ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
×áéñåôéóìüò ................................................................................................................... 7
ÅðéôñïðÝò ..................................................................................................................... 8
ÐñïóêåêëçìÝíïé ÏìéëçôÝò ............................................................................................. 10
Åõ÷áñéóôßåò ................................................................................................................... 11
ÃåíéêÝò Ðëçñïöïñßåò .................................................................................................... 12
Åðéóôçìïíéêü Ðñüãñáììá .............................................................................................. 14
ÅõñåôÞñéï Ïìéëçôþí - ÐñïÝäñùí .................................................................................. 28
ÐåñéëÞøåéò Ïìéëéþí ....................................................................................................... 29
ÐåñéëÞøåéò Ðñïöïñéêþí Áíáêïéíþóåùí ........................................................................ 49
ÐåñéëÞøåéò ÁíáñôçìÝíùí Áíáêïéíþóåùí ...................................................................... 63
ÅõñåôÞñéï ÓõããñáöÝùí ................................................................................................. 75
TABLE OF CONTENTS
Welcome message ........................................................................................................ 7
Committees ................................................................................................................... 9
Invited Speakers ............................................................................................................ 10
Acknowledgements ........................................................................................................ 11
General Information ....................................................................................................... 13
Scientific Program ......................................................................................................... 15
Speakers-Chairpersons Index ......................................................................................... 28
Lectures Summaries ...................................................................................................... 29
Oral Presentations Summaries ....................................................................................... 49
Poster Presentations Summaries ................................................................................... 63
Authors Index ................................................................................................................ 75
5
ÄéïñãÜíùóç Organized by
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÕðïóôçñéêôéêÞò ÁãùãÞò Hellenic Association of Supportive Care
ôïõ Óôüìáôïò óôïí Ïãêïëïãéêü ÁóèåíÞ (ÅÅÕÁÓÏÁ) of the Oral Cavity in Cancer (HASCOCC)
ÁíáóôÜóåùò 23, 155 61 ×ïëáñãüò 23 Anastaseos Str., Holargos 155 61 Athens
ôçë. 210 6527988, tel. + 0030 210 6527988
email: [email protected]
web site: www.oraloncology.gr
Ãñáììáôåßá Óõíåäñßïõ Congress Secretariat
Ðáíåðéóôçìßïõ 15, ÁèÞíá 105 64 15 Panepistimiou street, Athens 105 64
Ôçë. 210-3216611 / 3216014 Tel. +30 210 3216611 / 3216014
Öáî. 210-3311021 Fax. +30 210 3311021
e-mail : [email protected]
Web site : www.congress.goldair.gr
6
×ÁÉÑÅÔÉÓÌÏÓ ÐÑÏÅÄÑÏÕ
Áãáðçôïß óõíÜäåëöïé êáé ößëïé,
Åê ìÝñïõò ôïõ ÄÓ ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÕðïóôçñéêôéêÞò ÁãùãÞò ôïõ Óôüìáôïò óôïí Ïãêïëïãéêü ÁóèåíÞ óáò ðñïóêáëþ íá
óõììåôÜó÷åôå óôï 1ï ÓõíÝäñéï ðïõ äéïñãáíþíåé ç Åôáéñåßá ìáò, óôçí ÁèÞíá, 29 Öåâñïõáñßïõ-2 Ìáñôßïõ 2008, ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ
MASCC êáé õðü ôçí Áéãßäá ôïõ Õðïõñãåßïõ Õãåßáò êáé ÊïéíùíéêÞò Áëëçëåããýçò, ôïõ Õðïõñãåßïõ ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí,
ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý Óõëëüãïõ ÁôôéêÞò êáé ôçò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò ÅÊÐÁ.
Ïé ìïíôÝñíåò ïãêïëïãéêÝò èåñáðåßåò Ý÷ïõí âåëôéþóåé ôçí ðñüãíùóç ôùí êáêoÞèùí íïóçìÜôùí. Ç åöáñìïãÞ ôïõò üìùò,
ðåñéïñßæåôáé áðü ôçí ôïîéêÞ ôïõò äñÜóç êáé ôéò åðéðëïêÝò óôïõò öõóéïëïãéêïýò éóôïýò.
Ôï óôüìá áðïôåëåß êýñéá èÝóç åíôüðéóçò ôùí åðéðëïêþí áõôþí. Ïé åðéðëïêÝò óôï óôüìá åðéâáñýíïõí ôïí áóèåíÞ ìå êáñêßíï,
áõîÜíïõí ôéò çìÝñåò êáé ôï êüóôïò íïóçëåßáò, åíþ ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óå äéáêïðÞ ôçò ïãêïëïãéêÞò èåñáðåßáò èÝôïíôáò óå êßíäõíï
ôï èåñáðåõôéêü áðïôÝëåóìá. Ïé åðéðëïêÝò óôï óôüìá ìðïñåß íá Ý÷ïõí äñáìáôéêÞ åðßðôùóç óôçí ðïéüôçôá ôçò æùÞò ôùí áóèåíþí.
Ùò êåíôñéêü èÝìá ôïõ Óõíåäñßïõ åðåëÝãç «Ôï óôüìá ùò óôü÷ïò ôùí ïãêïëïãéêþí èåñáðåéþí».
Ï åéêáóôéêüò ëïãüôõðïò ôïõ Óõíåäñßïõ, ìå ôï ðÝôáãìá ôùí ãëÜñùí ðÜíù áðü ôç èÜëáóóá óõìâïëßæåé ôçí ðñïóðÜèåéá ôïõ áóèåíÞ
íá ðïñåõôåß / ôáîéäÝøåé ìå åðéôõ÷ßá ðÜíù áðü ôçí áôõ÷ßá ôçò íüóïõ.
Ï ñüëïò ôïõ ÏäïíôéÜôñïõ åßíáé óçìáíôéêüò óôçí ðñüëçøç êáé óôáèåñïðïßçóç ôçò õãåßáò ôïõ óôüìáôïò ðñéí, êáôÜ ôç äéÜñêåéá êáé
ìåôÜ ôçí ÏãêïëïãéêÞ Èåñáðåßá þóôå íá ìåéùèåß ï êßíäõíïò êáé ç âáñýôçôá ôùí óôïìáôéêþí áëëÜ êáé ôùí óõóôçìáôéêþí åðéðëïêþí.
Óå éäéáßôåñç óõíåäñßá áíáöÝñåôáé ï ïãêïëïãéêüò áóèåíÞò ìå AIDS. Ôï óÜñêùìá Kaposi êáé ôï ìç Hodgkin ëÝìöùìá åßíáé óõ÷íÝò
êáêïÞèåéåò óôï AIDS, åíþ ôï óôüìá ìðïñåß íá áðïôåëåß ôçí ðñþôç/ìüíç èÝóç åíôüðéóçò, óõ÷íÜ ìå åíäåéêôéêÝò ëïéìþîåéò, ðïõ
åðéâáñýíïõí áêüìç ðåñéóóüôåñï ôïí åéäéêü áõôüí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ.
Óêïðüò ôïõ Óõíåäñßïõ ìáò åßíáé ç óõìâïëÞ óôçí ðñïáãùãÞ ôçò õðïóôçñéêôéêÞò öñïíôßäáò ôïõ óôüìáôïò êáé ôçò ìå ôï óôüìá
óõíäåüìåíçò Ýííïéáò ôçò ðïéüôçôáò æùÞò óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ.
Âáóéêïß Óôü÷ïé ôïõ Óõíåäñßïõ åßíáé:
Ç åíçìÝñùóç ôùí ÏäïíôéÜôñùí, ôùí Ïãêïëüãùí êáé ëïéðþí åðáããåëìáôéþí õãåßáò, ìå åíäéáöÝñïí óôçí Ïãêïëïãßá, ãéá ôéò åðéðëïêÝò
óôï óôüìá áðü ôéò ïãêïëïãéêÝò èåñáðåßåò êáé ôéò äõíáôüôçôåò èåñáðåõôéêÞò áíôéìåôþðéóçò.
Ç ðñïâïëÞ ôïõ åðéóôçìïíéêïý Ýñãïõ ôùí åñåõíçôþí ðïõ åñãÜæïíôáé óôï ó÷åôéêü áíôéêåßìåíï.
Ç äçìéïõñãßá åõêáéñéþí ãíùñéìßáò, öéëßáò êáé óõíåñãáóßáò ìåôáîý óõíáäÝëöùí.
Ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôïõ óêïðïý êáé ôùí óôü÷ùí ôïõ Óõíåäñßïõ Ý÷ïõí ðñïóêëçèåß ¸ëëçíåò êáé îÝíïé åðéóôÞìïíåò, oral êáé medical
oncologists, world experts óôï ÷þñï ôïõò.
Ç óõììåôï÷Þ üëùí óáò èá åßíáé ôéìÞ ãéá åìÜò êáé èá óõìâÜëëåé óçìáíôéêÜ óôçí åðéôõ÷ßá ôïõ 1ïõ áõôïý Óõíåäñßïõ.
Ç Ðñüåäñïò ôïõ Óõíåäñßïõ
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç
WELCOME MESSAGE
Dear colleagues and friends,
On behalf of the Âoard of the Hellenic Association of Supportive Care of the Oral Cavity in Cancer, I invite you to attend the 1st Congress
of the Association, which will take place in Athens, February 29 to March 2, 2008.
The oral cavity as a target of cancer therapies has been chosen as the central theme of the congress, while the picture with the
seagulls flying over the sea symbols the effort of the cancer patient to travel successfully over the disease.
The role of the dentist in the support of the oral health - related quality of life of the cancer patient, who receives antineoplastic the
rapy, is critically important.
The cancer patient with AIDS is separately referred. Kaposi sarcoma and non Hodgkin's lymphoma are common malignancies in AIDS,
often presented with HIV-related oral infections, which may lead to AIDS diagnosis.
We will be honoured having you all attending the Congress, working together to highlight the concept of supportive care of the oral
cavity and oral health-related quality of life in cancer.
The President of the Congress
Ourania Nicolatou-Galitis
7
ÅÐÉÔÑÏÐÅÓ
ÏñãáíùôéêÞ ÅðéôñïðÞ
Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò
ÕðïóôçñéêôéêÞò ÁãùãÞò ôïõ Óôüìáôïò óôïí Ïãêïëïãéêü ÁóèåíÞ
Ðñüåäñïò
Ïõñ. ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç
Áíôéðñüåäñïò
Ö.
Ìáäéáíüò
Ãåí. ÃñáììáôÝáò
Â.
Êßôñá
Ôáìßáò
Áéê. ÄïíôÜ
ÌÝëç
Ã.
Ãåùñãáêüðïõëïò
Â.
ÐáðáúùÜííïõ
Ã.
ÓáìÝëçò
ÅðéóôçìïíéêÞ ÅðéôñïðÞ
ÌÝëç
Ç.
Í.
Ã.
Á.
Í.
Ð.
Óô.
Ê.
É.
Â.
Öë.
É.
Ì.
Áéê.
Ä.
ÁèáíáóéÜäçò
Áíáãíùóôüðïõëïò
Áñáâáíôéíüò
ÁñäáâÜíçò
Áóçìáêüðïõëïò
ÃáñãáëéÜíïò- Êáêïëýñçò
ÃñáöÜêïò
Äáñäïýöáò
Äåñâåíïýëáò
Äñïýêáò
Æåñâïý
Éáôñïý
ÊáëìáíôÞ
ÊáñáãéÜííç
ÊáñäáìÜêçò
Ðñüåäñïò
Á.
Å.
Ð.
É.
Â.
Ê.
×.
Ä.
Ã.
K.
Ã.
Ð.
Ë.
È.
Ð.
Ã. ÂïõãéïõêëÜêçò
Êïëïêïôñþíçò
Êïóìßäç
Êïóìßäçò
Êïýâáñçò
Êïõëïõëßáò
Êõðñéáíïý
Ìçôóïýëç
Ìðáöáëïýêïò
ÍéêïëÜôïò
ÏõëÞò
ÐÜãêáëçò
ÐáíôåëÜêïò
Ðáðáãéáííïýëç
ÐáðáäÜêç
Ðáðáêþóôáò
Óô.
Ã.
Ã.
Ã.
Ä.
Å.
Áéê.
Ê.
Á.
Ê.
É.
Ì.
Å.
ÐáðáíéêïëÜïõ
Ðåôñßêêïò
ÐéóóÜêáò
Óáìþíçò
ÓêÜñëïò
ÓôåöÜíïõ
ÓôåöáíïõäÜêç
Óõñßãïò
Óùôçñïðïýëïõ
Ôóé÷ëÜêçò
Ôóïõñâåëïýäçò
ÖéóöÞò
×áñáëáìðßäïõ
Ìå ôç óõììåôï÷Þ ôùí:
ÊëéíéêÞ Óôïìáôïðñïóùðéêïý Ðüíïõ
ÅëëçíéêÞ ÁéìáôïëïãéêÞ Åôáéñåßá
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÃçñéáôñéêÞò Ïãêïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÉáôñéêÞò Ìõêçôïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÌåëÝôçò êáé Áíôéìåôþðéóçò ôïõ AIDS
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÏäïíôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò Áêôéíïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÐáéäéáôñéêÞò Áéìáôïëïãßáò-Ïãêïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá Ùôïñéíïëáñõããïëïãßáò, ×åéñïõñãéêÞò ÊåöáëÞò êáé Ôñá÷Þëïõ
ÅëëçíéêÞ ÐáéäïäïíôéêÞ Åôáéñåßá
Åôáéñåßá Ïãêïëüãùí Ðáèïëüãùí ÅëëÜäïò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÅöçâéêÞò Ïãêïëïãßáò
ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò
Åèíéêüò Óýíäåóìïò Íïóçëåõôþí ÅëëÜäïò, ÔìÞìá Ïãêïëïãßáò
ÐÑÏÓÊÅÊËÇÌÅÍÏÉ ÏÌÉËÇÔÅÓ
8
Dorothy Keefe, Australia
An introduction to targeted anti-cancer therapies.
Mucositis: the mouth ulcer and beyond.
Cesar Migliorati, USA
The importance of the collaboration between the oncology team for maintenance
of oral health.
Bisphosphonates-associated osteonecrosis BON.
Erica Migliorati, USA
BON and Laser Therapy.
Judith Raber-Durlacher, Netherlands
Oral complications in cancer patients treated with hematopoietic stem cell transplantation.
Johann Beck-Mannagetta, Áustria
Radiopaque objects in colonizing aspergillosis of the maxillary sinus.
COMMITTEES
Organizing Committee
Executive Board of the Hellenic Association
of Supportive Care of the Oral Cavity in Cancer
President
O. Nicolatou-Galitis
Vice President
F.
Madianos
Secretary
V.
Kitra
Treasurer
E.
Donta
Members
G. Georgakopoulos
W. Papaioannou
G. Samelis
Members I.
Í.
G.
Á.
Í.
D.
Å.
Ê.
I.
Â.
M.
P.
St.
É.
Å.
Athanasiadis
Anagnostopoulos
Aravadinos
Ardavanis
Assimakopoulos
Bafaloukos
Charalambidou
Dardoufas
Dervenoulas
Droukas
Fisfis
Gargalianos-Kakolyris
Grafakos
Iatrou
Êaragianni
Scientific Committee
President
G. Vougiouklakis
Ì.
Kalmanti
D.
Kardamakis
Á.
Kolokotronis
Å.
Kosmidi
P.
Kosmidis
V.
Kouloulias
É.
Kouvaris
Ê.
Kyprianou
Ch. Mitsouli
G.
Nikolatos
K.
Oulis
G.
Pagalis
P.
Pantelakos
L.
Papagiannouli
Th. Papadaki
P.
S.
G.
G.
G.
D.
Å.
E.
K.
Á.
Ê.
É.
Fl.
Papakostas
Papanikolaou
Petrikkos
Pissakas
Samonis
Skarlos
Stefanou
Stefanoudaki
Syrigos
Sotiropoulou
Tsichlakis
Tsourveloudis
Zervou
With the participation of the:
Orofacial Pain Clinic
Hellenic Society of Haematology
Hellenic Society of Therapeutic Radiology & Oncology
Hellenic Society of Geriatric Oncology
Hellenic Society of Medical Mycology
Hellenic Society for the Study and Control of AIDS
Hellenic Association for Dental and Maxillofacial Radiology
Hellenic Society of Paediatrics Haematology-Oncology
Hellenic Association for Oral and Maxillofacial Surgery
Hellenic Society of Otorhinolaryngology, Head and Neck Surgery
Hellenic Society of Paediatric Dentistry
Hellenic Society of Medical Oncology
Hellenic Society of Adolescent Oncology
Hellenic Society for Hospital Dentistry
Hellenic Nurses' Association, Oncology Department
INVITED SPEAKERS
Dorothy Keefe, Australia
An introduction to targeted anti-cancer therapies.
Mucositis: the mouth ulcer and beyond.
Cesar Migliorati, USA
The importance of the collaboration between the oncology team for maintenance
of oral health.
Bisphosphonates-associated osteonecrosis BON.
Erica Migliorati, USA
BON and Laser Therapy.
Judith Raber-Durlacher, Netherlands
Oral complications in cancer patients treated with hematopoietic stem cell transplantation.
Johann Beck-Mannagetta, Áustria
Radiopaque objects in colonizing aspergillosis of the maxillary sinus.
9
ÐÑÏÓÊÅÊËÇÌÅÍÏÉ ÏÌÉËÇÔÅÓ/
INVITED SPEAKERS
Dorothy Keefe
Clinical Director RAH Cancer Centre /
TCCSA Professor of Cancer Medicine /
University of Adelaide, Australia
Cesar Migliorati
DDS, MS, PhD, Professor - Oral Medicine
NSU College of Dental Medicine,
Fort Lauderdale, USA
Erica Migliorati
D.D.S., Assistant Professor,
Department of Cariology and Restorative Dentistry
Director of the Laser in Dentistry Course
Nova Southeastern University
College of Dental Medicine,
Fort Lauderdale, USA
Judith Raber-Durlacher
DDS, PhD. Department of Hematology Leiden University Medical Center, Leiden,
And Department of Periodontology, Academic Centre for Dentistry,
Amsterdam, The Netherlands
Johann Beck-Mannagetta
Univ.Doz., MD, DDS Universitatsklinik fur Mund - Kiefer - und Gesichtschirurgie/SALK - PMU,
Salzburg, Austria
10
ÅÕ×ÁÑÉÓÔÉÅÓ/ACKNOWLEDGEMENTS
Ç Ðñüåäñïò êáé ôá ÌÝëç ôçò ÏñãáíùôéêÞò ÅðéôñïðÞò ôïõ
1ïõ Óõíåäñßïõ ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÕðïóôçñéêôéêÞò ÁãùãÞò ôïõ Óôüìáôïò óôïí Ïãêïëïãéêü ÁóèåíÞ
åõ÷áñéóôïýí èåñìÜ ôéò êÜôùèé Åôáéñåßåò ãéá ôçí ïéêïíïìéêÞ åíßó÷õóç êáé ôçí õðïóôÞñéîÞ ôïõò:
The President and the Organizing Committee of the
1st Congress of the Hellenic Association of Supportive Care of the Oral Cavity in Cancer
would like to express their sincere thanks to the following companies
for their contribution and generous support :
ABBOTT LABORATORIES (ÅËËÁÓ) Á.Â.Å.Å.
APIVITA Á.Å.Â.Å
COLGATE PALMOLIVE HELLAS
GALENICA S.A.
GENESIS PHARMA S.A.
GILEAD SCIENCES HELLAS
GLAXOSMITHKLINE
JOHNSON & JOHNSON HELLAS
ËÁÆÁÑÅËÇÓ ÈÅÏÄÏÓÉÏÓ É. BIOMATERIALS
MAIÍÁÓ - ÄÑÁÊÁÔÏÓ Ï.Å.
MEDICINA S.A.
MERCK E.Ð.E
NOVARTIS HELLAS A.E.B.E.
PFIZER ÇELLAS S.A.
PHARMASERVE LILLY
PHARMA SWISS HELLAS S.A.
ROCHE HELLAS S.A.
SCHERING-PLOUGH S.A.
VERISFIELD LTD
Åðßóçò éäéáßôåñá åõ÷áñéóôïýìå ôïõò êÜôùèé öïñåßò
ãéá ôçí õðïóôÞñéîÞ ôïõò êáé ôçí Áéãßäá ôïõò:
Õðïõñãåßï Õãåßáò êáé ÊïéíùíéêÞò Áëëçëåããýçò
Ministry of Health and Welfare
Yðïõñãåßï ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí
Ministry of National Education and Religious Affairs
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
University of Athens Dental School
Ïäïíôéáôñéêü Óýëëïãï ÁôôéêÞò
Athens Dental Society
MASCC - Multinational Association of Supportive Care in Cancer
11
ÃÅÍÉÊÅÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÅÓ
Ôüðïò ÄéåîáãùãÞò
Royal Olympic Hotel
Áè. ÄéÜêïõ 28 - 34, ÁèÞíá 117 43
Ôçë. 210 9288400, web site : www.royalolympic.com
Çìåñïìçíßåò ÄéåîáãùãÞò
29 Öåâñïõáñßïõ - 2 Ìáñôßïõ 2008
Äéêáßùìá Óõììåôï÷Þò
Êáôçãïñßá
ÌÝëç
Ìç ÌÝëç
Åéäéêåõüìåíïé
ÍïóçëåõôÝò & ËïéðÜ
ÅðáããÝëìáôá Õãåßáò
ÖïéôçôÝò
90 Åõñþ
120 Åõñþ
100 Åõñþ
60 Åõñþ
ÄùñåÜí
Ôï Äéêáßùìá Óõììåôï÷Þò ðåñéëáìâÜíåé: Ðáñáêïëïýèçóç ôïõ Åðéóôçìïíéêïý ÐñïãñÜììáôïò, Åðßóêåøç
Åêèåóéáêïý ×þñïõ, ¸íôõðï Õëéêü Óõíåäñßïõ, ÔåëåôÞ ¸íáñîçò, ÄéÜëåéììá ÊáöÝ
Åðßóçìç ãëþóóá ôïõ Óõíåäñßïõ
Ç åðßóçìç ãëþóóá ôïõ Óõíåäñßïõ èá åßíáé ç ÅëëçíéêÞ. Ôï ÓÜââáôï 1 Ìáñôßïõ èá õðÜñ÷åé ìåôÜöñáóç ôùí
îÝíùí ïìéëéþí.
ÊÜñôåò ÓõíÝäñùí (badges)
Ïé êÜñôåò ôùí ÓõíÝäñùí (badges) èá ðáñáäßäïíôáé áðü ôç Ãñáììáôåßá óå üëïõò ôïõò åããåãñáììÝíïõò
óõíÝäñïõò êáé èá åßíáé ÁÐÁÑÁÉÔÇÔÅÓ ãéá ôçí åßóïäï ôüóï óôïõò óõíåäñéáêïýò ÷þñïõò üóï êáé óôçí
Ýêèåóç, êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò åêäÞëùóçò.
ÁíáñôçìÝíåò Áíáêïéíþóåéò (Posters)
Êáè´üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Óõíåäñßïõ èá õðÜñ÷åé Ýêèåóç ÁíáñôçìÝíùí Áíáêïéíþóåùí, óôï öïõáãéÝ ôçò
áßèïõóáò ÏËÕÌÐÉÁ.
¸êèåóç Åôáéñåéþí
Ç Ýêèåóç èá ëåéôïõñãÞóåé áðü 29 Öåâñïõáñßïõ - 2 Ìáñôßïõ 2008
Ðéóôïðïéçôéêü Óõììåôï÷Þò
Ðéóôïðïéçôéêü Óõììåôï÷Þò èá ëÜâïõí üëïé ïé åããåãñáììÝíïé óýíåäñïé, ïé ïðïßïé èá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôéò
åñãáóßåò ôïõ Óõíåäñßïõ.
Ìüñéá Óõíå÷éæüìåíçò ÉáôñéêÞò Åêðáßäåõóçò
Ôï ÓõíÝäñéï áîéïëïãåßôáé áðü ôïí ÐáíåëëÞíéï Éáôñéêü Óýëëïãï ìå 12 ìüñéá áíáãíùñéóìÝíá áðü ôçí
ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç ÅéäéêåõìÝíùí Éáôñþí (U.E.M.S.) óôï ðëáßóéï ôçò Óõíå÷éæüìåíçò ÉáôñéêÞò Ìåôáðôõ÷éáêÞò
Åêðáßäåõóçò (Ó.É.Ì.Å./CME-CPD).
¿ñåò ëåéôïõñãßáò Ãñáììáôåßáò
ÐáñáóêåõÞ 29 Öåâñïõáñßïõ 2008
16.00 - 21.30
ÓÜââáôï 1 Ìáñôßïõ 2008
08.30 - 20.30
ÊõñéáêÞ 2 Ìáñôßïõ 2008
09.00 - 13.30
12
GENERAL INFORMATION
Location
Royal Olympic Hotel
28 - 34 Ath. Diakou str., Athens, 117 43
Tel : + 030 210 9288400, web site : royalolympic.com
Date
29 February - 02 March 2008
Registration Fees
Category
Members
Non Members
Trainees
Nurses & other Professions
Students
90 Euro
120 Euro
100 Euro
60 Euro
Free
Registration fee includes: Admission to all Scientific Sessions, Admission to the Commercial Exhibition,
Congress Material, Admission to the Opening Ceremony, Admission to Coffee Break
Official Language of Congress
The official language of the Congress is Greek. On Saturday, March 1, there will be translation of the English
Lectures.
Posters
Posters will be exhibited during the Congress at the foyer of Olympia room.
Commercial Exhibition
Will operate from February 29th to March 2nd.
Certificate of Attendance
A Certificate of Attendance will be given to all registered participants
CME Accreditation
The Congress is accredited by the Panhellenic Medical Society to provide 12 credits to medical specialists
recognized by the European Union of Medical Specialists (UEMS) concerning the Continuing Medical
Education (CME-CPD).
On site Secretariat
The Secretariat will operate during the congress as follows:
Friday 29 March 2008
16.00 - 21.30
Saturday 1 March 2008
08.30 - 20.30
Sunday 2 March 2008
09.00 - 13.30
13
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÐÁÑÁÓÊÅÕÇ
29 ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÕ 2008
16:00 - 17:00
ÐÑÏÓÅËÅÕÓÇ - ÅÃÃÑÁÖÅÓ
17:00 - 17:50
Ï Ïãêïëïãéêüò ÁóèåíÞò - Øõ÷ïêïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá
Ðñüåäñïé: Èåóóáëßá Áèáíáóïýëç, ÓôÝëéïò ÃñáöÜêïò
17:00-17:20
17:20-17:40
17:40-17:50
Øõ÷ïëïãéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò
Ãåþñãéïò Óáìþíçò
Ôï ðáéäß ìå êáñêßíï
ÅëÝíç ÂáóéëÜôïõ - Êïóìßäç
ÓõæÞôçóç
17:50 - 18:15
ÄÉAËÅÉÌÌÁ
18:15 - 20:00
Ïé ÏãêïëïãéêÝò Èåñáðåßåò: ÓõóôçìáôéêÝò ÅðéðëïêÝò êáé ç Ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï Óôüìá
Ðñüåäñïé: Öïßâïò Ìáäéáíüò, Ãåþñãéïò ÓáìÝëçò
18:15-18:30
18:30-18:45
18:45-19:00
19:00-19:15
19:15-19:30
19:30-19:45
19:45-20:00
20:30
×çìåéïèåñáðåßá óõìðáãþí üãêùí
Êùíóôáíôßíïò Óõñßãïò
×çìåéïèåñáðåßá áéìáôïëïãéêþí êáêïçèåéþí
ÉùÜííçò Äåñâåíïýëáò
×çìåéïèåñáðåßá ðáéäéþí ìå áéìáôïëïãéêÝò êáêïÞèåéåò êáé óõìðáãåßò üãêïõò
ÂáóéëéêÞ Óßäç
Ç áêôéíïèåñáðåßá êáêïÞèùí üãêùí êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ
Ãñçãüñçò Ãåùñãáêüðïõëïò
Ìåôáìüó÷åõóç áñ÷Ýãïíùí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí
ÂáóéëéêÞ Êßôñá-Ñïýóóïõ
An introduction to targeted anti-cancer therapies
Dorothy Keefe
ÓõæÞôçóç
ÔÅËÅÔÇ ÅÍÁÑÎÇÓ
×áéñåôéóìïß
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ - Ãáëßôç, Ðñüåäñïò ôçò ÅÅÕÁÓÏÁ
Ãåþñãéïò ÂïõãéïõêëÜêçò, Ðñüåäñïò ôçò ÅðéóôçìïíéêÞò ÅðéôñïðÞò ôïõ Óõíåäñßïõ
ÁèáíÜóéïò Êáôóßêçò, Ðñüåäñïò ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý Óõëëüãïõ ÁôôéêÞò
Ðáíáãéþôçò ÐáíôåëÜêïò, Ðñüåäñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò
ÉùÜííçò Äåñâåíïýëáò, Áíôéðñüåäñïò ôçò ÅëëçíéêÞò ÁéìáôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò
ÃåñÜóéìïò Áñáâáíôéíüò, Áíôéðñüåäñïò ôçò Åôáéñåßáò Ïãêïëüãùí Ðáèïëüãùí ÅëëÜäïò
ÄçìÞôñéïò ÊáñäáìÜêçò, Ðñüåäñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃçñéáôñéêÞò Ïãêïëïãßáò
ÄéÜëåîç
The importance of the collaboration between the oncology team for maintenance of oral health
Cesar Ìigliorati
21:30
14
ÄÅÎÉÙÓÇ ÕÐÏÄÏ×ÇÓ
SCIENTIFIC PROGRAM
F R I D A Y F E B R U A R Y 2 9, 2 0 0 8
16:00 - 17:00
REGISTRATIONS
17:00 - 17:50
The Oncology Patient - Psychosocial Considerations
Moderators: Thesalia Athanassouli, Stelios Grafakos
17:00-17:20
17:20-17:40
17:40-17:50
Psychological & social problems of patients with neoplasia
George Samonis
The child with cancer
Helen Vasilatou-Kosmidis
Discussion
17:50 - 18:15
BREAK
18:15 - 20:00
Oncology Therapies: Systemic Complications and their relation to the oral cavity
Moderators: Foebos Madianos, George Samelis
18:15-18:30
18:30-18:45
18:45-19:00
19:00-19:15
19:15-19:30
19:30-19:45
19:45-20:00
20:30
Chemotherapy of solid tumors
Konstantinos Syrigos
Chemotherapy of haematological malignancies
John Dervenoulas
Chemotherapy of haematological malignancies and solid tumors in children
Vassiliki Sidi
Radiotherapy in head and neck cancer
Grigoris Georgakopoulos
Heamatopoetic stem cell transplantation
Vassiliki Kitra-Roussou
An introduction to targeted anti-cancer therapies
Dorothy Keefe
Discussion
OPENING CEREMONY
Welcome Andresses
Ourania Nicolatou - Galitis, President of the HASCOCC
Georgios Vougiouklakis, President of the Scientific Committee of the Congress
Athanasios Katsikis, President of the Athens Dental Society
Panagiotis Pantelakos, President of the Hellenic Society of Therapeutic Radiology & Oncology
Ioannis Dervenoulas, Vice President of the Hellenic Society of Haematology
Gerasimos Aravantinos, Vice President of the Hellenic Society of Medical Oncology
Dimitrios Kardamakis, President of the Hellenic Society of Geriatric Oncology
Lecture
The importance of the collaboration between the oncology team for maintenance of oral health
Cesar Ìigliorati
21:30
WELCOME RECEPTION
15
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
09:00 - 10:00
O 01
2008
ÐÑÏÖÏÑÉÊÅÓ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ
Ðñüåäñïé: Öëþñá Æåñâïý-ÂÜëâç, Ãåþñãéïò ÐéóóÜêáò
ÅÐÉÔÕ×ÇÓ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ ÌÅ ÅÊÄÇËÙÓÇ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ËÏÃÙ ËÇØÇÓ
ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÙÍ
Ìïõæáêßôç Å., ÔæÝñìðïò Ö., ÐåðåëÜóç Å., ÑáæÞ Å.
ÅñãáóôÞñéï Ðåñéïäïíôïëïãßáò
ÊëéíéêÞ ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ- Äéáãíùóôéêü êáé Èåñáðåõôéêü ÊÝíôñï 'Õãåßá'
O 02
ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÅÉÓ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÅÎÁÃÙÃÅÓ ÏÄÏÍÔÙÍ ÓÅ ÁÓÈÅÍÇ ÐÏÕ ÅÉ×Å ËÁÂÅÉ
ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ
Öáíäñßäçò É., Æåñâïý-ÂÜëâç Ö., ×ñáíéþôç Ó., ÈùìÜ-ÔóáãêëÞ Å.
Ïäïíôéáôñéêü êáé Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÔìÞìá ôïõ Ã.Í. "Áóêëçðéåßï Âïýëáò"
O 03
ÓÔÏÌÁÔÏÊÏËÐÉÊÇ ÅÐÉÊÏÉÍÙÍÉÁ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ (ÏÍÃ) ÁÐÏ
ÅÍÄÏÖËÅÂÉÙÓ ×ÏÑÇÃÏÕÌÅÍÁ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÁÍÁÖÏÑÁ 3 ÐÅÑÉÐÔÙÓÅÙÍ
ÓåñÝôç Ìáñßá, ÊáôóïõñÜêçò Ìé÷áÞë, ÌðáôæáêÜêçò ÄçìÞôñéïò, ÁãÜ-Êïõìðßôóêá ÅéñÞíç
Ãåíéêü Íïóïêïìåßï ËÜñéóáò, Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá, ÙôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ
O 04
ÐÑÙÔÏÐÁÈÇÓ ÅÑÐÇÔÉÊÇ ÏÕËÏÓÔÏÌÁÔÉÔÉÄÁ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÅÖÁËÇÓ/ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
Ô. ÓáññÞ1, Ä. Ãáëßôç1, Á. ÎáíèéíÜêç1, Ð. ÁèáíáóéÜäïõ 2
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ
2
ÅñãáóôÞñéï ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ,ÅÊÐÁ
O 05
ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÇÐÁÔÉÔÉÄÁ Â ÊÁÉ C: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÄÕÏ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÙÍ
Ä.Ãáëßôç1, Ô.ÓáññÞ1, Á.ÎáíèéíÜêç1, É.ÃéùôÜêçò2, Å. ÓáìðáôÜêïõ3
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ
2
ÙôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ ,Íïóïêïìåßï "ÉððïêñÜôåéï"
3
ÌïíÜäá Åéäéêþí Ëïéìþîåùí, Â' ÐáèïëïãéêÞ , Íïóïêïìåßï "ÉððïêñÜôåéï"
O 06
ÁÍÁÄÑÏÌÉÊÇ ÌÅËÅÔÇ ÏÖÅËÏÕÓ ÓÕÌÐËÇÑÙÌÁÔÉÊÇÓ ÁÍÏÓÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÌÅ ÉÍÔÅÑÖÅÑÏÍÇ
ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÊÏÇÈÅÓ ÌÅËÁÍÙÌÁ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ ÓÔÁÄÉÏÕ ÉÉ ÊÁÉ ÉÉÉ
Íôïìïõ÷ôóÞò A.1, Êõñãßäçò A.1, Êïíôüò Ê.1, Êå÷áãéÜò Í.1, Êéæéñßäïõ A.2, ÁíäñåÜäçò X.3,
Âá÷ôóåâÜíïò K.1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Èåóóáëïíßêçò
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
3
3ï ÔìÞìá ÊëéíéêÞò Ïãêïëïãßáò, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
2
O 07
ÐËÏÕÓÉÁ ÓÅ ÇÙÓÉÍÏÖÉËÁ ÁÔÕÐÇ CD30+ Ô-ËÅÌÖÏÛÐÅÑÐËÁÓÔÉÊÇ ÅÎÅÑÃÁÓÉÁ ÌÅ ÅËÊÙÓÅÉÓ
ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÔÏÕ ÔÕÐÏÕ ÔÏÕ ÔÑÁÕÌÁÔÉÊÏÕ ÇÙÓÉÍÏÖÉËÏÕ ÊÏÊÊÉÙÌÁÔÏÓ
Áñóéíüç ÎáíèéíÜêç1, Èåïäþñá ÐáðáäÜêç2, ÃåñÜóéìïò ÍéêïëÜôïò3, Êùíóôáíôßíïò ÊáôïõìÜò1,
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç1, ÅëÝíç Êïóìßäç4
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ
2
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Íïóïêïìåßï "Ï Åõáããåëéóìüò"
3
ÙÑË ÊëéíéêÞ, Íïóïêïìåßï "Åëðßò"
4
ÐáéäéáôñéêÞ ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí "Ð.&Á. Êõñéáêïý"
16
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
O 08
2008
ÄÉÁ×ÅÉÑÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÕØÇËÇÓ ÄÏÓÇÓ ×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÓÅ ÓÕÍÄÉÁÓÌÏ ÌÅ
ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÌÅ ÄÉÁÄÅÑÌÉÊÏ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÏ ÓÕÓÔÇÌÁ ÖÅÍÔÁÍÕËÇÓ
Ð.×Ýñáò, Á.×áôæüðïõëïò, Ê.Êñçôéêüò
ÅëëçíéêÞ ÉáôñéêÞ Åôáéñåßá ÌåëÝôçò Øõ÷ïóùìáôéêþí ÐñïâëçìÜôùí
O 09
ÐÑÏÓÈÅÔÉÊÇ ÁÐÏÊÁÔÁÓÔÁÓÇ ÅËËÅÉÌÌÁÔÙÍ ÁÍÙ ÊÁÉ ÊÁÔÙ ÃÍÁÈÏÕ
É. Áñôïðïýëïõ, Ã.Ðáðáâáóéëåßïõ
Ìåôáðôõ÷éáêÞ ÊëéíéêÞ, Åñãáóôçñßïõ ÐñïóèåôéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
O 10
ÓÅÎÏÕÁËÉÊÏÔÇÔÁ ÊÁÉ ÊÁÑÊÉÍÏÓ ÔÏÕ ËÁÑÕÃÃÁ
Ä. Âüìâáò, Ì. Ðïìþíç, Ä. Óðõñïðïýëïõ, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò
Ãåíéêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Ðáôñþí
O 11
ÅÍÇÌÅÑÙÓÇ ÁÓÈÅÍÏÕÓ ÌÅ ÏÃÊÏ ÊÅÖÁËÇÓ-ÔÑÁ×ÇËÏÕ. ÏÄÏÍÔÏÓÔÏÌÁÔÉÊÇ ÖÑÏÍÔÉÄÁ
ÖñáãêáíäñÝá É.1, Çëéüðïõëïò Å.1, Ãéáííïðïýëïõ Á.1, ÄåìÝíáãáò Ä.1, Êýñãéáò Ã.1, Íá÷Üô Ì.1,
Óùôçñïðïýëïõ Á.1, ÓéáðêáñÜ Ã.³ êáé ÃéùôÜêçò É.2
1. Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá, Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
2.ÙÑË ÊëéíéêÞ, ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï Áèçíþí
3.ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Å.Ê.Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
10:00 - 10:15
ÄÉAËÅÉÌÌÁ
10:15 - 12:45
Ïîåßåò åðéðëïêÝò óôï Óôüìá áðü ôéò ïãêïëïãéêÝò èåñáðåßåò
Ðñüåäñïé: Åõèõìßá ÊéôñÜêç, Ãåþñãéïò Êëïýâáò
10:15-10:45
10:45-11:15
11:15-11:35
11:35-12:05
12:05-12:25
12:25-12:45
12:45 - 13:00
Ìucositis: The mouth ulcer and beyond
Dorothy Keefe
Ëïéìþîåéò ôïõ âëåííïãüíïõ ôïõ óôüìáôïò êáôÜ ôçí ÷çìåéï- êáé
áêôéíï-èåñáðåßá
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç
Åí ôù âÜèåé ìõêçôéÜóåéò ôçò ôñá÷çëïðñïóùðéêÞò ÷þñáò
Ãåþñãéïò Ðåôñßêêïò
ÂáêôçñéáêÝò ëïéìþîåéò óôçí ÏäïíôéáôñéêÞ
Ðáíáãéþôçò ÃáñãáëéÜíïò-Êáêïëýñçò
Oral complications in cancer patients treated with hematopoietic stem
cell transplantation
Judith Raber-Durlacher
ÓõæÞôçóç
ÄÉÁËËÅÉÌÁ
17
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
13:00 - 14:15
¼øéìåò Þ áðþôåñåò åðéðëïêÝò óôï Óôüìá áðü ôéò ïãêïëïãéêÝò èåñáðåßåò
Ðñüåäñïé: Ìé÷Üëçò ÊáôóïõñÜêçò, ÄçìÞôñçò ÊáñäáìÜêçò
13:00-13:30
13:30-13:45
13:45-14:00
14:00-14:15
14:15 - 15:30
P 01
2008
Bisphosphonates-associated osteonecrosis BON
Cesar Migliorati
BON and Laser Therapy
Erica Migliorati
Äõóëåéôïõñãßá ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí, ÏóôåïáêôéíïíÝêñùóç, ºíùóç,
Ôñéóìüò
Áñóéíüç ÎáíèéíÜêç
ÓõæÞôçóç
ÄIAËEIMMA ÊÁÖÅ, ÁÍÁÑÔÇÌÅÍÅÓ AÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ
ÃËÙÓÓÏÄÕÍÉÁ ÊÁÔÁ ÔÇÍ ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÔÇÓ ÌÁÓÇÓÇÓ [ìéá óðÜíéá ðåñßðôùóç]
Ö. Íéêïëïðïýëïõ, Å. Ôæùñôæïðïýëïõ, Ð. ÊôåíÜ-Áãáðçôïý, Å. Áãáðçôüò
ÅñãáóôÞñéá Ïäïíôéáôñéêçò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí *
ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí.**
P 02
Ç ÁÃÙÍÉÁ ÔÏÕ ×ÅÉÑÏÕÑÃÏÕ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ ÃÉÁ ÔÇÍ ÅÐÉËÏÃÇ ÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÔÙÍ
ÏÃÊÏËÏÃÉÊÙÍ ÁÓÈÅÍÙÍ ÕØÇËÏÕ ÊÉÍÄÕÍÏÕ
Êõñãßäçò Á.1, Êïëïýôóïò Ã.1, Êïíôüò Ê.1, Êå÷áãéÜò Í.2, Íôïìïõ÷ôóÞò Á.1, ÁíôùíéÜäçò Ê.2
1
2
P 03
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï" Èåóóáëïíßêçò
ÊëéíéêÞ ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò Á.Ð.È., Ã.Í.È. "Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ"
ÍÁÑÈÇÊÅÓ ÁÊÔÉÍÏÂÏËÉÁÓ ÓÅ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÔÇÓ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÏÕ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
É. Áñôïðïýëïõ, B. ×ñïíüðïõëïò
ÅñãáóôÞñéï ÐñïóèåôéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
P 04
ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁ ÓÔÏÌÁÔÏÓ (ÂÓ) ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ
ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ)
ÂáóéëéêÞ ÊõñéáæÞ, ÂáóéëéêÞ ÄåëçóôñÜôç, ÂáóéëéêÞ ÂáñóáìÜ, ÄçìÞôñéïò ÊáñáêÜóçò, ÉùÜííçò
ÌðáëôáäÜêçò, ÉùÜííçò Áðïóôïëßäçò, Íéêüëáïò ×áñ÷áëÜêçò, ÅììáíïõÞë ÍéêçöïñÜêçò
ÁéìáôïëïãéêÞ- ËåìöùìÜôùí ÊëéíéêÞ, ÌÌÌÏ, ÃÍÁ "Ï Åõáããåëéóìüò"
P 05
Ï ÑÏËÏÓ ÔÇÓ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇÓ ÕÃÉÅÉÍÇÓ ÓÔÇÍ ÅÎÅËÉÎÇ ÔÇÓ ÂËÅÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁÓ ÊÁÔÁ ÔÇ
ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÔÇÓ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ
Óïõëéìéþôç Ãåùñãßá (1),ÓùôçñéÜäïõ ÊùíóôáíôéíéÜ (1),Êýñãéáò Ãåþñãéïò (2)
(1): Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Ð.Ã.Í. ËÜñéóáò
(2): B´Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Á.Ï.Í.Á. "¢ãéïò ÓÜââáò"
P 06
ÅÊÔÅÔÁÌÅÍÇ ÌÉÊÑÏÂÉÁÊÇ ÖËÅÃÌÏÍÇ ÐÑÏÓÙÐÏÔÑÁ×ÇËÉÊÇÓ ×ÙÑÁÓ ÓÅ ÏÕÄÅÔÅÑÏÐÅÍÉÊÏ
ÁÓÈÅÍÇ ÌÅ ÏÎÅÉÁ ÌÕÅËÏÂËÁÓÔÉÊÇ ËÅÕ×ÁÉÌÉÁ (ÏÌË)
ÂáóéëéêÞ ÊõñéáæÞ, ÉùÜííçò Áðïóôïëßäçò, Íéêüëáïò ×áñ÷áëÜêçò, ÉùÜííçò ÌðáëôáäÜêçò,
ÄçìÞôñéïò ÊáñáêÜóçò, ÅììáíïõÞë ÍéêçöïñÜêçò.
ÁéìáôïëïãéêÞ -ËåìöùìÜôùí ÊëéíéêÞ, ÌÌÌÏ, ÃÍÁ "Ï Åõáããåëéóìïò"
18
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
P 07
2008
Ç ÓÕÃÊÑÉÓÇ ÌÅÔÁÎÕ ÓÕÌÂÁÔÉÊÇÓ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ KAI ÔÑÉÓÄÉÁÓÔÁÔÇÓ ÓÕÌÌÏÑÖÇÓ
ÔÅ×ÍÉÊÇÓ (ÔÓÔ) ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ ÔÏÕ ÑÉÍÏÖÁÑÕÃÃÁ (ÑÍÖ)
Ð. Ãêüãêïõ, ×. ÁñìðéëéÜ, X. Áíôýðáò, Ì. Ìðáëáöïýôá, Ã. Æá÷áñüãéáííç, Á. Èåïäùñßäïõ,
É. Ãüãáëçò , É. Êïýâáñçò, Ë. ÂëÜ÷ïò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, ÅñãáóôÞñéï Áêôéíïëïãßáò, ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí Áñåôáßåéï
Íïóïêïìåßï
P 08
ÓÕÃÊÑÉÓÇ ÔÇÓ ÐÏÉÏÔÇÔÁ ÆÙÇÓ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ ÔÏÕ ËÁÑÕÃÃÁ ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ
ÓÅ ×ÇÌÅÉÏÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ vs ÏËÉÊÇ ËÁÑÕÃÃÅÊÔÏÌÇ
Ä. Âüìâáò, Ì. Ìáñôßíïõ, ×. ×ñéóôüðïõëïò, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò
Ãåíéêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Ðáôñþí
P 09
ÌÅÔÁÊÔÉÍÉÊÇ ÄÅÑÌÁÔÉÔÉÄÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÁÑÊÉÍÏÕ ÊÅÖÁËÇÓ-ÔÑÁ×ÇËÏÕ
Ä. ÄåìÝíáãáò1, Å. Çëéüðïõëïò1, Á. Ãéáííïðïýëïõ1, É. ÖñáãêáíäñÝá1, Ì. Íá÷Üô1, Ã. Êýñãéáò1,
Á. Óùôçñïðïýëïõ1, Á.ÁñäáâÜíçò2
1. ´ Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
2. Á´ ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
P 10
ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÃÍÁÈÙÍ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÁÉ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
ÂëáóôáñÜêïò Ó. Â1., ÓôáýñïõÉ. Å.2, Óôáýñïõ Å.É.3
1.×åéñïõñãüò-Ïäïíôßáôñïò
2.Íïóïêïìåßï “ÐáììáêÜñéóôïò”, Õð.ÄéäÜêôùñ ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Áèçíþí
3.ÓôïìáôéêÞ êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞ ×åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 11
Ç ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÇÓ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÐÏËËÁÐËÏ
ÌÕÅËÙÌÁ ÕÐÏ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
Êïëïýôóïò Ã.1, Êõñãßäçò Á.1, Ôåëåéïýäçò Æ.1, ÆÝñâáò Ê.2, ÂÝññïõ Å.2, ÃéïâÜíç Ð.1, Îçñïý Ð.3,
Âá÷ôóåâÜíïò Ê.1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï" Èåóóáëïíßêçò
Áéìáôïëïãéêü - Ïãêïëïãéêü ÔìÞìá, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï" Èåóóáëïíßêçò
3
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï" Èåóóáëïíßêçò
2
P 12
ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÁÐÏ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ
ÊÁÑÊÉÍÏ ÌÁÓÔÏÕ: ÌÅËÅÔÇ ÁÓÈÅÍÙÍ - ÌÁÑÔÕÑÙÍ
Êõñãßäçò ÁèáíÜóéïò1, Êïëïýôóïò Ãåþñãéïò1, Ôåëåéïýäçò ÆÞóçò1, Ðáôñéêßäïõ ¢ííá1,
ÁíäñåÜäçò ×áñÜëáìðïò1, Ôóïìðáíßäïõ ×.1, Ôñéáñßäçò ÓôÝöáíïò2, Âá÷ôóåâÜíïò Êùíóôáíôßíïò1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
Ã' ×çìåéïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
3
Á' ÙÑË ÊëéíéêÞ Á.Ð.È., Ã.Í.È. "Á.×.Å.Ð.Á."
2
P 13
ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ ÓÅ ÁÓÈÅÍÇ ÐÏÕ ÅËÁÌÂÁÍÅ ÉÂÁÍÄÑÏÍÉÊÏ ÏÎÕ (Bodronat®,
Roche).
C. Migliorati1, Â.Í. Áñìüíçò2, Á. ÎáíèéíÜêç3, Ï. ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç3
1.NSU College of Dental Medicine, Diagnostic Sciences, Florida
2.6ï Ïãêïëïãéêü Íïóïêïìåßï ÉÊÁ, ÁèÞíá
3.ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÅÊÐÁ
19
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
P 14
2008
ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ËÁÌÂÁÍÏÕÍ
ÄÉÖÙÓÖÙÍÉÊÁ. 4ÅÔÇÓ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
×.Í. ×ñéóôüðïõëïò, Á.Êïýôñáò2, Â.Âáóéëåßïõ1, È. Ìáêáôóþñçò2, ×. Êáëüöùíïò2 , Ä. ÊáñäáìÜêçò1
1
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, 2ÌïíÜäá ÇìåñÞóéáò Íïóçëåßáò - Ïãêïëïãéêü, Éáôñéêü ÔìÞìá
Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí, Ð.Ã.Í. Ðáôñþí, Ñßïí
P 15
ÌÅÔÁÓÔÁÔÉÊÁ ÍÅÏÐËÁÓÌÁÔÁ ÓÔÏÌÁÔÏÓ, ÃÍÁÈÙÍ ÊÁÉ ÔÙÍ ÐÅÑÉÎ ÉÓÔÙÍ: ÍÅÏÔÅÑÁ ÄÅÄÏÌÅÍÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÊïôóéïìÞôçò
ÂáããÝëçò, Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 16
ÓÔÏÌÁÔÉÊÅÓ ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ ÊÁÉ ÐÏËËÁÐËÏÕÍ ÌÕÅËÙÌÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÄïõâåôæÝìçò ÓôÝñãéïò, ÍéêïëÜêçò Ãéþñãïò, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÐáñÜó÷ïò
ÁëÝêïò, Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÅÊÐÁ
P 17
ÓÕÍÄÑÏÌÏ DI GUGLIELMO ¹ ÅÑÕÈÑÏËÅÕ×ÁÉÌÉÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 18
ÔÏ ÈÁÍÁÔÇÖÏÑÏ ÊÏÊÊÉÙÌÁ ÔÇÓ ÌÅÓÇÓ ÃÑÁÌÌÇÓ
ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÍéêïëÜêçò Ãéþñãïò, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 19
ÌÁÊÑÏÓÖÁÉÑÉÍÁÉÌÉÁ WALDENSTROM: ÍÅÏÔÅÑÁ ÄÅÄÏÌÅÍÁ
Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÌáæáñÜêçò Áíôþíçò, ÐéÜãêïò
Ãéáííïýëçò, Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 20
ÔÏ ÌÕÅËÏÄÕÓÐËÁÓÔÉÊÏ ÓÕÍÄÑÏÌÏ ÊÁÉ ÏÉ ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ ÔÏÕ ÓÔÇ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇ ÊÏÉËÏÔÇÔÁ
ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
P 21
ÁËËÏÃÅÍÇÓ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ) ÓÔÇÍ ÐÁÉÄÉÊÇ ÏÎÅÉÁ
ËÅÌÖÏÂËÁÔÉÊÇ ËÅÕ×ÁÉÌÉÁ (ÏËË): Ç ÅÌÐÅÉÑßÁ ÔÇÓ ÌÏÍÁÄÁÓ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇÓ ÌÕÅËÏÕ
ÔÙÍ ÏÓÔÙÍ
ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, Ðáúóßïõ ¢ííá, ÂåóóáëÜò
Ãåþñãéïò, ÐåôñÜêïõ Åõôõ÷ßá, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
P 22
ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ ÓÅ ÐÁÓ×ÏÍÔÅÓ ÁÐÏ ÌÅÓÏÃÅÉÁÊÇ ÁÍÁÉÌÉÁ: Ç
ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, Ðáúóßïõ ¢ííá, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò
Ãåþñãéïò, ÈåïäïóÜêç Ìáñßá, Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá.
P 23
ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÐÑÏÃÏÍÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÐÊ) ÓÅ ÐÁÉÄÉÁ ÌÅ
ÓÕÍÄÑÏÌÁ ÌÕÅËÉÊÇÓ ÁÍÅÐÁÑÊÅÉÁÓ : Ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
Ðáúóßïõ ¢ííá, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò
Ãåþñãéïò, Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
20
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
15:30 - 16:30
Ï 12
2008
ÐÑÏÖÏÑÉÊÅÓ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ
Ðñüåäñïé: ÉùÜííçò Éáôñïý, Íßêïò Áíáãíùóôüðïõëïò
Ç ÁÍÏÓÏÊÕÔÔÁÑÏ×ÇÌÉÊÇ ÅÊÖÑÁÓÇ ÔÏÕ EGFR ÓÅ ÊÕÔÔÁÑÏËÏÃÉÊÏ ÕËÉÊÏ ÁÐÏ ÐËÁÊÙÄÇ
ÊÁÑÊÉÍÙÌÁÔÁ ÁÍÙ ÊÁÉ ÊÁÔÙ ×ÅÉËÏÕÓ
Ìðüãëïõ Ê., ÂáëåñÞ Ñ.Ì., Ðáôñéêßäïõ Á., Êïíôüò Ê., Âá÷ôóåâÜíïò Ê., Äåóôïýíç ×.
Êõôôáñïëïãéêü ÅñãáóôÞñéï , Ãíáèï÷åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ, ÈåáãÝíåéï Êáñêéíéêü Íïóïêïìåßï Èåóóáëïíßêçò
Ï 13
ÏÎÅÉÅÓ ÅÐÉÐËÏÊÅÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÊÁÔÁ ÔÇ ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅ
ÊÁÑÊÉÍÏ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ: ÔÑÉÁ ×ÑÏÍÉÁ ËÅÉÔÏÕÑÃÉÁÓ ÔÇÓ ÌÏÍÁÄÁÓ
ÌðïæéÜñç Ð, Ðáðáäïðïýëïõ Å, ÎáíèéíÜêç Á, Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ Áíáóô, Êïõëïõëßáò Â,
Êïýâáñçò É, ÐéóóÜêáò Ã, Êõðñéáíïý Ê, ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ï.
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÁêôéíïèåñáðåõôéêÜ ÔìÞìáôá Íïóïêïìåßùí “Áã.ÓÜââáò”, “Áôôéêüí”, “Áñåôáßåéï”, “ÁëåîÜíäñáò”,
“Euromedica”
Ï 14
ÌÅËÅÔÇ ÔÙÍ ÐÑÏÖËÅÃÌÏÍÙÄÙÍ ÊÕÔÔÁÑÏÊÉÍÙÍ ÓÅ Ó×ÅÓÇ ÌÅ ÔÏ ÂÁÈÌÏ
ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁÓ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÊÏÇÈÅÉÓ ÏÃÊÏÕÓ ÔÇÓ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÏÕ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ ÓÅ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ: ÐÑÏÄÑÏÌÇ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÇ
Á. ÎáíèéíÜêç1, Ï. ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç1, Ð. ÁèáíáóéÜäïõ2, Ì. Ãïíßäç3, Â. Êïõëïõëßáò4,
Á. Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ5, Ã. ÐéóóÜêáò6, Ê. Êõðñéáíïý7, É. Êïýâáñçò8, Å. Ðáôóïýñçò2
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ,1 ÅñãáóôÞñéï ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ,2 Êõôôáñïëïãéêü êáé
Ðáèïëïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Ãåíéêü Íïóïêïìåßï ÊÝñêõñáò,3 ÁêôéíïèåñáðåõôéêÜ ÔìÞìáôá Íïóïêïêïìåßùí
"Áôôéêüí",4 "Áã. ÓÜââáò",5 ÁëåîÜíäñáò6 "Euromedica-ÁèÞíáéïí",7 "Áñåôáßåéïí"8
Ï 15
×ÅÉÑÏÕÑÃÉÊÅÓ ÅÎÁÃÙÃÅÓ ÄÏÍÔÉÙÍ ÓÅ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ ÓÅ
ÈÅÑÁÐÅÉÁ ÌÅ ÅÍÄÏÖËÅÂÉÁ ÁÆÙÔÏÕ×Á ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÁÍÁÖÏÑÁ ÐÅÑÉÐÔÙÓÅÙÍ.
