα» από τη
λειτουργιά του εορτάζοντα και μνημόνευε το όνομα του, «υπέρ υγείας και μακροημερεύσεώς»
του, ενώ ορισμένοι καλούσαν στο σπίτι τον ιερέα, για το «ύψωμα». Όλη την εβδομάδα της
Εμποροπανήγυρης η εκκλησία του Αϊ Δημήτρη παρέμενε ανοιχτή, απ' το πρωί μέχρι αργά το
βράδυ, γιατί και οι επισκέπτες του Παζαριού περνάν πρώτα από την εκκλησία, για να
προσευχηθούν και ν' ανάψουν το κερί της παράκλησης και της ευχαριστίας στον Αφέντη Αϊ
Δημήτρη.
Βόλτα στο παρελθόν: Η Εμποροπανήγυρη άρχιζε από το κέντρο της πόλης, όπου στα
νοικιασμένα για τις λίγες ημέρες του Παζαριού μαγαζιά, οι έμποροι της Θεσσαλίας και της
Αράχωβας του Παρνασσού είχαν απλωμένη και κρεμασμένη την ποικιλόχρωμη πραμάτεια τους:
κουβέρτες, βελέντζες, σαΐσματα, πάντες, χράμια, υφαντά χαλιά, ενώ, προχωρώντας οι
τσαγκάρηδες είχαν απλωμένα και κρεμασμένα, μέσα και έξω από το μαγαζί παπούτσια,
προοριζόμενα για τους κατοίκους των γύρω χωριών, όπως αρβύλες και βλαχοπάπουτσα με
προεξέχουσες στις σόλες και τα τακούνια, πρόκες. Κι όσο προχωρούσε κανείς συναντούσε με
ίδια εμπορεύματα μαγαζιά, που εναλλάσσονταν με εκείνα υφασμάτων κυρίως βαμβακερών ή
άλλων με μαντλότα, κάπες αδιάβροχες από τραγόμαλλο, τσουράπια, σκούφιες... Φθάνοντας στο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 212
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Κεφαλόβρυσο και ιδιαίτερα στις παράγκες της πλατείας, που προς το τέλος της κυριαρχούσαν
τα γυαλικά και τα μαχαιροπήρουνα.
Μπροστά στις παράγκες έστεκαν οι πωλητές που διαλαλούσαν τα εμπορεύματα, τη ποιότητα και
τις φθηνές τιμές, σκαρώνοντας διάφορα τετράστιχα. Στο βορεινό μέρος της πλατείας, προς τη
λίμνη, που σήμερα δεν υπάρχει, διάφορα αγροτικά προϊόντα κάστανα, καρύδια, μύγδαλα και
λογής - λογής βότανα, που θεράπευαν τα πάθη... Σ’ αυτή την περιοχή ήσαν εγκατεστημένοι,
συνήθως πρόχειρα, οι χαλκιάδες με απλωμένη την πραμάτεια τους: τσαπιά, τσάπες, κασμάδες,
σκαλι-στήρια, κοσιές, τσεκούρια, χαντζάρια κλπ. Οι χαλκιάδες απ’ τα Σάλωνα, την Άρτα, τα
Γιάννινα και το Καρπενήσι έδιναν κάθε χρόνο το «παρών».
Η διασκέδαση: Ανατολικότερα προς τη σημερινή πλατεία Οξύλου, στην ίδια πάντα θέση οι
αθίγγανοι με τις πολύχρωμες φορεσιές των γυναικών και τα τσεμπέρια στο κεφάλι, που
πάσκιζαν να βρουν τις αφελείς και ευκολόπιστες, για να τους πουν τη μοίρα τους στα χαρτιά και
τις ρυτίδες της παλάμης, με απλωμένο το εμπόρευμα από μύλους του καφέ, σήτες, κόσκινα και
καλάθια λογιών - λογιών, για την μπουγάδα και τον τρυγητό. Δεν έλειπε φυσικά η πιο
ενδιαφέρουσα παρουσία του αθίγγανου με τη μαϊμού, που χόρευε αναπηδώντας σ’ ένα στύλο,
ούτε και η παρουσία της αρκούδας, που άλλοτε χόρευε στα δυο πισινά της πόδια, άλλοτε να
μιμείται, κατά τα παραγγέλματα, την κοπέλα, που μπροστά σ’ ένα καθρεφτάκι φτιαχνόταν για να
συναντήσει το γαμπρό και όλα αυτά βέβαια έναντι κάποιου φιλοδωρήματος του φιλοθεάμονος
κοινού... Δεν έλειπαν ακόμη από το Παζάρι τα τυχερά παιχνίδια: Οι λοταρίες, που έπαιζε κανείς
στα χρώματα των αριθμών άσπρα και μαύρα, και στους αριθμούς 1, 2, 3, 4, ανάλογα που
ποντάριζε κανείς και που σταματούσε ο περιστρεφόμενος δείκτης, που ο λοταριτζής είχε τη
δυνατότητα να κατευθύνει με κρυφές επεμβάσεις στην επιφάνεια της λοταρίας, παίζονταν
χρήματα, κουτιά με λουκούμια, με τσιγάρα και ρολόγια, εξ ου και το λεγόμενο «το πήρε ο
βλάχος το ρολόι, το πήρε και το κομπολόι», που κέρδισε μόνο ο αβανταδόρος, παίκτης πάντα της
λοταρίας... Ύστερα το τυχερό παιχνίδι της «φακής», που έπρεπε ο παίχτης να βάλει στην
τρύπα τη φακή, για να κερδίσει, και το παιχνίδι του «Παπά», στο οποίο έπρεπε να βρεις το
φάντη ανάμεσα στα τραπουλόχαρτα που σκόρπιζαν λέγοντας «εδώ ο παπάς, εκεί ο παπάς, που
είναι ο παπάς;» ο παπάς που ήταν πάντα άφαντος, εκτός αν το παιζόμενο ποσό ήταν μικρό, για
να προσελκυστούν πελάτες. Στην ίδια περιοχή ήταν τα σκοπευτήρια, με κέρδος γλυκά ή
τσιγάρα, και οι κρίκοι, που, αν έμπαιναν στο λαιμό της μπουκάλας με το ποτό, την κέρδιζες,
πολύ δύσκολα όμως. Και δεν έλειπαν από το παζάρι μας οι διάφοροι ξένοι επαίτες, που
έβρισκαν πρόσφορο έδαφος τις πανηγυριώτικες ημέρες. Τις πανηγυριώτικες ημέρες κατέφθανε
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 213
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
κι άρχιζε αμέσως τις παραστάσεις κάποιος καραγκιοζοπαίκτης, που μέρα με τη μέρα
εξαντλούσε το ρεπερτόριο του. Ο ντελάλης γνωστοποιούσε την έναρξη της παράστασης,
συνήθως σε κάποια μεγάλη σάλα, όπου στηνόταν το πανί. Ήταν μερακλήδες οι
καραγκιοζοπαίκτες εκείνου του καιρού, καλλίφωνοι στα τραγούδια τους, που κάποιος Βοηθός
σιγοντάριζε συνήθως με το μαντολίνο του. Μια χρονιά διαλαλούσαν μέρες το έργο «Ο
Καραγκιόζης και το κανόνι». Πράγματι, στη βραδινή παράσταση έσκασε το κανόνι στα χέρια
του ατρόμητου καραγκιόζη, που ο αντίλαλος του ακουγόταν και την άλλη μέρα στην οδό
Μεζεδίων, καθώς νύχτα - νύχτα εγκατέλειψαν την πόλη, αφήνοντας απλήρωτο το χρέος τους
στον ταβερνιάρη, όπου έτρωγαν... Ένα μικρό θεατράκι συνήθως δεν έλειπε, παρουσιάζοντας με
τον ολιγομελή του θίασο ασύνδετες μεταξύ τους σκηνές από επιθεωρήσεις με κάποια νέα
τραγουδίστρια, για κράχτη...
Στα χρόνια του μεσοπολέμου, οι αδελφοί Γιάννης και Κώστας Καρανικόλας, αδέλφια από την
Αράχωβα Ναυπακτίας, στέριωναν το δικό τους θέατρο στην πλατεία Φαρμάκη -περιφραγμένο
και με καθίσματα και σκηνή- που παρουσίαζε τις επιθεωρήσεις του με τη συμμετοχή και
παλιάτσων με τα αυτοσχέδια έξυπνα πειράγματά τους. Ο Γιάννης, ένας γεροδεμένος νέος,
ακινητοποιούσε κατά τη νυχτερινή παράσταση τα δεμένα απ’ τα μπράτσα του δυο αυτοκίνητα,
που βούιζαν οι μηχανές τους από το πολύ γκάζι, και τράνταζαν τον τόπο, ενώ στην
πραγματικότητα οι δύο ρόδες, που είχαν την κίνηση, δεν ακουμπούσαν στο έδαφος. Πιο πέρα,
προς το Κεφαλόβρυσο, ήταν το «Πανόραμα», προάγγελος του κινηματογράφου. Είχε από κάθε
πλευρά της υπερυψωμένης κατασκευής του, τρεις θέσεις, κάθε μία αντί δύο δραχμών, μ’ ένα
στρογγυλό γυαλί απ’ το οποίο έβλεπες τις φωτογραφίες, που γύριζε μ’ ένα μοχλό ο
πανοραματζής, με τα ωραία ανέκδοτα: «Και τώρα βλέπετε τη Σμύρνη, όπως ήταν πρώτα, και
τώρα στις φλόγες... Και τώρα, προσέξτε, βλέπετε επίθεση Αράβων, εν μέσω της νυκτός κατά του
Μαυροβουνίου». «Δεν βλέπω τίποτα, μπάρμπα», αναφωνούσε ο μικρός, γιατί φαίνεται δεν είχε
το Πανόραμα άλλες φωτογραφίες. Κι εκείνος, άνθρωπος της πιάτσας, συνέχιζε: «Τι να δεις,
μικρέ. Μαύρο το βουνό, μαύροι οι Αράπηδες, μαύρη - πίσσα η νύχτα τίποτε δεν φαίνεται». Και
η παράσταση είχε τελειώσει... Δεν έλειπε ποτέ από τις πανηγυριώτικες ημέρες και ο γνωστός
«φιδάς», που κρατώντας στα χέρια του και στην αγκαλιά του διάφορα φίδια, προσπαθούσε να
προσελκύσει αγοραστές για τη «φιδόσκονή του». Στο Κεφαλόβρυσο, προς τα ανατολικά, όπου
περίπου η σημερινή πλατεία Οξύλου, ήσαν εγκατεστημένα άλλα θεάματα: «Ο γύρος του
Θανάτου» με τη μοτοσυκλέτα όπου έπρεπε να περιμένεις μέχρι που να συγκεντρωθεί ικανός
αριθμός θεατών για να πραγματοποιηθεί ο γύρος· το «κλουβί με τα φίδια» και κάποια χρονιά «Η
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 214
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
άγρια γυναίκα της Αφρικής». Τα καΐκια στο λιμάνι πηγαινοέρχονταν στις απέναντι ακτές του
Μωριά μεταφέροντας επισκέπτες, που δεν έχαναν την ευκαιρία ν’ απολαύσουν την
«γουρνοπούλα της σούβλας», την μπύρα του Μάμου απ’ το βαρέλι και τα φημισμένα
επαχτίτικα κρασιά, που από νωρίς διαλαλούσαν οι ντελάληδες. Οι ταβερνιάρηδες, για το
χρώμα του κρασιού τους είχαν ανηρτημένη, απ’ έξω, μια μικρή σημαιούλα, κόκκινη για τα
μαύρα, τα μπρούσκα, και λευκή για τα λευκά κρασιά. Τα βράδια, στα πρόχειρα για τις ημέρες
μαγαζιά, κλαρίνα και βιολιά και σ’ άλλα νταούλια και πίπιζες, που ξεκούφαναν με το δυνατό
και οξύ αχό τους. Όλοι ήθελαν να μπούνε στο χορό και περίμεναν μέχρι που νάρθει η σειρά
τους. Κι όταν έμπαιναν στο χορό οι Περιστιάνες κι οι Πλατανιώτισσες με τις γραφικές στολές
τους, συνωθούνταν ο κόσμος, μέσα κι έξω, για να καμαρώσει τις κορμοστασιές και το χορό
τους.
