1ν ΓΔΛ ΑΡΣΔΜΗΓΟ ΥΟΛΗΚΖ ΥΡΟΝΗΑ 2011-12 ΓΗΓΑΚΩΝ: ΚΩΣΑ ΜΑΓΚΛΖ Γ. Μ. Βηδπελόο Σν ακάξηεκα ηεο κεηξόο κνπ ΒΗΟΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Γ. Μ. ΒΗΕΤΖΝΟΤ •Ο Γ. Μ. Βηδπελφο (1849-1896) ζεσξείηαη ν εηζεγεηήο ηνπ εζνγξαθηθνχ δηεγήκαηνο ζηε λενειιεληθή ινγνηερλία. Ζ Βηδώ •Γελλήζεθε ζηε Βηδχε, κηα θσκφπνιε ηεο Αλαηνιηθήο Θξάθεο. Όπσο ππνζηεξίδεη ν Παλαγηψηεο Μνπιιάο, ε Βηδψ σο ρψξνο έπαημε θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ πλεπκαηηθή δηακφξθσζε θαη ζηξσκαηνγξαθία ηνπ ζπγγξαθέα καο. «Σν ζεκειηαθφ ππέδαθνο ηνπ Βηδπελνχ ζα πξέπεη λ‟ αλαδεηεζεί, πξηλ απ‟ φια, ζηε Βηδψ θαη ζηελ επξχηεξε χπαηζξν ηεο Θξάθεο»1. •Ζ Βηδχε σο έλαο ρψξνο ρσξίο κεγάια αλνίγκαηα θαη δηεμφδνπο πνπ λα επηηξέπνπλ ηε ζπρλή επαθή θαη επηθνηλσλία κε ηνλ έμσ θφζκν δίλεη ζηνπο θαηνίθνπο ηεο ηελ εληχπσζε φηη κφλν εθεί κέζα κπνξεί λα δήζεη αζθαιήο θαη φηη έμω θαξαδνθνχλ νη παγίδεο θαη νη θίλδπλνη ηνπ άγλσζηνπ. Ο Βηδπελφο πξάγκαηη ζα βηψζεη έμσ απφ ηε Βηδχε, ην κηθξφθνζκν ηεο παηδηθήο ειηθίαο ηνπ, ηελ αλαζθάιεηα πνπ θξχβεη ε επαθή κε θαηλνχξηνπο ηφπνπο θαη δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο. •Δπίζεο, ν Βηδπελφο σο ηέθλν ηεο αγξνηηθήο απηήο θνηλσλίαο ε νπνία έρεη ζην θέληξν ησλ ελδηαθεξφλησλ ηεο ηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ εθθιεζία είλαη θνξέαο ηεο παξάδνζεο ηεο ηδηαίηεξεο παηξίδαο ηνπ, «ησλ ζπιινγηθψλ αξρεηχπσλ θαη ησλ κχζσλ 1 Γ. Μ. Βηδπελόο, Νενειιεληθά Γηεγήκαηα, Δπηκέιεηα: Παλ. Μνπιιάο, ΔΚΓΟΣΗΚΖ ΔΡΜΖ ΔΠΔ, Αζήλα 1986, ζει. λγ΄. 1 κε ηηο κεγάιεο δηάξθεηεο, ηεο ζηαζεξφηεηαο ησλ δνκψλ θαη ηεο αίζζεζεο ηεο επαλάιεςεο, φπσο θαη ηεο ιατθήο βηνζεσξίαο θαη γιψζζαο.»2 •Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ν Βηδπελφο δε δεη κφλν κε ηελ αζθάιεηα ησλ δνκψλ πνπ ηνπ παξέρεη ε παηξίδα ηνπ, επεηδή γεσγξαθηθά είλαη πεξίθιεηζηε απφ βνπλά θαη πλεπκαηηθά ηνπ παξέρεη ζηαζεξέο αμίεο, δηφηη βηψλεη ηελ αλαζθάιεηα ιφγσ ηεο νξθάληαο απφ παηέξα θαη ιφγσ ηεο γεηηλίαζεο θαη ζπκβίσζεο κε αιινεζλείο πνπ ηνλ θάλεη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ νκνηφηεηα κε ηνπο ζπκπαηξηψηεο ηνπο θαη ηε δηαθνξεηηθφηεηά ηνπ απφ ηνπο μέλνπο. Δπνκέλσο, ην δξακαηηθφ ζηνηρείν (ζηέξεζε ηνπ παηέξα, θόβνο ιφγσ ηεο παηξηθήο έιιεηςεο θαη ηεο γεηηλίαζεο κε ηνπο Σνχξθνπο, θηώρηα) ζπλνδεχεη απφ ηα παηδηθά ρξφληα ην ζπγγξαθέα καο θαη ζα ην δνχκε ζην έξγν ηνπ λα αλαπαξάγεηαη. Βι. ην θφβν ηεο κεηέξαο ζην Ακάξηεκα ηεο κεηξόο κνπ κήπσο ην παηδί ηεο, δειαδή ν ζπγγξαθέαο, ηνπξθέςεη ζηελ Κσλ/πνιε, μεληηηά γη‟ απηήλ, αιιά θαη ηηο νηθνλνκηθέο δπζθνιίεο ηεο νηθνγέλεηαο κεηά ην ζάλαην ηνπ παηέξα ζην ίδην δηήγεκα. Από ηε Βηδώ ζην «θαληαζηαθό θαη πξαγκαηηθό» εμσηεξηθό θαη ηειηθά ζηελ νξηζηηθή απώιεηα ηνπ ππαξμηαθνύ ρσξνρξόλνπ •Ζ πξώηε «έμνδνο» ηνπ Βηδπελνχ απφ ην ρψξν ηεο νηθνγέλεηαο ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, πνπ ζηα αζψα κάηηα ηνπ παηδηνχ κε ηελ νμπκέλε θαληαζία ιεηηνπξγεί σο μέλνο ρψξνο, ζεκαδεχεηαη απφ ηελ αιιαγή θαη ηε ζύγθξνπζε. Ζ απνμέλσζε πνπ βηψλεη εθεί ν Βηδπελφο είλαη θαηαξράο γισζζηθή θαη θαηά δεχηεξνλ ζεκαζηνινγηθή, αθνχ πξέπεη θαη‟ εληνιή ηνπ απηαξρηθνχ θαη ζπληεξεηηθνχ δαζθάινπ νθείιεη λα ρξεζηκνπνηεί αληί ηεο πξνθνξηθήο δεκνηηθήο ηελ θαζαξεχνπζα-ιφγηα γιψζζα, 2 Όπνπ ππνζ. 1, ζει. λγ΄. 2 γεγνλφο πνπ ηνπ πξνθαιεί απνμέλσζε απφ ηα γλσζηά θαη νηθεία ηνπ έσο ηφηε πξάγκαηα. • Ζ δεύηεξε «έμνδνο» ηνπ Βηδπελνχ απφ ην ζπίηη είλαη ζηελ Πφιε θαη ηελ Κχπξν, φπνπ δεη ζηεξεκέλα παηδηθά ρξφληα ζε έλα πεξηβάιινλ εθθιεζηαζηηθό, πνπ ζεκαδεχεηαη θαη απηφ απφ ηελ επαθή κε ην ινγησηαηηζκό ηνπ θαλαξησηηζκνύ, ηελ αξραΐδνπζα δειαδή γιώζζα θαη ην επηηεδεπκέλν ξεηνξηθό ύθνο πνπ θπξηαξρνχζε ζηε ινγνηερλία πνπ γξαθφηαλ ζηνπο πλεπκαηηθνχο θχθινπο ηνπ Παηξηαξρείνπ ζην Φαλάξη ηεο Κσλ/πνιεο θαηά κίκεζε ηεο γαιιηθήο ινγνηερλίαο. ηελ Κχπξν, ξαζνθφξνο θαη αθφινπζνο ηνπ αξρηεπηζθφπνπ σθξφληνπ Β΄, ζπνπδάδεη ζηε Λεπθσζία θαη ηξέθεη πξνο ηελ Διέλε Φπζεληδίδε έλαλ έξσηα αλεθπιήξσην. •Ζ ηξίηε «έμνδνο» ηνπ Βηδπελνχ απφ ην ρψξν ηεο Βηδψο είλαη ε Αζήλα θαη ε Δπξψπε. ηελ Αζήλα ζπνπδάδεη άλεηα κε ππνηξνθία ελφο πινχζηνπ νκνγελή ζηε Φηινζνθηθή ρνιή. ηε Γεξκαλία ζπνπδάδεη θηινζνθία θαη ςπρνινγία θαη παίξλεη ζηε Λεηςία ην δηδαθηνξηθφ ηνπ δίπισκα. ηε Γαιιία, απ‟ φπνπ έθαλε έλα γξήγνξν πέξαζκα απφ ην Παξίζη, γλσξίδεηαη κε ην Βηθέια, γλσξηκία πνπ ηνλ σζεί ζηε δηεγεκαηνγξαθία, αθνχ ν Γεκ. Βηθέιαο ζπκβνιίδεη ην πέξαζκα απφ ην ηζηνξηθφ κπζηζηφξεκα ζην εζνγξαθηθφ δηήγεκα. Σν 1884 γίλεηαη Τθεγεηήο ζην Παλ/κην Αζελψλ κε κηα κειέηε γηα ηε Φηινζνθία ηνπ θαινχ παξά Πισηίλσ. •Σν 1892, κηα δηαλνεηηθή ηαξαρή, πξνεξρφκελε απφ ηα δχζθνια θαη ζηεξεκέλα παηδηθά ρξφληα (;), απφ ηε ζηέξεζε ηνπ παηέξα θαη ηα παξεπφκελά ηεο (;), απφ ην ςχρνο ηεο Γεξκαλίαο (;), αιιά ίζσο απφ ηε ζχθηιε πνπ θφιιεζε ν Βηδπελφο ζηε Γεξκαλία (;), κεηά απφ κηα παξάινγε εθδήισζε πάζνπο πξνο ηελ θαηά πνιιά ρξφληα κηθξφηεξε καζήηξηά ηνπ Μπεηίλα Φξαβαζίιε, ηνλ θιείλεη ζην Γξνκνθατηεην, φπνπ θαη πεζαίλεη ηέζζεξα ρξφληα αξγφηεξα απφ καξαζκφ. Δίλαη εληππσζηαθφ φηη κε εθδεισκέλε ηε θξελνβιάβεηα ν Βηδπελφο εμαθνινπζεί λα ζπλζέηεη ζηίρνπο εληππσζηαθνχ απφ ηελ άπνςε ηεο «ππνζπλείδεηεο» ζπλεηδεηνπνίεζεο ηεο θαηάζηαζήο ηνπ: κεηεβιήζε εληόο κνπ θαη ν ξπζκόο ηνπ θόζκνπ. 