ÊáôóïõñÜêçò Ìé÷Üëçò1, ÓåñÝôç Ìáñßá1, ËáìðñïäÞìïõ Ãåùñãßá2, Ðáðáäïýëçò Íéêüëáïò3,
ÁãÜ- Êïõìðßôóêá ÅéñÞíç1
ÃÍ ËÜñéóáò, Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá1, ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ2, ÔìÞìá Áéìïäïóßáò3
Ï 16
ÐÑÙÔÏÊÏËËÁ ÐÑÏËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇÓ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ
ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ËÁÌÂÁÍÏÕÍ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
Ðáðáäïðïýëïõ Åñ.1, ÌðïæéÜñç Ð.1, ÎáíèéíÜêç Á.1, ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ï.1, Êõñôóþíç ×ñ.2,
Ñåðïýóçò Ð.3, Êïêêßíç Ã.4
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò1
ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÅÊÐÁ
Íïóïêïìåßá "Ëáúêü"2, "ÌåôáîÜ"3, "Óéóìáíüãëåéï"4
Ï 17
ÌÕÅËÏÄÕÓÐËÁÓÔÉÊÏ ÓÕÍÄÑÏÌÏ ÕÐÏÐËÁÓÔÉÊÏÕ ÔÕÐÏÕ ÊÁÉ ÐÅÑÉÏÄÏÍÔÉÊÇ ÈÅÑÁÐÅÉÁ:
ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊËÉÍÉÊÏÕ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ
Íéêüëáïò Ã. ÔæùñôæÜêçò, Öïßâïò Ìáäéáíüò, Óôáõñïýëá Ìáóïõñßäç, Ã.Á. ÐÜãêáëçò
ÅñãáóôÞñéï Ðåñéïäïíôïëïãßáò êáé ÌïíÜäá ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÅÊÐÁ, ¢ ÐáèïëïãéêÞ
ÊëéíéêÞ ÅÊÐÁ
Ï 18
ÌÐÏÑÅÉ Ç ÄÉÁÌÏÑÖÏÕÌÅÍÇÓ ÅÍÔÁÓÇÓ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ (IMRT) ÍÁ ÌÅÉÙÓÅÉ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ
ÔÇÍ ÎÇÑÏÓÔÏÌÉÁ ÓÕÃÊÑÉÍÏÌÅÍÇ ÌÅ ÔÇÍ ÊËÁÓÓÉÊÇ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ;
×.Í. ×ñéóôüðïõëïò, Â.Âáóéëåßïõ, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, Éáôñéêü ÔìÞìá Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí, Ð.Ã.Í. Ðáôñþí, Ñßïí
21
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
Ï 19
2008
Ç ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÇÓ ÐÁÍÏÑÁÌÉÊÇÓ ÁÊÔÉÍÏÃÑÁÖÉÁÓ ÓÔÇ ÄÉÅÑÅÕÍÇÓÇ ÔÇÓ
ÁÈÇÑÙÌÁÔÙÓÇÓ ÔÏÕ ÊÁÑÙÔÉÄÉÊÏÕ ÓÕÓÔÇÌÁÔÏÓ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ
ÍÅÏÐËÁÓÉÙÍ ÊÅÖÁËÇÓ - ÔÑÁ×ÇËÏÕ.
ÄáìÜóêïò Óð., ÄïíôÜ Á., Ôóé÷ëÜêçò Ê., ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ïõñ.
ÊëéíéêÞ ÄéáãíùóôéêÞò êáé Áêôéíïëïãßáò Óôüìáôïò
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò
ÔïìÝáò Ðáèïëïãßáò êáé ×åéñïõñãéêÞò Óôüìáôïò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÁèÞíáò
Ï 20
SYNCHRONOUS OCCURRENCE OF ASPERGILLOSIS AND SQUAMOUS CELL CARCINOMA OF THE
MAXILLARY SINUS
Beck-Mannagetta J.*, Willinger B.**, Gareis M.***
* Clinic of Maxillofacial Surgery/SALK- PMU, A-5020 Salzburg
** Inst. of Clinical Microbiology/AKH, A-1090 Wien, Austria
*** Inst. of Microbiology and Toxicology/BAFF, D-95326 Kulmbach
Ï 21
MÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ) ÁÐÏ ÌÇ ÓÕÃÃÅÍÅÉÓ ÄÏÔÅÓ ÓÅ ÐÁÉÄÉÁ
ÌÅ ÍÅÏÐËÁÓÌÁÔÉÊÁ ÊÁÉ ÃÅÍÅÔÉÊÁ ÍÏÓÇÌÁÔÁ: ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, Ðáúóßïõ ¢ííá, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò
Ãåþñãéïò, Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
Ï 22
O ÐÏÍÏÓ ÓÅ ÐÑÙÉÌÁ ÓÔÁÄÉÁ ÁÊÁÍÈÏÊÕÔÔÁÑÉÊÏÕ ÊÁÑÊÉÍÙÌÁÔÏÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ:
ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ, ÁÉÔÉÏËÏÃÉÁ ÊÁÉ ÐÉÈÁÍÇ ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÇ ÁÎÉÁ
ÓáñëÜíç Å., ÍéêçôÜêçò Í., ÊáìðÝñïò Ã.
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, Åèíéêü êáé Êáðïäéóôñéáêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí
16:30 - 16:45
ÄÉÁËÅÉÌÌÁ
16:45 - 18:30
Ç ÓõìâïëÞ ôïõ ÏäïíôéÜôñïõ óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò-É
Ðñüåäñïé: Âýñùí Äñïýêáò, ÉùÜííçò Êïýâáñçò
16:45-17:05
17:05-17:20
17:20-17:35
17:35-17:55
17:55-18:15
18:15-18:30
22
×åéñïõñãéêÞ üãêùí ÊåöáëÞò êáé Ôñá÷Þëïõ
Íßêïò ÐáðáäïãåùñãÜêçò
Ç óõìâïëÞ ôïõ ðñïóèåôïëüãïõ
Éüëç Áñôïðïýëïõ
ÁêôéíïãñáöéêÞ áîéïëüãçóç êáé äéåñåýíçóç ôçò óôïìáôéêÞò êáôÜóôáóçò
Áéêáôåñßíç ÄïíôÜ
Ç ðåñéïäïíôéêÞ èåñáðåßá
Åõäïîßá ÐåðåëÜóç
ÕëéêÜ êáé ôå÷íéêÝò áðïêáôÜóôáóçò
ÉùÜííçò Ôæïýôæáò
ÓõæÞôçóç
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÓÁÂÂÁÔÏ 1 ÌÁÑÔÉÏÕ
18:30 - 20:00
Ç ÓõìâïëÞ ôïõ ÏäïíôéÜôñïõ óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò-ÉÉ
Ðñüåäñïé: Óôáýñïò ÐáðáíéêïëÜïõ, Áíáóôáóßá Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ
18:30-18:50
18:50-19:10
19:10- 19:25
19:25-19:40
19:40-20:00
20:00 - 20:30
2008
Ç óõìâïëÞ ôçò ÊëéíéêÞò ôçò ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò
×åéñïõñãéêÞò
Åììáíïýçë Óôáýñïõ
ÏäïíôéáôñéêÞ öñïíôßäá óôçí ðáéäéáôñéêÞ ïãêïëïãßá
Áéêáôåñßíç Êáââáäßá
¸ìåôïò êáé íáõôßá, îçñïóôïìßá: Ç ðñïóôáóßá ôùí ïäïíôéêþí êáé
ðåñéïäïíôéêþí éóôþí
Báóßëåéïò ÐáðáéùÜííïõ
Ï óôïìáôïðñïóùðéêüò ðüíïò óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ.
ÅéñÞíç Êáóéäþíç, Âýñùí Äñïýêáò
ÓõæÞôçóç
Ðùò ìðïñåß íá âïçèÞóåé ï íïóçëåõôÞò
Ðñüåäñïé: ÅëÝíç ÌáìÜç-×ùìáôÜ , Âáóßëçò Êïõëïõëßáò
20:00-20:20
20:20-20:30
Ç óõìâïëÞ ôïõ íïóçëåõôÞ ãéá ôç öñïíôßäá ôçò õãåßáò ôïõ óôüìáôïò
óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ
ÊõñéáêÞ ÐéóóÜêç
ÓõæÞôçóç
23
SCIENTIFIC PROGRAM
S A T U R D A Y M A R C H 1, 2 0 0 8
09:00 - 10:00
ORAL PRESENTATIONS
Moderators: Flora Zervou-Valvi, George Pissakas
11 presentations
10:00 - 10:15
BREAK
10:15 - 12:45
Acute oral Complications in cancer therapies
Moderators: Efthimia Kitraki, Georgios Klouvas
10:15-10:45
10:45-11:15
11:15-11:35
11:35-12:05
12:05-12:25
12:25-12:45
12:45 - 13:00
BREAK
13:00 - 14:15
Late oral complications in cancer therapies
Moderators: Michalis Katsourakis, Dimitrios Kardamakis
13:00-13:30
13:30-13:45
13:45-14:00
14:00-14:15
24
Mucositis. The mouth ulcer and beyond
Dorothy Keefe
Oral infections in chemo- and radiation -therapy
Ourania Nicolatou-Galitis
Deep fungal infections of maxillofacial area
George Petrikkos
Bacterial infections in Dentistry - Therapeutic considerations
Panos Gargalianos-Kakolyris
Oral complications in cancer patients treated with hematopoietic stem
cell transplantation
Judith Raber-Durlacher
Discussion
Bisphosphonates-associated osteonecrosis BON
Cesar Migliorati
BON and Laser Therapy
Erica Migliorati
Salivary gland dysfunction, xerostomia, osteoradionecrosi, trismus
Arsinoe Xanthinaki
Discussion
14:15 - 15:30
COFFEE BREAK, POSTERS
Posters Presentation, 23 posters
15:30 - 16:30
ORAL PRESENTATIONS
Moderators: John Iatrou, Nikolaos Anagnostopoulos
8 presentations
SCIENTIFIC PROGRAM
S A T U R D A Y M A R C H 1, 2 0 0 8
16:30 - 16:45
BREAK
16:45 - 18:30
What the Dental Team Can Do-I
Moderators: Byron Droukas, John Kouvaris
16:45-17:05
17:05-17:20
17:20-17:35
17:35-17:55
17:55-18:15
18:15-18:30
18:30 - 20:00
What the Dental Team Can Do-II
Moderators: Stavros Papanikolaou, Anastasia Sotiropoulou-Lontou
18:30-18:50
18:50-19:10
19:10- 19:25
19:25-19:40
19:40-20:00
20:00 - 20:30
Surgical oncology in head and neck
Nikos Papadogeorgakis
The role of maxillofacial prosthodontist
Ioli Artopoulou
Radiographic evaluation of the dental health status.
Áikaterini Donta
Periodontal treatment
Åvdoxia Pepelasi
Materials and Techniques for conservative restorations in Tumors
Patients
John Tzoutzas
Discussion
The participation of the Clinic of Oral and Maxillofacial Surgery
Emmanouel Stavrou
Dental care in children with cancer
Aikaterini Kavvadia
Emesis and nausea, xerostomia. The protection of the dental and
periodontal tissues
William Papaioannou
Orofacial pain in oncology patient
Eirini Kasidoni
Discussion
What the nurses can do
Moderators: Helen Mamai-Homata, Vassilis Kouloulias
20:00-20:20
20:20-20:30
The role of the nurse in the maintenance of oral health in cancer
Kiriaki Pissaki
Discussion
25
ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏ ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
ÊÕÑÉÁÊÇ 2 ÌÁÑÔÉÏÕ 2008
09:30 - 11:00
HIV ëïßìùîç / AIDS, Çðáôßôéäá Â, Çðáôßôéäá C - É
Ðñüåäñïé: Êùíóôáíôßíïò Ôüóéïò, ×ñõóÜíèç Ìçôóïýëç
09:30-10:00
10:00-10:20
10:20-10:50
10:50-11:00
11:00-11:20
HIV ëïßìùîç / AIDS, HBV, HCV: åðéäçìéïëïãßá - ìåôÜäïóç -ðñüëçøç
ÅëÝíç ÓáìðáôÜêïõ
Ï êáñêßíïò óôç HIV ëïßìùîç / AIDS
ÉùÜííçò Ìðáñáìðïýôçò
ÓÜñêùìá Kaposi, non Hodgkin's ëÝìöùìá, ëïéìþîåéò ôïõ óôüìáôïò óôï
AIDS. Ç óõìâïëÞ óôç äéÜãíùóç
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç
Radiopaque objects in colonizing aspergillosis of the maxillary sinus
Johann Beck-Mannagetta
ÓõæÞôçóç
11:20 - 11:30
ÄÉAËÅÉÌÌÁ
11:30 - 12:45
HIV ëïßìùîç / AIDS, Çðáôßôéäá Â, Çðáôßôéäá C - ÉÉ
Ðñüåäñïé: Ìáñãáñßôá ÌÜêïõ, ÌÜñêïò ÖéóöÞò
11:30-12:00
12:00-12:30
12:30-12:45
12:45 - 13:00
Case presentations in HIV/AIDS
Cesar Migliorati
Therapy in HIV-related oral lesions
Erica Migliorati
ÓõæÞôçóç
ËÇÎÇ ÔÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ - ÂÑÁÂÅÕÓÇ ÅÑÃÁÓÉÙÍ
ÅðéóôçìïíéêÞ ÅðéôñïðÞ ÂñÜâåõóçò
Johann Beck-Managgetta
Êùíóôáíôßíïò Äáñäïýöáò
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ - Ãáëßôç
ÉùÜííçò Ôóïõñâåëïýäçò
26
SCIENTIFIC PROGRAM
S U N D A Y, M A R C H 2, 2 0 0 8
09:30 - 11:00
HIV infection / AIDS, Hepatitis B (HBV), Hepatitis C (HCV) - I
Moderators: Konstantinos Tossios, Chrysanthi Mitsouli
09:30-10:00
10:00-10:20
10:20-10:50
10:50-11:00
11:20-11:30
HIV infection / AIDS, HBV, HCV: epidemiology - transmission prevention
Helen Sampatakou
Cancer in HIV infection / AIDS
John Baraboutis
Kaposi sarcoma, non Hodgkin's lymphoma, oral infections as early
clinical diagnostic markers in HIV / AIDS
Ï. Nicolatou-Galitis
Radiopaque objects in colonizing aspergillosis of the maxillary sinus
Johan Beck-Mannagetta
Discussion
11:20 - 11:30
COFFEE BREAK
11:30 - 12:45
HIV infection / AIDS, Hepatitis B (HBV), Hepatitis C (HCV) - II
Moderators: Margarita Makou, Markos Fisfis
11:30-12:00
12:00-12:30
12:30-12:45
12:45 - 13:00
Case presentations in HIV / AIDS
Cesar Migliorati
Therapy in HIV-related oral lesions
Erica Migliorati
Discussion
END OF THE CONGRESS - ABSTRACTS AWARDS
Scientific Committee of Awards
Johann Beck-Managgetta
Konstantinos Dardoufas
Ourania Nicolatou - Galitis
Ioannis Tsourveloudis
27
ÅÕÑÅÔÇÑÉÏ ÏÌÉËÇÔÙÍ-ÐÑÏÅÄÑÙÍ
SPEAKERS-CHAIRPERSONS INDEX
ÏÍÏÌÁÔÅÐÙÍÕÌÏ / ÍÁÌÅ
ÓÅË. / PAGE
ÏÍÏÌÁÔÅÐÙÍÕÌÏ / ÍÁÌÅ
ÓÅË. / PAGE
Beck-Mannagetta Johann
Keefe M K Dorothy
Migliorati Cesar
Kïýâáñçò ÉùÜííçò
Êïõëïõëßáò Âáóßëåéïò
22, 25
23, 25
Migliorati Erica
Raber-Durlacher Judith
8, 10, 26, 27
8, 10, 14, 15, 17, 24
8, 10, 14, 15, 18, 24,
26, 27
8, 10, 18, 24, 26, 27
8, 10, 17, 24
Áèáíáóïýëç Èåóóáëßá
Áíáãíùóôüðïõëïò Íéêüëáïò
Áñáâáíôéíüò ÃåñÜóéìïò
Áñôïðïýëïõ Éüëç
14, 15
21, 24
14, 15
22, 25
Ìáäéáíüò Öïßâïò
ÌÜêïõ Ìáñãáñßôá
ÌáìÜç-×ùìáôÜ ÅëÝíç
Ìçôóïýëç ×ñõóÜíèç
Ìðáñáìðïýôçò ÉùÜííçò
14, 15
26, 27
23, 25
26, 27
26, 27
ÍéêïëÜôïõ - Ãáëßôç Ïõñáíßá
17, 24, 26,27
ÎáíèéíÜêç Áñóéíüç
18, 24
ÂáóéëÜôïõ-Êïóìßäç ÅëÝíç
14, 15
ÐáðáäïãåùñãÜêçò Íßêïò
ÐáðáúùÜííïõ Âáóßëåéïò
ÐáðáíéêïëÜïõ Óôáýñïò
ÐåðåëÜóç Åõäïîßá
Ðåôñßêïò Ãåþñãéïò
ÐéóóÜêáò Ãåþñãéïò
ÐéóóÜêç ÊõñéáêÞ
22, 25
23, 25
23, 25
22, 25
17, 24
16, 24
23, 25
ÓáìÝëçò Ãåþñãéïò
ÓáìðáôÜêïõ ÅëÝíç
Óáìþíçò Ãåþñãéïò
Óßäç ÂáóéëéêÞ
Óôáýñïõ ÅììáíïõÞë
Óõñßãïò Êùíóôáíôßíïò
Óùôçñïðïýëïõ - Ëüíôïõ Áíáóôáóßá
14, 15
26, 27
14, 15
14, 15
23, 25
14, 15
23, 25
Ôæïýôæáò ÉùÜííçò
Ôüóéïò Êùíóôáíôßíïò
Ôóïõñâåëïýäçò ÉùÜííçò
22, 25
26, 27
26, 27
ÖéóöÞò ÌÜñêïò
26, 27
ÃáñãáëéÜíïò-Êáêïëýñçò Ðáíáãéþôçò 17, 24
Ãåùñãáêüðïõëïò Ãñçãüñçò
14, 15
ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò
14, 15
28
Äáñäïýöáò Êùíóôáíôßíïò
Äåñâåíïýëáò ÉùÜííçò
ÄïíôÜ Áéêáôåñßíç
Äñïýêáò Âýñùí
26, 27
14, 15
22, 25
22, 23, 25
Æåñâïý-ÂÜëâç Öëþñá
16, 24
Éáôñïý ÉùÜííçò
21, 24
Êáââáäßá Áéêáôåñßíç
ÊáñäáìÜêçò ÄçìÞôñéïò
Êáóéäþíç ÅéñÞíç
Êáôóßêçò ÁèáíÜóéïò
ÊáôóïõñÜêçò Ìé÷Üëçò
Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ
ÊéôñÜêç Åõèõìßá
Êëïýâáò Ãåþñãéïò
23, 25
14, 15, 18, 24
23, 25
14, 15
18, 24
14, 15
17, 24
17, 24
ÐÅÑÉËÇØÅÉÓ ÏÌÉËÉÙÍ
LECTURES SUMMARIES
29
RADIOPAQUE OBJECTS IN COLONIZING ASPERGILLOSIS OF THE MAXILLARY SINUS
Johann Beck-Mannagetta (1), Gernot Friedbacher (2)
1. Clinic of Maxillofacial Surgery/PMU, Salzburg, Austria
2. Inst. of Chemical Technologies and Analytics, TU Wien, Vienna, Austria
Objective: Radiopaque particles have been described as being typical for colonizing aspergillosis of the maxillary sinus
(CAMS). The origin of this material was examined.
Method: Clinical and radiographic data in 108 patients with the diagnosis of CAMS were documented. 87 patients
exhibited a small radiopaque particle within an occluded maxillary sinus.The particles of 63 patients were analyzed by
energy-dispersive x-ray analysis. In 21 patients no radiodense object could be seen.
Results: Age ranged from 18 to 89 years (78 female, 30 male). Symptoms ranged from none to severe sinonasal infection. Analyses: Endomethasone (38x), Riebler?s paste (12x), N2 (6x), AH26 (1x) and inconclusive (6x). After surgery no
recurrence was observed. In 5 patients without a radiopaque object a synchronous carcinoma was found.
Discussion and conclusion: Our findings confirm a close correlation between CAMS and extruded endodontic sealer. Due
to the different constituents of sealers it seems that heavy elements (responsible for the radiopacity) are not directly
causing CAMS. Other factors (e.g. cytotoxic components, local tissue necrosis etc.) or spontaneous loss of the foreign
body have to be considered. Zinc ions may further promote the growth of aspergillus spores and lead to the characteristic radiographic appearance of CAMS. Therefore extruded material from a cytotoxic sealer within the antrum is typical for
CAMS. The fungal masses should be removed surgically. In immunocompromised patients antifungal medication is
indicated.
MUCOSITIS: THE MOUTH ULCER AND BEYOND
Dorothy M K Keefe
Discipline of Medicine, Faculty of Health Sciences, University of Adelaide
Anti-cancer therapies have always had unwanted side effects. Historically, each side effect was thought of as a separate
entity, and investigated and treated accordingly. More recently it has become apparent that toxicities are linked; in risk, in
patho-biology and in potential treatment strategies. The mouth ulcer of oral mucositis is the oral manifestation of damage
that occurs throughout the gastrointestinal tract, and the underlying patho-biology has similarities that were previously
unrecognised. Continuing with this idea, it is likely that other mucosal surfaces can be damaged in similar ways; bronchial
wall, nasal passages, conjunctivae and genito-urinary tract all need to be investigated.
We now also know that certain non-mucosal toxicities are related to mucosal damage, and that the risk of one toxicity
implies the risk of others not previously recognised as associated. Using pain as an example, we can look at the
patho-biology of pain and of mucositis and see that similar genetic pathways are affected when these symptoms occur
following anti-cancer treatment. The monoclonal antibody and small molecule targeted anti-cancer therapies pose new
problems as their toxicities are not yet fully understood. However, oral and more distal mucosal injury are a feature and
warrant further investigation.
Current intervention strategies aim to target the mechanism of damage, without reducing anti-tumour effect, with the
expectation that reducing mucosal toxicity may reduce associated toxicities. The future holds promise of genetic profiling
of cancer patients for risk of toxicity as well as for most effective treatment regimen, thus optimising patient outcomes.
AN INTRODUCTION TO TARGETED ANTI-CANCER THERAPIES
Dorothy M K Keefe
Discipline of Medicine, Faculty of Health Sciences, University of Adelaide
The term 'targeted anti-cancer therapy' has come to mean the use of monoclonal antibodies and small molecule tyrosine
kinase inhibitors that target specific molecules on or within cancer cells in order to block the growth and spread of the
cancer. They are supposed to have fewer side effects than traditional anti-cancer therapies because they focus on
molecular and cellular changes that are specific to cancer. However, the more they are used, the more it becomes clear
that they do have toxicities, some of which are as bad as the traditional drugs, and some of which are completely new,
30
and were not predicted. Some of these toxicities are due to the presence of the target on normal cells, and some are due
to receptor cross-reactivity.
The most prominent side effects of the current drugs are rash, cardiac disease and diarrhoea. However, oral mucositis,
neutropaenia and other toxicities also occur. Because these more systemic toxicities were not predicted from early
studies, not much work has been done on their patho-biology and treatment. This is now being rectified with increasing
focus on the patho-biology of cardio-toxicity, rash and diarrhoea. The patho-biology of the mouth ulcers has not been fully
studied. Animal studies with monoclonal antibody therapies are limited by the humanisation of the antibodies which may
therefore not be active in animal models. Small molecule tyrosine kinase inhibitors can be studied in animal models but
have not yet been thoroughly investigated. There is clearly still much work to be done in this area.
THE IMPORTANCE OF THE COLLABORATION BETWEEN THE ONCOLOGY TEAM
FOR MAINTENANCE OF ORAL HEALTH
Cesar Augusto Migliorati DDS, MS, PhD
Professor - Oral Medicine, NSU College of Dental Medicine, Fort Lauderdale - Florida
The objective of this presentation is to stimulate improvement in the collaboration between physicians, nurses, and
dentists working in supportive care in cancer. This collaboration is important for the maintenance of oral health and patient
quality of life during all stages of cancer therapy.
Oncology and cancer therapy are constantly evolving fields in medicine. Medical oncologists, radiation oncologists, and
hematologist-oncologists are developing new techniques, new medications, and combinations of cancer therapy that can
be cytotoxic for the oral tissues, resulting in severe complications for the patient. The dental oncologist must remain current relative to these changes in order to diagnose, prevent, and treat these complications. However, supportive care in
cancer is not a subject thought in dental school curriculums. Therefore, dentist with interest in oncology must take additional training to become proficient in this area of medicine. On the other hand, physicians and nurses are not well trained
in the diagnosis and treatment of oral disease. Thus, if these professionals do not maintain current their knowledge in the
field, and do not work together, diseases that could have been prevented will be missed, oral diseases may go undiagnosed and could become a threat to the patient.
Acute and chronic complications of cancer therapy affect the oral cavity of patients receiving high-dose chemotherapy,
radiation therapy, hematopoietic stem cell transplantation or a combination of several therapies. The acute complications
include oral mucositis, opportunistic infections like oral candidiasis, bacterial, and herpetic infections, alteration of saliva
and salivary gland functions, taste functions and bleeding. Chronic long-term complications in the oral cavity may put the
patient at risk of permanent xerostomia, chronic infections, graft versus host disease and oral cavity necrosis. A dental professional with knowledge in oncology, and well integrated in the oncology team could help in the prevention, the diagnosis, and the treatment of these complications, improving oral and general health.
It is well recognized that a cancer patient undergoing therapy should maintain good oral health, perform oral hygiene procedures and be educated about possible complications of therapy that might affect the mouth. In order to achieve and
maintain oral health, a patient must be evaluated and treated by a dentist prior to starting cancer therapy. The referral
between professionals working in oncology should be part of a routine protocol. Proper referrals should include key information about the type of tumor that will be treated, the staging of the disease, the treatment protocol that will be used, and
the expected complications. Although there are oncology centers around the world where this collaboration already exists,
unfortunately a large number of patients with cancer do not have access to a well-integrated multiprofessional team. These
patients will not be placed on preventive protocols for oral complications, will have poor oral health control, and will be at
risk of developing side effects that might be untreatable. In addition, the presence of the dental oncologist in the cancer
center will be important when patients develop oral diseases that need prompt diagnosis and treatment. The same type of
integrated care should be available when patients complete cancer therapy. The development of integrated protocols to
support the cancer patient throughout therapy will help them to complete treatment, having acceptable quality of life.
We will discuss aspects of this inter-professional collaboration and how it can improve patient care, oral and general health,
contributing for the success of cancer therapy.
31
BISPHOSPHONATES-ASSOCIATED OSTEONECROSIS BON
Cesar Augusto Migliorati DDS, MS, PhD
Professor - Oral Medicine, NSU College of Dental Medicine, Fort Lauderdale - Florida
Jaw osteonecrosis or bisphosphonate associated osteonecrosis (BON) can be defined as the unexpected presence of
necrotic bone anywhere in the oral cavity in a cancer patient taking a bisphosphonate, in the absence of radiation therapy
to the head and neck, and after absence of healing after proper care (6-8 weeks). This osteonecrotic process can simulate routine dental or periodontal disease, leading the patient to seek dental care. Thus, as soon as a cancer patient being
treated with a bisphosphonate complains of any problem in the oral cavity, immediate referral to the dentist is warranted.
The most common clinical manifestation of BON is an area of exposed bone with a yellowish coloration, surrounded by
erythematous, inflamed soft tissue. The area may be asymptomatic or become painful when secondarily infected by oral
microorganisms.
There is no scientifically supported evidence linking the bisphosphonates directly with BON. However, so far, the bisphosphonates have been the only common factor present in all cases of BON reported. Bisphosphonates are synthetic analogues of pyrophosphate, medications that have high affinity for bone and that have a potent inhibitory effect over osteoclasts. There are several actions of the bisphosphonates that appear to be implicated in the formation of BON and could
all be occurring within the bone basic multicellular units (BMUs). Bisphosphonates are known to inhibit osteoclast function, including apoptosis (programmed cell death). There is strong evidence that by inhibiting osteoclastic bone resorption,
physiologic bone remodeling is altered. Thus, while there may be new bone formation by osteoblasts and osteocytes after
microfractures of the skeleton occur, the damaged bone is not removed, causing an accumulation of old and dead bone.
This may make the newly formed bone brittle. In addition, the anti-angiogenic properties of these drugs facilitate the development of altered intraosseous blood flow. The turnover rate of bone is suppressed and the physiologic remodeling that
occurs in the BMUs is minimal or absent. When bone healing is required like after a dental extraction or any type of surgical procedure that involves bone, the bone is not able to repair. Because the oral cavity is a contaminated environment,
infection of the area may perpetuate the process.
Based on these findings we will discuss the impact the use of bisphosphonates in oncology has on current oral and dental care.
BON AND LASER THERAPY
Erica Krohn Migliorati, D.D.S.
Assistant Professor, Department of Cariology and Restorative Dentistry, Director of the Laser in Dentistry Course, Nova Southeastern
University, College of Dental Medicine, Fort Lauderdale, USA
This presentation will discuss the management of a patient with prostate cancer and osteonecrosis of the maxilla. The
patient was treated with chemotherapy, hormone therapy and received Zoledronic acid intravenous infusions monthly for
9 months. He had also used risedronate per oral for years, prior to developing cancer, due to osteopenia. He presented to
our clinic when other therapists had treated him without success.
In our patient population presenting with BON, treatment rendered is conservative and in many instances includes the association of conventional periodontal therapy and lasers. Two laser wavelengths have been used in the present case with
equal success: Diode (815nm and CO2 10600nm).
ORAL COMPLICATIONS IN CANCER PATIENTS TREATED WITH HEMATOPOIETIC STEM
CELL TRANSPLANTATION
Judith Raber-Durlacher DDS, PhD
Department of Hematology, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands
Department of Periodontology, Academic Center for Dentistry Amsterdam, the Netherlands
Originally a treatment of last resort, hematopoietic stem cell transplantation (HSCT) is now widely used as an potentially
curative procedure for hematologic malignancies as well as a number of other diseases. Advances in HSCT such as the
use of stem cells isolated from peripheral blood instead of bone marrow have resulted in faster engraftment and thus to a
32
shorter duration of pancytopenia. Reduced intensity conditioning regimens, associated with less toxicity, made HSCT available to older patients and patients with comorbidities. These new developments led to increased transplant rates and an
altered spectrum of therapy-related complications such as mucositis, and to shifts in the prevalence and pattern of occurrence of infections and graft-versus-host disease. Oral supportive care is critical in the management of patients receiving
HSCT and should be coordinated by experienced dental professionals in close cooperation with other health care disciplines. In addition, it is important that patients are monitored for long term complications that may develop in the head and
neck area. In this presentation, dental professionals will be informed about basic principles of providing oral supportive
care to HSCT patients. In addition, new technologies being applied to transplantation that may influence oral complications
and oral care will be discussed and areas for future research will be identified.
Ç ÓÕÌÂÏËH ÔÏÕ ÏÄÏÍÔÉAÔÑÏÕ ÓÔÇÍ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÏÕ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕ ÁÓÈÅÍÏÕÓ.
Ç ÓÕÌÂÏËÇ ÔÏÕ ÐÑÏÓÈÅÔÏËÏÃÏÕ
Éüëç Áñôïðïýëïõ
ÅñãáóôÞñéï ÐñïóèåôéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
ÅéóáãùãÞ-Óêïðüò: H Ç ãíáèïðñïóùðéêÞ ðñïóèåôéêÞ åßíáé ï êëÜäïò ôçò ðñïóèåôéêÞò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí
áðïêáôÜóôáóç åíäïóôïìáôéêþí êáé åîùóôïìáôéêþí åëëåéììÜôùí ïöåßëïíôáé êõñßùò óå ôñáýìá, íüóï Þ óõããåíÞ êáé
áíáðôõîéáêÜ áßôéá. Ïé ðåñéóóüôåñïé áóèåíåßò ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé ãíáèïðñïóùðéêÞ ðñïóèåôéêÞ áðïêáôÜóôáóç Ý÷ïõí
õðïâëçèåß óå åêôåôáìÝíåò ÷åéñïõñãéêÝò åðåìâÜóåéò áöáßñåóçò üãêùí ôçò ðåñéï÷Þò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ, åíþ ç
áíôéìåôþðéóç áõôþí ôùí íåïðëáóìÜôùí ðáñïõóéÜæåé óçìáíôéêÜ áéóèçôéêÜ êáé ëåéôïõñãéêÜ ðñïâëÞìáôá.
ÕëéêÜ & ÌÝèïäïò: Èá ðáñïõóéáóôïýí êëéíéêÜ ðåñéóôáôéêÜ êáñêßíïõ ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ. Ç èåñáðåßá Ýãéíå
óå åðßðåäï óõíïëéêÞò áíôéìåôþðéóçò áðü ïìÜäá åéäéêþí. Ïé áóèåíåßò åîåôÜæïíôáé áñ÷éêÜ áðü ôïí ãíáèïðñïóùðéêü
÷åéñïõñãü, ôßèåôáé ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ, êáé ðáñáðåìðåôáß óôéò êáôÜëëçëåò êëéíéêÝò ãéá ôïí êáèïñéóìü ôïõ ó÷åäßïõ
èåñáðåßáò ìÝóá áðü ôï ïãêïëïãéêü óõìâïýëéï. Ôï ôåëéêü ó÷Ýäéï èåñáðåßáò ðåñéëáìâÜíåé ÷çìåéïèåñáðåßá,
áêôéíïèåñáðåßá, ÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç êáé ðñïóèåôéêÞ áðïêáôÜóôáóç. Ïé áóèåíåßò ðñÝðåé íá ðáñáðÝìðïíôáé óôïí
ãíáèïðñïóùðéêü ðñïóèåôïëüãï üóï íùñßôåñá ãßíåôáé êáôÜ ôï ó÷åäéáóìü ôïõ ó÷åäßïõ èåñáðåßáò, ìå óôü÷ï ôçí
åêôßìçóç ôïõ óôïìáôïãíáèéêïý óõóôÞìáôïò êáé ôï ó÷åäéáóìü ôçò ìåôÝðåéôá áðïêáôÜóôáóçò. Ç ðñïóèåôéêÞ
áðïêáôÜóôáóç ðåñéëáìâÜíåé áíôéìåôþðéóç åíäïóôïìáôéêþí êáé åîùóôïìáôéêþí åëëåéììÜôùí, õðïóôçñéêôéêÞ áãùãÞ êáôÜ
ôéò öÜóåéò ôçò áêôéíïâïëßáò êáé ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò êáé êáôáóêåõÞ áîáôïìéêåõìÝíùí íáñèÞêùí áêôéíïâïëßáò.
ÁðïôÝëåóìá-ÓõìðÝñáóìá:Ç áðïôåëåóìáôéêÞ èåñáðåßá ôùí áóèåíþí ìå êáñêßíï ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ
óõíßóôáôáé óôçí óõíïëéêÞ áíôéìåôþðéóç óå åðßðåäï ïìáäéêÞò ðñïóÝããéóçò. Ï ãíáèïðñïóùðéêüò ðñïóèåôïëüãïò åßíáé
áðáñáßôçôï ìÝëïò ôçò èåñáðåõôéêÞò ïìÜäáò êáèþò ç åðéâßùóç êáé ç åðáíÝíôáîç ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò åßíáé
Ýííïéåò Üññçêôá óõíäåäåìÝíåò ìåôáîý ôïõò êáèþò óôü÷ïò ôçò èåñáðåõôéêÞò ïìÜäáò äåí åßíáé ìüíï ç áðïìÜêñõíóç
ôçò ßäéáò ôçò íüóïõ áëëÜ êáé ç áðïêáôÜóôáóç ôùí öõóéïëïãéêþí ëåéôïõñãéþí êáé ôçò ðïéüôçôáò ôçò æùÞò ôïõ áóèåíïýò
TO ÐÁÉÄÉ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍO
EëÝíç ÂáóéëÜôïõ-Êïóìßäç
Ðáéäßáôñïò-Ïãêïëüãïò Íïóïêïìåßï Ðáßäùí "Áãëáúá Êõñéáêïý"
Ðñüåäñïò ÅëëçíéêÞò Eôáéñåßáò ÐáéäéáôñéêÞò Áéìáôïëïãßáò Ïãêïëïãßáò
Ç äéÜãíùóç ôïõ êáñêßíïõ óôï ðáéäß åìöáíßæåôáé ùò êåñáõíüò åí áéèñßá óôç æùÞ ôçò ïéêïãÝíåéáò , äéáôáñÜóóåé ôéò
õðÜñ÷ïõóåò éóïññïðßåò, äçìéïõñãåß ôçí áíÜãêç åðáíáðñïóäéïñéóìïý óôü÷ùí êáé áîéþí êáé áðïôåëåß ðçãÞ åíï÷þí ãéá
ôïõò ãïíåßò ïé ïðïßïé äéåñùôþíôáé : "ôé Ýêáíá êáé áññþóôçóå ôï ðáéäß ìïõ Þ ôé äåí Ýêáíá êáé áññþóôçóå ôï ðáéäß ìïõ".
Ç øõ÷ïêïéíùíéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ ðáéäéïý ìå êáñêßíï åðéâÜëëåé ôçí ðñïóÝããéóç êáé áíôéìåôþðéóç ïëüêëçñçò ôçò
ïéêïãÝíåéáò , ôçí ðñïóÝããéóç êáé áíôéìåôþðéóç áðü ôçí ðñþôç çìÝñá êáé ôçí áíôéìåôþðéóç áíåîÜñôçôá áðü ôçí
ðñüãíùóç ôçò õðïêåßìåíçò íüóïõ. Óçìáíôéêü âÞìá óôç óôÞñéîç ôçò ïéêïãÝíåéáò åßíáé ç åíçìÝñùóç.
Ç åíçìÝñùóç ðñÝðåé íá ãßíåôáé áðü ãéáôñü ìå åéäéêÞ åìðåéñßá êáé ãíþóç óôçí ðáéäéáôñéêÞ ïãêïëïãßá ðïõ íá åßíáé óå
èÝóç íá áðáíôÜ , êáôÜ ôï äõíáôüí, óôá ðïéêßëá åñùôÞìáôá ôùí ãïíéþí . Ç ðáñïõóßá êáé ôùí äýï ãïíéþí êñßíåôáé
áðáñáßôçôç êáé ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ èá äïèïýí ðñÝðåé íá åßíáé êáôÜ ôï äõíáôüí óáöåßò êáé íá áöïñïýí ôçí ßäéá ôçí
íüóï, áëëÜ êáé ôïí ôñüðï èåñáðåßáò êáé ôçí ðñüãíùóç . Ç åíçìÝñùóç ðñÝðåé íá åßíáé óõíå÷éæüìåíç êáé íá ìçí óôáìáôÜ
33
óôçí ðñþôç åðáöÞ ãïíéþí -ïìÜäáò õãåßáò , íá êáôáâÜëëåôáé êÜèå ðñïóðÜèåéá áðïöõãÞò äçìéïõñãßáò áéóèçìÜôùí
åíï÷Þò êáé íá ðáñÝ÷åôáé ç äéáâåâáßùóç üôé èá êáôáâëçèåß êÜèå äõíáôÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí åðéóôçìïíéêÞ êáé
øõ÷ïêïéíùíéêÞ öñïíôßäá ôïõ ðáéäéïý. .
Ùóôüóï åßíáé öáíåñü üôé ç ðñþôç åíçìÝñùóç ç ïðïßá ðñÝðåé íá ðñïóáñìüæåôáé óôï êïéíùíéêü êáé åêðáéäåõôéêü åðßðåäï
ôùí ãïíéþí , "ôõðþíåôáé" áíåîßôçëá óôç ìíÞìç ôïõò , ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôç óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôçí ïìÜäá õãåßáò
êáé óçìáôïäïôåß ôçí äçìéïõñãßá êëßìáôïò åìðéóôïóýíçò Þ ü÷é. Ïé ãïíåßò ðñÝðåé íá ðñïóôáôåýïíôáé áðü áíïñèüäïîåò
êáé ìç ñåáëéóôéêÝò ëýóåéò äåäïìÝíïõ üôé åßíáé éäéáßôåñá åõÜëùôïé. Ç óõììåôï÷Þ ôïõò óå óõëëüãïõò ãïíéþí Ý÷åé
áðïäåé÷èåß üôé ðñïóöÝñåé ïõóéáóôéêÞ âïÞèåéá.
Ç åíçìÝñùóç ôïõ ðáéäéïý áêïëïõèåß ôçí åíçìÝñùóç ôùí ãïíéþí êáé áöïý Ý÷åé êáôáãñáöåß ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ðáéäéïý
(áíï÷Ýò, áíôï÷Ýò) êáé Ý÷åé ëçöèåß õðüøç ç çëéêßá ôïõ.Ç óõæÞôçóç ãßíåôáé ìå âÜóç ôá óõìðôþìáôá ðïõ ïäÞãçóáí ôï ðáéäß
óôï Íïóïêïìåßï óå ìßá ðñïóðÜèåéá äçìéïõñãßáò êëßìáôïò åìðéóôïóýíçò. Åßíáé áðüëõôá áðïäåêôü , ôï ðáéäß íá èñçíÞóåé
ôçí áðþëåéá ôçò åëåõèåñßáò ôïõ , ôçí áðþëåéá ôùí ìáëëéþí ôïõ êáé íá áíôéäñÜóåé áíÜëïãá. Ï Ýöçâïò áíôéäñÜ
äéáöïñåôéêÜ , èÝôåé üñïõò êáé áðáéôåß äéáöïñåôéêïýò ÷åéñéóìïýò. Óôá ðáéäéÜ ðñÝðåé íá äßíåôáé ç äõíáôüôçôá óõíÝ÷éóçò
ôïõ ó÷ïëåßïõ åßôå ìÝóù ôïõ èåóìïý "ó÷ïëåßï óôï Íïóïêïìåßï" Þ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïõò õðÜñ÷ïíôåò íüìïõò
äéäáóêáëßáò óôï óðßôé.
Éäéáßôåñç âáñýôçôá êáé óçìáóßá ðñÝðåé íá äßíåôáé óôá áäÝëöéá ôïõ ðáéäéïý ôá ïðïßá íïéþèïõí ôçí áðïõóßá ôùí ãïíéþí,
åêöñÜæïõí åíï÷éêÜ óõíáéóèÞìáôá êáé èá ðñÝðåé, áíÜëïãá ìå ôçí çëéêßá ôïõò , íá áðïêôÞóïõí ñüëï óôçí öñïíôßäá ôïõ
ðáéäéïý.
ÂÁÊÔÇÑÉÁÊÅÓ ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÓÔÇÍ ÏÄÏÍÔÉÁÔÑÉÊÇ
Ðáíáãéþôçò ÃáñãáëéÜíïò-Êáêïëýñçò
Ðáèïëüãïò - Ëïéìùîéïëüãïò
Ä/íôÞò Á´ Ðáèïëïãéêïý ÔìÞìáôïò-ÌïíÜäáò Ëïéìþîåùí, Ã.Í. Áèçíþí " Ã. ÃåííçìáôÜò"
Ïé ëïéìþîåéò ôçò óôïìáôéêÝò êïéëüôçôáò åßíáé Ýíá óõ÷íü ðñüâëçìá õãåßáò êáé ïäçãåß óå áíáãñáöÞ ðïëëþí óõíôáãþí
ìå áíôéâéïôéêÜ. Ôá ðáèïãüíá ðïõ åìðëÝêïíôáé åßíáé ôüóï áåñüâéá üóï êáé áíáåñüâéá åíþ ç ìéêôÞ ÷ëùñßäá ðáèïãüíùí
áíôéðñïóùðåýåé ôï 60 % ôùí ðåñéðôþóåùí. Ïé óõíÞèåéò ëïéìþîåéò ðïõ áöïñïýí ôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá åßíáé: ðåñß ôçí
êïñõöÞ ôçò ñßæáò ôïõ ïäüíôïò, ðåñéïäïíôéêÝò, ìåôåã÷åéñçôéêÝò, ðåñéóôåöáíßôéäá. Ç åðéêéíäõíüôçôÜ ôïõò ïöåßëåôáé óôç
äõíáôüôçôá ðïõ Ý÷ïõí, áí ðáñáìåëçèïýí, íá ïäçãÞóïõí óå åðÝêôáóç ôçò ëïßìùîçò êáé ó÷çìáôéóìü áðïóôÞìáôïò Þ/êáé
óçøáéìßáò, åéäéêüôåñá óå åéäéêÝò ïìÜäåò áóèåíþí üðùò áíïóïêáôåóôáëìÝíïé, äéáâçôéêïß ê.á.
Ôá áíôéìéêñïâéáêÜ öÜñìáêá ðïõ ÷ïñçãïýíôáé áíÞêïõí óôçí ïìÜäá ôùí â-ëáêôáìþí, ëéíêïóáìéäþí åíþ éäéáßôåñï
åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé êáé ç ïìÜäá ôùí íåüôåñùí ìáêñïëéäþí ôüóï ùò ìïíïèåñáðåßá óôéò Þðéåò ìïñöÝò üóï êáé
óõìðëçñùìáôéêÞ èåñáðåßá ôçò ÷åéñïõñãéêÞò ðáñï÷Ýôåõóçò.
ÔÝëïò ôïíßæåôáé ç óçìáóßá ôçò áíôéìéêñïâéáêÞò ÷çìåéïðñïöýëáîçò óå ïäïíôéáôñéêÝò ðñÜîåéò óôçí ïìÜäá õøçëïý
êéíäýíïõ ãéá åíäïêáñäßôéäá.
Ç ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÁÊÏÇÈÙÍ ÏÃÊÙÍ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
Äñ. Ãñçãüñéïò Ãåùñãáêüðïõëïò
ÁêôéíïèåñáðåõôÞò Ïãêïëüãïò
Ä/íôÞò Áêè/êÞò-ÏãêïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò Ïãêïëïãéêïý Íïóïêïìåßïõ ÉÊÁ "Ã. ÃåííçìáôÜò"
Ï êáñêßíïò ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ áðïôåëåß ôï 2-3% üëùí ôùí êáñêßíùí óôéò Ç.Ð.Á êáé åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôï
1-2% üëùí ôùí èáíÜôùí áðü êáñêßíï. ÁíáöÝñèçêáí 11.600 ðåñéðôþóåéò êáñêßíïõ ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò. Áðü
áõôÝò ôï 43% åìöÜíéóå ôïðéêÞ ëåìöáäåíïðÜèåéá êáé ôï 10% áðïìåìáêñõóìÝíåò ìåôáóôÜóåéò ôç óôéãìÞ ôçò äéÜãíùóçò.
Ïé êáñêßíïé ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ ðåñéëáìâÜíïõí êáé ìéá ïìÜäá áóõíÞèéóôùí üãêùí ðïõ óõ÷íÜ åßíáé åðéèåôéêïß
óôç âéïëïãéêÞ ôïõò óõìðåñéöïñÜ. ÅðéðëÝïí, áõôïß ïé áóèåíåßò óõ÷íÜ áíáðôýóóïõí ìéá äåõôåñïðáèÞ åóôßá. ÁõôÝò ïé
ðåñéðôþóåéò áðáíôïýí óå åôÞóéá êëßìáêá óôï 3-4%. Ôï 50-75% ôÝôïéùí íÝùí ðåñéðôþóåùí, áöïñïýí ôï áíþôåñï
áíáðíåõóôéêü êáé ðåðôéêü óýóôçìá Þ ôïõò ðíåýìïíåò.
Ôç óôéãìÞ ôçò äéÜãíùóçò ðåñßðïõ ôï 70% ôùí áóèåíþí äåí Ý÷ïõí åìöáíåßò áðïìåìáêñõóìÝíåò ìåôáóôÜóåéò êáé Ýôóé
ãßíïíôáé ìüíï ôïðéêïðåñéï÷éêÝò èåñáðåßåò, óôéò ïðïßåò ï ñüëïò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò åßíáé ðñùôáñ÷éêüò.
Ç áíáôïìßá ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ åßíáé óýíèåôç óå ó÷åôéêÜ ðåñéïñéóìÝíï ÷þñï áðü áåñïöüñá ïóôÜ, ìáëáêïýò
34
éóôïýò êáé åõáßóèçôá üñãáíá (íùôéáßïò ìõåëüò, óôÝëå÷ïò, ïðôéêÜ íåýñá, ÷ßáóìá, ïéóïöÜãïò, ìåãÜëïé óéåëïãüíïé
áäÝíåò) êáé äéáéñåßôáé óå ðåñéï÷Ýò êáé óõíáöåßò õðïðåñéï÷Ýò. Ïé üãêïé êÜèå ðåñéï÷Þò êáé õðïðåñéï÷Þò Ý÷ïõí ìéá
ìïíáäéêÞ åðéäçìéïëïãßá, áíáôïìßá, öõóéêÞ éóôïñßá êáé èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç. ¼ãêïé ìå ßäéá éóôïëïãéêÞ åìöÜíéóç
Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ âéïëïãéêÞ óõìðåñéöïñÜ.
¼ôáí ç ðñùôïðáèÞò âëÜâç åîåôÜæåôáé, ðñÝðåé íá óçìåéþíåôáé ç áêñéâÞò ôïðïãñáöéêÞ èÝóç êáé ç Ýêôáóç ôçò åðéöÜíåéÜò
ôçò. Åðéðñüóèåôá, ç ïëéêÞ åìöÜíéóç ôïõ üãêïõ (åîùöõôéêüò, åëêùôéêüò, ê.ë.ð.) ðñÝðåé íá ðåñéãñÜöåôáé, åíþ ôï âÜèïò
ôçò äéÞèçóçò ðñÝðåé íá õðïëïãßæåôáé.
H èåñáðåßá åîáñôÜôáé áðü: 1. ôçí öýóç ôïõ íåïðëÜóìáôïò (éóôïëïãéêÞ), 2. ôçí èÝóç ôïõ, 3. ôï óôÜäéï, 4. ôç ãåíéêÞ
êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò, 5. ôçí çëéêßá.
Ç óùóôÞ åöáñìïãÞ ôçò áêôéíïèåñáðåßáò áðáéôåß: 1.óùóôÞ ôïðïèÝôçóç, 2.åðáíáëçøéìüôçôá èåñáðåßáò, 3.óùóôÞ
åöáñìïãÞ ðëÜíïõ èåñáðåßáò, 4.ðñïóôáóßá õãéþí éóôþí, 5.åðáñêÞò çìåñÞóéá êáé óõíïëéêÞ äüóç üãêïõ, 6.áíôéìåôþðéóç
êáé Ýëåã÷ïò ôõ÷üí óõìâáìÜôùí.
Ç ÷ñçóéìïðïßçóç íåþôåñùí áðåéêïíéóôéêþí ìåèüäùí ãéá ôçí áêñéâÞ óêéáãñÜöçóç ôçò ìáêñïóêïðéêÞò Ýêôáóçò ôïõ
üãêïõ (GTV), ôçò ìéêñïóêïðéêÞò ôïõ åðÝêôáóçò (CTV) áëëÜ êáé åõáßóèçôùí öõóéïëïãéêþí éóôþí ðïõ
ðåñéëáìâÜíïíôáé óôá ðåäßá ÁÊÈ (OARs) åßíáé õøßóôçò óçìáóßáò.
Ç ðñïåôïéìáóßá ôçò èåñáðåßáò ãßíåôáé: ìå ôïí ÅîïìïéùôÞ èåñáðåßáò (simulator) êáé ôï Treatment planning system êáé
ç èåñáðåßá ìå Ãñáììéêü åðéôá÷õíôÞ (öùôüíéá, çëåêôñüíéá, íåôñüíéá) êáé Ìç÷áíÞìáôá ôçëåìåôáöüñôéóçò.
Ç Üìåóç ãåéôïíßá ìå åõáßóèçôïõò öõóéïëïãéêïýò éóôïýò ïäÞãçóå óå áíÜðôõîç ôå÷íéêþí ÁÊÈ êáé ×åéñïõñãéêÞò ãéá ôçí
êáëýôåñç áíôéìåôùðßóç áõôþí ôùí üãêùí.
Ç óýã÷ñïíç ÁÊÈ ðåñéëáìâÜíåé ôå÷íéêÝò üðùò: ç óýììïñöç ÁÊÈ_3DCRT, ç ÁÊÈ ìåôáâëçôÞò Ýíôáóçò ðåäßùí_IMRT, ðïõ
åðéôñÝðåé åðéôõ÷Þ êáôáíïìÞ äüóçò óå üãêïõò óôü÷ïõò ðïéêßëùí ó÷çìÜôùí, ç ÕðåñêëáóìáôïðïéçìÝíç ÁÊÈ
(Hyperfractionated RT), ç Åðéôá÷õíüìåíç ÁÊÈ (Accelerated RT) Þ ç YðåñêëáóìáôïðïéçìÝíç Åðéôá÷õíüìåíç ÁÊÈ
(Hyperfractionated accelerated RT).
ÓÞìåñá ç áêôéíïèåñáðåßá äåí óôï÷åýåé ìüíï óôï âÝëôéóôï äõíáôü èåñáðåõôéêü áðïôÝëåóìá, áëëÜ êáé óôçí üóï ôï
äõíáôü ìåãáëýôåñç ðñïöýëáîç ôùí ãýñù õãéþí éóôþí.
Ç óýã÷ñïíç Áêôéíïèåñáðåßá åßíáé ðåñéóóüôåñï áêñéâÞò, áðïôåëåóìáôéêÞ êáé áóöáëÞò ëüãù ôçò áíÜðôõîçò
ðïëýðëïêïõ êáé ôå÷íïëïãéêÜ åîåëéãìÝíïõ åîïðëéóìïý.
Ç Áêôéíïèåñáðåßá óôçí ðåñéï÷Þ åêôåëåßôáé ìå ÓÄÏ (ÓõíïëéêÞ Äüóç ¼ãêïõ): 66-70Gy, ìå ÇÌÏ (ÇìåñÞóéá Äüóç
¼ãêïõ): 180-200cGy, óå 6,5-7 åâäïìÜäåò.
Ç áíÜãêç ÷ïñÞãçóçò õøçëþí äüóåùí êáé ç ðáñåìâïëÞ óôá ðåäßá áêôéíïèåñáðåßáò õãåéþí éóôþí áõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá
óïâáñþí ðáñåíåñãåéþí ôçò èåñáðåßáò.
Ç óýã÷ñïíç ÷ïñÞãçóç ÁÊÈ êáé ×ÌÈ öáñìÜêùí, êõñßùò ðëáôßíáò êáé 5-öèïñéïïõñáêßëçò ïäçãåß óå ðåñáéôÝñù
áýîçóç óõ÷íüôçôáò ïîåßáò ôïîéêüôçôáò êáé õðÜñ÷ïõí åíäåßîåéò óïâáñþí áðþôåñùí ðáñåíåñãåéþí êáé ßóùò áõîçìÝíïò
êßíäõíïò óïâáñÞò ßíùóçò.
Ïé åðéðôþóåéò ôçò áêôéíïâïëßáò óôïõò éóôïýò Ý÷ïõí Üìåóç ó÷Ýóç ìå: 1. ôïí ôýðï ôïõ éóôïý êáé ôç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé ãéá
ôçí æùÞ ôïõ ïñãáíéóìïý, 2.ôï ðüóï ìåãÜëç åßíáé ç âëÜâç, 3. ôçí äõíáôüôçôá ôïõ éóôïý ãéá áíÜðëáóç, 4. ôï áí õðÜñ÷åé
áíôéññïðéóôéêüò ìç÷áíéóìüò.
Ïé åðéðëïêÝò ôçò Áêôéíïèåñáðåßáò äéáêñßíïíôáé óå: ðñþéìåò êáé üøéìåò
Ïé ðñþéìåò Þ Üìåóåò ðáñåíÝñãåéåò óõìâáßíïõí êáôÜ ôçí äéÜñêåéá Þ áìÝóùò ìåôÜ ôçí Áêôéíïèåñáðåßá êáé
ðåñéëáìâÜíïõí êáé ôïðéêÝò êáé éäéïóõãêñáóéáêÝò åðéäñÜóåéò.