Οι «λεφτάδες», κατά κανόνα παλαιοί Επαχτίτες, προτιμούσαν τα «Καφέ Αμάν» με το βιολί, το
σαντούρι, το λαγούτο και τη φυσαρμόνικα, για ν’ ακούσουν τον «αμανέ» τους ή ένα «σαρκί» ή
ένα «σαμπά», με προτίμηση «Τ' Αλεπασίτικα» και να καμαρώσουν τις χορεύτριες, τις
«πριμαντόνες», που με το ντέφι τους τραγουδούσαν και χόρευαν στο παλκοσένικο, στο
καφενείο του Παναγάκια, στο λιμάνι, ή στου Ρούγκα, στην έξω πλατεία. Δεν έλειπαν από το
επαχτίτικο παζάρι και οι πλανόδιοι φωτογράφοι, με τις μηχανές τους που απαθανάτιζαν άλλοτε
«κάποιο αίσθημα». Μπροστά από τη στημένη φωτογραφική μηχανή μια ζωγραφισμένη καρδιά,
από πλανόδιο ζωγράφο, μ’ ένα βέλος που τη διαπερνούσε συμβολίζοντας βαθύ ερωτικό δεσμό.
Παράμερα, η ζωγραφιά ενός αεροπλάνου με κενή τη θέση του πιλότου, στην οποία ποζάριζε ο
ονειροπαρμένος μελλοντικός υποψήφιος αεροπόρος, εξωτερικεύοντας έτσι το μύχιο πόθο του.
Κι άλλοτε η συντροφιά των συμμαθητών και φίλων ή και των συγγενών, που επισφράγιζαν με
τον τρόπο αυτόν τη σχέση τους ως ενθύμιο για τα κατοπινά τους χρόνια.
Απ’ ότι οι παλαιότεροι διηγούνται για τις ημέρες του Παζαριού, φαίνεται πως αυτό είχε ένα
άλλο νόημα στις διανθρώπινες σχέσεις, με περισσότερο εκφραστική τη λαϊκή ψυχή, αν θελήσει
κανείς να κάνει τη σύγκριση με τη σημερινή οικονομίστικη λογική, που όλα τα έχει μετατρέψει
σε χρηματικές σχέσεις.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 215
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πηγή 2: Ομιλία της πρώην Αντιδημάρχου για Θέματα Κοινωνικής Πολιτικής, Παιδείας,
Πολιτισμού, Αθλητισμού & Τουρισμού του Δήμου Ναυπακτίας, Μαρίας Ζιαμπάρα107,
«Μορφές πολιτισμικής διαχείρισης και αξιοποίησης πολιτιστικών θεσμών της Αιτωλίας»
στο Διεθνές Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας & Πολιτισμού Τριχωνίας και Ναυπακτίας, 9-11
Ιουνίου 2012 (εικ. 68α, 68β)
Ο πολιτισμός είναι μία έννοια πολύ πλατιά και σύνθετη καθώς περιλαμβάνει απτά ανθρώπινα
δημιουργήματα αλλά και συμπεριφορές. Στην πράξη είναι ένα δομημένο σύστημα γνώσης,
ιδεών και πεποιθήσεων μέσα από το οποίο ένας λαός, μία κοινότητα δομεί τις αντιλήψεις και τις
πράξεις της. Δημιουργοί και φορείς του πολιτισμού είναι τα άτομα και οι κοινωνικές ομάδες. Ο
πολιτισμός εξελίσσεται διαρκώς στο χώρο και το χρόνο και συνδέεται στενά με τις έννοιες της
παιδείας, της επιμόρφωσης, της επικοινωνίας, της ψυχαγωγίας, της πνευματικής και ψυχικής
αναβάθμισης, της κοινωνικής συμμετοχής και της πολιτικοκοινωνικής ανάπτυξης. Μέσα από τις
πολιτισμικές διεργασίες και δραστηριότητες διαμορφώνεται η ατομική και συλλογική
ταυτότητα. Στις σύγχρονες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης και πολυπολιτισμικότητας που η
τοπικότητα υφίσταται πιέσεις και απειλείται με ισοπέδωση, ο πολιτισμός ως φορέας παιδείας και
διαμόρφωσης κοινωνικής συνείδησης και ταυτότητας δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως
πολυτέλεια αλλά ως μορφοποιητική δύναμη. Η διατήρηση, η ανάδειξη και η προβολή των
πολιτιστικών στοιχείων κάθε κοινωνικής ομάδας συμβάλλουν στη δημιουργία υγιούς
κοινωνικού ιστού που αξιοποιεί και ωφελείται από τον πλούτο που έχει να επιδείξει κάθε
κοινότητα. Αποτελεί, επίσης, βασικό στοιχείο για το σεβασμό στη διαφορετικότητα των
ανθρώπων, που είναι η ουσία της ανθρωπιστικής προσέγγισης των θεμάτων του πολιτισμού και
της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αναδεικνύεται μία ακόμη σημαντική παράμετρος του
πολιτισμού, αυτή της συμβολής του στην τοπική ανάπτυξη. Η τοπική ανάπτυξη βασίζεται στην
αξιοποίηση όλων των τοπικών παραγόντων που σχετίζονται τόσο με φυσικά και γεωγραφικά
χαρακτηριστικά όσο και με το σύνολο των οικονομικών, ανθρώπινων, θεσμικών και
πολιτιστικών πόρων που αποτελούν το υπόβαθρο της ενδογενούς ανάπτυξης μιας χωρικής
107
Η Μαρία Ζιαμπάρα, είναι εκπαιδευτικός, απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής
Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων. Διετέλεσε
για πολλά χρόνια Γενική Γραμματέας του Κεντρικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ναυπακτίας
(Ο.ΣΥ.Ν.), του Εποπτικού Συμβουλίου της Παναιτωλοακαρνανικής Συνομοσπονδίας (ΠΑΝ.ΣΥ.) και της Εταιρείας
Ναυπακτιακών Μελετών (Ε.ΝΑ.Μ.). Το 2003 και το 2006, εξελέγη Δημοτική Σύμβουλος στο Δήμο Πυλήνης, όπου
υπηρέτησε ως Αντιδήμαρχος και ως Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Πνευματικού
Κέντρου, έχοντας την ευθύνη του σχεδιασμού και της υλοποίησης των πολιτιστικών προγραμμάτων του Δήμου από
το 2003 μέχρι το 2010. Στις δημοτικές εκλογές του 2010 εξελέγη Δημοτική Σύμβουλος στο Δήμο Ναυπακτίας και
ορίστηκε Αντιδήμαρχος για Θέματα Κοινωνικής Πολιτικής, Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού & Τουρισμού.
Οι πληροφορίες ελήφθησαν από τον ιστότοπο www.westpoint.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 216
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ενότητας. Η τοπική ανάπτυξη μπορεί να θεωρηθεί ως μία διαδικασία οικονομικής ανάπτυξης και
διαρθρωτικών αλλαγών, που οδηγεί σε βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης του τοπικού
πληθυσμού. Στην κατεύθυνση αυτή μπορούν να διακριθούν δύο διαστάσεις:
-
Η οιοκομική που σχετίζεται με την ανταγωνιστικότητα την παραγωγικότητα και
-
Η κοινωνικοπολιτιστική, που αναφέρεται στις αξίες, τις παραδόσεις και τους τοπικούς
θεσμούς που αποτελούν τη βάση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Η στρατηγική και οι πολιτικές για την επίτευξη της τοπικής ανάπτυξης θα πρέπει να
στοχεύουν, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία και ενίσχυση υποδομών, στην προώθηση της τοπικής
παραγωγικότητας, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στη διαμόρφωση τοπικών θεσμών,
στην αξιοποίηση των τοπικών φυσικών πόρων, στην ενίσχυση της παιδείας και των τοπικών
αξιών, προκειμένου τα άτομα να αποκτήσουν τοπική συνείδηση και να προάγουν την τοπική
τους ταυτότητα, αναπτύσσοντας τις ικανότητές τους για μάθηση.
Αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης είναι τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο, η
σύνδεση των όρων της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας με τον πολιτισμό. Έτσι, ένα
αυτοδύναμο μοντέλο ανάπτυξης θα πρέπει υποχρεωτικά να εμπεριέχει και την πολιτισμική
διάσταση. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η προσέγγιση της τοπικής ανάπτυξης επιβάλλει μία νέα
αντίληψη για την αξία και αξιοποίηση των πολιτισμικών αγαθών. Ο δημόσιος χαρακτήρας των
πολιτισμικών αγαθών και το γεγονός ότι αυτά στο σύνολό τους είναι φορείς μηνυμάτων και
αξιών, υπαγορεύει εξειδικευμένη διαχείριση και πολιτική αντιμετώπιση. Η προστασία και
ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων είναι αναπόσπαστα μέρη στρατηγικών που στοχεύουν στη
διαμόρφωση και ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας, στην ενδυνάμωση των τοπικών παραδόσεων
και στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών αρχών. Αυτοί είναι και οι βασικοί
άξονες χάραξης πολιτιστικής πολιτικής και πολιτισμικού σχεδιασμού, τα οποία είναι ουσιαστικά
θέματα επιλογής και μάλιστα πολιτικής επιλογής. Ο πολιτισμικός σχεδιασμός ξεκινά από τη
χαρτογράφηση του πολιτισμικού κεφαλαίου που διαθέτει μία περιοχή και συνεχίζει με τη
διερεύνηση τρόπων και μέσων αξιοποίησης αυτού του κεφαλαίου με στόχο την ενδυνάμωση της
ταυτότητας της περιοχής ως βασική συνιστώσα κοινωνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής
ανάπτυξης. Με απλά λόγια, θα πρέπει να ερευνηθεί τι είναι μοναδικό σε έναν τόπο, ποια είναι τα
συγκριτικά του πλεονεκτήματα τα οποία θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να αναδειχθούν για την
ανάπτυξη του συγκεκριμένου τόπου. Στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και του έντονου
ανταγωνισμού, στο οποίο έχει περάσει η σύγχρονη κοινωνία, η ανάδειξη και προβολή των
τοπικών ιδιαιτεροτήτων και χαρακτηριστικών μιας περιοχής είναι πλέον ισχυρά πλεονεκτήματα
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 217
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
για ανάπτυξη και απασχόληση, τα οποία εμπίπτουν στις περιοχές αρμοδιότητας και ευθύνης των
Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα πρέπει να σχεδιάζουν, να διαμορφώνουν τις
υποδομές, να ενεργοποιούν και να συντονίζουν όλους τους φορείς κοινωνικούς και
πολιτιστικούς.
Η περιοχή της Ναυπακτίας είναι μία γεωγραφική ενότητα με ιστορία και
κοινωνικοπολιτική οργάνωση που χάνεται στα βάθη των αιώνων ξεκινώντας από τη μυθολογία
και καταλήγοντας στα νεώτερα χρόνια της ιστορίας. Η επάλληλη εναλλαγή του φυσικού τοπίου
της Ναυπακτίας συνέβαλλε στη διαμόρφωση της κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής ιστορίας
της περιοχής. Η περιοχή παρουσιάζει συνεχή πορεία από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Η Ναυπακτία είναι μία περιοχή με κύρια συγκριτικά πλεονεκτήματα: το εξαιρετικό
φυσικό περιβάλλον, την κομβική γεωγραφική θέση της, την πλούσια ιστορία και την πολιτιστική
κληρονομιά. Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν ένα εξαιρετικό πολιτιστικό κεφάλαιο. Η χάραξη,
λοιπόν, ενιαίας πολιτιστικής πολιτικής και η διαμόρφωση στρατηγικής με πολιτιστικό
σχεδιασμό και με εστίαση στην ταυτότητα του τόπου είναι αναγκαία. Η διαμόρφωση της
ταυτότητας αναδεικνύει τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα αυτής της περιοχής και
δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη πολιτιστικού μάρκετινγκ το οποίο εστιάζεται
στην εικόνα του τόπου και συμβάλλει στον τουρισμό και σε άλλες μορφές τοπικής οικονομικής
ανάπτυξης. Η διαχείριση του πολιτιστικού κεφαλαίου της Ναυπακτίας θα πρέπει να
αντιμετωπιστεί ολιστικά και συντονισμένα, παραμερίζοντας δηλ. τοπικισμούς, αποσπασματικές
παρεμβάσεις και δημιουργώντας προϋποθέσεις ευρύτατων και ουσιαστικών συνεργασιών.
Εξαιρετικής σημασίας αποτελεί το μυθολογικό και ιστορικό κεφάλαιο της περιοχής, που θα
πρέπει να αξιοποιηθεί με τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις επιφέροντας πολλαπλά ευεργετικά
αποτελέσματα, ξεκινώντας από την εκπαίδευση των κατοίκων της περιοχής, την ενεργοποίησή
τους και τη συμμετοχή τους στα δρώμενα και καταλήγοντας στην τόνωση της τοπικής
οικονομίας. Η αξιοποίηση της μυθολογίας και της ιστορίας τονώνει τη μνήμη. Η μνήμη ως
κοινωνική διαδικασία σχετίζεται άμεσα με το παρελθόν, την παράδοση και την ιστορία. Ωστόσο
δεν αποτελεί μηχανική καταγραφή και αποθήκευση του παρελθόντος στον ανθρώπινο νου αλλά
συνεχή ανάπλασή του κάτω από την επίδραση του παρόντος και της κοινωνίας. Η μνήμη είναι
μία ενεργητική διαδικασία ανακατασκευής με βάση τα ίχνη ή τα σύμβολα του παρελθόντος.