3 ΒΗΕΤΖΝΟ ΖΘΟΓΡΑΦΗΑ •Ο Βηδπελφο ζεσξείηαη ν εηζεγεηήο ηνπ εζνγξαθηθνύ δηεγήκαηνο ζηε λενειιεληθή ινγνηερλία. Ση είλαη φκσο εζνγξαθία θαη πψο γελλήζεθε; •Ζ γέλλεζε ηεο εζνγξαθίαο ζπλδέεηαη κε ηε γέλλεζε ηεο ιανγξαθίαο, ηελ επηζηεκνληθή ηεο θαηνρχξσζε απφ ην Νηθφιαν Πνιίηε, θαη ην πεξηνδηθφ «Δζηία». Σν 1871 ν Ν. Πνιίηεο κε ην έξγν ηνπ Μειέηε επί ηνπ βίνπ ηωλ λεωηέξωλ Διιήλωλ αλνίγεη ην δξφκν γηα ηε κειέηε ηνπ ιατθνχ πνιηηηζκνχ ψζηε λα απνδείμνπλ νη Έιιελεο ηελ ειιεληθφηεηα θαη ηελ εζληθή ηνπο ζπλέρεηα απέλαληη ζηηο θελνδνμίεο ηνπ γεξκαλνχ ηζηνξηθνχ Falmerayer. Δπηπιένλ, κε ηελ θίλεζε ηνπ ν Πνιίηεο ζηξέθεη ηελ πξνζνρή ησλ ζχγρξνλψλ ηνπ Διιήλσλ απφ ηηο αξραηνειιεληθέο αμίεο ηνπ παξειζόληνο ζηηο δσληαλέο δπλάκεηο θαη αμίεο ηνπ ειιεληζκνχ ηνπ παξόληνο. Όκσο απηέο νη δπλάκεηο ηνπ λένπ ειιεληζκνχ δε ζα κπνξνχζαλ λα βξνπλ ηε ινγνηερληθή ηνπο ζέζε ζην ηζηνξηθφ κπζηζηφξεκα, πνπ είλαη γέλλεκα ηνπ ξνκαληηζκνχ θαη αληιεί ηηο ππνζέζεηο ηνπ απφ ην παξειζφλ, αιιά απφ έλα άιιν ινγνηερληθφ είδνο ζπλδεκέλν κε ην παξφλ ηνπ ειιεληζκνχ, δειαδή αθξαηθλψο ξεαιηζηηθφ. Καζνξηζηηθφ ξόιν ζηε γέλλεζε ηνπ λένπ ξεαιηζηηθνύ είδνπο, δειαδή ηεο εζνγξαθίαο, δηαδξακάηηζαλ νη εμήο παξάγνληεο: α) ε θπθινθνξία ζηα 1880 κε ηνικεξφ εμψθπιιν ηνπ κπζηζηνξήκαηνο Ναλά ηνπ Ενιά, πνπ ην ζπλνδεχεη κηα «Δπηζηνιηκαία δηαηξηβή αληί πξνιόγνπ» πνπ παξνπζίαδε ζηνπο Έιιελεο αλαγλψζηεο ην έξγν θαη πνπ γξάθηεθε απφ ηνλ Αγεζίιαν Γηαλλφπνπιν Ζπεηξψηε. Απηφ ην θείκελν απνηέιεζε ην καληθέζην ηνπ ξεαιηζκνύ ζηελ Διιάδα, β) ε θπθινθνξία ζηα 1883 ζην πεξηνδηθφ «Δζηία» ησλ απνθαιππηηθψλ γηα ηελ επνρή ηνπο δηεγεκάησλ ηνπ Βηδπελνύ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην εδψ θαη ην ηψξα ηνπ ειιεληζκνχ θαη ζηα νπνία σο εθ ηνχηνπ ε ιανγξαθία θάλεη εκθαλή ηελ παξνπζία ηεο εληέρλσο ελζσκαησκέλε ρσξίο λα εθπίπηεη ζην επίπεδν ελφο απιντθνχ couleur locale θαη γ) ε πξνθήξπμε απφ ην πεξηνδηθφ «Δζηία» δηαγσληζκνύ «πξνο ζπγγξαθήλ ειιεληθνχ δηεγήκαηνο», θίλεζε ζηελ νπνία πξσηαγσληζηήο ππήξμε ν Νηθφιανο Πνιίηεο. Ζ πξνθήξπμε θαινχζε ηνπο Έιιελεο ζπγγξαθείο λα θαηεπζπλζνχλ ζε ζέκαηα ειιεληθά θαη λα απνηξαπνχλ απφ ηα μέλα. Οη ηξεηο ινηπφλ απηνί παξάγνληεο δηαδξακάηηζαλ θαίξην ξφιν ζηε γέλλεζε ηεο εζνγξαθίαο ζηε λενειιεληθή ινγνηερλία. 4 Γεληθέο παξαηεξήζεηο -Αθήγεζε in medias res. H ηερληθή απηή βνεζά ηνλ αθεγεηή αθελφο λα δψζεη ηελ εληχπσζε φηη θαη φηαλ ήηαλ κηθξφο βξηζθφηαλ ζε πιάλε ζρεηηθά κε ηελ χπαξμε ηνπ πξψηνπ θνξηηζηνχ πνπ ην πιάθσζε ε κάλα ηνπ θαη αθεηέξνπ δηαηεξεί ζε πιάλε θαη ηνπ αλαγλψζηεο. -Ο Βηδπελφο «κε ηε κεζνιάβεζε ηεο μέλεο παηδείαο θαη κε ηελ απφζηαζε, αλαθάιεζε, ζε πξώην πξόζσπν, αλζξψπνπο θαη επεηζφδηα ηεο καθξηλήο ηνπ Θξάθεο. Ο απηνβηνγξαθηζκφο ηνπ Βηδπελνχ, ε εληαηηθή επίδνζε ζηα “νηθνγελεηαθά απνκλεκνλεχκαηα”, ππνβάιιεη ζηνλ αλαγλψζηε έλαλ θφζκν πνλεκέλν θαη θάζε άιιν παξά εηδπιιηαθφ» 3 . Γη‟ απηφ θαη ν Βηδπελφο βαζαίλεη ηελ εζνγξαθία κε ηελ ςπρνγξάθεζε. Ση επηηπγράλεη κε απηφ; •επηθπξώλεη ηα ιεγφκελα •είλαη ην πξφζσπν ηεο καξηπξίαο θαη ηεο θαηάζεζεο θαη ζπλεπψο είλαη ν ακεζόηεξνο ηξφπνο λα πξαγκαηεπηεί θαλείο ηελ αιήζεηα ή κηα ελ γέλεη αληηθεηκεληθή θαηάζηαζε, αθνχ εθ θχζεσο είλαη ξεαιηζηηθό. Γίλεη σο εθ ηνχηνπ ηελ αίζζεζε ηεο αιεζνθάλεηαο, πνπ ήηαλ κηα ξεαιηζηηθή-λαηνπξαιηζηηθή επηηαγή ησλ θαηξψλ •πξηκνδνηείηαη κε απηφ ηνλ ηξφπν ε πξαγκαηηθόηεηα θαη ην παξόλ Ωζηφζν, ν Βηδπελφο παξακέλεη απηφπηεο κάξηπξαο ησλ ηζηνξηψλ ηνπ, ζχκβαζε πνπ ηνπ επηηξέπεη λα βξίζθεηαη ζε πιάλε αλαθνξηθά κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα. -Αθεγεηήο νκνδηεγεηηθόο. -Δζηίαζε εζσηεξηθή. -Κπξηαξρεί ν θιεηζηόο ρώξνο πνπ ζπλδέεηαη κε δπζάξεζηα γεγνλφηα: •ην ζάλαην ηνπ παηέξα •ηελ αξξψζηηα ηεο Αλληψο •ηελ αδηαθνξία ηεο κάλαο γηα ηα αγφξηα 3 Μάξην Βίηηη, ΙΓΔΟΛΟΓΙΚΗ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΗ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ, εθδφζεηο «ΚΔΓΡΟ», Αζήλα 1991. 5 •Α΄ Δλόηεηα «Άιιελ αδειθήλ…βεβεισζή ε ηεξόηεο ηνπ ηόπνπ» -Κπξηαξρεί ν Παξαηαηηθόο ρξφλνο ζηελ πξψηε ελφηεηα ν νπνίνο κε ηνλ επαλαιεπηηθφ ηνπ ραξαθηήξα ππνγξακκίδεη ηελ: •αγάπε ηεο κεηέξαο γηα ηελ Αλληψ •ρεηξνηέξεπζε ηεο πγείαο ηνπ θνξηηζηνχ •αγάπε ησλ αγνξηψλ γηα ηελ Αλληψ Τπόζεζε: ηελ ελφηεηα απηή ν αθεγεηήο εζηηάδεη ην ελδηαθέξνλ θαη ηελ πξνζνρή ηνπ ζηα πξφζσπα ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ, ζηελ αζζέλεηα ηεο αδειθήο ηνπ Αλληψο θαη ηεο πξνζπάζεηεο ηεο κεηέξαο ηνπ λα ηελ θξαηήζεη ζηε δσή κε θάζε κέζν. Ζ κεηέξα ηνπ αθεγεηή βιέπνληαο ηελ επηδείλσζε ηεο πγείαο ηεο θφξεο ηεο θαη ηελ σο εθ ηνχηνπ απνηπρία φισλ ησλ άιισλ κέζσλ πνπ είρε ρξεζηκνπνηήζεη γηα λα ηε ζψζεη, ηελ εγθαζηζηά ζηελ εθθιεζία θαη πξνηείλεη ζην Θεφ σο «αληάιιαγκα» γηα ηε δσή ηεο Αλληψο ηε δσή ηνπ αθεγεηή-γηνπ ηεο. Άιιελ αδειθήλ…ηελ Αλληώ: Απηή ε θξάζε, ιηηή θαη απέξηηηε, ζέηεη ζε α΄ πιάλν ηε κνλαρνθφξε-πξφζσπν ηξαγηθφ ζηελ ελφηεηα, ελψ ηα αγφξηα ζπκπεξαίλνπκε φηη βξίζθνληαη ζε δεχηεξε κνίξα. Απνηειεί επίζεο θαη ηξαγηθή εηξσλεία, θαζψο ππήξρε θαη άιιε αδειθή, Δδψ, ινηπφλ, έρνπκε ηελ νπηηθή γσλία ηνπ αθεγεηή, φηαλ ήηαλ κηθξφο ζε ειηθία, ν νπνίνο βξίζθεηαη ζε πιάλε. Μηθξάο εκώλ νηθνγελείαο: ηνπο ζχγρξνλνπο αλαγλψζηεο, ν ραξαθηεξηζκφο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ αθεγεηή πνπ ήηαλ πεληακειήο (κεηέξα θαη ηέζζεξα παηδηά) σο κηθξάο πηζαλφλ λα ερεί παξάδνμνο, δεδνκέλνπ φηη κηα ηέηνηα νηθνγέλεηα ζηηο κέξεο καο κε ηελ ππνγελλεηηθφηεηα πνπ ππάξρεη ζα ζεσξνχληαλ πνιχηεθλε, ελψ ηείλεη λα γίλεη θαηλφκελν ζπάλην. Ωζηφζν γηα ηα δεδνκέλα ηεο επνρήο εθείλεο (ηέιε 19νπ αηψλα) νηθνγέλεηεο πνιπκειέζηεξεο απηήο ηνπ αθεγεηή ήηαλ κία ζπλήζεο θαηάζηαζε 6 επινγεκέλε απφ ηελ εθθιεζία, αιιά θαη ηξφπνο κε ηνλ νπνίν νη άλζξσπνη εθείλσλ ησλ ρξφλσλ αληηκεηψπηδαλ ηελ ηδηαίηεξα απμεκέλε παηδηθή ζλεζηκφηεηα, γη‟ απηφ θαη ν ραξαθηεξηζκφο ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ σο κηθξάο. Ζ αηηία ηεο χπαξμεο ηεζζάξσλ κφλν παηδηψλ ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ αθεγεηή πξέπεη λα αλαδεηεζεί ζηνλ πξφσξν ζάλαην ηνπ παηέξα-θεθαιή ηεο νηθνγέλεηαο. Παξά κόλνλ ηελ Αλληώ…ρατδεκέλε…πεξηζζόηεξνλ…ε κήηεξ ηεο: Ζ Αλληψ είλαη ην πξψην πξφζσπν πνπ εκθαλίδεηαη κέζα ζε κηα νηθνγέλεηα πνπ θαηά ηα άιια παξακέλεη αλψλπκε ζε έλα ζεκαληηθφ ζε έθηαζε θαη ζεκαζία θνκκάηη ηεο αθήγεζεο. Δηο ηελ ηξάπεδαλ…εθείλε θαη ελώ…λέα: ην ζεκείν απηφ πξνβάιιεη ε ππεξνρή ηεο Αλληψο έλαληη ησλ αγνξηψλαδειθψλ, ππεξνρή ηφζν εζηθή φζν θαη πιηθή. Ζζηθή, γηαηί ε αγάπε ηεο κεηέξαο πξνο ην