Åîáñôþíôáé áðü: á. ôçí çìåñÞóéá äüóç (ÇÌÏ), â. ôçí ðåñéï÷Þ áêôéíïâüëçóçò, ã. ôçí åõáéóèçóßá ôïõ éóôïý, ä. ôçí
éäéïóõãêñáóßá ôïõ áóèåíïýò.
1. ÎÇÑÏÓÔÏÌÉÁ: Óõ÷íÞ ðáñåíÝñãåéá (30-40%) ëüãù áêôéíïâüëçóçò ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí êáé óôç ìåßùóç ôçò
åêêñéôéêÞò éêáíüôçôáò ôïõò. Ç îçñïóôïìßá èá ðáñïõóéáóèåß, Ýóôù êáé óå ìéêñüôåñï âáèìü, óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ðïõ
èá êÜíïõí áêôéíïèåñáðåßá êáé áðïôåëåß åðßóçò óõ÷íÞ ðáñåíÝñãåéá ôçò èåñáðåßáò ãéá Ca ðáñùôßäïò üðïõ ìðïñåß íá
åßíáé êáé ìüíéìç. Ç îçñïóôïìßá åßíáé õðåýèõíç êáé ãéá ôçí áõîçìÝíç ôåñçäüíá.
2. ÁÐÙËÅÉÁ ÃÅÕÓÇÓ: Ïöåßëåôáé óôçí áêôéíïâïëßá ðïõ ðáßñíïõí ïé ãåõóôéêÝò èçëÝò ôçò ãëþóóáò áëëÜ êáé óôçí
îçñïóôïìßá.
Ç ÎÇÑÏÓÔÏÌÉÁ êáé ç ÁÐÙËÅÉÁ ÃÅÕÓÇÓ ìðïñïýí íá ôáëáéðùñÞóïõí ãéá áñêåôïýò ìÞíåò ôïí áóèåíÞ.
3. ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁ: åßíáé ç ðéï êïéíÞ ðáñåíÝñãåéá êáé èá ðáñïõóéáóèåß, Ýóôù êáé óå ìéêñüôåñï âáèìü, óå üëïõò ôïõò
áóèåíåßò ðïõ èá êÜíïõí áêôéíïèåñáðåßá. Ìðïñåß íá öôÜóåé óå ÓÏÂÁÑÇ ÄÕÓÖÁÃÉÁ, ìå áðïôÝëåóìá ôçí ÕÐÏÈÑÅØÉÁ ôïõ
35
áóèåíïýò. Ãéá ôï ëüãï áõôü, ïé áóèåíåßò ðïõ èá õðïâëçèïýí óå RT ôçò ðåñéï÷Þò êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ èá ðñÝðåé íá
Ý÷ïõí ôçí êáëýôåñç äõíáôÞ ãåíéêÞ êáôÜóôáóç õãåßáò (Performance Status) êáé èñÝøçò.
ÊÜðïéïé áðü ôïõò áóèåíåßò áõôïýò, èá ÷ñåéáóôåß íá õðïâëçèïýí óå ðáñåíôåñéêÞ óßôéóç Þ óå ãáóôñïóôïìßá ãéá
áðïêáôÜóôáóç ôùí åëëåéììÜôùí ôïõò óå èåñìßäåò êáé èñåðôéêÝò ïõóßåò (5-10% ôùí áóèåíþí).
Óðáíéüôåñá ìðïñåß íá óõìâåß íÝêñùóç ôïõ âëåííïãüíïõ ôïõ óôïìáôïöÜñõããá, ç âëåííïãïíßôéäá óïâáñïý âáèìïý.
4. ÏÉÄÇÌÁ ËÁÑÕÃÃÏÓ: Óõìâáßíåé óôï 10% ðåñßðïõ ôùí áóèåíþí êáé Ý÷åé âåëôéùèåß áðü ôçí õðåñêëáóìáôïðïßçóç.
5. ÏÉÓÏÖÁÃÉÔÉÄÁ: êïéíÞ ðáñåíÝñãåéá êáé èá ðáñïõóéáóèåß, óå êÜðïéï âáèìü, óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ðïõ èá êÜíïõí
áêôéíïèåñáðåßá. Åìöáíßæåôáé ìå ÄÕÓÊÁÔÁÐÏÓÉÁ êõñßùò óôá õãñÜ êáé ïäçãåß óå äéáôáñá÷Ýò óôçí óßôçóç ôïõ áóèåíïýò.
6. ÖÁÑÕÃÃÉÔÉÄÁ, ËÁÑÕÃÃÉÔÉÄÁ, ÂÑÁÃ×ÏÓ ÖÙÍÇÓ: Óðáíéüôåñåò ðáñåíÝñãåéåò ðïõ åìöáíßæïíôáé êõñßùò óå
áêôéíïèåñáðåßá óôïí ëÜñõããá Þ óôïí öÜñõããá.
7. ÁÍÅÐÁÑÊÇÓ ÅÐÏÕËÙÓÇ ÔÇÓ ×ÅÉÑÏÕÑÃÉÊÇÓ ÔÏÌÇÓ åîáéôßáò ðñïåã÷åéñçôéêÞò Þ ìåôåã÷åéñçôéêÞò áêôéíïèåñáðåßáò
èá ðñÝðåé åðßóçò íá ëçöèåß õðüøç.
8. ÐÁÑÅÓÇ ÔÏÕ ÐÑÏÓÙÐÉÊÏÕ ÍÅÕÑÏÕ: áðïôåëåß ôçí ðéï óõ÷íÞ ðáñåíÝñãåéá ôçò èåñáðåßáò ôïõ Ca ðáñùôßäáò. Ìðïñåß
íá ðñïûðÜñ÷åé ôçò èåñáðåßáò êáé íá ïöåßëåôáé ó' áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç óôç äéÞèçóç ôïõ íåýñïõ áðü ôï êáñêßíùìá (2530% ôùí áóèåíþí). ÁëëÜ óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò, ðñïêáëåßôáé áðü ôç ÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç (Þ ôéò
åðáíåéëçììÝíåò ÷åéñïõñãéêÝò åðåìâÜóåéò) ðïõ ãßíåôáé ãéá ôç èåñáðåßá ôïõ Ca ôçò ðáñùôßäáò.
9. Ìéá Üëëç óçìáíôéêÞ ðáñåíÝñãåéá ôçò èåñáðåßáò åßíáé ç ÅÉÓÑÏÖÇÓÇ ÔÑÏÖÇÓ êáé ç ÐÍÅÕÌÏÍÉÔÉÄÁ ÁÐÏ ÅÉÓÑÏÖÇÓÇ
ç ïðïßá üìùò áðïôåëåß êýñéá ðáñåíÝñãåéá ôçò ÷åéñïõñãéêÞò êáé óôïõò ðéï çëéêéùìÝíïõò áóèåíåßò Þ áõôïýò ðïõ Ý÷ïõí
öôù÷Þ ðíåõìïíéêÞ ëåéôïõñãßá.
Ç óïâáñüôçôá ôùí áíùôÝñù ðáñåíåñãåéþí ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå êáèõóôåñÞóåéò Þ êáé äéáêïðÞ ôçò èåñáðåßáò.
¸÷åé äéáðéóôùèåß êëéíéêÜ üôé ç ðáñÜôáóç Þ äéáêïðÞ ôçò áêôéíïèåñáðåßáò Ý÷åé óõíäõáóôåß ìå ìåéùìÝíç áíáëïãßá ôïðéêïý
åëÝã÷ïõ. Áðü áêôéíïâéïëïãéêÞò Üðïøçò ôï èåñáðåõôéêü êåíü åßíáé áíåðéèýìçôï, åîáéôßáò ôçò åðéôá÷õíüìåíçò
áíáãÝííçóçò ôùí êáñêéíéêþí êõôôÜñùí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò êåíÞò ðåñéüäïõ. Óôçí õðåñêëáóìáôïðïéçìÝíç
áêôéíïèåñáðåßá, äéáëåßììáôá 10-20 çìåñþí áíáöÝñïíôáé óõ÷íÜ åîáéôßáò ôçò ïîåßáò âëåííïãïíéêÞò ôïîéêüôçôáò. Óôçí
âéâëéïãñáößá óçìåéþíåôáé üôé ãéá íá åðéôåõ÷èåß ï ìÝãéóôïò ôïðéêüò Ýëåã÷ïò, ôï êåíü ðñÝðåé íá åßíáé ëéãüôåñï áðü 14
çìÝñåò, êáôÜ ðñïôßìçóç 1 åâäïìÜäá, ìå óõíïëéêÞ äüóç 70Gy Þ ðåñéóóüôåñï êáé ï óõíïëéêüò ÷ñüíïò èåñáðåßáò
ëéãüôåñïò áðü 45 çìÝñåò. Áí ôï åíäéÜìåóï êåíü åßíáé áñêåôÜ ðáñáôåôáìÝíï, ç ñýèìéóç ôçò óõíïëéêÞò äüóçò êáé/Þ ôïõ
óõíïëéêïý ÷ñüíïõ èåñáðåßáò, ìðïñåß íá åßíáé áðáñáßôçôç ãéá íá åîéóïññïðçèïýí ôá åíÜíôéá áðïôåëÝóìáôá ôçò
áíáãÝííçóçò ôïõ üãêïõ åîáéôßáò ôïõ ðáñáôåôáìÝíïõ êåíïý.
Ïé üøéìåò ðáñåíÝñãåéåò åêäçëþíïíôáé ìÞíåò Þ êáé ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí Áêôéíïèåñáðåßá, åëá÷éóôïðïéïýíôáé ìå ôïí óùóôü
ó÷åäéáóìü êáé ôçí óùóôÞ åêôÝëåóç ôçò èåñáðåßáò êáèþò êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò äüóçò ôïõ üãêïõ êáé åßíáé óðÜíéåò óÞìåñá.
1. ÔÑÉÓÌÏÓ: Åßíáé áäõíáìßá êáëÞò ëåéôïõñãßáò ôçò êñïôáöïãíáèéêÞò Üñèñùóçò, ìå áðïôÝëåóìá ôï ìåéùìÝíï Üíïéãìá
ôïõ óôüìáôïò êáôÜ ôçí ïìéëßá êáé ôç ìÜóçóç. ÐáñïõóéÜæåôáé óôï 10-15% ôùí áóèåíþí ëüãù ßíùóçò ôçò
êñïôáöïãíáèéêÞò Üñèñùóçò êáé ôùí ìáóçôÞñùí ìõþí.
2. ÁÊÔÉÍÉÊÇ ÌÕÅËÉÔÉÄÁ: Ìå ôéò óýã÷ñïíåò ôå÷íéêÝò áêôéíïèåñáðåßáò (RT)ãßíåôáé üëï êáé ðéï óðÜíéá. Ïöåßëåôáé óôçí
õðåñäïóïëüãçóç ôïõ íùôéáßïõ ìõåëïý.
3. ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ: ÅîáñôÜôáé áðü ôç ãåéôïíßá ôïõ üãêïõ ìå ôç ãíÜèï, áðü ðñüóöáôåò åîáãùãÝò äïíôéþí,
áðü ôçí õãåßá êáé ôçí áêåñáéüôçôá ôïõ âëåííïãüíïõ êáé áðü ôç äüóç ôçò RT. Ìðïñåß åðßóçò íá óõìâåß êáé óå ìéá ÷ùñßò
äüíôéá ãíÜèï áðü õðåñâïëéêÞ äüóç RT êáé ðÜíôùò ìðïñåß íá ÷ñåéáóôåß áöáßñåóç ôïõ íåêñùìÝíïõ ïóôïý ðïõ öôÜíåé
ìÝ÷ñé çìéãíáèåêôïìÞ.
Áðü ôá ðáñáðÜíù ãßíåôáé åìöáíÞò ç áíÜãêç ôçò ïäïíôéêÞò öñïíôßäáò ôùí áóèåíþí ðïõ èá ðÜñïõí RT. 'Åôóé êÜèå äüíôé
ðïõ äåí ìðïñåß íá åðéóêåõáóôåß, åîáéôßáò êÜðïéáò óïâáñÞò ðåñéïäïíôßôéäáò Þ ôåñçäüíáò, èá ðñÝðåé íá åîá÷èåß ðñéí
ôçí Ýíáñîç ôçò RT. ÃåíéêÜ ç RT èá ðñÝðåé íá ìçí áñ÷ßóåé ðñéí åðïõëùèåß êáëÜ ôï êïßëùìá ðïõ Üöçóå ôï äüíôé, ðñÜãìá
ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ðåñß ôéò äýï åâäïìÜäåò. Ôá õãéÞ Þ êáëÜ äéáôçñçìÝíá äüíôéá, äåí ÷ñåéÜæåôáé íá èõóéáóèïýí åöüóïí ç
äüóç ôçò RT êñáôçèåß óôá áíåêôÜ ãéá ôç ãíÜèï åðßðåäá, ôï ìåãáëýôåñï ôìÞìá ôùí óéåëïãüíùí áäÝíùí äåí
áêôéíïâïëçèåß Þ ðñüêåéôáé íá ãßíåé óõíäõáóìüò åîùôåñéêÞò RT êáé åíäïúóôéêïý åìöõôåýìáôïò Þ åíäïóôïìáôéêïý êþíïõ.
ÏäïíôéêÞ åîáßñåóç ìðïñåß íá ÷ñåéáóôåß êáé ìåôÜ ôçí RT. ÅÜí ôï äüíôé ðåñéëáìâÜíåôáé óôï ðåäßï ôçò ðñïçãçèåßóçò RT,
ç åîáßñåóç èá ðñÝðåé íá êáëõöèåß ìå áíôéâßùóç ðñéí êáé ìåôÜ ôçí åîáãùãÞ ôïõ äïíôéïý.
Ç ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ êáé ï ÔÑÉÓÌÏÓ åßíáé ðáñåíÝñãåéåò ðïõ ï êÜèå ÁêôéíïèåñáðåõôÞò ìå ôç âïÞèåéá ôïõ
Áêôéíïöõóéêïý êáé ôïõ Áêôéíïôå÷íïëüãïõ ðñïóðáèåß íá áðïöýãåé Þ Ýóôù íá ìåéþóåé. Ç áíôéìåôþðéóç ôùí ðáñåíåñãåéþí
36
áõôþí êáé äýóêïëç åßíáé êáé óå êÜðïéï Ç áíôéìåôþðéóç ôùí ðáñåíåñãåéþí áõôþí êáé äýóêïëç åßíáé êáé óå êÜðïéï
ðïóïóôü áóèåíþí áíáðïôåëåóìáôéêÞ ìå åõíüçôá ðñïâëÞìáôá ãéá ôïí áóèåíÞ
4. ÅËÊÇ ÔÙÍ ÌÁËÁÊÙÍ ÌÏÑÉÙÍ ÊÁÉ ÓÔÏÌÁÔÏÄÅÑÌÁÔÉÊÁ ÓÕÑÉÃÃÉÁ: Ìåßæïíåò ðáñåíÝñãåéåò ðïõ ìå ôéò óýã÷ñïíåò
ôå÷íéêÝò áêôéíïèåñáðåßáò (RT) åßíáé åîáéñåôéêÜ óðÜíéåò.
5. ×ÏÍÄÑÉÔÉÄÁ Þ ÍÅÊÑÙÓÇ ×ÏÍÄÑÏÕ: óõìâáßíïõí óôï 10% ðåñßðïõ ôùí áóèåíþí êáé åîáñôþíôáé áðü ôçí
êëáóìáôïðïßçóç ôçò äüóçò (Ý÷ïõí âåëôéùèåß áðü ôçí õðåñêëáóìáôïðïßçóç), ôç äéÜñêåéá ôçò èåñáðåßáò, ôï ìÝãåèïò
ôïõ ðåäßïõ êáé ôç Ó.Ä.Ï.
6. ÅÎÙÔÅÑÉÊÇ ÙÔÉÔÉÄÁ: Ìðïñåß íá åìöáíéóèåß ùò åîùôåñéêÞ Þ ìÝóç ùôßôéäá êáé óðáíéüôáôá åßíáé óïâáñïý âáèìïý,
ðïõ ìðïñåß íá êáôáëÞîåé óå ìåñéêÞ áðþëåéá ôçò áêïÞò êáé ðáñáôåôáìÝíï Üëãïò.
7.ÁÍÅÐÁÑÊÅÉÁ ÕÐÏÖÕÓÇÓ êáé ÏÖÈÁËÌÏËÏÃÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ: Áðïôåëïýí óðáíéüôáôåò ðáñåíÝñãåéåò ìå ôéò
÷ñçóéìïðïéïýìåíåò óÞìåñá ôå÷íéêÝò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò.
Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò Áêôéíïèåñáðåßáò óôïõò üãêïõò êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ åßíáé áíÜëïãç ôçò åíôüðéóçò ôïõ
üãêïõ (ó÷åäüí Üñéóôá áðïôåëÝóìáôá ãéá ôï Ca ëÜñõããïò åíþ ðïëý öôù÷Ü ãéá ôïõò üãêïõò ôïõ õðïöÜñõããá), ôïõ
óôáäßïõ ôçò íüóïõ êáé ôùí ôå÷íéêþí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí..
Ïé óýã÷ñïíåò ôå÷íéêÝò áêôéíïèåñáðåßáò Ý÷ïõí óôü÷ï ôçí áýîçóç ôçò óõíïëéêÞò äüóçò ðïõ ÷ïñçãåßôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ
üãêïõ ìå óêïðü ôçí âåëôßùóç ôùí ðïóïóôþí ôïðéêïý åëÝã÷ïõ. Ðñéí ôçí åöáñìïãÞ ôùí óýã÷ñïíùí áêôéíïèåñáðåõôéêùí
ôå÷íéêþí óôçí êëéíéêÞ ðñÜîç, ç ìÝãéóôç ÷ïñçãïýìåíç äüóç ðåñéïñéæüôáí áðü ôçí áíï÷Þ ôùí ãýñù õãéþí õóôþí.
Ïé ôåëåõôáßåò ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò, üðùò ïé äõíáôüôçôåò ôùí áðåéêïíéóôéêþí ìÝóùí Þ ôùí ìïíÜäùí áêôéíïèåñáðåßáò
êáé ç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò ðïõ åßíáé ðëÝïí äéáèÝóéìç óôá óýã÷ñïíá ôìÞìáôá áêôéíïèåñáðåßáò, Ý÷ïõí êáôáóôÞóåé åöéêôü
ôïí ðéï áêñéâÞ ðñïóäéïñéóìü ôïõ óôü÷ïõ áêôéíïâüëçóçò êáé ôïí õðïëïãéóìü ðïëýðëïêùí åîáôïìéêåõìÝíùí ó÷åäéáóìþí
èåñáðåßáò.
ÌÝèïäïé êáé ôå÷íéêÝò ó÷åäéáóìÝíåò íá åðéôõã÷Üíïõí áýîçóç ôçò äüóçò óôïí üãêï ìå åëÜ÷éóôç åðéâÜñõíóç ôùí õãéþí
éóôþí.
Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò Áêôéíïèåñáðåßáò óôïõò üãêïõò ôçò êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ (üðùò êáé óå üëåòôéò
ðåñéðôþóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé) êñßíåôáé: áðü ôçí óõ÷íüôçôá ôïõ ôïðéêïý êáé ðåñéï÷éêïý åëÝã÷ïõ óå ó÷Ýóç ìå ôçí
íïóçñüôçôá ðïõ ðñïêáëåß.
×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÁÉÌÁÔÏËÏÃÉÊÙÍ KÁÊÏÇÈÅÉÙÍ.
ÓÕÓÔÇÌÁÔÉÊÅÓ ÅÐÉÐËÏÊÅÓ ÊÁÉ Ç Ó×ÅÓÇ ÔÏÕÓ ÌÅ ÔÏ ÓÔÏÌÁ
ÉùÜííçò Äåñâåíïýëáò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Áéìáôïëïãßáò, Áíôéðñüåäñïò ÁéìáôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò
Oé áéìáôïëïãéêÝò êáêïÞèåéåò áíôéìåôùðßæïíôáé ìå ðëçèþñá èåñáðåõôéêþí ðáñáãüíôùí, üðùò êõôôáñïóôáôéêÜ,
âéïëïãéêïýò ôñïðïðïéçôÝò, ìïíïêëùíéêÜ áíôéóþìáôá, êáé óôï÷åõìÝíåò èåñáðåßåò. Ïé åðéðëïêÝò üëùí ôùí
èåñáðåõôéêþí ðáñáãüíôùí Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôçí äïóïëïãßá, ôçí óõ÷íüôçôá ÷ïñÞãçóçò, ôçí öáñìáêïêéíçôéêÞ, ôçí
ðñïçãçèåßóá èåñáðåßá, ôï áíïóïëïãéêü Ýëëåéììá ôïõ áóèåíïýò óå êõôôáñéêÞ Þ ÷õìéêÞ áíïóßá.
H âëåííïãïíßôéäá ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò áëëÜ êáé ãåíéêüôåñá ôïõ ðåðôéêïý óùëÞíá óôï óýíïëï ôïõ áðïôåëåß óõ÷íÞ
áëëÜ êáé åîáéñåôéêÜ åðþäõíç ãéá ôïí áóèåíÞ åðéðëïêÞ. Ç âëåííïãïíßôéäá óôéò óïâáñÝò ôçò ìïñöÝò ðáñáôçñåßôáé ìåôÜ
áðü óõìâáôéêÞ ÷çìåéïèåñáðåßá, áëëÜ óõíçèÝóôåñá áðïôåëåß åðéðëïêÞ ôùí ìõåëïáöáíéóôéêþí ó÷çìÜôùí ðñïåôïéìáóßáò
ðïõ ÷ïñçãïýíôáé óôá ðëáßóéá ôüóï ôçò áõôüëïãçò áëëÜ êáé ôçò áëëïãåíïýò ìåôáìüó÷åõóçò áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí.
Åìöáíßæåôáé ìå Ýíôïíï Üëãïò êáé äõóöáãßá ìå áðïôÝëåóìá óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò ç ëÞøç ôñïöÞò íá êáèßóôáôáé
áäýíáôïò. Åðßóçò ç âëåííïãïíßôéäá ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ åêäçëþíåôáé ìå Ýíôïíï êïéëéáêü Üëãïò êïëéêïåéäïýò
÷áñáêôÞñá, íáõôßá õðåñåìåóßá êáé äéÜññïéåò. Ç âëåííïãïíßôéäá Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá ôçí ìåßùóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò
ôïõ áóèåíïýò, ôçí áíÜãêç ÷ïñÞãçóçò ðáñåíôåñéêÞò äéáôñïöÞò ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôçò èñÝøçò, êáé ôçí ÷ïñÞãçóç
ïðéïåéäþí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðüíïõ. Ï ìåãáëýôåñïò êßíäõíïò üìùò åßíáé ç áõîçìÝíç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò
óïâáñþí ìéêñïâéáêþí êõñßùò ëïéìþîåùí, ç ïðïßá áðïäßäåôáé óôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ âëåííïãïíéêïý öñáãìïý êáé ôçí
åýêïëç äéåßóäõóç óôïìáôéêþí áëëÜ êáé åíôåñéêþí ðáèïãüíùí ìéêñïâßùí óôçí óõóôçìáôéêÞ êõêëïöïñßá.
Ðñüóöáôá äéáðéóôþèçêå ôåñÜóôéá áýîçóç ôùí ðåñéðôþóåùí ïóôåïíÝêñùóçò ôçò ãíÜèïõ, êáé áðïäßäåôáé êáôÜ êýñéï
ëüãï óôçí ÷ïñÞãçóç ôùí äéöùóöïíéêþí ðáñáãüíôùí óå áóèåíåßò ìå ðïëëáðëü ìõÝëùìá. Ç óùóôÞ ÷ñÞóç ôïõ öáñìÜêïõ,
áëëÜ êáé ç óôåíÞ óõíåñãáóßá ôïõ áéìáôïëüãïõ ìå ôïí åéäéêü óôïìáôïëüãï-ïäïíôßáôñï åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôçí ðñüëçøç
êáé èåñáðåßá ôçò ôüóï óïâáñÞò áõôÞò äéáôáñá÷Þò.
37
Ç õãéåéíÞ ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò, áëëÜ êáé ç èåñáðåßá ôçò ïéáäÞðïôå ðáèïëïãßáò ôçò áðïôåëåß áðáñáßôçôç
ðñïûðüèåóç ðñéí ôçí Ýíáñîç ïéáóäÞðïôå áíôéíåïðëáóìáôéêÞò áãùãÞò. Ç êáèçìåñéíÞ åðéóêüðçóç ôïõ óôüìáôïò
áðïôåëåß ñïõôßíá ôçò áíôéêåéìåíéêÞò åîÝôáóçò ôïõ áéìáôïëïãéêïý áóèåíïýò. Ç óõíåñãáóßá ôïõ áéìáôïëüãïõ ìå ôïí
åéäéêü ïäïíôßáôñï åßíáé áðáñáßôçôç.
ÁÊÔÉÍÏÃÑÁÖÉÊÇ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÊÁÉ ÄÉÅÑÅÕÍÇÓÇ ÔÇÓ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇÓ
ÊÁÔÁÓÔÁÓÇÓ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÙÍ ÁÓÈÅÍÙÍ
Áéêáôåñßíç ÄïíôÜ
Åðßêïõñç ÊáèçãÞôñéá ÄéáãíùóôéêÞò êáé Áêôéíïëïãßáò Óôüìáôïò
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò
ÔïìÝáò Ðáèïëïãßáò êáé ×åéñïõñãéêÞò Óôüìáôïò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÁèÞíáò
¸÷ïõí áíáãíùñéóôåß äéåèíþò ïé åðéðëïêÝò ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá ïé ïðïßåò
äéåñåõíþíôáé åßôå êáôÜ ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç Þ êáôÜ ôïí áêôéíïãñáöéêü Ýëåã÷ï. Ç óõìâïëÞ ôïõ ïäïíôéÜôñïõ óôç âåëôßùóç
ôçò óôïìáôéêÞò êáôÜóôáóçò êáé óôç äéáôÞñçóç ôçò õãåßáò ôïõ óôïìáôïãíáèéêïý óõóôÞìáôïò óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ
åßíáé âáñõóÞìáíôç êáé áíáíôéêáôÜóôáôç.
Ìå âÜóåé ôçò áñ÷Ýò ôçò ÄéáãíùóôéêÞò Ìåèïäïëïãßáò ç ëÞøç ëåðôïìåñïýò éóôïñéêïý, ç óõóôçìáôéêÞ åíäïóôïìáôéêÞ êáé
åîùóôïìáôéêÞ êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé ï åíäåéêíõüìåíïò áêôéíïãñáöéêüò Ýëåã÷ïò, èá ïäçãÞóïõí óôçí ïñèÞ äéÜãíùóç êáé
óôçí áðïôåëåóìáôéêÞ ïäïíôéáôñéêÞ öñïíôßäá ôùí áóèåíþí, ðáéäéþí Þ åíçëßêùí. Ç áêôéíïãñáöéêÞ åîÝôáóç óõìâÜëåé êáô'
áñ÷Üò óôçí áîéïëüãçóç ôçò óôïìáôéêÞò êáôÜóôáóçò êáé óôï ó÷åäéáóìü áíôéìåôþðéóçò ðñéí ôçí áíôéíåïðëáóìáôéêÞ
èåñáðåßá, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïëçöèïýí Þ íá ìåéùèïýí ïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò ðñüêëçóçò åðéðëïêþí. Åðßóçò
óõìâÜëåé óôçí Ýãêáéñç ïäïíôéáôñéêÞ ðáñÝìâáóç óå ïîý ðåñéóôáôéêü Þ óå åðéðëïêÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò, óôïí Ýëåã÷ï äéáôÞñçóçò ôçò óôïìáôéêÞò õãåßáò êáé óôç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ëïéìþîåùí
áðü ôá äüíôéá, ôï ðåñéïäüíôéï êáé ôá ïóôÜ ôùí ãíÜèùí. ÔÝëïò ç áêôéíïãñáöéêÞ åîÝôáóç êñßíåôáé áðáñáßôçôç ìåôÜ ôï
ðÝñáò ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò óå åðáíåîåôÜóåéò ñïõôßíáò ìå óôü÷ï ôç äéåñåýíçóç ôõ÷üí åìöÜíéóçò
ïóôåïíÝêñùóçò Þ ïóôåïáêôéíïíÝêñùóçò, íüóùí äïíôéþí êáé ðåñéïäïíôßïõ êáé ôïí Ýëåã÷ï ðéèáíÞò õðïôñïðÞò
êáêïÞèïõò íïóÞìáôïò Þ ìåôÜóôáóçò áðü ðñùôïãåíÞ íåïðëáóßá.
Óêïðüò ôçò åéóÞãçóçò áõôÞò åßíáé íá ôïíßóåé ôç óõìâïëÞ ôçò áêôéíïãñáöéêÞò åîÝôáóçò óôç äéåñåýíçóç êáé áîéïëüãçóç
ôçò óôïìáôéêÞò êáôÜóôáóçò óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ, óå üëá ôá óôÜäéá ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò,
ðñïêåéìÝíïõ íá óôáèåñïðïéçèåß ç óôïìáôéêÞ õãåßá êáé íá åëá÷éóôïðïéçèïýí ïé åðéðëïêÝò ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò
èåñáðåßáò.
ÏÄÏÍÔÉÁÔÑÉÊÇ ÖÑÏÍÔÉÄÁ ÓÔÇÍ ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÇ ÏÃÊÏËÏÃÉÁ
Áéêáôåñßíç Êáââáäßá
Åðßêïõñïò ÊáèçãÞôñéá ÏäïíôéáôñéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ç äéáôÞñçóç ôçò óôïìáôéêÞò õãåßáò åßíáé óçìáíôéêÞ ãéá ôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ, ãéáôß ç êáêÞ óôïìáôéêÞ õãåßá ìðïñåß íá
ïäçãÞóåé óôçí åìöÜíéóç ðïëý óïâáñþí åðéðëïêþí êáé êáèõóôÝñçóç ôçò Ýíáñîçò ôçò èåñáðåßáò. Ç ïäïíôéáôñéêÞ
öñïíôßäá åßíáé ðñïôéìüôåñï íá ãßíåôáé ðñéí ôçí Ýíáñîç ôçò èåñáðåõôéêÞò áãùãÞò. ÐñÝðåé üìùò íá ðáñÝ÷åôáé êáôÜ ôçí
äéÜñêåéá êáé ìåôÜ áðü áõôÞí, ìå ôçí ðñïõðüèåóç üôé ëáìâÜíïíôáé õðüøéí ôá áðáñáßôçôá ìÝôñá êáé ðåñéïñéóìïß üðùò
ðñïêýðôïõí áðü ôïí ôýðï, ôçí åíôüðéóç êáé ôç èåñáðåßá ôïõ êáñêßíïõ. Ãéá ôçí ïäïíôéáôñéêÞ öñïíôßäá ôùí ðáéäéþí, ôç
èåñáðåßá êáé ôçí ðñüëçøç áêïëïõèïýíôáé ïé ßäéåò âáóéêÝò áñ÷Ýò ìå åêåßíåò ãéá ôïõò åíÞëéêåò, ìå êÜðïéåò üìùò
äéáöïñïðïéÞóåéò áíÜëïãá ìå ôç íüóï, ôéò ïäïíôéáôñéêÝò áíÜãêåò ôïõ ðáéäéïý êáé ôçí çëéêßá ôïõ.
Ôá ðáéäéÜ ðïõ ëáìâÜíïõí ÷çìåéïèåñáðåßá, áêôéíïèåñáðåßá Þ ìåôáìüó÷åõóç áñ÷Ýãïíùí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí ãéá ôçí
áíôéìåôþðéóç íåïðëáóìáôéêþí íïóçìÜôùí, äéáôñÝ÷ïõí êßíäõíï åìöÜíéóçò óôïìáôéêþí åðéðëïêþí áíÜëïãùí ìå åêåßíåò
ôùí åíçëßêùí. ÅðéðëÝïí üìùò, åðåéäÞ åßíáé áíáðôõóóüìåíïé ïñãáíéóìïß, åßíáé äõíáôüí íá ðáñïõóéÜóïõí ìåëëïíôéêÜ êáé
äéáôáñá÷Ýò óôçí áíÜðôõîÞ ôïõò. Ïé äéáôáñá÷Ýò áõôÝò ìðïñïýí íá åêäçëùèïýí óôï óôüìá óáí åõóåéóôüôçôá äïíôéþí,
ðñïâëÞìáôá ìå ôá ïýëá, áíùìáëßåò óôç äéÜðëáóç êáé ôçí áíáôïëÞ ôùí ìüíéìùí äïíôéþí, êáèþò êáé áóýììåôñç áíÜðôõîç
ôïõ óêåëåôïý ôïõ ðñïóþðïõ, ìå ðéèáíüôçôá áíÜðôõîçò ïñèïäïíôéêþí ðñïâëçìÜôùí.
38
Ï ÓÔÏÌÁÔÏÐÑÏÓÙÐÉÊÏÓ ÐÏÍÏÓ ÓÔÏÍ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏ ÁÓÈÅÍÇ
ÅéñÞíç Êáóéäþíç1, Âýñùí Äñïýêáò2
1
Måôáðôõ÷éáêÞ öïéôÞôñéá óôçí ÊëéíéêÞ Áíôéìåôþðéóçò Óôïìáôïðñïóùðéêïý Ðüíïõ
2
ÊáèçãçôÞò óôçí ÊëéíéêÞ Áíôéìåôþðéóçò Óôïìáôïðñïóùðéêïý Ðüíïõ
Eèíéêü êáé Êáðïäéóôñéáêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÊëéíéêÞ Áíôéìåôþðéóçò Óôïìáôïðñïóùðéêïý Ðüíïõ
Ç áíáöïñÜ ôïõ ðüíïõ óôçí ðåñéï÷Þ ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ åßíáé óõ÷íÞ. Ï óôïìáôïðñïóùðéêüò ðüíïò ìðïñåß íá
åßíáé ôï ðñþôï óýìðôùìá óôï 20-50% üëùí ôùí ïãêïëïãéêþí áóèåíþí êáé ãéá áõôüí ôïí ëüãï åßíáé ìåãßóôçò óçìáóßáò
ç óùóôÞ åêôßìçóÞ ôïõ. Áôõ÷þò Ýíá óïâáñü ðïóïóôü ôÝôïéùí áóèåíþí äÝ÷åôáé áíåðáñêÞ èåñáðåßá ëüãù ôçò ìç óùóôÞò
äéÜãíùóçò êáé èåñáðåõôéêÞò áíôéìåôþðéóçò áðü ôïõò éáôñïýò.
Óêïðüò ôçò åéóÞãçóÞò ìáò åßíáé ç åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ êáé ç ìåëÝôç ôïõ, ðñþôïí ùò áñ÷éêïý óõìðôþìáôïò êáêïÞèåéáò
óå ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò êáé äåýôåñïí ùò óõíÝðåéáò ôçò èåñáðåõôéêÞò áíôéìåôþðéóÞò ôïõ.
O ðüíïò ùò óýìðôùìá óõíïäåýåé óõ÷íÜ ôá êáêïÞèç íåïðëáóìáôéêÜ íïóÞìáôá êáé ìðïñåß íá ïöåßëåôáé åßôå óå Ýëêùóç
Þ ëïßìùîç, åßôå óå äéÝãåñóç ôùí ôåëéêþí íåõñéêþí áðïëÞîåùí ôùí âëåííïãïíßùí êáé õðïâëåííïãïíßùí éóôþí, åßôå óå
äéÞèçóç ôùí íåýñùí êáé ôùí ïóôþí áðü ôçí ðñùôïðáèÞ åóôßá Þ áðü ìåôÜóôáóç, ðïõ åíôïðßæåôáé óôï óôïìáôïãíáèéêü
óýóôçìá êáé ôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôïõ, åìðåñéÝ÷ïíôáò öëåãìïíþäåéò êáé íåõñïðáèçôéêïýò ìç÷áíéóìïýò.
ÓõìðëçñùìáôéêÜ, ìïñöÝò ôÝôïéïõ ðüíïõ ìðïñåß íá õðïêñýðôïõí êáêïÞèåéò êáôáóôÜóåéò óå áðïìáêñõóìÝíåò ðåñéï÷Ýò
(ìáóôüò, ðíåýìïíáò, Ýíôåñï, ðñïóôÜôçò) Þ íá ïöåßëïíôáé óå ðáñáíåïðëáóìáôéêïýò ìç÷áíéóìïýò.
Ï ðüíïò ùò óõíÝðåéá ôçò èåñáðåõôéêÞò áíôéìåôþðéóçò ôïõ üãêïõ, äéáöÝñåé áíÜëïãá ìå ôá èåñáðåõôéêÜ ðñùôüêïëëá
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé. Ç ÷çìåéïèåñáðåßá êáé ç áêôéíïèåñáðåßá óõíäõÜæïíôáé ìå åðþäõíç âëåííïãïíßôéäá êáé
íåõñïôïîéêüôçôá, åíþ ïé ÷åéñïõñãéêÝò åðåìâÜóåéò óõ÷íÜ ïäçãïýí óå ôñáõìáôéóìü Þ êáôáóôñïöÞ íåýñùí ôçò ðåñéï÷Þò
ìå óõíÝðåéá ôçí åìöÜíéóç óôïìáôïðñïóùðéêïý ðüíïõ.
Óõíåðþò ç óùóôÞ äéÜãíùóç, ç èåñáðåßá êáé ç ðñüëçøç ôïõ óôïìáôïðñïóùðéêïý ðüíïõ éäéáßôåñá óôïí ïãêïëïãéêü
áóèåíÞ áðáéôïýí ãíþóç ôùí ÷áñáêôÞñùí ôïõ ðüíïõ , ôçò áéôéïëïãßáò êáé ôùí ìç÷áíéóìþí ðñüêëçóÞò ôïõ. Ï Ýëåã÷ïò
ôïõ óôïìáôïãíáèéêïý óõóôÞìáôïò êáé ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò ôïõ åßíáé åðéâåâëçìÝíïò êáé ç äéåñåýíçóÞ ôïõ èá ðñÝðåé
íá ãßíåôáé ìå ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé ôéò óýã÷ñïíåò áðåéêïíéóôéêÝò ôå÷íéêÝò áðü åîåéäéêåõìÝíïõò êëéíéêïýò éáôñïýò.
ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÑ×ÅÃÏÍÙÍ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ
ÂáóéëéêÞ Êßôñá-Ñïýóóïõ
Áíáðëçñþôñéá Äéåõèýíôñéá, ÌÌÏ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí "Áã. Óïößá"
Ç ìåôáìüó÷åõóç áñ÷Ýãïíùí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí ( ÌÁÁÊ) áðïôåëåß óýã÷ñïíï èåñáðåõôéêü ìÝóï, ìå ôï ïðïßï
áíôéìåôùðßæïíôáé áðïôåëåóìáôéêÜ, íåïðëáóìáôéêÜ, áéìáôïëïãéêÜ êáé ãåíåôéêÜ íïóÞìáôá, ðïõ åßíáé áäýíáôïí íá
èåñáðåõôïýí ìå Üëëï ôñüðï. Áðü ôï 1969 ðïõ áíáêïéíþèçêå ç 1ç åðéôõ÷Þò ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí ïóôþí óå ðáéäß
ìå áíïóïáíåðÜñêåéá ìÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷ïõí ãßíåé ÷éëéÜäåò ìåôáìïó÷åýóåéò ôüóï óå ðáéäéÜ üóï êáé óå åíÞëéêåò óå üëï ôïí
êüóìï ãéá ôç èåñáðåßá óïâáñþí íïóçìÜôùí:
- íåïðëáóìáôéêþv
ëåõ÷áéìßåò, ìõåëïäõóðëáóôéêÜ óýíäñïìá, ëåìöþìáôá,
- ãåíåôéêþí
áéìïóöáéñéíïðÜèåéåò, áíïóïáíåðÜñêåéåò, óýíäñïìï Wiskott-Aldrich ê.á.
- áéìáôïëïãéêþí
áðëáóôéêÞ áíáéìßá, áíáéìßá Fanconi, áìåãáêáñõïêõôôáñéêÞ èñïìâïðåíßá,
áíáéìßá Blackfan Diamond,
- êëçñïíïìéêþí ìåôáâïëéêþí íïóçìÜôùí áäñåíïëåõêïäõóôñïößá, íüóïò Gaucher, íüóïò Hurler, íüóïò Krable.
Ç ÌÁÁÊ äéáêñßíåôáé óå Áõôüëïãç, (ôï ßäéï Üôïìï åßíáé äüôçò êáé ëÞðôçò ôùí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí) êáé ÁëëïãåíåôéêÞ,
( äüôçò êáé ëÞðôçò åßíáé Üôïìá äéáöïñåôéêÜ).
Ôçí ôåëåõôáßá 15åôßá åêôüò ôïõ ìõåëïý ôùí ïóôþí ðïõ èåùñåßôáé ç âáóéêÞ ðçãÞ áéìïðïéçôéêþí ìïó÷åõìÜôùí ç
÷ñçóéìïðïßçóç åíáëëáêôéêþí ìïó÷åõìÜôùí áëëÜ êáé åíáëëáêôéêþí äïôþí Ý÷åé äéåõñýíåé åíôõðùóéáêÜ ôï öÜóìá ôùí
ìåôáìïó÷åýóåùí, ðñïóöÝñïíôáò ôç äõíáôüôçôá ßáóçò ðïëëþí èáíáôçöüñùí íïóçìÜôùí. Ôá åíáëëáêôéêÜ ìïó÷åýìáôá
áðïôåëïýí ôá êýôôáñá ôïõ ïìöáëïðëáêïõíôéáêïý áßìáôïò (ÏÐÁ ) êáé ôïõ ðåñéöåñéêïý áßìáôïò.
Ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò ÌÁÁÊ áðáñáßôçôç åßíáé ç áíåýñåóç êáôÜëëçëïõ äüôç, ôïõ ïðïßïõ ôá êýôôáñá ðñÝðåé íá
åßíáé óõìâáôÜ ùò ðñïò ôï Ìåßæïí Óýóôçìá Éóôïóõìâáôüôçôáò (HLA), ìå ôá êýôôáñá ôïõ ëÞðôç. Ï äüôçò ìðïñåß íá åßíáé
óõããåíÞò ìå ôïí ðÜó÷ïíôá áëëÜ êáé åèåëïíôÞò ìç óõããåíÞò, ðñïåñ÷üìåíïò áðü Äéåèíåßò ÔñÜðåæåò Åèåëïíôþí äïôþí.
ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï ðåñßðïõ 12 åêáôïììýñéá åõáéóèçôïðïéçìÝíá Üôïìá, ðñüèõìá áí ÷ñåéáóôåß,
íá ðñïóöÝñïõí ìõåëü Þ áßìá ãéá íá óþóïõí áóèåíÞ, ãéá ôïí ïðïßï ç ÌÁÁÊ åßíáé ç ìüíç èåñáðåßá. Äõóôõ÷þò óôç ÷þñá
39
ìáò ï áñéèìüò ôùí åèåëïíôþí äïôþí ìõåëïý åßíáé ìéêñüò. Åßíáé ðïëý óçìáíôéêü íá ãßíïíôáé óõíôïíéóìÝíåò êáé óõíå÷åßò
ðñïóðÜèåéåò áðü ôïõò áñìüäéïõò öïñåßò ãéá ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ êüóìïõ óôç äùñåÜ ìõåëïý ôùí ïóôþí êáé ôïí
åìðëïõôéóìü ôçò åëëçíéêÞò äåîáìåíÞò åèåëïíôþí äïôþí.
Áñ÷éêÜ ï äüôçò áíáæçôåßôáé óôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ðÜó÷ïíôïò ìå ðéèáíüôçôá 30% áíåýñåóçò óõìâáôïý áäåëöïý êáé 5%
êÜðïéïõ Üëëïõ óõããåíÞ. Ç ðëåéïíüôçôá ôùí áóèåíþí óôåñåßôáé óõããåíéêïý äüôç êáé ãé' áõôü ãßíåôáé áíáæÞôçóç óôéò
Äéåèíåßò ÔñÜðåæåò Åèåëïíôþí äïôþí, ìå ðéèáíüôçôá áíåýñåóçò ðåñßðïõ 85%.
Ôá ÁéìïðïéçôéêÜ ìïó÷åýìáôá ðñïÝñ÷ïíôáé :
á) áðü ôïí Ìõåëü ôùí Ïóôþí, ç óõëëïãÞ ôïõ ïðïßïõ ãßíåôáé õðü ãåíéêÞ áíáéóèçóßá óôï ÷åéñïõñãåßï, ìå ðáñáêÝíôçóç
ôùí ëáãüíéùí ïóôþí êáé åßíáé ìßá äéáäéêáóßá áíþäõíç êáé áêßíäõíç ãéá ôïí äüôç.
â) áðü ôï Ðåñéöåñéêü Áßìá, óõëëÝãïíôáò ôá ðñïãïíéêÜ êýôôáñá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óå áõôü ìå ìç÷áíÞìáôá
êõôôáñáöáßñåóçò. Ôçò óõëëïãÞò ðñïçãåßôáé ÷ïñÞãçóç áõîçôéêþí áéìïðïéçôéêþí ðáñáãüíôùí, óôï äüôç, ãéá ôçí
êéíçôïðïßçóç êáé áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí áñ÷Ýãïíùí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí ôçò êïêêéþäïõò óåéñÜò áðü ôï ìõåëü ôùí
ïóôþí ðñïò ôï ðåñéöåñéêü áßìá.
ã) áðü ôï ÏìöÜëéï Áßìá, ôï ïðïßï åýêïëá óõëëÝãåôáé êáôÜ ôïí ôïêåôü. Ðáñ' üôé ï üãêïò ôïõ åßíáé ìéêñüò, ðåñéÝ÷åé
óçìáíôéêü áñéèìü ðñïãïíéêþí áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí, éêáíü ãéá ôç ìåôáìüó÷åõóç êáé ôçí áíáãÝííçóç ôçò áéìïðïßçóçò
êõñßùò óå ðáéäéÜ.
Ôï êÜèå Ýíá áðü ôá ôñßá åßäç áéìïðïéçôéêþí ìïó÷åõìÜôùí Ý÷åé ôá äéêÜ ôïõ ðëåïíåêôÞìáôá êáé ìåéïíåêôÞìáôá. Ëüãù
ôïõ üôé ôá áéìïðïéçôéêÜ ìïó÷åýìáôá ðñïÝñ÷ïíôáé êáé áðü ôéò ôñåßò áõôÝò ðçãÝò, ï üñïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôï
Ìåôáìüó÷åõóç Ìõåëïý ôùí Ïóôþí, Ý÷åé áíôéêáôáóôáèåß áðü ôçí Ìåôáìüó÷åõóç Áéìïðïéçôéêþí ÊõôôÜñùí.
Ôá áñ÷Ýãïíá áéìïðïéçôéêÜ êýôôáñá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï ìõåëü ôùí ïóôþí, óôï áßìá ôïõ ïìöáëßïõ ëþñïõ êáé óôï
ðåñéöåñéêü áßìá äéáèÝôïõí âáóéêÝò éäéüôçôåò üðùò ç áõôïáíáíÝùóç ðïõ Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá ôç äéáôÞñçóç áõôïý ôïõ
êõôôáñéêïý ðëçèõóìïý åöüñïõ æùÞò êáé ç äõíáôüôçôá äéáöïñïðïßçóçò - ùñßìáíóçò ðñïò ãÝíåóç üëùí ôùí êõôôáñéêþí
ôýðùí ôïõ áßìáôïò (åñõèñÜ, ëåõêÜ áéìïóöáßñéá, áéìïðåôÜëéá) êáé êáô' åðÝêôáóç ôçò öõóéïëïãéêÞò áéìïðïßçóçò.
Ðñþôïé ïé Nakahara et al. ôï 1982 ðáñáôÞñçóáí áõôÝò ôéò éäéüôçôåò êáé óôá êýôôáñá ôïõ ïìöáëïðëáêïõíôéáêïý áßìáôïò
êáé ìåôÜ áðü ðïëëÝò ðåéñáìáôéêÝò ìåëÝôåò ðïõ áêïëïýèçóáí ôï 1989 áíáêïéíþèçêå ç 1ç ìåôáìüó÷åõóç óå ðáéäß ìå
áíáéìßá Fanconi áðü ôïõò Gluckman et al. ¸êôïôå Ý÷ïõí ãßíåé ðåñéóóüôåñåò áðü 6000 ìåôáìïó÷åýóåéò ÏÐÁ, áõôÞ äå ç
áðïêôçèåßóá åìðåéñßá, êõñßùò óå ðáéäéÜ êÜôù ôùí 20 åôþí ìáò åðéôñÝðåé ôçí åîáãùãÞ áóöáëþí óõìðåñáóìÜôùí
ó÷åôéêÜ ìå ôç èÝóç ôïõ ïìöáëïðëáêïõíôéáêïý áßìáôïò óôç ìåôáìüó÷åõóç áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí óå óïâáñÜ íïóÞìáôá
ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò.
Ìå ôá éó÷ýïíôá óÞìåñá óôéò ìåôáìïó÷åýóåéò áéìïðïéçôéêþí êõôôÜñùí, óå ðåñßðôùóç ìç áíåýñåóçò ìõåëéêïý
ìïó÷åýìáôïò áðïäåêôÞò HLA -óõìâáôüôçôáò Þ üôáí åðåßãåé ç ìåôáìüó÷åõóç óõóôÞíåôáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ÏÐÁ
ìïó÷åýìáôïò êáé êáô' åðÝêôáóç ìå ôçí áíáæÞôçóç îÝíïõ óõìâáôïý äüôç óôéò ôñÜðåæåò ôùí åèåëïíôþí äïôþí
åíåñãïðïéåßôáé êáé ç áíáæÞôçóç ÏÐÁ ìïó÷åýìáôïò óôéò ôñÜðåæåò ïìáëïðëáêïõíôéáêïý áßìáôïò.
Óå 26 ÷þñåò õðÜñ÷ïõí ôñÜðåæåò ïìöáëéêþí áéìïðïéçôéêþí ìïó÷åõìÜôùí, üðïõ öõëÜóóïíôáé ðåñéóóüôåñåò áðü
400.000 ìïíÜäåò ïìöáëéêïý áßìáôïò, Ýôïéìåò ðñïò äéÜèåóç. Ç ðåñáéôÝñù áíÜðôõîç Ôñáðåæþí öýëáîçò ïìöáëéêïý
áßìáôïò, ãéá áëëïãåíåôéêÝò ÌÁÁÊ èá óõìâÜëëåé óôçí áýîçóç äéáèÝóéìùí ìïó÷åõìÜôùí êáé èá âåëôéþóåé ôá
áðïôåëÝóìáôá ôùí ÌÁÁÊ óå ðáéäéÜ, ãåãïíüò ðïõ áíáóôÝëëåôáé, ìå ôçí öýëáîç ïìöáëéêïý áßìáôïò, (ãéá áõôüëïãåò
ÌÁÁÊ) , áõôü ðïõ ëáíèáóìÝíá áíáöÝñåôáé "öýëáîç âëáóôïêõôôÜñùí" ãéá ôï åíäå÷üìåíï ìåëëïíôéêÞò ÷ñÞóçò ôïõò áðü
ôïí ßäéï ôïí äüôç. Ç öýëáîç ãéá éäßá ÷ñÞóç äåí ôåêìçñéþíåôáé åðéóôçìïíéêÜ êáé äåí Ý÷åé óÞìåñá ïõäåìßá åöáñìïãÞ.
Óôçí êñáôéêÞ ôñÜðåæá ïé ÏÐÁ ìïíÜäåò äùñßæïíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí áðü üðïéïí ôéò Ý÷åé áíÜãêç êáé ç
üëç äéáäéêáóßá äåí Ý÷åé êáíÝíá êüóôïò ãéá ôïí äùñçôÞ. Óôéò éäéùôéêÝò ôñÜðåæåò ôï ÏÐÁ öõëÜóóåôáé ãéá ìåëëïíôéêÞ
÷ñÞóç ìüíï áðü ôïí äüôç, äéáôßèåôáé üðïôå æçôçèåß êáé öõóéêÜ Ý÷åé áñêåôÜ õðïëïãßóéìï êüóôïò.
Ðñéí áðü ôç ÌÁÁÊ ï áóèåíÞò ðñïåôïéìÜæåôáé ìå õøçëÝò äüóåéò êõôôáñïóôáôéêþí / áíïóïêáôáóôáëôéêþí öáñìÜêùí,
óå óõíäõáóìü Þ ü÷é ìå ïëïóùìáôéêÞ áêôéíïâïëßá, ãéá íá äå÷èåß ôï ìüó÷åõìá. Óôü÷ïò åßíáé, áö' åíüò ç äçìéïõñãßá
÷þñïõ óôç ìõåëéêÞ êïéëüôçôá ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç êáé áíÜðôõîç ôïõ êáéíïýñãéïõ ìïó÷åýìáôïò, áö' ÝôÝñïõ ç êáôáóôïëÞ
ôïõ áíïóïðïéçôéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ ëÞðôç þóôå íá áðïöåõ÷èåß ç áðüññéøç ôïõ êáéíïýñãéïõ ìïó÷åýìáôïò.
Ôï ìüó÷åõìá ðïõ óõëëÝãåôáé ðñÝðåé íá åßíáé ðïóïôéêÜ êáé ðïéïôéêÜ åðáñêÝò. Íá ðåñéÝ÷åé äçëáäÞ ðåñéóóüôåñá áðü
3x106 CD34+ êýôôáñá / Kgr âÜñïõò óþìáôïò ôïõ ëÞðôç. Ç ÷ïñÞãçóç ãßíåôáé óôïí áóèåíÞ ìå åíäïöëÝâéá Ýã÷õóç. Ï
áóèåíÞò íïóçëåýåôáé êÜôù áðü åéäéêÝò óõíèÞêåò ðñïóôáôåõôéêÞò áðïìüíùóçò, äéüôé åìöáíßæåé âáñåéÜ
áíïóïêáôáóôïëÞ êáé ïõäåôåñïðåíßá êáé ÷ñÞæåé åéäéêÞò öñïíôßäáò êáé õðïóôÞñéîçò. Ç åãêáôÜóôáóç ôïõ ìïó÷åýìáôïò
äéáðéóôþíåôáé 20-30 çìÝñåò ìåôÜ ôç ÌÁÁÊ, üôáí ôá ëåõêÜ áéìïóöáßñéá êáé ôá áéìïðåôÜëéá áíÝñ÷ïíôáé óôá öõóéïëïãéêÜ
åðßðåäá.
40
Ç ÌÁÁÊ åßíáé âáñåéÜ èåñáðåßá, ìå óïâáñÝò åðéðëïêÝò, ðñþúìåò êáé áðþôåñåò, êáé åðéëÝãåôáé ãéá ðïëý óïâáñÜ
íïóÞìáôá êáé óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ïé óõìâáôéêÝò èåñáðåßåò äåí åðáñêïýí. Ï êßíäõíïò èáíÜôïõ äåí åßíáé áìåëçôÝïò,
éäéáßôåñá óôéò ìç áðüëõôá óõìâáôÝò ÌÁÁÊ. Ôá áðïôåëÝóìáôá åîáñôþíôáé áðü ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå
ôçí êëéíéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò, ôç öÜóç ôçò íüóïõ êáé ôá óôïé÷åßá ôïõ äüôç. Óôç ÷þñá ìáò ðñáãìáôïðïéïýíôáé,
ìå åðéôõ÷ßá, êÜèå ÷ñüíï ðåñßðïõ 120 áëëïãåíåôéêÝò ìåôáìïó÷åýóåéò óå ðáéäéÜ êáé åíÞëéêåò êáé 150 áõôüëïãåò. Óôç
ÌïíÜäá ÌÁÊ ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "ÁÃÉÁ ÓÏÖÉÁ", ôç ìüíç áìéãþò ðáéäéáôñéêÞ ìïíÜäá óôç ÷þñá ìáò, Ý÷ïõí
ðñáãìáôïðïéçèåß áðü ôçí ÝíáñîÞ ôçò (1993) 400 ÌÁÁÊ, åê ôùí ïðïßùí ôá 2/3 åßíáé áëëïãåíåôéêÝò. Ôá ôåëåõôáßá
÷ñüíéá, ìåãÜëïò áñéèìüò ôùí áëëïãåíåôéêþí ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìå ìïó÷åýìáôá áðü åèåëïíôÝò ìç óõããåíéêïýò
äüôåò, Þ ìå ïìöáëïðëáêïõíôéáêü áßìá, ðñïåñ÷üìåíá áðü ôéò Äéåèíåßò ÔñÜðåæåò Åèåëïíôþí Äïôþí. Ôá áðïôåëÝóìáôá
áõôþí ôùí ìåôáìïó÷åýóåùí åßíáé åöÜìéëëá ôùí ìåãÜëùí ÌïíÜäùí ôïõ åîùôåñéêïý, êáé åßíáé ðïëý éêáíïðïéçôéêÜ.
ÅíäåéêôéêÜ ãéá ôá ðéï óõ÷íÜ íïóÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßóèçêáí åßíáé : Ïîåßá Ëåõ÷áéìßá, åðéâßùóç 54%, ÌõåëïäõóðëáóôéêÜ
óýíäñïìá åðéâ. 40%, ÍåõñïâëÜóôùìá 48, åðéâ. 43%, Ëåìöþìáôá, åðéâ. 72%, ÊëçñïíïìéêÝò ÁíïóïáíåðÜñêåéåò 62%,
ÌåóïãåéáêÞ Áíáéìßá, åðéâ. 94%. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé, óçìáíôéêüò áñéèìüò ðáéäéþí, ìå íïóÞìáôá ðïõ óôï ðáñåëèüí Þôáí
áäýíáôïí íá èåñáðåõôïýí, óÞìåñá ìðïñïýí íá áíôéìåôùðéóôïýí åðéôõ÷þò ìå ÌÁÁÊ êáé íá åðéôåõ÷èåß ßáóç.
Ãéá íá åßíáé äõíáôüí íá õðïâëçèåß óå ÌÁÁÊ êÜèå ðÜó÷ïí ðáéäß ðïõ Ý÷åé Ýíäåéîç ãéá ìåôáìüó÷åõóç, åßíáé áíáãêáßï íá
õðÜñ÷åé ï êáôÜëëçëïò äüôçò. Óôç ÷þñá ìáò ïé îÝíïé åèåëïíôÝò äüôåò äåí õðåñâáßíïõí ôéò 30.000, õðïëïãßæåôáé äå üôé
120.000 åèåëïíôÝò îÝíïé äüôåò êáé 50000 ïìöáëïðëáêïõíôéáêÝò ìïíÜäåò èá åðáñêïýóáí ãéá íá êáëýøïõí ðëÞñùò ôéò
áíÜãêåò ôçò ÷þñáò ìáò óôéò ìåôáìïó÷åýóåéò áéìïðïéçôéêïý éóôïý. Ç ýðáñîç ìéáò äçìüóéáò åëëçíéêÞò ôñÜðåæáò èá
Ýëõíå óçìáíôéêÜ ðñïâëÞìáôá óôçí áíåýñåóç áéìïðïéçôéêþí ìïó÷åõìÜôùí.
Ç áýîçóç ôùí åèåëïíôþí äïôþí óôç ÷þñá ìáò, óå áñéèìïýò áíÜëïãïõò ìå Üëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, åßíáé
ðñùôáñ÷éêÞò óçìáóßáò êáé ýøéóôçò êïéíùíéêÞò ðñïóöïñÜò üëùí ìáò ðïõ èá óõìâÜëëåé óôç óùóôÞ áíôéìåôþðéóç üëùí
ôùí áóèåíþí ðïõ Ý÷ïõí áíÜãêç áõôÞò ôçò áðïôåëåóìáôéêÞò èåñáðåßáò.
Âéâëéïãñáößá
E. Donnall Thomas, Karl G. Blume, Stephen J. Forman Hematopoietic Cell Transplantation Second edition Blackwell
Sceince 1999.
Laurent Decos, David C. Linch, Bob Lowenberg. Textbook of Malignant Haematology Martin Dunitz Ltd 1999.
Schmitz N, Gratwohl A, Goldman JM. Allogeneic and autologous transplantation for haematological diseases, solid
tumors, and immune disorders. Current practice in Europe in 1996 and proposals for an operational classification. Bone
Marrow Transplant 2004; 17;471-477.
Ladenstein R, Hartmann O, Pinkerton Cr. The role of megatherapy with autologous bone marrow rescue in solid tumors
in childhood. Annals of Oncology 2003; 4 (supp 1):45-58.
Yossi Cohen, Arnon Nagler. Umbilical cord blood transplantation - how, when and for whom? Blood Reviews 2004 18, 167-179
Gluckman E, Broxmeyer HA, Auerbach AD, et. Al. Hematopoietic reconstitution in a patient with Fanconi's anemia by
means of umbilical cord blood from an HLA-identical sibling. N. Engl. J.Med. 1989;321:1174-8
Karen K. Ballen. New trends in umbilical cord blood transplantation. Blood, 15 May 2005 V105,Number 10.
Rocha V, Cornish J, Sievers E, et al. Comparison of outcomes of unrelated bone marrow and umbilicalcord blood transplants in children with acute leukaemia. Blood 2001;97:2962-2971.
ÊÁÑÊÉÍÏÓ ÓÅ HIV ËÏÉÌÙÎÇ
ÉùÜííçò Ìðáñáìðïýôçò
Ëïéìùîéïëüãïò - Ðáèïëüãïò, Óõìâïõëïò ëïéìùîåùí êáé HIV ëïéìùîçò
Ç HIV ëïßìùîç ó÷åôßæåôáé Üìåóá Þ Ýììåóá ìå ðïëëáðëÜ åßäç íåïðëáóéþí êáé ç óõó÷Ýôéóç áõôÞ Þôáí, åßíáé êáé
ðéèáíüôáôá èá åßíáé äõíáìéêÞ. ¹äç ìåôÜ áðü ôï 1991, üôáí åß÷å åîáðëùèåß ç ÷çìåéïðñïöýëáîç ãéá ðñüëçøç ôçò
ðíåõìïíßáò áðü Pneumocystis jiroveci (ðñþçí carinii), ïé êáêïÞèåéåò áðïôåëïýóáí ðëÝïí ôéò ðéï óõ÷íÝò íüóïõò ðïõ
êáèüñéæáí ôï AIDS (AIDS-defining illnesses) êáé ïé ïðïßåò åìöáíßæïíôáí ìÝ÷ñé êáé óôï 40% ôùí áóèåíþí êáôÜ ôçí ðïñåßá
ôçò HIV ëïßìùîçò.
Ç åìöÜíéóç, åîÝëéîç êáé åîÜðëùóç ôçò éó÷õñÞò áíôéñåôñïúéêÞò èåñáðåßáò (HAART), éäéáßôåñá óôéò áíáðôõãìÝíåò
ðåñéï÷Ýò ôïõ ðëáíÞôç, Ý÷åé åðçñåÜóåé êáé åðçñåÜæåé Üìåóá üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò íåïðëáóìáôéêÞò íüóïõ. ¼ëåò ïé
åêöÜíóåéò ôùí íåïðëáóìÜôùí óå HIV-èåôéêïýò áóèåíåßò, ç åðéäçìéïëïãßá, ç öõóéêÞ éóôïñßá, ïé êëéíéêÝò åêäçëþóåéò, ç
41
áíôáðüêñéóç óôç èåñáðåßá êáé ç ôåëéêÞ Ýêâáóç, åßíáé Üìåóá óõíõöáóìÝíåò ìå ôçí åðéôõ÷ßá Þ ü÷é ôçò ÷ïñÞãçóçò HAARÔ
óôïõò áóèåíåßò áõôïýò.
Óôéò êáêïÞèåéåò ðïõ êáèïñßæïõí ôï AIDS õðÜãïíôáé ôï óÜñêùìá Kaposi, ôá óõóôçìáôéêÜ ìç Hodgkin ëåìöþìáôá (NHL),
ôï ðñùôïðáèÝò ëÝìöùìá ôïõ Êåíôñéêïý Íåõñéêïý ÓõóôÞìáôïò êáé ï äéçèçôéêüò êáñêßíïò ôïõ ôñá÷Þëïõ ôçò ìÞôñáò. Óôéò
êáêïÞèåéåò ðïõ äåí êáôáôÜóóïíôáé óå áõôÝò ðïõ êáèïñßæïõí ôï AIDS, áëëÜ åìöáíßæïõí áõîçìÝíç åðßðôùóç óå Üôïìá
ìå HIV ëïßìùîç, õðÜãïíôáé ç íüóïò Hodgkin, ï êáñêßíïò ôùí ÷åéëÝùí, ôïõ ðíåýìïíá, ç ëåõ÷áéìßá, ôï ðïëëáðëü ìõÝëùìá
(ðñï-HAART åðï÷Þ) êáé ï êáñêßíïò ôïõ ðíåýìïíá, ôïõ ðñùêôïý, çðáôïêõôôáñéêü êáñêßíùìá êáé ßóùò Üëëá (åðï÷Þ
HAART). Áðáéôåßôáé áõîçìÝíç åãñÞãïñóç åê ìÝñïõò ôïõ éáôñéêïý êüóìïõ óôï èÝìá ôïõ êáñêßíïõ óôçí HIV ëïßìùîç ëüãù
ôïõ óçìáíôéêÜ áõîçìÝíïõ ðëÝïí ðñïóäüêéìïõ åðéâßùóçò ôùí áóèåíþí, óå óõíäõáóìü ìå Ýêèåóç óå Üëëïõò
ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ.
ÓÁÑÊÙÌÁ KAPOSI, ÌÇ HODGKIN ËÅÌÖÙÌÁ, ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÓÔÏ AIDS.
Ç ÓÕÌÂÏËÇ ÓÔÇ ÄÉÁÃÍÙÓÇ
Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç
Áí. ÊáèçãÞôñéá Óôïìáôïëïãßáò, Äéåõèýíôñéá ÊëéíéêÞò ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò,
ÌïíÜäá ïäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÓÜñêùìá Kaposi, ìç Hodgkin ëÝìöùìá, ëïéìþîåéò ôïõ óôüìáôïò óôï AIDS. Ç óõìâïëÞ óôç äéÜãíùóç.
Kaposi sarcoma, non Hodgkin lymphoma, oral mucosal infections as early clinical markers in HIV / AIDS
Ôï óÜñêùìá Kaposi åßíáé ç ðéï óõ÷íÞ êáêïÞèåéá óôç HIV ëïßìùîç / AIDS. Åßíáé 20.000 öïñÝò ðéï óõ÷íü áðü ü,ôé óôï
ãåíéêü ðëçèõóìü. Ï åñðçôïúüò 8, ìå åéäéêü ôñïðéóìü óôï óôüìá, Ý÷åé áðïäåé÷èåß ùò ôï ëïéìþäåò áßôéï ôïõ óáñêþìáôïò.
Ôï ìç Hodgkin ëÝìöùìá åßíáé ç äåýôåñç ðéï óõ÷íÞ êáêïÞèåéá.
Ôï ëÝìöùìá ìðïñåß íá áðïôåëåß ôçí ðñþôç åêäÞëùóç ôçò HIV ïñïèåôéêüôçôáò, ç ïðïßá èá ïäçãÞóåé óôç äéÜãíùóç ôçò
ëïßìùîçò, ÷áñáêôçñßæïíôáò ôï AIDS. Ìðïñåß, áêüìç, íá áðïôåëåß ôçí áñ÷éêÞ åêäÞëùóç ëåìöþìáôïò, ðïõ Ý÷åé
áíáðôõ÷èåß óå Üëëïõò éóôïýò.
Ôï óÜñêùìá Kaposi êáé ôï ìç Hodgkin ëÝìöùìá åíôïðßæïíôáé êõñßùò óôá ïýëá êáé ôçí õðåñþá êáé óõ÷íÜ ìéìïýíôáé
öëåãìïíþäåéò, áíôéäñáóôéêÝò äéïãêþóåéò êáé ìç åðïõëïýìåíá Ýëêç. Åßíáé âëÜâåò õøçëÞò õðïøßáò, óõíäåüìåíåò ìå
áñéèìü CD4 ìéêñüôåñï ôùí 200 êõô./mm3.
¢ëëåò âëÜâåò õøçëÞò õðïøßáò, üðùò ç êáíôéíôßáóç, ç ôñé÷ùôÞ ëåõêïðëáêßá êáé ç åëêïíåêñùôéêÞ ïõëßôéäá ìðïñåß íá
óõíõðÜñ÷ïõí ìå ôéò âëÜâåò ôïõ Kaposi Þ ôïõ ëåìöþìáôïò êáé ðïëëÝò öïñÝò åìöáíßæïíôáé ðñþôåò óôï óôüìá, óå
ðïóïóôü Ýùò êáé 50%. Ïé âëÜâåò áõôÝò, åöüóïí áíáãíùñéóôïýí, ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óå ðñþúìç äéÜãíùóç ôçò HIV
ïñïèåôéêüôçôáò ðïëý ðñéí ôçí áíÜðôõîç ôçò êáêïÞèåéáò.
ÐÝñá áðü ôçí ðñþúìç äéÜãíùóç, ïé âëÜâåò ôïõ óôüìáôïò Ý÷ïõí äõóìåíÞ åðßðôùóç óôçí ðïéüôçôá æùÞò ôùí áóèåíþí,
óõíäÝïíôáé ìå áõîçìÝíç åðßðôùóç ôåñçäüíáò êáé ðñïêáëïýí ðüíï êáé äõóöáãßá êáé ìðïñåß íá åßíáé (ìç áíáãíùñßóéìåò)
áéôßåò ìç óõììüñöùóçò ôùí áóèåíþí óôçí áíôéñåôñïúêÞ áãùãÞ.
Ç óõìâïëÞ ôïõ ÏäïíôéÜôñïõ åßíáé óçìáíôéêÞ êáé áöïñÜ óôç èåñáðåßá ôùí âëáâþí, ôçí ðñþúìç äéÜãíùóç ôçò HIV
ïñïèåôéêüôçôáò, áëëÜ êáé óôïí ðåñéïñéóìü ôçò äéáóðïñÜò ôçò ëïßìùîçò.
Ëïéìþîåéò ôïõ âëåííïãüíïõ ôïõ óôüìáôïò êáôÜ ôç ÷çìåéï- êáé áêôéíï- èåñáðåßá
Ç êáôáóôñïöÞ ôïõ âëåííïãüíïõ áðü ôçí ôïîéêÞ åðßäñáóç ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò ÷çìåéïèåñáðåßáò êáé ôçò
áêôéíïèåñáðåßáò üãêùí êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ êáé ç åìöÜíéóç ôçò âëåííïãïíßôéäáò Ý÷ïõí ùò áðïôÝëåóìá ôçí áíÜðôõîç
äåõôåñïãåíïýò ëïßìùîçò óôï óôüìá. Ç áéìáôïëïãéêÞ ôïîéêüôçôá áðü ôç ÷çìåéïèåñáðåßá ðñïÜãåé ðåñáéôÝñù ôçí
áíÜðôõîç ôçò ëïßìùîçò.
Ç êáíôéíôßáóç, ìåôÜ áðü áðïéêéóìü ôïõ âëåííïãüíïõ áðü äéÜöïñá åßäç Candida, áðïôåëåß ôçí ðéï óõ÷íÞ ëïßìùîç, ìå
ðïóïóôü Ýùò êáé 50%.
Ç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ôçò êáíôéíôßáóçò áðü ôç âëåííïãïíßôéäá åßíáé äýóêïëç Þ êáé áäýíáôç. ÈåñáðåõôéêÜ ÷ïñçãïýíôáé
óõóôçìáôéêÜ áðü ôï óôüìá öëïõêïíáæüëç, éôñáêïíáæüëç, ðïóáêïíáæüëç. ÐñïöõëáêôéêÞ áíôéìõêçôéáóéêÞ áãùãÞ
÷ïñçãåßôáé êáôÜ ðåñßðôùóç. Óå ìåëÝôåò áíáöÝñåôáé üôé ç ðñïöõëáêôéêÞ áíôéìõêçôéáóéêÞ áãùãÞ Ý÷åé ìåéþóåé ôç
âáñýôçôá ôçò âëåííïãïíßôéäáò.
Ç ëïßìùîç áðü ôïí éü ôïõ áðëïý Ýñðçôá, åðßóçò, åðéðëÝêåé ôéò åëêþóåéò ôçò âëåííïãïíßôéäáò, óå ðïóïóôü 30% Ýùò
50%, áõîÜíïíôáò ôï âáèìü âëåííïãïíßôéäáò êáé ôïõ ðüíïõ. Óôïõò åíÞëéêåò, ç åñðçôéêÞ ëïßìùîç óõíÞèùò áðïôåëåß
áíáæùðýñùóç, åíþ ç ðñùôïðáèÞò ëïßìùîç åßíáé óðÜíéá. Ç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ôçò åñðçôéêÞò ëïßìùîçò áðü ôç
42
âëåííïãïíßôéäá âáèìïý 2, 3 êáé 4 åßíáé äýóêïëç êáé óõ÷íÜ áäýíáôç. Ðñþúìç Ýíáñîç Þ áðüôïìç åìöÜíéóç ôùí åëêþóåùí
ôçò âëåííïãïíßôéäáò Þ ç åìöÜíéóç åðé÷åßëéïõ Ýñðçôá áðïôåëïýí êëéíéêÜ äéáãíùóôéêÜ êñéôÞñéá åñðçôéêÞò ëïßìùîçò.
ÈåñáðåõôéêÜ ÷ïñçãåßôáé áêõêëïâßñç Þ âáëáêõêëïâßñç áðü ôï óôüìá.
Ç áíÜðôõîç ôùí ðáñáðÜíù ëïéìþîåùí ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå óõóôçìáôéêÞ ëïßìùîç, áýîçóç ôùí çìåñþí íïóçëåßáò,
ôñïðïðïßçóç ôïõ ó÷Þìáôïò Þ ôçò äüóçò ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò Þ áêüìç êáé äéáêïðÞ, èÝôïíôáò óå êßíäõíï
ôï èåñáðåõôéêü áðïôÝëåóìá.
Ï ôáêôéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ óôüìáôïò áðü ôïí êáôÜëëçëá åêðáéäåõìÝíï ïäïíôßáôñï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò èá óõìâÜëëåé óôçí Ýãêáéñç áíáãíþñéóç êáé èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò ëïßìùîçò.
ÄÕÓËÅÉÔÏÕÑÃÉÁ ÔÙÍ ÓÉÅËÏÃÏÍÙÍ ÁÄÅÍÙÍ, ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ, ÉÍÙÓÇ, ÔÑÉÓÌÏÓ
Áñóéíüç ÎáíèéíÜêç
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò,
ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ
Ç äõóëåéôïõñãßá ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí êáé ç îçñïóôïìßá áðïôåëåß óçìáíôéêÞ åðéðëïêÞ ðïõ åìöáíßæåôáé êõñßùò êáôÜ
ôçí áêôéíïèåñáðåßá êáêïÞèùí üãêùí êåöáëÞò/ôñá÷Þëïõ.
Ï ðáèïãåíåôéêüò ìç÷áíéóìüò ôçò îçñïóôïìßáò ðéèáíüí ðåñéëáìâÜíåé åêëåêôéêÞ âëÜâç óôïõò õðïäï÷åßò ôçò êõôôáñéêÞò
ìåìâñÜíçò ôùí áäåíéêþí êõôôÜñùí.
Ç îçñïóôïìßá ðáñáâëÜðôåé ôç ëåéôïõñãéêüôçôá ôïõ óôüìáôïò, åíþ ðáñÜëëçëá ïäçãåß óå áýîçóç ôùí óôïìáôéêþí
ëïéìþîåùí.
Ôá êõñéüôåñá ìÝôñá ðñüëçøçò ôçò äõóëåéôïõñãßáò ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí êáôÜ ôçí áêôéíïèåñáðåßá ðåñéëáìâÜíïõí ôç
÷ñÞóç åêëåêôéêüôåñùí ôå÷íéêþí áêôéíïâüëçóçò êáèþò êáé ôç ÷ïñÞãçóç êõôôáñïðñïóôáôåõôéêþí ðáñáãüíôùí, üðùò ç
áìéöïóôßíç.
Ç óõìðôùìáôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò îçñïóôïìßáò áöïñÜ êõñßùò óôç ÷ñÞóç õðïêáôÜóôáôùí óéÜëïõ êáé ôç ÷ïñÞãçóç
ðáñáóõìðáèçôéêïìéìçôéêþí ïõóéþí ãéá ôç äéÝãåñóç ôçò Ýêêñéóçò ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí.
Ç ïóôåïáêôéíïíÝêñùóç åßíáé ìßá óïâáñÞ, üøéìç åðéðëïêÞ ôçò áêôéíïèåñáðåßáò êåöáëÞò/ôñá÷Þëïõ, ç ïðïßá åìöáíßæåôáé
êëéíéêÜ ùò åðéìÝíïõóá Ýëêùóç ôïõ âëåííïãüíïõ ìå áðïêÜëõøç ôïõ ïóôïý ôçò ãíÜèïõ, óå ìßá ðåñéï÷Þ ðñïçãçèåßóáò
áêôéíïâüëçóçò.
Ç ïäïíôéêÞ åîáãùãÞ Þ öëåãìïíÞ èåùñïýíôáé ïé êõñéüôåñïé åêëõôéêïß ðáñÜãïíôåò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò åðéðëïêÞò.
Ç óõíôçñçôéêÞ áíôéìåôþðéóç ðåñéëáìâÜíåé êõñßùò ôç óõóôçìáôéêÞ ÷ïñÞãçóç áíôéâßïóçò , åíþ óå ðñï÷ùñçìÝíåò
êáôáóôÜóåéò äéåíåñãåßôáé ÷åéñïõñãéêÞ åêôïìÞ ôìÞìáôïò ôçò ãíÜèïõ.
Ç èåñáðåõôéêÞ áêôéíïâïëßá ïäçãåß áêüìç óå ßíùóç ôïõ ôïé÷þìáôïò ôùí áããåßùí, ìå áðïôÝëåóìá áíåðáñêÞ áéìÜôùóç
ôùí ðåñéïäïíôéêþí éóôþí êáé åõðÜèåéá óôéò ëïéìþîåéò
.
¼ôáí ïé ìáóçôÞñåò, ïé ðôåñõãïåéäåßò ìýò Þ ç ÊÖÄ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôï ðåäßï ôçò áêôéíïâïëßáò ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß
ôñéóìüò, ìå óõíÝðåéá ôç äõóêïëßá äéÜíïéîçò ôïõ óôüìáôïò.
ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ç áíôéíåïðëáóìáôéêÞ èåñáðåßá ïäçãåß óôçí áíÜðôõîç åðéðëïêþí ðïõ áõîÜíïõí ôç íïóçñüôçôá êáé
åðéâáñýíïõí óçìáíôéêÜ ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôùí áóèåíþí. Ç óõììåôï÷Þ ôïõ ïäïíôéÜôñïõ ìðïñåß íá óõìâÜëëåé óçìáíôéêÜ
óôçí ðñüëçøç Þ åëá÷éóôïðïßçóç ôùí åðéðëïêþí áõôþí.
×ÅÉÑÏÕÑÃÉÊÇ ÏÃÊÙÍ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
Íßêïò ÐáðáäïãåùñãÜêçò
Áí. ÊáèçãçôÞ ÊëéíéêÞò ÓôïìáôéêÞò & ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ïé üãêïé ôçò êåöáëÞò êáé ôåôñá÷Þëïõ ìðïñåé íá åßíáé êáëïÞèåéò Þ êáêïÞèåéò. Óôçí åéóçãçóç áýôç èá ãéíåé áíáöïñÜ óôçí
÷åéñïõñãéêÞ áíôéìåôùðéóç ôùí êáêïçèùí üãêùí ôçò óôïìáôïãíáèïðñïóùðéêÞò ÷þñáò.
Ç ÷åéñïõñãéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ óôïìáôïãíáèïðñïóùðéêïý êáñêßíïõ ðåñéëáìâÜíåé ôçí óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá êáèþò êáé
ôïõò ìåßæïíåò êáé åëÜóóïíåò óéáëïãüíåò Üäåíåò.
Ïóïí áöïñÜ ôçí óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá ôï áêáíèïêõôôáñéêü êáñêßíùìá áðïôåëåé ôï 90-95% ôùí êáêïçèùí íåïðëáóìÜôùí
ôçò ðåñéï÷çò áõôçò..
Ôï êÜôù ÷åßëïò ðñïóâÜëëåôáé óõ÷íüôåñá áðï ôéò õðüëïéðåò ðåñéï÷Ýò ôïõ óôüìáôïò êáé áêïëïõèïõí ç ãëþóóá, ôï
43
Ýäáöïò ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò, ï âëåíïãüííïò ôçò êáôù öáôíéáêÞò áðüöõóçò, ôï ïðéóèïãüìöéï ôñßãùíï, ï
âëåíïãüííïò ôçò Üíù ãíáèïõ êáé ôçò õðåñþáò , ï âëåíïãïííïò ôçò ðáñåéÜò ïé ìéêñïß óéáëïãüíïé áäÝíåò êáé ôá ïóôÜ
ôùí ãíÜèùí. Ïóïí áöïñÜ ôïõò üãêïõò ôùí óéáëïãüíùí áäåíùí ðáñïõóéÜæïõí ìåãáëç ðïéêéëïìïñößá êáé ðïëëåò öïñåò
áêüìá êáé ç éóôïëïãéêÞ ôïõò äéáöïñïäéÜãíùóç êáèßóôáôáé äýóêïëç..
Ãåíéêþò ìðïñåß íá ëå÷èåß ïôé ôï 75-82% ôùí üãêùí ôçò ðáñùôéäáò åßíáé êáëïÞèåéò êáé ôï 50% ôùí ïãêùí ôïõ
õðïãíÜèéïõ áäåíá åéíáé êáêïçèåéò . Åðßóçò ôï 80% ôùí ïãêùí ôùí åëáóóïíùí óéáëüãïíùí áäåíùí åéíáé êáêïçèåéò.
Ç äéÜãíùóç åíïò üãêïõ ôçò óôïìáôïãíáèïðñïóùðéêÞò ÷þñáò ôßèåôáé áðï ôïí êëéíéêïåñãáóôçñéáêü åëåã÷ï êáé
áðáñáßôçôá áðï ôçí éóôïëïãéêç åîåôáóç ôçò âëÜâçò.
ÐáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí ôïí âáèìü êáêïçèåéáò ôïõ óôïìáôéêïý êáñêéíïõ åéíáé :ç èÝóç êáé ôï ìÝãåèïò ôçò âëÜâçò,
ôï âÜèïò äéçèçóçò ôçò âëáâçò, ç äéÞèçóç ôùí áíáôïìéêþí óôïé÷åéùí(áããåéá-íåõñá, ïóôùí áíù êáé êáôù ãíáèïõ),
ìåôáóôáôéêÞ äéçèçóç ôùí ôñá÷çëéêþí ëåìöáäÝíùí (ìÝãåèïò-êåíôñéêç íåêñùóç-äéáóðáóç êáøáò) êáé ç éóôïëïãéêÞ
åéêüíá( ÷áìçëÞ-ìÝóç-õøçëÞ äéáöïñïðïßçóç).
Åßíáé ãíùóôü ïôé ôï áêáíèïêõôáññéêü êáñêéíùìá ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò ìåèéóôáôáé êõñéùò ëåìöïãåíþò. Ùò
åêôïýôïõ ç åõñåßá åðé õãåéþí ïñßùí ÷åéñïõñãéêÞ áöáßñåóç ôçò ðñùôïðáèïýò âëÜâçò óõíÞèùò óõíïäåýåôáé êáé áðï
Üëëïôå Üëëïõ ôýðïõ åôåñüðëåõñï Þ áìöïôåñïðëåõñï ôñá÷çëéêü ëåìöáäåíéêü êáèáñéóìü.
Ïóïí áöïñÜ ôïõò üãêïõò ôùí óéáëïãüíùí áäåíùí ç ÷åéñïõñãéêÞ ðïõ áêïëïõèåßôáé åîáñôÜôáé êõñßùò áðï ôïí
éóôïëïãéêü ôõðï ôçò âëÜâçò. Áëëïé ðáñÜãïíôåò åéíáé ç èÝóç êáé ôï ìÝãåèïò ôïõ üãêïõ, ç ýðáñîç Þ ï÷é ëåìöáäåíéêùí
ìåôáóôáóåùí êáèùò êáé ç ðñïåã÷åéñçôéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ ðñïóùðéêïý íåõñïõ ïóïí áöïñá ôïõò ïãêïõò ôçò ðáñùôßäáò.
Ôï åáí ï áóèåíÞò èá õðïâëçèåß ðñïåã÷åéñçôéêÜ Þ ìåôåã÷åéñçôéêÜ óå áêôéíïâïëßá Þ ÷çìåéïèåñáðåßá Þ óõíäéáóìü,
åîáñôÜôáé áðï ôçí öýóç ôïõ üãêïõ êáé ôçí ýðáñîç Þ ìç ôñá÷çëéêþí Þ áëëùí ìåôáóôáóåùí .
Óôçí åéóÞãçóç áõôç ãßíåôáé áíáöïñÜ óôéò åã÷åéñçôéêÝò ôå÷íéêÝò ðïõ áêïëïõèïýíôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ êáñêßíïõ
ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò êáé ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí êáé ðáñïõóéÜæïíôáé ðåñéðôþóåéò áóèåíþí ôçò êëéíéêÞò ìáò.
ÅÌÅÔÏÓ ÊÁÉ ÍÁÕÔÉÁ, ÎÇÑÏÓÔÏÌÉÁ: Ç ÐÑÏÓÔÁÓÉÁ ÔÙÍ ÏÄÏÍÔÉÊÙÍ ÊÁÉ ÐÅÑÉÏÄÏÍÔÉÊÙÍ ÉÓÔÙÍ
Âáóßëåéïò ÐáðáúùÜííïõ
ÅñãáóôÞñéï ÐñïëçðôéêÞò êáé ÊïéíùíéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò êáé, ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý ÁóèåíÞ.
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí.
Ïé åðéðëïêÝò ðïõ ìðïñåß íá ðñïêëçèïýí áðü ôç ÷çìåéïèåñáðåßá, ôçí áêôéíïèåñáðåßá êáé ôçí ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí
ïóôþí óôïõò ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò åßíáé ðïëëÝò. Ïé óçìáíôéêüôåñåò åðéðëïêÝò ïöåßëïíôáé åßôå óôçí Üìåóç åðßäñáóç
ôçò áêôéíïâïëßáò Þ ôùí ÷çìåéïèåñáðåõôéêþí öáñìÜêùí åßôå óôçí Ýììåóç äéáôÜñáîç ôùí ïéêïëïãéêþí óõíèçêþí ôçò
óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò. Ç íáõôßá êáé ï åìåôüò åßíáé óõ÷íÝò åðéðëïêÝò ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò ðïõ ìðïñïýí íá Ý÷ïõí
óïâáñü áíôßêôõðï óôçí õãåßá ôïõ óôüìáôïò, äçìéïõñãþíôáò Ýíá üîéíï ðåñéâÜëëïí ðïõ èá åõíïÞóåé ôçí áöáëÜôùóç êáé
áðþëåéá óêëçñþí ïäïíôéêþí éóôþí. Ç îçñïóôïìßá åßíáé ìßá éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ åðéðëïêÞ ðïõ ïöåßëåôáé óå
äõóëåéôïõñãßá ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí áðü ôçí ôïðéêÞ åðßäñáóç ôçò ïãêïëïãéêÞò èåñáðåßáò. Ç Ýëëåéøç ôïõ óÜëéïõ
áõîÜíåé ôéò ðéèáíüôçôåò ëïßìùîçò êáé äõóêïëåýåé ôçí ïìéëßá, ôç ìÜóçóç, êáé ôçí êáôÜðïóç. Áêüìç, ç áíÜðôõîç ôçò
îçñïóôïìßáò, éäéáßôåñá ìåôÜ ôçí áêôéíïèåñáðåßá, áõîÜíåé ôïí êßíäõíï ðïëõôåñçäïíéóìïý (radiation caries). Ï ñüëïò ôïõ
ïäïíôéÜôñïõ óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíÞ åßíáé êáô' áñ÷Üò ç áîéïëüãçóç ôçò óôïìáôéêÞò êáôÜóôáóçò êáé
ç äéåíÝñãåéá ôùí áðáéôïýìåíùí ïäïíôéáôñéêþí åñãáóéþí, ðïõ èá ðñÝðåé íá ðñïçãçèïýí ôçò áêôéíïèåñáðåßáò Þ
÷çìåéïèåñáðåßáò. Åöüóïí óôáèåñïðïéçèåß ç óôïìáôéêÞ êáôÜóôáóç, ðñÝðåé áêïëïýèùò íá åöáñìïóôåß ôï êáôÜëëçëï
ðñïëçðôéêü ðñüãñáììá ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí ïäïíôéêþí êáé ðåñéïäïíôéêþí éóôþí. Ôï åöáñìïæüìåíï ðñüãñáììá
áãùãÞò óôïìáôéêÞò õãåßáò êáé ðñüëçøçò (óôçñéæüìåíï óôç ÷ñÞóç öèïñéïý÷ùí óêåõáóìÜôùí) åîáôïìéêåýåôáé áíÜëïãá
ìå ôéò áíÜãêåò êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ êÜèå áóèåíïýò. Ç ðñüëçøç áõôþí ôùí åðéðëïêþí óõìâÜëëåé ôüóï óôçí åðéôõ÷ßá
ôçò ïãêïëïãéêÞò èåñáðåßáò üóï êáé óôçí âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò, êáôÜ äéÜñêåéá áëëÜ êáé ìåôÜ ôçò èåñáðåßáò.
44
ÐÅÑÉÏÄÏÍÔÉÊÇ ÈÅÑÁÐÅÉÁ
Åõäïîßá ÐåðåëÜóç
Åðéêïõñïò ÊáèçãÞôñéá ÏäïíôéáôñéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÉäáíéêÜ óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ðïõ ðñüêåéôáé íá õðïâëçèïýí, õðïâÜëëïíôáé Þ Ý÷ïõí õðïâëçèåß óå èåñáðåßá ãéá
êáêïÞèç íåïðëáóßá ðñÝðåé íá ãßíåôáé Ýëåã÷ïò ôùí ðåñéïäïíôéêþí éóôþí áíåîÜñôçôá áðü ôçí åíôüðéóç ôçò êáêïÞèïõò
íåïðëáóßáò. Ï Ýëåã÷ïò ôùí ðåñéïäïíôéêþí éóôþí ðñéí ôç ÷çìåéïèåñáðåßá, áêôéíïèåñáðåßá Þ ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí
ïóôþí èåùñåßôáé ðëÝïí éäéáßôåñá óçìáíôéêüò óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ðåñéóóïôÝñùí áóèåíþí ìå êáêïÞèç íåïðëáóßá.
Óêïðüò ôçò ðåñéïäïíôéêÞò èåñáðåßáò óôïõò áóèåíåßò ðïõ ðñüêåéôáé íá õðïâëçèïýí óå èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç
êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò åßíáé ï Ýëåã÷ïò ôçò öëåãìïíÞò ôùí ðåñéïäïíôéêþí éóôþí êáèþò êáé ç áíß÷íåõóç êáé ç Üñóç ôùí
ôïðéêþí ðáñáãüíôùí ðïõ äõíáôüí íá ðñïäéáèÝôïõí óôçí åìöÜíéóç åðéðëïêþí óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá êáôÜ ôç äéÜñêåéá
Þ ìåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò èåñáðåßáò ôçò êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò.
Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôï ó÷Ýäéï ðåñéïäïíôéêÞò èåñáðåßáò óôïí ïãêïëïãéêü áóèåíÞ áöïñïýí: óôçí ãåíéêÞ
êáôÜóôáóç ôçò õãåßáò ôïõ áóèåíïýò, óôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò,
óôçí ðåñéïäïíôéêÞ êáôÜóôáóç êáé ôéò èåñáðåõôéêÝò áíÜãêåò, ôçí ýðáñîç Þ ìç åðéðëïêþí óôçí óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá áðü
ôç èåñáðåßá ôçò êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò êáé ôç óõíåñãáóéìüôçôá ôïõ áóèåíïýò.
ÊÜèå èåñáðåõôéêÞ åíÝñãåéá óôïõò ðåñéïäïíôéêïýò éóôïýò èá ðñÝðåé íá Ý÷åé ïëïêëçñùèåß ëßãåò åâäïìÜäåò ðñéí ôçí
Ýíáñîç ôçò èåñáðåßáò ôçò êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò: 3 åâäïìÜäåò ðñéí áðü áêôéíïèåñáðåßá óôçí êåöáëÞ Þ ôïí ôñÜ÷çëï
êáé 2 åâäïìÜäåò ðñéí áðü ôç ÷çìåéïèåñáðåßá. Äüíôéá ìå êáêÞ Þ ðïëý áìößâïëç ðñüãíùóç Þ äüíôéá ðïõ áðáéôïýí
åêôåôáìÝíåò åñãáóßåò áìößâïëçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóÞ ôïõò ïäçãïýíôáé óå åîáãùãÞ. Ç
ðåñéïäïíôéêÞ èåñáðåßá ðñéí ôçí Ýíáñîç ôçò èåñáðåßáò ôçò êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áðëü ó÷Ýäéï
èåñáðåßáò, ôá÷ýôçôá åöáñìïãÞò, ðñïóåêôéêïýò êáé áôñáõìáôéêïýò ÷åéñéóìïýò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò èåñáðåßáò ôçò
êáêïÞèïõò íåïðëáóßáò ï áóèåíÞò ðñÝðåé íá ðáñáêïëïõèåßôáé áðü ôïí ïäïíôßáôñï êõñßùò ãéá áíß÷íåõóç ðñþúìùí
åíäåßîåùí åðéðëïêþí êáé áíôéìåôþðéóç áõôþí. ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò ðåñéïäïíôéêÞ èåñáðåßá
åöáñìüæåôáé ìå ðåñéïñéóìïýò. Ïé ðåñéïñéóìïß áõôïß åßíáé ðïëý ðåñéóóüôåñïé óå ðåñßðôùóç áêôéíïèåñáðåßáò óôçí
êåöáëÞ Þ ôïí ôñÜ÷çëï, üðïõ ç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò åðéðëïêþí óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá åßíáé åîáéñåôéêÜ õøçëÞ.
ØÕ×ÏËÏÃÉÊÁ ÊÁÉ ÊÏÉÍÙÍÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕ ÁÓÈÅÍÏÕÓ
Ãåþñãéïò Óáìþíçò
Ïãêïëüãïò - Ëïéìùîéïëüãïò, ÊáèçãçôÞò Ðáèïëïãßáò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò
Éáôñéêü ÔìÞìá Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, ÇñÜêëåéï
Ïé áóèåíåßò ìå íåïðëáóìáôéêÜ íïóÞìáôá êáé ïé ïéêïãÝíåéÝò ôïõò áíôéìåôùðßæïõí óùñåßá øõ÷ïëïãéêþí êáé êïéíùíéêþí
ðñïâëçìÜôùí. Ç áíáããåëßá ôçò äéÜãíùóçò ðñïêáëåß ðáíéêü êáé áäõíáìßá øý÷ñáéìïõ ðñïãñáììáôéóìïý. Ï ðáíéêüò
ìåôáäßäåôáé óôçí ïéêïãÝíåéá êáé ç äõóëåéôïõñãßá åðéôåßíåôáé õðü ôï Üã÷ïò åðéêåßìåíïõ èáíÜôïõ. Óõ÷íÜ ôï ãåãïíüò üôé
ç íüóïò åßíáé éÜóéìç ðáñáâëÝðåôáé áðü ôïí Üññùóôï êáé ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ, ëüãù ðáãéùìÝíùí êïéíùíéêþí áíôéëÞøåùí
üôé ï êáñêßíïò åßíáé ðÜíôá íüóïò èáíáôçöüñïò. Õð' áõôü ôï ðñßóìá õðÜñ÷ïíôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ
ðáñåâëÝðïíôï, õðïâáèìßæïíôï, Þ ìåôáôßèåíôï, ôþñá äéïãêþíïíôáé. Óõíåðþò ï ïãêïëüãïò êáëåßôáé íá áíôéìåôùðßóåé
ðïëý éäéáßôåñåò áíÜãêåò êáé ðñÝðåé íá åßíáé êáôÜëëçëá ðñïåôïéìáóìÝíïò . Áñ÷éêÜ åðéâÜëëåôáé íá ìéëÞóåé óôçí
ïéêïãÝíåéá Þ ôá õðïêáôÜóôáôÜ ôçò, áíáëýïíôáò ðëÞñùò êáé ñåáëéóôéêÜ ôï ðñüâëçìá êáé ðñïðáíôüò ôéò ðñïïðôéêÝò. Ôï
ðåñéâÜëëïí ôïõ áññþóôïõ, ëüãù ðßåóçò Þ Üñíçóçò, äåí áíôéëáìâÜíåôáé åýêïëá ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ï éáôñüò ðñÝðåé
íá ôï ãíùñßæåé êáé íá åßíáé üóï ôï äõíáôüí ðéï óáöÞò. Ç åðéêïéíùíßá ìå ôïí áóèåíÞ áðïôåëåß Üëëï êåöÜëáéï. Ìå ôïí
Üññùóôï ï éáôñüò ðñÝðåé íá åßíáé ëéãüôåñï óáöÞò áí ïé ðñïïðôéêÝò åßíáé êáêÝò êáé ðïëý óõãêåêñéìÝíïò áí ïé
ðñïïðôéêÝò åßíáé êáëÝò. Óå åíäéÜìåóåò êáôáóôÜóåéò ðñÝðåé íá ôïíßæïíôáé ôá åõïßùíá óôïé÷åßá. Ôï øÝìá ðñÝðåé íá
áðïöåýãåôáé. Áõôïíüçôïé åßíáé êáé ïé ñüëïé ôïõ êïéíùíéêïý ëåéôïõñãïý êáé ôïõ øõ÷ïëüãïõ, ðÜíôá óå óõíåííüçóç ìå ôïí
èåñÜðïíôá éáôñü. Óõ÷íÜ üìùò åëëåßøåé áõôþí ôùí åéäéêïôÞôùí, ï ïãêïëüãïò áíáëáìâÜíåé ôï ñüëï ôïõò. Ùò åê ôïýôïõ,
ï íÝïò éáôñüò ðïõ óêïðåýåé íá áó÷ïëçèåß ìå ïãêïëïãéêÞ åéäéêüôçôá, ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ôï ðåñéâÜëëïí üðïõ èá êéíçèåß
êáé íá óêåöèåß áí åßíáé êáôÜëëçëá ðñïåôïéìáóìÝíïò, äéüôé ðÝñáí ôçò éáôñéêÞò áðáéôåßôáé åãêýêëéïò ðáéäåßá êáé
öéëïóïöéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. Åßíáé áõôïíüçôï üôé óôçí ßäéá âÜóç ðñÝðåé íá ïñãáíþíïíôáé êáé ôá ïãêïëïãéêÜ
íïóïêïìåßá, åîïðëéóìÝíá ìå üëåò ôéò áðáñáßôçôåò éáôñéêÝò êáé ðáñáúáôñéêÝò åéäéêüôçôåò ðñïêåéìÝíïõ íá ìçí
ôáëáéðùñåßôáé ï Üññùóôïò. ÔÝëïò, äåí åßíáé áìåëçôÝá ç áíÜãêç øõ÷ïëïãéêÞò õðïóôÞñéîçò ôïõ ßäéïõ ôïõ éáôñïý, ðïõ
45
ðñÝðåé íá åñãÜæåôáé óå êáôÜëëçëï ðåñéâÜëëïí êáé ðñüãñáììá. ÐñÝðåé åðßóçò íá ôïíéóèåß ç áíÜãêç ïñãÜíùóçò
ìïíÜäùí ôåëéêÞò öñïíôßäáò, êÜôé ðïõ óôçí ÅëëÜäá åßíáé ðåñßðïõ áíýðáñêôï. Óçìáíôéêü åßíáé üôé ç Ýñåõíá óôïí ôïìÝá
ôçò øõ÷ïëïãéêÞò êáé êïéíùíéêÞò õðïóôÞñéîçò áóèåíþí ìå êáñêßíï óõíå÷þò áíáðôýóóåôáé.
ÇÉV ËÏÉÌÙÎÇ /AIDS, HBV, HCV
ÓáìðáôÜêïõ ÅëÝíç
ËÝêôïñáò Ðáèïëïãßáò Ëïéìþîåùí
´ÐáèïëïãéêÞ ÐáíåðéóôçìéáêÞ ÊëéíéêÞ, ÔìÞìá Ëïéìþîåùí, ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï Áèçíþí
ÅêôéìÜôáé üôé ðåñéóóüôåñá áðü 350 åêáôïììýñéá áôüìùí ìå ÷ñüíéá ÇBV êáé >170 åêáôïììýñéá ìå ÷ñüíéá HCV õðÜñ÷ïõí
ðáãêïóìßùò, åíþ õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñá áðü 40 åêáôïììýñéá ðñïóâåâëçìÝíùí ìå HIV ëïßìùîç. Ç åðéäçìéïëïãßá ôùí
ëïéìþîåùí áõôþí êáé ïé ïìÜäåò êéíäýíïõ äéáöÝñïõí áíÜ ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ. ÅðéðëÝïí, ëüãù êïéíþí ôñüðùí
ìåôÜäïóçò, ôï 1/3 ôùí áóèåíþí ìå HIV ëïßìùîç Ý÷ïõí óõëëïßìùîç ìå HCV, ðïóïóôü ðïõ õðåñâáßíåé ôï 75% ìåôáîý
HIV (+) áéìïññïöéëéêþí êáé ÷ñçóôþí åíäïöëÝâéùí ïõóéþí, åíþ 10% ôùí HIV ïñïèåôéêþí Ý÷ïõí åðßóçò óõëëïßìùîç ìå
HBV. Áí êáé ïé éïãåíåßò áõôÝò ëïéìþîåéò Ý÷ïõí êïéíïýò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò, ï êßíäõíïò ìåôÜäïóçò äéáöÝñåé. Ôï
ðïóïóôü ðåñéãåííçôéêÞò ìåôÜäïóçò åßíáé 10% êáé 1-7% ãéá ÇÉV êáé HCV áíôßóôïé÷á , åíþ ìåôÜ óåîïõáëéêÞ åðáöÞ 1-3%
êáé <1% êáé ìåôÜ åðáããåëìáôéêÞ Ýêèåóç ìå ôñýðçìá ìå âåëüíá 0.3% êáé 2-8% áíôßóôïé÷á. Áí êáé ï êßíäõíïò ìåôÜäïóçò
ôçò çðáôßôéäáò C öáßíåôáé íá åßíáé ìéêñüò, åßíáé õðáñêôüò êáé õðÜñ÷ïõí ðñüóöáôåò åðéäçìßåò C ìå óåîïõáëéêÞ åðáöÞ
ìåôáîý ïìïöõëïößëùí HIV (+) óå Ëïíäßíï, Ðáñßóé êáé ¢ìóôåñíôáì. Ï éüò ôçò çðáôßôéäáò C êáé  åßíáé 10 êáé 100 öïñÝò
áíôßóôïé÷á ðéï ìïëõóìáôéêïß áðü ôïí ÇÉV.
Åìâüëéï äéáèÝóéìï õðÜñ÷åé ìüíï ãéá ôçí HBV ëïßìùîç, ðïõ åßéíáé áóöáëÝò êáé áðïôåëåóìáôéêü êáé áðïôåëåß ôï ðñþôï
åìâüëéï ãéá ðñüëçøç êáêïÞèåéáò êáèþò ç HBV ðñïêáëåß ôï 80% ôïõ ðñùôïðáèïýò êáñêßíïõ ôïõ Þðáôïò. H
áíïóïðïßçóç Ýíáíôé HBV äéáêñßíåôáé óå åíåñãçôéêÞ ( åìâüëéï) êáé ðáèçôéêÞ ( áíïóïóöáéñßíç ÇBIG). ÁðïöõãÞ Ýêèåóçò
óå ìïëõóìÝíï áßìá êáé ÷ñÞóç ðñïöõëáêôéêïý áðïôåëïýí ôñüðïõò ðñüëçøçò HCV êáé ÇÉV ëïßìùîçò, åíþ
÷çìåéïðñïöýëáîç ìå HAART óõóôÞíåôáé ãéá ðñüëçøç ìåôÜ åðáããåëìáôéêÞ Ýêèåóç êáé ãéá áðïöõãÞ êÜèåôçò ìåôÜäïóçò
HIV.
H ìåôáêßíçóç ôùí ðëçèõóìþí (ïéêïíïìéêÞ ìåôáíÜóôåõóç êáé ôïõñéóìüò) ïäçãïýí óå ìéá óõíå÷þò ìåôáâáëëüìåíç
åðéäçìéïëïãßá. Ïé áñéèìïß äåí åðéôñÝðïõí åöçóõ÷áóìü,êáé ç åõñåßá åöáñìïãÞ ôùí ìÝôñùí ðñüëçøçò áðïôåëïýí ôïí
ìüíï ôñüðï áíôéìåôþðéóçò ôùí ëïéìþîåùí áõôþí ðïõ ðñïóëáìâÜíïõí ÷áñáêôÞñá ðáíäçìéþí ìå ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò óå
Ðáãêüóìéï åðßðåäï.
×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÐÁÉÄÉÙÍ ÌÅ ÁÉÌÁÔÏËÏÃÉÊÅÓ ÊÁÊÏÇÈÅÉÅÓ ÊÁÉ ÓÕÌÐÁÃÅÉÓ ÏÃÊÏÕÓ
ÂáóéëéêÞ Óßäç - ÖñáãêáíäñÝá
Ðáéäßáôñïò - Ïãêïëüãïò
Áíáðëçñþôñéá Äéåõèýíôñéá Ðáäïïãêïëïãéêïý ÔìÞìáôïò
Ç ðñüãíùóç ôïõ ðáéäéïý ìå êáñêßíï Ý÷åé èåáìáôéêÜ âåëôéùèåß êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ôñéáêïíôáåôßá êáé ôïýôï ïöåßëåôáé áö'
åíüò óôçí åîÝëéîç ôùí ìåèüäùí äéÜãíùóçò áö' åôÝñïõ óôçí êáëýôåñç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç. ÓÞìåñá ôñßá óôá
ðÝíôå ðáéäéÜ ìå êáñêßíï éþíôáé ðëÞñùò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí ðáéäéþí ìå õðïôñïðÞ ôçò íüóïõ. Ç ìåãÜëç
áýîçóç ôçò åðéâßùóçò ôùí ðáéäéþí áõôþí ïöåßëåôáé óôéò ìåãÜëåò ðñïüäïõò óôçí ÷çìåéïèåñáðåßá, ôçí áêôéíïèåñáðåßá
êáé ôÝëïò ôç ÷åéñïõñãéêÞ ìå íÝåò ôå÷íéêÝò åö' üóïí ðñüêåéôáé ãéá óõìðáãÞ üãêï. Áðü ôéò áéìáôïëïãéêÝò êáêïÞèåéåò: ç
ïîåßá ëåìöïâëáóôéêÞ ëåõ÷áéìßá, ç ïîåßá ìõåëïãåíÞò ëåõ÷áéìßá, ç íüóïò Hodgkin êáé ôá ìç Çïdgkin ëåìöþìáôá ìðïñåß
íá éáèïýí ìå ôçí åöáñìïãÞ ðïëõ÷çìåéïèåñáðåßáò, åíþ ïé óõìðáãåßò üãêïé áíôéìåôùðßæïíôáé åðéôõ÷þò ìå ôï óõíäõáóìü
÷åéñïõñãéêÞò åîáßñåóçò êáé ÷çìåéï-áêôéíïèåñáðåßáò. Ïé ÷çìåéïèåñáðåõôéêïß ðáñÜãïíôåò åßíáé öÜñìáêá õøçëÞò
ôïîéêüôçôáò ðïõ åêäçëþíåôáé áðü äéÜöïñá óõóôÞìáôá êáé ç ïðïßá åêôüò áðü ôç íïóçñüôçôá ðïõ äçìéïõñãåß, ìðïñåß íá
èÝóåé óå êßíäõíï êáé ôç æùÞ ôïõ Üññùóôïõ ðáéäéïý. Ïé óõóôçìáôéêÝò åðéðôþóåéò ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò áöïñïýí êõñßùò
ôï áéìïðïéçôéêü óýóôçìá (ìõåëïêáôáóôïëÞ), ôï äÝñìá (áëùðåêßá, õðÝñ÷ñùóç, åñýèçìá êëð.) ôï ãáóôñåíôåñéêü óýóôçìá
(íáõôßá, Ýìåôïé, áíïñåîßá, äéáôáñá÷Ýò ãåýóçò, äéÜññïéá, äõóêïéëéüôçôá, óôïìáôßôéäá) ôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá, ôï
ïõñïðïéçôéêü óýóôçìá (íåöñïôïîéêüôçôá, áéìïññáãéêÞ êõóôßôéäá), ìåôáâïëéêÝò äéáôáñá÷Ýò, çðáôïôïîéêüôçôá êáé
êáñäéïôïîéêüôçôá.
46
Ïé åðéðôþóåéò áðü ôï óôüìá óõìâáßíïõí äéüôé ôá êýôôáñá ôïõ âëåííïãüíïõ ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò åßíáé óïâáñÜ
åêôåèåéìÝíá óôçí åðßäñáóç êáé ôïõò êéíäýíïõò ôùí êõôôáñïóôáôéêþí. Ç áíïóïêôáóôïëÞ êáé ç ïõäåôåñïðåíßá èá
åõíïÞóïõí ôçí áíÜðôõîç ëïéìþîåùí. Ç âëåííïãïíßôéäá ðïõ áðïôåëåß óõíÞèç åêäÞëùóçò ìðïñåß íá åðéìïëõíèåß áðü
ìéêñüâéá êáé ìýêçôåò. Åí ôïýôïéò ëïßìùîç ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò ìðïñåß íá åðéóõìâåß êáé ÷ùñÞò ðñïçãçèåßóá
âëåíïãïíßôéäá. Ïé óõ÷íüôåñïé ðáèïãüíïé ìéêñïâéáêïß ðáñÜãïíôåò åßíáé: øåõäïìïíÜäá, óôåëÝ÷ç ôïõ ÷ñõóßæïíôáò
óôáöõëüêïêêïõ, ôï êïëïâáêôçñßäéï, åíþ áðü ôïõò ìýêçôåò óõ÷íüôåñá åßíáé ôá åßäç ôçò candida. ÐåñéïäïíôéêÝò
ëïéìþîåéò èá ðñïêëçèïýí åßôå áðü ôçí õðÜñ÷ïõóá ÷ëùñßäá åßôå áðü åðéìïëýíóåéò ëüãù ôçò áíïóïêáôáóôïëÞò áðü ôçí
÷çìåéïèåñáðåßá åíþ ïõëïññáãßá ðñïêáëåßôáé ëüãù èñïìâïêõôôïðåíßáò. Ïé ÷çìåéïèåñáðåõôéêïß ðáñÜãïíôåò èá
ðñïêáëÝóïõí áêüìç: îçñïóôïìßá, ëüãù äéáôáñá÷Þò ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí óéåëïãüíùí áäÝíùí, ïîåßá åëêþäç íåêñùôéêÞ
ïõëßôéäá, ïäïíôáëãßá ëüãù íåõñïôïîéêüôçôáò ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò, ãùíéáêÞ ÷åéëßôäá êáé åðé÷åßëéï Ýñðç. ¼ëåò ïé
áíùôÝñù åðéðôþóåéò ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá áíôéìåôùðßæïíáé åðéôõ÷þò ìå ôçí êáôÜëëçëç
áíôéìéêñïâéáêÞ, áíôéìõêçôéáóéêÞ, áíôéúéêÞ êáé õðïóôçñéêôéêÞ áãùãÞ áëëÜ êáé ìå ôçí áðáñáßôçôç óõíåñãáóßá êáé âïÞèåéá
ôïõ óõíáäÝëöïõ ïäïíôéÜôñïõ - óôïìáôïëüãïõ.
