Prijedlog INDIKATIVNI PLAN RAZVOJA PROIZVODNJE 2013.-2022. Sarajevo, mart 2012. Sadržaj Strana 1. UVOD ................................................................................................................................................. 2 2. OSVRT NA ENTSO-E 10-to GODIŠNJI PLAN RAZVOJA (TYNDP 2012) .................................. 4 2.1. Interkonektivni dalekovodi .......................................................................................................... 8 2.1.1. Prekograniĉni prijenosni kapaciteti ................................................................................................... 10 3. INTEGRACIJA OBNOVLJIVIH IZVORA ELEKTRIĈNE ENERGIJE ........................................ 13 3.1. Rezultati studije „Integracija vjetroelektrana u elektroenergetski sistem i trţišna pravila“ ...... 14 3.2. Kratak osvrt na pomoćne usluge................................................................................................ 15 3.3. Dinamiĉki plan i procjena snage vjetroelektrana za prikljuĉak na prijenosnu mreţu ............... 16 4. OSTVARENJE ELEKTROENERGETSKOG BILANSA U 2011. GODINI .................................. 18 5. PROIZVODNJA I POTROŠNJA ELEKTRIĈNE ENERGIJE U BOSNI I HERCEGOVINI U PROTEKLOM PERIODU .................................................................................................................... 25 6. ENERGETSKI BILANS I TEHNIĈKI PARAMETRI PROIZVODNIH KAPACITETA .............. 29 7. PROGNOZA POTROŠNJE 2013.-2022. GODINA ......................................................................... 35 7.1. Statistiĉki podaci relevatni za planiranje potrošnje ................................................................... 35 7.2. Prognoziranje potrošnje elektriĉne energije na bazi korelacije sa bruto društvenim proizvodom .......................................................................................................................................................... 37 7.3. Izvještaji i predviĊanja ENTSO-E ............................................................................................. 38 7.4. Prognoza potrošnje na bazi predviĊanja studija i strategija energetskog sektora u BiH ........... 40 7.4.1. Procjena Studije Energetskog Sektora u BiH .................................................................................... 40 7.4.2. Procjene Studija strategija razvoja energetike u FBiH i RS .............................................................. 40 7.4.3. Prognoza potrošnje na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS .................................................................................................................................................... 41 7.5. Prognoza potrošnje na bazi podataka korisnika prijenosne mreţe ............................................ 41 7.5.1. Plan potrošnje direktno prikljuĉenih kupaca ..................................................................................... 41 7.5.2. Bruto distributivna potrošnja – planovi elektroprivrednih preduzeća ............................................... 43 7.6. Efekti ekonomske krize na potrošnju elektriĉne energije .......................................................... 46 7.7. Prognoza potrošnje elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi BiH 2012-2022. ......................... 47 8. BILANSI SNAGA I ENERGIJA NA PRIJENOSNOJ MREŢI ZA PERIOD 2013. – 2022. GODINA ............................................................................................................................................... 50 9. ZAKLJUĈCI I SUGESTIJE ............................................................................................................. 58 10. LITERATURA ............................................................................................................................... 60 PRILOG 1: SPISAK PRIJAVLJENIH PROIZVODNIH KAPACITETA ........................................... 61 PRILOG 2: OPTEREĆENJA TS 110/x kV ZA PERIOD 2012. – 2022. GOD.................................... 86 PRILOG 3: NOVE TS 110/x KV ZA PERIOD 2013. – 2022. GOD. .................................................. 86 1 1. UVOD U skladu sa vaţećom legislativom, Nezavisni operator sistema u Bosni i Hercegovini (NOS BiH) je pripremio već sedmi Indikativni plan razvoja proizvodnje. Ovaj Plan obuhvata period 2013.-2022. godina i vremenski obuhvat je prilagoĊen potrebama za izradu Plana razvoja prijenosne mreţe u skladu sa vaţećim Mreţnim kodeksom. Osnove za izradu Indikativnog plana razvoja proizvodnje definisane su: Ĉlanom 3.1. Zakona o Prenosu, Regulatoru i Operatoru sistema elektriĉne energije u Bosni i Hercegovini (Sluţbeni glasnik BiH br. 07/02 i 13.03) definisano je da ''U pogledu elektroprenosnog sistema u Bosni i Hercegovini regulaciju će vršiti Državna regulatorna komisija za električnu energiju (DERK), vođenje sistema vršiće Nezavisni operator sistema (NOS BiH), upravljanje prenosnom mrežom i sredstvima obavljaće elektroprenosna kompanija (Elektroprenos Bosne i Hercegovine) i kreiranje politike, u skladu sa ovim zakonom, vršiće Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa (Ministarstvo)''. Na osnovu ovog Zakona, Zakona o osnivanju Nezavisnog Operatora Sistema za prenosni sistem u Bosni i Hercegovini'' (Sluţbeni glasnik BiH br. 35/04), ''Mreţnog kodeksa'' kao i ''Licence za obavljanje djelatnosti nezavisnog operatora sistema'' prema Odluci Drţavne regulatorne komisije br. 05-28-007-16/06 od 28. juna 2007. godine, Nezavisni operator sistema u Bosni i Hercegovini je duţan da pripremi Indikativni razvojni plan proizvodnje. Taĉkom 3.18. ‟‟USLOVA ZA KORIŠTENJE LICENCE ZA OBAVLJANJE DJELATNOSTI NEZAVISNOG OPERATORA SISTEMA‟‟ definiše se da je ‟‟Vlasnik licence duţan da utvrdi Indikativni razvojni plan proizvodnje za period od 10 godina sa podacima koje će prikupiti od proizvoĊaĉa, distributivnih kompanija i krajnjih kupaca koji su direktno prikljuĉeni na prijenosni sistem. Plan se svake godine nadopunjuje narednom godinom koja nije bila obuhvaćena planom. Procedura proširenja plana je ista kao i kod njegovog donošenja. Indikativni plan razvoja proizvodnje se dostavlja DERK-u na odobrenje do kraja augusta za narednu godinu.‟‟. Direktivom 2009/72/EZ EVROPSKOG PARLAMENTA I VIJEĆA od 13. jula 2009. godine – Poglavlje V, Ĉlanovi 17-23. Na bazi navedenih dokumenata, NOS BiH je izradio Metodologiju za pripremu i izradu Indikativnog plana razvoja proizvodnje i objavio na svojoj internet stranici www.nosbih.ba. U skladu sa odjeljkom 4.1. Mreţnog kodeksa [L.1.], cilj desetogodišnjeg Indikativnog plana razvoja proizvodnje je da da informaciju o najavljenim projektima izgradnje novih proizvodnih kapaciteta. Indikativni plan razvoja proizvodnje treba da prioritetno ukaţe na zadovoljenje potreba BiH u elektriĉnoj energiji i snazi na bazi korištenja vlastitih resursa, uvaţavajući sljedeće elemente planiranja: OdreĊivanje potreba u proizvodnim kapacitetima za pokrivanje vršnog tereta EES BiH na prijenosnoj mreţi; OdreĊivanje potreba u proizvodnim kapacitetima za zadovoljenje potreba za elektriĉnom energijom distributera i direktno prikljuĉenih kupaca na prijenosnoj mreţi; rezerve u snazi i energiji i mogući deficiti; 2 Potrebne rezerve u snazi i energiji; Bilansni suficiti i deficiti sa komentarom o mogućim vrijednostima NTC. U pripremnoj fazi realizacije Indikativnog plana razvoja proizvodnje za period 2013.-2022. godina, u skladu sa taĉkom 4.1.7. Mreţnog kodeksa u kojoj se definišu obaveze korisnika prijenosne mreţe da svoje planove dostave do kraja decembra tekuće godine, NOS BiH je krajem oktobra 2011. godine preduzeo sljedeće aktivnosti: Upućeni su dopisi Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, DERK-u, Ministarstvu energije, rudarstva i industrije FBiH, Ministarstvu privrede, energetike i razvoja RS, regulatornim komisijama (DERK, FERK i REERS) kao i Vladi Distrikta Brĉko sa obavještenjem o poĉetku procesa pripreme plana; Upućeni su pozivi svim registrovanim investitorima koji su navedeni u prethodnom planu da dostave svoje inovirane planove ili potvrde postojeće prijave; U sredstvima javnog informisanja (OsloboĊenje, Nezavisne novine i Dnevni list, kao i na svojoj internet stranici, objavljen je Javni poziv svim korisnicima prijenosne mreţe da dostave svoje planove proizvodnje i potrošnje elektriĉne energije; Upućen je poziv svim kupcima elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi da dostave svoje planove potršnje; Obzirom na veliki broj investitora i prijavljene izgradnje novih proizvodnih kapaciteta, za većinu kojih je NOS BiH ocijenio da nemaju realnu podlogu, u registar ovog Indikativnog plana ukljuĉene su sve prijave pristigle do 31.12.2011. godine. Pored toga, u ovom Indikativnom planu razvoja proizvodnje naveden je kratki osvrt na aktivnosti ENTSO-E sa aspekta 10-to godišnjeg razvoja EES-a na podruĉju zemalja ĉlanica. Ovaj plan se zasniva na kratkoroĉnim i dugoroĉnim regionalnim planovima razvoja proizvodnje i potrošnje svake ĉlanice regije, ukljuĉujući i aspekte regionalnog trţišta elektriĉne energije. Rezultat ovih aktivnosti su projekti prijenosne mreţe od evropskog znaĉaja. Za Bosnu i Hercegovinu korišten je Indikativni plan razvoja proizvodnje za period 2012.-2021. sa podlogama o proizvodnji i potrošnji, ali bez dugoroĉnog plana razvoja prijenosne mreţe, te se prijedlog za nove interkonektivne vodove bazira na potrebama susjednih sistema, odnosno regije. Do poĉetka izrade ovog plana završena je studija koja obraĊuje mogućnosti integracije vjetroelektrana u EES BiH, a rezultati te studije su omogućili donošenje odgovarajućih prijedloga i zakljuĉaka koji se odnose na dinamiĉki plan izgradnje vjetroelektrana u BiH. Ostali elementi Indikativnog plana imaju standardnu formu i sadrţaj uz konstataciju da se proizvodnja i potrošnja na prijenosnoj mreţi odvija prema predviĊanjima NOS BiH. MeĊutim, veoma je vaţna ĉinjenica da se ne ostvaruju planovi izgradnje proizvodnih kapaciteta, rokovi se prolongiraju iz godine u godinu, tako da je i planirana dinamika navedena u ovom planu, upitna, odnosno nema realnih pokazatelja da će se planirana dinamika ulaska u pogon novih, pa i zamjenskih, proizvodnih kapaciteta ostvariti. Ove okolnosti mogu znaĉajno da poremete planirani elektroenergetski bilans za narednih 10 godina, pogotovo ako se ponove loši hidrološki uslovi kao u drugoj polovini 2011. godine. Na kraju Indikativnog plana razvoja proizvodnje za period 2013.-2022. godina navode se Zakljuĉci sa preporukama na što efikasnijoj realizaciji plana kako bi se u narednom periodu izbjegao uvoz elektriĉne energije i poboljšala ukupna energetska i privredna situacija u Bosni i Hercegovini. 3 2. OSVRT NA ENTSO-E 10-to GODIŠNJI PLAN RAZVOJA (TYNDP 2012) Evropsko udruţenje operatora prijenosnih sistema (ENTSO-E) u skladu sa uredbom 2009/714, na bazi 6 regionalnih planova, utvrĊuje sveobuhvatnu viziju razvoja prijenosne mreţe na podruĉju ĉlanica udruţenja za narednih 10 godina [L.2.]. U ovom dokumentu su definisani projekti od zajedniĉkog, pan-evropskog interesa, uz mogućnost pristupa i zemljama koje nisu ĉlanice ENTSO-E udruţenja. Opravdanost svakog projekta ocjenjivana je na bazi razliĉitih kriterija kao što su potrebne investicije, povećanje prijenosnog kapaciteta, društvena i ekonomska dobrobit, integracija obnovljivih izvora, povećanje sigurnosti, smanjenje emisije stakleniĉkih plinova, smanjenje gubitaka i sl. TYNDP 2012. bazira se na dva scenarija, Scenario EU 20-20-20 koji se temelji na nacionalnim planovima izgradnje obnovljivih izvora (planira se izgradnja 250 GW što predstavlja 25% sadašnje instalisane snage) i Scenario B koji se bazira na prognozi dovoljnosti sistema (SAF-System Adequacy Forecast). Oba scenarija ukljuĉuju, pored proizvodnih kapaciteta koji se gase zbog isteka ţivotne dobi, povećanje vršnog opterećenja u januaru za 8%, veliku ekspanziju obnovljivih izvora, u prvom redu vjetroelektrana (VE) i solarnih elektrana (PV) tako da će (scenario 2020) potrošnja iz obnovljivih izvora iznosi oko 38% uz smanjenje proizvodnje CO2 za 26%-57%. To će rezultovati promjenom strukture proizvodnih kapaciteta i lokacije u sistemu, ĉemu će se morati prilagoĊavati prijenosna mreţa. Na bazi ovih procjena, trţišne studije upućuju na zakljuĉak da će Velika Britanija, Poljska, Italija i baltiĉke zemlje i dalje biti znaĉajni uvoznici, a Francuska i skandinavske zemlje veliki izvoznici elektriĉne energije. Bilans Njemaĉke, Španije i Portugala će biti izbalansiran sa visokim nivoom razmjene u centralnoj Evropi kako je to prikazano na slici 2.1. To znaĉi da treba oĉekivati znaĉajno povećanje tranzita energije sa sjevera na jug, naroĉito iz Skandinavije prema Italiji, izmeĊu centralne Evrope i Iberijskog poluostrva i Velike Britanije, te u pravcu istok – jug prema Balkanskom poluostrvu. Slika 2.1.- Pretpostavljena razmjena snage u 2020. godini 4 Zbog toga se oĉekuju znaĉajna zagušenja na podruĉju Njemaĉke, kako zbog povećanih tranzita, tako i zbog direktnog prikljuĉka vjetroelektrana velikih snaga (off shore). U cilju eliminacije zagušenja u narednoj dekadi, evidentirano je preko 100 projekata, od ĉega se oko 40% odnosi na interkonekcije. Na slici 2.2. grafiĉki je prikazan plan pojaĉanja prijenosne mreţe za narednih 10 godina, podijeljen u dva potperioda od 5 godina. Slika 2.2.- Plan pojačanja prijenosne mreže Potrebna pojaĉanja mreţe se odreĊuju mreţnim studijama baziranim na pretpostavljenim trţišnim transakcijama i uz uvaţavanje kriterija sigurnosti (n-1), ukljuĉujući razliĉite varijante proizvodnje i potrošnje. Operatori sistema su obavezni da ENTSO-E dostave podatke o angaţovanju proizvodnih kapaciteta i opterećenjima za presjeĉne godine u zimskom i ljetnjem periodu, baziranim na trţišnim analizama. Na osnovu ovih podataka formiraće se pan-evropski model (PSMs - pan-European Power Systems Models). Trţišne studije, sa mogućim transakcijama i pojednostavljenim modelom mreţe i mreţne studije sa detaljnim modelom sistema, daće konaĉan odgovor na potrebne investicije. U procesu izrade 10-to godišnjeg plana, ENTSO-E je formirao radnu grupu za koordinaciju izrade plana i tri ekspertne grupe koje su definisale metodologiju i standarde za planiranje, scenarije za trţišne studije i modele sistema. Na bazi ovih metodologija, standarda i kriterija, operatori sistema, podjeljeni u šest regionalnih grupa, definisali su potrebna pojaĉanja na svom podruĉju, ukljuĉujući i interkonekcije, iz ĉega je proistekao zajedniĉki ENTSO-E 10-to godišnji plan. Potrebne investicije po pojedinim projektima kreću se širokom dijapazonu, od onih ĉija je vrijednost manja od 50 miliona € do onih preko jedne milijarde €, pri ĉemu 40% projekata košta manje od 300 miliona €, a 23% projekata košta više od 1 milijarde €, tako da ukupan iznos inveticija za projekte od evropske vaţnosti za 52.500 km novih prijenosnih kapaciteta iznosi 97 miliona €, od toga 23 miliona € u podmorske kablove. Uz manja odstupanja, investicije su u korelaciji sa veliĉinom drţave i brojem stanovnika. Za sve operatore sistema, predviĊene investicije predstavljaju znaĉajnu vrijednost. MeĊutim, one iznose svega 1,5-2 €/MWh, odnosno povećavaju za manje od 1% troškove za utrošenu elektriĉnu energiju. 5 U narednoj tabeli su prikazane investicije po pojedinim zemljama – ĉlanicama ENTSO-E: Tabela 2.1.– Investicije po zemljama Milijarda € Austrija Bugarska Kipar Estonija Makedonija MaĊarska Latvia Crna Gora Poljska Srbija Španija Velika Britanija 2,6 0,1 0,0 0,3 0,1 0,1 0,6 0,4 3,0 0,2 4,8 11,4 Belgija Hrvatska Danska Finska Njemaĉka Italija Litvanija Holandija Portugal Slovaĉka Švajcarska 1,7 0,2 1,4 0,8 30,1 8,8 0,7 2,1 1,5 0,3 2,2 Ukupno 97,0 Bosna i Hercegovina Ĉeška Republika Irska Francuska Grĉka Island Luksemburg Norveška Rumunija Slovenija Švedska 0,0 1,2 4,2 8,8 0,3 0,0 0,3 6,5 0,5 0,3 2,0 Sa aspekta adekvatnosti prijenosnog sistema postoje odreĊene neizvjesnosti kao što je mogućnost transporta bez zagušenja u pravcu sjever – jug, u centralnoj i juţnoj Evropi, pogotovo zbog mogućeg napuštanja njemaĉkog nuklearnog programa. U jugoistoĉnoj Evropi ove neizvjesnosti uzrokovane su povezivanjem balkanskih zemalja i Italije podmorskim kablovima, povezivanjem Ukrajine i Turske na evropsku mreţu i velikom planiranom izgradnjom obnovljivih izvora, u prvom redu vjetroelektrana. TYNDP 2012 je prvi put na podruĉju ENTSO-E zemalja baziran na „cost-benefit“ rezultatima koordinisanih trţišnih i mreţnih studija. ENTSO-E oĉekuje povratne informacije o realizaciji ovog plana i praktiĉno već poĉinju pripreme za TYNDP 2014. U cilju harmonizacije planova, ENTSO-E je razvio kriterije za planiranje prijenosne mreţe kojih se trebaju pridrţavati svi operatori sistema, uvaţavajući i specifiĉne uslove u pojedinim nacionalnim sistemima. Vaţno je napomenuti da se svi potencijalni projekti rangiraju prema sljedećim kriterijima: Projekti koji imaju uticaj na razmjenu izmeĊu operatora sistema (interkonekcije) i oni će biti vrednovani prema ENTSO-E kriterijima za planiranje; Projekti u internom sistemu koji imaju uticaj na susjedne sisteme i oni će biti podloţni planskim i internim standardima; Projekti od uticaja samo na internu mreţu podlijeţu internim standardima nisu predmet zajedniĉkog planiranja. Plan razvoja prijenosnog sistema bazira se na dugoroĉnoj prognozi potreba za pojaĉanjem i proširenjem. Proces planiranja treba da sadrţi sve scenarije vezane za povećanje proizvodnih kapaciteta zavisno od lokacije, njihovo dispeĉiranje, povećanje potrošnje, razmjene sa susjednim sistemima i sl. Rezultat ovog multi-kriterijalnog procesa, prikazanog na sljedećem dijagramu je identifikacija potrebnih pojaĉanja prijenosnog sistema. 6 Slika 2.3.- Šematski prikaz planiranja Planske studije zahtjevaju znaĉajan skup pretpostavki kao što su; scenariji sa razliĉitim tehniĉkim i ekonomskim uslovima i njihovim interakcijama kao što su; ekonomski rast i energetska politika drţave, broj i vrsta novih proizvodnih kapaciteta, cijene goriva, cijena CO2, rast opterećenja i sl. U sluĉajevima veće raspoloţivosti proizvodnih kapaciteta od potrošnje, njihovo rangiranje treba da bude prema varijabilnoj cijeni proizvodnje (''merit order'') pri ĉemu neupravljivi proizvodni objekti kao vjetroelektrane, elektrane na sunĉanu energiju (PV) i proizvodni kapaciteti sa najniţom cijenom treba da budu u temelju dijagrama potrošnje. Tipiĉni scenariji uzimaju u obzir dva vremenska horizonta, srednji (5 godina) i dugoroĉni (10 godina), za zimski i ljetni period, razliĉitim vremenskim uslovima (sušna, vlaţna i prosjeĉna hidrologija, temperatura, vjetar, insolacija). Tehniĉki kriteriji za planiranje se zasnivaju na deterministiĉkom pristupu i baziraju se na sljedećem: Analiza trenutne topološke strukture, Analiza ispada pojedinih elemenata prijenosne mreţe ili generatora uzimajući u obzir i vjerovatnoću dogaĊaja. Plan prijenosne mreţe na bazi tehniĉkih kriterija treba da se bazira na sljedećim indikatorima: Ispadi elemenata prijenosne mreţe, ukljuĉujući i mogući kaskadni ispad, Preopterećenja (zagušenja) i naponske prilike, Ispad generatora ili velike potrošnje; Nivo struja kratkog spoja; Statiĉka i tranzijentna stabilnost. 