Βασικοί μηχανισμοί της είναι η επινόηση παραδόσεων μέσω της δημιουργίας μύθων, με
πρωταρχικό το μύθο της προέλευσης και της καταγωγής, του εορτασμού αξιομνημόνευτων
γεγονότων, αναμνηστικών μνημείων από τους θρύλους, τα παραμύθια, τα τραγούδια μέχρι τις
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 218
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
επιγραφές, τα δελτία, τα οικοδομήματα, τους τάφους. Όλα αυτά συγκροτούν τόπους μνήμης και
σηματοδοτούν τη συνέχεια μίας εθνότητας. Η μνήμη συμβάλλει στην ανάπτυξη και καθιέρωση
πολλών τελετουργικών πράξεων και εκδηλώσεων, που στοχεύουν στην υπεράσπιση της
πολιτισμικής ταυτότητας και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής ή σε κάποιες περιπτώσεις
ακόμη και στην εξυπηρέτηση πολιτικών και ιδεολογικών σκοπών. Στην εποχή της
παγκοσμιοποίησης η αναζήτηση της παράδοσης και του παρελθόντος μέσα από τις εκδηλώσεις
μνήμης, εμφανίζεται ως ένας μηχανισμός τόνωσης της εθνικής αυτογνωσίας, που λειτουργεί
αμυντικά στην επαπειλούμενη ισοπέδωση πολιτισμικών και εθνικών ιδιαιτεροτήτων μέσω της
επιβολής πολιτιστικής ομοιομορφίας. Στο πνεύμα αυτό κινούνται διεθνείς οργανισμοί όπως η
ΟΥΝΕΣΚΟ αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση που μέσα από διασκέψεις, συνθήκες και
προγράμματα, κατοχυρώνουν την αρχή του σεβασμού της εθνικής και περιφερειακής
πολιτιστικής πολυμορφίας. Στο πλαίσιο αυτό, μπορούμε στην περιοχή της Ναυπακτίας να
εστιάσουμε σε τρεις περιόδους, αξιοποιώντας γεγονότα τους. Συγκεκριμένα, ξεκινώντας από τη
μυθολογία, την περιοχή της Ναυπακτίας είναι δυνατή η καθιέρωση πολιτιστικών θεσμών
εμπνευσμένων από τη μυθολογία. Αξιοποιώντας, για παράδειγμα, το μυθικό Εύηνο, το πέρασμα
του Ηρακλή από την περιοχή, το κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου από το Μελέαγρο. Η
αξιοποίησή τους θα δημιουργήσει εκπαιδευτικά προγράμματα και κύκλους πολιτιστικών
εκδηλώσεων που θα συνδέουν το παρελθόν με το παρόν μέσω της εκπαίδευσης και της
σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Πιο συγκεκριμένα σε κάθε Δημοτική Ενότητα της
Ναυπακτίας θα μπορούσε να καθιερωθεί μαθητικό θεατρικό φεστιβάλ με διαγωνιστικό
χαρακτήρα, που θα δημιουργεί θεατρικές παραστάσεις με θεματολογία τους μύθους της
Ναυπακτίας. Αυτό απαιτεί τη μελέτη και τη διασκευή των μύθων σε θεατρικά σενάρια. Οι
παραστάσεις αυτές θα δίνονται σε αρχαία θέατρα της Αιτωλίας και έτσι θα έχουν τη δυνατότητα
μαθητές, εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες να έρθουν σε επαφή με το παρελθόν δημιουργώντας στο
σήμερα.
Περνώντας στην αρχαιότητα. εξαιρετικής σημασίας κεφάλαιο της περιοχής αποτελεί η
Αιτωλική Συμπολιτεία, που εμφανίστηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Η δομή της πολιτικής αυτής
οργάνωσης, είναι μία καινοτομία για τον τρόπο διακυβέρνησης των ελληνικών πόλεων-κρατών.
Πρόκειται για μία ομοσπονδιακή διάρθρωση, θεμελιωμένη στην αναγνώριση της ισοτιμίας και
της ολοκληρωτικής αυτονομίας των μελών της με απόλυτο σεβασμό στις δημοκρατικές αρχές
της ισοπολιτείας και της ισοτιμίας. Η Αιτωλική Συμπολιτεία, μπορεί σήμερα να οδηγήσει στη
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 219
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
δημιουργία δικτύου φορέων, για τη μελέτη της δημοκρατίας και τη λειτουργία θεσμών που θα
τονώσουν τη λειτουργία της.
Περνώντας στα νεώτερα χρόνια, η Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 συγκαταλέγεται
ανάμεσα στις μεγάλες και αποφασιστικές ναυμαχίες της Ιστορίας και αυτό γιατί ήταν η πρώτη
φορά που συνασπίστηκαν, έστω και πρόσκαιρα, ευρωπαϊκές δυνάμεις, συγκρότησαν τον Ιερό
Συνασπισμό, για την αντιμετώπιση του κινδύνου της Οθωμανικής εξάπλωσης και για την
προάσπιση των συμφερόντων τους. Έχουν δοθεί πολλοί χαρακτηρισμοί και ποικίλες ερμηνείες
για τη συγκεκριμένη σύγκρουση του Συνασπισμού ευρωπαϊκών δυνάμεων με την Οθωμανική
Αυτοκρατορία. Πέρα από τα αποτελέσματά της και από τις ερμηνείες που έχουν δοθεί η
συγκεκριμένη έχει χαρακτηριστικά που την καθιστούν ξεχωριστή. Κάποια από αυτά έχει
επισημάνει ο Ναυπάκτιος πολιτικός και ποιητής Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας, σύμφωνα με τον
οποίο η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν η μόνη που έγινε κάτα θάλασσαν, η μόνη χωρίς
κατακτητικές βλέψεις, η μόνη που διατήρησε στο ακέραιο την ιερότητα της άμυνας, η τελευταία
που χρησιμοποίησε μόνο τα κουπιά για κινητήρια δύναμη, η τελευταία με τον παλιό τύπο
γαλέρας. Στη σύγχρονη εποχή η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, καθίσταται ξεχωριστή για έναν
ακόμη λόγο. Γιατί δίνει μήνυμα ενότητας και συνεργασίας που είναι ένα μήνυμα διαχρονικό, το
οποίο στις μέρες μας αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα γιατί δείχνει τη διέξοδο από την παγκόσμια
κρίση που βιώνει σήμερα η ανθρωπότητα, που πρώτα απ’ όλα είναι κρίση αξιών. Ο Ιερός
Συνασπισμός του 16ου αι. μπορεί σήμερα να αναγεννηθεί ως συμμαχία δυνάμεων του
πνεύματος και του πολιτισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με πυρήνα τα κράτη και τις πόλεις που
πήραν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, μπορεί να δημιουργεί δίκτυο με στόχο την
καλλιτεχνική και την πνευματική δημιουργία που θα συμβάλλει στην ανάπτυξη του
διαπολιτισμικού διαλόγου και την ειρηνική συνύπαρξη. Ιδιαίτερα στις μέρες μας που θεωρείται
η ευρωπαϊκή ενότητα ως το αποτέλεσμα οικονομικής Ένωσης και όχι ως πολιτισμικής που θα
έπρεπε να είναι η αφετηρία της.
Τα προαναφερθέντα γεγονότα αποτελούν τμήμα της Τοπικής Ιστορίας με προεκτάσεις σε
εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς αναδεικνύουν αξίες πανανθρώπινες, όπως είναι οι αξίες της
δημοκρατίας, της συνεργασίας και της ελευθερίας. Κατά συνέπεια αποτελούν το κύριο
πολιτιστικό κεφάλαιο της περιοχής. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αξιοποιεί το γεγονός αυτό
διοργανώνοντας εκδηλώσεις για τον εορτασμό της επετείου της Ναυμαχίας. Αυτή η εκδήλωση
αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ντόπιους, συντελεί στην προβολή της περιοχής και
προσελκύει επισκέπτες. Ωστόσο η διοργάνωση παρουσιάζει σημαντικές αδυναμίες τόσο σε
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 220
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
θέματα σχεδιασμού όσο και σε υποδομές. Η μέχρι τώρα διαχείριση του θεσμού δεν έχει
αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες και όλες τις συνεργασίες που μπορούν να προκύψουν. Η
Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να πρωτοστατήσει αξιοποιώντας όλες τις συνιστώσες που διαθέτει
το τρίπτυχο Περιβάλλον-Πολιτισμός-Τοπική Οικονομία.
Πηγή 2: Συνέντευξη της πρώην Αντιδημάρχου Πολιτισμού Ναυπάκτου Ζιαμπάρα Μ.,
«…στοχεύουμε στη συμμετοχή των δημοτών μας, χτίζοντας το πολιτιστικό καλεντάρι της
Ναυπακτίας», στον ιστότοπο www.westpoint.gr
Από τότε που αναλάβατε Αντιδήμαρχος Πολιτισμού πώς δραστηριοποιηθήκατε;
Ο πολιτισμός αποτελεί προνομιακό πεδίο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς δίνει τη
δυνατότητα εφαρμογής πολιτικών. Αυτό συμβαίνει, γιατί ο πολιτισμός συνδέεται με τις τοπικές
προτεραιότητες, τις τοπικές αναπτυξιακές ανάγκες, τα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, η
αξιοποίηση των οποίων αποτελεί βασική συνιστώσα κοινωνικής και οικονομικής επιβίωσης.
Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί, ότι η πολιτιστική παρέμβαση της πλειονότητας των οργανισμών
Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα, είναι ευκαιριακή και
συνήθως εξαντλείται σε ενέργειες άμεσης απόδοσης. Δεν δίνεται βαρύτητα στην ενεργοποίηση
της τοπικής κοινωνίας, στην ενίσχυση της συμμετοχής, στην πολιτιστική παραγωγή και στη
δημιουργία υποδομής, που διαμορφώνουν τους όρους και τις προϋποθέσεις συνεχούς
πολιτιστικής ανανέωσης και πολιτιστικής ανάπτυξης.
Η πολιτιστική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να
αντιμετωπιστεί μεθοδευμένα, με στόχευση και μέσα από συνθήκες σύνθεσης και ουσιαστικής
επικοινωνία, έτσι ώστε να επιτευχθεί το ζητούμενο της εποχής που είναι η διαμόρφωση
ενεργώνν πολιτών. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων τοπικής
πολιτιστικής ανάπτυξης, θα πρέπει να βασίζονται στη διερεύνηση των ιδιαιτεροτήτων και των
αναγκών της τοπικής κοινωνίας, στην ενίσχυση της εξατομίκευσης μέσα από την
κοινωνικοποίηση, την τόνωση της δημιουργίας και της συμμετοχικής δραστηριότητας, καθώς
και τη διασφάλιση του δικαιώματος της πρόσβασης όλων στις υπηρεσίες και στα αγαθά της
πολιτιστικής δραστηριότητας.
Με αυτό το σκεπτικό, από την πρώτη στιγμή δώσαμε βαρύτητα και προτεραιότητα στην
καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού, όλων δηλαδή των πολιτιστικών και κοινωνικών φορέων
που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Για το λόγο αυτό, έχουμε διοργανώσει πολλές
συναντήσεις και μια ημερίδα με θέμα «Πολιτισμός, Οικονομία και Ανάπτυξη», στοχεύοντας
πρωτίστως στην ουσιαστική ενεργοποίηση και συνεργασία του ανθρώπινου δυναμικού της
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 221
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Ναυπακτίας. Οι συναντήσεις αυτές, θα συνεχιστούν μέχρι να συγκροτηθεί ένα ενεργό δίκτυο
πολιτιστικών φορέων και να σταθεροποιηθεί το πολιτιστικό καλεντάρι της Ναυπακτίας.
Παράλληλα, σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς φορείας, συνεχίσαμε τη διοργάνωση
καθιερωμένων πολιτιστικών θεσμών, εμπλουτίζοντάς τους με νέα στοιχεία, βάζοντας έτσι τις
βάσεις για την αναβάθμισή τους.