Ç ÓÕÌÂÏËÇ ÔÇÓ ÊËÉÍÉÊÇÓ ÔÇÓ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇÓ ÊÁÉ ÃÍÁÈÏÐÑÏÓÙÐÉÊÇÓ ×ÅÉÑÏÕÑÃÉÊÇÓ
Åììáíïýë É. Óôáýñïõ1, Êùí/íïò Áëåîáíäñßäçò2, ÉùÜííá ÄáóêáëÜ3, É.Å. Óôáýñïõ4, ÓùôÞñéïò ÂëáóôáñÜêïò5
1
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò ÊëéíéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
2
ÊáèçãçôÞò, Ä/íôÞò ÔïìÝáò Ðáèïëïãßáò & ×åéñïõñãéêçò ôïõ Óôüìáôïò
3
Ïäïíôßáôñïò Msc óôçí Ðáèïâéïëïãßá-ÓôïìáôéêÞ ×åéñïõñãéêÞ,Õð.ÄéäÜêôùñ ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Áèçíþí
4
Éáôñüò, Åéäéêåõüìåíïò Áíáéóèçóéïëüãïò, Íïóïêïìåßï “ÐáììáêÜñéóôïò”, Õð. ÄéäÜêôùñ ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Áèçíþí
5
×åéñïýñãïò Ïäïíôßáôñïò
Tï ó÷Ýäéï èåñáðåßáò áðü ðëåõñÜò ÓôïìáôéêÞò ×åéñïõñãéêÞò áðïöáóßæåôáé ìå âÜóç ôï éáôñéêü éóôïñéêü ôïõ áóèåíïýò,
ôï ðñïóäüêéìï åðéâßùóçò ôïõ, ôïí ôýðï êáé ôçí åíôüðéóç ôïõ üãêïõ, ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ Ý÷åé áñ÷ßóåé Þ Ý÷åé
ïëïêëçñùèåß ç áêôéíïèåñáðåßá Þ/êáé ç ÷çìåéïèåñáðåßá, ôç äüóç ôçò áêôéíïâïëßáò, ôçí ïäïíôïóôïìáôïëïãéêÞ êáôÜóôáóç
ôïõ áóèåíïýò êáé ôç óôïìáôéêÞ ôïõ õãéåéíÞ. Ôï ó÷Ýäéï èåñáðåßáò ôùí ïãêïëïãéêþí áóèåíþí ðïõ áíôéìåôùðßóôçêáí óôçí
ÊëéíéêÞ ÓôïìáôéêÞò êá ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò óôá ðëáßóéá óõíåñãáóßáò ìå ôç ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò
Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ðåñéëáìâÜíåé áðëÝò êáé ÷åéñïõñãéêÝò áöáéñÝóåéò äïíôéþí, ïõëïðëáóôéêÞ êáé
öáôíéïðëáóôéêÞ, êáèþò êáé ÷åéñïõñãéêü êáèáñéóìü ïóôéêþí áðïëëõììÜôùí. Éäéáßôåñç óçìáóßá äüèçêå óôïí
ðñïåã÷åéñçôéêü Ýëåã÷ï ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò äéüôé ìå ôïí ôñüðï áõôü åßíáé äõíáôüí íá áíôéìåôùðéóôïýí êáé íá
èåñáðåõôïýí êáôáóôÜóåéò öëåãìïíÞò ðïõ ðéèáíÜ íá ðñïêáëïýóáí óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá óôïí áóèåíÞ, ÷ùñßò íá
äéáôñÝ÷åé ìåãÜëï êßíäõíï åìöáíßóåùò åðéðëïêþí.
ÊáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá Ïêôþâñéïò 2004 Ýùò Ïêôþâñéï 2007 ðñïóÞëèáí óôçí êëéíéêÞ ñçò ÓôïìáôéêÞò êá
ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò åßêïóé ïãêïëïãéêïß áóèåíåßò, çëéêßáò 16 Ýùò 77 åôþí, ìå ðñùôïðáèåßò åóôßåò óôçí
ôñá÷çïðñïóùðéêÞ ðåñéï÷Þ Þ/êáé óå Üëëá óçìåßá ôïõ óþìáôïò. Åðßóçò, ìåñéêïß åìöÜíéæáí êáé ìåôáóôáôéêÜ êáñêéíþìáôá
êõñßùò óôçí ôñá÷çëïðñïóùðéêÞ ÷þñá, óôïé÷åßï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé íá ëçöèåß õð'üøéí êáôÜ ôï ó÷åäéáóìü êáé ôçí åêôÝëåóç
ôïõ ó÷åäßïõ èåñáðåßáò, äéüôé åßíáé ðéèáíü íá äõó÷åñÜíåé ôüóï ôçí åðÝìâáóç üóï êáé ôçí åðïýëùóç ôïõ ôñáýìáôïò.
Êáôüðéí ðñïóåêôéêÞò áîéïëüãçóçò ôïõ éáôñéêïý éóôïñéêïý êáé óõíåííüçóçò ìå ôïõò õðüëïéðïõò éáôñïýò ôçò
ÏãêïëïãéêÞò ÌïíÜäáò(áéìáôïëïãï, ïãêïëüãï, áêôéíïèåñáðåõôÞ) êáé ìå âÜóç ôçí êëéíéêÞ áé áêôéíïãñáöéêÞ åéêüíá,
áðïöáóßóôçêå ôï êáôÜëëçëï ó÷Ýäéï èåñáðåßáò ãéá êÜèå áóèåíÞ. ÐñáãìáôïðïéÞèçêáí 22 áðëÝò êáé 52 ÷åéñïõñãéêÝò
áöáéñÝóåéò äïíôéþí, 5 ðåñéóôáôéêÜ ïõëïðëáóôéêÞò êá öáôíéïðëáóôéêÞò êáé Ýíá ðåñéóôáôéêü ÷åéñïõñãéêïý êáèáñéóìïý
ïóôéêþí áðïëëõììÜôùí ëüãù ïóôåïíÝêñùóçò ôçò ÃíÜèïõ áðü ÷ñÞóç äéöùóöïíéêþí öáñìÜêùí ãéá ôç èåñáðåßá ôçò
ðñùôïðáèïýò åóôßáò. Ãéá êÜèå áóèåíÞ åëÞöèçóáí ôá åíäåäåéãìÝíá ðñïöõëáêôéêÜ ìÝôñá (áíôéâéïôéêÞ êÜëõøç, Þðéïé
÷åéñïõñãéêïß ÷åéñéóìïß, ðåñéðïßçóç êáé óõññáöÞ ôïõ ôñáýìáôïò ) êáé äüèçêáí ïé áðáéôïýìåíåò ìåôåã÷åéñçôéêÝò ïäçãßåò
ðáñáêïëïýèçóçò. Ï ìåôåã÷åéñçôéêüò ðüíïò ðáñáêïëïýèçóçò êõìÜíèçêå áðü 1- 10 åâäïìÜäåò ÷ùñßò íá ðáñáôçñçèïýí
åðéðëïêÝò.
47
×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÓÕÌÐÁÃÙÍ ÏÃÊÙÍ:
ÓÕÓÔÇÌÁÔÉÊÅÓ ÅÐÉÐËÏÊÅÓ ÊÁÉ ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ ÔÏÕÓ ÁÐÏ ÔÏ ÓÔÏÌÁ
ÁããåëéêÞ Ðáðáìé÷áÞë, ÅëÝíç Ðáðáìé÷áÞë, Êùíóôáíôßíïò Íéê. Óõñßãïò
ÏãêïëïãéêÞ ÌïíÜäá ôÐÐ, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Áèçíþí, Ãåíéêü Íïóïêïìåßï "Ç Óùôçñßá".
Ïé ðéï óçìáíôéêÝò óõóôçìáôéêÝò åðéðëïêÝò ôùí êõôôáñïóôáôéêþí öáñìÜêùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç èåñáðåßá ôùí
óõìðáãþí üãêùí åßíáé ç áíáéìßá, ç ëåõêïðåíßá, ç èñïìâïðåíßá, ç ïîåßá íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá êáé ç êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá.
Ïé íåüôåñïé âéïëïãéêïß ðáñÜãïíôåò áíáóôÝëëïõí óõãêåêñéìÝíá êõôôáñéêÜ ìïíïðÜôéá (ð.÷. ÅGFR, VEGFR), äåóìåýïíôáò
åßôå ôïí ìåìâñáíéêü õðïäï÷Ýá, åßôå ôïí åíäïêõôôÜñéï ìåóïëáâçôÞ. ¸÷ïõí äéáöïñåôéêÞ ôïîéêüôçôá, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé
åêóåóçìáóìÝíï åîÜíèçìá êáé äéÜññïéá. Ç óçìáíôéêÞ ìõåëïêáôáóôïëÞ ðïõ ðñïêáëåß ç êõôôáñïôïîéêÞ ÷çìåéïèåñáðåßá
åêäçëþíåôáé óôçí óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá ùò âëåííïãïíßôéäá, ç ïðïßá ìðïñåß íá åßíáé åßôå áðïôÝëåóìá ôçò Üìåóçò
åðßäñáóçò ôïõ öáñìÜêïõ óôï åðéèÞëéï (Üìåóç óôïìáôïôïîéêüôçôá) åßôå ôçò áäõíáìßáò ôïõ ïñãáíéóìïý íá åëÝãîåé ìéêñÞ
óå Ýêôáóç ôïðéêÞ âëÜâç ëüãù ôçò ìõåëïêáôáóôïëÞò (Ýììåóç óôïìáôïôïîéêüôçôá). Ï êßíäõíïò áíÜðôõîçò óôïìáôßôéäáò
åßíáé áõîçìÝíïò áí ðñïûðÜñ÷åé êáêÞ õãéåéíÞ óôüìáôïò, ÷ñÞóç ôïðéêþí åñåèéóôéêþí (êáðíüò, áëêïüë), Þ áôñïößá ôùí
ìåìâñáíþí (üðùò óå çëéêéùìÝíá Üôïìá Þ ìåôÜ áðü áêôéíïèåñáðåßá). Ç âëåííïãïíßôéäá óôüìáôïò åìöáíßæåôáé 5-7
çìÝñåò ìåôÜ ôçí ÷ïñÞãçóç ôïõ áíôéíåïðëáóìáôéêïý öáñìÜêïõ êáé ôáîéíïìåßôáé, áíÜëïãá ìå ôçí êëéíéêÞ åéêüíá êáé ôçí
âáñýôçôÜ ôçò, óå âáèìïýò É-ÉV. Ïé äýï êõñéüôåñåò óõíÝðåéåò ôçò Ýììåóçò óôïìáôïôïîéêüôçôáò åßíáé ç ëïßìùîç êáé ç
áéìïññáãßá. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ç óôïìáôéêÞ ëïßìùîç ïöåßëåôáé óå âáêôÞñéá êáé ëéãüôåñï óõ÷íÜ óå ìýêçôåò.
Ç èåñáðåßá áðïóêïðåß êõñßùò óôçí áíáêïýöéóç áðü ôïí ðüíï ìÝóù áíáëãçôéêþí åßôå ìå ôçí ìïñöÞ óôïìáôéêþí
äéáëõìÜôùí, åßôå óõóôçìáôéêÜ (õðïäïñßùò Þ åíäïöëåâßùò).
ÕËÉÊÁ ÊÁÉ ÔÅ×ÍÉÊÅÓ ÁÐÏÊÁÔÁÓÔÁÓÇÓ ÃÉÁ ÔÏÍ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏ ÁÓÈÅÍÇ
É. Ã. Ôæïýôæáò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ç ðñïëçðôéêÞ êáé èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôùí ïäïíôéêþí âëáâþí óå ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò ðñÝðåé íá
÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôå÷íéêÝò åñãïíïìéêÜ áðëÝò, ëåéôïõñãéêÜ åðáñêåßò êáé ìáêñüâéåò, áðïöåýãïíôáò ôéò áêñüôçôåò,
ôá åñãþäç,ðïëýðëïêá êáé ðåñßðëïêá ó÷Ýäéá èåñáðåßáò.
ÊáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò åßíáé ç ãíþóç áðü ôïí åðåìâáßíïíôá, ôùí äéáöüñùí ôå÷íéêþí êïðÞò êáé áöáßñåóçò ôùí
óêëçñþí ïäïíôéêþí éóôþí, Ýôóé þóôå íá åðéôá÷ýíåôáé ç üðïéá áðïêïðÞ êáé ðáñÜëëçëá íá ðåñéïñßæåôáé ç áíÜãêç ãéá
ðïëëáðëÝò ÷ïñçãÞóåéò áíáéóèçôéêþí äéáëõìÜôùí.
Óôç óýã÷ñïíç åðáíïñèùôéêÞ áëëÜ êáé ðñïëçðôéêÞ äéá÷åßñéóç ôùí âëáâþí ôùí óêëçñþí ïäïíôéêþí éóôþí, ôá ðÜóçò
öýóçò ðïëõìåñÞ õëéêÜ ìðïñïýí íá ðáßîïõí Ýíá êáèïñéóôéêü ñüëï êáé ôïýôï äéüôé åðéôñÝðïõí ôçí ôá÷åßá êáé áîéüðéóôç
áðïêáôÜóôáóç ôùí âëáâþí, ÷ùñßò ôçí áíÜãêç áöáßñåóçò ìåãÜëïõ üãêïõ ïäïíôéêþí éóôþí.
Óôçí ðáñïõóßáóç áõôÞ ãßíåôáé ðáñïõóßáóç êáé áíáöïñÜ ôùí äéáöüñùí âëáâþí ðïý åßíáé óõ÷íÝò óôïõò ïãêïëïãéêïýò
áóèåíåßò, ïé ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ôïõ ðåäßïõ åñãáóßáò, ïé ðëÝïí åíäåäåéãìÝíåò ôå÷íéêÝò áðïêïðÞò êáé ôÝëïò
ðáñïõóéÜæïíôáé õëéêÜ êáé ôå÷íéêÝò ãéá ôç óõíôçñçôéêÞ áëëÜ êáé ôçí åêôåíÞ áðïêáôÜóôáóç ðáèïëïãéêþí Þ åëëåéðüíôùí
óêëçñþí ïäïíôéêþí éóôþí, ìå Ýìöáóç ôéò ôåñçäïíéêÝò âëÜâåò êáé ôéò áõ÷åíéêÝò äéáâñþóåéò.
48
ÐÑÏÖÏÑÉÊÅÓ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ
ORAL PRESENTATIONS
49
Ï 1 ÅÐÉÔÕ×ÇÓ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ ÌÅ ÅÊÄÇËÙÓÇ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ËÏÃÙ ËÇØÇÓ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÙÍ
P 27 Ìïõæáêßôç Å., ÔæÝñìðïò Ö., ÐåðåëÜóç Å., ÑáæÞ Å.
ÅñãáóôÞñéï Ðåñéïäïíôïëïãßáò
ÊëéíéêÞ ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ- Äéáãíùóôéêü êáé Èåñáðåõôéêü ÊÝíôñï 'Õãåßá'
ÅéóáãùãÞ: Ôá äéöùóöïíéêÜ (áíÜëïãá ôùí ðõñïöùóöïñéêþí ÷çìéêþí åíþóåùí) åßíáé ó÷åôéêÜ íÝá öÜñìáêá, ðïõ
÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ìåôáóôÜóåùí êáñêßíùí óôá ïóôÜ, áëëÜ êáé ãéá ôçí ïóôåïðüñùóç,
Ý÷ïíôáò ùò óôü÷ï ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áðïññüöçóçò ôïõ ïóôïý. Ôá ïöÝëç ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé åéäéêÜ óå
êáñêéíïðáèåßò åßíáé óçìáíôéêÜ êáé êÜíïõí ôç ÷ñÞóç ôïõò áðáñáßôçôç. ¼ìùò ìéá óçìáíôéêÞ åðéðëïêÞ ôïõò åßíáé
ç ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí, ç áíôéìåôþðéóç ôçò ïðïßáò åßíáé äýóêïëç.
Óêïðüò: Óôçí åñãáóßá ãßíåôáé âéâëéïãñáöéêÞ áíáóêüðçóç ôçò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí ëüãù ëÞøçò
äéöùóöïíéêþí êáé ðáñïõóßáóç êëéíéêïý ðåñéóôáôéêïý ìå ïóôåïíÝêñùóç óôçí Üíù ãíÜèï êáé áíÜëõóç ôïõ ôñüðïõ
áíôéìåôþðéóÞò ôïõ.
Ðáñïõóßáóç ðåñéóôáôéêïý: Óôçí áóèåíÞ äéáãíþóôçêå êáñêßíïò ôïõ ìáóôïý ðñï ðåíôáåôßáò, ï ïðïßïò
áíôéìåôùðßóôçêå ìå ïëéêÞ áöáßñåóç. Ðñéí äýï Ýôç ðáñïõóßáóå ìåôáóôÜóåéò óôá ïóôÜ êáé îåêßíçóå Ýíá
ðñüãñáììá ìçíéáßáò ÷ïñÞãçóçò áëåíäñïíÜôçò åíäïöëåâßùò. ÌåôÜ áðü Ýíá ÷ñüíï ÷ñåéÜóôçêå íá ãßíïõí êÜðïéåò
åîáãùãÝò äïíôéþí óôçí Üíù ãíÜèï êáé íá êáôáóêåõáóôåß ìéá ïëéêÞ ïäïíôïóôïé÷ßá.
¾óôåñá áðü ôñåéò ìÞíåò, ìåôÜ áðü ðáñáðïìðÞ áðü ôçí èåñÜðïíôá éáôñü, ç áóèåíÞò ðñïóÞëèå ãéá ïäïíôéáôñéêÞ
åîÝôáóç. Ôá êëéíéêÜ êáé áêôéíïãñáöéêÜ åõñÞìáôá, ìå âÜóç ôï éáôñéêü êáé ïäïíôéáôñéêü éóôïñéêü, ïäÞãçóáí óôç
äéÜãíùóç ôçò ýðáñîçò ïóôåïíÝêñùóçò ëüãù ëÞøçò äéöùóöïíéêþí óôçí Üíù ãíÜèï (äåîéÜ êáé áñéóôåñÜ) óôéò
ðåñéï÷Ýò ôùí åîáãùãþí.
Áíôéìåôùðßóôçêå åðéôõ÷þò ìå ÷ïñÞãçóç áíôéâßùóçò, óôïìáôéêïý äéáëýìáôïò ÷ëùñåîéäßíçò êáé åîïìÜëõíóç ôùí
ïîýáé÷ìùí ïóôéêþí áêßäùí ôïõ áðïêáëõììÝíïõ ïóôïý. Áêüìá Ýãéíå óýóôáóç ìç ÷ñÞóçò ôçò ïëéêÞò
ïäïíôïóôïé÷ßáò.
ÓõìðåñÜóìáôá: Ç ïóôåïíÝêñùóç ëüãù ëÞøçò äéöùóöïíéêþí åßíáé ìéá óïâáñÞ åðéðëïêÞ. Ç èåñáðåõôéêÞ ôçò
áíôéìåôþðéóç åßíáé äýóêïëç, ìáêñü÷ñïíç êáé ìç ðñïâëÝøéìç.
Ï2
P 40
ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÅÉÓ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÅÎÁÃÙÃÅÓ ÏÄÏÍÔÙÍ
ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ
Öáíäñßäçò É., Æåñâïý-ÂÜëâç Ö., ×ñáíéþôç Ó., ÈùìÜ-ÔóáãêëÞ Å.
ÓÅ ÁÓÈÅÍÇ ÐÏÕ ÅÉ×Å ËÁÂÅÉ
Ïäïíôéáôñéêü êáé Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÔìÞìá ôïõ Ã.Í. "Áóêëçðéåßï Âïýëáò"
ÅéóáãùãÞ: Ôá äéöùóöïíéêÜ åßíáé ÷çìéêïß ðáñÜãïíôåò ïé ïðïßïé åìðëÝêïíôáé óôï ìåôáâïëéóìü ôïõ ïóôïý
áíáóôÝëëïíôáò ôçí ïóôåïëõôéêÞ äñÜóç ôùí ïóôåïêëáóôþí. ×ïñçãïýíôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ïóôéêþí
ìåôáóôÜóåùí êáêïÞèùí íåïðëáóéþí, ðïëëáðëïý ìõåëþìáôïò, íüóïõ Paget, êáé ïóôåïðüñùóçò. ÓïâáñÞ
åðéðëïêÞ ôçò ÷ñÞóçò ôùí åßíáé ç ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí ç ïðïßá åìöáíßæåôáé êõñßùò ìåôÜ áðü åîáãùãÞ.
Óêïðüò: Ç ðáñïõóßáóç ðåñéóôáôéêïý ìå ïóôåïíåêñþóåéò ôçò êÜôù ãíÜèïõ ìåôÜ áðü åîáãùãÝò óå áóèåíÞ ðïõ
åß÷å ëÜâåé äéöùóöïíéêÜ.
Ðáñïõóßáóç ðåñéóôáôéêïý: ÁóèåíÞò, çëéêßáò 80 åôþí, ðïõ åëÜìâáíå äéöùóöïíéêÜ, ðñïóÞëèå ðñï äéåôßáò óôï
Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá ùò åðåßãïí ðåñéóôáôéêü ëüãù Üëãïõò. Ï áóèåíÞò åß÷å ëÜâåé åíäïöëåâßùò ìÝ÷ñé ôüôå êáé ãéá
äýï ÷ñüíéá äéöùóöïíéêÜ ëüãù éóôïñéêïý ÷ñüíéáò ëåìöïãåíïýò ëåõ÷áéìßáò êáé êáêïÞèùí íåïðëáóéþí ðá÷Ýïò
åíôÝñïõ êáé ðñïóôÜôç. ÊáôÜ ôçí åîÝôáóç äéáðéóôþèçêå üôé ìåôáîý Üëëùí Ý÷ñçæå åîáãùãþí ïäüíôùí.
Óôçí êÜôù ãíÜèï õðÞñ÷å ìåãÜëç ïóôåïíåêñùôéêÞ åóôßá óå èÝóç ðáëáéüôåñçò åîáãùãÞò. Ôï ïóôéêü áðüëõìá
áöáéñÝèçêå êáé åóôÜëç ãéá éóôïëïãéêÞ åîÝôáóç, ç ïðïßá Ýäåéîå üôé ôï ïóôïýí äåí ðáñïõóßáæå ïóôåïâëáóôéêÞ Þ
ïóôåïêëáóôéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ï äå éóôüò ôùí ìõåëï÷þñùí åìöÜíéæå ðëÞñç íÝêñùóç. Óôçí ðáñõöÞ ôïõ
áðïëýìáôïò ðáñáôçñÞèçêáí áèñïßóåéò ïõäåôåñüöéëùí ðïëõìïñöïðõñÞíùí êáèþò êáé åíáðïèÝóåéò äïìþí
áêôéíïìýêçôá. Ãéá ôçí äéá÷åßñéóç ôïõ áóèåíïýò ó÷åôéêÜ ìå ôéò åîáãùãÝò ðïõ áðáéôïýíôáí, Ýãéíå óõíåííüçóç ìå
ôïõò áñìüäéïõò éáôñïýò êáé êáôüðéí áõôÞò äéåêüðçóáí ïñéóôéêÜ ôá äéöùóöïíéêÜ êáé õðü áíôéâéïôéêÞ êÜëõøç
Ýãéíáí ïé åîáãùãÝò ïäüíôùí áñ÷éêÜ ôïõ 35 êáé áñãüôåñá ôïõ 46. Ðáñüëá áõôÜ, ìåôÜ áðü äéÜóôçìá äÝêá ìçíþí
ðåñßðïõ ï áóèåíÞò åìöÜíéóå ïóôåïíåêñùôéêÝò åóôßåò óôéò ðåñéï÷Ýò ôùí äýï åîáãùãþí.
Ï áóèåíÞò âñßóêåôáé õðü óôåíÞ ïäïíôéáôñéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ôüóï ãéá áðïöõãÞ åðéìüëõíóçò ôùí
ïóôåïíåêñùôéêþí åóôéþí üóï êáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç äéáöüñùí óôïìáôïëïãéêþí ðñïâëçìÜôùí ðïõ åìöáíßæåé
ëüãù ôçò ðïëëáðëÞò ôïõ ðáèïëïãßáò üðùò êáíôéíôßáóçò êáé îçñïóôïìßáò.
50
ÓõìðÝñáóìá: Ç äéá÷åßñéóç áóèåíïýò ðïõ ëáìâÜíåé äéöùóöïíéêÜ åßíáé Ýíá óýíèåôï ðñüâëçìá ðïõ áðáéôåß ôçí
åãñÞãïñóç ôïõ ïäïíôéÜôñïõ êáé ôçí óôåíÞ ðáñáêïëïýèçóç ôïõ áóèåíïýò.
Ï 3 ÓÔÏÌÁÔÏÊÏËÐÉÊÇ ÅÐÉÊÏÉÍÙÍÉÁ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ (ÏÍÃ) ÁÐÏ ÅÍÄÏÖËÅÂÉÙÓ
P 42 ×ÏÑÇÃÏÕÌÅÍÁ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÁÍÁÖÏÑÁ 3 ÐÅÑÉÐÔÙÓÅÙÍ
ÓåñÝôç Ìáñßá, ÊáôóïõñÜêçò Ìé÷áÞë, ÌðáôæáêÜêçò ÄçìÞôñéïò, ÁãÜ-Êïõìðßôóêá ÅéñÞíç
Ãåíéêü Íïóïêïìåßï ËÜñéóáò, Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá, ÙôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ
ÅéóáãùãÞ: Ç óôïìáôïêïëðéêÞ åðéêïéíùíßá ìåôÜ áðü åîáãùãÞ äïíôéïý óå áóèåíåßò ìå ÏÍà ìåôÜ ÷ïñÞãçóç
äéöùóöïíéêþí Ý÷åé éäéáßôåñç êëéíéêÞ êáé áêôéíïëïãéêÞ åéêüíá êáé ÷ñÞæåé ðåñáéôÝñù äéåñåýíçóçò ãéá ôçí ïñèüôåñç
áíôéìåôþðéóÞ ôçò.
Óêïðüò ìáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôñéþí áóèåíþí ìå ÏÍà ðïõ ðáñáðÝìöèçóáí óôçí êëéíéêÞ ìáò êáé ðáñïõóßáæáí
óôïìáôïêïëðéêÞ åðéêïéíùíßá êáé ç áíÜëõóç ôïõ ó÷åäßïõ áíôéìåôþðéóÞò ôïõò.
Õëéêü êáé ìÝèïäïò. Ïé áóèåíåßò ìáò åßíáé Üíäñåò, çëéêßáò 74 êáé 86 åôþí ìå ìåôáóôáôéêü óôá ïóôÜ Ca ðñïóôÜôç
ïé äýï ðñþôïé, êáé 69 åôþí ìå ðïëëáðëïýí ìõÝëùìá ï ôñßôïò. ÐáñáðÝìöèçêáí ëüãù áäõíáìßáò åðïýëùóçò
öáôíßïõ ìåôÜ áðü åîáãùãÞ, ìå öëÝãìïíá ðáñåéÜò êáé åíäïóôïìáôéêü óõñßããéï áíôßóôïé÷á. Óôïõò áóèåíåßò Ýãéíå
ðëÞñçò áêôéíïëïãéêüò Ýëåã÷ïò, óðéíèçñïãñÜöçìá ïóôþí êáé CT Denta Scan.
ÁðïôåëÝóìáôá. Êáé óôïõò ôñåéò áóèåíåßò äéåðéóôþèç åôåñüðëåõñç êáôÜëçøç ôïõ éãìüñåéïõ, ëýóç ôçò ïóôéêÞò
óõíÝ÷åéáò, åêñïÞ ðýïõ êáé áðïêÜëõøç ïóôïý. Åêôéìþíôáò ôçí ãåíéêÞ õãåßá ôùí áóèåíþí êáé ôï ðñïóäüêéìï
åðéâßùóçò áðïöáóßóôçêå óõíôçñçôéêÞ áíôéìåôþðéóç ãéá ôïõò äýï ðñþôïõò áóèåíåßò êáé ÷åéñïõñãéêÞ ãéá ôïí
ôñßôï ìå âåëôßùóç ôùí êëéíéêþí óõìðôùìÜôùí.
ÓõìðÝñáóìá. Ç óôïìáôïêïëðéêÞ åðéêïéíùíßá óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí åíäïöëÝâéá äéöùóöïíéêÜ åßíáé ìéá
êáôÜóôáóç ìç éÜóéìç, äýóêïëá áíôéìåôùðßóéìç ðïõ ÷ñÞæåé ðåñáéôÝñù äéåñåýíçóçò.
Ï 4 ÐÑÙÔÏÐÁÈÇÓ ÅÑÐÇÔÉÊÇ ÏÕËÏÓÔÏÌÁÔÉÔÉÄÁ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÅÖÁËÇÓ/ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
P 29 Ô. ÓáññÞ1, Ä. Ãáëßôç1, Á. ÎáíèéíÜêç1, Ð. ÁèáíáóéÜäïõ 2
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ,
ÅÊÐÁ
2
ÅñãáóôÞñéï ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ,ÅÊÐÁ
ÅéóáãùãÞ: Ç ëïßìùîç áðü ôïí éü ôïõ áðëïý Ýñðçôá -1 Ý÷åé áíáãíùñéóôåß ùò óçìáíôéêÞ áéôßá íïóçñüôçôáò óôïõò
áóèåíåßò ìå êáêïÞèç íïóÞìáôá. Ç áíïóïêáôáóôïëÞ áðïôåëåß ôïí êýñéï ðñïäéáèåóéêü ðáñÜãïíôá ðïõ åõíïåß ôçí
áíáæùðýñùóç ôçò åñðçôéêÞò ëïßìùîçò êáé ôçí åìöÜíéóç äåõôåñïðáèïýò åñðçôéêÞò óôïìáôßôéäáò.
Óêïðüò: Óôçí ðáñïýóá åñãáóßá ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá ðåñéóôáôéêü óôï ïðïßï ï áóèåíÞò ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò
áêôéíïèåñáðåßáò, åìöÜíéóå åñðçôéêÞ ïõëïóôïìáôßôéäá ùò ðñùôïðáèÞ ëïßìùîç.
Ðáñïõóßáóç ðåñéóôáôéêïý: ¢íäñáò 26 åôþí ðñïóÞëèå óôçí êëéíéêÞ ìáò ìå Ýíôïíï ðüíï óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá,
äýï ìÞíåò ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç êáñêßíïõ ôçò ãëþóóáò. ÊáôÜ ôçí êëéíéêÞ
åîÝôáóç ðáñáôçñÞèçêáí åëêþóåéò óôá ðñïóðåöõêüôá ïýëá , óôç óêëçñÞ õðåñþá êáé óôçí Ýóù åðéöÜíåéá ôïõ
êÜôù ÷åßëïõò. ÔÝèçêå ç êëéíéêÞ äéÜãíùóç ðñùôïðáèïýò åñðçôéêÞò ïõëïóôïìáôßôéäáò åíþ óôç äéáöïñéêÞ
äéÜãíùóç ðåñéåëÞöèç êáé ç ÷ñüíéá âëåííïãïíßôéäá . ËÞöèçêå êõôôáñïëïãéêü åðß÷ñéóìá êáé óôÜëèçêáí åîåôÜóåéò
ãéá ôïí ïñïëïãéêü ðñïóäéïñéóìü ôïõ ôßôëïõ ôùí áíôéóùìÜôùí Ýíáíôé ôùí éþí ÇSV-1 êáé HSV-2. Ôáõôü÷ñïíá
÷ïñçãÞèçêå áíôéåñðçôéêÞ áãùãÞ per os êáé óõóôÞèçêå åðáíÜëçøç ôùí ïñïëïãéêþí åîåôÜóåùí ìåôÜ ôçí ðÜñïäï
äåêáðåíèçìÝñïõ. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ êõôôáñïëïãéêïý êáé ïñïëïãéêïý åëÝã÷ïõ åðéâåâáßùóáí ôç äéÜãíùóç ôçò
ðñùôïðáèïýò åñðçôéêÞò ëïßìùîçò.
ÓõæÞôçóç-ÓõìðåñÜóìáôá: Ç ðëåéïíüôçôá ôùí åñðçôéêþí ëïéìþîåùí óôïõò ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò áöïñÜ óå
äåõôåñïðáèÞ áíáæùðýñùóç ðñïûðÜñ÷ïõóáò ëïßìùîçò êáé ü÷é óå ðñùôïëïßìùîç.
Óôç ðáñïýóá åñãáóßá, ï áóèåíÞò åìöÜíéóå ðñùôïðáèÞ åñðçôéêÞ ïõëïóôïìáôßôéäá ìåôÜ áðü ôï ðÝñáò ôçò
áêôéíïèåñáðåßáò óôçí ïðïßá õðïâëÞèçêå ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç êáñêßíïõ ôçò ãëþóóáò.
Óõíåðþò, åêôüò áðü ôçí áíáæùðýñùóç ôçò ëïßìùîçò êáé ç ðñùôïðáèÞò åñðçôéêÞ ëïßìùîç èá ðñÝðåé íá
óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ôçò âëåííïãïíßôéäáò. Óýìöùíá ìå äéåèíÞ äåäïìÝíá åîÜëëïõ, ç
ðñùôïðáèÞò åñðçôéêÞ ëïßìùîç äåí åßíáé áðïêëåéóôéêÜ ðëÝïí ëïßìùîç ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò óôï äõôéêü êüóìï.
51
Ï 5 ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÇÐÁÔÉÔÉÄÁ Â ÊÁÉ C: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÄÕÏ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÙÍ
P 28 Ä.Ãáëßôç1, Ô.ÓáññÞ1, Á.ÎáíèéíÜêç1, É.ÃéùôÜêçò2, Å. ÓáìðáôÜêïõ3
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ,
ÅÊÐÁ
2
ÙôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ ,Íïóïêïìåßï "ÉððïêñÜôåéï"
3
ÌïíÜäá Åéäéêþí Ëïéìþîåùí, Â' ÐáèïëïãéêÞ , Íïóïêïìåßï "ÉððïêñÜôåéï"
ÅéóáãùãÞ: Ç çðáôßôéäá  êáé C åßíáé éïãåíåßò ëïéìþîåéò ìå óðÜíéåò åêäçëþóåéò áðü ôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá. Áí
êáé ç óõó÷Ýôéóç ôïõ éïý ôïõ AIDS ìå ëïéìþîåéò ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò åßíáé ãíùóôÞ êáé êáëÜ ôåêìçñéùìÝíç
âéâëéïãñáöéêÜ, äåí õðÜñ÷ïõí áíôßóôïé÷åò áíáöïñÝò ãéá ðéèáíÞ óõó÷Ýôéóç ôùí éþí ôçò çðáôßôéäáò B êáé C ìå
óôïìáôéêÝò ëïéìþîåéò.
Óêïðüò: Óôçí åñãáóßá áõôÞ ðáñïõóéÜæïíôáé äýï ðåñéóôáôéêÜ óôá ïðïßá ç åìöÜíéóç ëïéìþîåùí áðü ôç óôïìáôéêÞ
êïéëüôçôá ïäÞãçóå óôç äéÜãíùóç çðáôßôéäáò óôïõò áóèåíåßò.
Ðáñïõóßáóç Ðåñéóôáôéêþí:
1. ¢íäñáò 36 åôþí ìå óýíäñïìï Down ðáñáðÝìöèçêå óôçí êëéíéêÞ ìáò åîáéôßáò ôçò ðáñïõóßáò äéÜ÷õôùí
âëáâþí óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá ìå óõíïäü äåêáôéêÞ ðõñåôéêÞ êßíçóç. Äéåãíþóèçêå åëêïíåêñùôéêÞ óôïìáôßôéäá
êáé ÷ïñçãÞèçêå ìåôñïíéäáæüëç (Flagyl) p.o. ðïõ ïäÞãçóå óå ßáóç ôùí âëáâþí . Ï åñãáóôçñéáêüò Ýëåã÷ïò
áðåêÜëõøå ÷ñüíéá åíåñãü çðáôßôéäá B.
2. ¢íäñáò 46 åôþí ðáñáðÝìöèçêå óôçí êëéíéêÞ ìáò ãéá áîéïëüãçóç óôïìáôßôéäáò ìå óõíïäü åìðýñåôï. Ç êëéíéêÞ
åîÝôáóç áðåêÜëõøå øåõäïìåìâñáíþäç êáíôéíôßáóç ôïõ óôüìáôïò. Ç ÷ïñÞãçóç öëïõêïíáæüëçò (Fungostatin) i.v.
ïäÞãçóå óå ßáóç ôçò âëÜâçò . ÌåôÜ áðü åñãáóôçñéáêü Ýëåã÷ï äéáðéóôþèçêå ç ýðáñîç çðáôßôéäáò C.
ÓõìðÝñáóìá: Ïé óôïìáôéêÝò ëïéìþîåéò, üðùò ç åëêïíåêñùôéêÞ ïõëßôéäá êáé ç øåõäïìåìâñáíþäçò êáíôéíôßáóç,
ðéèáíüí íá áðïôåëïýí Üãíùóôåò åîùçðáôéêÝò åêäçëþóåéò ôçò çðáôßôéäáò B êáé C. ÐåñáéôÝñù Ýñåõíá åßíáé
áðáñáßôçôç ãéá ôç äéåñåýíçóç ôçò ÷ñçóéìüôçôáò ôùí óôïìáôéêþí ëïéìþîåùí ùò äåßêôåò õøçëÞò õðïøßáò ãéá ôçí
ðñþéìç äéÜãíùóç ôçò çðáôßôéäáò B êáé C.
Ï 6 ÁÍÁÄÑÏÌÉÊÇ ÌÅËÅÔÇ ÏÖÅËÏÕÓ ÓÕÌÐËÇÑÙÌÁÔÉÊÇÓ ÁÍÏÓÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÌÅ ÉÍÔÅÑÖÅÑÏÍÇ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ
P 26 ÌÅ ÊÁÊÏÇÈÅÓ ÌÅËÁÍÙÌÁ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ ÓÔÁÄÉÏÕ ÉÉ ÊÁÉ ÉÉÉ
Íôïìïõ÷ôóÞò A.1, Êõñãßäçò A.1, Êïíôüò Ê.1, Êå÷áãéÜò Í.1, Êéæéñßäïõ A.2, ÁíäñåÜäçò X.3, Âá÷ôóåâÜíïò K.1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Èåóóáëïíßêçò
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
3
3ï ÔìÞìá ÊëéíéêÞò Ïãêïëïãßáò, Á.Í.È. "ÈåáãÝíåéï"
2
Óêïðüò: Áóèåíåßò ìå êáêüçèåò ìåëÜíùìá Ý÷ïõí äõóìåíÞ ðïñåßá, ìå ðéèáíüôçôåò åðéâßùóçò 30-70% áíáëüãùò
óôáäßïõ.Ç óõìðëçñùìáôéêÞ èåñáðåßá Ý÷åé óôü÷ï ôçí âåëôßùóç ôïõ åëåýèåñïõ íüóïõ äéáóôÞìáôïò êáé ôçò ïëéêÞò
åðéâßùóçò.Åéäéêþò ãéá ôï ìåëÜíùìá êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ õðÜñ÷åé ìéêñÞ åìðåéñßá ãéá ôï üöåëïò ôçò
óõìðëçñùìáôéêÞò ìåôåã÷åéñçôéêÞò èåñáðåßáò.
Õëéêü-ÌÝèïäïé: Óôç ìåëÝôç åíôÜ÷èçêáí 44 áóèåíåßò(28 Üíäñåò, 16 ãõíáßêåò) ìå éóôïëïãéêÜ ôåêìçñéùìÝíï
êáêüçèåò ìåëÜíùìá êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ óôáäßùí ÉÉ êáé ÉÉÉ (êáôÜ AJCC), ìÝóçò çëéêßáò 63,5 åôþí.Óå 16(36,4%)
áóèåíåßò ç ðñùôïðáèÞò åóôßá Þôáí ï âëåííïãüíïò ôïõ óôüìáôïò.Óôï óôÜäéï ÉÉ áíÞêáí 32(72,7%) êáé óôï óôÜäéï
ÉÉÉ 12(27,3%) áóèåíåßò.Óå 21 áóèåíåßòåíåßò ÷ïñçãÞèçêå åðéêïõñéêÞ ÷çìåéïèåñáðåßá (×/È) ìå Vindesin-DTIC(68 êýêëïé, áíÜ 21 ìÝñåò), óå 12 åðéêïõñéêÞ ×ÌÈ(ìå ôï ßäéï ó÷Þìá) êáé áêïëïýèùò Interferon(IFN) á-2b(5-10x106
IU, sc, ôñéò áíÜ åâäïìÜäá, ãéá 12 ìÞíåò åíþ ïé õðüëïéðïé 11 ôÝèçêáí óå ðáñáêïëïýèçóç.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÌåôÜ áðü äéÜìåóç ðáñáêïëïýèçóç 71 ìçíþí, ç ïëéêÞ äéÜìåóç åðéâßùóç ôïõ óõíüëïõ ôùí
áóèåíåßòåíþí áíÝñ÷åôáé óå 88 ìÞíåò(95%CI:65-111). Ôá ðïóïóôÜ 1-åôïýò êáé 3-åôïýò åðéâßùóçò ôùí
áóèåíåßòåíþí Þôáí 87% êáé 45% áíôéóôïß÷ùò. Ç äéÜìåóç åðéâßùóç ôùí áóèåíåßò óôáäßùí ÉÉ êáé ÉÉÉ Þôáí
93(95%CI:67-120) êáé 20 ìÞíåò(95%CI:0-40) áíôéóôïß÷ùò (p=0.006). Ôï äéÜìåóï åëåýèåñï íüóïõ äéÜóôçìá
(ÅÍÄ) Þôáí 83 ìÞíåò (95%CI:60-105). Ôï ðïóïóôü 1-åôïýò êáé 3-åôïýò ÅÍÄ Þôáí 78% êáé 56% áíôéóôïß÷ùò. Ôï
äéÜìåóï ÅÍÄ ôùí áóèåíåßò óôáäßùí ÉÉ êáé ÉÉÉ Þôáí 67(95%CI:48-85) êáé 15 ìÞíåò(95%CI:0-34)
áíôéóôïß÷ùò(p=0.008).
ÓõìðÝñáóìá:Áðü ôçí áíÜëõóç ôïõ õëéêïý ìáò äå öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé óçìáíôéêü üöåëïò áðü ôç óõìðëçñùìáôéêÞ
èåñáðåßá óôï ìåëÜíùìá êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ.Ï ìéêñüò áñéèìüò áóèåíþí ôçò ìåëÝôçò äåí åðéôñÝðåé ôçí
áóöáëÞ ôåêìçñßùóç ôùí óõìðåñáìÜôùí. ×ñåéÜæïíôáé ðåñáéôÝñù ìåëÝôåò ìå ìåãáëýôåñï áñéèìü áóèåíåßòåíþí.
52
Ï 7 ÐËÏÕÓÉÁ ÓÅ ÇÙÓÉÍÏÖÉËÁ ÁÔÕÐÇ CD30+ Ô-ËÅÌÖÏÛÐÅÑÐËÁÓÔÉÊÇ ÅÎÅÑÃÁÓÉÁ ÌÅ ÅËÊÙÓÅÉÓ ÔÏÕ
P 36 ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÔÏÕ ÔÕÐÏÕ ÔÏÕ ÔÑÁÕÌÁÔÉÊÏÕ ÇÙÓÉÍÏÖÉËÏÕ ÊÏÊÊÉÙÌÁÔÏÓ
Áñóéíüç ÎáíèéíÜêç1, Èåïäþñá ÐáðáäÜêç2, ÃåñÜóéìïò ÍéêïëÜôïò3, Êùíóôáíôßíïò ÊáôïõìÜò1, Ïõñáíßá ÍéêïëÜôïõÃáëßôç1, ÅëÝíç Êïóìßäç4
1
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ,
ÅÊÐÁ
2
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Íïóïêïìåßï "Ï Åõáããåëéóìüò"
3
ÙÑË ÊëéíéêÞ, Íïóïêïìåßï "Åëðßò"
4
ÐáéäéáôñéêÞ ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí "Ð.&Á. Êõñéáêïý"
ÅéóáãùãÞ: Ôï Ôñáõìáôéêü Çùóéíüöéëï Êïêêßùìá ôïõ óôüìáôïò (ÔÇÊ) áðïôåëåß ÷ñüíéá áõôïðåñéïñéæüìåíç âëÜâç
Üãíùóôçò ðáèïãÝíåéáò. Åêäçëþíåôáé óõíÞèùò ùò Ýëêïò ìå óêëçñÜ åðçñìÝíá ÷åßëç. ÉóôïëïãéêÜ ÷áñáêôçñßæåôáé
áðü ðõêíÞ, äéÜ÷õôç êáé ðïëýìïñöç êõôôáñéêÞ äéÞèçóç ôïõ ÷ïñßïõ Þ êáé ôùí õðïêåßìåíùí ìáëáêþí éóôþí (ìå Þ
÷ùñßò áõîçìÝíï áñéèìü çùóéíïößëùí ëåõêïêõôôÜñùí).
Óêïðüò: ÐáñïõóéÜæåôáé ðïëõåóôéáêü ÔÇÊ ôïõ óôüìáôïò ìå Ýìöáóç óôçí ðáèïëïãïáíáôïìéêÞ åôåñïãÝíåéá ôùí
íüóùí ìå êëéíéêÞ åéêüíá ÔÇÊ.
Ðáñïõóßáóç ðåñéóôáôéêïý: ¢ññåí 13 åôþí ðñïóÞëèå ìå ðüíï êáôÜ ôï âïýñôóéóìá ôùí äïíôéþí, äéÜñêåéáò ðÝíôå
åâäïìÜäùí. ÊëéíéêÜ äéáðéóôþèçêáí åëêþóåéò ìå óêëçñÜ, õðåãåñìÝíá ÷åßëç óôç ãëþóóá êáé ôá ïýëá. Ç êëéíéêÞ
äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ðåñéÝëáâå ôçí åëêïíåêñùôéêÞ óôïìáôßôéäá, ôçí éóôéïêõôôÜñùóç Langerhans êáé ôá ìç
Hodgkin's ëåìöþìáôá (NHL). Ïé åëêþóåéò áöáéñÝèçêáí ÷åéñïõñãéêÜ êáé ç åðïýëùóç õðÞñîå ïìáëÞ. Ç
éóôïëïãéêÞ, áíïóïúóôï÷çìéêÞ êáé ìïñéáêÞ äéåñåýíçóç ôçò âëÜâçò ôåêìçñßùóå ôç äéÜãíùóç Üôõðçò CD30+ ÔëåìöïõðåñðëáóôéêÞò åîåñãáóßáò ìå áíþìáëï áíïóïöáéíüôõðï, óáöÞ åðéèçëéïôñïðéóìü êáé Ýíôïíç çùóéíïöéëéêÞ
äéÞèçóç ìå óõíïäü êëùíéêïý ÷áñáêôÞñá IgM (ê) ðëáóìáôïêõôôáñéêÞ äéÞèçóç.
ÓõæÞôçóç/ÓõìðåñÜóìáôá: Áðü ôç ðáñáðÜíù ìåëÝôç êáé ôá âéâëéïãñáöéêÜ äåäïìÝíá ðñïêýðôåé üôé ôï ÔÇÊ:
(1) ÊëéíéêÜ ìéìåßôáé áêáíèïêõôôáñéêü êáñêßíùìá, åëêïíåêñùôéêÞ óôïìáôßôéäá, éóôéïêõôôÜñùóç Langerhans êáé
êáêïÞèåéò ëåìöïõðåñðëáóôéêÝò åîåñãáóßåò, åíþ ç éóôïëïãéêÞ äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ðåñéëáìâÜíåé ôçí
éóôéïêõôôÜñùóç Langerhans, ôá Hodgkin's êáé ìç Hodgkin's ëåìöþìáôá.
(2) ÁöïñÜ ïìÜäá êáëïÞèùí íüóùí, åôåñïãåíþí ðáèïëïãïáíáôïìéêÜ êáé éóôïãåíåôéêÜ, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé êáé ôçí
Üôõðç ç ìç CD30+ Ô-ëåìöïõðåñðëáóôéêÞ åîåñãáóßá ôïõ óôüìáôïò ðëïýóéá óå çùóéíüöéëá. Ç áíïóïúóôï÷çìéêÞ
Þ êáé ìïñéáêÞ ìåëÝôç óôïìáôéêþí âëáâþí ìå êëéíéêÞ åéêüíá ÔÇÊ, ðáñÜëëçëá ìå ôçí éóôïëïãéêÞ, åßíáé áíáãêáßá
óôá ðëáßóéá ôçò ôåêìçñßùóçò ôçò äéÜãíùóçò ôçò CD30+ Ô-ëåìöïõðåñðëáóôéêÞò åîåñãáóßáò êáé ôçò äéáöïñéêÞò
äéÜãíùóçò êõñßùò áðü õøçëÞò êáêïÞèåéáò ðåñéöåñéêü Ô-ëÝìöùìá áðü CD30+ ìåãÜëá êýôôáñá.
Ï 8 ÄÉÁ×ÅÉÑÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÕØÇËÇÓ ÄÏÓÇÓ ×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÓÅ ÓÕÍÄÉÁÓÌÏ ÌÅ ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁ
P 33 ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÌÅ ÄÉÁÄÅÑÌÉÊÏ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÏ ÓÕÓÔÇÌÁ ÖÅÍÔÁÍÕËÇÓ
Ð.×Ýñáò, Á.×áôæüðïõëïò, Ê.Êñçôéêüò
ÅëëçíéêÞ ÉáôñéêÞ Åôáéñåßá ÌåëÝôçò Øõ÷ïóùìáôéêþí ÐñïâëçìÜôùí
ÅéóáãùãÞ: Ç âëåííïãïíßôéäá ôïõ óôüìáôïò åßíáé óõ÷íÞ êáé óçìáíôéêÞ áíåðéèýìçôç åíÝñãåéá ôçò ÷Þìåéï êáé
ñáäéïèåñáðåßáò, áðïôåëåß äå óïâáñü ðñüâëçìá óôç ñýèìéóç ôùí áóèåíþí ðïõ ëáìâÜíïõí õøçëÞ äüóç
÷çìåéïèåñáðåßáò.
Óêïðüò ôçò ðáñïýóçò ìåëÝôçò Þôáí ç áîéïëüãçóç ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò êáé ôçò áóöÜëåéáò ôïõ äéáäåñìéêïý
óõóôÞìáôïò (TTS) öåíôáíýëçò óôç äéá÷åßñçóç ôïõ ïîÝïò ðüíïõ åîáéôßáò ôçò óôïìáôéêÞò âëåííïãïíßôéäáò, óå
áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí õøçëÞ äüóç ÷çìåéïèåñáðåßáò.
Áóèåíåßò êáé ÌÝèïäïò: ¸íá óýíïëï 60 äéáäï÷éêþí êáñêéíïðáèþí ìå åðþäõíç âëåííïãïíßôéäá óôüìáôïò
óõììåôåß÷áí óôç ìåëÝôç. ¼ëïé ïé áóèåíåßò Ýëáâáí õøçëÞ äüóç ÷çìåéïèáðåßáò. Áñ÷éêÜ, ÷ïñçãÞèçêáí 25microg/h
(TTS) öåíôáíýëçò ãéá ôç èåñáðåßá ôïõ ðüíïõ ôçò âëåííïãïíßôéäáò óôüìáôïò.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÅðáñêÞò áíáëãçóßá åðåôåý÷èç ìå äüóç 25microg/h óå 35 áóèåíåßò ìå âëåííïãïíßôéäá É-ÉÉ
âáèìïý (WHO) êáé 50microg/h óå 25 áóèåíåßò ìå âëåííïãïíßôéäá ÉÉÉ-ÉV âáèìïý. 8 (13,3%), 14 (23,3%) êáé 9
(15%) áóèåíåßò ðáñïõóßáóáí ðïíïêÝöáëï, âåëôßùóç ôïõ ýðíïõ êáé íáõôßá - Ýìåôï, áíôßóôïé÷á. Ç ìÝóç äéÜñêåéá
ôçò èåñáðåßáò Þôáí 8 ìÝñåò (åýñïò 6-14 ìÝñåò).
ÓõìðåñÜóìáôá: Ç åìðåéñßá ìáò äåß÷íåé üôé ôï äéáäåñìéêü óýóôçìá (ÔÔS) öåíôáíýëçò áðïôåëåß áîéüðéóôç ëýóç
óôçí äéá÷åßñçóç ôïõ ðüíïõ óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí õøçëÞ äüóç ÷çìåéïèåñáðåßáò êáé ðáñïõóßáóáí
âëåííïãïíßôéäá óôüìáôïò.
53
Ï 9 ÐÑÏÓÈÅÔÉÊÇ ÁÐÏÊÁÔÁÓÔÁÓÇ ÅËËÅÉÌÌÁÔÙÍ ÁÍÙ ÊÁÉ ÊÁÔÙ ÃÍÁÈÏÕ
P 34 É. Áñôïðïýëïõ, Ã.Ðáðáâáóéëåßïõ
Ìåôáðôõ÷éáêÞ ÊëéíéêÞ, Åñãáóôçñßïõ ÐñïóèåôéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
ÅéóáãùãÞ-Óêïðüò: Ôá åðßêôçôá åëëåßìáôá ôçò Üíù êáé êÜôù ãíÜèïõ ïöåßëïíôáé êõñßùò óå ÷åéñïõñãéêÞ áöáßñåóç
êáëïÞèùí Þ êáêïÞèùí íåïðëáóìÜôùí ôçò óêëçñÞò êáé ìáëáêÞò õðåñþáò, ôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí, ìÝñïõò Þ
üëçò ôçò êÜôù ãíÜèïõ, ôïõ åäÜöïõò ôïõ óôüìáôïò êáé ôùí öáôíéáêþí áðïöýóåùí. Ôï ìÝãåèïò ôïõò åîáñôÜôáé
áðü ôçí åíôüðéóç ôçò íüóïõ êáé ôï åßäïò ôçò åêôïìÞò, åíþ åðéöÝñïõí áéóèçôéêÜ êáé ëåéôïõñãéêÜ ðñïâëÞìáôá
óôïí áóèåíÞ áöïý ó÷åôßæïíôáé Üìåóá ìå ôçí áðþëåéá óçìáíôéêþí áíáôïìéêþí äïìþí. Ç ðñïóèåôéêÞ ôïõò
áðïêáôÜóôáóç åßíáé áðáñáßôçôç, ü÷é ìüíï ãéá áéóèçôéêïýò ëüãïõò áëëÜ êõñßùò ãéá åðáíáöïñÜ ôçò
ëåéôïõñãéêüôçôáò ôùí áóèåíþí óå éêáíïðïéçôéêü åðßðåäï.
ÕëéêÜ & ÌÝèïäïò: Èá ðáñïõóéáóôïýí êëéíéêÜ ðåñéóôáôéêÜ áóèåíþí ðïõ õðïâëÞèçóáí óå ÷åéñïõñãéêÞ åîáßñåóç
üãêùí ôçò Üíù êáé êÜôù ãíÜèïõ êáèþò êáé ç ðñïóèåôéêÞ áðïêáôÜóôáóç áõôþí, üðùò áíôéìåôùðéóôçêÜí óôçí
Ìåôáðôõ÷éáêÞ ÊëéíéêÞ ôïõ Åñãáóôçñßïõ ÐñïóèåôéêÞò ôçò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
ÁðïôÝëåóìá- ÓõìðÝñáóìá: Ç ðñïåã÷åéñçôéêÞ åðéêïéíùíßá êáé óõíåñãáóßá ôïõ ãíáèïðñïóùðéêïý
ðñïóèåôïëüãïõ ìå ôïí èåñÜðïíôá ãíáèïðñïóùðéêü ÷åéñïõñãü åßíáé áðáñáßôçôç ìå óêïðü ôçí áñôéüôåñç
áðïêáôÜóôáóç ôïõ áóèåíÞ ôüóï êáôÜ ôç Üìåóç ìåôåã÷åéñçôéêÞ ðåñßïäï, üóï êáé ãéá ôïí êáèïñéóìü ôïõ ó÷åäßïõ
èåñáðåßáò ôçò ôåëéêÞò ðñïóèåôéêÞò áðïêáôÜóôáóçò. Ï ñüëïò ôïõ ãíáèïðñïóùðéêïý ðñïóèåôïëüãïõ åßíáé
óçìáíôéêüò áöïý óõíßóôáôáé óôçí ëåéôïõñãéêÞ, áéóèçôéêÞ êáé øõ÷ïëïãéêÞ áðïêáôÜóôáóç ôïõ áóèåíÞ,
óõìâÜëëïíôáò ôüóï óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò æùÞò ôïõ ãíáèïðñïóùðéêïý áóèåíÞ üóï êáé óôçí ïìáëÞ
åðáíÝíôáîç ôïõ óôï êïéíùíéêü óýíïëï.
Ï 10 ÓÅÎÏÕÁËÉÊÏÔÇÔÁ ÊÁÉ ÊÁÑÊÉÍÏÓ ÔÏÕ ËÁÑÕÃÃÁ
P 32 Ä. Âüìâáò, Ì. Ðïìþíç, Ä. Óðõñïðïýëïõ, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò
Ãåíéêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Ðáôñþí
H óùìáôéêÞ åéêüíá åßíáé Ýíá óçìáíôéêü êïììÜôé ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò åéêüíáò êáé ç êïéíùíßá äßíåé ìåãÜëç
âáñýôçôá óå Ýíá åëêõóôéêü óþìá. Íüóïò ç ïðïßá áðáéôåß ôç äçìéïõñãßá óôïìßáò ðñïêáëåß áëëáãÝò ôüóï óôçí
åìöÜíéóç üóï êáé óôç ëåéôïõñãßá ôïõ ïñãÜíïõ.