πξφζσπφ ηεο είλαη ππεξβνιηθή, ελψ απέλαληη ζηα αγφξηα επηθπιάζζεηαη αδηαθνξία, θαη πιηθή, θαζψο νη πιηθέο πεξηπνηήζεηο θαη ηα αγαζά ηεο θησρήο νηθνγέλεηαο επηδαςηιεχνληαη πξψηηζηα ζε απηήλ ρσξίο δεχηεξε ζθέςε απφ ηελ πιεπξά ηεο κάλαο. Ζ ηειεπηαία «ηελ εθάζηδε πάληνηε πιεζίνλ ηεο» (: ε ζέζε ηεο Αλληψο ήηαλ πξνλνκηαθή-ππεξηεξεί ζεκεηνινγηθά έλαληη ησλ αγνξηψλ), «έδηδε ην θαιιίηεξνλ εηο εθείλελ» (: ε ζεκεηνινγηθή ππεξνρή ηεο απνδεηθλχεηαη έξγω) θαη «δηά ηελ Αλληψ εγφξαδε ζπλήζσο λέα» (: επεθηείλεηαη ε πιενλεθηηθή ζέζε ηεο Αλληψο απφ ηα απαξαίηεηα γηα ηελ επηβίσζε ηξφθηκα θαη ζηελ έλδπζή ηεο απφ ηε κάλα). Απηέο νη αλαθνξέο απνηεινχλ αζθαιψο έκκεζεο λύμεηο γηα ελνρνπνηεηηθέο ηεο κάλαο δηαθξίζεηο ζε βάξνο ησλ αγνξηώλ, παξά ην γεγνλφο φηη ν ψξηκνο πιένλ Γησξγήο απνζησπά ή ππνβαζκίδεη ηε δήιηα, ηελ πίθξα θαη ηελ νξγή ησλ παηδηθψλ ηνπ ρξφλσλ, πξνβάιινληαο ηελ εηθφλα ελφο ζπηηηθνχ, φπνπ επηθξαηεί ε νηθνγεγεηαθή αιιειεγγχε θαη ε αδειθηθή αγάπε. Έηζη, ηελ αδπλακία θαη ηε κεξνιεπηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο κάλαο απέλαληη ζηελ Αλληψ ηελ εθινγηθεχεη ν ψξηκνο Γησξγήο ζεσξψληαο ηεο απιψο σο «εμαηξέζεηο» θαη «εμσηεξηθαί εθδειψζεηο…ηεο πξνο ην κφλν ηνπ νίθνπ ηεο θνξάζηνλ» (ζει. 125). Έηζη, ε παηδηθή ηνπ καηηά πνπ αλαπαξίζηαηαη απφ ηνλ εγγξάκκαην πηα αθεγεηή αιινηψλεηαη, θαζψο πξνζπαζεί λα απνελνρνπνηήζεη ηε κάλα ηνπ ρξφληα κεηά κε ηελ θεηκεληθή αλαπαξάζηαζε ηνπ πξφηεξνπ νηθνγελεηαθνχ ηνπο βίνπ. ην ζεκείν απηφ πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη ζηελ πξψηε θηφιαο ζειίδα ηνπ δηεγήκαηνο ηίζεηαη ε αληίζεζε πξόζεζε vs πξάμεηο , 7 αθνχ ε πξφζεζε ηεο κάλαο λα ηξέθεη «αδέθαζην» ηε ζηνξγή ηεο απέλαληη ζε φια ηεο ηα ηέθλα ηελ νδεγεί ζε νιφηεια δηαθνξεηηθέο έσο θαη αληίζεηεο-κεξνιεπηηθέο πξάμεηο, αθνχ ηφζν ζηηο «εμσηεξηθέο εθδειώζεηο» ηεο φζν θαη ζηνπο εζσηεξηθνύο δηαινγηζκνύο / ζπιινγηζκνύο ηεο γίλεηαη θαλεξή ε αδπλακία ηεο ζηελ Αλληψ (π.ρ.: ζηελ εθθιεζία παξαθαιεί ην Θεφ λα ηεο πάξεη ην αγφξη θαη λα ηεο αθήζεη ην θνξίηζη). Ωζηφζν ε αληίζεζε πξφζεζεο vs πξάμεο αίξεηαη ζην επεηζφδην ηνπ ρεηκάξξνπ, νπφηε ζψδεη κε απηνζπζία θαη ρσξίο δεχηεξε ζθέςε ην γην ηεο θαη αθεγεηή Γησξγή απφ βέβαην ζάλαην. Δλέδπε ηα θνξέκαηα ηνπ καθαξίηνπ παηξόο ηεο: Σα ξνχρα απνηεινχλ κεησλπκία ηνπ λεθξνχ παηέξα. Ο ζπγγξαθέαο βξίζθεη έλαλ έκκεζν ηξφπν λα παξνπζηάζεη ζηνλ αλαγλψζηε ην πξφζσπν πνπ ιείπεη. Ο απψλλεθξφο παηέξαο κέζσ ησλ ελδπκάησλ ηνπ θαζίζηαηαη παξψλ ζην έξγν. Έηζη, κηα άιιε αληίζεζε ηνπ έξγνπ λεθξνί vs δσληαλνί αίξεηαη κέζσ ηεο κεησλπκίαο ηεο ελδπκαζίαο. Σν γεγνλφο φηη ηα αγφξηα θνξνχλ αληί γηα θαηλνχξηα ξνχρα ηα ξνχρα ηνπ πεζακέλνπ παηέξα ηνπο είλαη ελδείμεηο αξθεηψλ πξαγκάησλ: •της θηψρηαο ηεο νηθνγέλεηαο •της ζπλέρεηαο ηνπ θχθινπ ηεο δσήο απφ ηνλ παηέξα ζηνπο γηνπο, αθνχ κε ηα ξνχρα κεηαβηβάδνληαη ζε απηνχο θαη νη ηδηφηεηεο ηνπ παηέξα, κε φ, ηη απηφ ζπλεπάγεηαη. •του θπθιηθνχ ηξφπνπ αληίιεςεο ηεο δσήο ζηελ επαξρηαθή-θιεηζηή θνηλσλία, φπνπ ηα λεφηεξα κέιε κηαο νηθνγέλεηαο θαινχληαη λα πηάζνπλ ην λήκα θαη λα ζπλερίζνπλ απφ εθεί πνπ ζηακάηεζαλ νη ακέζσο παιηφηεξνη. Ζ δσή ησλ αλζξψπσλ δειαδή αξρίδεη θαη ζηακαηά πάληνηε ζην ίδην ζεκείν γεγνλφο πνπ ηελ θαζηζηά αζθπθηηθή. Ωο θαη εηο ηα γξάκκαηα…ζα επεηξέπεην: Όζνλ αθνξά ζηε θνίηεζε ηεο Αλληψο ζην ζρνιείν δελ θπξηαξρεί ε απζηεξφηεηα πνπ επηθξαηεί, γηα ην ίδην απηφ ζέκα, απφ ηελ πιεπξά ηεο κάλαο απέλαληη ζηα αγφξηα, αιιά αληηζέησο ε ειαζηηθφηεηα. Άξα ε Αλληψ ππεξηεξεί έλαληη ησλ αδειθψλ ηεο θαη ζε ζέκαηα θαλόλσλ νηθνγέλεηαο. Σν ζπγθεθξηκέλν ρσξίν δείρλεη θαη ηε δπλακηθή παξνπζία ηεο κάλαο πνπ κπνξεί λα ζέηεη θαη λα επηβάιιεη θαλφλεο. Ο δπλακηζκφο ηεο νθείιεηαη ηφζν ζην λεαξφ ηεο ειηθίαο ησλ αγνξηψλ φζν 8 θαη ζην ζάλαην ηνπ ζπδχγνπ ηεο πνπ ηελ νδήγεζε λα ππνδπζεί θαη ην ξφιν ηνπ παηέξα ζην ζπίηη. Δμαηξέζεηο ηνηαύηαη…ηαύηα: Δδψ μεπξνβάιιεη ε νπηηθή γσλία ηνπ ψξηκνπ αθεγεηή γηα λα ππνβαζκίζεη ηελ επηιεθηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο κάλαο ηνπο απέλαληη ζηελ Αλληψ σο «εμαηξέζεηο». Απηφ θπζηθά απνηειεί εθινγίθεπζε, θαζψο ζέιεη λα δψζεη εθ ησλ πζηέξσλ ηελ εληχπσζε φηη απφ ην ζπίηη ηνπ απνπζίαδαλ νη ζπγθξνχζεηο. Σεο ήκεζα θαη εγώ θαη νη άιινη δύν κνπ αδειθνί: Ο αθεγεηήο γηα πξψηε θνξά εκθαλίδεηαη, θαζψο έσο ηψξα θξπβφηαλ πίζσ απφ ην ζπιινγηθφ «εκείο» ηνπ α΄ πιεζπληηθνχ πξνζψπνπ. Ωζηφζν εμαθνινπζεί λα δηαηεξεί ηελ αλσλπκία ηνπ ππνβάιινληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ζηνπο αλαγλψζηεο ηελ ηδέα φηη πξσηαγσλίζηξηεο ηεο δξάζεο είλαη ε αζζεληθή Αλληψ θαηά πξψηνλ θαη ε κεηέξα θαηά δεχηεξνλ. Ζ αλσλπκία απηή ηνπ αθεγεηή είλαη άθξσο ζεκαίλνπζα, γηαηί ν αθεγεηήο γλσζηνπνηεί θαη‟ απηφ ηνλ ηξφπν ηελ παξνπζία ηνπ ζηε δσή ηεο νηθνγέλεηαο σο αδειθφο ηεο Αλληψο, πνπ ππάξρεη, επεηδή πξσηίζησο ππάξρεη απηή. Απνηειεί, ινηπφλ, ε αλσλπκία ηνπ αθεγεηή πξνζήκαλζε απηνχ πνπ παξαθάησ ζα αλαθέξεη ε κάλα ζηελ ελδνδηεγεηηθή ηεο αθήγεζε φηη, φηαλ εγθπκνλνχζε ην Γησξγή, ηνλ πεξίκελαλ θαη ηνλ ήζειαλ θνξίηζη εθείλε θαη ν παηέξαο ηνπ. Μήπσο, ινηπφλ, ε αλσλπκία πνπ επηιέγεη ν ψξηκνο πηα Γησξγήο-αθεγεηήο είλαη έλδεημε ελνρψλ σο πξνο ην θχιν κε ην νπνίν ήξζε ζηνλ θφζκν, θαζψο δε γελλήζεθε θνξίηζη, φπσο ηνλ ήζειαλ νη δηθνί ηνπ αιιά αγφξη; Καζ’ ελ επνρήλ ζπλέβαηλνλ: Αλαγθαίν ζπκπέξαζκα: Δπνκέλσο ε αθήγεζε είλαη κεηαγελέζηεξε ησλ γεγνλφησλ ηεο ηζηνξίαο. Αιι’ εκείο εγλσξίδακελ…όια ηεο ηα ηέθλα: Ο αθεγεηήο αηζζάλεηαη ηελ αλάγθε λα δηθαηνινγεζεί, επεηδή πξνεγνχκελα ππαηλίρζεθε φηη ε κεηέξα ηνπ ζπκπεξηθεξφηαλ κε κεγαιχηεξε αγάπε ζηελ Αλληψ. Ο ώξηκνο αθεγεηήο επηρεηξεί λα απνελνρνπνηήζεη ηε κεηέξα ηνπ (: απφ ηελ θαηεγνξία φηη ππεξαγαπνχζε ην θνξίηζη θαη αδηαθνξνχζε γηα ηα αγφξηα) αιιά θαη ηνλ ίδην πνπ φηαλ ήηαλ κηθξφο δελ θαηαιάβαηλε ηε κάλα ηνπ. 9 Ο ιόγνο ηνπ αθεγεηή φζν πξνζπαζεί λα απνελνρνπνηήζεη ηε κεηέξα ηνπ (: „εγλσξίδακελ αδέθαζηε, ίζε, ήκεζα βέβαηνη‟) ηφζν