Ο Δήμος εκφράζει τη θερμή του συμπαράσταση σε ότι προτείνετε ή καλύτερα μπορεί να
υποστηρίξει οικονομικά τις πολιτιστικές σας δραστηριότητες;
Ο Δήμος Ναυπακτίας, δυστυχώς, ξεκίνησε την πορεία του με υψηλό χρέος, σε ένα εξαιρετικά
δυσχερές οικονομικό περιβάλλον. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι οι συγκυρίες δεν είναι ευνοϊκές,
ωστόσο έχουμε καταφέρει σε αυτό το διάστημα των δέκα περίπου μηνών να παρουσιάσουμε ένα
πλούσιο και αξιόλογο πολιτιστικό πρόγραμμα χάρη στην ενεργοποίηση των πολιτιστικών
φορέων και τη μέγιστη συμβολή των εθελοντών. Στηριζόμαστε στην αξιοποίηση του ντόπιου
ανθρώπινου δυναμικού, στην ανάδειξη της εγχώριας πολιτιστικής παραγωγής.
Ο φετινός εορτασμός της ναυμαχίας της Ναυπάκτου αποτύπωσε αυτή τη φιλοσοφία, αφού οι
Ναυπάκτιοι είχαν τον πρώτο ρόλο στη διοργάνωση και στην υλοποίηση όλου του προγράμματος
των εκδηλώσεων. Στόχος μας είναι, πέρα από τη χρηστή και διαφανή διαχείριση των χρημάτων
που δίνονται στον τομέα του πολιτισμού, να επιφέρουν πολλαπλάσιο κοινωνικό όφελος, το
οποίο θα αποτυπώνεται στην παιδεία και την κοινωνική συνοχή.
Από ποια πόλη στην Ευρώπη ή στην Ελλάδα ειδικότερα, θα δανειζόσασταν στοιχεία για να
οργανώσετε τα επόμενα φεστιβάλ ή άλλες καλλιτεχνικές δράσεις;
Η Ευρώπη, κυρίως από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, έχει αναπτύξει μια μακρά παράδοση στη
διοργάνωση φεστιβάλ. Τη δεκαετία μάλιστα του ΄80, παρατηρήθηκε άνθιση του θεσμού, ο
οποίος ταυτίστηκε με την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. Σήμερα, βρισκόμαστε σε μια
«μεταφεστιβαλική περίοδο» που παρατηρείται έντονη δραστηριοποίηση στην καλλιέργεια και
ανάπτυξη του διαπολιτισμικού διαλόγου. Για παράδειγμα ένα από τα παλαιότερα και πολύ
αξιόλογα φεστιβάλ διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι στο Εδιμβούργο.
Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην ελληνική περιφέρεια, με πρωτοβουλία κυρίως της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης, διοργανώνονται φεστιβάλ με συγκεκριμένη ταυτότητα, όπως για παράδειγμα το
φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους στη Δράμα ή το φεστιβάλ χορού στην Καλαμάτα. Ωστόσο,
στις περισσότερες περιπτώσεις, διοργανώνονται γιορτές τοπικού χαρακτήραμε συγκεκριμένη
θεματική που πλαισιώνονται με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, αλλά στην πραγματικότητα δεν
έχουν τη δομή και την οργάνωση του φεστιβάλ.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 222
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Η οργάνωση ενός φεστιβάλ προϋποθέτει στρατηγικό σχεδιασμό, που θα πρέπει να λάβει υπόψη
του πολλές παραμέτρους. Θεωρώ σκόπιμο και αναγκαίο να γίνει αυτός ο σχεδιασμός σε επίπεδο
Περιφέρειας. Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, έχει να επιδείξει τεράστιο πολιτιστικό πλούτο, ο
οποίος θα πρέπει να αξιοποιηθεί χωρίς αλληλοεπικαλύψεις, δίνοντας τη δυνατότητα δικτύωσης
και ανάπτυξης συνεργασιών μεταξύ των Δήμων της Περιφέρειας.
Πιστεύω, πως ο επιτυχημένος σχεδιασμός διοργάνωσης πολιτιστικών δρώμενων θα πρέπει να
βασίζεται στη συνέργεια και ανάδειξη του φυσικού πλούτου, της πολιτιστικής κληρονομιάς και
της σύγχρονης τοπικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Με αυτό το σκεπτικό και αναζητώντας
συνεργασίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σχεδιάζουμε το πολιτιστικό πρόγραμμα της
Ναυπακτίας.
Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις αποτελούν εφαλτήριο βαθύτερων συνεργασιών και πολιτιστικών
ανταλλαγών, γεγονός που αποτελεί το ζητούμενο της σύγχρονης εποχής. Για παράδειγμα, οι
φετινές εκδηλώσεις του εορτασμού της ναυμαχίας της Ναυπάκτου, ήταν αφιερωμένες στη
Βενετία και πέρα από την επαφή με το βενετσιάνικο πολιτισμό, συνεργαστήκαμε και είμαστε
στη διαδικασία της από κοινού συμμετοχής σε πρόγραμμα INTERREG.
Είδαμε να υποστηρίζετε κι εσείς την αδελφοποίηση με μεσογειακούς λαούς στο όνομα της
επετείου της Ναυμαχίας Ναυπάκτου. Τι προσδοκάτε από αυτήν την πολιτισμική επένδυση;
Όπως γνωρίζετε, σταθμό στην ιστορία της Ναυπάκτου και γενικότερα στην ευρωπαϊκή ιστορία,
αποτελεί η Ναυμαχία της Ναυπάκτου στις 7 Οκτωβρίου 1571. Αποτελεί κοινή παραδοχή, ότι η
γνώση της ιστορίας είναι εφαλτήριο για κάθε γενιά καθώς διαχρονικά σε όλες τις ανθρώπινες
κοινωνίες, το παρόν παίρνει ζωή από το χθες που δίνει το όραμα για το αύριο. Αποτελεί επίσης
κοινή αντίληψη ότι, στη σύγχρονη εποχή χρειάζεται όχι μόνο να έχουμε βαθιά και ουσιαστική
γνώση της ιστορίας, αλλά παράλληλα να αξιοποιούμε τα ιστορικά γεγονότα με στόχο την
επικοινωνία των λαών, τη δημιουργία δεσμών που θα συμβάλλουν στη συναδέλφωση των λαών,
στην πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη του τόπου μας.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου συγκαταλέγεται στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα και αποτελεί
ύψιστης σημασίας πολιτιστικό κεφάλαιο για το Δήμο μας, που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί
προς αυτή την κατεύθυνση, αποφέροντας στη Ναυπακτία πολλαπλά ευεργετικά αποτελέσματα
στους τομείς των πολιτιστικών ανταλλαγών, του τουρισμού και της οικονομικής ανάπτυξης της
περιοχής.
Πιστεύουμε ότι ο «Ιερός Συνασπισμός» των ευρωπαϊκών δυνάμεων του 16ου αιώνα, μπορεί
σήμερα να αναγεννηθεί ως συμμαχία δυνάμεων του πνεύματος και του πολιτισμού. Στο πλαίσιο
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 223
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
αυτό, εργαζόμαστε για τη δημιουργία ενός δικτύου των πόλεων και των κρατών που
συμμετείχαν στην ιστορική ναυμαχία, με στόχο την ανάπτυξη ισχυρών δεσμών για τη
συνδημιουργία έργων πολιτισμού.
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία σας, ποια νομίζετε πως είναι τα βασικά προβλήματα που
αντιμετωπίζει η πόλη σε θέματα πολιτισμού;
Η Ναυπακτία διαθέτει πλούσιο πολιτιστικό κεφάλαιο, τόσο από πλευράς πολιτιστικής
κληρονομιάς, όσο και ανθρώπινου δυναμικού. Στην έκταση του Δήμου δραστηριοποιούνται
πολλοί πολιτιστικοί φορείς και σημαντικός αριθμός καλλιτεχνών που έχουν να παρουσιάσουν
σημαντικό πολιτιστικό έργο.
Δυστυχώς, όμως, παρατηρείται σημαντική υστέρηση πολιτιστικών υποδομών, κυρίως στη
Ναύπακτο. Δεν υπάρχει θέατρο, δεν υπάρχει αίθουσα κινηματογράφου, υστερούμε πολύ σε
εκθεσιακούς χώρους. Αποτελεί δυστύχημα, σε μια πόλη που παρουσιάζει συνεχή ιστορική
πορεία τριών χιλιάδων χρόνων, να παρατηρείται αυτή η υστέρηση, η οποία δημιουργεί
σημαντικότατα προβλήματα τόσο στην παραγωγή όσο και στην προβολή και ανάδειξη δράσεων
πολιτισμού.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος γίνεται σήμερα ιδιαίτερα δυσχερής, εξαιτίας των οικονομικών
του Δήμου. Ωστόσο, στην παρούσα φάση, αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα. Ζητήσαμε τη
συνδρομή της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και μας παραχώρησε το Φετιχέ Τζαμί,
που το αξιοποιήσαμε για παράσταση χορού κατά τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Χορού
και για εικαστικές εκθέσεις τους καλοκαιρινούς μήνες και κατά τη διάρκεια του εορτασμού της
Ναυμαχίας της Ναυπάκτου.
Το ίδιο συνέβη και με την αίθουσα του ξενοδοχείου Αμαρυλλίς, που μας παραχωρήθηκε για να
φιλοξενήσουμε έκθεση ζωγραφικής Ναυπάκτιων δημιουργών. Πέρα από αυτές τις κινήσεις,
εργαζόμαστε για την αναζήτηση προγραμμάτων δημιουργίας πολιτιστικών υποδομών.
Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα είναι η απουσία δημοτικών εικαστικών εργαστηρίων, που θα
αποτελούσαν χώρους πολιτιστικής δημιουργίας και ουσιαστικής καλλιέργειας και παιδείας.
Είναι για μας θέμα προτεραιότητας, η λειτουργία αυτών των εργαστηρίων.
Ποια η προσωπική σας σχέση με τα καλλιτεχνικά πράγματα;
Δυστυχώς δεν ανήκω στους προικισμένους με κάποιο καλλιτεχνικό χάρισμα. Είμαι από τους
ανθρώπους που προσφεύγει στην Τέχνη, για να αντλήσω έμπνευση, δύναμη και αισιοδοξία. Η
Τέχνη για μένα είναι καταφύγιο, είναι εφαλτήριο περισυλλογής και πυξίδα βαθύτατου σεβασμού
στον άνθρωπο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 224
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Τι να περιμένουμε στη συνέχεια;
Δίνουμε προτεραιότητα στη δημιουργία συνεργασιών, συνεργειών και δικτύων, όπως
προανέφερα, στοχεύοντας στην ενεργοποίηση και συμμετοχή των δημοτών μας παράγοντας
πολιτισμό και χτίζοντας το πολιτιστικό καλεντάρι της Ναυπακτίας.
Πηγή 3: 441η Επέτειος Ναυμαχίας Ναυπάκτου, Εφημερίδα «Εμπρός ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ»,
20-10-2012)
Έμφαση στην ιστορική διάσταση του γεγονότος της Ναυμαχίας του 1571, δίνεται φέτος από τη
Δημοτική Αρχή, με «Σεμινάρια Ιστορίας» κατά τη χρονική περίοδο προ και μετά των γεγονότων
της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, 13ο έως 16ο αι., να πραγματοποιούνται καθημερινά στο χώρο
του ΞΕΝΙΑ, από διακεκριμένους καθηγητές και ερευνητές.
Έναρξη με ιστιοπλοϊκούς αγώνες
Την αυλαία των εκδηλώσεων άνοιξαν οι ιστιοπλοϊκοί αγώνες, που συνδιοργάνωσαν ο Δήμος
Ναυπακτίας, ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Πατρών και ο Ναυτικός Όμιλος Ναυπάκτου.
Με εκκίνηση από το Ρίο και τερματισμό στο ενετικό λιμάνι της Ναυπάκτου, 13 σκάφη
διαγωνίστηκαν, σηματοδοτώντας έτσι με τον αγώνα αυτόν την έναρξη που άλλαξε τα ιστορικά
δεδομένα. Οι απονομές στους νικητές των αγώνων, έγιναν στο κτίριο «Ναυπακτία» από το
δήμαρχο Ναυπακτίας Γιάννη Μπουλέ και τους αντιδημάρχους Πολιτισμού και Τεχνικών
Υπηρεσιών, Κώστα Σταυρόπουλο και Μαρία Ζιαμπάρα αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, στην αίθουσα
«Ναυπακτία», λειτουργεί έκθεση φωτογραφίας με θέμα την πόλη της Ναυπάκτου, που
διοργάνωσαν οι επαγγελματίες φωτογράφοι της πόλης, στο πλαίσιο του εβδομαδιαίου
εορτασμού της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου. Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή για το κοινό έως
και την Κυριακή 14η Οκτωβρίου, όπου και θα πέσει η αυλαία των εκδηλώσεων. Στο πλαίσιο των
παράλληλων εκδηλώσεων και στην αίθουσα «Αμαρυλλίς» στο λιμάνι, λειτουργεί έκθεση με
γκραβούρες, προσφορά του Νίκου Μακρυγιάννη, με έργα γνωστών καλλιτεχνών.