Ç óåîïõáëéêüôçôá ó÷åôßæåôáé Üìåóá ìå ôçí óùìáôéêÞ åéêüíá. Áñêåôïß áóèåíåßò ðïõ öÝñïõí óôïìßá áíçóõ÷ïýí
ãéá èÝìáôá óåîïõáëéêÞò öýóåùò. Óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá äåí õðÜñ÷ïõí ìåëÝôåò ðïõ íá áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí
åðßäñáóç ôïõ êáñêßíïõ ôïõ ëÜñõããá óôçí óåîïõáëéêüôçôá. Ç ýðáñîç ôñá÷åéïóôïìßáò óõíåðÜãåôáé ü÷é ìüíï
øõ÷ïëïãéêÝò áíáóôïëÝò áëëÜ êáé ìç÷áíéêïýò ëüãïõò ðïõ äõó÷åñáßíïõí ôçí åñùôéêÞ åðéêïéíùíßá. Ï áóèåíÞò
âéþíåé êáèçìåñéíÜ Þ÷ïõò, åêêñßóåéò êáé äõóùäßá, ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí óôïìßá, êáôáóôÜóåéò ðïõ åðéäñïýí
áñíçôéêÜ óôçí êïéíùíéêÞ êáé åñùôéêÞ ôïõ óõìðåñéöïñÜ. Ç óåîïõáëéêüôçôá åßíáé Ýíá ðïëõäéÜóôáôï öáéíüìåíï ðïõ
ðåñéëáìâÜíåé âéïëïãéêÝò, øõ÷ïëïãéêÝò êáé éäéïóõãêñáóéáêÝò äéáóôÜóåéò. Ç óåîïõáëéêüôçôá ïñßæåôáé áðü ôïí
êÜèå áóèåíÞ êáé ôï óýíôñïöü ôïõ áðü Ýíá óýíïëï ðïéêßëùí ðáñáãüíôùí. ÅéäéêÜ Ýíôõðá êáé åíçìÝñùóç áðü
åéäéêïýò ìðïñåß íá âïçèÞóïõí óôï íá îåðåñáóôïýí áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá.
Áñêåôïß ôýðïé êáñêßíïõ êáé áíôéêáñêéíéêÝò èåñáðåßåò óõíäÝïíôáé ìå óåîïõáëéêÝò äéáôáñá÷Ýò. Õðïëïãßæåôáé üôé
ìåôÜ áðü ôç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç êáñêéíïðáèïýò ôï ðïóïóôü ôùí óåîïõáëéêþí äéáôáñá÷þí êõìáßíåôáé
áðü 40% åùò 100%. ºóùò åßíáé óêüðéìï ïé áóèåíåßò ðïõ ðñüêåéôáé íá õðïâëçèïýí óå ìéá ôÝôïéá åðÝìâáóç íá
ðñïóåããßæïíôáé áðü åéäéêïýò, øõ÷ïëüãïõò êáé êïéíùíéêïýò ëåéôïõñãïýò, ðïõ èá ôïõò åíçìåñþóïõí êáé èá ôïõò
âïçèÞóïõí íá áíôéìåôùðßóïõí óöáéñéêÜ üëá áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ óõíåðÜãåôáé ç ýðáñîç ôñá÷åéïóôïìßáò. Ç
âéâëéïãñáößá åßíáé ðåñéïñéóìÝíç êáé åðéâÜëëåôáé íá ãßíïõí íÝåò ìåëÝôåò ðïõ èá áó÷ïëïýíôáé ìå áõôÝò ôéò
êëéíéêÝò ïíôüôçôåò.
ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ
1. Salter M Altered body image: The nurse's role, 2nd edn. Bailliere Tindall, London 1997
2. Salter M What are the differences in body image between patients with a conventional stoma compared with
those who have had a conventional stoma followed by a continent pouch? Journal of advanced nursing
1992;17:841-848
3. Persson E et al. Experiences of Swedish men and women 6 to 12 weeks after ostomy surgery . Journal of wound
ostomy and continence nursing 2002;29:103-108
4. ÑçãÜôïò à Øõ÷ïêïéíùíéêÞ Ïãêïëïãßá .public. 2000:229
54
5. Derogatis LR, Kourlesis SM : An approach to evaluation of sexual problems in the cancer patient. Ca Cancer J
Clin 1981;31(1):46-50
6. Black PK Psychological , sexual and cultural issues for patients with a stoma. Br J Nursing 2004;13(12):692697
Ï 11 ÅÍÇÌÅÑÙÓÇ ÁÓÈÅÍÏÕÓ ÌÅ ÏÃÊÏ ÊÅÖÁËÇÓ-ÔÑÁ×ÇËÏÕ. ÏÄÏÍÔÏÓÔÏÌÁÔÉÊÇ ÖÑÏÍÔÉÄÁ
P 39 ÖñáãêáíäñÝá É.1, Çëéüðïõëïò Å.1, Ãéáííïðïýëïõ Á.1, ÄåìÝíáãáò Ä.1, Êýñãéáò Ã.1, Íá÷Üô Ì.1, Óùôçñïðïýëïõ Á.1,
ÓéáðêáñÜ Ã.³ êáé ÃéùôÜêçò É.2
1. Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá, Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
2.ÙÑË ÊëéíéêÞ, ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï Áèçíþí
3.ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Å.Ê.Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí üãêùí êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ ìå ôç óõíäõáóìÝíç ÷Þìåéï-áêôéíïèåñáðåßá, ìåôÜ
áðü âéïøßá Þ ÷åéñïõñãéêÞ åîáßñåóç ôçò ðñùôïðáèïýò åóôßáò, óõíïäåýåôáé áðü óïâáñÝò êáé åðþäõíåò
ðáñåíÝñãåéåò (êáíôéíôßáóç, ïîåßá âëåííïãïíßôéäá, áéìïññáãßåò, ïõëïññáãßåò, îçñïóôïìßá) ïé ïðïßåò ïöåßëïíôáé
óå ðñþéìåò êáé üøéìåò áíôéäñÜóåéò êõñßùò ôïõ âëåííïãüíïõ ôïõ óôüìáôïò êáé ôùí óéáëïãüíùí áäÝíùí.
Ç åíçìÝñùóç ôïõ áóèåíïýò áðü ôçí áñ÷éêÞ äéÜãíùóç êáé êáè ' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò èåñáðåßáò, èá âïçèÞóåé
ïõóéáóôéêÜ óôçí êáëýôåñç áíôéìåôþðéóç ôùí åðéðëïêþí áõôþí. Ç åíçìÝñùóç åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ, äåí
ðñÝðåé íá ðáñáêÜìðôåôáé êáé åßíáé áðáñáßôçôï íá ãßíåé ìå ôç óõíåñãáóßá ïäïíôéÜôñïõ-óôïìáôïëüãïõ. Ç
áîéïëüãçóç ôïõ óôüìáôïò áðü ôïõò åéäéêïýò ðñéí ôçí Ýíáñîç ôçò áíôé-íåïðëáóìáôéêÞò áãùãÞò, áëëÜ êáé ç
åöáñìïãÞ åéäéêþí ðñùôïêüëëùí ïäïíôéáôñéêÞò áãùãÞò õãåßáò, èá óõìâÜëëåé óôç ìåßùóç ôùí ðáñåíåñãåéþí êáé
ôçí êáëýôåñç ðïéüôçôá æùÞò ôïõ áóèåíïýò. ÌÝóá áðü ôçí êëéíéêÞ ðñÜîç, óõìðåñáßíåôáé üôé ç óõìâïëÞ ôïõ
ïäïíôéÜôñïõ - óôïìáôïëüãïõ óôçí åíçìÝñùóç êáé öñïíôßäá ôùí éäéáßôåñùí áõôþí áóèåíþí áëëÜ êáé óôçí
ðáñáêïëïýèçóç êáé áíôéìåôþðéóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ôïõò åßíáé ïõóéáóôéêÞ êáé âïçèÜåé óôçí ðñüëçøç êáé óôç
ìåßùóç ôùí åðéðëïêþí áõôþí.
Ï 12 Ç ÁÍÏÓÏÊÕÔÔÁÑÏ×ÇÌÉÊÇ ÅÊÖÑÁÓÇ ÔÏÕ EGFR ÓÅ ÊÕÔÔÁÑÏËÏÃÉÊÏ ÕËÉÊÏ ÁÐÏ ÐËÁÊÙÄÇ ÊÁÑÊÉÍÙÌÁÔÁ
P 25 ÁÍÙ ÊÁÉ ÊÁÔÙ ×ÅÉËÏÕÓ
Ìðüãëïõ Ê., ÂáëåñÞ Ñ.Ì., Ðáôñéêßäïõ Á., Êïíôüò Ê., Âá÷ôóåâÜíïò Ê., Äåóôïýíç ×.
Êõôôáñïëïãéêü ÅñãáóôÞñéï , Ãíáèï÷åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ, ÈåáãÝíåéï Êáñêéíéêü Íïóïêïìåßï Èåóóáëïíßêçò
ÅéóáãùãÞ: Ï EGFR åßíáé ìßá äéáìåìâñáíéêÞ ãëõêïðñùôåßíç Ì.Â. 170KD, ç ïðïßá áíåõñßóêåôáé óå Ýíá ìåãÜëï
áñéèìü åðéèçëéáêþí êõôÜñùí. ¸÷åé ïãêïãåííçôéêÝò éäéüôçôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí êõôôáñéêü ðïëëáðëáóéáóìü
êáé ôçí áðüðôùóç êáé óýìöùíá ìå ôç âéâëéïãñáößá, õðåñÝêöñáóÞ ôïõ ðáñáôçñåßôáé óå Ýíá óçìáíôéêü ðïóïóôü
êáñêéíùìÜôùí áðü ðëáêþäåò åðéèÞëéï êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ.
Óêïðüò: Óêïðüò ôçò ðáñïýóçò ìåëÝôçò åßíáé íá äéåñåõíÞóïõìå ôçí áíïóïÝêöñáóç ôïõ EGFR óå êõôôáñïëïãéêü
õëéêü áðü ðëáêþäç êáñêéíþìáôá Üíù êáé êÜôù ÷åßëïõò .
Õëéêü-ÌÝèïäïé: ÌåëåôÞèçêáí 30 êõôôáñïëïãéêÜ åðé÷ñßóìáôá ðëáêùäþí êáñêéíùìÜôùí ( 10 åðé÷ñßóìáôá Üíù
÷åßëïõò êáé 20 åðé÷ñßóìáôá êÜôù ÷åßëïõò) ç ëÞøç ôùí ïðïßùí ðñáãìáôïðïéÞèçêå ìå øÞêôñá .Ôï õëéêü ôï
åðåîåñãáóôÞêáìå ôüóï ìå ôç óõìâáôéêÞ, üóï êáé ìå ôçí Êõôôáñïëïãßá ÕãñÞò ÖÜóçò ( ThinPrep =
áõôïìáôïðïéçìÝíç ìÝèïäïò åðåîåñãáóßáò êáé åðßóôñùóçò óå ìïíïåðßðåäç óôéâÜäá) êáé áêïëïýèçóå
áíéóïêõôôáñï÷çìéêÞ áíß÷íåõóç ôïõ EGFR ìå åéäéêü ìïíïêëùíéêü áíôßóùìá ( êëþíïò EGFR,IgG2b, Novocastra).
ÁðïôåëÝóìáôá: Áðü ôçí áîéïëüãçóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ðñïêýðôåé üôé ï EGFR åêöñÜóôçêå óå ðïóïóôü 80%
ôùí ðëáêùäþí êáñêéíùìÜôùí Üíù êáé êÜôù ÷åßëïõò .
ÓõìðåñÜóìáôá: 1. Ç áíïóïêõôôáñï÷çìéêÞ Ýêöñáóç ôïõ EGFR åßíáé åöéêôÞ ôüóï óå óõìâáôéêÜ åðé÷ñßóìáôá üóï
êáé óå åðé÷ñßóìáôá ThinPrep. 2.Ï EGFR õðåñåêöñÜæåôáé óå Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü ðëáêùäþí êõôôÜñùí Üíù êáé
êÜôù ÷åßëïõò. 3.Ç õðåñÝêöñáóç ôïõ EGFR èá ìðïñïýóå åíäå÷ïìÝíùò íá óõìâÜëëåé óå ìéá õðïïìÜäá áóèåíþí
ùò åðéðëÝïí ðáñÜìåôñïò óôï÷ïèåñáðåßáò.
55
Ï 13 ÏÎÅÉÅÓ ÅÐÉÐËÏÊÅÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ ÊÁÔÁ ÔÇ ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ
P 24 ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ: ÔÑÉÁ ×ÑÏÍÉÁ ËÅÉÔÏÕÑÃÉÁÓ ÔÇÓ ÌÏÍÁÄÁÓ
ÌðïæéÜñç Ð, Ðáðáäïðïýëïõ Å, ÎáíèéíÜêç Á, Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ Áíáóô, Êïõëïõëßáò Â, Êïýâáñçò É,
ÐéóóÜêáò Ã, Êõðñéáíïý Ê, ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ï.
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ
Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
ÁêôéíïèåñáðåõôéêÜ ÔìÞìáôá Íïóïêïìåßùí “Áã.ÓÜââáò”, “Áôôéêüí”, “Áñåôáßåéï”, “ÁëåîÜíäñáò”, “Euromedica”
ÅéóáãùãÞ: ÊáôÜ ôçí áêôéíïèåñáðåßá áóèåíþí ìå êáêïÞèåéá êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ åìöáíßæïíôáé ïîåßåò åðéðëïêÝò
óôï óôüìá ðïõ åðçñåÜæïõí äõóìåíþò ôçí ðïéüôçôá ôçò æùÞò ôïõ êáñêéíïðáèïýò, áëëÜ êáé ôï èåñáðåõôéêü
áðïôÝëåóìá.
Óêïðüò: Óêïðüò áõôÞò ôçò åñãáóßáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôùí ïîÝùí åðéðëïêþí ôïõ óôüìáôïò óå áóèåíåßò ìå
êáñêßíï êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ ðïõ õðïâëÞèçêáí óå áêôéíïèåñáðåßá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ôñéþí ÷ñüíùí
ëåéôïõñãßáò ôçò ÌïíÜäáò (2004-2007).
Áóèåíåßò-ÌÝèïäïò: Óôç ÌïíÜäá ðñïóÞëèáí 359 ïãêïëïãéêïß áóèåíåßò. Áðü áõôïýò ïé 197 õðïâÜëëïíôáí óå
áêôéíïèåñáðåßá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç êáêïÞèïõò üãêïõ êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ. Ïé 122 áðü ôïõò 197 áóèåíåßò
ðáñáêïëïõèÞèçêáí ðëÞñùò, åíþ óýã÷ñïíç ÷çìåéïèåñáðåßá åëÜìâáíáí ïé 39/122 (32%) Óå áõôïýò
áîéïëïãÞèçêáí ïé åðéðëïêÝò áðü ôçí Ýíáñîç ìÝ÷ñé ôï ðÝñáò ôçò èåñáðåßáò.
ÁðïôåëÝóìáôá: Ç óõíïëéêÞ äüóç áêôéíïâïëßáò ðïõ Ýëáâáí ïé áóèåíåßò êõìÜíèçêå áðü 30 åþò 70,2 Gy. Ôï 51%
ôùí áóèåíþí Ýðáó÷áí áðü áêáíèïêõôôáñéêü êáñêßíùìá ôïõ óôüìáôïò/óôïìáôïöÜñõããá. Ôï 56% ôùí áóèåíþí
åìöÜíéóå âáñéÜ âëåííïãïíßôéäá ( âáèìïý III, IV), åíþ áíôéåñðçôéêÞ êáé áíôéêáíôéíôéáóéêÞ áãùãÞ ÷ïñçãÞèçêå óôï
70% êáé 59% áíôßóôïé÷á. Óôï ðÝñáò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò ôï ðïóïóôü ôùí áóèåíþí ìå âáñéÜ âëåííïãïíßôéäá
åëëáôþèçêå óôï 28%, åíþ ï âáèìüò îçñïóôïìßáò êáé ðüíïõ åðßóçò ìåéþèçêáí. Ïêôþ áóèåíåßò (6,6%) äéÝêïøáí
ôç èåñáðåßá ëüãù âáñéÜò âëåííïãïíßôéäáò êáé 5 áóèåíåßò (4,1%) åîáéôßáò Üëëùí åðéðëïêþí .
ÓõìðÝñáóìá: Ðåñéóóüôåñïé áðü ôïõò ìéóïýò áóèåíåßò åìöÜíéæáí âëåííïãïíßôéäá. ðüíï, ëïéìþîåéò êáé Üëëåò
åðéðëïêÝò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áêôéíïèåñáðåßáò/÷çìåéïáêôéíïèåñáðåßáò êáñêßíïõ êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ, üðùò êáé
óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá. Ç áíôéìåôþðéóç ôùí áóèåíþí óôç ÌïíÜäá óõíÝâáëå óôç ìåßùóç ôçò âáñýôçôáò êáé ôçò
åðßðôùóçò ôùí åðéðëïêþí. Ç óõììåôï÷Þ ôïõ ïäïíôéÜôñïõ ùò ìÝëïò ôçò ïãêïëïãéêÞò ïìÜäáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôçò áíôéíåïðëáóìáôéêÞò èåñáðåßáò åßíáé óçìáíôéêÞ êáé áðáñáßôçôç.
Ï 14 ÌÅËÅÔÇ ÔÙÍ ÐÑÏÖËÅÃÌÏÍÙÄÙÍ ÊÕÔÔÁÑÏÊÉÍÙÍ ÓÅ Ó×ÅÓÇ ÌÅ ÔÏ ÂÁÈÌÏ ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁÓ ÓÅ
P 37 ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÊÏÇÈÅÉÓ ÏÃÊÏÕÓ ÔÇÓ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÏÕ ÔÑÁ×ÇËÏÕ ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ ÓÅ
ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ: ÐÑÏÄÑÏÌÇ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÇ
Á. ÎáíèéíÜêç1, Ï. ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç1, Ð. ÁèáíáóéÜäïõ2, Ì. Ãïíßäç3, Â. Êïõëïõëßáò4, Á. Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ5,
Ã. ÐéóóÜêáò6, Ê. Êõðñéáíïý7, É. Êïýâáñçò8, Å. Ðáôóïýñçò2
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ,
ÅÊÐÁ,1 ÅñãáóôÞñéï ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò, ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, ÅÊÐÁ,2 Êõôôáñïëïãéêü êáé Ðáèïëïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Ãåíéêü
Íïóïêïìåßï ÊÝñêõñáò,3 ÁêôéíïèåñáðåõôéêÜ ÔìÞìáôá Íïóïêïêïìåßùí "Áôôéêüí",4 "Áã. ÓÜââáò",5 ÁëåîÜíäñáò6 "EuromedicaÁèÞíáéïí",7 "Áñåôáßåéïí"8
ÅéóáãùãÞ: Ç âëåííïãïíßôéäá ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò åßíáé ìßá öëåãìïíþäïõò ôýðïõ áíôßäñáóç ôïõ
óôïìáôéêïý âëåííïãüíïõ ç ïðïßá áðïôåëåß óõ÷íÞ åðéðëïêÞ ôçò áêôéíïèåñáðåßáò êáêïÞèùí üãêùí ôçò êåöáëÞò
êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ. ÂéâëéïãñáöéêÜ äåäïìÝíá óõó÷åôßæïõí ôç âëåííïãïíßôéäá ìå ìßá óåéñÜ ãåãïíüôùí óôá ïðïßá ïé
ðñïöëåãìïíþäåéò êõôôáñïêßíåò äéáäñáìáôßæïõí óçìáíôéêü ñüëï.
Óêïðüò: Ï óêïðüò ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò Þôáí ç ìåëÝôç ôùí ðñïöëåãìïíùäþí êõôôáñïêéíþí TNF êáé IL-1â óå
ó÷Ýóç ìå ôï âáèìü âëåííïãïíßôéäáò óå áóèåíåßò ìå êáêïÞèåéò üãêïõò ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ ðïõ
õðïâÜëëïíôáé óå áêôéíïèåñáðåßá ìå Þ ÷ùñßò óýã÷ñïíç ×ÌÈ.
Áóèåíåßò êáé ìÝèïäïé: Óôç ìåëÝôç ðåñéåëÞöèçóáí 35 áóèåíåßò. ÁîéïëïãÞèçêå ï âáèìüò âëåííïãïíßôéäáò
óýìöùíá ìå ôá EORTC/RTOG êñéôÞñéá êáé åëÞöèçóáí êõôôáñïëïãéêÜ åðé÷ñßóìáôá áðü ôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá.
Åöáñìüóôçêáí áíïóïêõôôáñï÷çìéêÝò ôå÷íéêÝò ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ìïíïêëùíéêþí áíôéóùìÜôùí TNF êáé IL-1â.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÈåôéêÞ Ýêöñáóç ôïõ TNF áíé÷íåýôçêå óå 9 áðü ôá 14 äåßãìáôá ôùí áóèåíþí ìå âëåííïãïíßôéäá
âáèìïý 0, ðñéí áðü ôçí Ýíáñîç ôçò áêôéíïèåñáðåßáò (64%) êáé óå 6 áðü ôïõò 7 áóèåíåßò ìå âëåííïãïíßôéäá
âáèìïý ÉÉÉ ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò áêôéíïèåñáðåßáò (86%). ÁóèåíÞò Ýùò ìÝôñéá Ýêöñáóç ôçò IL-1â áíé÷íåýôçêå óå
7 áðü ôïõò 14 áóèåíåßò ìå âëåííïãïíßôéäá âáèìïý 0 ðñï ôçò Ýíáñîçò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò (50%), åíþ ôï
áíôßóôïé÷ï ðïóïóôü Þôáí 86% ãéá ôïõò áóèåíåßò ìå âëåííïãïíßôéäá âáèìïý ÉÉÉ ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò
56
áêôéíïèåñáðåßáò. Óå äåßãìáôá ðïõ åëÞöèçóáí áðü áóèåíåßò ìå áýîçóç ôïõ âáèìïý âëåííïãïíßôéäáò ìåôáîý äýï
äéáäï÷éêþí óõíåäñéþí, äéáðéóôþèçêå áýîçóç ôçò Ýêöñáóçò ôïõ TNF êáé ôçò IL-1â.
ÓõìðåñÜóìáôá: ÐáñáôçñÞèçêå üôé ç áýîçóç ôçò Ýêöñáóçò ôùí ðñïöëåãìïíùäþí êõôôáñïêéíþí ïäåýåé
ðáñÜëëçëá ìå ôçí áýîçóç ôïõ âáèìïý âëåííïãïíßôéäáò óôïõò áóèåíåßò ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå áêôéíïèåñáðåßá
ãéá êáêïÞèåéò üãêïõò êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ.
Ï 15 ×ÅÉÑÏÕÑÃÉÊÅÓ ÅÎÁÃÙÃÅÓ ÄÏÍÔÉÙÍ ÓÅ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ ÓÅ ÈÅÑÁÐÅÉÁ ÌÅ
P 41 ÅÍÄÏÖËÅÂÉÁ ÁÆÙÔÏÕ×Á ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ. ÁÍÁÖÏÑÁ ÐÅÑÉÐÔÙÓÅÙÍ.
ÊáôóïõñÜêçò Ìé÷Üëçò1, ÓåñÝôç Ìáñßá1, ËáìðñïäÞìïõ Ãåùñãßá2, Ðáðáäïýëçò Íéêüëáïò3, ÁãÜ- Êïõìðßôóêá
ÅéñÞíç1
ÃÍ ËÜñéóáò, Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá1, ÏãêïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ2, ÔìÞìá Áéìïäïóßáò3
ÅéóáãùãÞ: Åßíáé äéåèíþò áðïäåêôü, üôé ïé åîáãùãÝò äïíôéþí åßíáé ï óçìáíôéêüôåñïò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá
ôçí åìöÜíéóç ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí (ÏÍÃ) óå ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå èåñáðåßá ìå
åíäïöëÝâéá äéöùóöïíéêÜ ãéá ôçí ðñüëçøç êáé ôçí èåñáðåßá ïóôéêþí ìåôáóôÜóåùí. Ãé' áõôü ïé ïäçãßåò üëùí ôùí
åðéóôçìïíéêþí åôáéñéþí áíáöÝñïõí üôé äåí ðñÝðåé íá ãßíïíôáé åîáãùãÝò äïíôéþí, ïýôå Üëëåò ÷åéñïõñãéêÝò
ðáñåìâÜóåéò óôá ïóôÜ ôùí ãíÜèùí óå ôÝôïéïõò áóèåíåßò. ÕðÜñ÷ïõí üìùò ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ðïõ ç åîáãùãÞ
åíüò äïíôéïý åßíáé áíáðüöåõêôç.
Óêïðüò ôçò ðáñïýóçò åñãáóßáò åßíáé íá áíáäåé÷èïýí ïé ðñïûðïèÝóåéò êáé ïé óõíèÞêåò õðü ôéò ïðïßåò ìðïñïýí
íá ãßíïõí åîáãùãÝò äïíôéþí óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí åíäïöëÝâéá äéöùóöïíéêÜ.
Õëéêü êáé ÌÝèïäïò: Óå 4 áóèåíåßò ðïõ ðáñáðÝìöèçêáí óôï Ïäïíôéáôñéêü ÔìÞìá ôïõ ÃÍË, êáé åëÜìâáíáí
åíäïöëÝâéá äé-öùóöïíéêÜ, êñßèçêå áíáðüöåõêôç ç åîáãùãÞ äïíôéþí. Ïé 2 áóèåíåßò , ìå ðïëëáðëïýí ìõÝëùìá,
åìöÜíé-æáí Ýíôïíç êéíçôéêüôçôá ôùí êÜôù ôïìÝùí êáé ðåñéïäïíôéêÞ öëåãìïíÞ, ï ôñßôïò áóèåíÞò, ìå Ca ðñïóôÜôç- ìåôá ïóôþí, åìöÜíéæå åêôåôáìÝíåò ðåñéáêñïññéæéêÝò áëëïéþóåéò êáé êáôÜãìáôá ìýëçò 2 åíäïäïíôé-êÜ
èåñáðåõìÝíùí äïíôéþí êáé åðéèõìïýóå äéáêáþò ôçí åîáãùãÞ ôùí äïíôéþí êáé ðñïóèåôéêÞ áðïêáôÜ-óôáóç. Ï
4ïò áóèåíÞò, ìå Ca ðñïóôÜôç- ìåôá ïóôþí, ìå ïóôåïíÝêñùóç óôçí Üíù ãíÜèï áñéóôåñÜ åì-öÜíéóå öëÝãìïíá
ðáñåéÜò äåîéÜ áðü ôïí Üíù äåîéÜ êõíüäïíôá. ¼ëïé ïé áóèåíåßò ìåôÜ áðü ãñáðôÞ óõãêáôÜèåóç, ãéá ôïõò
êéíäýíïõò åìöÜíéóçò ÏÍà , õðü äéðëÞ åíäï-öëÝâéá áíôéâßùóç, õðåâëÞèçóáí óå ÷åéñïõñãéêÝò åîáãùãÝò óå
Üóçðôåò óõíèÞêåò êáé åðïýëùóç êáôÜ ðñþôï óêïðü. ÌåôÜ ôï ÷åéñïõñãåßï ïé áóèåíåßò óõíÝ÷éóáí äéðëÞ áðü ôï
óôüìá áíôéâßùóç ãéá 2 åâäïìÜ-äåò, ðëýóåéò ìå äéÜëõìá 0,2% ÷ëùñåîéäßíçò êáé ó÷ïëáóôéêÞ óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ. Ç
Üìåóç ìåôåã÷åéñçôéêÞ ðïñåßá Þôáí óå üëïõò Þôáí êáëÞ.
ÓõìðåñáóìáôéêÜ óå áõôïýò ôïõò áóèåíåßò ìðïñïýí íá ãßíïõí åîáãùãÝò, ìüíïí üôáí äåí õðÜñ÷åé åíáëëáêôéêÞ
áóöáëÞò óõíôçñçôéêÞ ìÝèïäïò, óå íïóïêïìåéáêü ðåñéâÜëëïí ìå ôçí ôÞñçóç áõóôçñïý ðñùôïêüëëïõ. Ëüãù ôçò
åðéâáñõìÝíçò ãåíéêÞò õãåßáò ôùí áóèåíþí áõôþí, äåí åßíáé ðÜíôïôå åöéêôÞ ç óõíå÷Þò ðáñáêïëïýèçóç ôçò
åðïýëùóçò êáé ç åîáãùãÞ áóöáëþí óõìðåñáóìÜôùí, áðáéôåßôáé äå ðåñáé-ôÝñù äéåñåýíçóç.
Ï 16 ÐÑÙÔÏÊÏËËÁ ÐÑÏËÇØÇÓ ÊÁÉ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇÓ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ
P 30 ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ËÁÌÂÁÍÏÕÍ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
Ðáðáäïðïýëïõ Åñ.1, ÌðïæéÜñç Ð.1, ÎáíèéíÜêç Á.1, ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ï.1, Êõñôóþíç ×ñ.2, Ñåðïýóçò Ð.3, Êïêêßíç Ã.4
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò1
ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÅÊÐÁ
Íïóïêïìåßá "Ëáúêü"2, "ÌåôáîÜ"3, "Óéóìáíüãëåéï"4
ÅéóáãùãÞ: Ç ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí áðïôåëåß óïâáñÞ åðéðëïêÞ ôùí äéöùóöïíéêþí êõñßùò ìåôÜ áðü
åîáãùãÞ äïíôéïý.
Óêïðüò: Óêïðüò ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôùí ïãêïëïãéêþí áóèåíþí ðïõ ëáìâÜíïõí
äéöùóöïíéêÜ êáé ðñïóÞëèáí ãéá áîéïëüãçóç óôá ðëáßóéá ó÷åôéêþí ðñùôïêüëëùí ðñüëçøçò êáé áíôéìåôþðéóçò
ôçò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí.
Áóèåíåßò-ÌÝèïäïò: ÅîåôÜóôçêáí 114 áóèåíåßò êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 2004-2007 êáé ïé ïðïßïé åëÜìâáíáí Þ
åðñüêåéôï íá ëÜâïõí äéöùóöïíéêÜ. ÊáôáãñÜöçêáí ç çëéêßá, ôï öýëï, ç íüóïò, ôï åßäïò, ç äéÜñêåéá ÷ïñÞãçóçò
ôïõ äéöùóöïíéêïý, ç åìöÜíéóç ïóôåïíÝêñùóçò, ç åíôüðéóç êáé ç êëéíéêÞ ôçò åéêüíá. ÐñáãìáôïðïéÞèçêå êëéíéêÞ
êáé áêôéíïãñáöéêÞ åîÝôáóç, åíçìÝñùóç ôïõ áóèåíïýò, êáèþò êáé ÷ïñÞãçóç ôçò êáôÜëëçëçò áãùãÞò, üðïõ
êñßèçêå áðáñáßôçôï.
ÁðïôåëÝóìáôá: Áðü ôïõò 114 áóèåíåßò, ïé 43 åìöÜíéæáí ïóôåïíÝêñùóç ìå áíÜëïãç óõ÷íüôçôá óå Üíù êáé êÜôù
57
ãíÜèï (49% vs 51%). Ïé ðåñéóóüôåñïé Ýðáó÷áí áðü ðïëëáðëü ìõÝëùìá (53,5%) êáé åëÜìâáíáí Zometa (65,1%).
Óôï 86,1% ç íÝêñùóç óõó÷åôßóôçêå ìå åîáãùãÞ äïíôéïý. Ìå ôçí êáôÜëëçëç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç üëïé ïé
áóèåíåßò åìöÜíéóáí óôáèåñïðïßçóç ôçò âëÜâçò. Áðü ôïõò 70 áóèåíåßò ðïõ ðñïóÞëèáí ðñïëçðôéêÜ, 8
ðáñáðÝìöèçêáí ðñéí ôç ëÞøç äéöùóöïíéêïý. ÊáôÜ ôçí åðáíåîÝôáóç, ìüíï óå ìßá ðåñßðôùóç õðÞñîå áíÜðôõîç
ïóôåïíÝêñùóçò êáôüðéí åîáãùãÞò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå ðáñÜ ôçí åíçìÝñùóç ðïõ åß÷å ãßíåé óôçí áóèåíÞ.
ÓõìðÝñáóìá: Ç åíçìÝñùóç ôùí ïäïíôéÜôñùí óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí äéöùóöïíéêÜ êáèþò êáé ç óõíåñãáóßá
ìå ôïõò ïãêïëüãïõò ìðïñïýí íá óõìâÜëëïõí óçìáíôéêÜ óôçí ðñüëçøç ôçò åðéðëïêÞò.
Ï 17 ÌÕÅËÏÄÕÓÐËÁÓÔÉÊÏ ÓÕÍÄÑÏÌÏ ÕÐÏÐËÁÓÔÉÊÏÕ ÔÕÐÏÕ ÊÁÉ ÐÅÑÉÏÄÏÍÔÉÊÇ ÈÅÑÁÐÅÉÁ: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ
P 31 ÊËÉÍÉÊÏÕ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÏÕ
Íéêüëáïò Ã. ÔæùñôæÜêçò, Öïßâïò Ìáäéáíüò, Óôáõñïýëá Ìáóïõñßäç, Ã.Á. ÐÜãêáëçò
ÅñãáóôÞñéï Ðåñéïäïíôïëïãßáò êáé ÌïíÜäá ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÅÊÐÁ, ¢ ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ ÅÊÐÁ
Ôï ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï ìðïñåß íá èåùñçèåß ùò äõóëåéôïõñãßá ôùí êõôôÜñùí ôçò áéìïðïéçôéêÞò óåéñÜò
ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìåéùìÝíç óõãêÝíôñùóç åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí êõôôáñéêþí óåéñþí ôïõ ðåñéöåñéêïý
áßìáôïò. Ïé óôïìáôéêÝò åêäçëþóåéò ôçò íüóïõ êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôá ïðïßá äçìéïõñãïýíôáé êáôÜ ôç èåñáðåõôéêÞ
áíôéìåôþðéóç ôïõ óõíäñüìïõ (öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ) ìðïñïýí íá åðçñåÜóïõí óçìáíôéêÜ ôç óõóôçìáôéêÞ
êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò. Ç áíôéìåôþðéóç êáé ç áðïìÜêñõíóç ôùí êëéíéêþí åêäçëþóåùí ðïõ ïöåßëïíôáé óå
áõîçìÝíï ìéêñïâéáêü öïñôßï, ð.÷. ðñïêå÷ùñçìÝíç ðåñéïäïíôéêÞ íüóïò, Þ äïíôéþí ðïõ âñßóêïíôáé óå êáôáëçêôéêü
óôÜäéï åßíáé äýóêïëç ëüãù ôïõ öüâïõ áõîçìÝíçò áéìïññáãßáò êáé óõóôçìáôéêÞò ëïßìùîçò.
Ï óêïðüò ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç åíüò êëéíéêïý ðåñéóôáôéêïý áóèåíïýò ìå
ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï êáé ãåíéêåõìÝíç, ðñïêå÷ùñçìÝíç ðåñéïäïíôßôéäá âñáäåßáò åîÝëéîçò. Óôü÷ïò åßíáé
ç áíÜëõóç ôùí êëéíéêþí åêäçëþóåùí êáé óõìðôùìÜôùí ôïõ óõíäñüìïõ óôï óôüìá, êáé ç ðáñïõóßáóç ôïõ
ó÷åäéáóìïý ôçò ðåñéïäïíôéêÞò èåñáðåßáò êáé ôïõ áðïôåëÝóìáôïò áõôÞò.
Ôï êëéíéêü ðåñéóôáôéêü áöïñÜ áóèåíÞ ìå ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï õðïðëáóôéêïý ôýðïõ ìå èñïìâïðåíßá,
ëÞøç êõêëïóðïñßíçò, ðåñéïäïíôßôéäá, áõôüìáôç áéìïññáãßá êáé ãåíéêåõìÝíç áýîçóç ôïõ üãêïõ ôùí ïýëùí. Óôçí
áóèåíÞ áõôÞ Ýãéíå ðåñéïäïíôéêÞ èåñáðåßá, ç ïðïßá ðåñéåëÜìâáíå öÜóç åëÝã÷ïõ öëåãìïíÞò, ìå óêïðü ôç ìåßùóç
ôçò öëåãìïíÞò êáé ôïõ üãêïõ ôùí ïýëùí.
Ôï áðïôÝëåóìá ôçò åßíáé ç óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôçò öëåãìïíÞò êáé ôïõ üãêïõ ôùí ïýëùí êáé ç âåëôßùóç ôçò
ëåéôïõñãéêÞò êáé ìáóçôéêÞò éêáíüôçôáò ôçò áóèåíïýò.
ÓõìðåñáóìáôéêÜ ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ðùò ïé áóèåíåßò ìå ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï ìðïñïýí íá
õðïâëçèïýí óå ðåñéïäïíôéêÞ èåñáðåßá ìåôÜ áðü óõíåííüçóç ìå ôïí èåñÜðïíôá éáôñü êáé ðùò ç ðåñéïäïíôéêÞ
èåñáðåßá âïçèÜåé óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí óôïìáôéêþí åêäçëþóåùí ôïõ óõíäñüìïõ, ôç ìåßùóç ôçò áéìïññáãßáò
êáé ôçí áðïöõãÞ ðéèáíþí óõóôçìáôéêþí ëïéìþîåùí.
Ï 18 ÌÐÏÑÅÉ Ç ÄÉÁÌÏÑÖÏÕÌÅÍÇÓ ÅÍÔÁÓÇÓ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ (IMRT) ÍÁ ÌÅÉÙÓÅÉ ÓÇÌÁÍÔÉÊÁ ÔÇÍ
P 38 ÎÇÑÏÓÔÏÌÉÁ ÓÕÃÊÑÉÍÏÌÅÍÇ ÌÅ ÔÇÍ ÊËÁÓÓÉÊÇ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ;
×.Í. ×ñéóôüðïõëïò, Â.Âáóéëåßïõ, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, Éáôñéêü ÔìÞìá Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí, Ð.Ã.Í. Ðáôñþí, Ñßïí
ÅéóáãùãÞ: Óõ÷íÞ áðþôåñç åðéðëïêÞ ôùí áóèåíþí ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå áêôéíïèåñáðåßá êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ
åßíáé ç îçñïóôïìßá, ðïõ åðéâáñýíåé óçìáíôéêÜ ôçí ðïéüôçôá æùÞò (áßóèçìá óôïìáôéêÞò îçñüôçôáò, äõó÷åñÞò
ìÜóçóç êáé êáôÜðïóç, õðïôñïðéÜæïõóåò ëïéìþîåéò, êáêÞ èñÝøç).
Óêïðüò: Íá äéåñåõíçèåß ìå âÜóç ôá äåäïìÝíá ôçò éáôñéêÞò âáóéóìÝíçò óå åíäåßîåéò (Evidence Based Medicine)
ç ðéèáíÞ õðåñï÷Þ ôçò ôå÷íéêÞò IMRT Ýíáíôé ôçò êëáóóéêÞò óýììïñöçò áêôéíïèåñáðåßáò óôçí åëÜôôùóç ôçò
îçñïóôïìßáò.
Õëéêü êáé ÌÝèïäïò: ÁíáôñÝîáìå óôç ôñÜðåæá äåäïìÝíùí Pubmed ÷ñçóéìïðïéþíôáò ùò ëÝîåéò-êëåéäéÜ "IMRT,
xerostomia, Phase II studies".
ÁðïôåëÝóìáôá: Ïé êëéíéêÝò ìåëÝôåò öÜóçò ÉÉ Ýäåéîáí õðåñï÷Þ (ùò ðñïò ôá ðïóïóôÜ óéåëéêÞò ñïÞò) ôçò ôå÷íéêÞò
IMRT, ëüãù ôïõ üôé ï áäÝíáò ëáìâÜíåé óçìáíôéêÜ ÷áìçëüôåñç äüóç Ýíáíôé ôçò êëáóóéêÞò áêôéíïèåñáðåßáò.
Ùóôüóï äåí ðáñáôçñÞèçêå áíÜëïãç âåëôßùóç ôùí óõìðôùìÜôùí ôçò îçñïóôïìßáò, ãåãïíüò ðïõ åîçãåßôáé ôüóï
ìå ôçí ìç éêáíïðïéçôéêÞ óõó÷Ýôéóç ôùí ìåôñïýìåíùí ðáñáìÝôñùí óéåëéêÞò ñïÞò êáé îçñïóôïìßáò, áëëÜ êáé ìå
ôçí "åíäïãåíÞ"¨áíåðÜñêåéá ôùí åñùôçìáôïëïãßùí (RTOG/EORTC) íá êáôáãñÜøïõí ôï óõãêåêñéìÝíï óýìðôùìá.
Öáßíåôáé üôé ç îçñïóôïìßá õðïåêôéìÜôáé áðü ôïõò åñåõíçôÝò óå ó÷Ýóç ìå ôïõò áóèåíåßò. Êáèþò ç îçñïóôïìßá
58
åßíáé êõñßùò æÞôçìá ðïéüôçôáò æùÞò ôá áíáöåñüìåíá áðïôåëÝóìáôá áðü êëßìáêåò áîéïëüãçóçò ðïõ ðñïêýðôïõí
áðü ôéò áðáíôÞóåéò ôùí áóèåíþí èåùñïýíôáé ðéï áîéüðéóôá áðü åêåßíá ôùí åñåõíçôþí. Ç äéáöïñÜ ðïõ
ðñïêýðôåé ùóôüóï äåí åîçãåßôáé ìüíï áðü ôá ðáñáðÜíù, áëëÜ êáé ëüãù ôç äéáöïñåôéêÞ óýóôáóç ôçò
ðáñùôéäéêÞò óéÝëïõ ðïõ ðåñéÝ÷åé ëßãåò ìïõêßíåò óå ó÷Ýóç ìå ôïõò õðüëïéðïõò óéåëïãüíïõò áäÝíåò ïé ïðïßïé
áí êáé ðáñÜãïõí ëéãüôåñï ôïõ 10% ôçò óõíïëéêÞò ðïóüôçôáò óéÝëïõ, åí ôïýôïéò óõíåéóöÝñïõí ðåñéóóüôåñï
óôçí ðáñáãùãÞ ìïõêéíþí. Ç óçìáóßá ôïõò õðïãñáììßæåôáé êáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ç ÷åéñïõñãéêÞ ìåôáöïñÜ ôùí
õðïãíÜèéùí ëåìöáäÝíùí óôïí õðïãåíßäåéï ÷þñï ðñïëáìâÜíåé ôçí îçñïóôïìßá ìåôÜ áðü áêôéíïèåñáðåßá.
ÓõìðåñÜóìáôá: Ç ìåñéêÞ äéáöýëáîç ôùí ðáñùôßäùí ÷Üñç óôçí ôå÷íéêÞ IMRT, äéáôçñåß óçìáíôéêÜ ðïóïóôÜ
óéåëéêÞò ñïÞò, áëëÜ åðéöÝñåé ìéêñÞ âåëôßùóç óôçí îçñïóôïìßá ðïõ áíáöÝñåôáé áðü ôïõ áóèåíåßò. Áíïéêôü
ðáñáìÝíåé ôï èÝìá ôçò äéáôÞñçóçò ôùí óéåëïãüíùí áäÝíùí ðïõ ðáñÜãïõí ìïõêßíåò.
Ï 19 Ç ×ÑÇÓÉÌÏÔÇÔÁ ÔÇÓ ÐÁÍÏÑÁÌÉÊÇÓ ÁÊÔÉÍÏÃÑÁÖÉÁÓ ÓÔÇ ÄÉÅÑÅÕÍÇÓÇ ÔÇÓ ÁÈÇÑÙÌÁÔÙÓÇÓ ÔÏÕ
P 35 ÊÁÑÙÔÉÄÉÊÏÕ ÓÕÓÔÇÌÁÔÏÓ ÁÓÈÅÍÙÍ ÌÅÔÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÍÅÏÐËÁÓÉÙÍ ÊÅÖÁËÇÓ - ÔÑÁ×ÇËÏÕ.
ÄáìÜóêïò Óð., ÄïíôÜ Á., Ôóé÷ëÜêçò Ê., ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ïõñ.
ÊëéíéêÞ ÄéáãíùóôéêÞò êáé Áêôéíïëïãßáò Óôüìáôïò
ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò
ÔïìÝáò Ðáèïëïãßáò êáé ×åéñïõñãéêÞò Óôüìáôïò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÁèÞíáò
Ç áêôéíïèåñáðåßá áðïôåëåß óõ÷íÜ áðáñáßôçôç èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóç óå Üôïìá ìå êáêïÞèåéò âëÜâåò
êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ.
Ï ïäïíôßáôñïò ðåñéèÜëðåé ôïõò áóèåíåßò áõôïýò ðñïêåéìÝíïõ íá áîéïëïãÞóåé êáé íá óôáèåñïðïéÞóåé ôç
óôïìáôéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç, ðñïëáìâÜíïíôáò êáô' áõôüí ôïí ôñüðï ôéò åðéðëïêÝò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò óôç
óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá.
Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá üìùò ïé åñåõíçôÝò Ý÷ïõí ðáñáôçñÞóåé üôé ç áêôéíïèåñáðåßá ó÷åôßæåôáé ìå Ýíáí
åðéôá÷õíüìåíï ôýðï áèçñùìÜôùóçò óôï áõ÷åíéêü ôìÞìá ôçò êáñùôéäéêÞò áñôçñßáò, ìå óõíÝðåéá ôïí áõîçìÝíï
êßíäõíï åêäÞëùóçò åãêåöáëéêþí åðåéóïäßùí.
Ç ðáíïñáìéêÞ áêôéíïãñáößá åßíáé äõíáôüí íá óõìâÜëåé óôçí áðïêÜëõøç ôùí áèçñùìáôéêþí ðëáêþí, äßíïíôáò ôç
äõíáôüôçôá óôïí ïäïíôßáôñï íá ðáñáðÝìøåé Ýãêáéñá ôïí áóèåíÞ ãéá ðåñáéôÝñù äéåñåýíçóç, êõñßùò
õðåñç÷ïôïìïãñáößá ôçò ôñá÷çëéêÞò ðåñéï÷Þò.
Óêïðüò. Ç ðáñïõóßáóç áõôÞ Ý÷åé óêïðü : á) ôçí áíáóêüðçóç ôçò äéåèíïýò âéâëéïãñáößáò ó÷åôéêÜ ìå ôçí
áîéïëüãçóç åõñçìÜôùí óå ðáíïñáìéêÝò áêôéíïãñáößåò áóèåíþí ðïõ õðïâëÞèçêáí óå áêôéíïèåñáðåßá êåöáëÞòôñá÷Þëïõ. â)ôçí ðáñïõóßáóç åñåõíçôéêïý ðñùôïêüëëïõ ðïõ áöïñÜ áêôéíïèåñáðåõüìåíïõò áóèåíåßò ðïõ
ðñïóÝñ÷ïíôáé óôçí ÌïíÜäá Ïäïíôéáôñßêçò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò ôçò Ïäïí/êçò Ó÷ïëÞò ÅÊÐÁ,
ãéá ïäïíôéáôñéêÞ öñïíôßäá.
Õëéêü êáé Ìåèïäïëïãßá. Óôïõò ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò ðïõ ðñüêåéôáé íá õðïâëçèïýí óå áêôéíïèåñáðåßá
êåöáëÞò-ôñÜ÷çëïõ ëáìâÜíåôáé ëåðôïìåñÝò éáôñéêü êáé ïäïíô/êï éóôïñéêü, ðñáãìáôïðïéåßôáé êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé
óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé ëÞøç ðáíïñáìéêÞò áêôéíïãñáößáò ìå óêïðü ôçí óõìðëçñùìáôéêÞ áîéïëüãçóç ôçò
ïäïíôïóôïìáôïëïãéêÞò ôïõ êáôÜóôáóçò. Ïé áóèåíåßò ðïõ áíé÷íåýïíôáé ìå èåôéêÜ åõñÞìáôá ðáñáðÝìðïíôáé ãéá
õðåñç÷ïôïìïãñáöéêÞ äéåñåýíçóç ôçò ôñá÷çëéêÞò ðåñéï÷Þò. Ïé áóèåíåßò èá åðáíáîéïëïãïýíôáé ôïõëÜ÷éóôïí Ýíá
÷ñüíï ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò áêôéíïèåñáðåßáò.
ÐñïïðôéêÝò. Ïé ïãêïëïãéêïß áóèåíåßò ðïõ äÝ÷ïíôáé áêôéíïèåñáðåßá êåöáëÞò-ôñá÷Þëïõ áíÞêïõí óå ïìÜäåò
õøçëïý êéíäýíïõ íá åìöáíßóïõí áèçñùìáôéêÝò áëëïéþóåéò óôï êáñùôéäéêü óýóôçìá. Ç ðáíïñáìéêÞ áêôéíïãñáößá
ñïõôßíáò óõìâÜëåé óôçí áðåéêüíéóç êáé áîéïëüãçóç ôçò áèçñùìÜôùóçò áõôÞò.
Ï 20 SYNCHRONOUS OCCURRENCE OF ASPERGILLOSIS AND SQUAMOUS CELL CARCINOMA OF THE MAXILLARY
SINUS
Beck-Mannagetta J.*, Willinger B.**, Gareis M.***
* Clinic of Maxillofacial Surgery/SALK- PMU, A-5020 Salzburg
** Inst. of Clinical Microbiology/AKH, A-1090 Wien, Austria
*** Inst. of Microbiology and Toxicology/BAFF, D-95326 Kulmbach
Background and aim: Synchronous occurrence of aspergillosis and squamous cell carcinoma of the maxillary
sinus has only rarely been reported. Therefore we want to demonstrate this event in five of these patients.
Patients and method: Among 104 patients with colonizing aspergillosis of the antrum (diagnosed by histopathol-
59
ogy) there were 5 patients (3 male, 2 female) that were diagnosed at the same time with squamous cell cancer in
the same location. No lymphadenopathy was observed (T4 N0). All patients were operated by maxillectomy and
received postop. radiotherapy.
Results: Patient age ranged from 51 to 71 years (mean 60 yrs.). No recurrence of aspergillosis was noted during
the observation period of 0.5 to 9.5 years (mean 4 yrs.). Two patients died after 5, resp. 20 months due to metastasizing secondary malignancies (pancreatic/bronchial cancer).- Histopathology revealed the typical hyphae of
aspergillus lying close to the cancer but not invading it.- A. fumigatus, found in one female patient, yielded a high
amount of gliotoxin.
Discussion and conclusion: At his stage it is not possible to establish a causal relationship between the two
lesions. Gliotoxin is an immunosuppressant but not a carcinogenic mycotoxin. Other local or environmental factors
have to be considered as well.
In our opinion the most likely explanation is that necrotic parts of the carcinoma become colonized by fungal spores
inhaled via the nose.
Ï 21 MÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ) ÁÐÏ ÌÇ ÓÕÃÃÅÍÅÉÓ ÄÏÔÅÓ ÓÅ ÐÁÉÄÉÁ ÌÅ
P 43 ÍÅÏÐËÁÓÌÁÔÉÊÁ ÊÁÉ ÃÅÍÅÔÉÊÁ ÍÏÓÇÌÁÔÁ: ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, Ðáúóßïõ ¢ííá, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò Ãåþñãéïò,
Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
ÅéóáãùãÞ: Ç áëëïãåíÞò ÌÁÊ áðïôåëåß Ýíá óýã÷ñïíï áðïôåëåóìáôéêü èåñáðåõôéêü ìÝóï ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç
íåïðëáóìáôéêþí êáé ãåíåôéêþí áéìáôïëïãéêþí íïóçìÜôùí óôá ðáéäéÜ. Ç äõíáôüôçôá áíåýñåóçò óõìâáôïý
áäåñöïý äüôç äåí îåðåñíÜ ôï 30% êáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç åíáëëáêôéêþí äïôþí áðü ôéò Äéåèíåßò ÄåîáìåíÝò äßäåé
ðïëý åíèáññõíôéêÜ áðïôåëÝóìáôá.
Óêïðüò: ÅêôéìÞèçêå ç åìðåéñßá ôçò ÌïíÜäïò ìáò óå áëëïãåíÞ ÌÁÊ áðü îÝíïõò äüôåò óå ðáéäéÜ ìå êáêïÞèç
áéìáôïëïãéêÜ êáé ìç íïóÞìáôá.
Õëéêü - ÌÝèïäïé : Áðü ôïí 2/1998 Ýùò 2/2007, 42 áóèåíåßò (18 êïñßôóéá), äéÜìåóçò çëéêßáò 7 Ýôç (åýñïò 0,615), ìå ÏËË 20 áóèåíåßò, (CR1:9,CR2:8,CR3:2 êáé áíèåêôéêÞ 2),ÏÌË 8 (CR1 5), MDS 4, áíáéìßá FANCONI 1
êáé ãåíåôéêÜ áéìáôïëïãéêÜ íïóÞìáôá 8. Ôá ìïó÷åýìáôá Þôáí: ìõåëéêÜ 23, áéìáôéêÜ 12 êáé ïìöáëïðëáêïõíôéáêÜ
7 . Oé 28 áóèåíåßò Ýëáâáí áðüëõôá óõìâáôü ìüó÷åõìá (10/10Ag). Ôï ðñùôüêïëëï ðñïåôïéìáóßáò ðåñéëÜìâáíå
÷çìåéïèåñáðåßá +/- ïëüóùìç áêôéíïâïëßá. Ãéá ðñïöýëáîç íüóïõ ìïó÷åýìáôïò êáôÜ îåíéóôÞ (GVHD) äüèçêå
êõêëïóðïñßíç/áíôéëåìöïêõôôáñéêüò ïñüò+/-ìåèïôñåîÜôç.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÐëÞñç åãêáôÜóôáóç ìïó÷åýìáôïò ðáñáôçñÞèçêå óå 39 áóèåíåßò. ÅííÝá (9) õðïâëÞèçêáí óå
2ç ìåôáìüó÷åõóç. Ïîåßá êáé ÷ñüíéá (GVHD) åìöÜíéóáí 20 êáé 5 áíôßóôïé÷á. ÓïâáñÝò åðéðëïêÝò Þôáí: óçøáéìßá
(5), VOD (4), ðíåõìïíïðÜèåéá (3) êáé CMV ëïßìùîç (3). Áðåâßùóáí 25 (õðïôñïðÞ 9,ôïîéêüôçôá ÌÁÊ 16) êáé
åðéâéþíïõí 19 áóèåíåßò (14 íåïðëáóßåò êáé 5 ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá).Ìå äéÜìåóï ÷ñüíï ðáñáêïëïýèçóçò 30
ìÞíåò (åýñïò 2 -108), ç óõíïëéêÞ åðéâßùóç (OS) Þôáí 45% . Áðü ôïõò æþíôåò ïé 17 ìåôáìïó÷åýôçêáí ìåôÜ ôï
2001.
ÓõìðåñÜóìáôá: Ç ÷ñçóéìïðïßçóç îÝíùí äïôþí äßäåé ðïëý åíèáññõíôéêÜ áðïôåëÝóìáôá áíÜëïãá áõôþí áðü
óõããåíåßò äüôåò. Ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá ç áêñéâÝóôåñç ôáõôïðïßçóç ôùí äïôþí êáé ç âåëôßùóç ôùí
ðñïðáñáóêåõáóôéêþí ðñùôïêüëëùí êáëõôÝñåõóå åíôõðùóéáêÜ ôçí óõíïëéêÞ åðéâßùóç.
Ï 22 O ÐÏÍÏÓ ÓÅ ÐÑÙÉÌÁ ÓÔÁÄÉÁ ÁÊÁÍÈÏÊÕÔÔÁÑÉÊÏÕ ÊÁÑÊÉÍÙÌÁÔÏÓ ÔÏÕ ÓÔÏÌÁÔÏÓ: ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ,
P 44 ÁÉÔÉÏËÏÃÉÁ ÊÁÉ ÐÉÈÁÍÇ ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÇ ÁÎÉÁ
ÓáñëÜíç Å., ÍéêçôÜêçò Í., ÊáìðÝñïò Ã.
ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ, Åèíéêü êáé Êáðïäéóôñéáêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí
Ôï áêáíèïêõôôáñéêü êáñêßíùìá ôïõ óôüìáôïò (ÁÊÓ) áðïôåëåß ìßá ó÷åôéêÜ óõ÷íÞ ìïñöÞ êáñêßíïõ áíôéóôïé÷þíôáò
ðåñßðïõ óôï 90% üëùí ôùí êáêïçèþí íåïðëáóìÜôùí áõôÞò ôçò áíáôïìéêÞò ðåñéï÷Þò. ¸ãêáéñç äéÜãíùóç åßíáé
êáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò êáôÜëëçëçò èåñÜðåéáò êáé ôç âåëôéóôïðïßçóç ôçò ðñüãíùóçò.