ππνθξύπηεη ηελ εληχπσζή ηνπ γηα ηελ εηο βάξνο ηνπ θαη ησλ ινηπψλ αγνξηψλ ηεο νηθνγέλεηαο κεξνιεπηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο [βι. ηεο ιέμεηο «εμαηξέζεηο» (ιέγεηαη δχν θνξέο), «θεηζηηθνηέξαο επλνίαο», «πεξηπνηήζεηο», «αχμεζηλ απηψλ»]. Γηόηη…θηιάζζελνο: Σα επίζεηα «θαρεθηηθή» θαη «θηιάζζελνο» απνηεινχλ πξννηθνλνκία γηα ηελ θαθή ηχρε ηεο Αλληψο. Σαπηφρξνλα απνηεινχλ θαη ην επηρείξεκα πνπ δηθαηψλεη ηε κεηέξα. Αθόκε θαη…δηά ηνύην: Άιιν έλα επηρείξεκα απνηειεί ε ζπκπεξηθνξά ηνπ ηξίηνπ αδειθνχ, ηνπ «θνηιηάξθαλνπ», ν νπνίνο παξαρψξεζε φια ηα δηθαηψκαηά ηνπ, νηθνγελεηαθά θαη εζηκηθά. Γηα ηνλ αθεγεηή: Ωο απηφ ην ζεκείν ν αθεγεηήο θξχβεηαη πίζσ απφ ην ζχλνιν θαη ιεηηνπξγεί σο έλαο αληηθεηκεληθόο παξαηεξεηήο πνπ θξίλεη ηηο ζρέζεηο κεηέξαο-Αλληψοαδειθψλ. Παξακέλεη αλώλπκνο δίλνληαο ηελ πξσηαγσληζηηθή ζέζε ζηελ Αλληψ θαη ηε κεηέξα. Απ’ ελαληίαο…εύμαλελ: ε απηφ ην ζεκείν έρνπκε ηνλ πξψην ραξαθηεξηζκφ ηεο Αλληψο σο αζζελνχο θαη δηαγξάθεηαη ν ραξαθηήξαο ηεο πάληνηε ζε ζρέζε κε ηα αδέξθηα ηεο. Ωο εθ ηνχηνπ ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ απνξξένπλ απφ ηε δηαγξαθή ηνπ ραξαθηήξα ηεο Αλληώο είλαη νηθνγελεηαθά-θνηλσληθά θαη όρη αηνκηθά: •πξνζήλεηα •ηξπθεξφηεηα •αγάπε «κεηά πεξηπαζείαο» • δελ επεξεάδεηαη απφ ηηο ηδηαίηεξεο πεξηπνηήζεηο πνπ ηεο θάλεη ε κεηέξα ηεο, δελ γίλεηαη δειαδή εγσθεληξηθή. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη γεληθφηεξα ε Αλληψ εμηδαληθεύεηαη απφ ηνλ αθεγεηή, αθνχ κεηαζρεκαηίδεη ηα αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα πνπ ελδερνκέλσο έηξεθε, 10 επεηδή εθείλε αζζελνχζε, ελψ ηα αδέξθηα ηεο ήηαλ πγηή, ζε θαινζχλε θαη ζηνξγή γη‟ απηά. Δλζπκνύκαη…πιεζίνλ ηεο: Με ην ξήκα «ελζπκνύκαη» ν αθεγεηήο θάλεη κηα ζπάληα εκθάληζε ζην θείκελν γηα λα πεξηγξάςεη ηα αηνκηθά πηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Αλληψο, ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία δίλνληαη κε ξνκαληηθφ ηξφπν ππελζπκίδνληαο ηε ζεηεία ηνπ Βηδπελνχ ζηε θαλαξησηηθή πνίεζε, ελψ νη αληηζέζεηο θπξηαξρνχλ ζηελ πεξηγξαθή. Έηζη, νη «καχξνη νθζαικνί» θαη ηα «θακαξσηά νθξχδηα», ζηνηρεία νκνξθηάο ηεο Αλληψο, αληηηίζεληαη ζην «σρξφηεξνλ πξφζσπνλ» ηεο, ελψ ην «ξεκβψδεο» θαη «κειαγρνιηθφλ» πξφζσπφ ηεο αληηηίζεηαη ζηελ «ηιαξφηεηα» πνπ ηε δηέθξηλε, φηαλ έβιεπε ηα αδέξθηα ηεο θνληά ηεο. Ζ Αλληψ παξνπζηάδεηαη ζα λα δεη θαη λα ληψζεη κέζα απφ ηα αδέιθηα ηεο. πλήζσο εθύιαηηελ…ηεο θόξε: Ζ ζρέζε ηεο νηθνγέλεηαο κε ηε γεηηνληά, ε ζπιινγηθφηεηα, ε ζαιπσξή πνπ ραξαθηεξίδεη ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο, ζρέζεηο πξσηίζησο αιιειεγγχεο, ίζσο επεηδή δηαβίσλαλ σο ππνηειήο ειιεληθή εζλφηεηα αλάκεζα ζε νζσκαληθνχο πιεζπζκνχο, θάηη πνπ είλαη ζηνηρείν ιανγξαθηθφ. Δλ ηνύηνηο…αη θξνληίδεο: Όζν ε αξξψζηηα ηεο Αλληψο επηδεηλψλεηαη ηφζν νη θξνληίδεο ηεο κεηέξαο απμάλνπλ. Ζ επαλάιεςε ηνπ «νινλέλ» δειψλεη ηε ζπλερή επηδείλσζε ηεο αξξψζηηαο. Πξνζνρή ζην ξήκα «ζπλεθξνηνχλην» ην νπνίν δείρλεη ηεο θχθινπο πνπ ζπγθξνηήζεθαλ γχξσ απφ ηελ Αλληψ -θέληξν ηνπ θχθινπ- απφ ηε κεηέξα ηεο θαη ηα αδέιθηα ηεο, αιιά ην ξήκα απηφ επηπιένλ δειψλεη ην αδηέμνδν ηεο θαηάζηαζεο. Αθ’ όηνπ απέζαλελ…πνιύηεθλνλ κεηέξα: Με ηε ιηηή απηή θξάζε απηή γίλεηαη κε ζπκππθλσκέλν ηξφπν αλαθνξά ζηε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα. Ζ γπλαίθα ππάξρεη κφλν σο ζχδπγνο ή /θαη κεηέξα, νξίδεηαη δειαδή κέζσ ηεο νηθνγελεηαθήο ηεο θαηάζηαζεο. Αλχπαληξε ππνηάζζεηαη ζηε γνλετθή ζέιεζε, φπσο θαίλεηαη ζην ζεκείν πνπ ιέεη φηη σο αλχπαληξε δελ ηελ άθεζε ε κάλα ηεο λα ραξεί. (ζει. 147), παληξεκέλε ππαθνχεη ζηηο επηηαγέο ηνπ ζπδχγνπ, θαη κφλνλ σο ρήξα πνιχηεθλε εξγάδεηαη εθηφο ζπηηηνχ, γηα λα 11 αληηκεησπίζεη ηα έμνδα ηεο νηθνγέλεηαο. Ζ κεηέξα ηνπ δηεγήκαηνο ζην ζπγθεθξηκέλν ρσξίν ηνπ θεηκέλνπ δε βγαίλεη αξρηθά απφ ην ζπίηη γηα λα εξγαζηεί, αιιά γηα λα δεηήζεη βνήζεηα θαη ζπκβνπιέο γηα ηελ άξξσζηε θφξε ηεο, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηε κεγάιε αγάπε πνπ έηξεθε γη‟ απηήλ αιιά θαη ηελ θνηλσληθή ππέξβαζε πνπ θάλεη λα βγεη ηειηθά απφ ην ζπίηη πξνθεηκέλνπ λα βηνπνξηζηεί, πξάγκα πνπ επηηξεπφηαλ αλαγθαζηηθά ζηηο ρήξεο, αιιά εθείλε αηζζαλφηαλ ληξνπή λα ην θάλεη, γηαηί ρήξεςε πνιχ λέα. Γεληθά ε ζπκπεξηθνξά ηεο γπλαίθαο ζπκκνξθψλεηαη πξνο ηνπο άγξαθνπο θαλφλεο θαη πεξηνξηζκνχο πνπ επηβάιιεη εζηκηθά ε θνηλσλία (ζει. 138), αθνχ σο εθ ηνπ θχινπ ηεο πθίζηαηαη ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν. Κάπνηνο…εμαγνξάζε: Ο ξπζκόο ηεο αθήγεζεο είλαη αζζκαηηθόο. ε απηφ ζπληειεί ε ρξήζε ησλ ξεκάησλ «έηξερε» θαη «έζπεπδε» πνπ νπηηθνπνηνχλ ηελ απεγλσζκέλε πξνζπάζεηα ηεο δπζηπρηζκέλεο κάλαο. Ζ κεηέξα, ινηπφλ, απφ ην ζηελφ νηθνγελεηαθφ ηεο θφζκν, φπνπ ήηαλ πεξηραξαθσκέλε, βγαίλεη ζηελ θνηλσλία. Σα απνηειέζκαηα ηεο εμφδνπ ηεο ήηαλ αξλεηηθά γηα ηελ νηθνγέλεηά ηεο, αθνχ «εξσηψληαο» (1ε ελέξγεηα ηεο απειπηζκέλεο κάλαο) θαη «αγνξάδνληαο» (2ε ελέξγεηα) γίλεηαη αληηθείκελν νηθνλνκηθήο εθκεηάιιεπζεο απφ ηνπο δηάθνξνπο αγχξηεο. ην ζεκείν απηφ ν Βηδπελφο αζθεί θνηλσληθή θξηηηθή ζε δχν ζεκεία, ελψ παξάιιεια καο παξέρεη ιανγξαθηθφ πιηθφ: α) ηελ αγξνηηθή θνηλσλία πνπ πεξηγξάθεηαη ιείπεη έλα νξγαλσκέλν ζχζηεκα ηαηξνθαξκαθεπηηθήο πεξίζαιςεο, κε απνηέιεζκα νη άλζξσπνη πνπ είλαη θαηά θχξην ιφγν αγξάκκαηνη θαη θνξείο πξνιήςεσλ θαη δεηζηδαηκνληψλ λα γίλνληαη έξκαηα ησλ ςεπδνγηαηξψλ πνπ εθκεηαιιεχνληαη ηνλ αλζξψπηλν πφλν θαη ηελ αθέιεηα ηνπ ακφξθσηνπ ιανχ, ν νπνίνο ιεηηνπξγεί κε αλνξζνινγηθά θξηηήξηα (: δελ έρεη γλσξίζεη αθφκε ηελ επηζηήκε) θαη β) ε γπλαίθα, ιφγσ ηεο απνδνρήο ηνπ θνηλσληθνχ θψδηθα πνπ επηηάζζεη ηνλ «εγθιεηζκφ» ηεο ζην ζπίηη, φηαλ, ιφγσ ζπλζεθψλ (: ζάλαηνο ζπδχγνπ), αλαγθαζηεί λα βγεη απφ ηνλ νίθν, δε δηαζέηεη ηελ απαξαίηεηε εκπεηξηθή θαη θνηλσληθή κφξθσζε, ψζηε λα κπνξέζεη λα αληηκεησπίζεη ηελ απάηε ησλ θάζε είδνπο επηηήδεησλ εθκεηαιιεπηψλ. Κάπνζελ…ππεξθπζηθώλ δπλάκεσλ: Απηή είλαη ε 3ε ελέξγεηα ηεο κάλαο. Δδψ θξχβεηαη έλα ιανγξαθηθφ ζηνηρείν πνπ έιθεη ηελ θαηαγσγή ζηνλ νκεξηθφ θφζκν. Απηφ ζρεηίδεηαη κε ηελ πίζηε ησλ αλζξψπσλ φηη ν μέλνο πνπ εκθαλίδεηαη ζηνλ ηφπν ηνπο είλαη θνξέαο ζετθψλ / 12 ππεξθπζηθψλ ηδηνηήησλ. ην ζπγθεθξηκέλν ρσξίν ππνιαλζάλεη θαη ειαθξηά εηξσλεία, αθνχ πίζσ απφ ηε ιέμε «δηαβαζκέλνη» θξχβεηαη ν κνξθσκέλνο Βηδπελφο. Ο ρνληξόο ηεο ζπλνηθίαο…από ηαο ζπληαγάο ηνπ: ην ρσξίν απηφ δηαζψδεηαη κε έληερλν ηξφπν απφ ην Βηδπελφ ιανγξαθηθφ πιηθφ. Κνηλφο ηφπνο ζηηο επξσπατθέο ρψξεο ήηαλ ε ηαχηηζε ηνπ θνπξέα κε ην ρεηξνπξγφ. Ζ ιατθή ζεξαπεπηηθή ηεο επνρήο εθείλεο παξνπζηάδεηαη νξγαληθά ελζσκαησκέλε ζηελ πινθή ηεο ηζηνξίαο, αθνχ νη ιανγξαθηθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε απηή αθνινπζνχλ ηελ επηδείλσζε ηεο πγείαο ηεο Αλληψο θαη ηε ζπλεπαθφινπζε απειπηζία ηεο κάλαο θαη δελ εθπίπηνπλ ζην επίπεδν ηνπ couleur locale. Σν επεηζφδην πξνζθέξεη κε ηα θσκηθά ηνπ ζηνηρεία επράξηζηε αλάπαπια απφ ην βεβαξεκέλν ιφγσ ηεο αζζέλεηαο ηεο Αλληψο θιίκα ηεο αθήγεζεο, ελψ ε εηξσλεία απφ ηελ πιεπξά ηνπ ψξηκνπ αθεγεηή, ν νπνίνο ηεο κελ μερλάλε είλαη ηεο επηζηήκνλαο κε ζπνπδαίεο επξσπατθέο ζπνπδέο, είλαη άθζνλε. Μέζσ ηεο εηξσλείαο ν αθεγεηήο ζηειηηεχεη ζαξθάδνληαο ηελ „επαγγεικαηηθή‟ ζπλήζεηα ηνπ θνπξέα-ρεηξνπξγνχ. Με ηε ιέμε «ρνληξφο» δεκηνπξγείηαη κία ακθηζεκία: ε θπξηνιεθηηθφ επίπεδν ε αλαθνξά ζρεηίδεηαη κε ηηο γαζηξνλνκηθέο πξνηηκήζεηο ηνπ θνπξέα, ελψ ζε κεηαθνξηθφ επίπεδν ππνλννχληαη νη άμεζηνη θαη αγξνίθνη ηξφπνη ηνπ αλζξψπνπ πνπ εθκεηαιιεχεηαη ηελ αλάγθε ηεο δχζηπρεο ρήξαο. ηε δηαθσκψδεζε ηνπ θνηλσληθνχ ξφινπ ηνπ θνπξέα-γηαηξνχ απφ ην ζπνπδαζκέλν ζηελ Δπξψπε Βηδπελφ ζπλδξάκεη ε ραιάξσζε ηεο θαζαξεχνπζαο πξνο φθεινο κηαο γισζζηθήο κνξθήο πιεζηέζηεξεο ζηε δεκνηηθή. Σν ηειεπηαίνλ ηνύην… άιιελ εμ εο: ηελ πξψηε θξάζε ηεο παξαγξάθνπ θαλεξψλεηαη ε εηξσλεία ηνπ ψξηκνπ αθεγεηή. Ζ αζζέλεηα ηεο Αλληψο επηδεηλψλεηαη θαη ε επηδείλσζε ηεο πγείαο ηεο (=δξάζε) θέξεη ηεο αληίζηνηρεο αληηδξάζεηο ηεο κεηέξαο. Με ην «άιιελ εμ εο» δειψλεηαη αθελφο ε εμαιινζχλε, ε αιινθξνζχλε ηεο κάλαο απφ ηελ αξξψζηηα ηνπ αγαπεκέλνπ ηεο παηδηνχ θη αθεηέξνπ ε αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά ηεο (: κε ιεζκνλνχκε φηη ν Βηδπελφο ζπνχδαζε ςπρνινγία θαη ην «εμ εο» είλαη ςπρνινγηθφο φξνο) πνπ κεηά ηελ έμνδφ ηεο απφ ην ζπίηη πνπ ζεκεηψζακε παξαπάλσ αξρίδεη λα κεηαβάιιεηαη θαη λα δπλακψλεη. Πάζα λόζνο … «εμσηηθόλ»: Ο ζπνπδαζκέλνο ζηε Γχζε ελήιηθαο-αθεγεηήο πνπ έρεη δερζεί ηεο επηξξνέο ηνπ εκπεηξηζκνχ θαη ζεηηθηζκνχ ζηελ Δπξψπε, αλ θαη θξχβεηαη 13 πίζσ απφ ηε κεηέξα πνπ είλαη ε θπξίαξρε θηγνχξα ζην δηήγεκα, παξαηεξεί ηνπο θνηλσληθνχο ζεζκνχο θαη ηηο παξαδφζεηο θαη πξνζπαζεί λα ηηο εξκελεχζεη ή / θαη λα ηηο θξίλεη. ην ζεκείν απηφ κάο πιεξνθνξεί πνχ απνδίδεη ζπλήζσο ηα αίηηα κηαο αζζέλεηαο ν απιφο ιαφο. Ο ιαφο άιινηε απνδίδεη κηα αζζέλεηα ζε θπζηθέο αηηίεο θη άιινηε ζε ππεξβαηηθέο. Γηα ηε ζεξαπεία ησλ πξψησλ ε αγξνηηθή θνηλσλία δηαζέηεη ηηο δηθέο ηεο «επηζηεκνληθέο» κεζφδνπο, δειαδή ηα βνηάληα, γλσζηά θαη σο καληδνχληα, ελψ γηα ηε ζεξαπεία ησλ αζζελεηψλ πνπ νθείινληαη ζε ππεξβαηηθά αίηηα θαη γη‟ απηφ ρξνλίδνπλ πξέπεη λα βξεζεί ηξφπνο ζεξαπείαο αληάμηνο ηεο ππεξθπζηθήο πξνέιεπζεο ηεο αξξψζηηαο, κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη παξάινγν πψο ν ιατθφο άλζξσπνο κπνξεί λα κπιέμεη ηελ εθθιεζία κε ηε καγεία. Έηζη, ηελ αγξακκαηνζχλε ηνπ απινχ ιανχ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ηεο κεηέξαο, ν αθεγεηήο ηελ ελζσκαηψλεη νξγαληθά ζην δηήγεκα γηα λα παξνπζηάζεη κε θπζηθφ ηξφπν ιανγξαθηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηε ιατθή ζεξαπεπηηθή. Ο αζζελήο εθάζεζελ…αόξαηνη ηα όξγηά ησλ: Πξφθεηηαη γηα πνιχ δηαδεδνκέλα αλά ηελ Διιάδα ιανγξαθηθά ζηνηρεία. Οη Νεξάηδεο ζεσξνχληαη πιάζκαηα ζπλδεδεκέλα κε ηηο πεγέο ηνπ λεξνχ θαη ε θχζε ηνπο ζεσξνχληαλ θαινπξναίξεηε. Οη Νεξείδεο είλαη νη θφξεο ηνπ Νεξέα, ηνπ βαζηιηά ηεο ζάιαζζαο. Ήηαλ πλεχκαηα πνπ πεξλνχζαλ ηε κέξα ηνπο ηξαγνπδψληαο θαη ρνξεχνληαο. Ο καχξνο γάηνο είλαη ην δψν πνπ πεξηζζφηεξν απφ νπνηνδήπνηε άιιν έρεη εκπνηίζεη ηελ επηξξεπή ζηηο πξνιήςεηο δηάζεζε ησλ ιατθψλ αλζξψπσλ. Ο καχξνο γάηνο, ινηπφλ, ζεσξείηαη φηη έρεη δπλάκεηο απφθξπθεο πνπ ηίζεληαη ζηελ ππεξεζία ηνπ αηαλά θαη ησλ καγηζζψλ. Ζ κήηεξ κνπ ήην κάιινλ…γλώκελ: ην ζεκείν απηφ ε αλνξζνινγηθή αληίιεςε ηνπ ιατθνχ αλζξψπνπ, ζπγθεθξηκέλα ηεο κάλαο, ζπγρέεη ηε ζξεζθεία κε ηε καγεία, θάηη πνπ ζεκεηψζακε ήδε παξαπάλσ. Ζ θαηάζηαζηο…δεηζηδαηκνλίαλ: Ο παξαηαηηθφο «εδεηλνχην» δίλεη ηε ρεηξνηέξεπζε ηεο πγείαο ηεο Αλληψο κε ηδηαίηεξα δξαζηηθφ ηξφπν θαη έηζη ν αλαγλψζηεο κπνξεί εχθνια λα θαληαζηεί φηη ε κεηέξα ζα παξνπζηάζεη αλάινγεο αληηδξάζεηο γηα λα ζψζεη ην θνξίηζη ηεο. Μεηά ηελ αςήθηζε ησλ θνηλσληθψλ θαη εζηθψλ αληηιήςεσλ ηεο, ε κεηέξα, πξνθεηκέλνπ λα ζψζεη ην παηδί ηεο, ζα «ραιαξψζεη» θαη ηηο ζξεζθεπηηθέο ηεο πεπνηζήζεηο. Έηζη, ην «άιιελ εμ εο» πνπ αλέθεξε ν αθεγεηήο παξαπάλσ, πνιχ εχθνια ηψξα ηεθκεξηψλεηαη. Ζ κεηέξα παξνπζηάδεηαη γηα δεχηεξε 14 θνξά λα αιιάδεη ηηο πεπνηζήζεηο ηεο, κεηαβνιή πνπ γηα ηνλ άλζξσπν ηνπ θιεηζηνχ αγξνηηθνχ πεξηβάιινληνο κε ηηο απφ αηψλεο παγησκέλεο θαη ζηαζεξέο αληηιήςεηο ήηαλ κηα πξαγκαηηθή ππέξβαζε κε ςπρνινγηθφ, θνηλσληθφ θαη ζξεζθεπηηθφ θφζηνο. Πιεζίνλ…αξαβηθάο ιέμεηο: Ολνκάδεηαη απνηξνπηαζηηθή καγεία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δηψμεη ηα θαθά πλεχκαηα. Σα αγηάζκαηα…κάηελ: Σα ζαιαβάηηα ήηαλ πξνζεπρέο ηειεηνπξγηθέο, κία απφ ηηο πέληε θνιφλεο ηνπ Ηζιάκ. Γελ νκνηάδεη κε ηελ πξνζσπηθή πξνζεπρή ηνπ κεκνλσκέλνπ αηφκνπ θαη ζρηίδεηαη κε ζσκαηηθνχο εμαγληζκνχο θαη αλάγλσζε θεηκέλσλ. Σν παηδίνλ ερεηξνηέξεπελ…άιια ηέθλα…ην γλσξίδε: Σεο «ην παηδίνλ ερεηξνηέξεπελ αδηαθφπσο» φκνηα θαη «ε κήηεξ εγίλεην νινλέλ αγλψξηζηνο». Ο αθεγεηήο εκθαλίδεηαη πάιη θαιπκκέλνο λα θξχβεηαη φρη πίζσ απφ ην «εκείο» αιιά πίζσ απφ ηα «άιια ηέθλα», γηα λα απνδψζεη ιεθηηθά ηε δηθή ηνπ δξακαηηθή θαηάζηαζε θαη ησλ αδειθψλ ηνπ. ην ζεκείν απηφ ε εηθφλα ηνπ ζπηηηνχ ζην νπνίν επηθξαηεί ε αδειθηθή αγάπε θαη ε νηθνγελεηαθή αιιειεγγχε, πνπ ηηο έδσζε ζηελ πξψηε ζειίδα ν αθεγεηήο, ππνλνκεχεηαη απφ ηελ ελνρνπνηεηηθή γηα ηε κεηέξα αλαθνξά πνπ θάλεη γηα ηηο ζπλέπεηεο ησλ δηαθξίζεψλ ηεο ζε βάξνο ησλ αγνξηψλ, κνινλφηη ε αθήγεζή ηνπ πξνζπαζεί λα απνελνρνπνηήζεη γεληθά ηε ζπκπεξηθνξά ηεο κάλαο, εξκελεχνληάο ηελ εθ ησλ πζηέξσλ σο αδπλακία ηεο απέλαληη ζην «κφλνλ ηνπ νίθνπ θνξάζηνλ», πφζν κάιηζηα πνπ απηφ είλαη θαη αζζελέο. Πνίνο ηεο έηξεθε…ειηθία: Ζ πξνεγνχκελε έκκεζε δηακαξηπξία ηνπ παηδηνχ πνπ θξπβφηαλ πίζσ απφ ηνλ πιεζπληηθφ «ηα άιια ηέθλα» δίλεη ηε ζέζε ηεο ζε έλα πην πξνζσπηθφ (: ιφγσ ηνπ εξσηεκαηηθνχ ηφλνπ ηεο πξφηαζεο θαη σο εθ ηνχηνπ δεισηηθνχ ππνιαλζάλνπζαο δηακαξηπξίαο) παξάπνλν πνπ πάιη δίλεηαη θαιπκκέλα απφ ηνλ πιεζπληηθφ αξηζκφ «εκάο ηα αγφξηα». Δίλαη εκθαλήο ζην ζεκείν απηφ ε αληίζεζε αγόξηα vs θνξίηζηα, αληίζεζε ζηελ νπζία πξνζέζεσλ ηεο κεηέξαο vs πξάμεσλ ηεο κεηέξαο. Δλψ, δειαδή, επηζεκαίλεη ζηελ πξψηε ζειίδα ν αθεγεηήο, «ε ελδφκπρνο ηεο κεηξφο εκψλ ζηνξγή…ίζε ηεο φια ηεο ηα ηέθλα», ζηελ πξάμε ηα αγφξηα θέξνληαη ζε κηα ζεκαληηθή ρξνληθή ζηηγκή ηεο δσήο ηνπο λα δνπλ κε ηηο θξνληίδεο κίαο γξηαο ζπλνίθνπ ηνπο, πνπ θέξεηαη λα ππνθαζηζηά ηε κεηέξα ησλ 15 παηδηψλ ζηα βαζηθά ηεο θαζήθνληα, απνηπγράλνληαο θπζηθά λα αλαπιεξψζεη ην κεηξηθφ θελφ. Έηζη, ηα αγφξηα βηψλνπλ πιηθέο ζηεξήζεηο, έιιεηςε πξνζνρήο θαη ζηνξγήο θαη θπξίσο έιιεηςε πξνζηαζίαο θαη ζηνηρεηψδνπο ζπλαηζζεκαηηθήο αζθάιεηαο. Ο ραξαθηεξηζκφο ηεο ειηθίαο ηεο γξηάο σο «καζνπζάιεηνο» πξνζθέξεη κηα ρηνπκνξηζηηθή θαη εηξσληθή λφηα πνπ απνθνξηίδεη γηα ιίγν ηε δξακαηηθή αηκφζθαηξα. Να δέζε κηα ισξίδα: ην ζεκείν απηφ ελζσκαηψλεηαη εθ λένπ έλα ιανγξαθηθφ ζηνηρείν, νξγαληθά σζηφζν ζην θείκελν, αθνχ ν ξφινο ηνπ (: λα δηψμεη ην θαθφ απφ ηελ Αλληψ) πξνζεκαίλεη ην ζάλαηφ ηνπ θνξηηζηνχ. Πιελ όια…ήηνλ αλίαηνο: Ζ θξάζε απηή απνηειεί ηελ θνξχθσζε ηεο επηδείλσζεο ηεο αζζέλεηαο ηεο Αλληψο, αθνχ γηα πξψηε θνξά ραξαθηεξίδεηαη σο «αλίαηνο». ηελ θνξχθσζε ζπληείλεη θαη ε επαλάιεςε ηνπ «φια». Ωζηφζν, ε θξάζε, ιφγσ ηεο έμαξζεο ηνπ κνηίβνπ ηεο αξξψζηηαο, ιεηηνπξγεί κεηαβαηηθά γηα ην πέξαζκα ζηελ επφκελε ελφηεηα θαη καο πξνεηνηκάδεη γηα ην έζραην κέζν ζεξαπείαο, ηελ ηειεηή ηεο εγθνίκεζεο. •ην ζεκείν απηφ παξαηεξνχκε αιιαγή ηνπ ρξόλνπ ζε Αφξηζην απφ Παξαηαηηθφ, αιιαγή πνπ ζηξέθεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ αλαγλψζηε απφ ην επαλαιακβαλφκελν γεγνλφο ζην έλα θαη κνλαδηθφ. Ζ αιιαγή ηνπ ρξφλνπ αθνινπζείηαη απφ αιιαγή ηνπ ρώξνπ αιιά θαη αιιαγή ηνπ ηξόπνπ αθήγεζεο απφ δηήγεζε ζε κίκεζε θαη αιιαγή πξνζώπσλ θαη ηζνξξνπηώλ. Όηαλ εμεληιήζεζαλ…εθθιεζίαλ: Ζ κεηέξα θαηαθεχγεη ζηελ έζραηε ειπίδα γηα ηε ζσηεξία ηεο Αλληψο πνπ είλαη ε εγθνίκεζε. Σν επίζεην «φια» επαλαιακβάλεηαη δξακαηηθά, ελψ κε ην ξήκα «πξνζήιζνκελ» ν αθεγεηήο θξχβεηαη πίζσ απφ ην α΄ πιεζπληηθφ πξφζσπν, αλ θαη ζπκκεηέρεη ζηε δξάζε. Ζ εγθνίκεζε είλαη κέξνο ηεο ζενπξγηθήο ζεξαπεπηηθήο θαη απνηειεί παλάξραηα αληίιεςε, αθνχ είλαη γλσζηή ε εγθνίκεζε ζηα Αζθιεπηεία, λνζνθνκεία ηεο ειιεληθήο αξραηφηεηαο. Ζ κήηεξ κνπ εζήθσζε…αδειθήλ: Δγθαηαιείπεηαη ν πιεζπληηθφο αξηζκφο θαη ε κεηέξα αλαιακβάλεη ζην δηήγεκα πξσηαγσληζηηθφ ξφιν. Ζ νηθνγέλεηα ελ ρνξώ, ζα 16 κπνξνχζακε λα πνχκε, κε θνξπθαία ηε κεηέξα θαη αθνινύζνπο ηα δχν αγφξηα, βαίλεη πξνο ηελ εθθιεζία. Δίλαη εκθαλήο απφ ηα ζρφιηα απηνχ ηνπ ρσξίνπ ε αλαινγία ηνπ δηεγήκαηνο κε ηελ αξραία ειιεληθή ηξαγσδία θαη σο εθ ηνχηνπ ν ππνθαηλφκελνο δξακαηηθόο ραξαθηήξαο ηνπ έξγνπ. Ζ κεηέξα επίζεο παξνπζηάδεηαη ζε αλδξηθφ ξφιν ζεθψλνληαο ζηα ρέξηα ηεο απηή, κηα γπλαίθα, ηελ άξξσζηε θφξε ηεο. ηε θξάζε «θαζχγξσλ θαη ςπρξψλ πιαθψλ» αο ζεκεηψζνπκε φηη ν Βηδπελφο ελζσκαηψλεη παξαδνζηαθά ζηνηρεία ηεο δεκνηηθήο πνίεζεο ζε ιφγηα βέβαηα γιψζζα ζην δηήγεκα, ζηνηρεία πνπ ζην Βηδπελφ θιεξνδνηήζεθαλ απφ ηελ ηδηαίηεξε παηξίδα ηνπ ηε Βηδψ. Αο ζπκεζνχκε ηελ πάιε ηνπ Γηγελή κε ην Υάξν ζηα καξκαξέληα θαη παγεξά αιψληα. Απηφ απνηειεί επνκέλσο δηαθεηκεληθό ζηνηρείν. Όινο ν θόζκνο…ηεο δσήο απηήο δέληξνλ: ην ζεκείν απηφ θαίλεηαη ε επίδξαζε πνπ αζθνχζε ζηε ζθέςε θαη ηε δξάζε ησλ αλζξψπσλ ζηηο κηθξέο θνηλσλίεο ε θνηλή γλψκε. Δδψ θαίλεηαη φηη ε θνηλή γλώκε ζπλεγνξνχζε γηα ηελ ππεξθπζηθή πξνέιεπζε ηεο αξξψζηηαο ηεο Αλληψο θαη γη‟ απηφ επηβαιιφηαλ λα αλαδεηεζεί έλα εμ ίζνπ ππεξθπζηθφ κέζν ίαζεο ηεο αζζέλεηάο ηεο, φπσο ε εγθνίκεζε κέζα ζην λαφ γηα ζαξάληα εκεξνλχθηηα γηα λα θχγνπλ ηα δαηκφληα. ήιεζε ην ηξπθεξόλ ηεο δσήο δέλδξνλ: Δδψ έρνπκε έλα ιανγξαθηθφ ζηνηρείναλαθνξά ζηνπο Καιηθάληδαξνπο, νη νπνίνη πξνζπαζνχλ θαζφιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο λα θφςνπλ ην δέληξν ηεο δσήο, αιιά φηαλ θνληεχνπλ ζην ηέινο ηεο δξάζεο ηνπο, ήδε πιεζηάδνπλ ηα Υξηζηνχγελλα, πνπ κφλν ηφηε ηνπο επηηξέπεηαη λα βγνπλ απφ ηε γε. Γη‟ απηφ θαη εγθαηαιείπνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο γηα γηνξηάζνπλ ην δσδεθαήκεξν γιέληη ηνπο. αξάληα εκεξνλύθηηα…ζώδνπλ ηελ ςπρή ηνπο: Δίλαη ηδηαίηεξε ε ζπκβνιηθφηεηα ηνπ αξηζκνχ ζαξάληα (40) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πνιχ ζπρλά ζηε ζξεζθεπηηθή δσή. Σν λενγέλλεην κσξφ ηφζεο κέξεο ρξεηάδεηαη γηα λα ζαξαληίζεη, ψζηε νη θαθέο δπλάκεηο λα κελ ηνπ αζθνχλ επίδξαζε, ζαξάληα είλαη νη κέξεο ηεο λεζηείαο, ελψ «ηα ζαξάληα» είλαη πεξίνδνο πέλζνπο. Καη δελ ιείπνπζη δηεγήζεηο «Μεηά θόβνπ»: Με ηηο δηεγήζεηο φζσλ έδεζαλ παξφκνηα δνθηκαζία επηζεκαίλεηαη ε επί μεξνύ αθκήο θαηάζηαζε ηεο Αλληψο, ελψ παξάιιεια δίλεηαη ζηνπο αλαγλψζηεο ε ςεπδαίζζεζε ηεο αιεζνθάλεηαο, κία 17 άιισζηε απφ ηηο επηηαγέο ηνπ ξεαιηζηηθνχ είδνπο, θεξδίδνληαο σζηφζν ε αθήγεζε κε νλ ηξφπν απηφ θαη ζε δξακαηηθφηεηα. Γαηκόληα: Γηα ην Υξηζηηαλφ είλαη νη άγγεινη πνπ εμέπεζαλ απφ ηνλ θφζκν ηνπ Θενχ, γηαηί παξέβεζαλ ην ιφγν ηνπ. Οπρ ήηηνλ…αηζζάλεηαη ηνλ εαπηόλ ηεο: ην ζεκείν απηφ ηνπ δηεγήκαηνο ν Βηδπελφο αλαδεηθλχεηαη ζε κεγάιν κάζηνξα ηνπ ιφγνπ, θαζψο θαηνξζψλεη λα καο πεξηγξάςεη κε αθξίβεηα δσγξάθνπ ή θιηληθνχ ςπρνιφγνπ ηελ ςπρνζχλζεζε ηεο ηαξαγκέλεο ςπρηθά κάλαο, ε νπνία θπκαίλεηαη-ακθηηαιαληεχεηαη κεηαμχ: αλεζπρίαο→ κειαγρνιίαο→ δσεξφηεηαο→ αζηετζκψλ. Αζθαιψο, ην ςπρνινγηθφ πνξηξέην πνπ ζθηαγξαθεί ρξσζηάεη πνιιά ζηηο γλψζεηο ςπρνινγίαο ηνπ ζπγγξαθέααθεγεηή-ήξσα ηνπ δηεγήκαηνο Βηδπελνχ. Πνηνλ…εζηώπεζελ: Ζ ζθελή ηεο εγθνίκεζεο κε ηε δξακαηηθφηεηα θαη ηε κεηαθπζηθή δηάζηαζε ησλ δηεγήζεσλ πνπ ηε ζπλνδεχνπλ γηα δαηκφληα, ζθαδαζκνχο θ.