«Οι εκδηλώσεις που ξεκίνησαν το περασμένο Σάββατο, έχουν σαν στόχο να γνωρίσουν οι
συμπολίτες μας ιστορικά γεγονότα μεγάλης σημασίας για την πόλη, να κατανοήσουμε όλοι το ρόλο
που είχε η Ναυμαχία του το Lepanto 1571. Μια συμμαχία δυνάμεων πόλεων της Ευρώπης
αναχαίτισε την επέκταση των Οθωμανών στη Δύση. Από την πλευρά μας, θέλουμε αυτή τη
συμμαχία δυνάμεων του σήμερα να την μετεξελίξουμε σε ένα γεγονός πολιτιστικό, μέσα από το
οποίο θα εκφράζεται η συναδέλφωση των λαών και η συνεργασία για έργα πολιτισμού. Αυτό
σηματοδοτεί η πόλη, αυτό το όραμα έχουμε για τον τόπο μας και σ’ αυτήν την κατάσταση θέλουμε
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 225
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
να φέρουμε την πόλη με τις προσπάθειες που κάνουμε. Με τις συνεργασίες που πετύχαμε πέρυσι,
μπήκαμε ως Δήμος σε δυο προγράμματα, τα οποία μας φέρνουν κοντά με τις πόλεις που έχουμε
κοινό στόχο. Η τουριστική προβολή της Ναυπάκτου είναι το ζητούμενο και σ’ αυτή την κατεύθυνση
καλούμαστε να συμβάλλουμε όλοι, ώστε η Ναυμαχία της Ναυπάκτου να παραμείνει κεντρικό
στοιχείο των πολιτιστικών του Δήμου μας. Με τη βοήθεια όλων, αυτό το μεγάλο γεγονός θα γίνει
συνείδηση για το ρόλο που μπορεί να παίξει η Ναύπακτος στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι», τόνισε ο
δήμαρχος Ναυπακτίας Γιάννης Μπουλές, σε συνέντευξή του για την 441η επέτειο της
Ναυμαχίας της Ναυπάκτου. Με στόχο την ενεργοποίηση των μαθητών των σχολείων της
Ναυπάκτου, ο Δήμος Ναυπακτίας παρέδωσε στα σχολεία της πόλης ενημερωτικό υλικό (DVD)
με την αναπαράσταση του ιστορικού γεγονότος, ενώ στη συνέχεια θα πραγματοποιηθεί
μαθητικός διαγωνισμός ζωγραφικής, ποιήματος και διηγήματος, με θέμα τη Ναυμαχία της
Ναυπάκτου.
«Στις φετινές εκδηλώσεις της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, δίνεται έμφαση στην ιστορική διάσταση
του θέματος. Στόχος μας είναι η ενεργοποίηση των μαθητών της πόλης, ώστε να γνωρίσουν την
ιστορία του τόπου μας. Στα πλαίσια αυτά θα πραγματοποιηθεί μαθητικός διαγωνισμός ποιήματος
και διηγήματος, ενώ η αναπαράσταση αυτής της πολεμικής σύγκρουσης σε DVD, που δώσαμε σε
όλα τα σχολεία, θα κάνει γνωστό αυτό το σπουδαίο γεγονός. Προσπάθειά μας είναι να αναγεννηθεί
η συμμαχία των δυνάμεων του πνεύματος και του πολιτισμού, σαν ειρηνική συνύπαρξη των λαών
Ανατολής και Δύσης», σημείωσε ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Κώστας Σταυρόπουλος, σε
συνέντευξη τύπου.
Η Ναύπακτος μέσα από το φωτογραφικό φακό
Στην έκθεση φωτογραφίας με θέμα τη Ναύπακτο, που λειτουργεί στο κτίριο «Ναυπακτία» στο
λιμάνι, οι επαγγελματίες φωτογράφοι της πόλης, μέσα από το φωτογραφικό τους φακό και με
διαφορετική οπτική γωνία ο καθένας, αποτυπώνουν τις ομορφιές και τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά της Ναυπάκτου. Ο φωτογραφικός φακός στα χέρια των επαγγελματιών
φωτογράφων δίνει άλλη διάσταση στις γωνιές της πόλης και στα τοπία της, δημιουργώντας
εικόνες ξεχωριστές και με τη διαφορετική ματιά του καθενός ξεχωριστά. Μικρά έργα τέχνης που
μπορούν να απολαύσουν οι συμπολίτες μας και οι επισκέπτες της Ναυπάκτου καθημερινά. Στην
έκθεση που θα παραμείνει ανοικτή έως και την Κυριακή 14 Οκτωβρίου, εκθέτουν έργα τους οι:
Π. Τσούσης, Α. Πολύχρονος, Π. Μαυρομύτης, το Studio Κουρμούσης και το Studio Κανέλλος.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 226
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μια μοναδική συλλογή στο «Αμαρυλλίς»
Γκραβούρες και πίνακες ζωγραφικής, με θέμα τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, από τη συλλογή
του Νίκου Μακρυγιάννη εκτίθενται στο χώρο του «Αμαρυλλίς», από την περασμένη Κυριακή.
Ο συλλέκτης, πρωτίστως ζωγράφος, όπως μας είπε ο ίδιος και πρώην Γενικός Διευθυντής στη
Βουλή, καταθέτει, μιλώντας στο «ε», την ανάγκη δημιουργίας στη Ναύπακτο ενός Μουσείου για
τη Ναυμαχία. Μας είπε: «Τη συλλογή μου την έχω ξεκινήσει από το 1965 και αφορά την περίοδο
από το 1350 μέχρι και την απελευθέρωση της Ναυπάκτου το 1829. Στην έκθεση παρουσιάζονται
έργα - γκραβούρες και πίνακες ζωγραφικής που αφορούν τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Οι
ελαιογραφίες είναι δικές μου. Καταρχήν είμαι ζωγράφος και από εκεί ξεκίνησε το καλλιτεχνικό
πνεύμα. Έχω συγκεντρώσει, σε άλλη συλλογή, περίπου 200 έγγραφα από προσκλήσεις,
αλληλογραφίες και ό,τι αφορά τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Χρόνια ‘‘φωνάζω’’ και θα συνεχίσω,
ότι η Ναύπακτος πρέπει να αποκτήσει Μουσείο.Θα μπορούσε να ζήσει μόνο από τη Ναυμαχία, η
πόλη, από τους επισκέπτες. Κάτι, δυστυχώς, που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Δεν μπορεί να
μαζεύονται κάθε χρόνο 4-5 άνθρωποι για να προσφέρουν κάτι στην πόλη. Όταν ήμουν Γενικός
Διευθυντής στη Βουλή, είχα βγάλει κονδύλι εδώ στο Δήμο, επί δημαρχίας Γ. Νταουσάνη, είχα
κανονίσει να πάρουν χρήματα για τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Κάποτε τον κάλεσα, για να τον
φέρω σε επαφή, να έρθει στο Στρασβούργο. Δεν μπορείς να πεις ‘‘θέλω τόσα λεφτά’’, χρειάζονται
σχέδια, φάκελοι για τη διαδικασία. Είχα βρει τους ομολόγους μου, για να βοηθήσουν και να
κανονίσουν για τις εγκρίσεις στους φακέλους που θα έφερνε ο τότε δήμαρχος. Δυστυχώς, ο κ.
Νταουσάνης δεν δέχθηκε να ασχοληθεί. Αλλά και σήμερα υπάρχει τρόπος να γίνει το Μουσείο.
Πρότεινα στο δήμαρχο κ. Μπουλέ να διαμορφωθεί ο χώρος της Πλαζ, ώστε προσωρινά να γίνει
ένα Μουσείο για τη Ναυμαχία και αναλαμβάνω ο ίδιος να βοηθήσω. Προσέξτε, δεν ζητάω κάποια
θέση, να προσφέρω ζητάω. Πάντα νοιαζόμουν και θα νοιάζομαι για την πόλη μας». Η εξαιρετική
έκθεση στο «Αμαρυλλίς» θα παραμείνει ανοικτή μέχρι την Κυριακή 14 Οκτωβρίου, ημέρα
λήξης των εκδηλώσεων για τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου.
Εβδομάδα Μελέτης Ιστορίας της Μεσογείου
Με συνεργασία ανάμεσα στο Δήμο Ναυπακτίας, το Κέντρο Μελετών Ιονίου και το Εθνικό
Ίδρυμα Ερευνών, πραγματοποιείται «Εβδομάδα Μελέτης Μεσαιωνικής Ιστορίας της
Μεσογείου» στη διάρκεια των εκδηλώσεων για την 441η Επέτειο του γεγονότος.
Ανοιχτές διαλέξεις από πανεπιστημιακούς και ερευνητές που πραγματοποιούνται στην αίθουσα
του Δημοτικού Συμβουλίου στο ΞΕΝΙΑ, ώστε να πληροφορηθεί το ευρύ κοινό και ιδιαίτερα το
κοινό της Ναυπάκτου, για τα μείζονα ιστορικά θέματα της Μεσαιωνικής Ιστορίας της
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 227
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Μεσογείου. Φιλοδοξία των οργανωτών είναι η εβδομάδα να καταστεί θεσμός και να
πραγματοποιείται κάθε χρόνο αυτή την εποχή στη Ναύπακτο. Το γενικό θέμα θα είναι
διαφορετικό κάθε χρόνο, με επιδίωξη να προσκαλούνται οι πιο κατάλληλοι ομιλητές για την
ανάπτυξη των επιμέρους θεμάτων.
Ο υπεύθυνος συντονιστής - ομότιμος Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, για την
υλοποίηση της διοργάνωσης Νίκος Μοσχονάς, μίλησε στο «ε» για το θέμα: «Η εβδομάδα
Μελέτης της Μεσαιωνικής Ιστορίας της Μεσογείου έχει στόχο να μεταδώσει στο κοινό τα
πορίσματα της επιστημονικής έρευνας στον τομέα αυτό, ανοίγοντας τη δυνατότητα γόνιμου
διαλόγου. Η εβδομάδα δεν έχει το χαρακτήρα κλειστού επιστημονικού συμποσίου, αλλά είναι
ανοικτή προς το κοινό, αποβλέποντας στην ενεργό συμμετοχή του. Οι προσκεκλημένοι ομιλητές,
καθηγητές Πανεπιστημίων και Ερευνητές, είναι ειδικοί στα θέματα που εξετάζονται. Για να τιμηθεί
η επέτειος της νίκης, στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου 7 Οκτωβρίου 1571, επιλέχτηκε ο χρόνος
πραγματοποίησης των ομιλιών, να συμπέσει με αυτήν την ημερολογιακή εβδομάδα. Σκοπό έχει να
προβάλλει την αξία της μελέτης της Μεσογείου κατά την μεσαιωνική περίοδο. Μια εποχή μεγάλων
ανατροπών, ανακατατάξεων, στα πολιτικά πράγματα, μετασχηματισμού των κοινωνιών,
πνευματικών ανασυγκλίσεων, δυναμισμούς στην καλλιτεχνική δημιουργία. Διαλέξαμε τη
Ναύπακτο: γιατί πρώτα απ’ όλα διαθέτει ένα ιστορικό τοπίο το οποίο εναρμονίζεται με το
αντικείμενο το δικό μας. Πιστεύουμε ότι η Επέτειος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτους είναι ο
ιδανικός χρόνος για την πραγματοποίηση κι έτσι έχουμε από τη μια μεριά τον ιδανικό χώρο και
απ’ την άλλη τον ιδανικό χρόνο για να πραγματοποιηθεί αυτή η εβδομάδα μελέτης». Ομιλίες στο
πλαίσιο της εβδομάδας Μεσαιωνικής Ιστορίας της Μεσογείου πραγματοποίησαν οι: Χ.
Γάσπαρης, δ/ντης ερευνών ΕΙΕ, Μ. Ντούρου – Ηλιοπούλου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο
Αθηνών, Φ. Πέρρα, διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Μ. Κουμανούδη,
Ερευνήτρια στο ΕΙΕ, Λ. Κοτσαλάς, Ιστορικός, υπ. Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Ν. Γ.
Μοσχονάς, ομ. Δ/ντης ευρευνών ΕΙΕ και Ι. Χασιώτης, -ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης.