Äõóôõ÷þò, ç ðëåéïøçößá ôùí áóèåíþí óõ÷íÜ äéáãéãíþóêïíôáé óå ðñï÷ùñçìÝíá óôÜäéá ôçò íüóïõ ôá ïðïßá
óõó÷åôßæïíôáé ìå äõóìåíÞ ðñüãíùóç. ÁíÜìåóá óå Üëëïõò ëüãïõò, ç êáèõóôÝñçóç óôç äéÜãíùóç ôïõ ÁÊÓ óõ÷íÜ
áðïäßäåôáé óôçí áðïõóßá óõìðôùìÜôùí ðüíïõ óôá ðñþúìá óôÜäéá ôçò íüóïõ ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ïäçãÞóïõí
ôïí áóèåíÞ åãêáßñùò óôïí ïäïíôßáôñï. Åíôïýôïéò, ç áêñéâÞò óõ÷íüôçôá, ç Ýíôáóç êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ
60
ðüíïõ óôá ðñþéìá óôÜäéá ôïõ ÁÊÓ äåí Ý÷ïõí ðëÞñùò äéáëåõêáíèåß. Åðßóçò, ç ðéèáíÞ óõó÷Ýôéóç ôïõ ðüíïõ ìå
êëéíéêÝò ðáñáìÝôñïõò, üðùò ç åíôüðéóç, ôï ìÝãåèïò, ç áêñéâÞò ìïñöïëïãßá (åíäïöõôéêÞ Þ åîùöõôéêÞ) ôçò
ðñùôïðáèïýò åóôßáò, êáé ç ðáñïõóßá Üëëùí óõìðôùìÜôùí êáé äõóëåéôïõñãéþí (ð÷ äõóöáãßá êáé ôñéóìüò)
÷ñÞæïõí ðåñáéôÝñù äéåñåýíçóçò. Ðáñïìïßùò, éóôïðáèïëïãéêÝò ðáñÜìåôñïé, üðùò ï âáèìüò äéáöïñïðïßçóçò, ç
äéÞèçóç áããåßùí, ìõúêþí éíþí Þ íåýñùí, ç íåõñïâñßèåéá ôùí ðñïóâåâëçìÝíùí éóôþí, ç ðáñïõóßá êáé Ýíôáóç ôçò
öëåìïíþäïõò äéÞèçóçò èá ìðïñïýóáí íá óõó÷åôßæïíôáé ìå ôç óõ÷íüôçôá êáé ôçí Ýíôáóç ôïõ ðüíïõ êáé åí ìÝñåé
íá åîçãïýí ôçí åìöÜíéóç Þ ôçí áðïõóßá ôïõ. Ï ñüëïò ðéèáíþí åðéìïëýíóåùí áîßæåé åðßóçò íá ìåëåôçèåß.
ÅðéðëÝïí, ç áîéïëüãçóç êáé êáôáãñáöÞ ôïõ ðüíïõ êáôÜ ôçí áñ÷éêÞ äéÜãíùóç ßóùò íá ðñïóöÝñåé ðëçñïöïñßåò
ðñïãíùóôéêÞò áîßáò ãéá ôçí ðïñåßá ôçò íüóïõ áëëÜ êáé ãéá ôçí åîÝëéîç êáé êáôáëëçëüôåñç áíôéìåôþðéóç ôùí
óõìðôùìÜôùí.
61
62
ÁÍÁÑÔÇÌÅÍÅÓ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÅÉÓ
POSTER PRESENTATIONS
63
P 01 ÃËÙÓÓÏÄÕÍÉÁ ÊÁÔÁ ÔÇÍ ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÔÇÓ ÌÁÓÇÓÇÓ [ìéá óðÜíéá ðåñßðôùóç]
Ö. Íéêïëïðïýëïõ, Å. Ôæùñôæïðïýëïõ, Ð. ÊôåíÜ-Áãáðçôïý, Å. Áãáðçôüò
ÅñãáóôÞñéá Ïäïíôéáôñéêçò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí *
ÐáèïëïãéêÞò ÁíáôïìéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí.**
Óêïðüò, ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò åßíáé íá áíáöåñèïýìå óå Ýíá óðÜíéï ðåñéóôáôéêü Ãëùóóïäõíéáò êáôÜ ôçí
äéÜñêåéá ôçò ìÜóçóçò.
Ðáñïõóßáóç Ðåñéóôáôéêïý. ÁóèåíÞò 55 åôþí ðïõ öïñïýóå ïëéêÝò ïäïíôïóôïé÷ßåò
ÐñïóÞëèå óôï éäéùôéêü ìáò éáôñåßï ãéá ôçí êáôáóêåõÞ íÝùí ïëéêþí ïäïíôïóôïé÷éþí, äéüôé åß÷å ðñïâëÞìáôá êáôÜ
ôçí äéÜñêåéá ôçò ìÜóçóçò. ÊáôáóêåõÜóôçêáí êáéíïýñãéåò ïäïíôïóôïé÷ßåò. ÓõãêåêñéìÝíá óôçí êÜôù ïäïíôïóôïé÷ßá
ôïðïèåôÞóáìå ïðßóèéá äüíôéá ìå ìéêñÞ ðáñåéïãëùóóéêÞ äéÜìåôñï êáé åõñý ÷þñï ãéá ôçí ãëþóóá. Ï áóèåíÞò ìåôÜ
ôçí ôïðïèÝôçóç ôùí ÏÏ ìáò áíÜöåñå üôé ï ðüíïò óôç ãëþóóá êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ìÜóçóçò Þôáí ôçò éäßáò
Ýíôáóçò êáé åêëýåôï üôáí ðñüâáëå ôçí ãëþóóá ôïõ Ýîù áðü ôï óôüìá.
Äéáðéóôþóáìå üôé ï ðüíïò óôçí ãëþóóá êáôÜ ôçí ìÜóçóç äåí ïöåßëåôï óå ðñïâëÞìáôá áðü ôéò êéíçôÝò
ðñïóèåôéêÝò åñãáóßåò, áëëÜ óå ðôù÷Þ ñïÞ áßìáôïò ìÝóù ôçò ãëùóóéêÞò áñôçñßáò. Ï áóèåíÞò åóôÜëç ãéá ðëÞñç
åñãáóôçñéáêü Ýëåã÷ï.
Áðü ôéò áéìáôïëïãéêÝò åîåôÜóåéò: Ç ôá÷ýôçôá êáèßæçóçò ôùí åñõèñþí áéìïóöáéñßùí Þôáí áñêåôÜ áõîçìÝíç,
90mm ôçí ðñþôç þñá.
Ç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç Ýãéíå áðü ôçí: 1] ÃéãáíôïêõôáñéêÞ áñôçñßôéäá 2] ÁñôéïóêëÞñõíóç3] ÅìâïëÞ ôçò ãëùóóéêÞò
áñôçñßáò.
Ï áóèåíÞò äéåãíþóèç üôé ðÜó÷åé áðü ãéãáíôïêõôôáñéêÞ áñôçñßôéäá êáé èá ðñÝðåé íá ëáìâÜíåé ìåãÜëåò äüóåéò
êïñôéêïåéäþí þóôå íá ìåéùèåß ï êßíäõíïò ôýöëùóçò.
P 02 Ç ÁÃÙÍÉÁ ÔÏÕ ×ÅÉÑÏÕÑÃÏÕ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÑÁ×ÇËÏÕ ÃÉÁ ÔÇÍ ÅÐÉËÏÃÇ ÈÅÑÁÐÅÉÁÓ ÔÙÍ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÙÍ
ÁÓÈÅÍÙÍ ÕØÇËÏÕ ÊÉÍÄÕÍÏÕ
Êõñãßäçò Á.1, Êïëïýôóïò Ã.1, Êïíôüò Ê.1, Êå÷áãéÜò Í.2, Íôïìïõ÷ôóÞò Á.1, ÁíôùíéÜäçò Ê.2
1
2
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ" Èåóóáëïíßêçò
ÊëéíéêÞ ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò Á.Ð.È., Ã.Í.È. "Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ"
ÅéóáãùãÞ: Ïé ïãêïëïãéêïß áóèåíåßò åßíáé óõíÞèùò ìåãÜëçò çëéêßáò êáé óõ÷íÜ ç êáôÜóôáóç õãåßáò ôïõò åßíáé
åðéâáñçìÝíç êáé áðü Üëëá óõóôçìáôéêÜ íïóÞìáôá. Ç åðéëïãÞ ôïõ ôñüðïõ áíôéìåôþðéóçò, ðïõ ðïëëÝò öïñÝò
éóïäõíáìåß ìå åðéëïãÞ ìåôáîý áéôéïëïãéêÞò êáé óõìðôùìáôéêÞò èåñáðåßáò âáñýíåé êýñéá ôïí ÷åéñïõñãü - ìÝëïò
ôïõ ïãêïëïãéêïý óõìâïõëßïõ.
Óêïðüò: ÁíÜäåéîç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, óõæÞôçóç ôùí ðéèáíþí êéíäýíùí êáé ôùí óôïé÷åßùí ôïõ áóèåíïýò ðïõ
ïöåßëåé íá óôáèìßóåé ï èåñÜðùí éáôñüò.
Õëéêü-ÌÝèïäïò: Ùò "õøçëïý êéíäýíïõ" ÷áñáêôçñßæïíôáé ïãêïëïãéêïß áóèåíåßò ïé ïðïßïé ðÜó÷ïõí áðü óïâáñÞ
íüóï ôïõ êáñäéáããåéáêïý, ôïõ áíáðíåõóôéêïý Þ ôïõ ïõñïðïéçôéêïý. ÊáôÜ ôá 13 Ýôç ëåéôïõñãßáò ôïõ ôìÞìáôüò ìáò
ðåñéóóüôåñïé áðü 250 áóèåíåßò, ðïõ ÷áñáêôçñßóôçêáí áðü ôï áíáéóèçóéïëïãéêü ôìÞìá ùò õøçëïý êéíäýíïõ,
áíôéìåôùðßóôçêáí ýóôåñá áðü áðüöáóç ïãêïëïãéêïý óõìâïõëßïõ. ¸ãéíå áíáäñïìÞ óôïõò éáôñéêïýò öáêÝëïõò ôùí
áóèåíþí êáé êáôáãñÜöçêáí ïé ìåôåã÷åéñçôéêÝò åðéðëïêÝò.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÐÝíôå áóèåíåßò êáôÝëçîáí ìåôáîý ôçò 1çò êáé ôçò 26çò ìåôåã÷åéñçôéêÞò çìÝñáò íïóçëåßáò. Óå
38 áóèåíåßò ðáñïõóéÜóôçêáí ìåßæïíåò Þ åëÜóóïíåò åðéðëïêÝò ðïõ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá ôçí ðáñÜôáóç ôïõ
÷ñüíïõ íïóçëåßáò.
ÓõæÞôçóç: Ç åõèýíç ôïõ ÷åéñïõñãïý óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ïãêïëïãéêþí áóèåíþí "õøçëïý êéíäýíïõ" åßíáé
ìåãÜëç. Ç åíçìÝñùóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ôïõ áóèåíïýò áðü áõôüí åßíáé óçìáíôéêÞ êáé ïõóéáóôéêÜ åßíáé áõôüò ðïõ
êáèïñßæåé ôï ðñïóäüêéìï êáé ôçí ðïéüôçôá ôçò æùÞò ôïõ áóèåíïýò.
P 03 ÍÁÑÈÇÊÅÓ ÁÊÔÉÍÏÂÏËÉÁÓ ÓÅ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÔÇÓ ÊÅÖÁËÇÓ ÊÁÉ ÔÏÕ ÔÑÁ×ÇËÏÕ
É. Áñôïðïýëïõ, B. ×ñïíüðïõëïò
ÅñãáóôÞñéï ÐñïóèåôéêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Å.Ê.Ð.Á.
ÅéóáãùãÞ-Óêïðüò: Ç ÷ïñÞãçóç áêôéíïâïëßáò (XRT) ãéá ôç èåñáðåßá üãêùí ôçò êåöáëÞò êáé ôïõ ôñá÷Þëïõ áðáéôåß
ëåðôïìåñÝò êáé áíáëõôéêü ó÷Ýäéï èåñáðåßáò åîáéôßáò ôùí éäéáßôåñá åõáßóèçôùí áíáôïìéêþí äïìþí ôçò ðåñéï÷Þò
êáèþò êáé ôçí ðéèáíüôçôá ýðáñîçò ìåôáóôáôéêÞò íüóïõ ìÝóá óôïí ðñïãñáììáôéóìÝíç èåñáðåõôéêÞ ìÜæá (treat-
64
ment volume). Ç ÷ïñçãïýìåíç äüóç èá ðñÝðåé íá åðéôõã÷Üíåé éêáíïðïéçôéêü Ýëåã÷ï ôçò íüóïõ, åíþ ôáõôü÷ñïíá
íá ìåéþíåé óôï åëÜ÷éóôï ôéò åðéðëïêÝò ôùí õãåéþí éóôþí ðïõ âñßóêïíôáé ìÝóá óôï ðåäßï ðïõ ðñüêåéôáé íá
áêôéíïâïëçèåß. Óêïðüò ôçò åñãáóßáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ôçò åöáñìïãÞò ôùí åîáôïìéêåõìÝíùí íáñèÞêùí
áêôéíïâïëßáò (radiation stents) ïé ïðïßïé áðïôåëïýí óçìáíôéêü åñãáëåßï ãéá ôïí áêôéíïèåñáðåõôÞ êáèþò
óõìâÜëëïõí óôçí áðïôåëåóìáôéêüôåñç äéåõèÝôçóç ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò êáôÜ ôçí ÷ïñÞãçóç áêôéíïâïëßáò.
ÕëéêÜ & ÌÝèïäïò: Èá ðáñïõóéáóôïýí êëéíéêÜ ðåñéóôáôéêÜ óôá ïðïßá ç ÷ñÞóç ôïõ íÜñèçêá ìåßùóå óçìáíôéêÜ ôéò
áíôéäñÜóåéò ôùí õãåéþí éóôþí åßôå áðïìáêñýíïíôáò ôïõò áðü ôï ðåäßï áêôéíïâüëçóçò, åßôå ðñïóôáôåýïíôáò ôïõò
óå ðåñéðôþóåéò ðïõ âñßóêïíôáé ìÝóá óôç èåñáðåõôéêÞ ìÜæá.
ÁðïôåëÝóìá-ÓõìðÝñáóìá: Áóèåíåßò ìå ðñùôïãåíåßò üãêïõò ôçò óôïìáôéêÞò êïéëüôçôáò, ôïõ óôïìáôïöÜôõããá,
ôïõ ñéíïöÜñõããá, ôùí ðáñáññéíßùí êüëðùí êáé ôùí ìåßæïíùí óéáëïãüíùí áäÝíùí ìðïñïýí íá åðùöåëçèïýí
óçìáíôéêÜ áðü ôç ÷ñÞóç íÜñèçêá êáôÜ ôç ÷ïñÞãçóç ôçò áêôéíïèåñáðåßáò. Ç ÷ñÞóç ôïõ íÜñèçêá óõíôåëåß óôçí
åðáíáëáìâáíüìåíç ôïðïèÝôçóç ôçò êÜôù ãíÜèïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò èåñáðåßáò, åíþ ðáñÜëëçëá ðåñéïñßæåé
óçìáíôéêÜ ôéò åðéâëáâåßò óõíÝðåéåò ôçò áêôéíïâïëßáò óôïõò õãåéÞò éóôïýò óõìâÜëëïíôáò óôç âåëôßùóç ôçò
ðïéüôçôáò ôçò æùÞò ôïõ ïãêïëïãéêïý áóèåíïýò.
P 04 ÂËÅÍÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁ ÓÔÏÌÁÔÏÓ (ÂÓ) ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ)
ÂáóéëéêÞ ÊõñéáæÞ, ÂáóéëéêÞ ÄåëçóôñÜôç, ÂáóéëéêÞ ÂáñóáìÜ, ÄçìÞôñéïò ÊáñáêÜóçò, ÉùÜííçò ÌðáëôáäÜêçò,
ÉùÜííçò Áðïóôïëßäçò, Íéêüëáïò ×áñ÷áëÜêçò, ÅììáíïõÞë ÍéêçöïñÜêçò
ÁéìáôïëïãéêÞ- ËåìöùìÜôùí ÊëéíéêÞ, ÌÌÌÏ, ÃÍÁ "Ï ÅÕÁÃÃÅËÉÓÌÏÓ"
Óêïðüò: Ç ÂÓ åßíáé óõ÷íÞ óôïõò áóèåíåßò ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå áõôüëïãç Þ áëëïãåíÞ ÌÁÊ. Óôçí ìåëÝôç
ðáñïõóéÜæåôáé ç åìðåéñßá ìáò êáé åðéóçìáßíåôáé ï ñüëïò ôùí ðáñáãüíôùí ðïõ ôçí åðçñåÜæïõí.
Õëéêü: Áðü ôïí 11/2005-11/2007 õðïâëÞèçêáí óå ÌÁÊ 114 áóèåíåßò. Åëáâáí ìåãáèåñáðåßá +/- ïëïóùìáôéêÞ
áêôéíïâïëßá (ÔÂÉ). Ç ðñïöýëáîç GVHD ðåñéëÜìâáíå êõêëïóðïñßíç Þ tacrolimus ìå ìåèïôñåîÜôç Þ mycophenolate.
¼ëïé ëÜìâáíáí ðñïöõëáêôéêÞ áíôéìõêçôéáóéêÞ/ áíôéúêÞ áãùãÞ êáé ìÝôñá ôïðéêÞò óôïìáôéêÞò õãéåéíÞò, åíþ
ðñïçãÞèçêå ïäïíôéáôñéêÞ åêôßìçóç. Ï âáèìüò åêôéìÞèçêå ìå ôá êñéôÞñéá Seattle.
ÁðïôåëÝóìáôá: ÂÓ åìöÜíéóáí 89 (78%), 43 ìå áõôüëïãç êáé 46 ìå áëëïãåíÞ MAK, åíþ áðü ôïõò 25 áóèåíåßò
÷ùñßò ÂÓ 20 õðïâëÞèçêáí óå áõôüëïãç êáé 5 óå áëëïãåíÞ (p< 0.1%). Âëåííïãïíßôéäá âáèìïý É ðáñïõóßáóáí 27
[áõôüëïãç/ áëëïãåíÞ =25/ 2] äéÜìåóçò äéÜñêåéáò 4 çìÝñåò êáé âáèìïý ÉÉ 62 [áõôüëïãç/ áëëïãåíÞ=18/44
(p<1%)] äéÜìåóçò äéÜñêåéáò 8 çìÝñåò. Ïé 28/46 (61%) ìåôáìïó÷åýôçêáí áðü ìç óõããåíÞ äüôç, 39/46 (84,7%)
Ýëáâáí ìõåëïáöáíéóôéêü ó÷Þìá ðñïåôïéìáóßáò (ÓÐ) (p<0.1%), 15/39 õøçëÞ äüóç ÔÂÉ. ÐáñáëÞöèçêå ç 4ç äüóç
ìåèïôñåîÜôçò óå 11/35. ¸ëáâáí ïðéïåéäÞ áíáëãçôéêÜ 61 áóèåíåßò êáé ðáñåíôåñéêÞ äéáôñïöÞ 7. ÊáíÝíáò äåí
åðéðëÜêåé ìå ôïðéêÞ åðéëïßìùîç. Ôïîéêüôçôá Üëëùí óõóôçìÜôùí ðáñáôçñÞèçêå óôïõò ìéóïýò êáé
ïõäåôåñïðåíéêüò ðõñåôüò óå 51 (57%).
ÓõìðåñÜóìáôá: Ôï åßäïò ÌÁÊ, ôï ÓÐ êáé ç áíïóïêáôáóôïëÞ åðçñåÜæïõí ôïí âáèìü êáé ôç äéÜñêåéá ôçò ÂÓ. Ç êáëÞ
óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ, ç áíôéúêÞ/ áíôéìõêõôéáóéêÞ ÷çìåéïðñïöýëáîç óõíôåëïýí óôçí áíåðßðëåêôç áðïêáôÜóôáóç ôùí
óôïìáôéêþí âëáâþí êáé áðïöõãÞ óõóôçìáôéêþí åðéðëïêþí.
P 05 Ï ÑÏËÏÓ ÔÇÓ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇÓ ÕÃÉÅÉÍÇÓ ÓÔÇÍ ÅÎÅËÉÎÇ ÔÇÓ ÂËÅÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁÓ ÊÁÔÁ ÔÇ ÄÉÁÑÊÅÉÁ ÔÇÓ
ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ
Óïõëéìéþôç Ãåùñãßá (1),ÓùôçñéÜäïõ ÊùíóôáíôéíéÜ (1),Êýñãéáò Ãåþñãéïò (2)
(1): Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Ð.Ã.Í. ËÜñéóáò
(2): B´Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Á.Ï.Í.Á. "¢ãéïò ÓÜââáò"
Ï óêïðüò ôçò åñãáóßáò ìáò åßíáé í' áðïäåßîåé ðùò ç óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ ðáßæåé êáèïñéóôéêü ñüëï óôï 'grade' ôçò
âëåíïãïíßôéäáò ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé êáôá ôç äéÜñêåéá ôçò áêôéíïèåñáðåßáò óå áóèåíåßò ìå üãêïõò óôçí ðåñéï÷Þ
êåöáëÞò ,ôñá÷Þëïõ (ëÜñõããáò ,ãëþóóáò ,åäÜöïõò óôüìáôïò êëð).
´Å÷åé áðïäåé÷èåß ìå äéÜöïñåò ìåëÝôåò üôé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ôçí åìöÜíéóç êáé åîÜðëùóç ôçò
âëåíïãïíßôéäáò åßíáé :
á) ç äüóç ôçò ÁÊÈ
â) ç ôáõôü÷ñïíç ×ÌÈ
ã) ç çëéêßá
ä) ç ðñïçãçèåßóá óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ
å) ç óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ êáôá ôç äéÜñêåéá ôçò ÁÊÈ
65
Óõãêñßíáìå ôç âëåíïãïíßôéäá ðïõ ðáñïõóßáóáí 19 áóèåíåßò ìáò (ÏìÜäá Á) ,ðïõ ðñéí ôçí ÁÊÈ åß÷áí õðïâëçèåß
óå ðñïöõëáêôéêÞ óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ ìå öèïñßùóç ôùí äïíôéþí êáé èåñáðåßá ôùí ôõ÷þí ðñïâëçìÜôùí (åîáãùãÝò
,óöñáãßóìáôá) ,êáèþò êáé ðïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÁÊÈ áêïëïýèçóáí áõóôçñÜ ðñüãñáììá ôáêôéêïý ðëõóßìáôïò
äïíôéþí êáé ÷ñçóéìïðïßçóç äéáëýìáôïò ìå hydrogen peroxide ìåôÜ áðï êÜèå ãåýìá ,ìå 20 áóèåíåßò ìáò (ÏìÜäá
Â) ,ðïõ äåí óõììïñöþèçêáí óå êáìßá óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ ïýôå ðñéí ,ïýôå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÁÊÈ (Ëüãù ÷áìçëïý
âéïôéêïý êáé ìïñöùôéêïý åðéðÝäïõ ,÷ñüíéïé áëêïïëéêïß).
¼ëïé ïé áóèåíåßò õðïâëÞèçêáí óôï ßäéï ó÷Þìá ÁÊÈ + ×ÌÈ.
ÖÜíçêå êáèáñÜ ðùò ç óôïìáôéêÞ õãéåéíÞ ðñéí êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÁÊÈ ìåéþíåé áñêåôÜ ôç óïâáñüôçôá ôçò
âëåíïãïíßôéäáò êáé êñáôÜåé óå éêáíïðïçôéêÜ åðßðåäá ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôïõ áóèåíÞ.
ÂÁÈÌÏÉ
ÂËÅÍÏÃÏÍÉÔÉÄÁÓ
Grade I
Åñýèçìá
÷ùñßò ðüíï
ÏìÜäá Á
ÏìÜäá Â
1
-
Grade II
Ðüíïò,Ýëêïò
÷ùñßò äõóêïëßá
óßôéóçò
13
2
Grade III
Ìå äõóêïëßá
óßôéóçò
Grade IV
ÁíÜãêç ãéá
i.v. óßôéóç
5
14
4
P 06 ÅÊÔÅÔÁÌÅÍÇ ÌÉÊÑÏÂÉÁÊÇ ÖËÅÃÌÏÍÇ ÐÑÏÓÙÐÏÔÑÁ×ÇËÉÊÇÓ ×ÙÑÁÓ ÓÅ ÏÕÄÅÔÅÑÏÐÅÍÉÊÏ ÁÓÈÅÍÇ ÌÅ
ÏÎÅÉÁ ÌÕÅËÏÂËÁÓÔÉÊÇ ËÅÕ×ÁÉÌÉÁ (ÏÌË)
ÂáóéëéêÞ ÊõñéáæÞ, ÉùÜííçò Áðïóôïëßäçò, Íéêüëáïò ×áñ÷áëÜêçò, ÉùÜííçò ÌðáëôáäÜêçò, ÄçìÞôñéïò ÊáñáêÜóçò,
ÅììáíïõÞë ÍéêçöïñÜêçò.
ÁéìáôïëïãéêÞ -ËåìöùìÜôùí ÊëéíéêÞ, ÌÌÌÏ, ÃÍÁ "Ï ÅÕÁÃÃÅËÉÓÌÏÓ"
Ïé ìéêñïâéáêÝò ëïéìþîåéò óôçí ðñùóùðïôñá÷çëéêÞ ðåñéï÷Þ áðïôåëïýí áóõíÞèç, áëëÜ óïâáñÞ åðéðëïêÞ óå
ïõäåôåñïðåíéêïýò áóèåíåßò. Ðýëç åéóüäïõ åßíáé ôá äüíôéá Þ ôñáõìáôéóìïß ôïõ óôïìáôéêïý âëåííïãüíïõ.
ÐåñéãñÜöåôáé ç ðåñßðôùóç ëïßìùîçò äåîéÜò ðñïóùðïôñá÷çëéêÞò ÷þñáò óå ãõíáßêá 22 åôþí, ìåôÜ áðü ôïðéêÞ
áêôéíïèåñáðåßá (21Gy) êáé ó÷Þìá äéÜóùóçò (IDA-FLAG), ãéá åîùìõåëéêÞ õðïôñïðÞ ÏÌ4Ë óôçí ßäéá ðåñéï÷Þ.
Ç áóèåíÞò óå öÜóç áðëáóßáò (çìÝñá 21) ðáñïõóßáóå ìéêñÞ ôñáõìáôéêÞ âëÜâç óôïí âëåííïãüíï ôçò äåîéÜò
ðáñåéÜò êáé åíôüò åéêïóéôåôñáþñïõ äõóêáôáðïóßá ìå õøçëü ðõñåôü ìå ñßãïò. ÐáñÜ ôçí åõñÝùò öÜóìáôïò
áíôéâéïôéêÞ áãùãÞ óôçí ïðïßá åôÝèç Üìåóá, ç öëåãìïíÞ ðáñïõóßáóå ôá÷åßá åðÝêôáóç óôçí óýóôïé÷ç õðïãíÜèéï,
ôñá÷çëéêÞ ÷þñá ìå ïßäçìá óôáöõëÞò êáé äýóðíïéá ÷ùñßò áíôáðüêñéóç óôéò õøçëÝò äüóåéò õäñïêïñôéæüíçò. Ç
áîïíéêÞ ôïìïãñáößá áíÝäåéîå ïßäçìá äåîéÜò ðáñåéÜò, õðïãíÜèéïõ ÷þñáò, ìÜæá ìáëáêþí ìïñßùí óôï äåîéü
ðáñáöáñõããéêü ÷þñï êáé äéüãêùóç ôùí åðé÷þñéùí ëåìöáäÝíùí.
Õðïóôçñß÷èçêå ìå ìåôáããßóåéò ëåõêþí áéìïóöáéñßùí êáé ïäçãÞèçêå óôï ÷åéñïõñãåßï (çìÝñá 24). Áðïõóßá
ïñãáíùìÝíçò óõëëïãÞò, åôÝèçóáí 4 óùëÞíåò ðáñï÷Ýôåõóçò ìå åêñïÞ ïñïáéìáôçñïý õãñïý, ç êáëëéÝñãåéá ôïõ
ïðïßïõ áíÝäåéîå ðïëõáíèåêôéêü Akinetobacter baumanii. Ç êëéíéêÞ åéêüíá âåëôéþèçêå óôï åðüìåíï
åéêïóéôåôñÜùñï. Ôçí çìÝñá 30 ðáñïõóßáóå óôïìáôéêÞ êáíôéíôßáóç, áíôáðïêñéèåßóá óå ôïðéêÞ áíôéìõêçôéáóéêÞ
áãùãÞ. Ôá áðåéêïíéóôéêÜ åõñÞìáôá âåëôéþèçêáí ôçí çìÝñá 60, åíþ ç åêñïÞ õëéêïý áðü ôéò ðáñï÷åôåýóåéò ìå
èåôéêÝò êáëëéÝñãåéåò óõíå÷ßóôçêå ìÝ÷ñé ôçí çìÝñá 77.
Ç äõóêïëßá óôçí åêñßæùóç ôïõ ìéêñïâßïõ óå Ýäáöïò åíüò åõðáèïýò âëåííïãüíïõ ìåôÜ ôçí åîùìõåëéêÞ õðïôñïðÞ
ôçò íüóïõ êáé ôçí ôïðéêÞ áêôéíïâïëßá, áíÝóôåéëå ôçí ðñïãñáììáôéóìÝíç áëëïãåíÞ ìåôáìüó÷åõóç êáé ç áóèåíÞò
êáôÝëçîå åê ôçò íüóïõ.
P 07 Ç ÓÕÃÊÑÉÓÇ ÌÅÔÁÎÕ ÓÕÌÂÁÔÉÊÇÓ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁÓ KAI ÔÑÉÓÄÉÁÓÔÁÔÇÓ ÓÕÌÌÏÑÖÇÓ ÔÅ×ÍÉÊÇÓ (ÔÓÔ) ÓÅ
ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ ÔÏÕ ÑÉÍÏÖÁÑÕÃÃÁ (ÑÍÖ)
Ð. Ãêüãêïõ, ×. ÁñìðéëéÜ, X. Áíôýðáò, Ì. Ìðáëáöïýôá, Ã. Æá÷áñüãéáííç, Á. Èåïäùñßäïõ, É. Ãüãáëçò , É. Êïýâáñçò,
Ë. ÂëÜ÷ïò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, ÅñãáóôÞñéï Áêôéíïëïãßáò, ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí Áñåôáßåéï Íïóïêïìåßï
Óêïðüò: Íá áîéïëïãÞóïõìå ôï üöåëïò ôçò ÔÓÔ ÁÊÈ ìå ãñáììéêü åðéôá÷õíôÞ 6MV óå áóèåíåßò ìå êáñêßíï ôïõ ÑÍÖ.
Áóèåíåßò êáé ÌÝèïäïò: 15 áóèåíåßò ìå êáñêßíï ÑÍÖ ìåëåôçèÞêáí áíáäñïìéêÜ. Óôïõò 10 áóèåíåßò ç äõóäéÜóôáôç
ôå÷íéêÞ ðñáãìáôïðïéÞèçêå ìå äõï áíôßèåôá ðëÜãéá ðåäßá êáé Ýíá êáôþôåñï ôñá÷çëéêü ðåäßï. Óôç öÜóç 1 ôá ðåäßá
ðåñéåëÜìâáíáí ôïí üãêï, ôéò ãåéôïíéêÝò áíáôïìéêÝò äïìÝò, êáé ôïõò åðé÷þñéïõò ëåìöáäÝíåò. Óôç öÜóç 2 ôá ðåäßá
ðåñéåëÜìâáíáí ôïí ðñùôïðáèÞ üãêï êáé ôïõò ãåéôïíéêïýò éóôïýò. Ïé 5 áóèåíåßò õðïâëÞèçêáí óå ÁÊÈ ìå ÔÓÔ ãéá
66
üëç ôç èåñáðåßá (öÜóç 1 êáé öÜóç 2). Ï ôñÜ÷çëïò áêôéíïâïëÞèçêå ìå Ýíá ðñüóèéï ðåäßï ìå ìðëïê óôç ìÝóç
ãñáììÞ. Ôá ðëÜíá èåñáðåßáò êáé ãéá ôéò äõï ôå÷íéêÝò âáóßóôçêáí óôçí êáôáíïìÞ ôçò äüóçò. Óôçí ÔÓÔ
÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ôá éóôïãñÜììáôá äüóçò- üãêïõ. Ç ìåóáßá äüóç üãêïõ Þôáí 64 Gy.
ÁðïôåëÝóìáôá: Ç óýãêñéóç ôùí äýï ôå÷íéêþí Ýäåéîå üôé ç ÔÓÔ åðéôñÝðåé ôçí êáëýôåñç ðåñéãñáöÞ ôïõ üãêïõóôü÷ïõ, ôïí êáèïñéóìü ôùí äïóïðåñéïñéóôéêþí ïñãÜíùí êáé ôçí êáëýôåñç äïóéìåôñßá. Ìå ôçí ÔÓÔ áõîÞóáìå ôçí
ïëéêÞ äüóç èåñáðåßáò, äéáôçñþíôáò ÷áìçëÝò ôéò äüóåéò óôïõò õãéåßò éóôïýò.
ÓõæÞôçóç: Ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ÔÓÔ Ýíáíôé ôçò äõóäéÜóôáôçò ãéá ôç èåñáðåßá ôïõ êáñêßíïõ ôïõ ÑÍÖ åðéôõã÷Üíåôáé
äéáôÞñçóç ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí óéåëïãüíùí áäÝíùí, ôïðéêüò Ýëåã÷ïò êáé áõîçìÝíï äéÜóôçìá åëåýèåñï íüóïõ.
P 08 ÓÕÃÊÑÉÓÇ ÔÇÓ ÐÏÉÏÔÇÔÁ ÆÙÇÓ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ ÔÏÕ ËÁÑÕÃÃÁ ÐÏÕ ÕÐÏÂÁËËÏÍÔÁÉ ÓÅ
×ÇÌÅÉÏÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ vs ÏËÉÊÇ ËÁÑÕÃÃÅÊÔÏÌÇ
Ä. Âüìâáò, Ì. Ìáñôßíïõ, ×. ×ñéóôüðïõëïò, Ä. ÊáñäáìÜêçò
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, Ãåíéêü Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Ðáôñþí
Óêïðüò: Åêôßìçóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò óå áóèåíåßò ìå êáñêßíï ëÜñõããá ðïõ õðïâëÞèçêáí åßôå óå
÷çìåéïáêôéíïèåñáðåßá Þ óå ïëéêÞ ëáñõããåêôïìÞ.
ÌÝèïäïò: Ðñüêåéôáé ãéá áíáóêüðçóç ôçò âéâëéïãñáößáò ðïõ Ýãéíå ìå ôç ÷ñÞóç ôçò çëåêôñïíéêÞò äéåýèõíóçò ôïõ
Pubmed. ÁíáæçôÞóáìå üëá ôá Üñèñá âÜæïíôáò ùò ëÝîåéò êëåéäéÜ: ðïéüôçôá æùÞò, êáñêßíïò ëÜñõããá,
÷çìåéïáêôéíïèåñáðåßá, ïëéêÞ ëáñõããåêôïìÞ êáé èÝôïíôáò ùò ðåñéïñéóìü: Üñèñá ðïõ äçìïóéåýôçêáí ôçí ôåëåõôáßá
5åôßá, áããëéêÞ ãëþóóá, êëéíéêÝò ìåëÝôåò, ìåôá-áíáëýóåéò êáé áíáóêïðÞóåéò ôçò âéâëéïãñáößáò.
ÁðïôåëÝóìáôá: Áðü ôçí áíáæÞôçóç áõôÞ áíáäåß÷èçêáí 4 Üñèñá, ôá ïðïßá áíáóêïðÞèçêáí êáé ïäçãÞóáí óôá
óõìðåñÜóìáôá ðïõ áêïëïõèïýí.
ÓõìðåñÜóìáôá: Áðü ôéò ìåëÝôåò áõôÝò ðñïÝêõøå üôé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ïé áóèåíåßò ìå êáñêßíï ôïõ ëÜñõããá
ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå ÷çìåéïáêôéíïèåñáðåßá Þ óå ïëéêÞ ëáñõããåêôïìÞ áíáöÝñïõí êáëÞ óõíïëéêÞ ðïéüôçôá æùÞò.
Ìåôáîý üìùò ôùí äýï èåñáðåéþí õðÜñ÷ïõí äéáöïñÝò óôçí åðßäñáóÞ ôïõò óôçí ðïéüôçôá æùÞò. ÓõãêåêñéìÝíá, ïé
áóèåíåßò ðïõ õðïâÜëëïíôáé óå ÷çìåéïáêôéíïèåñáðåßá áíáöÝñïõí ìåéùìÝíá åðßðåäá ðïéüôçôáò æùÞò óôïõò
ôïìåßò ôïõ Üëãïõò, ôçò êáôÜðïóçò êáé ôçò ìÜóçóçò åíþ ïé áóèåíåßò ðïõ õðïâëÞèçêáí óå ïëéêÞ ëáñõããåêôïìÞ
áíáöÝñïõí ìåéùìÝíá åðßðåäá æùÞò óôïõò ôïìåßò ôçò öþíçóçò êáé ôçò ëåéôïõñãéêüôçôáò ôùí þìùí.
ÁíáìöéóâÞôçôá, ç ðïéüôçôá æùÞò åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ êáé äçìéïõñãåß ôçí áíÜãêç ãéá ðñïïðôéêÝò ìåëÝôåò óôï
ìÝëëïí ðïõ èá ðñáãìáôåýïíôáé èÝìáôá ðïéüôçôáò æùÞò óôïõò áóèåíåßò ìå êáñêßíï ôïõ ëÜñõããá.
Âéâëéïãñáößá
1. Urba S, Wolf G, Eisbruch A, et al. Single-cycle induction chemotherapy selects patients with advanced laryngeal
cancer for combined chemoradiation: a new treatment paradigm. J Clin Oncol 2006;24(4):593-598
2. Fung K, Lyden TH, Lee J, et al. Voice and swallowing outcomes of an organ-preservation trial for advanced laryngeal cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2005;63(5):1395-1399
3. LoTmpio MM, Wang KH, Sadeghi A, et al. Comparison of quality of lfe outcomes in laryngeal cancer patients following chemoradiation vs. total laryngectomy. Otolaryngol Head Neck Surg 2005;132:948-953
4. Brown DH, Hilgers FJ Irish JC, et al. Postlaryngectomy voice rehabilitation: state of the art at the millnium. World
J Surg 2003;27(7):824-831
P 09 ÌÅÔÁÊÔÉÍÉÊÇ ÄÅÑÌÁÔÉÔÉÄÁ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÁÑÊÉÍÏÕ ÊÅÖÁËÇÓ-ÔÑÁ×ÇËÏÕ
Ä. ÄåìÝíáãáò1, Å. Çëéüðïõëïò1, Á. Ãéáííïðïýëïõ1, É. ÖñáãêáíäñÝá1, Ì. Íá÷Üô1, Ã. Êýñãéáò1, Á. Óùôçñïðïýëïõ1,
Á.ÁñäáâÜíçò2
1. ´ Áêôéíïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
2. Á´ ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Á.Ï.Í.Á. "Ï ¢ãéïò ÓÜââáò"
Ïé äåñìáôéêÝò âëÜâåò ðïõ ðñïêáëïýíôáé áðü ôçí áêôéíïèåñáðåßá, áðïôåëïýí óõ÷íÝò êáé áíáðüöåõêôåò
ðáñåíÝñãåéåò ôçò êáé ìðïñïýí íá ãßíïõí åíôïíüôåñåò, åðß óõíäõáóìïý ôçò ìå ôçí ÷çìåéïèåñáðåßá. Ðáñ' üëï ðïõ
ç åõñýôåñç ÷ñÞóç ãñáììéêþí åðéôá÷õíôþí Ý÷åé ìåéþóåé ôçí óïâáñüôçôá ôùí áíôéäñÜóåùí áõôþí,
÷ñçóéìïðïéþíôáò ðéï åîåéäéêåõìÝíåò ôå÷íéêÝò äéáöýëáîçò ôçò áêåñáéüôçôáò ôïõ äÝñìáôïò, ïé âëÜâåò áõôÝò
ðáñáìÝíïõí êáé áðïôåëïýí Ýíá óçìáíôéêü ðñüâëçìá ãéá ôïõò áóèåíåßò.
Äõóôõ÷þò, õðÜñ÷ïõí ðïëý ëßãá äåäïìÝíá ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôçí åìðåéñßá ôïõ áóèåíïýò óôçí áêôéíéêÞ äåñìáôßôéäá,
êáèþò åðßóçò êáé éäéáßôåñá áíôéêñïõüìåíá óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí óôï ðùò áõôÞ, èá Ýðñåðå íá áíôéìåôùðéóôåß,
åëá÷éóôïðïéçèåß êáé ðñïëçöèåß
67
Óôçí ðáñïýóá åñãáóßá áíáöÝñïíôáé ç åìðåéñßá êáèþò êáé ïé ôñüðïé áíôéìåôþðéóçò ôùí äåñìáôéêþí ðáñåíåñãåéþí
ìåôÜ áðü áêôéíïèåñáðåßá Þ óõíäõáóìÝíç ÷çìåéï-áêôéíïèåñáðåßá óå áóèåíåßò ìå êáñêßíï ôñá÷çëïðñïóùðéêÞò
ðåñéï÷Þò.
P 10 ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÃÍÁÈÙÍ ÁÐÏ ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ ÊÁÉ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
ÂëáóôáñÜêïò Ó. Â1., ÓôáýñïõÉ. Å.2, Óôáýñïõ Å.É.3
1.×åéñïõñãüò-Ïäïíôßáôñïò
2.Íïóïêïìåßï “ÐáììáêÜñéóôïò”, Õð.ÄéäÜêôùñ ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Áèçíþí
3.ÓôïìáôéêÞ êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞ ×åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ç ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí ìðïñåß íá ðñïêëçèåß áðü ôçí áêôéíïâüëçóç ôçò ðåñéï÷Þò ôùí ãíÜèùí ãéá ôçí
áíôéìåôþðéóç êáêïÞèåéáò êáèþò êáé áðü ÷ñüíéá áãùãÞ ìå äéöùóöïíéêÜ Üëáôá. Ç óõ÷íüôçôá ëÞøçò ôùí öáñìÜêùí
áõôþí Ý÷åé áõîçèåß óçìáíôéêÜ êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá êáé ç êëéíéêÞ åéêüíá ôçò ïóôåïíÝêñùóçò
ðåñéëáìâÜíåé ôçí ýðáñîç åêôåèåéìÝíïõ ïóôïý óôç óôïìáôéêÞ êïéëüôçôá ìå êáôÜ ôüðïõò íåêñùôéêÝò ðåñéï÷Ýò ðïõ
óõíïäåýïíôáé áðü Ýíôïíï ðüíï, ýðáñîç óõñéããßùí êáé åëêþóåùí óå äÝñìá êáé âëåííïãüíï. Ôá áêôéíïãñáöéêÜ
åõñÞìáôá ðåñéëáìâÜíïõí ïóôåïëõóßá, ïóôåïóêëÞñõíóç Þ êáé óõíäõáóìü ôïõò êáèþò êáé äéåýñõíóç ôïõ
ðåñéññéæéêïý ÷þñïõ, éäßùò óôï óçìåßï äé÷áóìïý ôùí ñéæþí ôùí ãïìößùí. Ïé áéôéïëïãéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ
åíï÷ïðïéïýíôáé ãéá ôçí åêäÞëùóç ôçò ïóôåïíÝêñùóçò åßíáé åîáãùãÝò ïäüíôùí, ðñïêå÷ùñçìÝíç ðåñéïäïíôßôéäá,
÷åéñïõñãéêÞ áíôéìåôþðéóç ðåñéïäïíôéêÞò íüóïõ, áêñïññéæåêôïìÞ, ôïðïèÝôçóç åìöõôåõìÜôùí áëëÜ êáé éäéïðáèåßò
ðáñÜãïíôåò.
Óêïðüò ôçò åñãáóßáò åßíáé ç åíçìÝñùóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñüëçøç áëëÜ êáé ôçí áíôéìåôþðéóç ðåñéóôáôéêþí
ïóôåïíÝêñùóçò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç ìáêñï÷ñüíéá ëÞøç äéöùóöïíéêþí áëÜôùí ìÝóù áíáóêüðçóçò ôçò
õðÜñ÷ïõóáò âéâëéïãñáößáò êáé áíáöïñÜò ðåñéóôáôéêïý ðïõ áíôéìåôùðßóôçêå åðéôõ÷þò óôçí ÏãêïëïãéêÞ ìïíÜäá
ôçò ÏäïíôéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí.
P 11 Ç ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÇÓ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÐÏËËÁÐËÏ ÌÕÅËÙÌÁ ÕÐÏ
ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ
Êïëïýôóïò Ã.1, Êõñãßäçò Á.1, Ôåëåéïýäçò Æ.1, ÆÝñâáò Ê.2, ÂÝññïõ Å.2, ÃéïâÜíç Ð.1, Îçñïý Ð.3, Âá÷ôóåâÜíïò Ê.1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ" Èåóóáëïíßêçò
Áéìáôïëïãéêü - Ïãêïëïãéêü ÔìÞìá, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ" Èåóóáëïíßêçò
3
Ðáèïëïãïáíáôïìéêü ÅñãáóôÞñéï, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ" Èåóóáëïíßêçò
2
ÅéóáãùãÞ-Óêïðüò: Ôá äéöùóöïíéêÜ Üëáôá( ðáìéíäñïíÜôç-êëïäñïíÜôç-áëåíäñïíÜôç-éâáíäñïíÜôç êáé áðü ôá ìÝóá
ôïõ 2001 ôï æïëåäñïíéêï ïîý) åíóùìáôþíïíôáé óôïõò êñõóôÜëëïõò ôïõ õäñïîõáðáôßôç ôùí ïóôþí êáé ìåéþíïõí,
ôüóï ôï ñõèìü ïóôåïóýíèåóçò, üóï êáé ïóôåüëõóçò. Óôçí ôåëåõôáßá éäéüôçôá óôçñßæåôáé ç ÷ïñÞãçóÞ ôïõò ôçí
ôåëåõôáßá äåêáåôßá ãéá ôç èåñáðåßá ôçò í.Paget, ôçò ïóôåïðüñùóçò, óå ïóôéêÝò ìåôáóôÜóåéò áðü Ca ìáóôïý,
ðñïóôÜôç, ðíåýìïíá êáé óôï ðïëëáðëü ìõÝëùìá. Áðü ôï 2001 áíáöÝñèçêáí ðåñéðôþóåéò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí
ãíÜèùí óå áóèåíåßò ðïõ åëÜìâáíáí ãéá áñêåôü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá äéöùóöïíéêÜ.
Õëéêü-ÌÝèïäïò: ÅëÝãîáìå áíáäñïìéêÜ áðü ôï 1991 ôïõò öáêÝëïõò ôùí áóèåíþí ìå ðïëëáðëü ìõÝëùìá, ïé
ïðïßïé Ýëáâáí äéöùóöïíéêÜ. Áðü 260 áóèåíåßò, 37 ðáñïõóßáóáí ïóôåïíÝêñùóç êáé áíôéìåôùðßóôçêáí áðü ôï
ôìÞìá ÓôïìáôéêÞò êáé ÃíáèïðñïóùðéêÞò ×åéñïõñãéêÞò ôïõ íïóïêïìåßïõ ìáò.
ÁðïôåëÝóìáôá: Ç áíôéìåôþðéóç Þôáí êáô'áñ÷Þí óõíôçñçôéêÞ ìå áíôéìéêñïâéáêÜ ÷çìåéïèåñáðåõôéêÜ êáé
óôïìáôïðëýóåéò ìå ïîõãïíïý÷á êáé äéôôáíèñáêéêÜ.Åðß áðïôõ÷ßáò ôçò óõíôçñçôéêÞò èåñáðåßáò ðñïâáßíáìå óå
÷åéñïõñãéêÞ áöáßñåóç ôïõ íåêñùìÝíïõ ïóôïý êáé óõññáöÞ ìå Þ ÷ùñßò ôçí ÷ñÞóç ôïðéêþí êñçìíþí, åíþ óå
êÜðïéåò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé áëëïãåíÝò ìüó÷åõìá (÷ïßñåéï êïëëáãüíï) ìåôáîý âëåííïãüíïõ êáé
ïóôïý.
ÓõìðåñÜóìáôá: Ó÷ïëéÜæïõìå ôá ìÝôñá ðïõ ðñÝðåé íá ëáìâÜíïíôáé þóôå íá ðñïëáìâÜíåôáé ç ïóôåï-íÝêñùóç ôùí
ãíÜèùí óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí äéöùóöïíéêÜ ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá,åíþ êáôáèÝôïõìå êáé ôçí
ðñïóùðéêÞ ìáò åìðåéñßá, üóïí áöïñÜ ôçí åðéôõ÷ßá ôçò óõíôçñçôéêÞò êáé ôçò ÷åéñïõñãéêÞò áíôéìåôþðéóçò ôùí
ïóôåïíåêñùôéêþí âëáâþí ôùí áóèåíþí áõôþí.
68
P 12 ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇÓ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÁÐÏ ÄÉÖÙÓÖÏÍÉÊÁ ÓÅ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ
ÌÁÓÔÏÕ: ÌÅËÅÔÇ ÁÓÈÅÍÙÍ - ÌÁÑÔÕÑÙÍ
Êõñãßäçò ÁèáíÜóéïò1, Êïëïýôóïò Ãåþñãéïò1, Ôåëåéïýäçò ÆÞóçò1, Ðáôñéêßäïõ ¢ííá1, ÁíäñåÜäçò ×áñÜëáìðïò1,
Ôóïìðáíßäïõ ×.1, Ôñéáñßäçò ÓôÝöáíïò2, Âá÷ôóåâÜíïò Êùíóôáíôßíïò1
1
Ãíáèï÷åéñïõñãéêü Ïãêïëïãéêü ÔµÞµá, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ"
Ã' ×çìåéïèåñáðåõôéêü ÔìÞìá, Á.Í.È. "ÈÅÁÃÅÍÅÉÏ"
3
Á' ÙÑË ÊëéíéêÞ Á.Ð.È., Ã.Í.È. "Á.×.Å.Ð.Á."
2
ÅéóáãùãÞ: Ôá äéöùóöïíéêÜ Üëáôá öáßíåôáé ðùò åðÜãïõí ôçí áðüðôùóç ôüóï ôùí ïóôåïêëáóôþí üóï êáé ôùí
åðéèçëéáêþí êõôôÜñùí ôïõ âëåííïãüíïõ. ¸ôóé åîáóèåíïýí ôçí ôïðéêÞ áíôßóôáóç óôç ëïßìùîç, åðéôñÝðïíôáò ôüóï
ôç äéåßóäõóç üóï êáé ôùí ðïëëáðëáóéáóìü ôùí ìéêñïâßùí. ¼ìùò äåí áíáðôýóóïõí üëïé ïé áóèåíåßò
ïóôåïíÝêñùóç.
Óêïðüò: Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôùí äçìïãñáöéêþí êáé êëéíéêþí ðáñáìÝôñùí áóèåíþí ìå êáñêßíï
ìáóôïý ðïõ áíÝðôõîáí ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí êáôüðéí èåñáðåõôéêÞò áãùãÞò ìå äéöùóöïíéêÜ êáé ç áíÜäåéîç
ðéèáíþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ.
Õëéêü&ÌÝèïäïò: 20 áóèåíåßò ìå êáñêßíï ìáóôïý(ìÝóç çëéêßá 59,5+10,3) Ýôç ðïõ áíÝðôõîáí ïóôåïìõåëßôéäá ôùí
ãíÜèùí óõãêñßèçêáí ìå çëéêéáêÜ ôáéñéáóìÝíç ïìÜäá 40 ìáñôýñùí(ìÝóç çëéêßá 61,9+9,2) áðü ôï óýíïëï ôùí
áóèåíþí ðïõ Ýëáâáí äéöùóöïíéêÜ ãéá êáñêßíï ìáóôïý, êáé äåí áíÝðôõîáí ïóôåïìõåëßôéäá ãéá 2 Ýôç.
ÁðïôåëÝóìáôá:Ç íïóçñüôçôá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôçí ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí åßíáé óçìáíôéêÞ, üðùò êáé ïé
åðéðëÝïí çìÝñåò íïóçëåßáò.Öáßíåôáé ðùò ïé ðñüóöáôåò åîáãùãÝò áðïôåëïýí ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ(OR=16.4,
95%CI:3.4-79.6) ãéá áíÜðôõîç ïóôåïìõåëßôéäáò ôùí ãíÜèùí óå áóèåíåßò ìå êáñêßíï ìáóôïý ðïõ ëáìâÜíïõí
äéöïóöùíéêÜ.
ÓõìðåñÜóìáôá: Èåìéôü åßíáé íá æçôåßôáé ïäïíôéáôñéêÞ åêôßìçóç ôùí áóèåíþí ðñéí ôçí Ýíáñîç èåñáðåßáò ìå
äéöùóöïíéêÜ þóôå íá áðïöåýãïíôáé ïé åîáãùãÝò êáôÜ ôç äéÜñêåéá Þ ìåôÜ ôç èåñáðåßá. Ç ðáñïýóá ìåëÝôç
áíåâÜæåé ôï õðÜñ÷ïí åðßðåäï ôåêìçñßùóçò ôçò ASCO áðü V óå III, áíáöïñéêÜ ìå ôç óýíäåóç ôùí åîáãùãþí ìå
ôçí ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí.
P 13 ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÇÓ ÃÍÁÈÏÕ ÓÅ ÁÓÈÅÍÇ ÐÏÕ ÅËÁÌÂÁÍÅ ÉÂÁÍÄÑÏÍÉÊÏ ÏÎÕ (Bodronat®, Roche).
C. Migliorati1, Â.Í. Áñìüíçò2, Á. ÎáíèéíÜêç3, Ï. ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç3
1.NSU College of Dental Medicine, Diagnostic Sciences, Florida
2.6ï Ïãêïëïãéêü Íïóïêïìåßï ÉÊÁ, ÁèÞíá
3.ÌïíÜäá ÏäïíôéáôñéêÞò Áíôéìåôþðéóçò Ïãêïëïãéêïý Áóèåíïýò, ÊëéíéêÞ ÍïóïêïìåéáêÞò ÏäïíôéáôñéêÞò, ÏäïíôéáôñéêÞ Ó÷ïëÞ
ÅÊÐÁ
ÅéóáãùãÞ: Ç ìå ôá äéöùóöïíéêÜ ó÷åôéæüìåíç íÝêñùóç ôùí ãíÜèùí áðïôåëåß üøéìç åðéðëïêÞ ôçò õðïóôçñéêôéêÞò
áãùãÞò óôïí êáñêßíï êáé Ý÷åé ðáñáôçñçèåß êõñßùò óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí åíäïöëÝâéá (ÅÖ) ðáìéäñïíÜôç êáé
æïëåíäñïíéêü ïîý. Ôï éâáíäñïíéêü ïîý åßíáé íåüôåñï áæùôïý÷ï äéöùóöïíéêü, ðïõ ÷ïñçãåßôáé ó÷åôéêÜ êáé äéáôßèåôáé
óå ÅÖ ìïñöÞ (6mg) êáé áðü ôï óôüìá (50mg/çìÝñá).
Óêïðüò ôçò åñãáóßáò åßíáé ç ðáñïõóßáóç ðåñßðôùóçò ïóôåïíÝêñùóçò ôçò ãíÜèïõ óå áóèåíÞ, ðïõ åëÜìâáíå
éâáíäñïíéêü ïîý ãéá ôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåôáóôáôéêÞò ïóôéêÞò íüóïõ.
