ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α΄ ΚΛΙΣΗ (ΑΡΣΕΝΙΚΑ + ΘΗΛΥΚΑ: -a-) I. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ SINGULARIS N. G. D. A. V. A. ΙΙ. PLURALIS -a -ae -ae -am -a -a -ae -arum -is -as -ae -is ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ [rosa, -ae (θηλ.)] N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS rosa rosae rosae rosam rosa rosa rosae rosarum rosis rosas rosae rosis III. ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΗ ΚΛΙΣΗ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ SINGULARIS N. G. D. A. V. A. Aeneas (Aenea) Aeneae Aeneae Aenean – Aeneam Aenea – (Aeneas) Aenea Anchises Anchisae Anchisae Anchisen – Anchisam Anchise – (Anchisa) Anchisa – (Anchise) N. G. D. A. V. A. Cassiope Cassiopes – (Cassiopae) Cassiopae Cassiopen – (Cassiopam) Cassiope Cassiope – (Cassiopa) Andromeda - Andromede Andromedae - Andromedes Andromedae Andromedam, -an, -en Andromeda - Andromede Andromeda – Andromede N. G. D. A. V. A. Perses Persae Persae Persen - Persam Perse - Persa Perse – Persa Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ N. G. D. A. V. A. SINGULARIS filia filiae filiae filiam filia filia filia, -ae PLURALIS filiae filiarum filiis και filiabus filias filiae filiis και filiabus Η δοτική και η αφαιρετική του πληθυντικού σχηματίζονται και σε abus , όταν βρίσκονται μαζί με τη δοτική ή την αφαιρετική πληθυντικού του δευτερόκλιτου filius (= γιος), προφανώς για να μη γίνεται σύγχυση. έτσι λέμε: filiis et filiabus ή filiis filiabusque (τοις υιοις και ταις θυγατράσιν). Το ίδιο ισχύει και για την κλίση του ουσιαστικού dea (=θεά) προκειμένου να γίνει διάκριση από τις όμοιες πτώσεις του δευτερόκλιτου ουσιαστικού deus (=θεός). Β΄ ΚΛΙΣΗ (ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ΘΗΛΥΚΑ: -us ΑΡΣΕΝΙΚΑ: -er και –ir ΟΥΔΕΤΕΡΑ: -um) Ι. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ α) αρσενικά+θηλυκά SINGULARIS N. G. D. A. V. A. -us (ή –er / -ir) -i -o -um -e (ή –er / -ir) -o PLURALIS -i -orum -is -os -i -is β) ουδέτερα SINGULARIS N. G. D. A. V. A. -um -i -o -um -um -o PLURALIS -a -orum -is -a -a -is II. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Β΄ ΚΛΙΣΗΣ [cibus, -i (αρσ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. PLURALIS cibus cibi cibo cibum cibe cibo cibi ciborum cibis cibos cibi cibis [donum,-i (ουδ.)] N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS donum doni dono donum donum dono dona donorum donis dona dona donis [ager, agri (αρσ.)] N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS ager agri agro agrum ager (όμοια με κλητική) agro agri agrorum agris agros agri agris III. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ SINGULARIS N. G. D. A. V. A. filius filii (-i) filio filium fili filio Ovidius Ovidii (-i) Ovidio Ovidium Ovidi * Ovidio PLURALIS filii filiorum filiis filios filii filiis * Όμοια σχηματίζουν την κλητική του ενικού τα κύρια ονόματα, γνήσια λατινικά, όπως Vergilius, Marius, Tullius κτλ. N. G. D. A. V. A. N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS socius socii socio socium socie socio socii sociorum sociis socios socii sociis fluvius fluvii (-i) fluvio fluvium (fluvie) fluvio fluvii fluviorum fluviis fluvios fluvii fluviis SINGULARIS PLURALIS deus dei deo deum dive και deus deo dei – (dii) - di deorum (deum) deis – (diis) - dis deos dei – (dii) - di deis – (diis) – dis IV. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Τα ουσιαστικά που αναφέραμε σε –er και –ir κλίνονται όπως και τα άλλα με μόνη εξαίρεση την κλητική ενικού, η οποία σχηματίζεται όμοια με την ονομαστική. 2. Τα γνήσια λατινικά κύρια ονόματα σε –ius (π.χ. Vergilius) σχηματίζουν την κλητική του ενικού μόνο με το θέμα, χωρίς την κατάληξη –e (π.χ. κλητική ενικού Vergili). Όμοια σχηματίζεται και η κλητική ενικού στο ουσιαστικό filius (κλητική ενικού fili) και η κτητική αντωνυμία meus στην κλητική ενικού mi. 3. Τα υπερδισύλλαβα σε –ius ή –ium στη γενική ενικού συναιρούν τα δυο –ii σε ένα –i. filius (= ο γιος) γεν. εν. filii > fili sacrificium (= η θυσία) γεν. εν. sacrificii > sacrifici 4. Με τις καταλήξεις της δεύτερης κλίσης σχηματίζεται και κλίνεται το αρσενικό και το ουδέτερο των δευτερόκλιτων επιθέτων (το θηλυκό γένος σχηματίζεται και κλίνεται με τις καταλήξεις της πρώτης κλίσης). Π.χ. novus (αρσ.) novum (ουδ.) β΄ κλίση nova (θηλ.) α΄ κλίση 5. Το ίδιο ισχύει και για τις κτητικές αντωνυμίες. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι αντωνυμίες δεν σχηματίζουν κλητική. εκτός από τον τύπο mi της αντωνυμίας meus (= δικός μου). Π.χ. meus (αρσ.) meum (ουδ.) β΄ κλίση mea (θηλ.) α΄ κλίση 6. Θηλυκά στη β΄ κλίση είναι: α) ονόματα δέντρων, β) τα ονόματα: alvus(=κοιλιά), humus(=γη), vannus(= λικμός σιταριού), γ) τα θηλυκά που η λατινική πήρε από την ελληνική. π.χ. methodus (=η μέθοδος), Aegyptus (=η Αίγυπτος) κ.α. Γ΄ ΚΛΙΣΗ (ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ΘΗΛΥΚΑ+ΟΥΔΕΤΕΡΑ) I. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ α) αρσενικά+θηλυκά N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS -s ή διάφορες καταλήξεις -is -i -em / -im -es -um / -ium -ibus -es / -is όμοια με ονομαστική όμοια με ονομαστική -e / -i -ibus β) ουδέτερα N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS διάφορες καταλήξεις -is -i -a / -ia -um / -ium -ibus όμοια με ονομαστική όμοια με ονομαστική όμοια με ονομαστική όμοια με ονομαστική -e / -i -ibus II. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ Γ΄ ΚΛΙΣΗ 1. Όσα ισοσύλλαβα αλλά και περιττοσύλλαβα τριτόκλιτα ουσιαστικά σχηματίζουν γενική πληθυντικού σε –ium μπορούν να σχηματίσουν την αιτιατική πληθυντικού με δύο τύπους, έναν σε –es που είναι και η βασική κατάληξη κι έναν σε –is. 2. Στην τρίτη κλίση το γένος των ουσιαστικών έχει ως εξής: ΑΡΣΕΝΙΚΑ: όσα λήγουν σε –or, -ex, -er Εξαιρέσεις: arbor,-oris (=δέντρο) lex, legis (=νόμος) θηλ. nex, necis (=θάνατος) κ.α. iter, iteris (=πορεία) marmor,-oris (=μάρμαρο) ουδ. ΘΗΛΥΚΑ: όσα λήγουν σε –s, -o, -x Εξαιρέσεις: collis,-is (=λόφος) finis,-is (=τέλος) fons,-ntis (=πηγή) mons,-ntis (=βουνό) αρσ. mensis,-is (=μήνας) ordo,-inis (=τάξη) pes, pedis (=πόδι) sermo, -onis (=λόγος, γλώσσα) ΟΥΔΕΤΕΡΑ: όσα λήγουν σε –al, -l, -e, -c, -t, -ar, -ur, -men, us (γεν. ris) III. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Για να σχηματίσουμε και να κλίνουμε πιο εύκολα τα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης θα τα κατατάξουμε σε 4 βασικές κατηγορίες: 1η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ αφαιρετική ενικού : -e γενική πληθυντικού : -um ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού ουδετέρων: -a Στην κατηγορία αυτή ανήκουν: 1. Όσα από τα περιττοσύλλαβα έχουν μόνο ένα σύμφωνo πριν από την κατάληξη –is της γενικής ενικού. Π.