Το έργο της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Έκθεση φωτογραφίας της 22ης Εφορείας Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, που
εδρεύει στη Ναύπακτο, όπου παρουσιάζεται το έργο της Εφορείας σε Αιτωλ/νία και Λευκάδα
μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ανοίγει τις πύλες της στο χώρο του Φετιχέ Τζαμί. Τα
εγκαίνια της Έκθεσης θα πραγματοποιηθούν σήμερα Παρασκευή στις 8 το βράδυ. Η Έκθεση θα
παραμείνει ανοικτή για το κοινό έως της 28 Οκτωβρίου 2012 και με ώρες λειτουργίας 10:00-
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 228
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
13:00 και 18:00-21:00. Την Παρασκευή το βράδυ πραγματοποιήθηκε στο λιμάνι παρέλαση του
«ARMA Hellas» και επίδειξη μάχης με ξίφος.
Σάββατο η αναπαράσταση της Ναυμαχίας
Το 4ο Τουρνουά Σκάκι «Blitz», θεσμό πλέον, συνδιοργάνωσαν ο Δήμος Ναυπακτίας και ο
Αθλητικός Σκακιστικός Όμιλος Ναυπάκτου ΑΣΟΝ «Έπαχτος». Αυτή τη φορά η διοργάνωση
έγινε στο Γρίμποβο, όπου και υπήρξε μεγάλη συμμετοχή παικτών, τόσο από τη Ναύπακτο όσο
και από την ευρύτερη περιοχή. Οι αγώνες ξεκίνησαν το Σάββατο. Με την Αναπαράσταση της
Ναυμαχίας της Ναυπάκτου κορυφώθηκαν οι εκδηλώσεις για την 441η Επέτειο, στο ενετικό
λιμάνι της πόλης. Το συντονισμό, τη σκηνοθεσία, την επιμέλεια των κειμένων και τη μουσική
είχε αναλάβει η σκηνοθέτης Ειρήνη Ευαγγελάτου.
Πηγή 4: www.thebest.gr 14/2/2013
Μία ταινία για την ελληνική κρίση, γυρισμένη στην ορεινή Ναυπακτία «ταξιδεύει» στο
Φεστιβάλ του Βερολίνου. Το φιλμ «Στο Λύκο» δεν είναι ένα ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα της
κρίσης, όπως δηλώνουν οι δύο νεαροί δημιουργοί του, η Χριστίνα Κουτσοσπύρου και ο
Βρετανός Αράν Χιους Δεν είναι, όμως, ούτε και μια ταινία μυθοπλασίας για την σημερινή
Ελλάδα της οικονομικής κρίσης.
Όπως αναφέρει το κινηματογραφικό σάιτ flix.gr, είναι περισσότερο ένα αποκαλυπτικό αφήγημα
της καθημερινότητας μιας άγνωστης πλευράς μιας χώρας που προσπαθεί να κατανοήσει και να
επιβιώσει μέσα σε ένα περιβάλλον όπου ολοένα ακούγεται ότι «η Ελλάδα πάει τέλειωσε, είναι
νεκρή!».
Γυρισμένο στη διάρκεια δύο χρόνων, σε ένα απομονωμένο χωριό της πανέμορφης ορεινής
Ναυπακτίας, το φιλμ «Στο Λύκο» αποτελεί συμπαραγωγή της Ελλάδας με τη Γαλλία μέσω της
εταιρείας French Kiss Productions και μια ανεξάρτητη ταινία που, σχεδόν από το πουθενά,
επιλέχθηκε από το τμήμα Forum του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ Βερολίνου για να κάνει την
πρεμιέρα του.
Η θλιβερή και γεμάτη απογοήτευση ατάκα ότι «πάει η Ελλάδα τέλειωσε» ακούγεται από έναν
από τους ήρωες - πραγματικούς κατοίκους του απομονωμένου χωριού της ορεινής Ναυπακτίας
στην εναρκτήρια σκηνή του αποκαλυπτικού φιλμ «Στο Λύκο» των Χριστίνα Κουτσοσπύρου και
Αράν Χιους. Όπως σημειώνει το flix.gr, είναι η πικρή διαπίστωση ενός ανθρώπου που δεν
χρειάζεται να βρίσκεται στην Αθήνα της ανεργίας, των κλειστών καταστημάτων, των
διαδηλώσεων, των οδομαχιών, του ρατσιστικού παραληρήματος και της απόλυτης διάλυσης για
να αντιληφθεί πως η οικονομική κρίση βρίσκεται πιο βαθιά απ’ όσο ίσως θα ήθελε κανείς να
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 229
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
πιστέψει. Άλλωστε η κρίση, όπως φανερώνει η ταινία, έχει φτάσει μέχρι το ορεινό χωριό και οι
κάτοικοί του μπορούν να τη νιώσουν είτε μέσα από τις μονίμως ανοιχτές τηλεοράσεις που
μεταδίδουν καθημερινά τις εξελίξεις σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, είτε με την τιμή των
τσιγάρων που ακριβαίνουν συνεχώς, είτε γιατί πια είναι πολύ δύσκολο να πουλήσουν τα ζώα
τους και τα κτηνοτροφικά και αγροτικά τους προϊόντα. Μέσα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, το
φιλμ «Στο Λύκο» παρακολουθεί τις ζωές δύο οικογενειών, που προσπαθούν να επιβιώσουν, με
τους ίδιους τους κατοίκους του χωριού να υποδύονται τους εαυτούς τους και την κάμερα των
Αράς και Κουτσοσπύρου να τους ακολουθούν στον καθημερινό αγώνα επιβίωσης, μέσα στο
απόκοσμο, άλλοτε αφιλόξενο και άλλοτε οικείο ορεινό τοπίο μιας άγνωστης σε πολλούς
Ελλάδας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 230
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πηγή 5: «Ναυπακτίας Πολιτιστικά Δρώμενα» Καλοκαίρι 2012, www.nafpaktiaki.gr
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Ναυπάκτου - ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΕΙΑ 2012
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΧΩΡΟΣ
Εθνικό
27/6/2012 ώρα
Παπαχαραλάμπειοι
Παπαχαραλάμπειο
5.30μ.μ.
Αγώνες Στίβου
Στάδιο
50΄s Cruise
7/7/2012 από τις
καλοκαιρινή
Plaz - Λιμάνι12.00 - 11.00 &
απόδραση στη
αίθουσα
8/7/2012 από τις
δεκαετία του 1950,
Ναυπακτία και
12.00 - 6.30 μ.μ.
στην εποχή του
Αμαρρυλίς
Rock n Roll
17/7/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
Συναυλία της
Δημοτικής
Παπαχαραλαμπείου
Φιλαρμονικής
παραλία Ψανής
19/7/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
Συναυλία της
Δημοτικής
Παπαχαραλαμπείου
Φιλαρμονικής
παραλία
Γριμπόβου
22/7/2012
Γιορτή για τους
ξενιτεμένους
Παραδοσιακή Χορωδία
Ι.Μ. Ναυπάκτου
Κήπος Ξενία
27, 28 & 29/7/2012
Beach Volley
Πρωτάθλημα με μικτές
ομάδες
Άλσος Γριμπόβου
27/7/2012 - 4/8/2012
Έκθεση
φωτογραφίας
28/7/2012 από τις
6.30 μ.μ.
Lepanto Beat
Festival
30/7/2012 ως
05/8/2012
Beach Volley
1/8/2012 ώρα 8.00
μ.μ.
Με αφορμή ένα
βιβλίο
παρουσίαση βιβλίων
Ναυπάκτιων
συγγραφέων
Κήπος Μπότσαρη
2/8/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
Νύχτα γεμάτη
θάματα, νύχτα
σπαρμένη μάγια
Μουσική παράσταση
στο φως της
Αυγουστιάτικης
Πανσελήνου
Κάστρο
Ναυπάκτου
Θεατρική Ομάδα
Ναύπακτος
Πολιτιστικές Διαδρομές
Κήπος Ξενία
Θεατρική Ομάδα Δ.
Σιούντα
Κήπος Μπότσαρη
Συλλογή Ν.
Μακρυγιάννη
Φετιχέ Τζαμί
5/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
8/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
19/8/2012 31/8/2012
Θεατρική
Παράσταση: Οίκος
Ευγηρίας. Η
Ευτυχισμένη Δύσις
Μουσικοθεατρική
παράσταση " Έρως
Νοσταλγός"
Έκθεση με
γκραβούρες
σε συνεργασία με
τον Σύλλογο
Φίλων
Φιλαρμονικής
Αντιρρίου
σε συνεργασία με
την Ι. Μητρόπολη
Ναυπάκτου και
Αγίου Βλασίου
σε συνεργασία με
την Ομόνοια
Ναυπακτου
Φετιχέ Τζαμί
Μουσικά Συγκροτήματα
με ήχους της δεκαετίας
του 1960
Πρωτάθλημα με ομάδες
στις κατηγορίες
ανδρών, γυναικών
Κήπος Ξενία
Άλσος Γριμπόβου
σε συνεργασία με
την Ομόνοια
Ναυπάκτου
σε συνεργασία με
την
Παπαχαραλάμπειο
Βιβλιοθήκη
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Αντιρρίου
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 231
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
22/6/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
30/06/2012 &
1/07/2012 από τις
6.00 μ.μ. εως τις 10.00
μ.μ.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΘΕΑΤΡΙΚΗ
ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Τρωάδες
Παρουσίαση
Καλλιτεχνικών
Εργαστηρίων Δήμου
Ναυπακτίας και του
καλλιτεχνικού
εργαστηρίου
Μακύνειας
ΤΟΠΟΣ
Θεατρικό Εργαστήρι
Ειρήνης Ευαγγελάτου
Αρχαίο Θέατρο
Μακύνειας
Πνευματικό Κέντρο
Αντιρρίου
11/7/2012 ώρα 8.00
μ.μ.
Ολοκαύτωμα Ρίζας
Σχολείο Ρίζας
15/7/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Συναυλία της
Φιλαμορμονικής της
Δ.Ε Αντιρρίου
Πλατεία Χορμόβα,
Αντίρριο
σε συνεργασία με
τον πολιτιστικό
σύλλογο Ρίζας
σε συνεργασία με
τον πολιτιστικό
σύλλογο
Αγραπιδοκάμπου
σε συνεργασία με
τον Εμπορικό
Σύλλογο Αντιρρίου
και τη φυσιολατρική
ομάδα Αριστοτέλης
σε συνεργασία με
τον πολιτιστικό
σύλλογο Ρίζας
29/7/2012 ώρα 9.30
μ.μ
Λαϊκή Βραδιά
Αγραπιδόκαμπος
1/8/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
Βραδιά με
παραδοσιακή
μουσική
Πλατεία Χορμόβα,
Αντίρριο
4/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Βραδιά της
Τσιπούρας
Ρίζα
11/8/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
Συναυλία με το
ΤΡΙΦΩΝΟ
Κάστρο Αντιρρίου
Beach Volley
παραλία
Αγ. Παντελεήμονα
σε συνεργασία με
τον πολιτιστικό
σύλλογο
Αγ. Παντελεήμονα
Beach Volley
παραλία
Αγ. Παντελεήμονα
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικόσύλλογο
Αγ. Παντελεήμονα
11/8 & 12/8/2012
11/8 & 12/8/2012
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Αποδοτίας
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 232
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
4/8/2012
μ.μ.
ώρα
11/8/2012
9.00μ.μ.
9.00
ώρα
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Γιορτή της γυναίκας παραδοσιακών
φαγητών
ΤΟΠΟΣ
Λεύκα
Μέλι & καρύδι
με την λαϊκή ορχήστρα τα
παιδιά από το Μολύκρειο
Κρυονέρια
17/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Ξεφλουδίσια
παραδοσιακή ορχήστρα
Τερψιθέα
25/8 & 26/8/2012
Ποδηλατικοί Αγώνες
Ορεινής Ναυπακτίας
Άνω Χώρα
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο Λεύκας
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο
Κρυονερίων "Άγιος
Δαμιανός"
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο Τερψιθέας
σε συνεργασία με
το Πράσινο - Μπλέ
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Πυλήνης
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
1/7/2012
από
10.00 π.μ.
6/8/2012
μ.μ.
ώρα
τις
9.00
8/8/2012 ώρα 5.30
μ.μ.
18/8/2012 ώρα 9.30
μ.μ.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Πυληνίων Ποιμενικός
Βίος
Θεατρική
Παράσταση:
Οίκος
Ευγηρίας.
Η
Ευτυχισμένη Δύσις
Πυλήνιος Αύγουστος
- Αγώνες Στίβου
Αντάμωμα Πυληνίων
ΤΟΠΟΣ
Αναβίωση της ποιμενικής
ζωής
Ρουπάκια
Θεατρική
Ναύπακτος
Διαδρομές
Σίμου
Ομάδα
Πολιτιστικές
Σίμου
Παραδοσιακή Ορχήστρα
Σίμου
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Πλατάνου
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
20/8/2012ώρα
μ.μ.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
9.00
21/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Λαϊκή Βραδιά
Μουσικοθεατρική
Παράσταση
" Όξω
από την παράγκα",
σε σκηνοθεσία Κ.