Ðáñïõóßáóç ðåñßðôùóçò: Ãõíáßêá 78 åôþí ðñïóÞëèå ãéá ðüíï óôï óôüìá ôïí Éïýëéï 2007. Ç áóèåíÞò åß÷å,
åðßóçò, ðáñáðïíåèåß ãéá ðüíï óôï óôüìá ðñéí Ýíá ÷ñüíï (Éïýíéï 2006) êáé åß÷å áíôéìåôùðéóôåß ìå áëëáãÞ ôçò
ïäïíôïóôïé÷ßáò êáé áíôéâßùóç. Ç áóèåíÞò åß÷å äéáãíùóôåß ìå áäåíïêáñêßíùìá äåîéïý ìáóôïý ôï 1989 êáé åß÷å
áíôéìåôùðéóôåß ìå ìáóôåêôïìÞ êáé ôáìïîéöÝíç. Ôïí Áýãïõóôï 2004 ðñïóÞëèå ìå ðïëëáðëÝò ïóôéêÝò ìåôáóôÜóåéò
óå óðïíäýëïõò. ÕðïâëÞèçêå óå áêôéíïèåñáðåßá êáé Ýëáâå, óå óåéñÜ, ëåôñïæüëç, ìåèõëðñåäíéæïëüíç, ïîéêÞ
ìåãåóôñüëç, âéíïñåëâßíç, ëéðïóùìéáêÞ äïîïñïõâéêßíç. Ôï ÌÜñôéï 2005 Ýëáâå, ãéá ôçí ïóôéêÞ íüóï, ìßá ÅÖ
÷ïñÞãçóç éâáíäñïíéêïý ïîÝùò (6mg), áêïëïõèïýìåíç ìå áðü ôï óôüìá ÷ïñÞãçóç (50mg/çìÝñá). Ç áóèåíÞò
Ýðáó÷å áêüìç áðü íüóï Parkinson (1996), ç ïðïßá áíôéìåôùðßóôçêå ìå öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ. ÊáôÜ ôçí
åíäïóôïìáôéêÞ åîÝôáóç (Éïýëéïò 2007) ðáñáôçñÞèçêáí ðåñéï÷Ýò íÝêñùóçò ôçò êÜôù ãíÜèïõ êáé ðõüññïéá. Ç
ðáíïñáìéêÞ áêôéíïãñáößá áðïêÜëõøå äéáýãáóç ìå áóáöÞ üñéá. Áîéïëïãþíôáò ôï éáôñéêü éóôïñéêü, ôç ÷ïñÞãçóç ôïõ
äéöùóöïíéêïý, êáèþò êáé ôçí êëéíéêÞ êáé áêôéíïãñáöéêÞ åéêüíá ôçò ãíÜèïõ, ôÝèçêå ç äéÜãíùóç ôçò
ïóôåïíÝêñùóçò ó÷åôéæüìåíç ìå ôç ëÞøç ôïõ éâáíäñïíéêïý ïîÝùò. Ç áóèåíÞò åíçìåñþèçêå êáé ôÝèçêå óå
áíôéâßùóç, áíôéìõêçôéáóéêÜ êáé áíôéóçðôéêÜ, óýìöùíá ìå ôï ðñùôüêïëëï ôçò ÌïíÜäáò, åíþ ôñïðïðïéÞèçêå ç
ïäïíôïóôïé÷ßá ìå ôçí ôïðïèÝôçóç ìáëáêïý áêñõëéêïý. Ï ðüíïò õðï÷þñçóå êáé ç ÷ïñÞãçóç ôïõ éâáíäñïíéêïý
ïîÝùò äåí äéáêüðçêå.
69
ÓõæÞôçóç, óõìðåñÜóìáôá: Ç ðáñïýóá ðåñßðôùóç, ç ïðïßá öáßíåôáé íá åßíáé ç 7ç äéåèíþò, õðïäçëþíåé ôï óáöÝò
äõíáìéêü ôïõ éâáíäñïíéêïý ïîÝùò íá ðñïêáëåß ïóôåïíÝêñùóç. Ï áõîáíüìåíïò áñéèìüò ðåñéðôþóåùí
ïóôåïíÝêñùóçò óå áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí éâáíäñïíéêü ïîý èá ðñÝðåé íá èÝóåé óå åãñÞãïñóç ôïõò ïãêïëüãïõò
êáé ôïõò ëïéðïýò êëéíéêïýò ãéáôñïýò. Ç åíçìÝñùóç ôïõ áóèåíïýò êáé ç ðñïëçðôéêÞ öñïíôßäá ôïõ óôüìáôïò ðñéí
ôçí Ýíáñîç êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ëÞøçò ôïõ äéöùóöïíéêïý èá åßíáé ÷ñÞóéìç.
P 14 ÏÓÔÅÏÍÅÊÑÙÓÇ ÔÙÍ ÃÍÁÈÙÍ ÓÅ ÏÃÊÏËÏÃÉÊÏÕÓ ÁÓÈÅÍÅÉÓ ÐÏÕ ËÁÌÂÁÍÏÕÍ ÄÉÖÙÓÖÙÍÉÊÁ. 4ÅÔÇÓ
ÅÌÐÅÉÑÉÁ
×.Í. ×ñéóôüðïõëïò, Á.Êïýôñáò2, Â.Âáóéëåßïõ1, È. Ìáêáôóþñçò2, ×. Êáëüöùíïò2 , Ä. ÊáñäáìÜêçò1
1
ÔìÞìá ÁêôéíïèåñáðåõôéêÞò Ïãêïëïãßáò, 2ÌïíÜäá ÇìåñÞóéáò Íïóçëåßáò - Ïãêïëïãéêü, Éáôñéêü ÔìÞìá Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí,
Ð.Ã.Í. Ðáôñþí, Ñßïí
ÅéóáãùãÞ: Ç ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí áðïôåëåß óïâáñÞ åðéðëïêÞ óå ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí
äéöùóöùíéêÜ êáé åìöáíßæåôáé êõñßùò ìåôÜ áðü ïäïíôéáôñéêÝò ðñÜîåéò, üðùò ç åîáãùãÞ äïíôéïý. ¢ëëïé
ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ åßíáé ç óõíïëéêÞ äéÜñêåéá õðïâïëÞò ôùí áóèåíþí óå èåñáðåßá ìå äéöùóöùíéêÜ, áëëÜ êáé
ôï åßäïò ôïõ ÷ñçóéìïðïéïýìåíïõ óêåõÜóìáôïò (óðáíéüôåñá ðáñáôçñåßôáé óôï pamidronate disodium, êáé ibandronate óå ó÷Ýóç ìå ôï zoledronic acid).
Óêïðüò: ÁíáäñïìéêÞ ìåëÝôç êáôáãñáöÞò ôçò óõ÷íüôçôáò åìöÜíéóçò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí óå áóèåíåßò
ðïõ õðïâëÞèçêáí óå áíÜëïãç èåñáðåßá óôá ÔìÞìáôÜ ìáò.
Õëéêü êáé ÌÝèïäïò: ÁíáôñÝîáìå óôï çëåêôñïíéêü óýóôçìá êáôáãñáöÞò êáé äéá÷åßñéóçò öáñìÜêùí ôïõ Ð.Ã.Í.
Ðáôñþí, ðñïêåéìÝíïõ íá õðïëïãßóïõìå ôï óýíïëï ôùí ÷ïñçãÞóåùí äéöùóöùíéêþí ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü
01/01/2004 Ýùò 31/12/2007. Ç êáôáãñáöÞ áíÜ óêåýáóìá êáé Ýôïò êáèþò êáé ôï óýíïëï ôùí ÷ïñçãÞóåùí áëëÜ
êáé ôï íïóïêïìåéáêü êüóôïò ðáñïõóéÜæåôáé áíáëõôéêüôåñá óôïí Ðßíáêá 1.
Ðßíáêáò 1: ×ïñçãÞóåéò äéöùóöùíéêþí áíÜ óêåýáóìá êáé áíÜ Ýôïò
Óêåýáóìá
2004
×ïñçãÞóåéò
2005
×ïñçãÞóåéò
2006
×ïñçãÞóåéò
2007
×ïñçãÞóåéò
Óýíïëï
×ïñçãÞóåéò
Pamidronate
disodium
314
417
268
246
1245
Ibandronate
29
163
120
90
403
Zoledronic
acid
703
694
898
948
3242
Óýíïëï
1046
1274
1286
1284
4890
ÁðïôåëÝóìáôá: Ôá äéöùóöùíéêÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò óõìðëçñùìáôéêÞ èåñáðåßá óå áóèåíåßò ìå ïóôéêÝò
ìåôáóôÜóåéò, áöïý ðñïëáìâÜíïõí ôéò ïóôéêÝò åðéðëïêÝò (ð.÷. ðáèïëïãéêÜ êáôÜáãìáôá) êáé åëÝã÷ïõí ôçí
õðåñáóâåóôéáéìßá. Åðßóçò Ý÷åé åðéâåâáéùèåß, êáé áðü ôçí äéêÞ ìáò åìðåéñßá, ç óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôçò êëßìáêáò
ðüíïõ áëëÜ êáé ç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò ôùí áóèåíþí êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò õðïóôçñéêôéêÞò èåñáðåßáò ìå
äéöùóöùíéêÜ. Ïé ðáñåíÝñãåéåò áðü ôçí ÷ñÞóç ôùí äéöùóöùíéêþí, åêôüò áðü ôçí ðõñåîßá ðïõ ðáñáôçñåßôáé óå
ðïóïóôü 5-10%, åßíáé óðÜíéåò (õðáóâåóôéáìßá, íåöñïôïîéêüôçôá) åíþ áêüìá ðéï óðÜíéá åßíáé ç óõ÷íüôçôá
åìöÜíéóçò ôçò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí. Óôçí äéÜñêåéá ôùí ôåëåõôáßùí 4 åôþí, 105 áóèåíåßò Ýëáâáí óå
ìçíéáßá ÷ïñÞãçóç åíäïöëåâßùò 90 mg pamidronate disodium, 75 áóèåíåßò Ýëáâáí 6 mg ibandronate êáé 278
áóèåíåßò Ýëáâáí 4 mg zoledronic acid. 5 áóèåíåßò åìöÜíéóáí ïóôåïíÝêñùóç ôùí ãíÜèùí (4 ãõíáßêåò ìå
ðñùôïðáèÞ êáñêßíï ìáóôïý êáé 1 Üíäñáò ìå ðñùôïðáèÞ êáñêßíï ðíåýìïíïò). ¼ëïé ïé áóèåíåßò ðïõ åìöÜíéóáí
ïóôåïíÝêñùóç åëÜìâáíáí zoledronic acid.
ÓõìðåñÜóìáôá: Ç åíçìÝñùóç ôùí éáôñþí êáèþò êáé ôùí ïäïíôéÜôñùí ðïõ ÷åéñßæïíôáé ïãêïëïãéêïýò áóèåíåßò, ãéá
ôïí êßíäõíï åìöÜíéóçò ïóôåïíÝêñùóçò ôùí ãíÜèùí, åßíáé áðáñáßôçôçôç êáé ìðïñåß íá óõìâÜëëåé áðáöáóéóôéêÜ
óôçí ðñüëçøç ôçò åðéðëïêÞò. Åðßóçò óçìáíôéêÞ åßíáé ç äéåíÝñãåéá ôùí áðáñáßôçôùí ïäïíôéáôñéêþí åðåìâÜóåùí
ðñéí áðü ôçí Ýíáñîç ôçò èåñáðåßáò ìå äéöùóöùíéêÜ êáé ç ôáêôéêÞ åêôßìçóç ôùí õðü èåñáðåßá áóèåíþí áðü
ïäïíôßáôñï.
70
P 15 ÌÅÔÁÓÔÁÔÉÊÁ ÍÅÏÐËÁÓÌÁÔÁ ÓÔÏÌÁÔÏÓ, ÃÍÁÈÙÍ ÊÁÉ ÔÙÍ ÐÅÑÉÎ ÉÓÔÙÍ: ÍÅÏÔÅÑÁ ÄÅÄÏÌÅÍÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÊïôóéïìÞôçò ÂáããÝëçò,
Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ïé ìåôáóôáôéêÝò âëÜâåò êáêïÞèùí üãêùí óôéò ãíÜèïõò êáé ôïí âëåííïãüíï ôïõ óôüìáôïò åßíáé óðÜíéåò êáé
áíôéðñïóùðåýïõí ôï 1-2% ôïõ óõíüëïõ ôùí êáêïÞèùí üãêùí ôïõ óôüìáôïò. ÓõíÞèùò ïé ìåôáóôÜóåéò ãßíïíôáé
åíäïóôéêÜ óôéò ãíÜèïõò êáé óðÜíéá óôïõò ìáëáêïýò éóôïýò. Óêïðüò ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò åßíáé íá ôïíßóåé ôç
ìåãÜëç êëéíéêÞ óçìáóßá ôùí ìåôáóôáôéêþí üãêùí éäßùò óå ðåñéðôþóåéò ðïõ ç ðñùôïðáèÞò åóôßá äåí åßíáé
ãíùóôÞ.
Ç ãíÜèïò êáé ï óôïìáôéêüò âëåííïãüíïò ìðïñåß íá áðïôåëåß ôçí 1ç Ýíäåéîç ìåôÜóôáóçò ãíùóôïý üãêïõ.
ÌåôáóôÜóåéò óôï óôüìá ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí áðü êáñêéíþìáôá ôïõ ãáóôñåíôåñéêïý óùëÞíá, ôïõ ðíåýìïíá, ôïõ
ðñïóôÜôç, ôïõ ìáóôïý ê.á. Ðéï óõ÷íÜ ïé ìåôáóôáôéêïß üãêïé åíôïðßæïíôáé óôá ïýëá, ôç ãëþóóá êáé ôçí õðåñþá.
ÐáñïõóéÜæïíôáé ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò êáé ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí êáôÜôáîÞ ôïõò áíÜëïãá ìå ôç âáñýôçôá ôçò
ðåñßðôùóçò.
Ç êëéíéêÞ åéêüíá áõôþí ôùí íåïðëáóéþí ìðïñåß íá åßíáé Ýíá áóõìðôùìáôéêü ïãêßäéï Þ ìßá åðéðïëÞò Ýëêùóç, ðïõ
ìðïñåß íá ìéìåßôáé áèþåò âëÜâåò ôïõ óôüìáôïò. Ç äéÜãíùóç èá óôçñé÷èåß áðïêëåéóôéêÜ óôçí éóôïðáèïëïãéêÞ
åéêüíá ôçò âëÜâçò êáé ôçí áíáæÞôçóç ôçò áñ÷éêÞò åóôßáò.
Ç ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ãßíåôáé áðü ôï ðõïãüíï êïêêßùìá, ôï ðåñéöåñéêü ãéãáíôïêõôôáñéêü êïêêßùìá, ôï ßíùìá, ôï
ôñáõìáôéêü Ýëêïò ê.á
Ç Èåñáðåßá ó÷åôßæåôáé ìå ôï åßäïò ôçò íåïðëáóßáò êáé ôç èåñáðåßá ôçò ðñùôïðáèïýò åóôßáò.
P 16 ÓÔÏÌÁÔÉÊÅÓ ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ ÊÁÉ ÐÏËËÁÐËÏÕÍ ÌÕÅËÙÌÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÄïõâåôæÝìçò ÓôÝñãéïò, ÍéêïëÜêçò Ãéþñãïò, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÐáñÜó÷ïò ÁëÝêïò,
Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ ÅÊÐÁ
Ôï ðïëëáðëïýí ìõÝëùìá Þ ðëáóìáôïêõôôáñéêü ìõÝëùìá Þ íüóïò ôïõ Kahler åßíáé ìßá óðÜíéá êáêïÞèçò äéáôáñá÷Þ
ôùí ðëáóìáôïêõôôÜñùí, áãíþóôïõ áéôéïëïãßáò ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áíþìáëç ðáñáãùãÞ áíïóïóöáéñéíþí. Ç
íåïðëáóßá óõíÞèùò îåêéíÜ áðü ôïí ìõåëü ôùí ïóôþí êáé åßíáé äéÜ÷õôç Þ åíôïðßæåôáé óå ìßá ìõåëéêÞ åóôßá
(ìïíÞñåò ïóôéêü ìõÝëùìá) Þ áíáðôýóóåôáé óáí åîùìõåëéêüò ðëáóìáôïêõôôáñéêüò üãêïò (ìõÝëùìá ìáëáêþí
ìïñßùí).
Óêïðüò ôçò ðáñïýóáò åñãáóßáò åßíáé íá äþóåé Ýìöáóç óôéò óõ÷íÝò åíôïðßóåéò ôçò íüóïõ, óôá ðëáôÝá ïóôÜ äçë.
óôá ïóôÜ ôïõ êñáíßïõ, óôçí Üíù êáé óôçí êÜôù ãíÜèï (25-30%) êáé íá óõó÷åôßóåé ôç íüóï ìå ôéò åðáíåéëçììÝíåò
õðïôñïðéÜæïõóåò ëïéìþîåéò êáé ôçí áéìïññáãéêÞ äéÜèåóç, ëüãù ôçò áíáóôïëÞò ôçò ëåéôïõñãéêüôçôáò ôùí
áéìïðåôáëßùí.
Õëéêü ìåëÝôçò áðïôÝëåóáí äéåèíåßò êëéíéêÝò áíáóêïðéêÝò ìåëÝôåò êáé ðåñéðôþóåéò áíáöïñÜò.
ÁðïôåëÝóìáôá - óõìðåñÜóìáôá: Ôá 3/5 ôùí áóèåíþí, ðáñïõóéÜæïõí ðåñéãåãñáììÝíåò ïóôåïëõôéêÝò åîåñãáóßåò
óôá ïóôÜ ôïõ êñáíßïõ, óôéò ðëåõñÝò, óôïõò óðïíäýëïõò, óôéò ãíÜèïõò, êáé åðáêüëïõèç ãåíéêåõìÝíç
ïóôåïðüñùóç. ÊëéíéêÜ óçìåßá êáé óõìðôþìáôá åßíáé ï ïóôéêüò ðüíïò, ç ðáñáéóèçóßá, ôá áõôüìáôá êáôÜãìáôá, ç
ïóôéêÞ äéüãêùóç êáé ïé ìåôáêéíÞóåéò ôùí äïíôéþí. Óðáíéüôåñá ðáñáôçñïýíôáé áéìïññáãßåò, áíþäõíåò äéïãêþóåéò
ìáëèáêÞò óýóôáóçò óôá ïýëá, ôïí öáôíéáêü âëåííïãüíï êáé óôçí õðåñþá. ÅéäéêÜ áðü ôç ãëþóóá ðáñáôçñåßôáé
÷áñáêôçñéóôéêÞ ìáêñïãëùóóßá êáé ìåãáëïãëùóóßá ëüãù äåõôåñïðáèïýò åíáðüèåóçò áìõëïåéäïýò. Óå ðñïóâïëÞ
ôçò êÜôù ãíÜèïõ ìðïñåß íá ðáñáôçñçèåß áíáéóèçóßá ôïõ êÜôù ÷åßëïõò ëüãù ðßåóçò Þ äéÞèçóçò ôïõ êÜôù
ãíáèéêïý íåýñïõ.
P 17 ÓÕÍÄÑÏÌÏ DI GUGLIELMO ¹ ÅÑÕÈÑÏËÅÕ×ÁÉÌÉÁ
ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Åßíáé óðÜíéá ìïñöÞ ïîåßáò ìç- ëåìöïâëáóôéêÞò ëåõ÷áéìßáò ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Üôõðï ðïëëáðëáóéáóìü ôùí
åñõèñïðïéçôéêþí êõôôÜñùí ôïõ ìõåëïý ôùí ïóôþí. ÊëéíéêÜ ðáñáôçñåßôáé áíáéìßá, ðõñåôüò, äéüãêùóç ôïõ Þðáôïò
êáé ôïõ óðëÞíá êáé áéìïññáãßåò. Ç êëéíéêÞ ðïñåßá ìïéÜæåé ìå åêåßíçò ôçò ïîåßáò ìõåëïâëáóôéêÞò ëåõ÷áéìßáò ìå ôç
äéáöïñÜ üôé äåí ðáñáôçñåßôáé óõíÞèùò äéüãêùóç ëåìöáäÝíùí. Ï âëåííïãüíïò ôïõ óôüìáôïò ðñïóâÜëëåôáé
71
óðÜíéá ìå áéìïññáãßåò êáé äéüãêùóç ôùí ïýëùí. Ç äéáöïñïäéÜãíùóç ðåñéëáìâÜíåé Üôõðåò ìïñöÝò ëåõ÷áéìéþí. Ïé
åñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò ðåñéëáìâÜíïõí ìõåëüãñáììá êáé áéìáôïëïãéêü Ýëåã÷ï ðåñéöåñéêïý áßìáôïò. Ç
èåñáðåßá ðåñéëáìâÜíåé ôç ÷çìåéïèåñáðåßá.
P 18 ÔÏ ÈÁÍÁÔÇÖÏÑÏ ÊÏÊÊÉÙÌÁ ÔÇÓ ÌÅÓÇÓ ÃÑÁÌÌÇÓ
ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, ÍéêïëÜêçò Ãéþñãïò, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ôï èáíáôçöüñï êïêêßùìá ôçò ìÝóçò ãñáììÞò åßíáé óðÜíéá, ôá÷Ýùò åîåëéóóüìåíç ðáèïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, ðïõ
ðñïêáëåß êáôáóôñïöéêÝò íåêñùôéêÝò âëÜâåò óôç ñéíéêÞ êïéëüôçôá, ôçí õðåñþá, êáé ôç ìÝóç ãñáììÞ ôïõ
ðñïóþðïõ. Ç áéôéïðáèïãÝíåéá ôçò íüóïõ ðáñáìÝíåé áóáöÞò áëëÜ ðñüóöáôá áíïóïëïãéêÜ, éóôïðáèïëïãéêÜ êáé
Üëëá äåäïìÝíá åíéó÷ýïõí ôçí Üðïøç üôé ðñüêåéôáé ãéá åéäéêÞ ìïñöÞ ëåìöþìáôïò áðü Ô-ëåìöïêýôôáñá ìå ðïéêßëç
êëéíéêÞ Ýêöñáóç. ÊëéíéêÞ åéêüíá: ðñüäñïìá óçìåßá êáé óõìðôþìáôá ôçò íüóïõ åßíáé åðéóôÜîåéò, åëáöñüò ñéíéêüò
ðüíïò, áßóèçìá ñéíéêÞò ðëçñüôçôáò êáé áðüöñáîç, Ýíôïíá êÜêïóìï ñéíéêü Ýêêñéìá, ïßäçìá êáé åñõèñüôçôá ôçò
õðåñþáò. ÃñÞãïñá äçìéïõñãïýíôáé âáèéÝò íåêñùôéêÝò åëêþóåéò ðïõ åðåêôåßíïíôáé óå âÜèïò êáé ðåñéöåñéêÜ. Ïé
âëÜâåò óõíå÷þò ÷åéñïôåñåýïõí ðñïêáëþíôáò Ýíôïíåò êáôáóôñïöÝò óôçí õðåñþá, ôï ñéíéêü äéÜöñáãìá, ôïõò
ïöèáëìïýò, ôá ïóôÜ ôçò âÜóçò ôïõ êñáíßïõ êáé ôï ðñüóùðï äçìéïõñãþíôáò Ýíôïíåò äõóìïñößåò. Áéìïññáãßåò êáé
äåõôåñïðáèåßò ëïéìþîåéò åßíáé óõ÷íÝò åðéðëïêÝò. Ç ðñüãíùóç åßíáé áìößâïëç ìå õøçëü ðïóïóôü èíçóéìüôçôáò.
ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç: êïêêéùìÜôùóç Wegener, ìïõêïñìýêùóç, áóðåñãßëëùóç, éóôïðëÜóìùóç, ìç- Hodgkin
ëÝìöùìá, íåêñùôéêÞ óéáëáäåíïìåôáðëáóßá, öõìáôßùóç, óõöéëéäéêü êïììßùìá, áäåíïêáñêßíùìá, áêáíèïêõôôáñéêü
êáñêßíùìá.
ÅñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò: éóôïðáèïëïãéêÞ åîÝôáóç, áíïóïúóôï÷çìéêÝò åîåôÜóåéò, åîåôÜóåéò ìïñéáêÞò âéïëïãßáò.
Èåñáðåßá: áêôéíïèåñáðåßá ìå éêáíïðïéçôéêü áðïôÝëåóìá.
P 19 ÌÁÊÑÏÓÖÁÉÑÉÍÁÉÌÉÁ WALDENSTROM: ÍÅÏÔÅÑÁ ÄÅÄÏÌÅÍÁ
Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá, ÌáæáñÜêçò Áíôþíçò, ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò,
Áíáãíùóôïðïýëïõ Óïößá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ðñüêåéôáé ãéá ìßá óõóôçìáôéêÞ õðåñðëáóßá ôïõ ëåìöïäéêôõùôïý óõóôÞìáôïò. Ôáîéíïìåßôáé óôéò äéáôáñá÷Ýò ôùí
ðëáóìáôïêõôôÜñùí ìå áíþìáëï ðïëëáðëáóéáóìü ëåìöïêõôôÜñùí  êáé õðåñÝêêñéóç áíïóïóöáéñßíçò IgM
ìåãÜëïõ ìïñéáêïý âÜñïõò. Ç ìïíïêëùíéêÞ ðñùôåúíç IgM åßíáé ìßá ðñùôåúíç ðïõ êõêëïöïñåß óôï áßìá êáé ðñïêáëåß
öáéíüìåíï õðåñãëïéüôçôáò.
Ç íüóïò åßíáé óðÜíéá, áãíþóôïõ áéôéïëïãßáò ðïõ ðñïóâÜëëåé Üôïìá Üíù ôùí 50 åôþí êáé Ý÷åé êáêÞ óõíÞèùò
ðñüãíùóç.
Ç êëéíéêÞ åéêüíá ôçò íüóïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí åìöÜíéóç áíáéìßáò, êáôáâïëÞ åýêïëç êüðùóç, äýóðíïéá,
íåõñïëïãéêÜ óõìðôþìáôá, õðïôñïðéÜæïõóåò ëïéìþîåéò, áéìïññáãßåò, äéüãêùóç óðëÞíá êáé ëåìöáäÝíùí.
×áñáêôçñéóôéêü óçìåßï åßíáé ïé áéìïññáãßåò áðü ôïõò ïöèáëìïýò, ôç ìýôç êáé ôï óôüìá. Óôï óôüìá ðáñáôçñïýíôáé
åðßìïíåò áéìïññáãßåò ôùí ïýëùí, ðåôÝ÷åéåò êáé åê÷õìþóåéò åíþ Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß êáé åëêþóåéò.
Ç äéáöïñïäéÜãíùóç ðåñéëáìâÜíåé ôç ëåõ÷áéìßá, ôç èñïìâïêõôôáñïðåíéêÞ ðïñöýñá, ôï ëÝìöùìá êáé ôï
ðïëëáðëïýí ìõÝëùìá.
ÅñãáóôçñéáêÜ äéáðéóôþíåôáé áýîçóç ôçò IgM, áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò êáèßæçóçò, áíáéìßá, ïõäåôåñïðåíßá êáé
èñïìâïðåíßá. Ï ìõåëüò åßíáé êõôôáñïâñéèÞò ìå Ýíôïíç ðáñïõóßá ëåìöïåéäþí êõôôÜñùí êáé ðëáóìáôïêõôôÜñùí.
Ç èåñáðåßá ôçò íüóïõ óõíßóôáôáé óôç ÷ïñÞãçóç áëêõëéùôéêþí ðáñáãüíôùí (êõêëïöùóöáìßäçò, ìåëöáëÜíçò,
êïñôéêïóôåñïåéäþí ê.á). Ç áõîçìÝíç ãëïéüôçôá áíôéìåôùðßæåôáé ìå ðëáóìáöáßñåóç. Ç âéïëïãéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò
íüóïõ åßíáé ó÷åôéêÜ Þðéá. Ç ðñüãíùóÞ ôçò åßíáé ðïëý êáëýôåñç áðü ôçí ðñüãíùóç ôïõ ðïëëáðëïý ìõåëþìáôïò.
P 20 ÔÏ ÌÕÅËÏÄÕÓÐËÁÓÔÉÊÏ ÓÕÍÄÑÏÌÏ ÊÁÉ ÏÉ ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ ÔÏÕ ÓÔÇ ÓÔÏÌÁÔÉÊÇ ÊÏÉËÏÔÇÔÁ
ÐéÜãêïò Ãéáííïýëçò, Ðáíáãïýëç ÅëÝíç, ÔóáñáêëÞò ÁèáíÜóéïò, ÐéÜãêïõ ÌÜñá
ÅñãáóôÞñéï ÐåñéãñáöéêÞò ÁíáôïìéêÞò ÉáôñéêÞò Ó÷ïëÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ôï ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï åßíáé åôåñïãåíÞò ïìÜäá ÷ñüíéùí áéìáôïëïãéêþí äéáôáñá÷þí, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé
åðßìïíç áíáéìßá, èñïìâïêõôôáñïðåíßá, ïõäåôåñïðåíßá Þ êáé ìïíïêõôôÜñùóç. Ç áêñéâÞò áéôéïëïãßá ôïõ åßíáé
72
Üãíùóôç. Ðáñáôçñåßôáé üìùò ìåñéêÝò öïñÝò ìåôÜ áðü áêôéíïâïëßá Þ ÷çìåéïèåñáðåßá êáé ðñïóâÜëëåé êáôÜ êáíüíá,
Üôïìá Üíù ôùí 60 åôþí. ôï óýíäñïìï ôáîéíïìåßôáé óå 5 ìïñöÝò, áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôçò áéìáôïëïãéêÞò
äéáôáñá÷Þò. ÊëéíéêÜ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ãåíéêÜ öáéíüìåíá (êüðùóç, ðõñåôü, ìõúêÞ áäõíáìßá ê.á.), ðïëëáðëÝò êáé
õðïôñïðéÜæïõóåò ëïéìþîåéò êáé áéìïññáãßåò ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí ïõäåôåñïðåíßá êáé èñïìâïêõôôáñïðåíßá. Óôï
óôüìá åìöáíßæïíôáé Üôõðåò åðßìïíåò åëêþóåéò, ðïõ óõ÷íÜ õðïôñïðéÜæïõí, áéìïññáãßåò êõñßùò áðü ôá ïýëá,
êáíôéíôßáóç êáé ðåñéïäïíôßôéäá.
ÄéáöïñïäéÜãíùóç: áêïêêéïêõôôáñáéìßá, êõêëéêÞ ïõäåôåñïðåíßá, áðëáóôéêÞ áíáéìßá, èñïìâïêõôôáñïðåíßá,
ëåõ÷áéìßá.
ÅñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò: áéìáôïëïãéêÞ åîÝôáóç ôïõ ðåñéöåñéêïý áßìáôïò, ìõåëüãñáììá.
Èåñáðåßá: ìåôáããßóåéò áßìáôïò, ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí ïóôþí, êïñôéêïóôåñïåéäÞ, ðáñÜãïíôåò G-CSF êáé GM-CSF.
P 21 ÁËËÏÃÅÍÇÓ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÊ) ÓÔÇÍ ÐÁÉÄÉÊÇ ÏÎÅÉÁ ËÅÌÖÏÂËÁÔÉÊÇ
ËÅÕ×ÁÉÌÉÁ (ÏËË): Ç ÅÌÐÅÉÑßÁ ÔÇÓ ÌÏÍÁÄÁÓ ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇÓ ÌÕÅËÏÕ ÔÙÍ ÏÓÔÙÍ
ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, Ðáúóßïõ ¢ííá, ÂåóóáëÜò Ãåþñãéïò, ÐåôñÜêïõ
Åõôõ÷ßá, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
Óêïðüò: Ç ðáñïõóßáóç ôçò åìðåéñßáò óôçí áëëïãåíÞ ÌÁÊ óôçí ðáéäéêÞ ÏËË ôçò ÌïíÜäáò ìáò ôçí ôåëåõôáßá
åíôåêáåôßá.
Õëéêü - ÌÝèïäïò: Áðü ôï 1994-2005 Ýëáâáí áëëïãåíÝò ìüó÷åõìá 49 ðáéäéÜ ìå ÏËË, äéÜìåóçò çëéêßáò 8 Ýôç
(åýñïò 1-16).Ðñïìåôáìïó÷åõôéêÜ óå CR1, CR2, CR3 êáé áíèåêôéêÞ íüóï Þôáí 13,31,3 êáé 1 áíôßóôïé÷á. Ìå CR1
åß÷áí ìç åõíïúêïýò ðñïãíùóôéêïýò äåßêôåò (êõôôáñïãåíåôéêÝò âëÜâåò, êáêÞ áðáíôçôÝò, ëåõêÜ >1000.000 óôç
äéÜãíùóç, MRD ). Ôï ìüó÷åõìá Þôáí áðü HLA óõìâáôü óõããåíÞ äüôç , áðü óõìâáôü îÝíï , áðü óõããåíÞ ìå Ýíá
HLA-Ag äéáöïñÜ êáé áðü áðëïôáõôüóçìï óõããåíÞ óå 30 , 16, 2 êáé 1 áíôßóôïé÷á. Ôï ðñùôüêïëëï ðñïåôïéìáóßáò
âáóéóìÝíï óôç ÔÂÉ óå 14 ðáéäéÜ åíþ óå 35 Þôáí óôïí óõíäõáóìü Bu/Cy. Ç ðåñéåêôéêüôçôá ôùí ìïó÷åõìÜôùí óå
CD34/kg êáé óå åìðýñçíá: 7×106 êáé 9×108 áíôßóôïé÷á.
ÁðïôåëÝóìáôá: Ôï ìüó÷åõìá Þôáí ìõåëéêü óå 33, êéíçôïðïéçìÝíá ðåñéöåñéêÜ ðñïãïíéêÜ êýôôáñá óå 13, êýôôáñá
ïìöáëßïõ áßìáôïò óå 2 êáé óõíäõáóìüò ìõåëïý êáé ïìöáëßïõ óå 1. ×ïñçãÞèçêå ìüó÷åõìá ÷ùñßò Ô-êýôôáñá óå 8
åíþ ìå ìåñéêÞ áöáßñåóç óå3. Óå 4/49 áóèåíåßò ðáñïõóéÜóôçêå áíåðÜñêåéá ìïó÷åýìáôïò åíþ 45/49 ç
åãêáôÜóôáóç Þôáí åðéôõ÷Þò. ÐáñïõóéÜóôçêå aGVHD óå 19/49 åíþ cGVHD óå 7/49 3ìÞíåò ìåôáìïó÷åõôéêÜ. Åí
æùÞ-óå ýöåóç âñßóêïíôáé 24 ðáéäéÜ ( 48% ) ãéá äéÜìåóïò ÷ñüíïò ðáñáêïëïýèçóçò 60 ìÞíåò (4-144). Ç åðéâßùóç
÷ùñßò íüóï ðïõ ìåôáìïó÷åýèçêáí óå CR2 Þ CR3 Þôáí 51% åíþ óå CR1 Þôáí 30%. Áðåâßùóáí 25 áóèåíåßò,
15/25 ìå õðïôñïðÞ êáé 10/25 áðü åðéðëïêÝò ôçò ìåôáìüó÷åõóçò .Ç ðéèáíüôçôá åðéâßùóçò ÷ùñßò íüóï åßíáé ßäéá
ôüóï óôéò ìåôáìïó÷åýóåéò áðü óõããåíÞ äüôç üóï ó´ áõôÝò áðü îÝíï äüôç (48%).
ÓõìðÝñáóìá: Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ìåôáìüó÷åõóçò óôçí ïìÜäá ìå CR2 Þ CR3 åßíáé áðüëõôá óõãêñßóéìá ìå áõôÜ
ôçò äéåèíïýò âéâëéïãñáößáò. Óôçí ïìÜäá ôùí CR1 ï ñüëïò ôçò áëëïãåíïýò ÌÁÊ üìùò äåí åßíáé îåêÜèáñïò.
P 22 ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ ÓÅ ÐÁÓ×ÏÍÔÅÓ ÁÐÏ ÌÅÓÏÃÅÉÁÊÇ ÁÍÁÉÌÉÁ: Ç ÅËËÇÍÉÊÇ
ÅÌÐÅÉÑÉÁ
ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, Ðáúóßïõ ¢ííá, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò Ãåþñãéïò, ÈåïäïóÜêç
Ìáñßá, Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá.
ÅéóáãùãÞ: Ç ðñüóëçøç ðáñáìÝíåé ï áêñïãùíéáßïò ëßèïò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí áéìïóèåñéíïðáèåéþí üìùò
ìüíï ç ÌÁÊ ðñïóöÝñåé ñéæéêÞ èåñáðåßá.
Óêïðüò: Ç ðáñïõóßáóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôùí ìåôáìïó÷åýóåùí óå ðÜó÷ïíôåò áðü áéìïóöáéñéíïðÜèåéò ôçò
ÌïíÜäáò ìáò.
Õëéêü -ÌÝèïäïò: ÓõíïëéêÜ 88 áóèåíåßò ìå áéìïóöáéñéíïðÜèåéò, äéÜìåóçò çëéêßáò 13,2 Ýôç(åýñïò 1,5-23,8)
õðïâëÞèçêáí óå 96 ìåôáìïó÷åýóåéò áðü 1994-2006. Ïãäüíôá (80), åß÷áí ïìüæõãç â-ÌÁ, 3
ìéêñïäñåðáíïêõôôáñéêÞ êáé 1 äñåðáíïêõôôáñéêÞ áíáéìßá . Óýìöùíá ìå ôçí êáôÜôáîç êáôÜ Pesaro ïé áóèåíåß ìå
ÌÁ ôáîéíïìÞèçêáí : 16 áóèåíåßò ÷áìçëïý , 35 ìÝóïõ êáé 29 õøçëïý êéíäýíïõ. Äüôåò Þôáí: 92 éóôïóõìâáôÜ
áäÝñöéá êáé 4 ìç óõããåíÞò åèåëïíôÝò. ÐçãÞ ôïõ ìïó÷åýìáôïò Þôáí: ìõåëüò ôùí ïóôþí 85, ïìöÜëéï áßìá 3 ,
ïìöÜëéï+ìõåëüò 4 êáé ðåñéöåñéêÜ áñ÷Ýãïíá êýôôáñá 4 ÌÁÊ. Ôï ðñùôüêïëëï ðñïåôïéìáóßáò Þôáí
Busulfan+Cyclofosfamide+ALG.
73
ÁðïôåëÝóìáôá: Ìå äéÜìåóïò ÷ñüíïò ðáñáêïëïýèçóçò 6,5 Ýôç ,84/88 áóèåíåßò åðéâéþíïõí, ïé 81 ìå öõóéïëïãéêÞ
áéìïðïßçóç - åëåýèåñç ìåôáããßóåùí êáé 4 ðáñáìÝíïõí íüóï ëüãù áðüññéøçò. ÔÝóóåñéò (4) áðåâßùóáí, áðü
aGVHD 2 áóèåíåßò, ôïîïðëÜóìùóç 1 êáé áéìïññáãßá ôïõ ÊÍÓ 1 . Óïâáñü ïîý GVHD 17 áóèåíåßò êáé ÷ñüíéï GVHD
7. ÄÝêá (10) áóèåíåßò áðÝññéøáí ôï ìüó÷åõìá, ïé 8 õðïâëÞèçêáí óå äåýôåñç ÌÁÊ, ðïõ Þôáí áðüëõôá åðéôõ÷Þò
óôïõò 7. Ç åðéâßùóç ÷ùñßò íüóï (EFS) åßíáé 94% êáé ç èíçôüôçôá 5%. ÓõãêåêñéìÝíá ç EFS ãéá áóèåíåßò ÷áìçëïý
êéíäýíïõ åßíáé 100%, ãéá åíäéáìÝóïõ 95% êáé ãéá õøçëïý 87%.
ÓõìðÝñáóìá: Ç ÌÁÊ óå áóèåíåßò ìå ÌÁ ðïõ åß÷áí óõìâáôü äüôç åîáóöáëßæåé ßáóç ìå õøçëÜ ðïóïóôÜ åðéôõ÷ßáò
êáé ìå ÷áìçëÞ íïóçñüôçôá/èíçôüôçôá, éäéáßôåñá åÜí åöáñìüæåôáé óå ìéêñÞ çëéêßá.
P 23 ÌÅÔÁÌÏÓ×ÅÕÓÇ ÁÉÌÏÐÏÉÇÔÉÊÙÍ ÐÑÏÃÏÍÉÊÙÍ ÊÕÔÔÁÑÙÍ (ÌÁÐÊ) ÓÅ ÐÁÉÄÉÁ ÌÅ ÓÕÍÄÑÏÌÁ ÌÕÅËÉÊÇÓ
ÁÍÅÐÁÑÊÅÉÁÓ : Ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÌÐÅÉÑÉÁ
Ðáúóßïõ ¢ííá, Êßôñá-Ñïýóóïõ ÂáóéëéêÞ, ÐåñéóôÝñç Éïõëßá, ÃïõóÝôçò ÅõãÝíéïò, ÂåóóáëÜò Ãåþñãéïò,
Êùíóôáíôéíßäïõ Íßêç, ÃñáöÜêïò ÓôÝëéïò.
ÌïíÜäá Ìåôáìüó÷åõóçò Ìõåëïý ôùí Ïóôþí ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí "Ç Áãßá Óïößá", ÁèÞíá
ÅéóáãùãÞ: Ôá óýíäñïìá ìõåëéêÞò áíåðÜñêåéáò åßíáé óðÜíéá óôçí ðáéäéêÞ çëéêßá êáé áðïôåëïýí ìéá åôåñïãåíÞ
ïìÜäá íïóçìÜôùí, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôçí áðëáóôéêÞ áíáéìßá, ôçí áíáéìßá Fanconi, ôçí áíáéìßá Blackfan- Diamond,
ôçí áìåãáêáñõïêõôôáñéêÞ èñïìâïðåíßá, êáé ôç óõããåíÞ äõóêåñÜôùóç. Ç ÌÁÐÊ áðïôåëåß ôç èåñáðåßá åêëïãÞò .
Óêïðüò: ÅêôéìÞèçêå ç åìðåéñßá ôçò ÌïíÜäáò ìáò óôçí áëëïãåíÞ ÌÁÐÊ óå ðáéäéÜ ìå óýíäñïìá ìõåëéêÞò
áíåðÜñêåéáò .
Áóèåíåßò: ÓõíïëéêÜ 11 áóèåíåßò ìå óýíäñïìá ìõåëéêÞò áíåðÜñêåéáò (áðëáóôéêÞ áíáéìßá 5, áíáéìßá Fanconi 4,
áíáéìßá Blackfan - Diamond 1 êáé áìåãáêáñõïêõôôáñéêÞ èñïìâïðåíßá 1), ìå äéÜìåóç çëéêßá 89 ìÞíåò (åýñïò 12
- 147 ìÞíåò) õðïâëÞèçêáí óå ìåôáìüó÷åõóç ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï 1994-2007. ÐÝíôå ðáéäéÜ ìåôáìïó÷åýôçêáí ìå
HLA-éóôïóõìâáôü óõããåíÞ, 1 ðáéäß ìå 1 áíôéãüíï HLA-äéáöïñÜ óõããåíÞ, êáé 5 ðáéäéÜ ìå HLA óõìâáôïýò ìç
óõããåíåßò åèåëïíôÝò äüôåò. ÐçãÞ ôïõ ìïó÷åýìáôïò Þôáí: ìõåëüò ôùí ïóôþí 9, ðåñéöåñéêü áßìá 2. Ôï
ðñùôüêïëëï ðñïåôïéìáóßáò ðåñéåëÜìâáíå óå 5 áóèåíåßò Busulfan+Cyclophosphamide+ALG, óå 2 áóèåíåßò
Cyclophosphamide+ALG, óå 1 Busulfan+Cyclophosphamide+Melphalan+ALG
êáé óå 1
Busulfan+Cyclophosphamide+Fludarabin+ALG . Ãéá ðñïöýëáîç íüóïõ ìïó÷åýìáôïò êáôÜ îåíéóôÞ (GVHD)
äüèçêå êõêëïóðïñßíç (CSA) +/-ìåèïôñåîÜôç, óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò.
ÁðïôåëÝóìáôá: Ìå äéÜìåóï ÷ñüíï ðáñáêïëïýèçóçò 4,5 ìÞíåò (åýñïò 0,16 - 160 ìÞíåò) , 8 áóèåíåßò åðéâéþíïõí
ìå öõóéïëïãéêÞ áéìïðïßçóç åëåýèåñoé ìåôáããßóåùí. Áðåâßùóáí 3 áóèåíåßò, åê ôùí ïðïßùí: 1 ìå áíáéìßá Fanconi
áðü GVHD, gr. IV , ôçí +50 çìÝñá, 1 ìå áíáéìßá Fanconi áðü áéìïññáãéêÞ ïéóïöáãßôéäá - åíôåñßôéäá , ôçí + 62
çìÝñá êáé 1 ìå áðëáóôéêÞ áíáéìßá áðü ìç áíáôÜîéìç ìõïêáñäéïðÜèåéá ôçí +5 çìÝñá . ÓïâáñÞ ïîåßá GVHD gr II
- IV åìöÜíéóáí 2 áóèåíåßò êáé ÷ñüíéá êáíÝíáò. ÅðéðëïêÝò Þôáí: óçøáéìßá (2), áéìïññáãéêÞ êõóôßôéäá (1),
áéìïññáãßá åíôÝñïõ (1) êáé CMV ëïßìùîç (2). ÅãêáôÜóôáóç ìïó÷åýìáôïò Ýêáíáí ïé 8 /11 áóèåíåßò ìå ôá PMN
íá õðåñâáßíïõí ôá 500 +16 çìÝñá (ÄÔ, åýñïò +9 Ýùò +26) êáé ìå ôá PLT íá õðåñâáßíïõí ôéò 50.000 + 16
çìÝñá (ÄÔ, åýñïò + 13 Ýùò + 55). ÊáíÝíáò áóèåíÞò äåí ÷ñåéÜóèçêå 2ç ìåôáìüó÷åõóç. Ç óõíïëéêÞ åëåõèÝñáò
íüóïõ åðéâßùóç åßíáé 72,7% .
ÓõìðÝñáóìá: Ç ÌÁÊ óå áóèåíåßò ìå óýíäñïìá ìõåëéêÞò áíåðÜñêåéáò áðü óõìâáôü äüôç åîáóöáëßæåé ßáóç ìå
õøçëÜ ðïóïóôÜ åðéôõ÷ßáò êáé ÷áìçëÞ íïóçñüôçôá - èíçôüôçôá, êáé óçìáíôéêÞ âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò æùÞò, áí êáé
ðáñïõóéÜæïõìå ìéêñü áñéèìü ðåñéóôáôéêþí. Óå áõôü öáßíåôáé íá âïçèïýí óçìáíôéêÜ ôá ðñùôüêïëëá
ðñïåôïéìáóßáò.
74
ÅÕÑÅÔÇÑÉÏ ÓÕÃÃÑÁÖÅÙÍ
AUTHORS INDEX
Beck-Mannagetta J.
Friedbacher G.
Gareis M.
Keefe D.
Migliorati C.
Migliorati E.
Raber-Durlacher J.
Willinger B.
22, 26, 27, 30, 59
30
22, 59
14, 15, 17, 24, 30
14, 15, 14, 18, 19, 24, 26,
27, 31, 32, 69
18, 24, 26, 27, 32
17, 24, 32
22, 59
A
ÁãÜ- Êïõìðßôóêá Å.
Áãáðçôüò Å.
ÁèáíáóéÜäïõ Ð.
Áèáíáóïýëç
Áëåîáíäñßäçò Ê.
Áíáãíùóôüðïõëïò Í.
Áíáãíùóôïðïýëïõ Ó.
ÁíäñåÜäçò X.
Áíôýðáò ×.
ÁíôùíéÜäçò Ê.
Áðïóôïëßäçò É.
Áñáâáíôéíüò Ã.
ÁñäáâÜíçò Á.
Áñìüíçò Â.Í.
ÁñìðéëéÜ ×.
Áñôïðïýëïõ É.
16, 21, 51, 57
18, 64
16, 21, 51, 56
14, 15
47
21, 24
20, 71, 72
16, 19, 52, 69
19, 66
18, 64
18, 65, 66
14, 15
19, 67
19, 69
19, 66
17, 18, 22, 25, 33, 54, 64
B
ÂáëåñÞ Ñ.Ì.
ÂáñóáìÜ Â.
ÂáóéëÜôïõ-Êïóìßäç Å.
Âáóéëåßïõ Â.
Âá÷ôóåâÜíïò Ê.
ÂÝññïõ Å.
ÂåóóáëÜò Ã.
ÂëáóôáñÜêïò Ó.
ÂëÜ÷ïò Ë.
Âüìâáò Ä.
ÂïõãéïõêëÜêçò Ã.
21, 55
18, 65
14, 15 16, 25, 33, 53
20, 21, 58, 70
16, 19, 21, 52, 55, 68, 69
19, 68
20, 22, 60, 73, 74
19, 47, 68
19, 66
17, 19, 54, 67
14, 15
Ã
Ãáëßôç Ä.
Ãéáííïðïýëïõ Á.
ÃéïâÜíç Ð.
ÃéùôÜêçò É.
Ãêüãêïõ Ð.
Ãüãáëçò É.
Ãïíßäç Ì.
ÃïõóÝôçò Å.
ÃñáöÜêïò Ó.
ÃáñãáëéÜíïò-Êáêïëýñçò Ð.
Ãåùñãáêüðïõëïò Ã.
16, 51, 52
17, 19, 55, 67
19, 68
16, 17, 52, 55
19, 66
19, 66
21, 56
20, 22, 60, 73, 74
14, 15, 20, 22, 60, 73, 74
17, 24, 34
14, 15, 34
Ä
ÄáìÜóêïò Óð.
22, 59
ÄáóêáëÜ É.
Äáñäïýöáò Ê.
ÄåëçóôñÜôç Â.
ÄåìÝíáãáò Ä.
Äåñâåíïýëéáò É.
Äåóôïýíç ×.
ÄïíôÜ Á.
ÄïõâåôæÝìçò Ó.
Äñïýêáò Â.
47
26, 27
18, 65
17, 19, 55, 67
14, 15, 37
21, 55
22, 25, 38, 59
20, 71
22, 23, 25, 39
Æ
Æá÷áñüãéáííç Ã.
ÆÝñâáò Ê.
Æåñâïý-ÂÜëâç Ö.
19, 66
19, 68
16, 24, 50
Ç
Çëéüðïõëïò Å.
17, 19, 55, 67
È
ÈåïäïóÜêç Ì.
Èåïäùñßäïõ Á.
ÈùìÜ-ÔóáãêëÞ Å.
20, 73
19, 66
16, 50
É
Éáôñïý É.
21, 24
Ê
Êáââáäßá Á.
Êáëüöùíïò ×.
ÊáìðÝñïò Ã.
ÊáñáêÜóçò Ä.
ÊáñäáìÜêçò Ä.
Êáóéäþíç Å.
ÊáôïõìÜò Ê.
Êáôóßêçò Á.
ÊáôóïõñÜêçò Ì.
Êå÷áãéÜò Í.
Êéæéñßäïõ A.
Êßôñá-Ñïýóóïõ Â.
ÊéôñÜêç Å.
Êëïýâáò Ã.
Êïêêßíç Ã.
Êïëïýôóïò Ã.
Êïíôüò Ê.
ÊïôóéïìÞôçò Â.
Êïýâáñçò É.
Êïõëïõëßáò Â.
Êïýôñáò Á.
Êñçôéêüò Ê.
ÊôåíÜ-Áãáðçôïý Ð.
Êõðñéáíïý Ê.
Êýñãéáò Ã.
Êõñãßäçò Á.
ÊõñéáæÞ Â.
Êõñôóþíç ×ñ.
Êùíóôáíôéíßäïõ Í.
23, 25, 38
20, 70
22, 60
18, 65, 66
14, 15, 17, 18, 19, 20, 21,
24, 54, 58, 67, 70
23, 25, 39
16, 53
14, 15
16, 18, 21, 24, 51, 57
16, 18, 52, 64
16, 52
14, 15, 20, 22, 60, 73, 74, 39
17, 24
17, 24
21, 57
18, 19, 64, 68, 69
16, 18, 21, 52, 55, 64
20, 71
19, 21, 22, 25, 56, 66
21, 23, 56
20, 70
17, 53
18, 64
21, 56
17, 18, 19, 55, 65, 67
16, 18, 19, 52, 64, 68, 69
18, 65, 66
57, 21
20, 22, 60, 73, 74
75
Ë
ËáìðñïäÞìïõ Ã.
21, 57
Ì
Ìáäéáíüò Ö.
ÌáæáñÜêçò Á.
ÌÜêïõ Ì.
Ìáêáôóþñçò È.
ÌáìÜç-×ùìáôÜ Å.
Ìáñôßíïõ Ì.
Ìáóïõñßäç Ó.
Ìçôóïýëç ×.
Ìïõæáêßôç Å.
Ìðáëáöïýôá Ì.
ÌðáëôáäÜêçò É.
Ìðáñáìðïýôçò É.
ÌðáôæáêÜêçò Ä.
Ìðüãëïõ Ê.
ÌðïæéÜñç Ð.
Í
Íá÷Üô Ì.
ÍéêçôÜêçò Í.
ÍéêçöïñÜêçò Å.
ÍéêïëÜêçò Ã.
ÍéêïëÜôïò Ã.
ÍéêïëÜôïõ-Ãáëßôç Ï.
Íéêïëïðïýëïõ Ö.
Íôïìïõ÷ôóÞò A.
Î
ÎáíèéíÜêç Á.
Îçñïý Ð.
Ð
ÐÜãêáëçò Ã. Á.
Ðáúóßïõ ¢.
Ðáíáãïýëç Å.
ÐáíôåëÜêïò Ð.
Ðáðáâáóéëåßïõ Ã.
ÐáðáäÜêç È.
ÐáðáäïãåùñãÜêçò Í.
Ðáðáäïðïýëïõ Å.
Ðáðáäïýëçò Í.
ÐáðáúùÜííïõ Â.
Ðáðáìé÷áÞë Á.
Ðáðáìé÷áÞë Å.
ÐáðáíéêïëÜïõ Ó.
ÐáñÜó÷ïò Á.
Ðáôñéêßäïõ Á.
Ðáôóïýñçò Å.
ÐåðåëÜóç Å.
ÐåñéóôÝñç É.
76
14, 15, 21, 58
20, 72
26, 27
20, 70
23, 25
19, 67
21, 58
26, 27
16, 50
19, 66
18, 65, 66
26, 27, 41
16, 51
21, 55
21, 56, 57
ÐåôñÜêïõ Å.
Ðåôñßêêïò Ã.
ÐéÜãêïò Ã.
ÐéÜãêïõ Ì.
ÐéóóÜêáò Ã.
ÐéóóÜêç Ê.
Ðïìþíç Ì.
20, 73
17, 24
20, 71,72
20, 71,72
16, 21, 24, 56
23, 25
17, 54
Ñ
ÑáæÞ Å.
Ñåðïýóçò Ð.
16, 50
21, 57
Ó
ÓáìÝëçò Ã.
ÓáìðáôÜêïõ Å.
Óáìþíçò Ã.
ÓáñëÜíç Å.
ÓáññÞ Ô.
ÓåñÝôç Ì.
ÓéáðêáñÜ Ã.
Óßäç-ÖñáãêáíäñÝá Â.
Óïõëéìéþôç Ã.
17, 19, 55, 67
Óðõñïðïýëïõ Ä.
22, 60
Óôáýñïõ Å.É.
18, 65, 66
Óõñßãïò Ê.
20, 71, 72
ÓùôçñéÜäïõ Ê.
16, 53
14, 15, 16, 17,19, 21, 22, Óùôçñïðïýëïõ Á.
24, 26, 27, 42, 53, 56, 57, Óùôçñïðïýëïõ-Ëüíôïõ Áí.
69, 59
Ô
18, 64
Ôåëåéïýäçò Æ.
16, 18, 52, 64
ÔæÝñìðïò Ö.
Ôæïýôæáò Ã. É.
16, 18, 19, 21, 24, 43, 51, ÔæùñôæÜêçò Ã.Í.
Ôæùñôæïðïýëïõ Å.
52, 53, 56, 57, 69
Ôüóéïò Ê.
19, 68
Ôñéáñßäçò Ó.
ÔóáñáêëÞò Áè.
Ôóé÷ëÜêçò Ê.
21, 58
Ôóïìðáíßäïõ ×.
20, 22, 60, 73, 74
Ôóïõñâåëïýäçò É.
20, 71, 72
14, 15
Ö
17, 54
Öáíäñßäçò É.
16, 53
ÖñáãêáíäñÝá É.
22, 25, 43
21, 56, 57
×
21, 57
×áñ÷áëÜêçò Í.
23, 25, 44
×áôæüðïõëïò Á.
48
×Ýñáò Ð.
48
×ñáíéþôç Ó.
23, 25
×ñéóôüðïõëïò ×.Í.
20, 71
×ñïíüðïõëïò Â.
19, 21,55, 69
21, 56
16, 22, 25, 45, 50
20, 22, 60, 73, 74
14, 15
16, 26, 27, 52, 46
14,15, 45
22, 60
16, 51, 52
16, 21, 51, 57
17, 55
14,15, 46
18, 65
17, 54
19, 23, 25,68, 47, 68
14, 15, 48
18, 65
17, 19, 55, 67
21, 23, 25, 56
19, 68, 69
16, 50
22, 25, 48
21, 58
18, 64
26, 27
19, 69
20, 71,72
22, 59
19, 69
26, 27
16, 50
17, 19, 55, 67
18, 65, 66
17, 53
17, 53
16, 50
19, 20, 21, 58, 67, 70
18, 64

ενημερωτικο δελτιο για την σηψη 2011

στοιχεια υγιεινης-παπαστρατακος αριστειδης

Teliko Programma-final-low res.pdf