7 2.1. Interkonektivni dalekovodi Izgradnja podmorskog kabla (HVDC) Crna Gora - Italija i njegovo puštanje u rad, koje se oĉekuje 2015. godine, planirano otvaranje trţišta i formiranje regionalnog trţišta elektriĉne energije i regionalnog balansnog trţišta i planirane investicije u izgradnju obnovljivih izvora (vjetroelektrane) u regionu, zahtjeva znatna ulaganja u pojaĉanje i promjenu konfiguracije prijenosne mreţe. Otvaranje trţišta u Evropi i djelimiĉno na Balkanu je prouzrokovalo pojavu stvaranja tranzitnih pravaca ĉiji je smjer uslovljen cijenama elektriĉne energije i veoma ĉesto je promjenljiv u toku godine. Upravo ova ĉinjenica je uzrok pojave zagušenja u prijenosnim sistemima u susjednim zemljama koji imaju uticaj i na EES BiH, što se ponajviše odraţava na smanjene iznose prekograniĉnih kapaciteta, iako se moţe reći da prijenosni sistem BiH nije znaĉajno opterećen. Navedeni razlozi predstavljaju osnovu za izradu planova razvoja prijenosnih sistema kako u zemljama tako i regionalnih planova. Jedan od takvih planova jeste Plan razvoja prijenosne mreţe na nivou jugoistiĉne Evrope koji se bazira na lokalnim planovima razvoja. Naţalost, u BiH plan razvoja prijenosne mreţe ne postoji, tako da su elementi razvoja koji se tiĉu BiH bazirani na planovima susjednih operatora sistema, a koji se odnose na izgradnju interkonektivnih dalekovoda izmeĊu BiH i susjeda. Do 2016. godine, CGES zbog izgradnje HVDC sa Italijom planira uvoĊenje DV 400 kV TS Trebinje – TS Podgorica u TS Lastva 400 kV. U TS Brezna je planirana konekcija vjetroparka. U drugom koraku planira se izgradnja DV 400 kV TS Lastva – TS Brezna – Pljevlja. CGES predlaţe izgradnju interkonektivnog DV 400 kV Pljevlja – HE Višegrad ili Brezna – Buk Bijela. U toku je izrada studije izvodljivosti povezivanja BiH, Crne Gore i Srbije koju finansira EBRD i koja treba da pokaţe ekonomsku isplativost izgradnje pomenutih interkonekcija. Slika 2.4.- Plan izgradnje DV u Crnoj Gori 8 Do 2016. godine EMS, zbog problema pojave zagušenja u zapadnom dijelu Srbije, planira podizanje TS 220 kV Bajina Bašta na 400 kV i podizanje DV 220 kV Bajina Bašta Obrenovac na 400 kV nivo. Zbog problema rada koji donosi sadašnji spoj u krutu taĉku 220 kV DV Višegrad – Bajina Bašta – Poţega – Pljevlja u Vardištu, planira se uklanjanje krute taĉke Vardište podizanjem na 400 kV DV Višegrad – Bajina Bašta i Bajina Bašta – Pljevlja. Slika 2.5.- DV 400 kV Višegrad – Bajina Bašta Iza 2022. godine HEP OPS, zbog izgradnje vjetroparkova ukupne instalisane snage oko 400 MW u podruĉju Dalmacije, planira izgradnju 400 kV postrojenja TS Lika. TakoĊe planira podizanje postojećeg DV 220 kV DV Brinje – Mraclin na 400 kV nivo ili izgradnje novog DV 400 kV TS Lika – Tumbri. Umjesto dosadašnjeg plana izgradnje 400 kV DV Banja Luka – Tumbri HEP OPS predlaţe izgradnju DV 400 kV Banja Luka –Bihać - TS Lika. Slika 2.6.- DV 400 kV Banja Luka – TS Lika 9 2.1.1. Prekograniĉni prijenosni kapaciteti Izgradnja planiranih dalekovoda u susjednim EES kao i interkonekcija navedenih u prethodnom poglavlju za period do 2016. godine će uticati na iznose prekograniĉnih prijenosnih kapaciteta. U skladu sa planovima puštanja u pogon dalekovoda u sljedećoj tabeli su prikazani procijenjeni iznosi ukupnih prekograniĉnih prijenosnih kapaciteta (TTC) na granici sa Crnom Gorom i Srbijom prema slj. scenarijima: Podizanje DV 220 kV Višegrad – Vardište na 400 kV nivo, odnosno puštanje u rad DV 400 kV Višegrad – Bajina Bašta (Višegrad – Pljevlja), DV 400 kV Bajina Bašta – Pljevlja, kao i uvoĊenje DV 400 kV Trebinje – Podgorica u TS Lastvu. Nije razmatrano puštanje HVDC kabla i DV 400 kV Lastva – Pljevlja u rad. Scenariju A je dodato opetrećenje HVDC kabla od 500 MW. Scenariju A je dodato opetrećenje HVDC kabla od 1000 MW i ukljuĉen je DV 400 kV Lastva – Pljevlja. Na granici sa Hrvatskom nisu prikazani kapaciteti jer se planira izgradnja DV 400 kV Banja Luka – Lika nakon 2022. godine. Tabela 2.2.- Ukupni prekogranični prijenosni kapacitet. Smjer 2012. A. B. C. BA->RS 550 1000 650 550 RS->BA 550 900 900 800 BA->ME 600 850 550 450 ME->BA 500 800 250 250 1200 1000 800 600 400 200 0 BA->RS RS->BA A. B. BA->ME C. ME->BA 2012 Slika 2.7.- Ukupni prekogranični prijenosni kapacitet. Iz tabele i slike jasno je uoĉljivo da se stavljanjem pod opterećenje HVDC kabla prekograniĉni kapaciteti se smanjuju na granici prema Crnoj Gori. Ovo je naroĉito izraţeno kod punog opterećenja kabla (1000 MW) gdje vrijednosti prekograniĉnih kapaciteta pada 10 ispod sadašnjih vrijednosti. Izgradnjom i puštanjem u rad HVDC kabla postaje upitna sigurnost izvoza elektriĉne energije iz BiH prema Crnoj Gori, uvaţavajući planove izgradnje proizvodnih objekata nakon 2016. godine. Posebnu paţnju treba posvetiti izgradnji interkonekcije prema Crnoj Gori, DV 400 kV HE Višegrad – Pljevlja ili DV 400 kV Buk Bijela – Brezna, ĉime bi se otklonila pomenuta zagušenja i omogućio izvoz elektriĉne energije iz BiH u Italiju. Slika 2.8.- Očekivani tokovi snaga u BiH u 2016. godine (maksimalni režim) 11 Slika 2.9.- Očekivani tokovi snaga u BiH u 2022. godine (maksimalni režim) 12 3. INTEGRACIJA OBNOVLJIVIH IZVORA ELEKTRIĈNE ENERGIJE U Indikativnom planu za perod 2012.-2021. godina investitori su u kategoriji obnovljivih izvora prijavili 46 hidroelektrana (HE) ukupne instalisane snage 2,221 MW, 48 vjetroelektrana (VE) ukupne instalisane snage 2,804 MW, jednu elektranu na bio masu snage 10 MW i jednu solarnu elektranu snage 10 MVA. U najvećem broju sluĉajeva, tehniĉka i administrativna dokumentacija za ove objekte je bila na vrlo niskom nivou, mada su svi investitori imali sudsku registraciju za obavljanje djelatnosti proizvodnje, prijenosa i distribucije elektriĉne energije.U skladu sa vaţećim propisima, NOS BiH i Elektroprenos nemaju ovlaštenja da uskraćuju pristup prijenosnoj mreţi, naroĉito ako se uzme u obzir Ĉlan 23, Poglavlja V, Direktive 2009/72EZ. Zbog toga je od suštinske vaţnosti donošenje odgovarajućih Zakona o obnovljivim izvorima sa preciznim procedurama koje bi investitori trebali da zadovolje, ĉime bi se s jedne strane izvršila selekcija investitora i realnije predvidjeli dinamiĉki planovi izgradnje, a s druge strane omogućilo Elektroprenosu i NOS BiH-u da planski pristupe realizaciji prikljuĉaka novih proizvodnih kapaciteta i eventualnom pojaĉanju elemenata prijenosne mreţe. Za prethodne Indikativne planove je oĉigledno da su investitori prijavljivali nerealne planove za objekte, posebno VE ĉija je izvjesnost izgradnje i ekonomska isplativost vrlo upitna, jer za većinu potencijalnih lokacija nisu obavljena potrebna mjerenja vjetropotencijala. Ni za jednu VE nije usvojen Elaborat o prikljuĉku na prijenosnu mreţu pa prema Pravilniku o prikljuĉku zvaniĉno nije mogla poĉeti izgradnja ni jedne VE. Shodno odredbama Mreţnog kodeksa ni jedna VE nije bilansno ukljuĉena u Indikativni plan razvoja proizvodnje, tako da ni Elektroprenos BiH nije imao elemenata za ukljuĉenje VE u plan razvoja prijenosne mreţe. Uz ĉinjenicu da je Elektroprenosu BiH potrebno bar 2-3 godine za obezbjeĊenje potrebnih dozvola, izradu projektne dokumentacije, obezbjeĊenje opreme i izgradnju, nije realno oĉekivati da bar neka od prijavljenih VE bude u pogonu do 2015. godine. Pored toga, Elektroprenos BiH je dopisom br 01-1354/11 od 10.03.2011 godine obavjestio DERK, NOS BiH i nadleţna entitetska ministarstva da neće dozvoljavati prikljuĉak na prijenosnu mreţu vjetroelektrana sve dok se ne usvoji odgovarajuća studija kojom će se definisati graniĉne vrijednosti instalisanih snaga vjetroelektrana, a Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva RS je svojim dopisom br 05.05/312-498-11 od 03.08.2011. godine obavijestilo NOS BIH da je Vlada RS donijela zakljuĉak u kojem se navodi da sve opštine obustave sve dalje aktivnosti sa investitorima vezano za istraţivanje vjetra (sklapanje ugovore, izdavanje urbanistiĉkih saglasnosti ili dodjeljivanje zemljišta na korištenje). TakoĊer, zakljuĉkom Vlade RS, te odredbom Uredba o proizvodnji i potrošnji elektriĉne energije iz obnovljivih izvora i kogeneracije (Sluţbeni glasnik RS 28/11 i 39/11), Vlada RS će podsticati proizvodnju elektriĉne energije iz vjetroelektrana do 100 MW do 2020. godine. U Federaciji BiH je u toku izrada Akcionog plana za obnovljive izvore. Poseban problem vezan za integraciju proizvodnih kapaciteta na bazi obnovljivih izvora predstavlja predikcija njihove proizvodnje. Dok za HE i solarne elektrane predikcija proizvodnje se sa prihvatljivom sigurnošću moţe odrediti nekoliko dana pa i sedmica unaprijed, za VE predikcija se vrši svaka 4 sata, a u sistemima sa velikim udjelom VE i svaka 2 sata, te se eventualne korekcije dostavljaju operatoru sistema. 13 3.1. Rezultati studije „Integracija vjetroelektrana u elektroenergetski sistem i trţišna pravila“ Zbog svega toga je NOS BiH, kao jedini subjekat odgovoran za sigurnost rada sistema i regulaciju, inicirao izradu studije „‟Integracija vjetroelektrana u elektroenergetski sistem i trţišna pravila‟‟. Ovu studiju je izradio konzorcij ECA, KPMH i EIHP uz finansijsku podršku EBRD. Prezentacija Studije je odrţana 16.12.2011. godine uz prisustvo oko 100 uĉesnika a konaĉna verzija je objavljena na zvaniĉnoj internet stranici NOS BiH. Studija je dala elemente koji NOS BiH-u omogućavaju donošenje ciljanih vrijednosti instalisanih snaga VE sa aspekta regulacionih mogućnosti EES-a BiH i potrebnih investicija. Sa aspekta potrebne regulacione snage u zavisnosti od instalisanih snaga VE, u Studiji su razmatrane dvije varijante – 4-satna i 2-satna prognoza proizvodnje – tabela 3.1. i 3.2. Tabela 3.1. – Potrebna sistemska regulacija u zavisnosti od instalisane snage VE (za 4-satnu prognozu proizvodnje) Instalisana snaga VE (MW) 160 352 637 950 1309 Potrebna snaga sekundarne regulacije (MW) Udio vremena 98% ukupnog vremena (nedovoljno za 175 h/god) 26 59 97 139 192 99% ukupnog vremena (nedovoljno za 88 h/god) 32 120 207 287 357 Maksimum – jednom u deset godina 104 217 397 500 544 Tabela 3.2. – Potrebna sistemska regulacija u zavisnosti od instalisane snage VE (za 2-satnu prognozu proizvodnje) Instalisana snaga VE (MW) 160 352 637 950 1309 Udio vremena Potrebna snaga sekundarne regulacije (MW) 98% ukupnog vremena (nedovoljno za 175 h/god) 15 33 53 76 101 99% ukupnog vremena (nedovoljno za 88 h/god) 19 41 68 96 125 Maksimum – jednom u deset godina 68 161 272 323 337 14 3.2. Kratak osvrt na pomoćne usluge ENTSO-E OP Pravilo 1, D5.1. preporuĉuje ĉetiri pristupa proraĉuna potrebnog kapaciteta za sekundarnu rezervu (pozitivni dio opsega sekundarne regulacije) kao pomoćne usluge. To su: Minimalni iznos rezerve po osnovu varijacije opterećenja i proizvodnje, Vjerovatnoće nedostatka rezerve koja se dobija iz krive debalansa (99.9%), Ispad najveće proizvodne jedinice u sistemu i Oĉekivana varijacija i ponašanja opetrećenja i drugih specifiĉnih situacija. U evropskim zemljama su zastupljena sva ĉetiri principa u zavisnosti od specifiĉnosti pojedine zemlje. NOS BiH koristi prvi pristup za odreĊivanje kapaciteta za sekundarnu rezervu, minimalni iznos rezerve po osnovu varijacije opterećenja i proizvodnje. Tabela 3.3.- Potrebni nivo kapaciteta za sekundarnu regulaciju za 2012 godinu. Mjesec Iznos I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 58 56 55 51 48 48 48 49 51 53 55 59 DERK u svojoj Odluci za pomoćne usluge odreĊuje cijenu za kapacitet, kao i obavezu pojedinih elektroprivreda za pruţanje ove pomoćne usluge. Dosadašnja praksa pokazuje, iako je Odlukom definisano, da elektroprivrede ne obezbjeĊuju potrebni kapacitet, npr. EP HZ HB u toku 2011. nije ponudila ni jedan MW kapaciteta, dok ERS i EPBiH veoma ĉesto ne nude kapacitet kroz noć. Slika 3.1. Ovo za posljedicu ima veoma velika neţeljana odstupanja. Slika 3.2. Slika 3.1.- Ponuđeni kapacitet sekundarne rezerve u 2011. godini 15 Slika 3.2.- Neželjena odstupanja u 2011. godini Ako se uzme u obzir veliki broj najava za izgradnju vjetrogeneratora, ovako loša situacija sa pomoćnim uslugama će postati još gora, što dovodi do zakljuĉka da se ovaj problem pod hitno mora rješavati. 3.3. Dinamiĉki plan i procjena snage vjetroelektrana za prikljuĉak na prijenosnu mreţu U skladu sa uobiĉajenom praksom da se prognoza proizvodnje vjetroelektrana vrši svaka 4 sata, potrebnog vremena za izgradnju prikljuĉnih dalekovoda, problematike vezano za obezbjeĊenje sekundarne regulacije, te potencijalnih lokacija prijavljenih od strane investitora, NOS BiH u skladu sa ĉlanom 5.19.2. Mreţnog kodeksa (NOS BiH će periodično određivati maksimalnu instalisanu snagu VE sa aspekta regulacionih karakteristika EES BiH. Ove vrijednosti će se objavljivati u Indikativnom planu razvoja proizvodnje.) smatra da su realne sljedeće vrijednosti instalisanih VE za naredni desetogodišnji period, uz prihvatljiv rizik od 98% vjerovatnoće zadovoljenja bilansa snaga (prema Tabeli 3.1.): za instalisanu snagu od oko 160 MW nisu potrebna dodatna ulaganja u sekundarnu regulaciju ili proširenje prijenosne mreţe, osim izgradnje prikljuĉaka; za instalisanu snagu od oko 350 MW koja iznosi oko 8,5% sadašnje instalisane snage proizvodnih kapaciteta na prijenosnoj mreţi, potrebna je dodatna snaga sekundarne regulacije. Sa aspekta prijenosne mreţe, VE će vjerovatno biti prikljuĉene na 110 kV vodove, pa pored izgradnje prikljuĉaka i planiranog proširenja 110 kV mreţe zbog povećanja sigurnosti napajanja konzuma, dodatna veća ulaganja u proširenje prijenosne mreţe neće biti potrebna. Procjena perioda za instalaciju ovog nivoa snage VE je 2019. godina. za instalisanu snagu od oko 640 MW koja iznosi oko 17% sadašnje instalisane snage proizvodnih kapaciteta na prijenosnoj mreţi biće potrebno da se obezbjedi i odgovarajuća snaga sekundarne regulacije iz novih proizvodnih kapaciteta kao i 16 dodatna ulaganja u proširenje prijenosne mreţe zavisno od koncentracije VE. Procjena perioda za instalaciju ovog nivoa snage VE je 2023. godina, odnosno kraj planskog perioda. NOS BiH će, u skladu sa dinamikom izgradnje novih proizvodnih kapaciteta i mogućnostima da obezbjedi potrebnu snagu za sekundarnu regulaciju, u narednim Indikativnim planovima potvrĊivati ili mjenjati ciljne vrijednosti instalisane snage VE. S tim u vezi, neophodno je uskladiti potrebnu legislativu kako bi investitori mogli prilagoditi i uskladiti svoje dinamiĉke planove. Od izuzetne vaţnosti je donošenje usklaĊenog nacionalnog (drţavnog) akcionog plana (cilja) za obnovljivu energiju kojeg su donijele sve zemlje u regionu, osim Bosne i Hercegovine [L.3.], tabela 3.4.: Tabela 3.4.- Ciljevi za obnovljivu energiju u regionu DRŢAVA Albanija CILJ 18% OIE u ukupnoj primarnoj energiji do 2020, 4% u vjetroelektranama do 2020, 5% proizvodnje iz bio goriva do 2010, 15% do 2015, 2% ukupne proizvodnje iz OIE iz kapaciteta većih od 100 MW Bosna i Hercegovina Hrvatska Crna Gora Srbija 20% OIE u ukupnoj finalnoj potrošnji do 2020, 9-10% uĉešća vjetroelektrana u ukupnoj finalnoj potrošnji, 10% bio goriva u ukupnoj potrošnji benzina i dizel goriva do 2020, 35% OIE u ukupnoj proivodnji do 2020. Više od 20% OIE u potrošnji do 2015, Analizira se uĉešće mHE, ali još nema konaĉnog cilja, Novi zakon o energetici (2009) definisani su indikativni ciljevi OIE 1,5-2% uĉešća OIE u finalnoj potrošnji, 4,5% uĉešća OIE u proizvodnji do 2010, 20% smanjenja potrošnje do 2020. Kosovo (UNSR 1244) 7,78% uĉešća OIE u ukupnoj proizvodnji do 2016. Makedonija Turska 30% smanjenja potrošnje do 2020 u odnosu na 2006, 20% uĉešća OIE u finalnoj potrošnji do 2020, 10% uĉešća bio goriva u transport do 2020, 30% smanjenja emisije stakleniĉkih plinova (20% na bazi proizvodnje iz uglja) do 2020. 30% uĉešća OIE u proizvodnji do 2023, Izgradnja novih kapaciteta na bazi vjetroenergije (20.000 MW), geotermalne energije (600 MW) i maksimalno korištenje hidro i solarnog potencijala. 17 4. OSTVARENJE ELEKTROENERGETSKOG BILANSA U 2011. GODINI U Tabelama 4.1, 4.2. i 4.3. prikazani su relevantni podaci o ostvarenju elektroenergetskog bilansa u 2011. godini po mjesecima na prijenosnoj mreţi Bosne i Hercegovine. U odnosu na ostvarenje bilansa 2009. godine, i bilansa za 2010. godinu, ostvarenje bilansa 2011. godine na prijenosnoj mreţi [L.4.] pokazuje slijedeće: Postignut je pad proizvodnje na prijenosnoj mreţi EES BiH u odnosu na prethodnu godinu za 11,9% i podbaĉaj plana proizvodnje za 2011.godinu u iznosu od 2,2%; Proizvodnja HE u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu je znaĉajno smanjena i to za 45,5%. Proizvodnja HE u 2010. godini u odnosu na 2009. godinu je imala povećanje za 32,1% i sliĉan porast 2009. u odnosu na 2008. godinu u iznosu od 30% što je rezultiralo ukupnom dvogodišnjem povećanju proizvodnje od 70,5%. Ovo ponovo ukazuje na znaĉajne hidrološke oscilacije; Proizvodnja TE u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu je znaĉajno veća i to za 22,4% što je poboljšalo energetski bilans u BiH; Suficit elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi u 2011. godini se smanjio na 1.491 GWh (u prethodnim godinama se kretao izmedju 605,8 u 2007 godini i 4084,6 GWh u prošloj godini). Prošle godine bilans EES BiH je bio negativan u dva mjeseca (juli, avgust) dok ove godine je negativan u tri mjeseca (septembar, novembar i decembar); U ostvarenju elektroenergetskog bilansa u 2011. godini biljeţi se povećanje potrošnje elektriĉne energije za 3,6% što je nastavilo kontinuitet porasta iz prethodne godine i predstavlja daljnje povećanje u odnosu na smanjenje potrošnje u 2009. godini u iznosu od 4,87%. U 2008. godini indeks je bio pozitivan sa 4,31%. Direktno prikljuĉeni potrošaĉi su ponovo imali porast i to izmedju 10 – 12% po Elektroprivredama što potvrdjuje porast potrošnje od 28,7% u prošloj godini za razliku iz 2009. godine sa negativnim indeksom od 27%. Generalno, potrošnja u posljednjih pet godina, uz neke oscilacije, ima blagi porast. Sagledavajući potrošnju prema planu za 2011. godinu ista predstavlja 98,6% planirane potrošnje; Vršna satna snaga konzuma na prijenosnoj mreţi u 2011. godini iznosila je 2150 MW što je smanjenje u odnosu na prošlogodišnju (2173 MW) za 1,1% kada je bila najveća u dosadašnjem periodu; Na osnovu ostvarenog bilansa elektroenergetskog sistema BiH ove godine moţe se konstatovati smanjenje proizvodnje elektriĉne energije identiĉno kao 2007. godine – oba puta uzrokovano nepovoljnim hidrološkim uslovima. Potrošnja u zadnje dvije godine biljeţi blagi porast i dostigla je vrijednost iz 1990. godine medjutim sa naglaskom na drugaĉiju raspodjelu potrošaĉa – u ovim godinama glavni potrošaĉ su domaćinstva. 