Καζάκου
Κουτουλογένη Δήμητρα
ΤΟΠΟΣ
με την λαϊκή ορχήστρα τα
παιδιά από το Μολύκρειο
Αράχωβα
Πλάτανος
Σελ. 233
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Καλοκαίρι 2012 στη ΔΕ Χάλκειας
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΤΟΠΟΣ
29/6/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Θεατρική Παράσταση
"Το
Μεγάλο
μας
Τσίρκο"
Καλλιτεχνικό Εργαστήρι
Μεσολογγίου
Ελαιώνας Ζέλιου
3/8/2012
μ.μ.
Βραδιά Βιβλίου στο
Αλμπάνι
συμμετοχή της λαϊκής
ορχήστρας τα παιδιά από
το Μολύκρειο
Αλμπάνι
6/8/2012
Γιορτή της Τράτας
Παραδοσιακή Ορχήστρα
Κάτω Βασιλική
7, 8 & 9/8/2012
Beach Volley
Κάτω Βασιλική
10/8/2012 ώρα 9.00
μ.μ.
Παρουσίαση τοπικών
προϊόντων
&
παραδοσιακών
χορών
Τρίκορφο
11/8/2012
Beach Party
Λιμνοπούλα
11/8/2012
Ανάβαση
Κλόκοβα
ώρα
8.30
στην
σε συνεργασία με
τους πολιτιστικούς
συλλόγους
Βασιλικής,
Γαβρολίμνης,
Καλαβρούζας,
Τρικόρφου
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο
Καλαβρούζας
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο Βασιλικής
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο Βασιλικής
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο
Τρικόρφου
σε συνεργασία με
τον
πολιτιστικό
σύλλογο Βασιλικής
Συνεργασία
Πολιτιστικών
Συλλόγων
Αντιρρίου
&
Χάλκειας
Κλόκοβα
ΦΕΣΤΙΒΑΛ στον ρου του ΕΥΗΝΟΥ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
4/8/2012
5/8/2012 & 13/8/2012
13/8/2012
12/8/2012
13/8/2012
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Ανάβαση
στη
Σαράνταινα
Ποταμοπορεία Καρέλι
Στράνωμας - Γεφύρι
Αρτοτίβας
Πάρτυ
στην
Ευηνολίμνη
Καγιάκ River Party,
Μουσική σκηνή rockreggae -blues
Βραδιά Νεολαίας στο
Βράχο
της
Βαράσοβας
Κουτουλογένη Δήμητρα
ΤΟΠΟΣ
Γραμμένη Οξυά ΔΕ
Αποδοτίας
ΔΕ Πυλήνης
ΔΕ Πλατάνου
Τοπικά Συγκροτήματα
&
Ευηνολίμνη
Πλατάνου
ΔΕ
Χάνι Μπανιά
Ναυπάκτου
ΔΕ
Βαράσοβα
Κρυονέρι
-
Σελ. 234
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Παράρτημα 7
Εικόνες
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 235
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 1: Άποψη της πόλης Ναυπάκτου
Πηγή: http://www.airphotos.gr/etol_nafpaktos.htm
Εικ. 2: Άποψη της Ναυπάκτου
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 236
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Πηγή: http://www.airphotos.gr/etol_nafpaktos.htm
Εικ. 3: Το λιμάνι της Ναυπάκτου
Πηγή: http://1epal-nafpakt.ait.sch.gr/studweb/ped_bp_1112/main-page.html
Εικ. 4: Χάρτης Αιτωλοακαρνανίας
Πηγή: http://www.gto.gr/gr/accomm/loc/result.php?loc=ETOLOAKARNANIA#
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 237
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 5: «Η φάρμα των ζώων» Ναύπακτος
Πηγή:
Εικ. 6: Τα ελατοσκέπαστα χωριά της Ορεινής Ναυπακτίας
Πηγή: http://www.facebook.com/#!/groups/80222985536/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 238
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 7: Το φαράγγι του Σκα Ναυπακτίας
Πηγή: http://www.agrinioculture.gr
Εικ. 8: Ο ορεινός όγκος της Βαράσοβας
Πηγή: http://el.wikipedia.org
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 239
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 9: Το κάστρο του Αντιρρίου
Πηγή: http://messolonghinews.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 240
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 10: Γεφύρι Αρτοτίβας
Πηγή: http://history-pages.blogspot.gr
Εικ. 11: Τεχνητή λίμνη του Ευήνου
Πηγή: http://www.petrina.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 241
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 12: Το άγαλμα της Νίκης, έργο του Παιωνίου από τη Μένδη της Χαλκιδικής
Πηγή: http://history-pages.blogspot.gr
Εικ. 13: Σχεδίασμα της Ναυπάκτου
Πηγή: http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 242
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 14: Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, Απόστολου Βακαλόπουλου
Πηγή: http://www.egolpion.com
Εικ. 15: Το κάστρο της Ναυπάκτου
Πηγή: http://www.panoramio.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 243
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 16: Ο πύργος Μπότσαρη
Πηγή: http://aspa-katathesipsixis.blogspot.gr
Εικ. 17: Το ρολόι της Ναυπάκτου
Πηγή: http://aspa-katathesipsixis.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 244
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 18: Οικία Τζαβέλλα
Εικ. 19α: Άποψη του λιμανιού με το άγαλμα του Γεωργίου Ανεμογιάννη
Πηγή:
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 245
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 19β: Άγαλμα του Γεωργίου Ανεμογιάννη
Πηγή: http://anapolisi.blogspot.gr
Εικ. 20: Άγαλμα Μιγκουέλ Θερβάντες
Πηγή: http://www.tumblr.com/tagged/nafpaktos
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 246
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 21α, 21β: Μουσείο Ιερού Αγώνος 1821 – Νικολάου Φαρμάκη
Πηγή: http://daysart.gr/?moduleToLoad=ProductPage&product_id=45
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 247
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 22α:Το κτήριο της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου
Πηγή: http://www.parembasis.gr/2003/03_11_09.htm
Εικ. 22β: Το εσωτερικό της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου
Πηγή: http://www.agrinioculture.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 248
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Οικονομικά δεδομένα
70,00%
60%
60,00%
50,00%
Πρωτογενής Τομέας
40,00%
25,20%
30,00%
20,00%
10,00%
9,70%
Δευτερογενής Τομέας
5,10%
Τριτογενής Τομέας
0,00%
Δεν δήλωσαν κλάδο
οικονομικής δραστηριότητας
Εικ. 23: Οικονομικά δεδομένα
Πηγή:http://www.nafpaktos.gr/wp-content/uploads/Dimos-nafpaktias- epixeirisiako.pdf
Εικ. 24α: Το λιμάνι της Ναυπάκτου, Γιάννης Αρτινόπουλος
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 249
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 24β, 24γ: Έργα του Γ. Αρτινόπουλου που εκτέθηκαν στο Φετιχέ Τζαμί.
Πηγή: http://www.nafpaktia.com/localnews
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 250
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
12
10
10
9
9
8
8
18-30
7
31-40
6
41-50
51-60
4
61-70
2
2
1 1
1
1
1
0
Πλάτανος
Ελιά
Πεύκο
Ευκάλυπτος
Εικ. 25α: Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί τον πλάτανο το πιο χαρακτηριστικό
δέντρο της πόλης Ναυπάκτου.
9
8
8
8
7
7
7
6
6
18-30
5
31-40
4
41-50
51-60
3
61-70
2 2 2 2
2
1
1 1 1
1
1
Πύργος Μπότσαρη
Μουσείο Φαρμάκη
1
0
Ενετικό λιμάνι
Κάστρο
Εικ. 25β: Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί το ενετικό λιμάνι το πιο
χαρακτηριστικό μνημείο της πόλης Ναυπάκτου.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 251
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
9
9
8
7
6
18-30
31-40
2
1 1 1
1 1
1
1
1 1
41-50
51-60
61-70
Εικ. 25γ: Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί τον Δ. Παπαχαραλάμπους την
πιο σημαντική προσωπικότητα της πόλης Ναυπάκτου.
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΓΡΑΦΗΜΑ
Ολοκλήρωση του
περιφερειακού
δρόμου 42%
ΔΕΝ ΞΕΡΩ 2%
Ανάπλαση της
παραλίας του
Γριμπόβου 20%
Ανάπλαση της παραλίας του
Γριμπόβου
Ποδηλατόδρομος
Ποδηλατόδρομος
28%
Ανάπλαση της πλατείας
Φαρμάκη
Ολοκλήρωση του
περιφερειακού δρόμου
ΔΕΝ ΞΕΡΩ
Ανάπλαση της
πλατείας Φαρμάκη
8%
Εικ. 25δ: Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί την ολοκλήρωση του περιφερειακού
δρόμου το σημαντικότερο έργο που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια στην πόλη·
εδώ παρατηρείται, ότι αρκετά μεγάλο ποσοστό των νεώτερων σε ηλικία ερωτηθέντων,
θεωρούν πολύ σημαντική και την κατασκευή ποδηλατοδρόμου στη Ναύπακτο.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 252
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΓΡΑΦΗΜΑ
ΠανηγύριαΑνταμώματα &
Κοντινή απόσταση γιορτές τοπικών
προϊόντων 10%
από Πάτρα &
Μεσολόγγι 16%
Συνδυασμός βουνού
& θάλασσας
(πρόσβαση στην
Ορεινή Ναυπακτία
και σε πολλές
παραλίες) 42%
Συνδυασμός βουνού & θάλασσας
(πρόσβαση στην Ορεινή Ναυπακτία
και σε πολλές παραλίες)
Το ιστορικό κέντρο της πόλης και η
εν γένει πολιτισμική της
φυσιογνωμία
Αθλητικός τουρισμός στον Εύηνο
Θρησκευτικός τουρισμός
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
Πολιτιστικές
εκδηλώσεις
8%
Θρησκευτικός
τουρισμός 6%
Το ιστορικό κέντρο
της πόλης και η εν
γένει πολιτισμική της
φυσιογνωμία 12%
Κοντινή απόσταση από Πάτρα &
Μεσολόγγι
Αθλητικός τουρισμός
στον Εύηνο 6%
Εικ. 25ε: Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί το συνδυασμό βουνού και θάλασσας και
αμέσως μετά την κοντινή απόσταση από δύο μεγάλες πόλεις -γεγονός που καταδεικνύει ότι
δεν είναι απομονωμένη από τα μεγάλα αστικά κέντρα- καθώς επίσης και το ιστορικό
κέντρο και την εν γένει πολιτισμική της φυσιογνωμία ως τα πιο θετικά χαρακτηριστικά
της πόλης.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 253
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εκβολή λυμάτων
στη θάλασσα
(παραλία
Γριμπόβου) 16%
Δεν υπάρχει
αρνητικό 6%
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΓΡΑΦΗΜΑ
ΔΕΝ ΞΕΡΩ
2%
Έλλειψη επαρκών
χώρων στάθμευσης
22%
Έλλειψη επαρκών χώρων
στάθμευσης
Οικιστικό πρόβλημα
Οικιστικό
πρόβλημα 54%
Εκβολή λυμάτων στη θάλασσα
(παραλία Γριμπόβου)
Δεν υπάρχει αρνητικό
ΔΕΝ ΞΕΡΩ
Εικ. 25στ: Τέλος, το οικιστικό πρόβλημα της Ναυπάκτου είναι για την πλειοψηφία το πιο
αρνητικό της χαρακτηριστικό και ακολουθεί η έλλειψη επαρκών χώρων στάθμευσης.
Πηγή: Οι εικ. 25α, 25β, 25γ, 25δ, 25ε, 25στ ελήφθησαν από την εργασία «Η πολιτισμική
φυσιογνωμία της πόλης Ναυπάκτου» της γράφουσας, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του
μαθήματος ΄΄Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς΄΄ του ΜΠΣ «Εκπαίδευση και
Πολιτισμός».
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 254
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 26: Περιβάλλον Ανάπτυξης του Μοντέλου ΠΔΕΑ
Πηγή: Ο Πολιτισμός στην Ψηφιο-Επικοινωνιακή Παγκοσμιοποίηση (Γκαντζιάς, Γ,
2007:7).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 255
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 27: Πολιτιστικές δραστηριότητες ενεργητικής αντίληψης
Πηγή: Ο Πολιτισμός στην Ψηφιο-Επικοινωνιακή Παγκοσμιοποίηση (Γκαντζιάς, Γ, 2007:
6).