χ. homo γενική ενικού h o m i n [i s αφαιρ. εν. homine γεν. πληθ. hominum 2. Τα συγκοπτώμενα ουσιαστικά (συγγενικά): - mater, matris (θηλ. / = μητέρα) - pater, patris (αρσ. / = πατέρας) - frater, fratris (αρσ. / = αδερφός) 3. Το ισοσύλλαβο ουσιαστικό iuvenis,-is (= νέος) 4. Το ανώμαλο ουσιαστικό senex, senis (=γέρος) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 1ης ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ [homo,-inis (αρσ. ή θηλ.)] N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS homo hominis homini hominem homo homine homines hominum hominibus homines homines hominibus [corpus, -oris (ουδ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. corpus corporis corpori corpus corpus corpore PLURALIS corpora corporum corporibus corpora corpora corporibus [pater,-tris (αρσ./ συγκοπτώμενο)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. pater patris patri patrem pater patre PLURALIS patres patrum patribus patres patres patribus [iuvenis, -is (αρσ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. PLURALIS iuvenis iuvenis iuveni iuvenem iuvenis iuvene iuvenes iuvenum iuvenibus iuvenes iuvenes iuvenibus [senex, senis (αρσ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. PLURALIS senex senis seni senem senex sene senes senum senibus senes senes senibus [lex, legis (θηλ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. lex legis legi legem lex lege PLURALIS leges legum legibus leges leges legibus 2η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ αφαιρετική ενικού: -e γενική πληθυντικού: -ium ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού: -a Στην κατηγορία αυτή ανήκουν: 1. Τα ισοσύλλαβα ουσιαστικά. Π.χ. hostis, hostis (αρσ./= εχθρός) 2. Όσα από τα περιττοσύλλαβα έχουν δύο σύμφωνα πριν από την κατάληξη –is της γενικής του ενικού. γενική ενικού Π.χ. mons m o n t [ i s αφαιρ. εν. monte γεν. πληθ. montium ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 2ης ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ [hostis, hostis (αρσ.)] N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS hostis hostis hosti hostem hostis hoste hostes hostium hostibus hostes / -is hostes hostibus [mens, mentis (θηλ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. PLURALIS mens mentis menti mentem mens mente mentes mentium mentibus mentes / -is mentes mentibus [gens, gentis (θηλ.)] SINGULARIS N. G. D. A. V. A. gens gentis genti gentem gens gente PLURALIS gentes gentium gentibus gentes / -is gentes gentibus 3η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ αφαιρετική ενικού: -i γενική πληθυντικού: -ium ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού: -ia Στην κατηγορία αυτή ανήκουν: Τα ουδέτερα που στην ονομαστική ενικού λήγουν σε: -e, -al, -ar π.χ. mare, maris (=θάλασσα) animal, animalis (=ζώο) SINGULARIS N. G. D. A. V. A. mare maris mari mare mare mari SINGULARIS N. G. D. A. V. A. animal animalis animali animal animal animali PLURALIS maria marium maribus maria maria maribus PLURALIS animalia animalium animalibus animalia animalia animalibus 4η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ αιτιατική ενικού: αφαιρετική ενικού: γενική πληθυντικού: -im -i -ium Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα εξής ουσιαστικά: 1. sitis, -is, (=δίψα) tussis, -is,(=βήχας) turris, -is,(=πύργος) puppis, -is,(=πρύμνη) securis, -is(=τσεκούρι) 2. μερικά ονόματα πόλεων όπως: Neapolis, -is 3. το ανώμαλο ουσιαστικό: vis (=δύναμη) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 4ης ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ SINGULARIS N. G. D. A. V. A. PLURALIS vis vim vi vires virium viribus vires /-is vires viribus SINGULARIS N. G. D. A. V. A. sitis sitis siti sitim sitis siti Neapolis Neapolis Neapoli Neapolim Neapolis Neapoli PLURALIS sites sitium sitibus sites /-is sites sitibus Δ΄ ΚΛΙΣΗ ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ ΘΗΛΥΚΑ+ ΟΥΔΕΤΕΡΑ I. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ α)αρσενικά + θηλυκά N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS -us -us -ui ή -u -um -us (όμοια με ονομαστική) -u -us -uum -ibus (ή -ubus) -us (όμοια με ονομαστική) -us (όμοια με ονομαστική) -ibus (ή -ubus) β)ουδέτερα SINGULARIS N. G. D. A. V. A. -u -us -u -u -u -u PLURALIS -ua -uum -ibus -ua (όμοια με ονομαστική) -ua (όμοια με ονομαστική) -ibus II. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ Δ΄ ΚΛΙΣΗ 1. Τα περισσότερα ουσιαστικά της δ΄ κλίσης είναι αρσενικά. 2. Τα πιο συνηθισμένα θηλυκά είναι: domus, -us (θηλ.) = το σπίτι manus, -us (θηλ.) = το χέρι 3. Το ουσιαστικό domus σε ορισμένες πτώσεις σχηματίζεται και με καταλήξεις της β΄ κλίσης. 4. Η γενική, αιτιατική και αφαιρετική του ενικού του ουσιαστικoύ domus χρησιμοποιούνται και με επιρρηματική σημασία. Στη γενική εκφράζει στάση σε τόπο. Στην αιτιατική εκφράζει διεύθυνση προς τόπο. Στην αφαιρετική εκφράζει κίνηση από τόπο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Δ΄ ΚΛΙΣΗΣ N. G. D. A. V. A. SINGULARIS exercitus exercitus exercitui exercitum exercitus exercitu PLURALIS exercitus exercituum exercitibus exercitus exercitus exercitibus N. G. D. A. V. A. SINGULARIS cornu cornus cornu cornu cornu cornu PLURALIS cornua cornuum cornibus cornua cornua cornibus N. G. D. A. V. A. SINGULARIS domus domus domui domum domus domo (όπως β΄κλίση) PLURALIS domus domuum (& domorum / β΄κλίση) domibus domos ( όπως β΄κλίση) domus domibus Ε΄ ΚΛΙΣΗ ΑΡΣΕΝΙΚΑ+ ΘΗΛΥΚΑ I. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ αρσενικά + θηλυκά SINGULARIS N. -es G. -ei D. -ei A. -em V. -es (όμοια με ονομαστική) A. -e PLURALIS -es -erum -ebus -es -es (όμοια με ονομαστική) -es II. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ Ε΄ ΚΛΙΣΗ 1. Η ε΄ κλίση έχει κυρίως ονόματα θηλυκά. 2. Πολλά από τα ουσιαστικά της ε΄ κλίσης σχηματίζονται και με καταλήξεις α΄ και γ΄ κλίσης. 3. Αρσενικά είναι μόνο τα εξής ουσιαστικά: meridies, meridiei (= το μεσημέρι) dies, diei (= η μέρα) Το ουσιαστικό dies όμως μπορεί να είναι και θηλυκό στον ενικό αριθμό συνήθως όταν δηλώνει ημερομηνία σε μια επιστολή, το συγκεκριμένο γεγονός, περιστατικό, συνθήκη, συνάντηση κλπ. 4. Τα ουσιαστικά: dies, diei (αρσ.) σχηματίζουν όλες τις πτώσεις res, rei (θηλ.) ενικού και πληθυντικού 5. Τα ουσιαστικά: acies, -ei (θηλ.)= παράταξη facies, -ei (θηλ.)= μορφή, όψη effigies,–ei (θηλ.)= είδωλο, ομοίωμα spes, -ei (θηλ.)= ελπίδα species, -ei (θηλ.)= μορφή σχηματίζουν όλες τις πτώσεις του ενικού και μόνο τις όμοιες πτώσεις ως προς την κατάληξη του πληθυντικού (δηλ. ονομαστική, αιτιατική, κλητική) 6. Τα υπόλοιπα ουσιαστικά σχηματίζονται μόνο στον ενικό αριθμό (π.χ. fides, -ei). ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Ε΄ ΚΛΙΣΗΣ N. G. D. A. V. A. N. G. D. A. V. A. SINGULARIS PLURALIS dies diei diei diem dies die dies dierum diebus dies dies diebus res rei rei rem res re res rerum rebus res res rebus SINGULARIS PLURALIS spes spei spei spem spes spe spes spes spes - fides fidei fidei fidem fides fide -
© Copyright 2024 Paperzz