18 Tabela 4.1.- Bilans električne energije na prijenosnoj mreži I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2011 2011/ 2010 2010 MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh % MWh Proizvodnja elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi (1) HE 821,829 461,679 513,425 461,165 304,189 241,398 239,156 199,812 268,795 276,153 224,456 278,086 4,290,142 54.5% 7,870,400 (2) TE Proizvodnja UKUPNO (1+2) Energija primljena iz distributivne mreţe 783,972 759,990 881,118 537,223 757,687 782,441 849,947 841,811 638,440 878,447 859,575 834,129 9,404,777 122.4% 7,683,000 1,605,801 1,221,668 1,394,543 998,388 1,061,875 1,023,839 1,089,103 1,041,623 907,234 1,154,600 1,084,030 1,112,215 13,694,919 88.1% 15,553,400 2,511.8 2,190.8 2,618.1 2,780.5 3,211.8 1,901.2 898.0 1,137.0 581.4 548.9 335.0 1,076.7 19,791.2 23.5% 84,300 Potrošnja elektriĉne energije sa prijenosne mreţe Ditsributivne kompanije 919,961 809,797 822,480 Direktno prikljuĉeni potrošaĉi * 203,140 204,181 226,527 698,541 690,640 668,386 709,884 726,458 690,790 766,843 835,567 900,490 9,239,838 102.2% 9,043,300 217,549 225,844 221,780 231,460 229,454 214,241 222,003 218,667 225,016 2,639,863 108.8% 2,425,500 95.9% 337,900 (3) (4) (5) (6) (7) (8) Prijenosni gubici Potrošnja UKUPNO (5+6+7) 34,098 25,841 28,721 24,975 25,819 20,535 26,027 28,442 20,316 26,154 30,729 32,511 324,169 1,157,200 1,039,820 1,077,728 941,065 942,303 910,701 967,371 984,354 925,347 1,015,000 1,084,964 1,158,018 12,203,870 57,323 119,573 113,138 121,732 57,269 -18,113 139,599 -934 -45,803 1,491,049 103.4% 11,806,700 Bilans elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi u BiH (9) Bilans (3 - 8) * 448,601 181,848 316,815 Ukljuĉujući potrošnju kvalifikovanih kupaca 19 1.81% Tabela 4.2.- Proizvodnja električne energije na prijenosnoj mreži I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2011 2011/ 2010 MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh % HE Jablanica 104,822 54,964 65,011 72,244 34,528 28,654 35,369 35,693 38,168 54,650 40,121 34,271 598,493 59.6% HE Grabovica 36,009 20,690 24,940 25,693 13,809 10,407 12,066 12,658 13,166 20,068 16,489 15,494 221,487 54.4% HE Salakovac 49,191 24,392 36,547 38,201 17,437 10,725 13,231 11,968 11,493 20,565 18,278 29,556 281,584 42.1% HE Višegrad 106,270 82,272 94,892 81,830 105,234 55,354 36,084 23,356 21,772 41,782 26,416 42,106 717,368 55.9% HE Trebinje 1 107,046 38,803 42,642 46,540 20,911 14,051 16,128 16,838 28,648 16,110 15,009 15,647 378,373 47.6% HE Trebinje 2 HE Dubrovnik 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (G2) 77,236 60,452 66,821 73,336 29,094 22,358 17,988 19,266 62,043 30,100 36,785 46,282 541,761 68.0% HE Boĉac 24,177 14,476 21,191 18,976 23,397 18,481 11,450 9,860 7,659 5,692 7,254 11,845 174,458 49.3% HE Rama 102,158 101,882 94,571 47,444 7,158 47,675 71,043 44,809 66,753 65,121 43,362 20,038 712,016 80.6% HE Mostar 27,781 15,685 22,249 21,784 13,782 8,817 9,777 9,230 8,538 13,347 12,247 19,145 182,381 56.9% HE Jajce 1 27,252 16,757 20,785 20,627 20,430 17,434 9,520 8,974 5,194 4,965 4,774 13,442 170,154 52.9% HE Jajce 2 9,575 6,561 7,874 7,456 7,918 6,565 4,939 4,293 3,773 3,753 3,639 5,305 71,652 90.8% PHE Ĉapljina 118,443 4,675 4,763 0 6,889 0 1,106 2,590 1,571 0 82 23,724 163,844 20.6% HE Peć-Mlini HE Mostarsko Blato* HIDRO ELEKTRANE 16,210 6,339 8,345 4,533 3,603 876 456 277 17 0 0 1,230 41,886 33.9% 15,659 13,731 2,794 2,501 0 0 0 0 0 0 0 0 34,685 84.4% 821,829 461,679 513,425 461,165 304,189 241,398 239,156 199,812 268,795 276,153 224,456 278,086 4,290,142 54.5% TE Tuzla 242,718 320,914 354,697 255,892 313,429 291,801 333,246 305,743 280,346 379,869 342,834 317,288 3,738,776 124.2% TE Kakanj 227,823 190,935 207,117 120,198 177,276 189,898 180,215 195,917 187,467 170,643 177,879 190,875 2,216,244 122.0% TE Ugljevik 181,092 115,726 161,606 152,420 190,784 153,468 175,716 187,338 5,588 169,706 179,014 163,766 1,836,224 139.6% TE Gacko TERMO ELEKTRANE PROIZVODNJA 132,340 132,415 157,697 8,713 76,198 147,274 160,769 152,814 165,039 158,228 159,848 162,199 1,613,534 104.8% 783,972 759,990 881,118 537,223 757,687 782,441 849,947 841,811 638,440 878,447 859,575 834,129 9,404,777 122.% 1,605,801 1,221,668 1,394,543 998,388 1,061,875 1,023,839 1,089,103 1,041,623 907,234 1,154,600 1,084,030 1,112,215 13,694,919 88.1% PROIZVODNJA * Energija proizvedena u testnom radu 20 • Termo • Hidro GWh 1,800 1,600 1,400 1,200 822 1,000 513 462 304 800 241 239 200 276 224 278 878 860 834 X XI XII 269 461 600 400 783 760 881 758 782 850 V VI VII 842 638 537 200 0 Mjesec I II III IV VIII Slika 4.1 - Struktura proizvodnje po mjesecima u 2011. godini 21 IX Tabela 4.3.- Potrošnja električne energije na prijenosnoj mreži I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2011 2011/ 2010 MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh MWh % 181,708 57,890 63,817 31,897 16,902 164,300 50,977 58,305 28,481 18,623 165,013 54,014 59,394 28,727 19,325 135,128 45,651 51,668 23,077 15,653 131,992 49,234 50,494 22,798 14,885 124,562 47,683 48,208 21,108 14,600 130,854 51,075 51,157 22,210 15,212 131,679 51,789 52,880 22,589 15,902 128,680 48,718 48,667 22,298 14,613 149,442 52,051 55,027 26,281 16,100 170,645 54,753 60,385 28,519 17,491 181,786 58,574 62,212 31,005 19,545 1,795,790 622,408 662,214 308,991 198,851 101.3% 103.2% 101.6% 110.7% 102.1% 966 1,242 904 1,885 1,676 1,152 911 989 1,499 907 1,045 1,055 14,231 109.5% 353,181 130,535 90,523 89,046 21,084 39,459 34,316 404,962 321,927 117,078 83,297 79,208 18,182 35,928 32,675 366,367 327,376 120,519 82,909 82,154 17,702 38,113 37,533 378,930 273,062 103,811 77,521 74,431 13,971 35,302 34,117 339,153 271,079 101,691 78,043 72,748 14,635 35,957 34,925 338,000 257,313 99,195 76,128 69,874 15,263 35,160 38,217 333,838 271,419 101,325 80,775 73,172 16,388 39,441 41,323 352,424 275,828 102,899 82,442 73,592 18,030 40,078 38,888 355,929 264,475 100,354 79,408 70,588 15,971 36,533 28,608 331,462 299,808 113,219 86,880 77,097 16,095 38,366 31,307 362,965 332,838 122,427 88,382 80,954 17,574 39,937 33,859 383,133 354,178 130,117 94,809 88,238 19,609 40,187 34,713 407,673 3,602,484 1,343,170 1,001,117 931,102 204,504 454,461 420,481 4,354,835 102.5% 102.4% 104.2% 99.7% 104.4% 102.0% 112.5% 103.1% 54,788 47,001 46,736 34,192 34,032 34,556 37,953 40,283 36,529 38,003 43,853 51,879 499,806 99.2% 33,266 15,377 48,689 10,252 93,458 255,830 28,718 13,108 27,730 8,922 103,065 228,544 29,647 13,666 26,944 8,908 113,790 239,692 23,548 11,797 22,756 8,023 109,547 209,863 23,323 11,780 20,797 7,718 114,843 212,493 22,596 10,899 22,743 7,437 110,411 208,642 24,125 11,930 25,554 8,366 114,826 222,753 25,015 12,399 27,177 8,813 115,177 228,866 23,715 11,160 25,818 7,885 112,135 217,242 24,839 12,349 27,860 8,722 115,289 227,063 27,784 12,984 30,021 9,429 111,763 235,835 31,523 14,981 32,650 10,834 114,847 256,715 318,100 152,430 338,740 105,309 1,329,152 2,743,536 98.5% 97.1% 114.6% 99.7% 137.0% 116.5% 74,400 67,200 74,300 72,000 74,400 72,000 74,400 74,400 72,000 74,500 72,000 74,400 876,000 100.0% 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 34,728 29,941 28,709 22,011 20,512 18,373 20,349 20,890 19,853 24,511 30,429 32,540 302,846 97.9% 1,123,101 1,013,979 1,049,007 916,089 916,484 890,166 941,344 955,912 905,031 988,846 1,054,235 1,125,506 11,879,701 103.6% 0 0 0 0 0 0 187 0 0 0 0 21,217 21,403 972.9% 1,123,101 1,013,979 1,049,007 916,089 916,484 890,166 941,531 955,912 905,031 988,846 1,054,235 1,146,723 11,901,104 103.7% POTROŠNJA Elektrokrajina Elektrodoboj Elektrobijeljina Elektrodistribucija Pale Elektrohercegovina RiTE ERS (Ugljevik i Gacko) ERS ED Sarajevo ED Tuzla ED Zenica ED Mostar ED Bihac Direktni potrošaĉi EPBiH ED HercegovaĉkoNeretvanska ED Zapadnohercegovaĉka ED Herceg Bosanska ED Srednja Bosna ED Posavska Direktni potrošaĉi EPHZHB Aluminij (kvalifikovani kupac) BSI Jajce (kvalifikovani kupac) Distrikt Brĉko Potrošnja na prijenosnoj mreţi Pumpni rad PHE Ĉapljina Preuzimanje sa prijenosne mreţe 22 U Tabeli 4.4. Prikazani su podaci o mjeseĉnim maksimalnim i minimalnim dnevnim potrošnjama elektriĉne energije u 2011. godini. Tabela 4.4.- Podaci o karakterističnoj dnevnoj potrošnji električne energije u 2011. godini MAX SATNA POTROŠNJA MIN SATNA POTROŠNJA MAX DNEVNA POTROŠNJA MIN DNEVNA POTROŠNJA MWh/h DAN SAT MWh/h DAN SAT MWh DAN MWh DAN Januar 2,083 05-01-2011 S18 1,051 17-01-2011 S04 41,460 05-01-2011- 34,643 09-01-2011- Februar Mart April Maj Juni Juli August Septembar Oktobar Novembar Decembar 1,996 1,963 1,737 1,664 1,597 1,654 1,730 1,682 1,630 2,011 2,150 03-02-2011 02-03-2011 14-04-2011 05-05-2011 22-06-2011 14-07-2011 29-08-2011 13-09-2011 01-10-2011 19-11-2011 31-12-2011 S19 S19 S21 S21 S22 S15 S21 S21 S20 S18 S18 1,066 974 912 895 911 872 954 899 901 1,007 1,071 21-02-2011 28-03-2011 25-04-2011 23-05-2011 12-06-2011 22-07-2011 31-08-2011 26-09-2011 03-10-2011 07-11-2011 16-12-2011 S04 S04 S04 S04 S06 S04 S05 S04 S04 S04 S04 40,313 39,442 34,137 32,749 32,240 34,283 34,264 32,873 35,966 39,941 41,479 03-02-2011 02-03-2011 14-04-2011 09-05-2011 23-06-2011 14-07-2011 25-08-2011 14-09-2011 21-10-2011 23-11-2011 29-12-2011 35,668 30,866 29,141 28,777 28,923 29,171 30,745 28,999 29,411 32,824 35,574 20-02-2011 27-03-2011 24-04-2011 01-05-2011 12-06-2011 03-07-2011 14-08-2011 25-09-2011 02-10-2011 06-11-2011 04-12-2011 MWh/h 2,500 2,083 2,000 1,996 1,963 2,011 2,150 1,737 1,664 1,730 1,682 1,630 1,597 1,654 1,500 1,051 1,066 1,000 974 912 895 911 872 954 899 901 1,007 1,071 500 0 Slika 4.2.- Minimalna i maksimalna satna potrošnja po mjesecima u 2011. godini U Tabeli 4.5. i pripadajućim dijagramima prikazani su dnevni izvještaji za 31.12.2011. godine kao dan u kome je postignuta vršna satna snaga konzuma na prijenosnoj mreţi, i dnevni izvještaj za 22.07.2011. godine kada je postignuto minimalno satno opterećenje konzuma na prijenosnoj mreţi. Moţe se konstatovati da i dalje postoji relativno nepovoljan odnos maksimalnih i minimalnih satnih vrijednsti opterećenja konzuma BiH na prijenosnoj mreţi i to ne samo izmeĊu sezonskih vrijednosti, već i izmeĊu satnih vrijednosti u toku jednog dana. U danu kada je postignuto vršno opterećenje konzuma, odnos satnog maksimalnog i minimalnog opterećenja iznosi 1,78 (2150/1207). U danu u kome je postignuto minimalno opterećenje ovaj odnos je isti 1,78 (1552/872). 23 Ista tabela sa pripadajućim dijagramima daje i pregled Max. i Min. dnevnog opterećenja u 2011.godini. Tabela 4.5.- Karakteristične potrošnje električne energije u 2011. godini Max satna potrošnja Min satna potrošnja Max dnevna Min dnevna MWh Dan Sat MWh Dan Sat MWh Dan MWh Dan 2,150 31.12.2011. S18 872 22.07.2011. S04 41,479 29.12.2011. 28,777 01.05.2011. 2,500 MW 2,150 MW 2,066 MW 2,000 1,552 MW 1,500 1,000 1,446 MW 1,207 MW 872 MW 500 0 1,251 MW Max opterećenje 31.12.2011. 960 MW Min opterećenje Max potrošnja Min potrošnja 22.07.2011. 29.12.2011. 01.05.2011. Slika 4.3.- Dijagrami potrošnje za karakteristične dane u 2011. godini 24 5. PROIZVODNJA I POTROŠNJA ELEKTRIĈNE ENERGIJE U BOSNI I HERCEGOVINI U PROTEKLOM PERIODU U Tabeli 5.1. prikazani su podaci o proizvodnji i potrošnji elektriĉne energije, a Tabeli 5.2. bilansi snaga za maksimalno satno opterećenje konzuma BiH u periodu 2002.-2011. godina prema godišnjim izvještajima koje je pripremio NOS BiH (do jula 2005. godine ZEKC). Izgled tabela je prilagoĊen potrebama Indikativnog plana razvoja proizvodnje, jer u proteklom periodu za neke godine NOS BiH (ZEKC) nije raspolagao detaljnim statistiĉkim podacima o ukupnoj potrošnji pojedinih kategorija potrošaĉa (to je i sada vezano za potrošaĉe „Javna rasvjeta“). Potrebno je napomenuti da je ukljuĉivo sa 2011. godinom rubrika obnovljivih izvora prikljuĉenih na mreţu prijenosa ostala prazna. U Tabeli 5.3. za prijenosni sistem Bosne i Hercegovine prikazani su karakteristiĉni godišnji pokazatelji za period 2002 – 2011. god. Ukupna proizvodnja i potrošnja elektriĉne energije u BiH u periodu 1990. – 2011. godina na godišnjem nivou, prema izvještajima NOS BiH, prikazana je na dijagramu Slika 5.1. 25 Tabela 5.1. R.b. Ostvareno Godina Pozicija 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 9,147,770 9,734,965 10,140,892 10,662,510 10,796,667 10,870,500 11,338,800 10,786,500 11,468,900 11,879,700 -0.39 6.42 4.17 5.14 1.26 0.68 4.31 -4.87 6.33 3.58 1 Godišnja potrošnja na prijenosnoj mreži (MWh) 2 Godišnji stopa rasta potrošnje (%) 3 Industrijska potrošnja (%) 38.1 32.1 35.9 4 Transport (%) 0.9 1.0 1.3 5 Ostala potrošnja (%) 17.6 19.0 19.1 6 Domaćinstva (%) 43.4 48.0 43.9 7 Javna rasvjeta (%) 8 Proizvodnja iz obnovljivih izvora na VN (MWh) 9 Proizvodnja na distributivnoj mreži (MWh) 10 311,000 247,300 299,500 324,700 349,749 361,000 526,900 87,800 84,300 19,791 Proizvodnja na prijenosnoj mreži (MWh) 10,473,820 10,992,488 12,415,287 12,393,225 13,277,084 11,800,400 13,270,200 13,994,900 15,553,500 13,694,919 11 Ukupna proizvodnja (MWh) 10,784,820 11,239,788 12,714,787 12,717,925 13,626,833 12,161,400 13,797,100 14,082,700 15,637,800 13,714,710 12 Gubici na prijenosnoj mreži (MWh) 267,850 294,844 321,292 383,705 311,071 312,000 326,500 306,100 337,900 324,169 13 Gubici na prijenosnoj mreži u odnosu na (1) (%) 2.93 3.03 3.17 3.60 2.88 2.87 2.88 2.84 2.95 2.73 14 Pumpni rad 12,400 0.00 0.00 2,200.00 21,403.00 15 Ukupna potrošnja na prijenosnoj mreži (1+12+14) 9,415,620 10,029,809 10,462,184 11,046,215 11,107,738 11,194,900 11,665,300 11,092,600 11,809,000 12,203,869 16 Gubici na prijenosnoj mreži u odnosu na (10) (%) 2.56 2.68 2.59 3.10 2.34 2.64 2.46 2.19 2.17 2.37 17 BILANS NA PRIJENOSNOJ MREŽI (10-15) (MWh) 1,058,200 962,679 1,953,103 1,347,010 2,169,346 605,500 1,604,900 2,902,300 3,744,500 1,491,050 26 Tabela 5.2a R.b. Ostvareno Godina Pozicija 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 18 Vršna snaga konzuma na prijenosnij mreži (MW) 1741 1854 1879 2005 2019 2078 2117 2033 2173 2150 19 Angažovana snaga izvora na mreži prijenosa (MW)* 2141 2074 2598 2446 1707 2206 2435 2273 2870 1956 20 Potrebna snaga primarne rezerve (MW)** 12 12 12 13 13 14 14 14 14 14 21 Potrebna snaga sekundarne rezerve (MW)** 50 53 53 56 57 58 59 57 59 59 22 Potrebna snaga tercijerne rezerve (MW)** 250 250 250 250 250 250 250 250 250 250 23 BILANS (19-18) (MW) 400 220 719 441 -312 128 318 240 697 -194 Tabela 5.2b R.b. Ostvareno Godina Pozicija 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 24 Faktor godišnjeg opterećenja konzuma BiH - mg 0.60 0.60 0.61 0.61 0.61 0.60 0.61 0.61 0.61 0.63 25 Vrijeme iskorištenja maks. god. opterećenja Tg(h) 5254 5251 5397 5318 5348 5231 5356 5306 5277 5526 26 Srednje godišnje opterećenje Pg (MW) 1044 1111 1154 1217 1232 1241 1291 1231 1309 1356 27 Proizvodnja i potrošnja el.energije EES BiH 1990-2010. GWh 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1990 1991 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Godina Potrošnja EES BiH Proizvodnja EES BiH Slika 5.1.- Ukupna proizvodnja i potrošnja električne energije u BiH u periodu 1990. – 2011. godina na godišnjem nivou 28 6. ENERGETSKI BILANS I TEHNIĈKI PARAMETRI PROIZVODNIH KAPACITETA U Tabelama 6.1. i 6.2. prikazani su tehniĉki parametri elektroenergetskih izvora prikljuĉenih na prijenosnu mreţu, a u tabelama 6.3., 6.4. i 6.5. planski bilansi elektriĉne energije za 2012. godinu. Planirana proizvodnja na prijenosnoj mreţi Bosne i Hercegovine u 2012. godini iznosi 13385,7 GWh i manja je za 309,2 GWh u odnosu na realizovanu proizvodnju u 2011. godini, odnosno predviĊa se smanjenje proizvodnje za 2,3% u odnosu na ostvarenje u protekloj godini. Tabela 6.1.- Hidroelektrane Drina Lištica Tihaljina *) 370420 367.90 8,02/9,30 3,43/6.47 530,8/466 1168 400 731 695.00 192.00 423.00 235-270 127,7/288 792 656.50 154,5-159,5 118,5-123 74-76,5 425,8-427,1 254-282 330,5-336 2,9/5 5,3/16 0,4/6 2 5,09/42,9 10,0/101,0 342 593 310 247 307 1108 279.20 397.40 245.30 220.00 273.90 909.20 249-252 0,2/0,74 72-80 Kote (MW) (MW) (m3/s) (m) 3 2x54+1x63 171 3x70 352-402 (GWh/hm 3) 1010,7/107 4,6 Ĉapljina Rama 2 2 2 2x108 2x220 2x80 108 440 160 288-295 224-231,5 536-595 Jablanica 6 6x30 180 Grabovica Salakovac Mostar Jajce I Boĉac Višegrad Mostarsko blato Peć-Mlini 2 3 3 2 2 3 2x57 3x70 3x24 2x30 2x55 3x105 114 210 72 60 110 315 2x48,5 2x112,5 2x32 2x30+4x 35 2x190 3x180 3x120 2x30 2x120 3x270 2 2x30 60 2x18 2 2x15,3 30.6 2030.6 2x15 Br. agr . Akumulac ija Dubrovnik *) Vrbas (GWh) Protok Naziv objekta Trebinje I Neretva (GWh) Max snaga na mreţi prijenosa Sliv Trebišnjica SGP Planirana proizvodnj a u 2012. na mreţi prijenosa Instalisana snaga agregata 88.00 73.00 4820.40 – Bilansira se samo G2 Tabela 6.2.- Termoelektrane Naziv objekta Oznaka bloka G3 (K1,K2) G4 G5 G6 Tuzla 2 Tuzla 3 Tuzla 4 Tuzla 5 TUZLA Kakanj 3 Kakanj 4 Kakanj 5 G5 G6 G7 KAKANJ Instalisan a snaga agregata Maksimaln a snaga na mreţi prijenosa*) Tehniĉki minimu m Prividn a snaga (MW) (MW) (MW) (MVA) 100 200 200 215 85 175 180 190 60 125 125 115 118 235 235 253 715 630 110 110 230 95 85 205 450 385 Specifiĉna potrošnja *) Moguća proizvodnja* *) Planirana proizvodnj a u 2012. na mreţi prijenosa (kJ/kWh) (GWh) (GWh) LM LM LM M 14,400 12,150 12,200 11,810 462.00 1078.00 1078.00 1103.00 M M M 11,700 14,433 12,260 Vrst a uglja 921 60 55 140 125 137.5 270.5 3721.00 693 2845.40 627.00 478.00 1227.00 2332.00 2403.50 GACKO G1 300 255 180 353 L 11,520 1149.40 1433.00 UGLJEVIK G1 300 235.6 1505.6 155 353 M 11,470 1457.70 8660.10 1664.00 8345.90 *) - ''Studija elektroenergetskog sektora u BiH'' - Modul 3 **) - Za F BiH ''Strateški plan i program razvoja energetskog sektora F BiH (Vlada F BiH), za RS ostvarenje 2007. 29 Tabela 6.3.