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 256
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 28: Εορτασμός της απελευθέρωσης της Ναυπάκτου
Πηγή: http://acarnania.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 257
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 29α, 29β: Εορτασμός της επετείου της 28ης Οκτωβρίου στην Ναύπακτο
Πηγή: http://www.nafpaktos.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 258
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 30α, 30β, 30γ: Εορτασμός επετείου της 25ης Μαρτίου στην Ναύπακτο
Πηγή: http://antirrionaypaktias.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 259
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 31: Εορτασμός Θεοφανείων στο λιμάνι της Ναυπάκτου
Πηγή: www.nafpaktianews.gr
Εικ. 32: Μεγάλη Παρασκευή στη Ναύπακτο
Πηγή: http://messolonghinews.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 260
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 33α, 33β: Ο Επαχτίτικος Γάμος
Πηγή: http://2.bp.blogspot.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 261
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 34α: Πρόγραμμα Εκδηλώσεων Καρναβαλιού Ναυπάκτου
Πηγή: http://efpalio.wordpress.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 262
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 34β: Πρόγραμμα Εκδηλώσεων Καρναβαλιού Ναυπάκτου
Πηγή: http://nafpaktoscityforallz.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 263
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 35α, 35β: Πρόγραμμα εορτασμού Ναυμαχίας
Ναυπάκτου
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 35γ: Αναπαράσταση Ναυμαχίας Ναυπάκτου
Πηγή: http://antirrionaypaktias.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 264
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 35δ: Αναπαράσταση Ναυμαχίας Ναυπάκτου
Πηγή: http://astronafpaktos-news.blogspot.gr
Εικ. 35ε, 35στ, 35ζ, 35η: Αναβίωση Ναυμαχίας Ναυπάκτου
Πηγή: http://astronafpaktos-news.blogspot.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 265
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 266
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 35θ: Αναβίωση Ναυμαχίας Ναυπάκτου
Πηγή: http://acarnania.blogspot.gr
Εικ. 35ι: Αναμνηστική αφιερωματική πλακέτα της πόλης Βενετίας
Πηγή: http://www.corfuhistory.eu
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 267
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 36: Πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα «Γνωρίζω τον τόπο μου»
….. Πηγή: www.nafpaktianews.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 268
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 37: Πρόγραμμα Δημοτικού Κινηματογράφου Ναυπακτίας
Πηγή: www.nafpaktia.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 269
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 38: Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου
Πηγή: www.nafpaktos.gr
Εικ. 39: Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης»
Πηγή: http://chorusofnafpaktos.blogspot.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 270
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 40β: Μουσική βραδιά στο Κάστρο
Πηγή: http://agnantiroumelis.blogspot.gr
Εικ. 40α: Πολιτιστικός Αύγουστος Ναυπάκτου
Πηγή: www.nafpaktos.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Εικ. 41α, 41β: Πρόγραμμα Εβδομάδας τ’
Αη Δημητριού
Πηγή: www.nafpaktia.com
Σελ. 271
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 42α, 42β: Ριζικάρια
Πηγές: http://www.nafpaktianews.gr, www.nafpaktia.com
Εικ. 42γ: Ριζικάρια
Πηγή: www.nafpaktianews.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 272
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 43α: Πρόσκληση σε ομιλία για την Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών
Πηγή: http://1elmeait.blogspot.gr/2010/01/blog-post_26.html
Εικ. 43β: Η Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών, σε συνεργασία με το Δήμο
Ναυπακτίας, διοργάνωσε την Ζ' Πολιτιστική Συνάντηση το Σάββατο 19 Μαίου
2012, στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Μητρόπολης Ναυπάκτου και
Αγίου Βλασίου. Το θέμα της Συνάντησης: «Περιηγήσεις στη Ναυπακτία» και
«Εταιρεία Ναυπακτιακών Μελετών: Τριάντα χρόνια Επιστημονικής και
Πολιτιστικής Παρουσίας».
Πηγή: http://www.emprosnews.gr/news_Full.asp?articleID=2611
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 273
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 44β, 44β΄: Εκδρομές του Συλλόγου
Πηγές: http://www.nafpaktiahorses.gr/page/3/,
http://iteanet.wordpress.com
Εικ. 44α: Συνάντηση Ιππικού Συλλόγου
Πηγή: http://iteanet.blogspot.gr
Εικ.
Εκδήλωση στα Ρουπάκια
Πηγή: www.palaiopyrgos.gr
44γ:
Εικ. 44δ: Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις
Πηγή: www.nafpaktianews.gr
Εικ. 44ε: Επαχτίτικος γάμος
Πηγή: http://www.nafpaktiahorses.gr/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 274
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 45α, 45β: Οικοθέατρο της Μ.Κ.Ο. prasino+mple
Πηγή: http://www.prasinomple.gr
Εικ. 45γ, 45δ: Οικοθέατρο της Μ.Κ.Ο. prasino+mple
Πηγή: http://www.prasinomple.gr
Εικ. 45γ, 45δ: Οικοθέατρο της Μ.Κ.Ο. prasino+mple
Πηγή: http://www.prasinomple.gr
Με επιτυχία διεξήχθησαν στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα Ναυπάκτου, οι θεατρικές
παραστάσεις μαθητών των Δημοτικών Σχολείων Ναυπάκτου, που διοργανώνει η Μη
Κερδοσκοπική Οργάνωση για τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον "Πράσινο+Μπλε" σε
συνεργασία με τον Δήμο Ναυπακτίας.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 275
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 46γ: Εκδήλωση «Με αφορμή ένα βιβλίο»
Πηγή: http://galatasnews.blogspot.gr
Εικ. 46α: Παρουσίαση ποιητικής συλλογής
Πηγή: http://www.scoop.it/t/vivlnafs/
Εικ. 46δ: Συζήτηση για το βιβλίο Φιλμ νουάρ
Πηγή: http://vivl-nafpakt.ait.sch.gr/
Εικ. 46β: Παρουσίαση βιβλίου
Πηγή: http://www.scoop.it/t/vivlnafs/
Κουτουλογένη Δήμητρα
Εικ. 46ε: Διαδρομές με πυξίδα τη Βιβλιοθήκη
Πηγή: http://www.emprosnews.gr
Σελ. 276
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 47β: Παράσταση «Τρωάδες»
Πηγή: www.nafsclick.blogspot.com
nafsclick.blogspot.com
Εικ. 47α: Παράσταση «Τρωάδες»
Πηγή: www.e-nafpaktia.gr
Εικ. 47γ: Παράσταση «Τρωάδες»
Πηγή: www.antirrionaypaktias.blogspot.com
Εικ. 47δ: Θεατρική Παράσταση
Πηγή: www.agriniovoice.gr
Εικόνα 47ε: Πρόγραμμα παραστάσεων
Πηγή: http://www.nafpaktia.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 277
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 47στ: Θεατρική παράσταση
Πηγή: www.trikorfonews.wordpress.com
Εικ. 48α: Θεατρική Ομάδα ΄΄Χωρίς Αυλαία΄΄
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 48β: Θεατρική Ομάδα ΄΄Χωρίς Αυλαία΄΄
Πηγή: www.nafpaktia.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 278
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 49α, 49β: Εκδηλώσεις του Συνδέσμου
Φιλολόγων Ναυπακτίας
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 50: Λαογραφικός Πολιτιστικός Χορευτικός
Όμιλος «Ανεμογιάννης»
Πηγή: www.emprosnews.gr
Εικ. 51α: Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
Πηγή: www.goneisfiloiamea.blogspot.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 279
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 51β: Σύλλογος ΑμεΑ Αλκυόνη
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 51δ: Εκδήλωση
Πηγή: www.chomori.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Εικ. 51γ: Καλοκαιρινό μπαζαάρ του Συλλόγου ΑμεΑ
Πηγή: www.lepanto-rtv.gr
Εικ. 52: Γυναικείος Συναιτερισμός Ναυπάκτου
Πηγή: www.nafpaktia.com
Σελ. 280
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 53β: Διήμερο εκδηλώσεων
Πηγή: www.kemop.gr
Εικ. 53α: «Η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός»
Πηγή: www.kemop.gr
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 281
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 54α: Το επαχτίτικο παζάρι
Πηγή: http://www.emprosnews.gr
Εικ. 54β: Το παζάρι της Ναυπάκτου σήμερα
Πηγή: http://www.nafpaktianews.gr
Κάθε χρόνο, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, ξεκινούν τα ξακουστά παζάρια της Ναυπάκτου. Διαρκούν μία
εβδομάδα και γίνονται σε ένα χώρο που κατασκευάζεται από το Δήμο Ναυπάκτου στο Γρίμποβο, για να
στεγάσει τους μικροπωλητές από όλη την Ελλάδα (και όχι μόνο), οι οποίοι συμμετέχουν στο παζάρι. Το
παζάρι, είναι κομμάτι της ιστορίας της Ναυπάκτου και κάθε χρόνο τις ημέρες αυτές ξυπνά όμορφες μνήμες
όσων έχουν μεγαλώσει στη Ναύπακτο και τα γύρω χωριά. Στα παζάρια θα βρείτε γουρουνόπουλα στη
σούβλα, λουκουμάδες, εργαλεία, σκεύη και διακοσμητικά είδη για το σπίτι, ρούχα για μικρούς και μεγάλους,
λούνα παρκ για τα παιδιά, που και φέτος το τίμησαν ιδιαίτερα.
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 282
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 56α, 56β: Γιορτή τσιγαρίθρας
Πηγή: http://www.e-nafpaktia.gr,
http://www.panoramio.com
Εικ. 55: Γιορτή κάστανου & τσίπουρου στην
Άνω Χώρα
Πηγή: http://www.nafpaktos.gr
Εικ. 57: Γιορτή κάστανου & τσίπουρου στον
Άγιο Δημήτριο Πλατάνου
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικόνα: 58: «Ξεφλουδίσια» στην Τερψιθέα
Πηγή: http://www.terpsithea.net
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 283
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 59α, 59β: Το πρώτο Σάββατο του Αυγούστου, κάθε χρόνο, διοργανώνεται στη Λεύκα της ορεινής
Ναυπακτίας, η Γιορτή των Παραδοσιακών Φαγητών, που είναι η Γιορτή της Γυναίκας. Στους επισκέπτες
προσφέρονται πίτες, τυροκουλούρες κεντημένες, γλυκά, πίτες παραδοσιακές, όλα φτιαγμένα από τις ίδιες τις
γυναίκες του χωριού, με γνήσια τοπικά υλικά. Μια σειρά από δρώμενα, παραπέμπουν στην αναβίωση της
παράδοσης και των εθίμων της περιοχής, ενώ δεν λείπουν οι μουσικές και το γλέντι.
Πηγή: http://paloukova.blogspot.gr
Εικ. 60: Γιορτή Αη Γιάννη Ριγανά
στο Μολύκρειο
Εικ. 61: Η γιορτή της τράτας
στην Κάτω Βασιλική
Πηγή: http://www.nafpaktiaguideapp.com
Εικ. 62: Η γιορτή των Βλάχων
στο Νεόκαστρο Ναυπακτίας
Εικ. 64: Αναβίωση παραδοσιακής ποιμενικής ζωής στο δρυοδάσος
Ρουπάκια
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 63: Πυλήνιος Αύγουστος
Πηγή: www.nafpaktia.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 284
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 65α, 65β: Γιορτή του τσαγιού στην Περίστα
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 66: Αντάμωμα στο Λιβαδάκι
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 67: Αναβίωση παραδοσιακού πανηγυριού στο Λιβαδάκι ορεινής Ναυπακτίας
Πηγή: www.livadaki.gr.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 285
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης Ναυπάκτου και η συμβολή τους στην
πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής
Εικ. 68α: Διεθνές Συνέδριο
Πηγή: www.nafpaktia.com
Εικ. 68β: Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας & Πολιτισμού Τριχωνίας-Ναυπακτίας
Πηγή: www.zeidoron.blogspot.com
Κουτουλογένη Δήμητρα
Σελ. 286

Μητρώο Συλλόγων Ο.ΣΥ.Ν.

«ΕΜΕΝΑ ΜΕ ΛΕΝΕ ΑΝΤΩΝΗ, ΟΧΙ ΑΛΕΞΗ

Έντονα αντέδρασε η Ένωση Αθηνών που ανέδειξε το θέμα και μαζί με

κατεβάσετε εδώ - Future Library

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΟ ΑΓΩΝΑ «Διάπλους Καναλιού 2009

πυσδε

Αναλυτικά το πρόγραμμα του συνεδρίου.

Το δεύτερο τεύχος της εφημερίδας «Γραμμή Ζωής

Οδηγός για Τμηματικές Ομάδες Εργασίας (ΤΟΕ)

Τεκμηρίωση ερευνητικών εργασιών, διπλωματικών και

Κατεβάστε εδώ τα σημεία Διαμονής και Διατροφής

προσκλητηριο πεσοντων ναυπακτιας

ΑΔΑ: 4ΑΛ3Κ-ΙΣ