ά., δίλεη ηε ζέζε ηεο ζε έλα επράξηζην δηάιεηκκα, φπνπ ν δηάινγνο δηαδέρεηαη ηε δηήγεζε. ηε δηαινγηθή απηή ζθελή ζπκππθλψλεηαη θαη θνξπθψλεηαη ε ζπγθίλεζε, αθνχ επηθεληξψλεηαη ζηηο ζεκειηαθέο αλζξψπηλεο ζρέζεηο θαη ζε βαζηθά αλζξψπηλα ζπλαηζζήκαηα. Ο δηάινγνο είλαη γξακκέλνο θπζηθά ζε απιή, ιατθή γιψζζα θαη είλαη ζεκαληηθφο θαηά ηνχην: •καο πιεξνθνξεί γηα ηα νλφκαηα ησλ δχν αγνξηψλ, εηο εθ ησλ νπνίσλ είλαη ν αθεγεηήο ηεο ηζηνξίαο, •νινθιεξψλεη ηελ ςπρνγξάθεζε ηεο θφξεο, θαζψο επηβεβαηψλεη ηνλ θαινθάγαζν ραξαθηήξα ηεο θφξεο, φπσο απηφο είρε δνζεί ζηελ αξρή, ελψ δείρλεη φηη δηαηεξεί ηελ πλεπκαηηθή θαζαξφηεηά ηεο σο ην ηέινο ηεο δσήο ζαο, δίλνληαο ζηε κεηέξα ηεο έλα θαιφ κάζεκα ςπρνινγίαο, ε νπνία θαηαιαβαίλεη ην ζθάικα ηεο θαη ζησπά, αθνχ ζα έπξεπε απηή σο κάλα θαη φρη ε Αλληψ λα απνθεχγεη ηηο δηαθξίζεηο κεηαμχ ησλ παηδηψλ ηεο. •ε γεκάηε ελνρέο ζησπή ηεο κάλαο Η κήηεξ κνπ ζπλεζηάιε θαη εζηώπεζε, ππνθξχπηεη θαη θάηη αθφκε εμίζνπ ζεκαληηθφ πνπ ζα θαλεί ζηα ακέζσο επφκελα ζεκεία, γηαηί φηαλ ε κεηέξα ξσηά Πνίνλ από ηνπο δύν ζέιεηο λα παίδεηε καδί; -ηνλ Υξεζηάθε, ή ην Γηωξγί;, έρεη ήδε εμπθάλεη ην ζρέδηφ ηεο, λα πξνζθέξεη δειαδή ζην Θεφ έλα απφ ηα 18 αγφξηα ηεο γηα λα ηεο ραξίζεη ην θνξίηζη. Ζ ζθελή απηή απνηειεί κηα πξαγκαηηθά ηέιεηα ζθελή δηείζδπζεο ζην βάζνο ηεο αλζξψπηλεο ςπρήο. Δπνκέλσο ν δηάινγνο παξέρεη θαη πξνζήκαλζε γηα φζα ζα αθνινπζήζνπλ. Μεη’ νιίγνλ…εκέ πιεζίνλ ηεο: Ο αθεγεηήο, πνπ γηα αξθεηφ θνκκάηη ηεο αθήγεζεο θξπβφηαλ πίζσ απφ ην α΄ πιεζπληηθφ πξφζσπν, βγαίλεη κε ην α΄ εληθφ πξφζσπν («κφλνλ εκέ») ζην πξνζθήλην δηεθδηθψληαο ηε δηθή ηζφηηκε παξνπζία ζην πξνζθήλην ηεο δξάζεο θαη ζέζε ζηελ αθήγεζε. ελζπκνύκαη…ηα ζθνηεηλά: ην ζεκείν απηφ ηεο αθήγεζεο έρνπκε απηφ πνπ ζηελ ςπραλάιπζε νλνκάδνπκε αλάθιεζε. Ο αθεγεηήο ζε α΄ εληθφ πξφζσπν αλαθαιεί ηηο εληππψζεηο πνπ ηνπ πξνθάιεζε ε πξψηε λχρηα ζηελ εθθιεζία. Ηδηαίηεξεο πξνζνρήο ρξήδνπλ ν ςπραλαιπηηθήο ρξνηάο φξνο «εληχπσζηο». Ο φξνο απηφο αλαθέξεηαη ζε ζπλαηζζήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηελ αληίιεςε ή ηε κλήκε ηνπ αηφκνπ απφ εμσηεξηθά εξεζίζκαηα. Έηζη, ην «ακπδξφλ θσο» δεκηνπξγεί κηα ππνβιεηηθή αηκφζθαηξα θαηάιιειε γηα ηελ εκθάληζε παξαηζζήζεσλ. Ζ ζθελή βξίζεη ππνβιεηηθφηεηαο κε κεηαθπζηθέο πξνεθηάζεηο ηηο νπνίεο πξνθαιεί ε αληίζεζε θσηφοζθνηαδηνχ ζην δηήγεκα. νζάθηο…απαζνύο πξνζώπνπ ηνπ: Ο Άγηνο δσληαλεχεη ζηα γεκάηα παξαηζζήζεηο κάηηα ηνπ αθεγεηή. Ζ παξαίζζεζε δειψλεηαη κε ην ξήκα «κνη εθαίλεην». Ζ εηθφλα πνπ δεκηνπξγείηαη είλαη κπζηεξηαθή θαη ηξνκαθηηθή. Ζ θίλεζε ηνπ Αγίνπ γίλεηαη θιηκαθσηά: «δσληαλεχε-εζάιεπε-πξνζπαζψλ λα απνζπαζζή-θαη θαηαβή». νζάθηο…έθαηε πξν εκώλ: Ζ εηθφλα απηή ηε θνξά είλαη απφξξνηα φρη παξαίζζεζεο αιιά ςεπδαίζζεζεο θαη είλαη πην ηξνκαθηηθή απφ ηελ πξνεγνχκελε. Γειψλεηαη κε ην ξήκα «ελφκηδνλ». ηα ξήκαηα κε ηα νπνία ε ςεπδαίζζεζε αλαθαιείηαη θπξηαξρεί ν παξαηαηηθφο ρξφλνο ν νπνίνο απνδίδεη κε αθξίβεηα ηε δηάξθεηα ησλ ςεπδαηζζήζεσλ, φηη δειαδή φιν ην βξάδπ θαη θάζε βξάδπ επαλαιακβάλνληαλ. ηε δεκηνπξγία ησλ παξαηζζήζεσλ θαη ςεπδαηζζήζεσλ κπνξεί λα έπαημε ξφιν θαη ην «καγθάιη», ην νπνίν πξνθαιεί ζε θιεηζηφ ρψξν αλαζπκηάζεηο. Καη όκσο δελ εηόικσλ…θνβνύκαη: Ο αθεγεηήο ζην ζεκείν απηφ παχεη λα είλαη απνθιεηζηηθά αθεγεηήο θαη γίλεηαη δξωλ πξόζωπν. Ζ δξακαηηθφηεηα ηεο ζθελήο 19 έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ην κηθξφ παηδί ζησπά θαη σο εθ ηνχηνπ αλέρεηαη ηηο παξαηζζεζηαθέο εηθφλεο πνπ δεκηνπξγνχληαη πξνθεηκέλνπ λα κε ράζεη ηελ εχλνηα ηεο κάλαο ηνπ πνπ ηνλ είρε παξακειήζεη ζην παξειζφλ, αιιά πνπ σζηφζν ηνλ θξάηεζε ζηελ εθθιεζία σο εθιεθηφ ηεο. Έηζη ην παηδί παξακέλεη ζηελ εθθιεζία, πξνθεηκέλνπ λα απνθαηαζηαζεί ζην κεηξηθφ ζχκπαλ, απφ ην νπνίν λφκηδε φηη είρε δησρζεί. Ζ δνθηκαζία ηνπ παηδηνχ δειψλεηαη κε ηηο εμήο ιέμεηο-θξάζεηο: «δελ εηφικσλ λα δειψζσ…αλεζπρίαλ», «εγάπσλ ηελ αδειθήλ κνπ», «πιεζίνλ ηεο κεηξφο κνπ», «θνβνχκαη», «ζα κε απέζηειιελ εηο ηνλ νίθνλ», «ππέθεξνλ ινηπφλ…ηαο θξηθηάζεηο», «φζν ην δπλαηφλ αξεζηφηεξνο, εμεηέινπλ πξνζχκσο». Τπέθεξνλ ινηπόλ…θαζεκεξηλή: Ο παξαηαηηθφο κε πνιχ εχγισηην ηξφπν δειψλεη ην καξηχξην ηνπ παηδηνχ πνπ επαλαιακβαλφηαλ ηηο επφκελεο λχρηεο. Σν «θαηαζηψ αξεζηφηεξνο» δειψλεη ηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηέβαιιε ην παηδί γηα λα απνθαηαζηαζεί ε ζέζε ηνπ ζην κεηξηθφ ζχκπαλ απφ ην νπνίν έλησζε εμφξηζην. Σα «ήλαπηνλ ππξ, έθεξνλ…, εζθνχπηδα» δειψλνπλ γπλαηθείεο ελέξγεηεο, ηηο νπνίεο αλαιάκβαλε ν γηνο αληί ηεο κεηέξαο ηνπ, ψζηε λα κε ράζεη ηελ εχλνηα ηεο. Σαο ενξηάο…ηνπ ερζξνύ: Ζ νπηηθναθνπζηηθή εηθφλα ηνπ ρσξίνπ δίλεη κε ιεπηνκεξεηαθφ ηξφπν ηελ θίλεζε ζην ρψξν ηεο εθθιεζίαο ελψ παξάιιεια απνδίδεη ηέιεηα ην ηειεηνπξγηθφ ηεο ρξηζηηαληθήο ζξεζθείαο. Καη εηο όια ηαύηα…εζράηνπο θόβνπο: Ζ πεξηγξαθή ηεο αδειθήο δείρλεη φηη ε θαηάζηαζε ηεο αζζελνχο δελ αληηζηξάθεθε. Παξακέλεη «σρξή», κε «κειαγρνιηθή φςε», κε «αξγφ, αβέβαην βήκα». Ζ θαηάζηαζή ηεο δειψλεηαη άςνγα κε ην ζρήκα ηεο αληίζεζεο θαη αλαδίπισζεο: «επράο…αλαξξψζεσο-αλαξξψζεσο…ήξγεη…». Σν «δπζηπρώο» απνηειεί έλα πηθξό αθεγεκαηηθό ζρόιην. Δπηπιένλ πεξηκέλνπκε φπσο πάληα ηελ αληίδξαζε ηεο κεηέξαο, αθνχ απνηειεί πηα κνηίβν ε επηδείλσζε ηεο πγείαο ηεο θφξεο κε ηελ αληίζηνηρε ελέξγεηα ηεο κάλαο. Απ’ ελαληίαο…ηνπο εζράηνπο θόβνπο: ε απηφ ην ρσξίν έρνπκε ηελ νπηηθή γσλία ηνπ ελήιηθα, κνξθσκέλνπ αθεγεηή πνπ κε ηελ νξζνινγηθή νπηηθή ηνπ ελήιηθαζεηηθηζηή επηζηήκνλα θξίλεη ηηο πξνιήςεηο ηεο επνρήο. Έηζη, κε ην «απ‟ ελαληίαο» αλαηξείηαη ε αηζηνδνμία πνπ γελλνχζαλ νη επρέο ησλ εθθιεζηαδφκελσλ, θαζψο «νη θάζπγξεο θαη ςπρξέο πιάθεο» έρνπλ νιέζξηα επίδξαζε ζηελ πγεία ηεο αζζελνχο. 