- Proizvodnja na mreži prijenosa (GWh) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII UKUPNO HE Rama HE Mostar CHE Ĉapljina HE Peć-Mlini HE Jajce 1 HE Jajce 2 HE Mostarsko blato HE Jablanica HE Grabovica HE Salakovac TE Tuzla TE Kakanj HE Trebinje 1 HE Dubrovnik PHE Ĉapljina* HE Višegrad HE Boĉac TE Gacko TE Ugljevik 72.9 25.0 28.0 11.0 20.0 15.0 15.0 81.1 31.6 45.2 339.9 226.1 38.6 70.0 0.0 95.0 24.1 152.0 166.0 70.4 21.0 28.0 11.0 19.0 14.0 14.0 75.6 29.9 42.8 219.4 215.9 36.7 65.0 0.0 86.0 25.1 140.0 155.0 71.3 27.0 26.0 10.0 23.0 16.0 12.0 80.5 31.9 46.4 241.8 230.0 38.3 66.0 0.0 120.0 30.1 151.0 166.0 70.6 30.0 20.0 9.0 29.0 18.0 12.0 102.0 39.6 59.5 232.5 110.2 39.8 66.5 0.0 124.0 38.1 145.0 0.0 68.9 23.0 8.0 5.0 25.0 17.0 9.0 79.6 31.4 47.9 237.1 235.6 41.3 64.0 0.0 100.0 33.1 152.0 6.0 58.1 16.0 5.0 3.0 17.0 14.0 2.0 45.8 17.8 24.2 197.6 195.6 10.7 14.0 5.7 64.8 23.1 145.0 166.0 10.8 7.5 1.0 1.0 12.0 9.0 0.0 26.7 10.3 11.0 221.5 219.8 28.7 65.0 7.5 41.6 17.1 0.0 169.0 0.0 10.3 0.0 1.0 10.0 8.0 0.0 26.4 10.0 9.6 219.9 219.8 26.5 65.0 7.5 29.6 12.1 0.0 169.0 0.0 12.9 5.0 1.0 10.0 8.0 0.0 30.0 11.5 12.3 216.1 194.3 10.5 21.0 5.7 30.6 13.1 96.0 167.0 0.0 19.4 15.0 2.0 14.0 9.0 3.0 58.6 23.2 30.4 230.3 183.4 32.2 64.0 0.0 40.6 15.1 155.0 169.0 0.0 25.1 26.0 7.0 18.0 10.0 6.0 38.6 18.6 29.8 224.3 171.4 30.8 66.0 0.0 80.0 19.1 142.0 162.0 0.0 28.1 30.0 12.0 23.0 15.0 15.0 51.5 23.5 38.3 265.1 201.6 34.0 68.5 0.0 97.0 24.1 155.0 169.0 423.0 245.3 192.0 73.0 220.0 153.0 88.0 696.5 279.2 397.4 2,845.4 2,403.5 367.9 Ukupno HE u BiH 572.5 538.5 598.5 658.0 553.1 321.1 249.2 216.0 171.5 326.4 375.0 459.9 5,039.8 Ukupno TE u BiH 884.0 730.3 788.8 487.7 630.6 704.1 610.2 608.7 673.4 737.7 699.7 790.7 8,346.0 1,456.5 1,268.8 1,387.3 1,145.7 1,183.7 1,025.2 859.5 824.6 845.0 1,064.1 1,074.7 1,250.6 13,385.7 Ukupno 30 695.0 26.4 909.2 273.9 1,433.0 1,664.0 Tabela 6.4.- Potrošnja na mreži prijenosa Tabela 6.4a. Bruto distributivna potrošnja (GWh) EP HZ HB EP BiH ERS Distrikt Brĉko Ukupno Bruto Distr. Potrošnja I 148.50 417.91 340.72 35.70 II 127.90 372.34 308.69 31.30 III 121.90 386.28 308.47 28.80 IV 105.90 353.70 270.60 22.20 V 97.50 346.99 262.00 20.50 VI 94.30 341.56 250.65 19.90 VII 101.80 348.56 266.49 21.10 VIII 103.70 357.85 259.34 21.30 IX 99.30 362.66 267.06 21.10 X 103.90 376.54 295.00 26.30 XI 122.80 386.30 323.53 26.70 XII 141.00 418.40 364.55 35.90 UKUPNO 1368.50 4469.09 3517.09 310.80 942.83 840.24 845.45 752.40 726.99 706.41 737.95 742.19 750.12 801.73 859.33 959.85 9665.48 VI VII VIII IX X XI XII Tabela 6.4b. Direktni kupci (kvalifikovani i tarifni) (GWh) I II III IV Aluminij Mostar (kvalif dio) 74.40 69.60 74.30 72.00 74.40 72.00 74.40 74.40 72.00 74.50 72.00 74.40 878.40 Aluminij Mostar (tarifni) 93.00 87.00 92.90 90.00 93.00 90.00 93.00 93.00 90.00 93.10 90.00 93.00 1098.00 B.S.I. Jajce 20.10 18.80 20.10 19.40 20.10 19.40 20.10 20.10 19.40 20.10 19.40 20.10 237.10 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 6.00 27.39 27.39 27.39 29.59 29.59 29.59 29.59 29.59 29.59 27.39 27.39 27.39 341.88 Ţeljeznice FBiH 2.87 2.72 3.13 3.52 3.66 3.33 3.45 3.61 3.51 3.65 3.74 4.17 41.36 Ţeljezara Ilijaš 0.40 0.43 0.41 0.36 0.36 0.36 0.38 0.39 0.40 0.42 0.42 0.43 4.76 Cementara Kakanj 2.33 5.51 6.57 4.73 5.16 7.42 7.78 7.70 5.79 4.42 3.39 1.03 61.83 KTK Visoko 0.06 0.06 0.07 0.06 0.06 0.05 0.03 0.04 0.04 0.05 0.05 0.05 0.61 Glinica Zvornik Ţeljeznica RS 6.62 1.67 6.22 1.69 7.52 1.78 7.12 1.74 7.52 1.71 7.12 1.69 7.52 1.78 7.52 1.96 7.12 1.93 7.52 1.92 7.32 2.12 6.62 2.00 85.74 21.97 Novi rudnici Ljubija 2.56 1.95 1.90 1.73 1.78 1.77 2.26 2.16 2.24 2.33 2.43 2.55 25.66 Potrošnja HE, R i TE 1.35 1.08 1.09 1.89 1.85 0.95 1.87 1.90 1.40 1.08 1.38 1.04 16.88 Ukupno tarifni kupci 158.85 153.35 163.36 160.64 165.28 162.18 168.27 168.47 161.91 162.48 158.14 158.87 1941.80 Ukupno direktni kupci 233.25 222.95 237.66 232.64 239.68 234.18 242.67 242.87 233.91 236.98 230.14 233.27 2820.20 Ţeljeznica FBiH Mittal Steel Zenica V 31 UKUPNO Tabela 6.4c. Ukupna potrošnja u BiH (GWh) EP HZ HB EP BiH ERS Distrikt Brĉko Kvalifikovani kupci Ukupna potrošnja u BiH I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII UKUPNO 262.10 450.96 352.92 35.70 74.40 234.20 408.45 319.63 31.30 69.60 235.40 423.85 320.76 28.80 74.30 215.80 391.96 283.08 22.20 72.00 211.10 385.81 274.85 20.50 74.40 204.20 382.32 262.18 19.90 72.00 215.40 389.80 279.91 21.10 74.40 217.30 399.18 272.88 21.30 74.40 209.20 401.98 279.75 21.10 72.00 217.60 412.47 307.85 26.30 74.50 232.70 421.29 336.78 26.70 72.00 254.60 451.46 376.76 35.90 74.40 2,709.60 4,919.54 3,667.35 310.80 878.40 1,176.08 1,063.18 1,083.11 985.04 966.66 940.59 980.61 985.06 984.04 1,038.72 1,089.47 1,193.12 12,485.68 32 Tabela 6.5.- Planirani bilans električne energije za 2012. godinu (GWh) Bruto distrib. potrošnja Direktni tarifni kupci Proizvodnja na mreţi prijenosa DHE, MHE i ITE UKUPNA Potrošnja UKUPNA Proizvodnja Bilans EP HZ H-B Bruto distrib. potrošnja Direktni tarifni kupci Proizvodnja na mreţi prijenosa DHE, MHE i ITE UKUPNA Potrošnja UKUPNA Proizvodnja Bilans EP BiH Bruto distrib. potrošnja Direktni tarifni kupci Proizvodnja na mreţi prijenosa DHE, MHE i ITE UKUPNA Potrošnja UKUPNA Proizvodnja Bilans ERS Distrikt Brčko Bruto distr. Potrošnja Direktni tarifni kupci Direktni kvalifikovani kupci Direktni Kupci Proizvodnja na mreži prijenosa Proizvodnja DHE, MHE i ITE Gubici prijenosa Isporuka sa mreže prijenosa Ukupna potrošnja u BiH Ukupno proizvodnja u BiH Bilans BiH (Proizv.-potr.-gubici) I II III IV V VI 148.5 113.6 186.9 2.5 262.1 189.4 -72.7 417.9 33.0 723.9 38.7 451.0 762.7 311.7 340.7 12.2 545.7 8.6 352.9 554.3 201.3 35.7 942.8 158.8 74.4 233.2 1,456.5 49.8 35.0 1,119.5 1,176.1 1,506.3 295.3 127.9 106.3 177.4 2.5 234.2 179.9 -54.3 372.3 36.1 583.6 36.2 408.5 619.9 211.4 308.7 10.9 507.7 8.3 319.6 516.0 196.4 31.3 840.2 153.3 69.6 222.9 1,268.8 47.0 29.0 1,010.0 1,063.2 1,315.8 223.6 121.9 113.5 185.3 2.5 235.4 187.8 -47.6 386.3 37.6 630.6 41.0 423.9 671.6 247.7 308.5 12.3 571.4 11.0 320.8 582.4 261.6 28.8 845.4 163.4 74.3 237.7 1,387.3 54.4 31.0 1,022.8 1,083.1 1,441.7 327.6 105.9 109.9 188.6 2.0 215.8 190.6 -25.2 353.7 38.3 543.7 41.5 392.0 585.3 193.3 270.6 12.5 413.3 11.3 283.1 424.7 141.6 22.2 752.4 160.6 72.0 232.6 1,145.7 54.8 27.0 925.0 985.0 1,200.5 188.5 97.5 113.6 155.9 2.0 211.1 157.9 -53.2 347.0 38.8 631.5 40.5 385.8 672.0 286.2 262.0 12.9 396.3 8.9 274.9 405.2 130.3 20.5 727.0 165.3 74.4 239.7 1,183.7 51.4 27.0 910.0 966.7 1,235.1 241.4 94.3 109.9 115.1 2.0 204.2 117.1 -87.1 341.6 40.8 480.9 38.8 382.3 519.7 137.4 250.7 11.5 429.2 7.1 262.2 436.3 174.1 19.9 706.4 162.2 72.0 234.2 1,025.2 47.9 22.0 885.9 940.6 1,073.1 110.5 33 VII VIII IX 101.8 113.6 41.3 1.5 215.4 42.8 -172.6 348.6 41.2 489.2 34.0 389.8 523.2 133.4 266.5 13.4 329.0 5.3 279.9 334.3 54.3 21.1 737.9 168.3 74.4 242.7 859.5 40.8 26.0 933.9 980.6 900.2 -106.4 103.7 113.6 29.3 0.5 217.3 29.8 -187.5 357.8 41.3 485.7 30.5 399.2 516.2 117.0 259.3 13.5 309.7 4.0 272.9 313.6 40.7 21.3 742.2 168.5 74.4 242.9 824.6 35.0 28.0 943.9 985.1 859.6 -153.4 99.3 109.9 36.9 1.0 209.2 37.9 -171.3 362.7 39.3 464.3 30.3 402.0 494.6 92.6 267.1 12.7 343.8 3.8 279.8 347.6 67.8 21.1 750.1 161.9 72.0 233.9 845.0 35.1 24.0 942.6 984.0 880.1 -128.0 X XI XII 103.9 113.7 62.4 1.5 217.6 63.9 -153.7 376.5 35.9 525.9 34.2 412.5 560.0 147.6 295.0 12.9 475.8 3.8 307.8 479.6 171.8 26.3 801.7 162.5 74.5 237.0 1,064.1 39.4 27.0 992.5 1,038.7 1,103.5 37.8 122.8 109.9 92.1 1.5 232.7 93.6 -139.1 386.3 35.0 482.7 35.4 421.3 518.0 96.7 323.5 13.3 499.9 6.8 336.8 506.7 169.9 26.7 859.3 158.1 72.0 230.1 1,074.7 43.6 30.0 1,038.7 1,089.5 1,118.3 -1.2 141.0 113.6 123.1 2.5 254.6 125.6 -129.0 418.4 33.1 580.0 40.6 451.5 620.5 169.1 364.6 12.2 547.6 9.1 376.8 556.7 179.9 35.9 959.8 158.9 74.4 233.3 1,250.6 52.2 35.0 1,133.2 1,193.1 1,302.8 74.7 UKUPNO 1,368.5 1,341.1 1,394.3 22.0 2,709.6 1,416.3 -1,293.3 4,469.1 450.4 6,622.0 441.6 4,919.5 7,063.7 2,144.1 3,517.1 150.3 5,369.4 87.8 3,667.3 5,457.2 1,789.9 310.8 9,665.5 1,941.8 878.4 2,820.2 13,385.7 551.5 341.0 11,858.2 12,485.7 13,937.2 1,110.5 Iz finalne Tabele 6.5 vidi se da je u 2012. godini planiran suficit elektriĉne energije od 1.110,5 GWh, odnosno 8% u odnosu na ukupnu planiranu proizvodnju, ukljuĉujući i MHE i distributivne elektrane. MeĊutim, ipak treba primjetiti da se u ĉetiri mjeseca oĉekuje negativan bilans na nivou Bosne i Hercegovine, te da iskustva ukazuju na veliku osjetljivost bilansa na hidrološke prilike. Negativan bilans je registrovan u tri mjeseca 2011. godine i u dva ljetna mjeseca 2010. godine. Sa aspekta raspoloţivosti prijenosnih kapaciteta, u 2012. godini ne oĉekuju se ograniĉenja u isporuci elektriĉne energije kupcima u Bosni i Hercegovini. Od 01.01.2008. godine svi kupci elektriĉne energije u Bosni i Hercegovini, osim domaćinstava, imaju pravo sticanja statusa ''kvalifikovanog kupca'', ali bez obaveze da to pravo i ostvare. Ovu mogućnost je, za sada, samo djelimiĉno iskoristio Aluminij Mostar, dok su svi ostali kupci deklarisani kao ''tarifni kupci''. NOS BiH sklapa mjeseĉno ugovore sa susjednim operatorima sistema u kojima su definisane vrijednosti NTC (Net Transfer Capacity) za svaku granicu i oba smjera, i koje su osnov za odobravanje razmjene (uvoz, izvoz, tranziti) na interkonektivnim vodovima. Pravo korištenja definisanih vrijednosti NTC se po pravilu rasporeĊuju na jednake dijelove izmeĊu operatora susjednih sistema, odnosno NOS BiH raspolaţe pravo da koristi 50% NTC. Za ilustraciju, u Tabeli 6.6. prikazane su mjeseĉne maksimalne vrijednosti NTC sa susjednim sistemima za 2011. godinu. Tabela 6.6.- Maksimalne „NTC“ vrijednosti u 2011. godini HRVATSKA SRBIJA CRNA GORA I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII uvoz 450 440 440 440 440 440 440 500 450 450 450 440 izvoz 650 650 650 650 650 700 600 700 650 650 700 700 uvoz 350 350 350 550 400 450 500 600 600 300 500 500 izvoz 400 450 550 550 550 400 500 600 600 400 500 500 uvoz 400 400 350 400 400 450 400 300 400 400 400 400 izvoz 400 450 450 450 450 500 400 450 400 450 500 450 34 7. PROGNOZA POTROŠNJE 2013.-2022. GODINA 7.1. Statistiĉki podaci relevatni za planiranje potrošnje Zvaniĉni nosioci statistiĉkih aktivnosti u Bosni i Hercegovini su: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, Zavod za statistiku Federacije Bosne i Hercegovine, Republiĉki zavod za statistiku Republike Srpske i Statistiĉki biro Distrikta Brĉko, koji je prema Zakonu o statistici BiH ispostava Agencije za statistiku BiH. U Tabeli 7.1. je dat pregled potrošnje elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi [L.4.] i dostupnih podataka o osnovnim indikatorima za Bosnu i Hercegovinu, za period 20012011. godina, prema podacima zvaniĉnih statistiĉkih organizacija. Tabela 7.1.- Pregled potrošnje električne energije i osnovnih indikatora za Bosnu i Hercegovinu 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 3.798 3.828 3.832 3.842 3.843 3.843 3.842 3.842 3.843 3.843 3.843 Broj st./km2 74 75 75 75 75 75 75 75 75 75 75 BDP u mil. KM Izvor: 12.641 (*) 13.946 (*) 14.689 (*) 15.946 (*) 17.218 (*) 19.333 (*) 21.836 (*) 24.759 (*) 24.051 (*) 25.075 4,328 3,643 3,833 4,150 4,480 5,031 5,683 6,444 6,258 6,397 - 1,698 1,859 1,956 2,118 2,291 2,572 2,906 3,295 3,200 3,271 - 6,75 9,46 5,22 8,27 7,97 12,28 12,95 13,39 -2,86 4,26 - 9.185 9.147 9.734 10.141 10.663 10.797 10.871 11.338 10.787 11.469 11.880 3,5 -0,41 6,42 4,18 5,14 1,26 0,69 4,2 -4,9 6,3 3,6 Procjena ukupnog prisutnog stanovništva hilj. Izvor: www.bhas.ba - www.bhas.ba BDP/stan. u KM BDP/stan. u EUR*** Porast BDP (%) Potrošnja el.energije GWh** Porast potrošnje (%) * korigovani podaci, **Potrošnja električne energije na mreži prijenosa (podaci NOS BIH), ***obračunato po prosječnom godišnjem kursu eura CB BiH Treba naglasiti da je posljednji popis broja stanovnika u BiH obavljen 1991. godine, kada je na podruĉju Bosne i Hercegovine registrovano 4.377.033 stanovnika. Podaci koji su dati u Tabeli 7.1. predstavljaju procjenu broja stanovnika koje su izvršile statistiĉke organizacije. Podaci o bruto društvenom proizvodu za 2001-2010. godinu su preuzeti iz [L.5.], s tim da su ovi podaci za godine 2001-2009. korigovani u odnosu na podatke iz prethodnog Indikativnog plana. U Bosni i Hercegovini je u periodu 1992-1995 došlo do drastiĉnog pada bruto društvenog proizvoda (BDP), a neposredno nakon rata, BDP u Bosni i Hercegovini je pao na oko 20% predratnog nivoa. 35 Od 1995. godine BiH je ostvarila visoke stope ekonomskog rasta. Kao rezultat, BDP po stanovniku je u proteklih 13 godina porastao za više od 7 puta, sa oko 900 KM krajem 1995. godine na 6.397 KM u 2010. godini, što je premašilo predratnu vrijednost koja je iznosila oko 5.800 KM. Sa vrlo visokih nivoa (oko 75% u 1996. i 35% u 1997. godini) realna stopa ekonomskog rasta je pala na 6 - 14% u periodu 2000-2008. U 2009. godini je prvi put došlo do pada BDP za 2,9% što je posljedica svjetske ekonomske krize i recesije, da bi u 2010. godini ponovo bio ostvaren porast od oko 4,3%. Struktura finalne potrošnje elektriĉne energije u Bosni i Hercegovini u 2008., 2009. i 2010. godini koju objavljuje Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine u svojim saopštenjima „Statistika energije“ [L.6.-L.8.] je data u Tabeli 7.2. Iznos finalne potrošnje je nešto manji (cca 10%) od egzaktnih podataka o potrošnji elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi koje publikuje NOS BiH jer nisu uraĉunati gubici na distributivnoj mreţi, meĊutim ovi izvještaji su znaĉajni jer ukazuju na procentualnu strukturu potrošaĉa. Finalna potrošnja elektriĉne energije predstavlja finalnu potrošnju energije u industriji, graĊevinarstvu, saobraćaju, poljoprivredi, domaćinstvima i ostalim sektorima. U finalnoj potrošnji elektriĉne energije u 2010. godini domaćinstva uĉestvuju sa 43,9%, industrija sa 35,7%, a ostali potrošaĉi ukljuĉujući graĊevinarstvo, saobraćaj i poljoprivredu uĉestvuju sa 20,4%. Najveće uĉešće u potrošnji elektriĉne energije u 2010. godini u industrijskom sektoru ima industrija proizvodnje metala bez ţeljeza sa 51%, dok industrija ţeljeza i ĉelika uĉestvuje sa 16% [L.8.]. Tabela 7.2.– Struktura finalne potrošnje električne energije u Bosni i Hercegovini u 2008., 2009., i 2010. godini (Izvor: Agencija za statistiku BiH) GWh Industrija ţeljeza i ĉelika Hemijska (uklj. i petrohemijsku) Metali bez ţeljeza Nemetalni mineralni proizvodi Transportna oprema Mašine Rudarstvo i kamenolomi Prerada hrane, pića i duhana Celuloza, papir i štampanje Drvo i drveni proizvodi Tekstil i koţa Nespecificirano (industrija) Industrija ukupno Industrija (%) Saobraćaj Saobraćaj (%) Domaćinstva Domaćinstva (%) GraĊevinarstvo Poljoprivreda Ostali potrošaĉi Ostala potrošnja ukupno Ostala potrošnja ukupno (%) 2008 472 93 2027 200 23 210 58 268 197 113 37 102 3800 38,1% 94 0,9% 4335 43,4% 94 53 1608 1755 17,6% 2009 351 72 1596 177 19 187 65 164 174 94 41 93 3033 32,1% 98 1,0% 4539 48% 99 67 1627 1793 19% 2010 595 81 1884 181 23 224 80 190 177 115 47 95 3692 35,9% 136 1,3% 4542 43,9% 127 89 1761 1977 19,1% FINALNA POTROŠNJA 9974 9463 10347 36 7.2. Prognoziranje potrošnje elektriĉne energije na bazi korelacije sa bruto društvenim proizvodom Teoretski model prognoziranja potrošnje elektriĉne energije, na bazi korelacije sa bruto društvenim proizvodom, se bazira na linearnoj funkcionalnoj povezanosti izmeĊu potrošnje elektriĉne energije i BDP-a. To znaĉi da je za odreĊeni nivo BDP, potrebno utrošiti i adekvatnu koliĉinu elektriĉne energije. Prema istraţivanjima, postoji visok stepen korelacije izmeĊu promjena bruto društvenog proizvoda i promjena u potrošnji elektriĉne energije. Konstatovana je pozitivna korelacija, tj. porast društvenog proizvoda dovodi do porasta potrošnje elektriĉne energije sa vrlo visokim stepenom korelacije (izmeĊu 0,95 i 0,99). Ovu tezu potvrĊuje i vrlo visok stepen elastiĉnosti izmeĊu stope rasta bruto društvenog proizvoda i stope rasta potrošnje elektriĉne energije. Koeficijent elastiĉnosti se obiĉno kreće od 0,85 do 0,95, što znaĉi da promjena bruto društvenog proizvoda od 1% izaziva promjene u potrošnji od 0,85% 0,95%. Što se tiĉe Bosne i Hercegovine, kako je već naglašeno BDP i dalje zadrţava relativno visoku stopu rasta posebno uporeĊujući stagnaciju uz blagi porast potrošnje elektriĉne energije u prethodnih pet godina, izuzev pada potrošnje u 2009. godini. Na slici 7.1. je prikazan uporedni dijagram kretanja BDP (mil.KM) i potrošnje (GWh) za period 20002010 (2011). godina. Ovakva kretanja se direktno odraţavaju i na koeficijent elastiĉnosti koji je za 2005-tu godinu iznosio 0,62, u 2006. godini 0,56, u 2007. godini 0,5, u 2008. 0,46, u 2009. 0,45, dok je u 2010. godini iznosio 0,46. Srednji koeficijent elastiĉnosti za period 2005- 2010.godina je 0,51. GWh, mil.KM 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Potrošnja (GWh) BDP (mil.KM) Slika 7.1.- Bruto društveni proizvod i potrošnja el.energije u BiH za period 2000-2010 (2011). godina 37 U prethodnom Indikativnom planu za period 2011-2015 je pretpostavljen porast BDP-a od 5,3% (zasnovano na procjenama Svjetske banke [L.9.].), a u periodu nakon 2016. godine na osnovu opštih ekonomskih kretanja u BiH i regionu predviĊen je porast 5%. Prema [L.10.] u Bosni i Hercegovini je u 2012. predviĊen nominalni rast BDP-a 5,5%, i u 2013. godini 5,4%, što je vrlo blizu prognoziranim vrijednostima rasta BDP-a iz prethodnog Indikativnog plana, pa su te vrijednosti zadrţane i u ovom Indikativnom planu - Tabela 7.3. Uz pretpostavljeni rast BDP od 5,3% do 2015. godine, odnosno 5% za period do 2022. godine i prethodno proraĉunati koeficijent elastiĉnosti 0,51 dobijemo poraste potrošnje elektriĉne energije od 2,7% do 2015. godine, odnosno 2,55% za period 2015. do 2022. godine. Tabela 7.3.- Prognoza potrošnje električne energije u BiH na bazi korelacije sa BDP-om za period 2012-2022 Godina 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Realan porast BDP (reformski scenario) 5,3% 5,3% 5,3% 5,3% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Porast potrošnje elektriĉne energije 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% Kod prognoziranja potrošnje elektriĉne energije na osnovu korelacije sa bruto društvenim proizvodom u BiH ima dosta nepoznanica, radi nepoznavanja taĉnijih podataka o kretanju BDP u narednom periodu, ali se gore navedene procjene mogu u kombinaciji sa drugim metodama koristiti za odreĊivanje okvirnog porasta potrošnje. 7.3. Izvještaji i predviĊanja ENTSO-E Izvještaj “Scenario Outlook and Adequacy Forecast (SO & AF) 2012 – 2030” [L.11.] je godišnja publikacija ENTSO-E, koja je korištena kao osnova za desetogodišnji panevropski plan (Ten-Year Network Development Plan- TYNDP 2012) i Regionalne planove investicija (Regional Investment Plans-RgIP). Prema ovom Izvještaju u dijelu koji se bavi predviĊanjem potrošnje za period 2012 – 2020. godina, Bosna i Hercegovina je svrstana u grupu zemalja sa najvećim rastom potrošnje (veći od 1,5%) - Slika 7.2. Kod predviĊanja porasta opterećenja za period 2012- 2015. godina, Bosna i Hercegovina je svrstana u grupu zemalja sa porastom opterećenja većim od 1,6%, odnosno za period 2015-2020. godina porastom većim od 1,2% - Slika 7.3. 38 Slika 7.2.- Prognoza potrošnje električne energije ENTSO-E za period 2011. - 2020. godina Slika 7.3.- Prognoza godišnjeg porasta opterećenja ENTSO-E za period 2012. – 2020. godina 39 7.4. Prognoza potrošnje na bazi predviĊanja studija i strategija energetskog sektora u BiH 7.4.1. Procjena Studije Energetskog Sektora u BiH „Studija Energetskog Sektora u BiH za period 2005. – 2020. godine“ uraĊena od strane konzorcija: Energetski Institut Hrvoje Poţar, Hrvatska; Soluziona, Španjolska; Ekonomski Institut Banja Luka, BiH; Rudarski Institut Tuzla, BiH [L.12.] je razmatrala potrošnju elektriĉne energije u tri scenarija (Slika 7.4). Za referentni scenario je odabran scenario S2 koji na nivou Bosne i Hercegovine predviĊa povećanje potrošnje elektriĉne energije u periodu 2005.–2020. godine od 64% ili u prosjeku oko 3,4%/god. Istovremeno u tom periodu se predvidja rast BDP-a za 2,5 puta. Ova dva podatka rezultiraju koeficijent elastiĉnosti potrošnje elektriĉne energije samo 0,53 što daje konstataciju da je isti primjeren zemljama u tranziciji. Slika 7.4.- Studija Energetskog Sektora u BiH – za tri razmatrana scenarija 7.4.2. Procjene Studija strategija razvoja energetike u FBiH i RS U proteklom periodu u oba entiteta su raĊene prognoze potrošnje elektriĉne energije kroz izradu Studija strateškog razvoja energetike u FBiH i RS. U dokumentu „Strateški plan i program razvoja energetskog sektora Federacije BiH“ [L.13.] konstatuje se da na osnovu strukture i rasta potrošnje u prostorima balansnih odgovornosti elektroprivreda za period do 2020. godine porast potrošnje u EP HZ HB od 3,24%, a u EP BiH od 4,43%. Iz toga proizilazi stopa porasta potrošnje za razinu Federacije Bosne i Hercegovine u posmatranom periodu od 4% godišnje. Dokument „Strategija razvoja energetike Republike Srpske“ [L.14.] predviĊa tri scenarija razvoja potrošnje elektriĉne energije u periodu 2010-2030. godina: scenario niski BDP (S3), scenario visoki BDP s mjerama (S2) i scenario visoki BDP (S1). Prosjeĉan porast potrošnje elektriĉne energije na mreţi prijenosa za podruĉje RS za srednji scenario (S2- visoki BDP sa mjerama) u periodu 2010.-2015 . je 3,5%, a u periodu 2015.-2021. je 3,8% i u periodu 2020-2025 je 2,8%. 40 Sumarno gledajući prognozu potrošnje na osnovu ovih dokumenata preneseno na nivo Bosne i Hercegovine, to bi iznosilo godišnji porast od cca 3,75% za period 2013-2015. godina, cca 3,9% za period 2015-2020. godina i cca 3,4% za period 2020-2022. godina. 7.4.3. Prognoza potrošnje na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS Uzimanjem u obzir prognoza potrošnje iz poglavlja 7.4.1 i 7.4.2 dobije se tabela 7.4., u kojoj su dati procentualni porasti potrošnje za period 2012.-2022. godina na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS. Posljednja kolona u Tabeli 7.4. se dobija kao srednja vrijednost prethodne dvije kolone. Tabela 7.4.- Prognoza potrošnje na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS Godina Prognoza prema Studiji Energetskog Sektora u BiH Prognoza prema Strategijama Razvoja Energetskih Sektora u FBiH i RS 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 3,35% 3,36% 3,37% 3,38% 2,91% 2,93% 2,94% 2,95% 2,95% 2,95% 2,95% 3,75% 3,75% 3,75% 3,75% 3,90% 3,90% 3,90% 3,90% 3,90% 3,40% 3,40% Prognoza potrošnje na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS 3,55% 3,56% 3,56% 3,57% 3,41% 3,42% 3,42% 3,43% 3,43% 3,18% 3,18% 7.5. Prognoza potrošnje na bazi podataka korisnika prijenosne mreţe Kao što je već u Uvodu navedeno, NOS BiH je blagovremeno pripremio sve potrebne elemente kako bi korisnicima prijenosne mreţe omogućio pravovremeno informisanje o njihovim obavezama u dostavljanju planskih podataka u skladu sa Zakonom i Mreţnim kodeksom. 7.5.1. Plan potrošnje direktno prikljuĉenih kupaca U tabeli 7.5. su prikazani dostavljeni podaci o potrošnji korisnika koji su direktno prikljuĉeni na prijenosnu mreţu, a u Tabeli 7.6. maksimalne snage na prijenosnoj mreţi za period 2013-2022. godina. Podatke su do utvrĊenog roka dostavili Aluminij Mostar, Alumina Zvornik i BSI Jajce. Kod Aluminija Mostar je došlo do znaĉajnih promjena u višem i niţem scenariju potrošnje u odnosu na prethodni Indikativni plan. Niţi scenarij je prema novim podacima isti kao i bazni scenarij, dok je viši scenarij veći od baznog scenarija za 10%. Za ostale direktno prikljuĉene kupce korišteni su podaci iz prethodnog Indikativnog plana, uz pretpostavku da je potrošnja u 2022. godini jednaka potrošnji u 41 2021. i 2020. godini. Detaljne prijave u skladu sa metodologijom koje su dostavili navedeni korisnici nalaze se u bazi podataka NOS BiH. Tabela 7.5-. Plan potrošnje direktno priključenih kupaca (GWh) Korisnik Aluminijski kombinat bazni scenario Aluminijski kombinat viši scenario Aluminijski kombinat niţi scenario B.S.I. Jajce bazni scenario B.S.I. Jajce viši scenario B.S.I. Jajce niţi scenario Elektro Bosna Jajce Ţeljeznice F BiH Kakanj Cement bazni scenario Kakanj Cement viši scenario Kakanj Cement niţi scenario Mittal Steel Zenica Ţeljezara Ilijaš bazni scenario Ţeljezara Ilijaš viši scenario Ţeljezara Ilijaš niţi scenario Polihem Tuzla KTK Visoko Ţeljeznice F BiH Ţeljeznice RS bazni scenario Ţeljeznice RS viši scenario Ţeljeznice RS niţi scenario Novi rudnici Ljubija Alumina Zvornik bazni scenario Alumina Zvornik viši scenario Alumina Zvornik niţi scenario Prijedor Cement Company d.o.o.bazni sc. Prijedor Cement Company d.o.o.viši sc. Prijedor Cement Company d.o.o.niţi sc. 2013 2.010 2.211 2014 2.010 2.211 2015 2.010 2.211 2016 2.010 2.211 2017 2.010 2.211 2018 2.010 2.211 2019 2.010 2.211 2020 2.010 2.211 2021 2.010 2.211 2022 2.010 2.211 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 2.010 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 237,2 225,5 225,2 225,2 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 74,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 84,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 64,5 5,04 5,28 5,52 5,76 6,00 6,24 6,48 6,84 7,20 7,2 6,3 6,6 6,9 7,2 7,5 7,8 8,0 8,55 9,0 9,0 3,78 3,96 4,14 4,32 4,50 4,68 4,86 5,13 5,40 5,40 26,8 27,8 28,7 29,5 30,4 31,4 31,4 31,4 31,4 31,4 29,3 30,7 32,2 33,6 35,6 37,3 37,3 37,3 37,3 37,3 223,0 23,2 24,4 24,7 24,9 25,2 25,2 25,2 25,2 25,2 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70 77 77 77 77 77 77 77 77 77 77 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 150 150 150 150 150 150 150 180 180 180 180 180 180 180 120 120 120 120 120 120 120 42 Tabela 7.6.- Maksimalne snage na prijenosnoj mreži za period 2013.-2022. godina (MW) Korisnik Aluminijski kombinat bazni scenario Aluminijski kombinat viši scenario B.S.I. Jajce bazni scenario Ţeljeznice F BiH Kakanj Cement bazni scenario. Kakanj Cement viši scenario Mittal Steel Zenica Ţeljezara Ilijaš Polihem Tuzla KTK Visoko Ţeljeznice F BiH Novi rudnici Ljubija Ţeljeznice RS Alumina Zvornik bazni scenario Prijedor Cement Company d.o.o. 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 234,0 234,0 234,0 234,0 234,0 234,0 234,0 257,4 257,4 257,4 257,4 257,4 257,4 257,4 27 27 27 27 27 27 27 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 13,3 14,6 14,6 14,6 14,6 14,6 14,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 8,0 8,0 10,0 10,0 10,0 12,0 12,0 12,0 12,0 25,0 12,0 25,0 2021 2022 234,0 234,0 234,0 257,4 257,4 257,4 27 27 13,3 13,3 13,3 14,6 14,6 14,6 14,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 12,0 25,0 12,0 25,0 2020 27 12,0 25,0 12,0 25,0 12,0 25,0 7.5.2. Bruto distributivna potrošnja – planovi elektroprivrednih preduzeća Podatke o planiranoj bruto distributivnoj potrošnji TS 110/x kV od elektroprivrednih (distributivnih) preduzeća u Bosni i Hercegovini su u predviĊenom terminu dostavile JP EP HZ HB i MH EP RS, dok su za JP EP BiH i Distrikt Brĉko korišteni podaci iz prethodnog Indikativnog plana. Podaci o planiranoj bruto distributivnoj potrošnji postojećih transformatorskih stanica 110/x kV, kao i podaci o novim planiranim transformatorskim stanicama 110/x kV koje je za prethodni Indikativni plan dostavila JP EP BiH, su sastavni dio Priloga. Podaci su podijeljeni po elektrodistribucijama: ED Sarajevo, ED Tuzla, ED Zenica, ED Bihać i ED Mostar. JP EP BiH je za prethodni Indikativni dostavila podatke o potrošnji TS 110/x kV za period 2012.-2021. godina sa prosjeĉnim rastom od oko 4% za bazni scenario, za optimistiĉki (viši) scenario oko 4,8% a za pesimistiĉki scenario oko 3,1%. Što se tiĉe prognoze strukture potrošnje generalno se predviĊa smanjenje udjela potrošnje domaćinstava uz povećanje udjela industrijskih kupaca i ostale potrošnje. 43 U dostavljenim podacima JP EP HZ HB je za svaku postojeću TS 110/x kV prognozirana ukupna potrošnja – bazni scenarij temeljem ostvarene preuzete elektriĉne energije za 2010. godinu i godišnje stope porasta od 1,5% (prema Studiji energetskog sektora u BiH, referentni scenarij S2). Iznos postotka stope rasta – viši scenarij je za svaku TS 110/x kV preuzet iz Integralne studije razvoja JP EP HZ HB 2006. – 2010. godina sa projekcijom na 2020. godinu i iznosi prosjeĉno 2%. Iznos postotka stope rasta – niţi scenarij u iznosu od 1,2% je preuzet iz Studije energetskog sektora u BiH i predstavlja godišnju stopu porasta 2020/2005 za niţi scenarij sa mjerama (S3) razvoja potrošnje elektriĉne energije za JP EP HZ HB. Ovi podaci sistematizovani po ţupanijama su sastavni dio Priloga. Prema Integralnoj studiji razvoja JP EP HZ HB 2006. – 2010. godina sa projekcijom na 2020. godinu planirano je povećanje opterećenja od 2% po svakoj TS 110/x kV koje je linearno rasporeĊeno za period 2013-2022. godina. Što se tiĉe prognoze strukture potrošnje za referentni scenarij (S2) u Studiji energetskog sektora u BiH predviĊa se smanjenje udjela potrošnje domaćinstava s 49% u 2005. godini na 46% u 2020. godini a povećava udio kupaca na niskom (osim domaćinstava) i srednjem naponu s 32% u 2005. godini na 46% u 2020. godini. Za svaku TS 110/x kV navedena je ostvarena struktura potrošnje u 2010. godini. Dostavljeni su i podaci o planiranoj izgradnji novih distributivnih ĉvorišta prema Integralnoj studiji razvoja JP EP HZ HB, koji se nalaze u Prilogu. MH EP RS je dostavila podatke o predviĊenom rastu potrošnje postojećih TS 110/x kV i to za bazni scenario sa prosjeĉnim godišnjim rastom od oko 3,2%, za viši scenario oko 3,5% i niţi scenario oko 0,9%. U Prilogu se nalaze detaljni podaci prognoze potrošnje postojećih TS 110/x kV za elektrodistribucije: ZP Elektrokrajina, ZP Elektrodoboj, ZEDP Elektrobijeljina, ZP ED Pale, ZP Elektrohercegovina, i novoplaniranih transformatorskih stanica 110/x kV ZP Elektrokrajina. Što se tiĉe strukture potrošnje, zavisno od elektrodistribucije za cijeli period je ili ostavljena ista struktura potrošnje, ili je predviĊeno smanjenje udjela potrošnje domaćinstava uz povećanje udjela industrijske i ostale potrošnje. Javno preduzeće ''Komunalno Brĉko'' d.o.o. – Brĉko Distrikt je dostavilo NOS BiH za Indikativni plan 2010.-2019. podatke o sumarnoj potrošnji (MWh) i sumarnoj snazi (MW) na dvije trafostanice 110 kV (Brĉko 1 i Brĉko 2). Prosjeĉna stopa rasta za bazni scenario je iznosila 2,5%. S obzirom da nisu dostavljeni inovirani podaci ovaj procenat porasta je zadrţan za period 2013-2022. godina, a kao bazna godina uzeto je ostvarenje iz 2011. godine. U Tabeli 7.7 sistematizovani su dobijeni podaci od elektroprivrednih (distributivnih) kompanija. U tabeli su navedeni sumarni podaci po elektroprivredama za bazni, viši i niţi scenario, prognoze potrošnje postojećih TS 110/x kV koje napajaju distributivnu mreţu. Na osnovu ovih podataka moţe se zakljuĉiti da će distributivna potrošnja u narednom planskom periodu imati prosjeĉan rast od oko 3,3% u baznom scenariju. 44 U Indikativnom planu nije razmatrana opravdanost izgradnje novih transformatorskih stanica 110/x kV, koje su elektroprivredne kompanije predloţile u svojim planovima razvoja (date u Prilogu), i ove TS nisu predmet Indikativnog plana razvoja proizvodnje. Elektroprenos BiH će u skladu sa svojim pravima i obavezama, u dugoroĉnim planovima razvoja prijenosne mreţe razmatrati izgradnju novih transformatorskih stanica 110/x kv i naĉin njihovog prikljuĉivanja na prijenosnu mreţu. Tabela 7.7.- Plan potrošnje distribucije (GWh) Korisnik 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 EP HZ H-B bazni scenario 1,426.9 1,448.3 1,470.0 1,492.0 1,514.4 1,537.1 1,560.2 1,583.6 1,607.3 1,631.5 bazni scenario (%) 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% 1.50% EP HZ H-B viši scenario 1,441.0 1,469.8 1,499.2 1,529.2 1,559.7 1,590.9 1,622.7 1,655.2 1,688.3 1,722.1 viši scenario (%) 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% 2.00% EP HZ H-B niţi scenario 1,419.5 1,436.5 1,453.7 1,471.2 1,488.8 1,506.7 1,524.8 1,543.1 1,561.6 1,580.3 niţi scenario (%) 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% 1.20% ERS - bazni scenario 4,143.7 4,277.3 4,415.6 4,558.7 4,706.8 4,858.5 5,018.9 5,183.3 5,349.9 5,522.0 bazni scenario (%) 3.22% 3.22% 3.23% 3.24% 3.25% 3.22% 3.30% 3.28% 3.21% 3.22% ERS - viši scenario 4,164.6 4,309.5 4,459.5 4,614.7 4,775.3 4,941.5 5,113.4 5,291.4 5,475.5 5,666.0 viši scenario (%) 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% 3.48% ERS -niţi scenario 3,960.3 3,996.4 4,032.7 4,069.4 4,106.4 4,143.8 4,181.5 4,219.6 4,258.0 4,296.7 niţi scenario (%) 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% 0.91% EP BiH - bazni scenario 4,348.2 4,519.7 4,698.1 4,883.6 5,076.6 5,277.4 5,486.2 5,703.2 5,928.9 6,163.5 bazni scenario (%) 3.94% 3.94% 3.95% 3.95% 3.95% 3.95% 3.96% 3.96% 3.96% 3.96% EP BiH - viši scenario 4,492.1 4,706.9 4,932.1 5,168.2 5,415.6 5,675.0 5,946.9 6,231.8 6,530.4 6,843.2 viši scenario (%) 4.78% 4.78% 4.78% 4.79% 4.79% 4.79% 4.79% 4.79% 4.79% 4.79% EP BiH - niţi scenario 4,210.9 4,341.5 4,476.1 4,614.8 4,757.9 4,905.4 5,057.4 5,214.2 5,375.8 5,542.4 niţi scenario (%) 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% 3.10% JP ''K. Brĉko'' doo -bazni sc. 318.2 326.2 334.3 342.7 351.2 360.0 369.0 378.2 387.7 397.4 bazni scenario (%) 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 10,237.0 10,571.4 10,918.0 11,277.0 11,649.0 12,033.0 12,434.3 12,848.4 13,273.8 13,714.3 JP ''K. Brĉko'' doo-viši sc. JP ''K. Brĉko'' doo-niţi sc. bazni sc. Ukupno viši sc. niţi sc. 45 7.6. Efekti ekonomske krize na potrošnju elektriĉne energije Svjetska ekonomska kriza i recesija koje su vrhunac dostigle u 2009. godini, su se odrazile i na potrošnju elektriĉne energije u Bosni i Hercegovini, pa je u 2009. godini zabiljeţen pad potrošnje na prijenosnoj mreţi za 4,9%. Ovaj pad je prvenstveno bio uzrokovan padom potrošnje direktno prikljuĉenih kupaca (Aluminij, Mittal Steel Zenica, BSI Jajce). TakoĊe, u 2009. godini je u odnosu na 2008. godinu zabiljeţen i pad bruto društvenog proizvoda od 2,91%. U 2010. godini, ovaj negativni trend nije nastavljen, već je došlo do izvjesnog oporavka privrede i porasta potrošnje. Ovi pozitivni trendovi su opet rezultat rasta potrošnje direktno prikljuĉenih potrošaĉa, dok je distributivna potrošnja u protekle tri godine pribliţno ista. U Bosni i Hercegovini, u 2010. godini, porast potrošnje na prijenosnoj mreţi u odnosu na 2009. godinu, iznosio je 6,3% ili u apsolutnom iznosu 682 GWh. Pri tome je distributivna potrošnja porasla za 1,6%, a potrošnja direktno prikljuĉenih potrošaĉa povećana je za 28,7%. Ostvareni porast potrošnje u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu je 3,6%, ili u apsolutnom iznosu 411 GWh. PoreĊenje mjeseĉne potrošnje na prijenosnoj mreţi u 2011. godini u odnosu na 2010. godinu pokazuje da se nastavlja trend porasta potrošnje koja je premašila mjeseĉne iznose potrošnje iz 2008. godine- Slika 7.5. Jedini mjesec u kom je potrošnja bila manja od mjeseĉne potrošnje u 2010. godini je oktobar, a razlog su vremenske prilike, odnosno nešto veće temperature od prosjeka. Mjeseĉni porast potrošnje se kretao i do 8% (novembar), što je ohrabrujuće i pokazuje da polako dolazi do stabilizacije ekonomskih prilika na podruĉju Bosne i Hercegovine. GWh 1200 1100 1000 900 800 1 2 2008 3 4 2009 5 6 2010 7 8 9 2011 10 11 12 mjeseci Slika 7.5. – Potrošnja električne energije po mjesecima u 2008, 2009, 2010. i 2011 godini 46 7.7. Prognoza potrošnje elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi BiH 20122022. Prognoza potrošnje na prijenosnoj mreţi je data u Tabeli 7.8. (na ovu potrošnju treba dodati još gubitke prijenosa) prema slijedećim scenarijima: Prvi scenario prognoze potrošnje elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi BiH je procjena, koja se bazira na predviĊenom porastu bruto društvenog proizvoda BDP Tabela 7.3. U drugom scenariju su uzeti procenti porasta potrošnje prema Referentnom scenariju prognoze potrošnje iz prvog Indikativnog plana 2007. - 2016, [L.15.] dopunjenog za 2017.- 2022. godinu, uz korekcije koje uzimaju u obzir ostvarenje potrošnje u 2006.2011. godini. Treći scenario prognoze potrošnje se zasniva na procentualnom porastu potrošnje na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS Tabela 7.4. Ĉetvrti scenario je uraĊen prema deterministiĉkom modelu, gdje je za analizu ostvarenja iz prošlosti i predviĊanje razvoja potrošnje korištena eksponencijalna funkcija. Razmatrana su ostvarenja potrošnje u periodu 2000-2011 i dobivena eksponencijalna funkcija oblika: Potrebno je napomenuti da je u Tabeli 7.7. data potrošnja elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi, bez prijenosnih gubitaka, koji se dodaju kasnije u izradi bilansa. Pošto su drugi i ĉetvrti scenario pribliţno isti, konaĉno su definisana tri scenarija: Prognoza prema aktueliziranom referentnom scenariju iz Indikativnog plana 2007.-2016. - Pesimistiĉni scenario – niţi scenario (prosjeĉni godišnji porast 1,94%) Prognoza prema BDP- Realistiĉni scenario – bazni scenario (prosjeĉni godišnji porast 2,6%) Prognoza na bazi Studije energetskog sektora u BiH i Strategija razvoja energetike u FBiH i RS - Optimistiĉni scenario – viši scenario (prosjeĉni godišnji porast 3,4%) U 2012. godini je predviĊeni porast potrošnje u odnosu na ostvarenu potrošnju u 2011. godini: 1,9% prema pesimistiĉnom scenariju, 2,7% prema realistiĉnom scenariju i 3,55% prema optimistiĉnom scenariju. Procenti porasta u ostalim godinama su dati u Tabeli 7.8. 47 Tabela 7.8 - Prognoza potrošnje električne energije na prijenosnoj mreži BiH, za pet scenarija za period 2012. – 2022. godina i ostvarenje potrošnje za period 1997.-2011. godina Prognoza prema BDP Prognoza prema aktualiziranom referentnom scenariju iz Indikativnog plana 2007-2016 Prognoza prema Studiji EIHP i strategijama razvoja energetskih sektora FBIH I RS Bazni (realistiĉni) scenario Niţi (pesimistiĉni) scenario Viši (optimistiĉni) scenario Godina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 (GWh) % (GWh) % 6.832 8.007 8.879 8.836 9.185 9.147 9.734 10.141 10.663 10.797 10.871 11.338 10.787 11.469 11.880 12.201 12.530 12.868 13.216 13.553 13.899 14.253 14.616 14.989 15.371 15.763 17,03% 17,20% 10,89% -0,49% 3,49% -0,41% 6,42% 4,18% 5,14% 1,26% 0,69% 4,30% -4,86% 6,32% 3,58% 2,70% 2,70% 2,70% 2,70% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 6.832 8.007 8.879 8.836 9.185 9.147 9.734 10.141 10.663 10.797 10.871 11.338 10.787 17,03% 17,20% 10,89% -0,49% 3,49% -0,41% 6,42% 4,18% 5,14% 1,26% 0,69% 4,30% -4,86% 6,32% 11.469 11.880 12.106 12.337 12.575 12.819 13.069 13.324 13.584 13.849 14.119 14.394 14.675 (GWh) 10.663 10.797 10.871 11.338 10.787 11.469 11.880 12.302 12.740 13.193 13.664 14.130 14.613 15.113 15.632 16.168 16.682 17.212 3,58% 1,90% 1,91% 1,93% 1,94% 1,95% 1,95% 1,95% 1,95% 1,95% 1,95% 1,95% Prognoza prema deterministiĉkom modelu (eksponencijalna funkcija) % (GWh) 1,26% 0,69% 4,30% -4,86% 6,32% 10.663 10.797 10.871 11.338 10.787 11.469 11.880 3,58% 3,55% 3,56% 3,56% 3,57% 3,41% 3,42% 3,42% 3,43% 3,43% 3,18% 3,18% 12.001 12.323 12.653 12.991 13.339 13.696 14.063 14.439 14.826 15.223 15.630 % 1,26% 0,69% 4,30% -4,86% 6,32% 3,58% 1,02% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% 2,68% Prosjeĉni porast potrošnje za period 2012-2022. godina prema pesimistiĉnom scenariju je 1,94%, prema realistiĉnom scenariju je 2,6% a prema optimistiĉnom scenariju 3,4%. Prognoza potrošnje na prijenosnoj mreţi BiH za period 2012.-2022. godina, za tri scenarija i ostvarenje potrošnje u periodu 2000-2011. godina su dati na Slici 7.6. 48 GWh 19,000 Prognoza potrošnje na prenosnoj mreži BiH za period 2012-2022. godina 17,000 15,000 13,000 11,000 9,000 7,000 5,000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Realistični scenario Pesimistični scenario Optimistični scenario Slika 7.6.- Prognoza potrošnje na prijenosnoj mreži BiH za period 2012-2022, za tri scenarija i ostvarenje potrošnje u periodu 2000-2011. Potrebno je napomenuti da je greška u prognozi potrošnje za 2011. godinu bila reda 0,75%, koliko iznosi procentualna razlika u prognozi prema baznom scenariju iz Indikativnog plana za prošlu godinu (11.790 GWh), u odnosu na ostvarenu potrošnju (11.880 GWh). Što se tiĉe prognoze vršne snage konzuma na prijenosnoj mreţi, u Indikativnom planu 2011-2020. je za 2011. godinu bila prognozirana vršna snaga konzuma od 2130 MW. Ostvarena vršna snaga konzuma u 2011. godini je iznosila 2150 MW, što je nešto manja vrijednost od prognozirane – procentualna greška je 0,9%. TakoĊe je potrebno napomenuti da je Bilansom za 2012. godinu planirana vršna snaga konzuma na prijenosnoj mreţi 2133 MW. 49 8. BILANSI SNAGA I ENERGIJA NA PRIJENOSNOJ MREŢI ZA PERIOD 2013. – 2022. GODINA Bilansi snaga i energija za planski period 2013. – 2021. godina uraĊeni su za tri scenarija potrošnje: „‟pesimistiĉki‟‟ – niţi scenario potrošnje, „‟realistiĉki‟‟ – prognoza prema BDP i „‟optimistiĉki‟‟ – viši scenario potrošnje, opisana u odjeljku 7. Mreţnim kodeksom, maj 2011. godina, taĉkom 4.1.3. definiše se da ‘’Novi proizvodni kapacitet, za koga je investitor obezbjedio Ugovor o koncesiji i Elaborat tehničkog rješenja priključka u skladu sa odredbama Pravilnika o priključku, biće bilansno uključen u Indikativni plan razvoja proizvodnje’’. U proteklom periodu, od usvajanja Pravilnika o prikljuĉku, izvršena je revizija Elaborata o tehniĉkom rješenju prikljuĉka na prijenosnu mreţu za sedam novih elektrana. Za TE Stanari, Studija izvodljivosti uklapanja TE Stanari u EES Bosne i Hercegovine i njena revizija je obavljena prije definisanja i stupanja na snagu Pravilnika o prikljuĉku. U meĊuvremenu je redukovana instalisana snaga elektrane sa 420 MW na 300 MW, odnosno na pragu sa 388,5 MW na 262,5 MW ili za oko 30%, a takoĊe je pomjerena godina ulaska u pogon na 2015. godinu. Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske je svojim Rješenjem o izmjenama i dopunama Dozvole za izgradnju TE Stanari br. 01-530-11/10 od 26.11.2010. sa rokom trajanja do 07.08.2014. godine odobrilo izmjenu instalisane snage elektrane. IzmeĊu ostaloga, ovim Rješenjem se konstatuje da nije potrebno ponovo raditi novu Studiju izvodljivosti prikljuĉka na EES BiH, te da u Javnoj raspravi nije bilo primjedbi ili komentara. Podaci o planiranoj proizvodnji i snazi novih (bilansiranih) proizvodnih kapaciteta pridruţeni su postojećim proizvodnim kapacitetima, te uporeĊenjem sa tri scenarija potrošnje formiran je 10-to godišnji bilans energija i snaga na prijenosnoj mreţi Bosne i Hercegovine. Treba napomenuti da nije bilansirana ni jedna vjetroelektrana jer ni za jednu nije uraĊen revidovan Elaborat tehniĉkog rješenja prikljuĉka na prijenosnu mreţu zbog stava Elektroprenosa da zaustavi revizije, mada je za pojedine objekte izdao „‟Naĉelnu elektroenergetsku saglasnost‟‟ ili odobrio izradu Elaborata. Obzirom na osjetljivost proizvodnje HE od hidroloških prilika, što se naroĉito odrazilo u proteklih nekoliko godina, kao i odreĊeni nesklad u podacima o planskim vrijednostima proizvodnje za pojedine HE, u Tabeli 9.1. navedeni su podaci o proizvodnji iz razliĉitih izvora podataka. U bilansima, proizvodnja svih HE planirana je na bazi prosjeĉne hidrološke godine, odnosno podataka koje su dostavile elektroprivredne kompanije. JP Elektroprivreda Bosne i Hercegovine, JP Elektroprivreda Hrvatske zajednice Herceg Bosne i MH Elektroprivreda Republike Srpske su za cijeli planski period dostavile podatke za sve proizvodne kapacitete, ukljuĉujući i nove bilansirane. Za razliku od prethodnog Indikativnog plana, Elektroprivreda BiH je promjenila godine izlaska iz pogona pojedinih blokova TE, pa tako blok 3 u TE Tuzla prestaje sa radom u 2016. Godini, blok 4 u 2019. godini, dok blok 5 TE Kakanj izlazi iz pogona 2019. godine. Pomjerene su i godine ulaska u pogon novih blokova: blok 7 TE Tuzla ulazi u pogon 2018. godine, a blok 8 TE Kakanj 2019. godine. 50 U Tabelama 9.2a-c. je data proizvodnja postojećih i novoplaniranih bilansiranih proizvodnih objekata na prijenosnoj mreţi BiH, dok su u Tabeli 9.2d. dati bilansi elektriĉne energije za tri gore navedena scenarija potrošnje, za period 2013-2022. godina. Tabela 9.1.- Podaci o proizvodnji HE Naziv objekta Ĉapljina Rama Jablanica Grabovica Salakovac Mostar Jajce I Peć-Mlini M.Blato Ukupno F BiH Višegrad Boĉac Trebinje I Dubrovnik G2 Ukupno ERS UKUPNO BiH Ostvarena proizvodnja u 2011. godini na mreţi prijenosa (GWh) 163,84 712,02 598,49 221,49 281,58 182,38 170,15 41,89 34,69 2406,53 717,37 174,46 378,37 541,76 1811,96 4218,49 Planirana proizvodnja u 2012. na mreţi prijenosa Oĉekivana godišnja proizvodnja prema Studiji EI HP (GWh) 192,00 423,00 656,50 279,20 397,40 245,30 220,00 73,00 88,00 2574,40 909,20 273,90 367,90 695,00 2246,00 4820,40 (GWh) 200,00 650,00 771,00 334,00 410,00 247,00 233,00 82,00 Strateški plan i program razvoja energetskog sektora Vlade F BiH (GWh) 400,00 731,00 792,00 342,00 593,00 310,00 247,00 84,00 2927,00 1038,00 307,50 535,40 695,60 2576,50 5503,50 3499,00 Tabela 9.2a.- Proizvodnja postojećih HE i TE na prijenosnoj mreži BiH za period 2013.-2022 PROIZVODNJA RAMA HE ĈAPLJINA MOSTAR JAJCE1 JAJCE2 PEC-MLINI JABLANICA GRABOVICA SALAKOVAC TREBINJE 1 DUBROVNIK VISEGRAD BOCAC MOSTARSKO BLATO POSTOJEĆE HE UKUPNO TUZLA G-3 TUZLA G-4 TUZLA G-5 TUZLA G-6 KAKANJ G-5 KAKANJ G-6 KAKANJ G-7 GACKO UGLJEVIK POSTOJEĆE TE UKUPNO UKUPNO POSTOJEĆI OBJEKTI (GWh) 2013 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 367,9 721,4 909,2 273,9 2014 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2015 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2016 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2017 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2018 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2019 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2020 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 408,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2021 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 446,0 371,5 644,9 909,2 273,9 2022 650,0 200,0 247,0 233,0 157,0 82,0 719,0 288,0 446,0 371,5 644,9 909,2 273,9 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 167,0 5.423,4 5.350,5 5.350,5 5.350,5 5.350,5 5.350,5 5.350,5 5.350,5 5.388,5 5.388,5 315,0 948,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.700,0 252,0 948,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.550,0 189,0 948,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.700,0 0,0 1172,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.400,0 1.700,0 0,0 1172,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.700,0 0,0 948,0 978,0 1.112,0 460,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.550,0 0,0 0,0 978,0 1.112,0 0,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.700,0 0,0 0,0 978,0 1.112,0 0,0 468,0 1.274,0 1.400,0 1.700,0 0,0 0,0 978,0 1.112,0 0,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.700,0 0,0 0,0 978,0 1.112,0 0,0 468,0 1.274,0 1.540,0 1.550,0 8.795,0 8.582,0 8.669,0 8.564,0 8.704,0 8.330,0 7.072,0 6.932,0 7.072,0 6.922,0 14.218,4 13.932,5 14.019,5 13.914,5 14.054,5 13.680,5 12.422,5 12.282,5 12.460,5 12.310,5 51 Tabela 9.2b.- Proizvodnja novih HE na prijenosnoj mreži BiH za period 2013.-2022 PROIZVODNJA HE DUB I HE USTIPRAĈA HE ULOG MHE NA RIJECI SUTJESCI HE VRANDUK NOVE HE BILANSIRANO 2013 2014 74,4 83,6 83,6 83,6 158,0 2015 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2016 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2017 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2018 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2019 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2020 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 2021 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 (GWh) 2022 74,4 82,3 83,6 95,8 336,1 Tabela 9.2c.- Proizvodnja novih TE na prijenosnoj mreži BiH za period 2013.-2022. PROIZVODNJA 2013 TE STANARI TE TUZLA, blok 7 TE KAKANJ, blok 8 NOVE TE BILANSIRANO 0,0 2014 0,0 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 (GWh) 2022 2.000,0 2.000,0 2.000,0 2.000,0 1263,6 2.000,0 2527,2 1.675,1 2.000,0 2527,2 1.675,1 2.000,0 2527,2 1.675,1 2.000,0 2527,2 1.652,1 2.000,0 2.000,0 2.000,0 3.263,6 6.202,3 6.202,3 6.202,3 6.179,3 Tabela 9.2d.- Bilansi električne energije na prijenosnoj mreži BiH za period 2013.-2022. POTROŠNJA Scenario 1. Niţi scenario Scenario 2. Prognoza prema BDP - Bazni scenario Scenario 3. Prognoza prema Studiji energetskog sektora Viši scenario PROIZVODNJA NOVI IZVORI BILANSIRANI Scenario I. Proizvodnja bilansirano Gubici (3% u odnosu na proizvodnju) Scenario 1 (Niţi scenario potrošnje + gubici) Scenario 2 (Bazni scenario potrošnje + gubici) Scenario 3 (Viši scenario potrošnje + gubici) BILANS za Scenario 1 BILANS Scenario 2 BILANS Scenario 3 (GWh) 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 12.337 1,91% 12.530 12.575 1,93% 12.868 12.819 1,94% 13.216 13.069 1,95% 13.553 13.324 1,95% 13.899 13.584 1,95% 14.253 13.849 1,95% 14.616 14.119 1,95% 14.989 14.394 1,95% 15.371 14.675 1,95% 15.763 2,70% 2,70% 2,70% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 2,55% 13.193 13.664 3,56% 3,57% 3,41% 3,42% 3,42% 3,43% 3,43% 3,18% 3,18% 12.740 3,56% 14.130 14.613 15.113 15.632 16.168 16.682 17.212 (GWh) 83,6 158,0 2.336,1 2.336,1 2.336,1 3.599,7 6.538,4 6.538,4 6.538,4 6.515,4 14.302,0 14.090,5 16.355,6 16.250,6 16.390,6 17.280,2 18.960,9 18.820,9 18.998,9 18.825,9 429,1 422,7 490,7 487,5 491,7 518,4 568,8 564,6 570,0 564,8 12.766,1 12.997,7 13.309,7 13.556,5 13.815,7 14.102,4 14.417,8 14.683,6 14.964,0 15.239,8 12.959,1 13.290,7 13.706,7 14.040,5 14.390,7 14.771,4 15.184,8 15.553,6 15.941,0 16.327,8 13.169,1 13.615,7 14.154,7 14.617,5 15.104,7 15.631,4 16.200,8 16.732,6 17.252,0 17.776,8 1.535,9 1.342,9 1.132,9 1.092,8 799,8 474,8 3.045,9 2.648,9 2.200,9 2.694,1 2.210,1 1.633,1 2.574,9 1.999,9 1.285,9 3.177,8 2.508,8 1.648,8 4.543,1 3.776,1 2.760,1 4.137,3 3.267,3 2.088,3 4.034,9 3.057,9 1.746,9 3.586,1 2.498,1 1.049,1 52 20,000 19,000 18,000 17,000 16,000 GWh 15,000 14,000 13,000 12,000 11,000 10,000 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Scenario 1. Niţi scenario potrošnje Scenario 2. Bazni scenario potrošnje-prognoza prema BDP Scenario 3. Viši scenario potrošnje - Prognoza prema Studiji energetskog sektora Proizvodnja bilansirano 2022 Godina Slika 9.1.– Tri scenarija potrošnje i planirana proizvodnja postojećih i novih bilansiranih proizvodnih kapaciteta 2013.-2022. godina Bilansi za Scenarije 1, 2 i 3 vršeni su na taj naĉin da su se uporeĊivali viši, bazni i niţi scenariji potrošnje (sa gubicima) sa proizvodnjom postojećih i novih bilansiranih proizvodnih kapaciteta. Provedene analize upućuju na zakljuĉak da je samo za viši scenario potrošnje i planiranu proizvodnju postojećih i novih bilansiranih proizvodnih kapaciteta, kritiĉna godina sa aspekta zadovoljenja bilansa elektriĉne energije bi mogla biti 2014. godina, pogotovo što još nije poĉela izgradnja planiranih objekata. TakoĊe mogu biti kritiĉne i naredne godine, ĉak i sa pesimistiĉnim rastom potrošnje, ukoliko se odmah ne zapoĉne izgradnja planiranih proizvodnih kapaciteta, pogotovo ako se ponove loši hidrološki uslovi kao 2011. godine. U tabeli 9.3. prikazane su instalisane snage proizvodnih kapaciteta na prijenosnoj mreţi Bosne i Hercegovine, uvaţavajući planirane godine puštanja u pogon novih (Slika 9.2) i izlazak iz pogona proizvodnih kapaciteta kojima istiĉe ţivotni vijek. 53 Tabela 9.3.- Instalisane snage proizvodnih kapaciteta Novi kapaciteti HE DUB I HE USTIPRAĈA HE ULOG MHE NA RIJECI SUTJESCI HE VRANDUK TE STANARI TE TUZLA, blok 7 TE KAKANJ, blok 8 Novi bilansirano: Kumulativno bilansirano Postojeći objekti (bazna 2010. godina- inst.snaga) UKUPNO BILANS 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 (MW) 2022 17,1 34,4 19,15 19,6 300 450 0,0 0,0 19,2 19,2 17,1 36,3 354,0 390,3 0,0 390,3 0,0 390,3 450,0 840,3 300 300,0 1.140,3 0,0 1.140,3 0,0 1.140,3 3.796,0 3.696,0 3.696,0 3.696,0 3.696,0 3.696,0 3.586,0 3.386,0 3.386,0 3.386,0 3.796,0 3.715,2 3.732,3 4.086,3 4.086,3 4.086,3 4.426,3 4.526,3 4.526,3 4.526,3 500 blok 7 TE Tuzla TE Stanari blok 8 TE Kakanj 2022 2021 2020 2019 2018 2017 2016 2015 -100 2014 100 HE Ulog HE Vranduk mHE Sutjeska HE Dub 2013 (MW) 300 Tuzla G3 -300 Tuzla G4 Kakanj G5 -500 Nove HE Nove TE Izlazak iz pogona godina Slika 9.2.– Dinamika puštanja u pogon novih proizvodnih kapaciteta i izlaska iz pogona postojećih kapaciteta U Tabelama 9.3a, 9.3b i na Slikama 9.3a. i 9.3b. je data proizvodnja elektriĉne energije na prijenosnoj mreţi BiH i instalisana snaga po izvorima: TE, Obnovljivi izvori (HE), i PHE. 54 Tabela 9.3a.- Proizvodnja električne energije na prijenosnoj mreži BiH za period 2013.-2022. PROIZVODNJA (GWh) 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 8.795,0 8.582,0 10.669,0 10.564,0 10.704,0 11.593,6 13.274,3 13.134,3 13.274,3 13.101,3 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 200,0 5307,0 5308,5 5486,6 5486,6 5486,6 5486,6 5486,6 5486,6 5524,6 5524,6 14.302,0 14.090,5 16.355,6 16.250,6 16.390,6 17.280,2 18.960,9 18.820,9 18.998,9 18.825,9 2019 2020 2021 2022 TE PHE ĈAPLJINA OBNOVLJIVI IZVORI PROIZVODNJA UKUPNO 20,000 18,000 16,000 14,000 12,000 GWh 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Proizvodnja ukupno Godina TE PHE ĈAPLJINA OBNOVLJIVI IZVORI (HE) Slika 9.3a.- Proizvodnja električne energije na prijenosnoj mreži BiH za period 2013-2022. godina Tabela 9.3b.- Instalisane snage proizvodnih kapaciteta u BiH (MW) TE PHE ĈAPLJINA OBNOVLJIVI IZVORI UKUPNO 2013 1765 440 1591 3796 2014 1765 440 1591 3796 2015 2065 440 1591 4096 2016 1965 440 1591 3996 55 2017 1965 440 1591 3996 2018 2415 440 1591 4446 2019 2405 440 1591 4436 2020 2405 440 1591 4436 2021 2405 440 1591 4436 2022 2405 440 1591 4436 5000 4500 4000 3500 (MW) 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2013 2014 2015 2016 TE OBNOVLJIVI IZVORI -HE 2017 2018 2019 PHE ĈAPLJINA UKUPNO 2020 2021 2022 godina Slika 9.3b.- Instalisana snaga bilansiranih proizvodnih kapaciteta u BiH za period 2013.- 2022. godina Sa aspekta zadovoljenja bilansa snaga, prema kriterijima ENTSO-E, kao referentni vremenski presjeci smatraju se treća srijeda u januaru u 11:00 i 19:00 sati i treća srijeda u julu u 11:00 sati (CET). U skladu s tim, a na bazi raspoloţivih podataka EES BiH, postignuta satna opterećenja konzuma BiH na prijenosnoj mreţi za 2011. i 2012. godinu su: (MWh/h) Januar 2011. Juli 2011. Januar 2012. 11:00 1.746 19:00 1.877 11:00 1.530 11:00 1.845 19:00 1.967 Maksimum za 2011. godinu postignut je 31. decembra u 18 sati (osamnaesti sat) od 2.150 MWh/h što je za oko 15% više od ''treće srijede u januaru''. MeĊutim, kako se vrši procjena potrebne jednovremene snage konzuma EES BiH na prijenosnoj mreţi, a ne jednovremena snaga ENTSO-E konzuma, kao startna vrijednost je uzeta postignuta snaga od 2.150 MW u 2011. godini.U Tabeli 9.4a. i 9.4b. prikazane su vrijednosti maksimalnih i minimalnih jednovremenih snage konzuma BiH na prijenosnoj mreţi za posljednjih 5 godina i procentualne razlike u odnosu na prethodnu godinu. 56 Tabela 9.4a.- Maksimalne jednovremene snage konzuma Godina Pmax (MW) % 31.12.2007. 18-ti sat 2.078 2,92 31.12.2008. 18-ti sat 2.117 1,88 05.01.2009. 18-ti sat 2.033 -3,97 31.12.2010. 18-ti sat 2.173 6,89 31.12.2011. 18-ti sat 2.150 -1,06 Tabela 9.4b - Minimalne jednovremene snage konzuma Godina Pmin (MW) % 04.06.2007. 4-ti sat 845 2,55 21.04.2008. 4-ti sat 870 2,96 13.04.2009. 4-ti sat 796 -8,51 03.05.2010. 4-ti sat 816 2,51 22.07.2011. 4-ti sat 872 6,86 Iz gornjih tabela je oĉigledno da nema kontinuiteta u vrijednostima jednovremenih snaga konzuma BiH na prijenosnoj mreţi. Ipak, iskljuĉujući godine u kojima je zabiljeţen pad, rast maksimalnih snaga se moţe procijeniti na oko 2% godišnje, a rast minimalnih snaga na oko 3%. U skladu s tim i uzimajući baznu vrijednost od 2.150 MW, u Tabeli 9.5. prikazan je bilans jednovremenih maksimalnih snaga na prijenosnoj mreţi za period 2013.-2022. godina. Tabela 9.5.- Procjena konzuma i rezerve na prijenosnoj mreži Vršna snaga konzuma na prijenosnij mreţi Potrebna snaga primarne rezerve Potrebna snaga sekundarne rezerve Potrebna snaga tercijerne rezerve UKUPNO Postojeći + bilansirani BILANS 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2.237 2.282 2.327 2.374 2.421 2.470 2.519 2.570 2.621 2.673 15 15 15 16 16 16 17 17 17 17 63 64 66 67 68 70 71 73 74 74 250 250 250 300 300 300 300 400 400 400 2.565 2.611 2.658 2.757 2.805 2.856 2.907 3.060 3.112 3.164 3.815 3.832 4.186 4.086 4.086 4.536 4.526 4.526 4.526 4.526 1.250 1.222 1.528 1.329 1.281 1.680 1.619 1.467 1.414 1.362 Podaci u gornjoj tabeli upućuju na zakljuĉak da će u narednom periodu, pod pretpostavkom planirane realizacije izgradnje novih proizvodnih kapaciteta, biti obezbjeĊena dovoljna rezerva snage u sistemu MeĊutim, ukoliko doĊe do pomjeranja planiranih rokova puštanja u pogon novih proizvodnih kapaciteta, uz gašenje postojećih i eventualnu lošu hidrologiju, vrlo je realna pojava deficita snage pri kraju planskog perioda. 57 9. ZAKLJUĈCI I SUGESTIJE Analizirajući dostavljene podatke od korisnika prijenosnog sistema Bosne i Hercegovine a u skladu sa zakonskim ovlaštenjima NOS BiH, Licencom za obavljanje djelatnosti Operatora sistema, Mreţnim kodeksom i obavezama prema Energetskoj zajednici i ENTSO-E, rezultati ovog Indikativnog plana razvoja proizvodnje za period 2013.-2022. godina, upućuju na sljedeće zakljuĉke i sugestije: 10.1. Analizirajući realizaciju prethodnih Indikativnih planova moţe se zakljuĉiti da su bili vrlo ambiciozni, kako sa aspekta rasta potrošnje, tako i sa aspekta izgradnje novih proizvodnih kapaciteta. S jedne strane, nije se ostvario planirani rast potrošnje a sa druge strane nije poĉela izgradnja ni jednog novog proizvodnog kapaciteta sa planiranom dinamikom. 10.2. Bilansi snaga i energija za narednih 10 godina upućuju na zakljuĉak da je neophodno što prije poĉeti sa realizacijom planirane dinamike izgradnje novih proizvodnih kapaciteta. Ukoliko doĊe do daljeg prolongiranja rokova puštanja u pogon novih proizvodnih kapaciteta, realna je mogućnost da Bosna i Hercegovina pri kraju planskog perioda bude suoĉena sa uvozom elektriĉne energije. Temeljem provedene analize za razmatrane scenarije potrošnje i planiranu proizvodnju postojećih i novih bilansiranih proizvodnih kapaciteta, kritiĉna godina sa aspekta zadovoljenja bilansa elektriĉne energije bi mogla biti 2014. godina, pogotovo što još nije poĉela izgradnja planiranih objekata. TakoĊe mogu biti kritiĉne i naredne godine, ĉak i sa pesimistiĉnim rastom potrošnje, ukoliko se odmah ne zapoĉne izgradnja planiranih proizvodnih kapaciteta, pogotovo ako se ponove loši hidrološki uslovi kao 2011. godine 10.3. Pojedini korisnici prijenosne mreţe ne ispunjavaju svoje obaveze u dostavljanju podataka prema odredbama Mreţnog kodeksa, što moţe dovesti do odreĊenog odstupanja u planskim kategorijama, prvenstveno kada se radi o potrošnji distribucija i kupaca direktno prikljuĉenih na prijenosnu mreţu. 10.4. Razvoj potrošnje elektriĉne energije u proteklom periodu nije se odvijao kontinuirano što uveliko oteţava procjenu trenda potrošnje u narednom planskom periodu. Ako se tome doda svjetska ekonomska kriza, koja neminovno ostavlja negativnih posljedica i na potrošnju elektriĉne energije u Bosni i Hercegovini i uz nedostatak objektivnih planova razvoja, u narednom periodu moţe doći do znaĉajnijih odstupanja planskih vrijednosti od realizovanih. MeĊutim, i pored ovih neizvjesnosti i rizika, potrošnja elektriĉne energije za period 2013. – 2022. bazirana je na optimistiĉkom (pozitivnom) trendu u sva tri scenarija. 10.5. Evidentan je veliki interes investitora za izgradnju novih proizvodnih kapaciteta, u prvom redu obnovljivih izvora kao što su hidroelektrane i vjetroelektrane. Na ţalost, NOS BiH procjenjuje da je za najveći broj prijavljenih 58 proizvodnih kapaciteta planirana izgradnja i godina ulaska u pogon upitna, kako zbog nepostojanja odgovarajućih dozvola nadleţnih organa, tako i problema vezanih za prikljuĉenje na prijenosnu mreţu. Zbog toga je neophodno da se svi investitori prije prijavljivanja za ukljuĉenje njihovih proizvodnih kapaciteta u Indikativni plan razvoja proizvodnje konsultuju sa Elektroprenosom BiH o mogućnostima prikljuĉka na prijenosnu mreţu, a u skladu sa Pravilnikom o prikljuĉku. 10.6. Problematika stakleniĉkih plinova i globalno zagrijavanje nameće sve veće korištenje obnovljivih izvora elektriĉne energije, u najvećem broju sluĉajeva izgradnjom vjetroelektrana. MeĊutim, vjetroelektrane kao neupravljivi izvori, negativno utiĉu na regulacione performanse sistema, pa je neophodno obezbjediti povećanu sekundarnu rezervu kako bi se kompenzovale neţeljene varijacije snage uzrokovane promjenljivim intenzitetom vjetra. Nezavisni operator sistema u Bosni i Hercegovini je pokrenuo izradu studije koja je završena krajem 2011. godine, na osnovu koje je NOS BIH procjenio stepen integracije vjetrotelektrana do 2022. godine. 10.7. Formiranjem ENTSO-E i izradom 10-to godišnjih planova razvoja evropskog i regionalnog elektroenergetskog sistema kao jednog od najvaţnijih dokumenata, snaţno je istaknuta uloga Operatora sistema u pripremi adekvatnih i što realnijih planova razvoja na podruĉju kojeg oni pokrivaju. Izmjenama i dopunama Mreţnog kodeksa, odobrene maja 2011. godine od strane DERK-a, precizirani su uslovi pod kojima novi proizvodni kapacitet moţe biti bilansno ukljuĉen u Indikativni plan proizvodnje, što je i signal Elektroprenosu BiH da ove proizvodne kapacitete ukljuĉi u Dugoroĉni plan razvoja prijenosne mreţe. Na taj naĉin je omogućeno da se realnije, na bazi tehno-ekonomskih analiza, planira prijenosna mreţu, kako internu tako i interkonekcije, ĉime bi se u isto vrijeme omogućio NOS BiH da ravnopravno, zajedno sa drugim operatorima sistema, na regionalnom i panevropskom nivou uĉestvuje u planiranju i razvoju elektroenergetskog sistema. 59 10. LITERATURA [L.1.] Mreţni kodeks, maj 2011. godine [L.2.] „TEN-YEAR NETWORK DEVELOPMENT PLAN 2012-2022“, European Network of Transmission System Operators for Electricity, prijedlog Januar 2012. [L.3.] „PREPARATION FOR LARGE SCALE WIND INTEGRATION IN SOUTH EAST EUROPEAN POWER SYSTEM“, USAID, prijedlog, Januar 2012. [L.4.] „Izvještaj o tokovima elektriĉne energije u BiH u 2011. godini“ – NOS BiH, Sarajevo, mart 2012. godine [L.5.] „Bruto domaći proizvod prema proizvodnom pristupu 2005-2010“ –Agencija za statistiku BiH, Sarajevo, decembar 2011. god. [L.6.] „Statistika energije“, Agencija za statistiku BiH, Saopštenje- 20.11. 2009. godine [L.7.] „Statistika energije“, Agencija za statistiku BiH, Saopštenje- 29.10. 2010. Godine [L.8.] „Statistika energije“, Agencija za statistiku BiH, Saopštenje- 05.12. 2011. godine [L.9.] „Srednjoroĉna razvojna strategiji BiH, 2004-2007“- siteresources.worldbank.org [L.10.]„Ekonomski i fiskalni program 2011-2013“, Vijeće ministara, Direkcija za ekonomsko planiranje, decembar 2010. Godine „Strateški plan i program razvoja energetskog sektora Federacije BiH“ - FMERI, Ekspertna grupa, Sarajevo februar 2008. god. [L.11.]„Scenario Outlook and Adequacy Forecast (SO & AF) 2012 – 2030“, www.entsoe.eu [L.12.] „Studija Energetskog Sektora u BiH za period 2005 – 2020. god.“ - konzorcij: Energetski Institut Hrvoje Poţar, Hrvatska; Soluziona, Španjolska; Ekonomski Institut Banja Luka, BiH; Rudarski Institut Tuzla, BiH., mart 2008. god. [L.13.] „Strateški plan i program razvoja energetskog sektora Federacije BiH“, FMERI, 2008. god. [L.14.] „Strategija razvoja energetike Republike Srpske“ – Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva, Banja Luka, 2010. god. [L.15.] Indikativni plan razvoja proizvodnje 2007 – 2016. godina, Sarajevo oktobar 2006. 60 PRILOG 1: SPISAK PRIJAVLJENIH PROIZVODNIH KAPACITETA 61 Termoelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 1 2 Naziv objekta TE-TO Zenica (gas) * TE Stanari Broj agregata 3 1 Snaga agregata (MW) 80 300 Instalisana snaga (MW) 387 300 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 3,250,800 KTG Zenica d.o.o. ETF - Rudnik i Termoelektrana Stanari d.o.o. 2,000,000 62 Godina Saglasnost nadležnih organa 2014 • Prethodna vodna saglasnost • Okvirna saglasnost FERK-a • Okvirna saglasnost BH Gas-a • Načelna saglasnost Elektroprenosa BiH • Podrška Vlade Federacije • Elaborat o priključku u izradi • Ugovor o izgradnji 2015 • REERS - Dozvola za izgradnju Termoelektrane Stanari, 01-299-04/26/08, 07.08.2008. • Vlada Republike Srpske, MPUGiE Banja Luka Ekološka dozvola za Termoelektranu „Stanari“, 1596-70/08, 19.05.2008. • Vlada Republike Srpske, MPUGiE Banja Luka Odobrenje za izvođenje pripremnih radova za izgradnju objekta Termoelektrana Stanari, 16-361247/09, 18.06.2009. • Elaborat o priključku • Odobrenje za građenje, izdato od strane Ministarstva za prostorno uređenje,građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske dana 07.11.2011.god., broj: 15.03-360-163/11 Termoelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 3 4 Naziv objekta TE Kakanj - Blok 8 TE Tuzla - Blok 7 Broj agregata 1 1 Snaga agregata (MW) 300 450 Instalisana snaga (MW) 300 450 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 1,652,060 EP BIH d.d. 2,527,230 EP BIH d.d. 63 Godina Saglasnost nadležnih organa 2019 • FMOIT - Rješenje o okolinskoj dozvoli za izgradnju bloka 8 TE Kakanj, UPI-I/05-23-172-6/09 SN, 04.11.2010. • Agencija za vodno područije rijeke Save, Sarajevo Rješenje o predhodnoj vodnoj saglasnosti, UP-I/251-40-230-2/10, 03.06.2010. • Elektroprenos BiH - Načelna saglasnost za priključenje bloka 8 u TE Kakanj na prenosnu mrežu BiH, , • Federacija BiH, Ministarstvo prostornog uređenja - Urbanistička saglasnost, UPI/03-23-2-78/11, 30.09.2011. • Elaborat o priključku 2018 • Federacija BiH, Ministarstvo okoliša I turizma Rješenje o okolinskoj dozvoli za izgradnju bloka 7, TE Tuzla, UPI-05-23-142-5/09 FM, 22.11.2010. • Agencija za vodno područije rijeke Save, Sarajevo Rješenje o predhodnoj vodnoj saglasnosti, UP-I/251-40-124-2/10, 26.04.2010. • Elektroprenos BiH - Načelna saglasnost za priključenje bloka 7 u TE Tuzla na prenosnu mrežu BiH, 01-608/11, 07.02.2011. • Elaborat o priključku Termoelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 5 Naziv objekta TE Bugojno Broj agregata 1 Snaga agregata (MW) 300 Instalisana snaga (MW) 300 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 1,675,060 EP BIH d.d. Godina 2022 • Federacija BiH, Ministarstvo energije, rudarstva i industrije - Rješenje o odobrenju izvođenja geoloških istraživanja mineralne sirovine ugljalignita na istražnom prostoru bugojanso neogenog basena iI istražnog prostora na području opdina Gornji Vskuf-Uskoplje, Bugojno I Donji Vakuf, Up/I broj:07-18-495/04, 28.01.2011. • Odluka Vlade F BiH – Sl. Novine FBiH 553/06 •Lokacijska dozvola za izvodenje istražnih radova br. 07-23-31733/06 od 04.12.2006.god. Opcina Tomislavgrad, • Odobrenje za istraživanja br. 05-05-186/07 od 14.03.2007. god, Ministarstvo gospodarstva Hercegbosanske županije • Rješenje o priznavanju rezervi ugljena na ležištu lignita Kongora br. 05-05-18-6/07 od 05.01.2010., Ministarstvo gospodarstva Hercegbosanske županije • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji RiTE Kongora br. 149/10 od 08.03.2010. «Službene novine Federacije BiH», broj 15/10 /24.3.2010./ 6 RiTE Kongora 2 275 550 3,000,000 EP HZ HB d.d. 2012/2018 7 8 TE Gacko II TE Ugljevik II 2 1 330 300 660 300 3,247.00 4620000 1500000 MH ERS a.d. MH ERS a.d. • • TOTAL 64 Saglasnost nadležnih organa • • Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 1 2 Naziv objekta HE Ulog HE Begov Han Broj agregata 2 1 Snaga agregata (MW) 17.22 10 Instalisana snaga (MW) 34.44 10 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 82,340 EFT - HE Ulog d.o.o. Greta Hydro Energy d.o.o. 45,000 65 Godina Saglasnost nadležnih organa 2015 • SO Kаlinovik - Grаđevinskа dozvolа zа izgrаdnju pristupnih putevа S1 i S2 , Up/1-04-361-4/10 , 8.10.2010 • SO Kаlinovik - Odlukа o usvаjаnju regulаcionog plаnа HE Ulog , 01-022-5/10, 22.2.2010 • Vlаdа RS - Odlukа o dodeli koncesije zа izgrаdnju i korišdenje HE Ulog nа reci Neretvi , 04/1-012-21556/09, 26.8.2009 • Elektroprenos BiH - Nаčelnа sаglаsnost zа priključenje HE Ulog nа nа prenosnu mrežu BiH , 011950/10 , 14.4.2010 • MPŠiV - Sаglаsnost nа UT Uslove zа izgrаdnju HE Ulog, nа reci Neretvi, Opštinа Kаlinovik , 06-337-38971/10 , 29.6.2010 • Elaborat o priključku • Uslovi za priključak Korisnika na prenosnu mrežu br. 01/11 izdati od strane Elektroprenos BiH dana 14.10.2011. 2014 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • OV Žepče - Prethodna saglasnost, zaključak br. 0123-163/09, 24.11.2009 • OV Žepče - Prijedlog članova komisije, 01-23164/09, 24.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 3 4 5 Naziv objekta HE Globarica HE Dolina HE Komšidi Broj agregata Snaga agregata (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 1 14.4 14.4 75,630 Greta Hydro Energy d.o.o. 2016 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • OV Žepče - Prethodna saglasnost, zaključak br. 0123-163/09, 24.11.2009 • OV Žepče - Prijedlog članova komisije, 01-23164/09, 24.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A 1 8 8 46,900 EP BIH 2018 • 1 14.51 14.51 75,119 Greta Hydro Energy d.o.o. 2017 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A 1 10.2 10.2 61 000 EP BIH 2018 • 1 14.37 14.37 77,220 Greta Hydro Energy d.o.o. 2017 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A 1 10.2 10.2 61 000 EP BIH 2018 • 66 Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 6 Naziv objekta HE Želeče Broj agregata Snaga agregata (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 1 11.5 11.5 45,660 Greta Hydro Energy d.o.o. 2015 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • OV Žepče - Prethodna saglasnost, zaključak br. 0123-163/09, 24.11.2009 • OV Žepče - Prijedlog članova komisije, 01-23164/09, 24.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A 1 5.45 5.45 30,400 EP BIH 2018 • 7 HE Potklečka Polja 1 11.6 11.6 56,957 Greta Hydro Energy d.o.o. 2016 • FMERI - Saglasnost, 09-17-2713/09-3, 02.11.2009 • Bičakčid d.o.o. - Fizibiliti studija • Mott MacDonald - Revizija • ES Hydrotehnics d.o.o Sarajevo - Verifikacija sa Licencom A 8 HE Babino selo 1 11.5 11.5 59,900 EP BIH d.d. 2018 • Vlada FBiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u FBiH , Sl.nov. FBiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Vlada FBiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, Sl.nov. F BiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Vlada FBiH - Odluka o pripremi I izgradnji HE Čaplje, Sl.nov. 25/10 , 14.4.2010 9 HE Čaplje 1 12 12 56,800 EP BIH d.d. 2017 10 11 12 13 HE Janjidi HE Kljajidi HE Kovanidi HE Kozluk 1 1 1 1 13.3 6.4 13.3 67.2 13.3 6.4 13.3 67.2 59,700 16,000 65,700 354,000 EP BIH d.d. EP BIH d.d. EP BIH d.d. EP BIH d.d. 2017 2018 2018 2019 67 • • • • Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. Naziv objekta Broj agregata Snaga agregata (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa • Vlada F BiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u F BiH , Sl.nov. F BiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Vlada F BiH - Odluka o pripremi I izgradnji HE Kruševo sa HE Zeleni Vir , Sl.nov. 17/10 , 31.3.2010 14 HE Kruševo sa HE Zeleni Vir 1 11.8 11.8 31,120 EP BIH d.d. 2017 15 16 17 HE Lašva HE Maglaj HE Tegare 1 1 1 5.3 10.8 248 5.3 10.8 248 28,500 65,200 1,025,000 EP BIH d.d. EP BIH d.d. EP BIH d.d. 2018 2018 2019 18 HE Unac 1 73.6 73.6 259,000 EP BIH d.d. 2019 • Vlada FBiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u FBiH , Sl.nov. FBiH br. 8/10 , 24.2.2010 • • • 19 HE Ustikolina 1 64.6 63.6 255,000 EP BIH d.d. 2016 • Vlada F BiH - Odluka o proglašenju javnog interesa i prisupanju i izgradnji prioritetnih EEO u F BiH , Sl.nov. F BiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Agencija za vodno područje rijeke Save-Sarajevo Prethodna vodna saglasnost , UP-I/25-1-40-465-7/09 , 23.12.2009 20 HE Vinac 1 11.5 11.5 61,300 EP BIH d.d. 2018 • Vlada FBiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u FBiH , Sl.nov. FBiH br. 8/10 , 24.2.2010 68 Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 21 22 Naziv objekta HE Vranduk HE Vrhpolje Broj agregata 1 1 Snaga agregata (MW) 19.63 79.4 Instalisana snaga (MW) 19.63 79.4 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 95,781 EP BIH d.d. 157,500 EP BIH d.d. 69 Godina Saglasnost nadležnih organa 2015 • Vlada F BiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u F BiH , Sl.nov. F BiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Vlada F BiH - Odluka o pripremi I izgradnji HE Vranduk, Sl.nov. 13/10 , 17.3.2010 • Agencija za vodno područje rijeke Save-Sarajevo Prethodna vodna saglasnost , UP-I/25-1-40-314-5/09 , 21.10.2009 • OV Zenica - Saglasnost za dodjelu koncesije • Elaborat o priključku • Postupak pregovaranja za dodjelu koncesije • Rješenje o okolinskoj dozvoli,izdao Fedralno ministarstvo okoliša i turzma,broj dozvole UPI 05-23209/09, datum izdavanja 14.04.2011 2017 • Vlada F BiH - Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u F BiH , Sl.nov. F BiH br. 8/10 , 24.2.2010 • Vlada F BiH - Odluka o pripremi I izgradnji HE Vrhpolje , Sl.nov. 25/10 , 14.4.2010 Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 23 24 Naziv objekta mHE Neretvica CHE Vrilo Broj agregata • 2 Snaga agregata (MW) • 32 Instalisana snaga (MW) 26.1 MVA 64 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 102,144 EP BIH d.d. 242,960 EP HZ HB d.d. 70 Godina Saglasnost nadležnih organa 2013 2015 2017 • HN Kanton - Ugovor o koncesiji , 01-19-360/09 , 23.02.2009. • HN Kanton - Okolinske dozvola za mHE Plavuzi, Ruste, Prolaz, Gorovnik ušde, Gorovnik, Srijanski most I Crna rijeka , UPI/10-05-25-210/09, UPI/10-05-25211/09, UPI/10-05-25-208/09, UP-I/05-23-185-4/07, UP-I/05-23-186-4/07, UP-I/05-23-188-4/07 i UP-I/0523-189-4/07 , 23.02.2011. 25.02.2011. 21.02.2011. 12.01.2011. • Okolinske dozvole za 5. MHE iz nadležnosti kantonalnog ministarstva.Rješenja pravosnažna • Dobijene su okolinske dozvole za 4 MHE iz nadležnosti federalnog ministarstva. Rješenja pravosnažna. • Prethodne vodne saglasnosti dobijene 08.02.2010. godine. • Dobijene saglasnosti za istražne radove (IFaza),završeno 15.02.2011. 2011/ 2015 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji CHE Vrilo br. 191/10 od 24.03.2010. «Službene novine Federacije BiH», broj 17/10 /31.3.2010./ • Rješenje o davanju prethodne suglasnosti za izgradnju CHE Vrilo; OV Tomislavgrad br. 01-02- 789 /11 od 29.04.2011. godine Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 25 26 27 28 Naziv objekta CHE Kablid HE Ugar Ušde HE Ivik HE Vrletna Kosa Broj agregata 1 2 2 2 Snaga agregata (MW) 52 5.8 5.6 5.6 Instalisana snaga (MW) 52 11.6 11.2 11.2 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 73,442 EP HZ HB d.d. 33,188 EP HZ HB d.d. 21,880 EP HZ HB d.d. 22,538 EP HZ HB d.d. Godina Saglasnost nadležnih organa 2017/ 2021 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji CHE Kablic «Službene novine Federacije BiH», broj 25/10 /28.4.2010./ 2015/ 2016 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. 2016/ 2017 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. 2017/ 2018 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. 29 HE Han Skela (HE Bravnice) 2 6 12 52,053 EP HZ HB d.d. 2014/ 2015 • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. 30 HE Skakala 3 8.8 26.4 124,300 EP HZ HB d.d. 2014/ 2017 • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. 71 Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. Naziv objekta Broj agregata Snaga agregata (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 31 HE Dabar 3 53.5 160.5 251,800 MH ERS a.d. 2017 • SR Bosna i Hercegovina, Republicka uprava za vodoprivredu, Sarajevo - Vodoprivredna saglasnost za prevodenje voda iz Dabarskog polja (sliv Bregave) u sliv Trebišnjice , UP-I-03-78-1/69 , 29.07.1969. • SR Bosna i Hercegovina, Republicki komitet za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, Sarajevo Vodoprivredna saglasnost za izgradnju HE Dabar sa pripadajucim objektima , UP-I-06-337-134/86 , 23.06.1986. • Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske - Vodna saglasnost koja je uskladena sa vodoprivrednom saglasnošcu broj UP-I- 06 – 337 -134/86 od 23.06.1986. god. , 12.07337-35/11 , 01.03.2011. 32 HE Nevesinje 2 60 100,600 MH ERS a.d. 2017 • 33 HE Buk Bijela 3 30 (2 x 53.1 + 13.2) 119.4 369,400 MH ERS a.d. 2017 • 34 HE Foča 3 53.84 183,620 MH ERS a.d. 2017 • 35 36 37 HE Dubrovnik II HE Bileda HE Mrsovo 2 2 3 304 35.6 43.8 318,000 116,400 165,100 MH ERS a.d. MH ERS a.d. MH ERS a.d. • 2019 • • 38 HE Sutjeska 3 37.5 90,190 MH ERS a.d. • • 39 HE Paunci 3 38.15 154,120 MH ERS a.d. • • 40 41 HE Dubravica HE Tegare 4 4 87.2 120.88 335,480 448,046 MH ERS a.d. MH ERS a.d. 2021 2021 • (2 x 23.95 + 5.94) 152 17.8 14.6 (2 x 18.2 + 1.1) (2 x 17 + 4.15) 21.8 30.22 72 • • • Hidroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 42 43 44 45 46 Naziv objekta Broj agregata HE Rogačica Rasklopište Tođevac 4 3 Rasklopište Sastavci • HE Dub 2 HE Ustiprača 2 TOTAL Snaga agregata (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) 28.3 (0.4+3.2+1. 05) 113.2 413,422 4.552 23,540 • 4.7 3.86 19.15 9.4 7.72 83,600 41,280 Investitor Godina MH ERS a.d. Drina Hydro Energy d.o.o. Drina Hydro Energy d.o.o. - Ugljevik Hydro Energy d.o.o. Gacko 2021 2013/ 2014 Hidroinvest d.o.o. 33,130 Hidroinvest d.o.o. 2,221.40 73 Saglasnost nadležnih organa • • 2013/ 2014 • Projektna dokumentacija • Dodjeljene koncesije i potpisani ugovori za sve objekte • Elaborat o priključku 2014 • MPUGiE - Urbanistička saglasnost , 16-364-6/09 , 08.04.2010. • MPUGiE - Ekološka dozvola , 15-96-233/10 , 09.12.2010. • Elaborat o priključku 2014 • MPUGiE - Urbanistička saglasnost , 16-364-7/09 , 12.04.2010. • MPUGiE - Ekološka dozvola , 15-96-232/10 , 16.12.2010. • Elaborat o priključku Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . 1 Naziv objekta VE Orlovača Broj agregat a 20 Snaga agregat a (MW) 2.1 Instalisana snaga (MW) 42 Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 115,820 HB Wind d.o.o. 74 Godina Saglasnost nadležnih organa 2012 • Lokacijska dozvola za mjerni stup Opdina Livno br. doz. 07-23-3-246/09 dana, 30.04.2009. god. • Ugovor o koncesiji HB Županija Livno br. doz. 05-04-3-17-457/10 dana, 31.03.2010. god. • Prethodna vodna suglasnost Agencija za vodno područje Jadranskog mora Mostar br. doz. UP/40-1/25-2-62/10 dana,18.05.2010. god. • Okolinska dozvola • Suglasnost na lokaciju HT ERONET br. doz. 05-023/11 dana, 01.07.2011. god. • Suglasnost na lokaciju ELEKTROPRIJENOS BIH Operativno područje Mostar br. doz. 08-3940/11 dana, 19.08.2011. god. • Suglasnost na lokaciju J.P. Komunalno d.o.o. Livno br. doz. N-16/2011 dana, 25.07.2011. god. • Suglasnost na lokaciju JP ELEKTROPRIVREDA HZ HB d.d. Mostar br. doz. III-1-L-1-1434/11 dana, 26.08.2011. god. • Suglasnost na lokaciju Ministarstvo poljoprivrede vodoprivrede I šumarstva Glamoč br. doz. 08-02-24695/11 dana. 09.08.2011. god. • Stručno mišljenje (pozitivno) Federalno ministarstvo kulture i sporta, Zavod za zaštitu spomenika br. doz. 0740-4-2910-2-1/11 dana, 27.10. 2011. god. Federalno min. okoliša I turizma br. doz. UPI/05-2-3-23-5118/10SS dana, 14.07.2010. god. • Urbanistička suglasnost - Federalno min. prostornog uređenja br. doz. UPI/03-23-2-109/11 dana, 08.11.2011. god. Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina 2 VE Baljci 16 3 48 121,000 Tomislavgrad-Kupres d.o.o. 2014 3 VE Derale 29 3 87 259,199 G&G Energija d.o.o. 2014 4 VE Mučevača 30 2.1 63 185,120 Balkan Energy Wind d.o.o. 2013 75 Saglasnost nadležnih organa • Ministarstvo gospodarstva HBŽ - Ugovor o koncesiji, 0504-2-17-23/11, 19.04.2011 • Federalno ministarstvo okoliša i turizrna, Rjesenje UPI OS/2-23-5-195 SS, 23.11.2011 • Opdinsko vijede Tomislavgrad, Rjesenje na odredbe Ugovora o međusobnoj suradnji , broj: 02-23-1057/11 od 22.06.2011. • Opdina B. Grahovo - Ugovor o zakupu zemljišta, 02-315-660/11, 20.05.2011 • Opdina B. Grahovo - Urbanistička saglasnost mjerenja, 05-23-1UP-076-11, 20.05.2011 • Opdina B. Grahovo - Saglasnost za mjerenje i izgradnju, 02-23-1-1UP176-11, 25.05.2011 • FMERI - Upis u jedinstveni registar projekata OIEL - 0517-2036/11, 17.08.2011 • FMOIT - Okolinska dozvola, UPI/05-23-5-374/10 SS, 01.04.2011. • Ministarstvo gospodarstva HBŽ - Ugovor o koncesiji, 0504-3-17-235/11, 28.01.2011. • Agencija za vodno područje Jadranskog mora Mostar Prethodna vodna suglasnost, UP/40-1/25-2-117/10, 23.08.2010. • Ministarstvo gospodarstva HBŽ - Rješenje za geotehničko istraživanje, 05-04-3-17-457/09, 30.09.2010. Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 5 VE Gradina 35 2 70 242,632 Vran-Dukid d.o.o. 2015/ 2019 • Rješenje o dodjeli zemljišta za postavljanje mjernog stupa br. 05/2-31-5-1836/06 od 20.12.2006. (Opdina Tomislavgrad) • Ugovor o koncesiji za VE Gradina br. 05-01-18-136/08 od 30.04.2008. (Min. gospodarstva HBŽ) • Ugovor o međusobnoj suradnji s opdinom Tomislavgrad br. 02-17-1227/09 od 23.07.2009. za VE Gradina, • Okolišna dozvola kod Federalnog ministarstva okoliša i turizma, br. UP-I/05-23-257/08 VI od 05.11.2008. • Prethodna vodna suglasnost br. 08-04—25-178/08 od 31.10.2008. – MPVŠ HBŽ, • Načelna Elektroenergetska suglasnost Elektroprijenosa a.d. Banja Luka br. 01-2267/10 od 30.04.2010. • Suglasnost Ministarstva obrane BiH BR. 11-03-28-17621-1/10 od 05.04.2010. • Rješenje o priključku na magistralnu cestu JP Direkcije cesta Federacije BiH br. UP-1-02.2-23-47/11-RK od 19.04.2011. • Urbanistička suglasnost kod Federalnog ministarstva prostornog uređenja br. UPI/03-5-23-2-349/10 od 01.12.2011. 6 VE Bitovnja • • 60 MVA 104,000 EP BIH d.d. 2018 • Opcina Konjic - Urbanisticka saglasnost za mjerenje vjetropotencijala, 07-25-4-1262, 20.10.2009. 7 VE Borisavac • • 50 MVA 120,000 EP BIH d.d. 2021 • Urbanistička saglasnost za mjerenje vjetropotencijala 8 VE Medveđak • • 40 MVA 96,000 EP BIH d.d. 2016 • Urbanistička saglasnost za mjerenje vjetropotencijala 9 VE Rostovo • • 20 MVA 48,000 EP BIH d.d. 2016 • 76 Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina 10 VE Vlašid • • 50 MVA 120,000 EP BIH d.d. 2016 11 VE Podveležje (Maligrad i Svetigora) • • 45 MVA 95,000 EP BIH d.d. 2013 12 VE Kamen 1 25 2 50 132,000 Dvokut Pro d.o.o. 2015 13 VE Bahtijevica 18 2 36 90,000 Impro Impex d.o.o. 2016 14 VE Morine 20 2 40 98,000 VE Grebak d.o.o. 15 VE Grebak 17 2 34 83,395 VE Grebak d.o.o. 77 2015/ 2016 2012/ 2013 Saglasnost nadležnih organa • UGOVOR O KONCESIJI, 02.12.2011. godine za 10. mikrolokacija za korištenje energije vjetra, svaka maksimalno do 5 MW, na lokaciji Vlašic, Travnik • Odluka o proglašenju javnog interesa I prisupanju I izgradnji prioritetnih EEO u F BiH • HNK - Ugovor o koncesiji za izgradnju vjetroparka, JP EP broj 01-07-6965/2011 i 07-04-19-37-11/11 Vlada HNK, 11.03.2011. • Urbanistièka saglasnost za izgradnju vjetroelektrane sa 16 vjetroagregata na mikrolokacijama Mali Grad i Svetigora, br. UPI-09-02-25-74/10, od 31.5.2011. Rješenje pravosnažno: 27.6.2011. • Služba za graditeljstvo, prostornouređenje i stambenokomunalne poslove opdine Livno - Lokacijska dozvola, 0723-4-300/11, 07-23-4-301/11, 07-23-4-302/11, 05.04.2010. • FMERI - Registar projekata OIEiK, I-B-4/11, I-B-5/11, I-C6/11 • FMOIT - Okolinska dozvola, u pripremi • FMERI - Registar Projekata OIEiK, br:I-B-3/11 • FMOIT - Ekološka dozvola • Okolinska dozvola br: UPI 05/2-23-5-217/11 SS • SO Nevesinje - Saglasnost za istraživanje, 6-364-76/08, 17.06.2008 • Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina 16 VE Mesihovina 22 2 44 128,527 EP HZ HB d.d. 2011/ 2013 17 VE Velika Vlajna 16 2 32 89,360 EP HZ HB d.d. 2012/ 2015 18 VE Poklečani 36 2 72 258,595 EP HZ HB d.d. 2013/ 2016 78 Saglasnost nadležnih organa • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka o uvjetima i lokacijama za izgradnju farmi vjetroelektrana 01-02-3516/07 od prosinca 2007.godine,HBŽ-Opcina Tomislavgrad. • Ugovor o koncesiji za VE Mesihovinabr. I-7025/09 • Ugovor o medusobnoj suradnji s opcinom Tomislavgrad br. I-7270/09 za VE Mesihovina • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji VE Mesihovina «Službene novine Federacije BiH», broj 17/10 /31.3.2010./ • Okolišna dozvola kod Federalnog ministarstva okoliša i turizma, UP-I/05-23-159-1/109-SN od 12.11.2009. • Urbanisticka suglasnost kod Federalnog ministarstva prostornog uredenja, UPI/02-23-2-95/10 od 07.03.2011. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji VE Velika Vlajna «Službene novine Federacije BiH», broj 25/10 /28.4.2010./ • Okolišna dozvola kod Federalnog ministarstva okoliša i turizma, UP-I/05-23-157-2/109-SN od 20.01.2011. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji VE Poklecani «Službene novine Federacije BiH», broj 25/10 /28.4.2010./ Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor 19 VE Livno (Borova Glava) 26 2 52 149,620 EP HZ HB d.d. 20 VE Mokronoge 35 2 70 151,343 EP HZ HB d.d. 21 VE Srđani 15 2 30 53,460 EP HZ HB d.d. 22 VE Planinica 21 2 42 99,338 EP HZ HB d.d. 23 VE Crkvine 12 2 24 64,210 EP HZ HB d.d. 24 VE Velja Međa 9 2 18 35,630 EP HZ HB d.d. 25 VE Trusina 17 3 51 115,515 EOL Prvi d.o.o. 79 Godina Saglasnost nadležnih organa 2014/ 17. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010.• Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Odluka Vlade F BiH o proglašenju javnog interesa i pristupanju pripremi i izgradnji prioritetnih EEO u FBiH, "Službene novine Federacije BiH", broj 8/10 /24.2.2010./ • Odluka Vlade F BiH – Odluka o pripremi i izgradnji VE Borova glava«Službene novine Federacije BiH», broj 25/10 /28.4.2010./ 2014/ 2017 2015/ 2018 2016/ 2018 2018/ 2020 2019/ 2021 2012/ 2013 • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010. • Katalog projekata Vlade F BiH – Ožujak 2010 • SO Nevesinje - Ugovor o stranom ulaganju, 01/013-6/10 ,09.12.2009. 29.01.2010. • Sud u Trebinju - Registracija zajedničkog preduzeda EOL PRVI ,11056547 ,12.04.2010. • MVTiEO - Registracija Ugovora osnivanju zajedničkog preduzeda,UP-I-02-2-19-14/10, UP-I-02-2-19-1152-1/10 , 7.01.2010., 30.03.2010. • Vlada RS - Podrška razvoju i izgradnji projekta, 041.731/10, 16.04.2010. • Opština Nevesinje - Rešenje o urbanističkoj saglasnosti na privremeno postavljanje stuba za merenje potencijala vetra na lokaciji Trusina, 06/364-99/09, 10.12.2009. Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 26 VE Nevino Brdo • • 130 364,000 Kraft Grupa d.o.o. 2015 • Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje, katastar Kupres - Lokacijska dozvola, 05-23-3-410/10. 411/10. 412/10, 16.08.2010 • Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje, katastar Kupres - Lokacijska dozvola, 05-23-3-525/10. 526/10. 527/10, 24.08.2010 • Opdina Kupres - Ugovor o zakupu,02-14-165/10.166/10, 25.08.2010 • Opdina Kupres - Ugovor o zakupu,02-14-165/10.166/10, 25.08.2010 • Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje, katastar Kupres - Posjedovni list, 05/2-30-4-605/10, 12.08.2010 • Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje, katastar Kupres - Lokacijska dozvola, 05-23-3-464/11, 09.11.2011 • Ugovor o zakupu, br. 02-14-257/11, sklopljen između Opdine Kupres i Kraft Grupe d.o.o. 27 VE Golubov kamen • • 150 420,000 Kraft Grupa d.o.o. 2017 • Služba za prostorno uređenje i graditeljstvo Opdine Ravno, Urbanistička saglasnost, 04-I-219/11, 01.07.2011 28 VE Rastičevo • • 120 336,000 Kraft Grupa d.o.o. 2018 29 VE Debelo Brdo 26 2.1 54.6 150,000 Koncig d.o.o. 2013 80 • Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje, katastar Kupres - Lokacijska dozvola, 05-23-3-465/11, 09.11.2011 • Opdina Kupres, Ugovor o zakupu - 02-14-252/11, 17.11.2011 • Vlada HBŽ - Ugovor o koncesiji, 05-01-18-294/08, 7.5.2010. • OV Kupres - Dozvola za mjerenje vjetra, 15-17528/2006, 21.06.2006. • FMOiT Sarajevo - Okolišna dozvola, 05/2-23-5-92/10, 23.9.2010 • Lokacijska dozvola FMPU Sarajevo, 032-23-2-46/11, 14.07.2011 • Upis u registar OIEiK, FMERI, 05-17-2154/11, 19.09.2011 Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina Saglasnost nadležnih organa 30 VE Kamena 8 2 16 36,000 Energy 3 d.o.o. 2014/ 2017 • FMERI - Registar projekata • FMOIT - Ekološka saglasnost, UPI/03/15-23-4-116/05, 13.4.2006 • ELEKTROPRENOS BiH - Prethodna EE saglasnost, 032596/2006, 12.10.2006 • HNK Mostar - Urbanistička saglasnost, UP/I-07/III-25267/05, 20.10.2005 31 VE Pločno 17 2 34 85,000 Energy 3 d.o.o. 2012/ 2013 • Upis u registar projekata br: I-B-2/11 • Okolinska dozvola br:UP I 5/2-23-5/11 SS 32 VE Podveležje (Merdžan glava i Poljice) 15 2 30 75,000 Energy 3 d.o.o. 2013 33 VE Kupres 39 3 117 327,973 Kamen dent d.o.o. 2013 34 VE Ljubuša 48 3 144 441,504 Kamen dent d.o.o. 2014 81 • FMERI - registar projekata br:I-B-1/11 • FMOIT - ekološka saglasnost, UPI/05-2-3-23-5-100/10 SS, 14.7.2010 • Vlada HNK - Odluka o dodjeli koncesije, 01-1-022166/07, 14.12.2007 • Okolinska dozvola br: UP I/05-2-3-23-5-100/10 SS • Urbanistička saglasnost br: UPI-07-25-871/06 • HBŽ - Koncesijski ugovor za izgradnju i korištenje vjetroparka, 29.08.2008. • Opdina Kupres - Ugovor o međusobnoj suradnji na izgradnji vjetroparka, 10.3.2010 • FMOIT - Okolišna dozvola, UP-I/05-23-355-2/09 SN, 27.1.2010 • HBŽ - Koncesijski ugovor za izgradnju i korištenje vjetroparka, 29.08.2008. • Opdina Tomislavgrad - Ugovor o međusobnoj suradnji na izgradnji vjetroparka, 23.7.2009 • FMOIT - Okolišna dozvola, UP-I/05-23-347-2/09 SN, 27.1.2010 Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Naziv objekta Broj agregat a Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Saglasnost nadležnih organa Godina 35 VE Pakline 64 3 192 588,672 Kamen dent d.o.o. 2013 • HBŽ - Koncesijski ugovor za izgradnju i korištenje vjetroparka, 29.08.2008. • Opdina Tomislavgrad - Ugovor o međusobnoj suradnji na izgradnji vjetroparka, 23.7.2009 • FMOIT - Okolišna dozvola, UP-I/05-23-347-2/09 SN, 27.1.2010 36 VE Berkovidi 1 - Hrgud 13 3.157 42 102,938 Vjetroelektrane na Trusini i Hrgudu d.o.o. 2013 • Po ugovoru, zajednički projekt opdine Berkovidi i Nove Energije d.o.o. Glamoč 37 VE Berkovidi 2 Trusina 10 3.157 32 75,000 Vjetroelektrane na Trusini i Hrgudu d.o.o. 2013 • Po ugovoru, zajednički projekt opdine Berkovidi i Nove Energije d.o.o. Glamoč 38 VE Bileda Hadžibegovo Brdo 26 2.421 64 95,949 Nova Energija d.o.o. 2013 • 39 VE Busovača - Suha Jela 10 2.421 24 39,636 Nova Energija d.o.o. 2013 • 40 VE Ljubinje 1 - Golo Brdo 10 2.421 24 40,446 Nova Energija d.o.o. 2013 • 41 VE Ljubinje 2 Radimlja 17 3.157 54 110,240 Nova Energija d.o.o. 2013 • 42 VE Stolac - Bačnik 18 2.421 44 54,949 Nova Energija d.o.o. 2013 • 43 VE Glamoč 1 - Slovinj 41 3.157 130 348,180 Vjetroelektrane d.o.o. 2013 • Po ugovoru, zajednički projekt opdine Glamoč i Nove Energije d.o.o. Glamoč 44 VE Glamoč 2 - Dževa 19 2.421 46 68,731 Vjetroelektrane d.o.o. 2013 • Po ugovoru, zajednički projekt opdine Glamoč i Nove Energije d.o.o. Glamoč 82 Vjetroelektrane Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br . Broj agregat a Naziv objekta Snaga agregat a (MW) Instalisana snaga (MW) Godišnja proizvodnja (MWh) Investitor Godina 45 VE Ivovik 42 2 84 259,951 VE Ivovik d.o.o. 2014 46 VE Hrgud 16 3 48 106,000 MH ERS a.d. 2016 47 VE Ošljar • • 24 • L.U.N.A d.o.o. 2013 48 VE Vlašid 10 3.075 30.75 2,804.00 93.196 Eberkon d.o.o. 2013 TOTAL 83 Saglasnost nadležnih organa • Ministarstvo gospodarstva HBŽ - Ugovor o koncesiji, 0501-18-244/08, 24.07.2008. • OV Tomislavgrad - Suglasnost na ugovor o suradnji Opdina Tomislavgrad - VE Ivovik d.o.o., 01-02-466/11, 09.03.2011. • OV Tomislavgrad - Ugovor o međusobnoj suradnji na izgradnji vjetroparka, 01-02-466/11, 09.03.2011. • • O.V. Tomislavgrad - Područje proglašeno vjetrozonom, 2010.g • HB županija - Pozitivno mišljenje-koncesija, 01-02-461/11, 29.03.2011 • Hrvoje Požar - Studija utj. V.P. na mreže,35/kv I 110/kv, U tijeku izrada • EPHZHB - PES za 35/kv dalekovod, Čeka se izrada od H. Požar • Okolišna dozvola, U tijeku • Min. privrede SBK - Ugovori o koncesiji, Prilog, 10.10.2011. Elektrane na biomasu Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 1 Naziv objekta Elektrana na biomasu Livno Broj agregata 3 Snaga agregata (MW) 4.33 MVA Instalisana snaga (MW) 13 MVA Godišnja proizvodnja (MWh) 99,840 84 Investitor ESCO ECO Energija d.o.o. Godina Saglasnost nadležnih organa 2014 • Okolišna dozvola broj: 07-01-23-623/10 od 15.10.2010. - Ministarstvo graditeljstva obnove, prostornog uređenja i zaštite okoliša HB Županije, Livno • Građevinska dozvola broj 07-23-54483/10 od 07.10.2011. - Služba za graditeljstvo, prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove opdine Livno. • Upis u registar OIEiK, reg broj II-C1/11 i II-C-2/ • Prethodna elektroenergetska suglasnost za proizvođača broj: 00412-11/4331 od 07.12.2011 - EP HZHB d.d. Mostar Elektrane na sunčevu energiju Proizvodni kapaciteti prijavljeni za Indikativni plan proizvodnje 2013-2022 R.br. 2 Naziv objekta SE Golubov kamen Broj agregata • Snaga agregata (MW) • Instalisana snaga (MW) 10 MVA Godišnja proizvodnja (MWh) 27,500 85 Investitor Kraft Grupa d.o.o. Godina 2013 Saglasnost nadležnih organa • Služba za prostorno uređenje i graditeljstvo Opdine Ravno, Načelna suglasnost Opdinskog Vijeda - 04584/11, 02.12.2011 PRILOG 2: OPTEREĆENJA TS 110/x kV ZA PERIOD 2012. – 2022. GOD. PRILOG 3: NOVE TS 110/x KV ZA PERIOD 2013. – 2022. GOD. (Napomena: Biće dodani u finalnoj verziji plana) 86
© Copyright 2024 Paperzz