20 Δπνκέλσο, ε εζνγξαθία ηνπ Βηδπελνύ δελ είλαη κηα άθξηηε παξνπζίαζε ησλ εζώλ θαη ησλ εζίκσλ ηνπ ειιεληθνύ ιανύ αιιά επηηειεί ηδενινγηθή ιεηηνπξγία. Ζ κήηεξ κνπ ην…επξνζεύρεην: Ζ ζπκπεξηθνξά ηεο κεηέξαο ζε απηφ ην ρσξίν δείρλεη ηη ζπλέπεηεο είρε ζηελ ςπρή ηεο ε δηάςεπζε ησλ ειπίδσλ ηεο. Απνκνλψλεηαη γηα λα πξνζεπρεζεί θαηά κφλαο ε κεηέξα πνπ κέρξη πξφηηλνο επηθνηλσλνχζε κε ηνπο ππφινηπα πξφζσπα θαη δηαξθψο θηλνχληαλ ζην ρψξν. Μίαλ εκέξαλ…Κύξηε!: Ζ πξνζεπρή ηεο κάλαο έρεη ηξνκεξφ αληίθηππν ζηελ ςπρή ηνπ παηδηνχ ην νπνίν πθίζηαηαη έλα ηξνκεξφ πιήγκα. Κη απηφ ζπκβαίλεη γηαηί: α) αηζζάλεηαη ηελ απφξξηςε απφ ηε κεηέξα ηνπ, ην πην ζεκαληηθφ πξφζσπν γηα έλα παηδί, ην νπνίν είλαη άξξεθηα δεκέλν κε ηε δηακφξθσζε ηνπ ζπλαηζζεκαηηθνχ θφζκνπ ηνπ, β) εθηφο απφ ηελ παηξηθή απνπζία αληηιακβάλεηαη φηη είλαη νξθαλφο θαη απφ «κεηέξα», αλ θαη απηή είλαη δσληαλή (ζρήκα νμύκσξν), γ) αηζζάλεηαη φηη είλαη απξνζηάηεπηνο θαη δηνγθψλεηαη ην αίζζεκα αλαζθάιεηαο πνπ ηνλ δηαθαηείρε, ιφγσ ηεο παηξηθήο απνπζίαο, δ) δηαςεχδνληαη νη πξνζδνθίεο ηνπ φηη απνηεινχζε ηνλ εθιεθηφ ηεο κεηέξαο ηνπ, φηη ήηαλ ν βνεζφο ηεο θη φρη ν επί ζπζία ακλφο θαη φηη ε κεηέξα ηνπ ηνλ αγαπνχζε θαη ε) ν κηθξφο Γησξγήο πξνζπαζεί λα αληρλεχζεη ζηνλ πξφηεξν βίν ηνπ ηελ χπαξμε πξνζψπσλ πνπ ηνλ αγαπνχζαλ. Γη‟ απηφ θαη αλαθαιεί ζηε κλήκε ηνπ ηε θξάζε ηνπ παηέξα ηνπ «ην αδηθεκέλν». ελζπκήζεθεο ηελ ακαξηία κνπ: Ο κηθξφο Γησξγήο κέζα ζηελ ηαξαρή πνπ ηνπ δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ πξνζεπρή ηεο κάλαο ηνπ δελ πξνζέρεη ηα ιφγηα ηεο θαη ηνπο ππαηληγκνχο πνπ απηά θξχβνπλ. Όκσο, ν αλαγλψζηεο ηα αληηιακβάλεηαη θαη ε αγσλία ηνπ εληείλεηαη. Ζ κεηέξα ζε απηφ ην ρσξίν αληηιακβάλεηαη ην Θεφ σο Σηκσξφ θαη φρη σο σηήξα. Ζ αληίιεςή ηεο πξνζηδηάδεη ζηελ αληίιεςε πνπ θπξηαξρεί ζηελ Παιαηά Γηαζήθε. Απηό απνηειεί ηαπηόρξνλα έλα ιανγξαθηθό ζηνηρείν ην νπνίν δελ εθπίπηεη ζην επίπεδν ηνπ couleur locale, αιιά είλαη ελζσκαησκέλν νξγαληθά ζηελ αθήγεζε, θαζώο ζπλδέεηαη κε ην ρακειό κνξθσηηθό επίπεδν ησλ αλζξώπσλ ηεο επνρήο αιιά θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα θαηαδείμεη ηνλ ελνρηθό θόζκν ηεο κάλαο. Ζ «βαζηά ζηγή» ηεο κεηέξαο είλαη ελδεηθηηθή ησλ ελνρψλ πνπ αηζζάλεηαη ηφζν γηα ην παιηό ακάξηεκά ηεο (ην πιάθσκα ηνπ πξψηνπ θνξηηζηνχ) φζν θαη γηα ην λέν (ηελ πξνζεπρή γηα ηελ αληαιιαγή ηνπ Γησξγή κε ην θνξίηζη). Σα δάθξπα ηεο κεηέξαο, ηα «ζηάδνληα», δείρλνπλ ηε ζπγθίλεζή ηεο. Ζ επαλάιεςε ηεο 21 θξάζεο «ζνπ έθεξα δύν παηδηά…θνξίηζη!» ιεηηνπξγεί σο επηβεβαίσζε γηα ην Γησξγή πνπ ελδερνκέλσο λα κελ άθνπζε θαιά ηελ πξψηε πξνζεπρή ηεο κάλαο. ηε ιέμε «παηδηά» ελππάξρεη ε παιηά αληίιεςε ηεο παηξηαξρηθήο θνηλσλίαο φηη κφλν ηα αγφξηα είλαη παηδηά. Ζ πξνζεπρή ηεο κεηέξαο έρεη αληίθηππν ζην κηθξό Γησξγή: α) ηξέπεηαη ζε θπγή «άιινο εμ άιινπ» (δει. έμαιινο), β) δηαθαηέρεηαη απφ ηξφκν θαη παληθφ, γ) ζθέθηεηαη φηη έρεη απνδησρζεί απφ ην κεηξηθφ ζχκπαλ, δ) θιαίεη θαη απειπίδεηαη. Οη εθδειψζεηο ηαξαρήο ηνπ παηδηνχ είλαη άιισζηε ελδεηθηηθέο, αθνχ αηζζάλεηαη «παγεξά θξηθίαζε», «ηα απηηά ηνπ λα βνπίδνπλ», «ηνπο νδφληεο» ηνπ λα ρηππνχλ απφ ηνλ ηξφκν. Με απηό ηνλ ηξόπν καο δίδεηαη ην ςπρνινγηθό πνξηξέην ηνπ αθεγεηή. Από ηελ άιιε πιεπξά ε ηαξαρή ηεο κεηέξαο θαίλεηαη από ην γεγνλόο όηη «έθιαηε γνλππεηήο», όηη ζησπά θαη αδξαλεί-ελδεηθηηθό όηη βαζαλίδεηαη από ελνρέο πνπ ζπληζηνύλ θπιαθή γη’ απηήλ. Ζ κήηεξ κνπ δελ ήξγεζε…ε ηεξόηεο ηνπ ηόπνπ: Ο πξσηαγσληζηηθφο ξφινο παξαρσξείηαη πάιη ζηε κεηέξα. Ζ κεηέξα θηλείηαη κεηαμχ ζπηηηνχ θαη εθθιεζίαο γεγνλφο πνπ είλαη ελδεηθηηθφ φρη κφλν ηεο ζέζεο ηεο γπλαίθαο ηελ επνρή εθείλε αιιά θαη ηεο ςπρηθήο ηεο θπιαθήο ιφγσ ησλ ελνρψλ ηεο απφ ην ζάλαην ηεο πξψηεο Αλληψο. Ζ αζζέλεηα ηεο πησρήο καο αδειθήο ήηνλ αλίαηνο: Ζ θξάζε απηή είλαη ζεκαληηθή απφ άπνςε δνκήο, γηαηί ιεηηνπξγεί κεηαβαηηθά γηα ην πέξαζκα ζηελ επφκελε ελφηεηα. ύκθσλα κε ηνλ Παλαγηώηε Μνπιιά κε ηε θξάζε απηή εμαίξεηαη ην κνηίβν ηεο αζζέλεηαο, ν ρξφλνο ελ ζπλερεία κεηαβάιιεηαη απφ παξαηαηηθφ ζε αφξηζην, απφ ην επαλαιακβαλφκελν ζην κνλαδηθφ γεγνλφο, επίζεο κεηάβαζε ζε άιιν ρψξν, απφ ηελ εθθιεζία δειαδή ζην ζπίηη αιιά θαη κεηάβαζε απφ ηε δηήγεζε (αθήγεζε ζε ηξίην πξφζσπν, κε ηνλ αθεγεηή λα κε κεηέρεη ζηα γεγνλφηα) ζηε κίκεζε (αθήγεζε ζε πξψην πξφζσπν, κε ηνλ αθεγεηή λα κεηέρεη ζηα γεγνλφηα) γεγνλφο πνπ πξνζδίδεη ζην έξγν δξακαηηθή έληαζε. Σέινο, ε κεηέξα θαη ν αθεγεηήο αλαιακβάλνπλ πξσηαγσληζηηθνχο ξφινπο γεγνλφο πνπ δείρλεη φηη αιιάδνπλ νη ηζνξξνπίεο κέζα ζηελ νηθνγέλεηα. 22 •Β΄ Δλόηεηα «Όηαλ επαλείδνλ…από ηα βάζαλά ηνπ!» Όηαλ επαλείδνλ…λα κ’ εμηιεώζε: Μεηαβνιή ζηε ζπκπεξηθνξά ηεο κεηέξαο απέλαληη ζην γην ηεο. Γίλεηαη ηξπθεξή, πξνζελήο θαη ζηνξγηθή. Ο αθεγεηήο φκσο θξίλεη ηε ζπκπεξηθνξά ηεο σο έλαλ ηξφπν λα ηνλ εμηιεψζεη γηα ηελ πξνζεπρή πνπ έθαλε. Δπνκέλσο, ε ζπκπεξηθνξά ηεο, όπσο ιέεη θαη ν Π. Μνπιιάο, είλαη δείγκα ελνρνπνηεκέλνπ ςπρηζκνύ. Ζ απνπζία ηνπ ιφγνπ απφ ηηο εθδειψζεηο ζηνξγήο πξνο ην παηδί ηεο είλαη ελδεηθηηθφ ησλ ελνρψλ ηεο. ελ ηνύηνηο εγώ…ηεο αζζελνύο: Σα απνηειέζκαηα πνπ γέλλεζαλ ε πξνζεπρή ηεο κεηέξαο ζην κηθξφ Γησξγή είλαη ε επηθπιαθή θαη ε εγξήγνξζε απέλαληη ζηε κεηέξα ηνπ, θαζψο ην παηδί θνβάηαη κήπσο ηνπ αθαηξέζεη ε κεηέξα ηνπ ηε δσή, ελψ παξάιιεια ε αλνξεμία θαη ε αυπλία ηνπ είλαη ςπρνζσκαηηθέο εθδειψζεηο ηεο βιαπηηθήο επίδξαζεο ηεο πξνζεπρήο. Ο ρξφλνο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Σα «κεζάλπρηα» είλαη ν ρξφλνο πνπ νη λεθξνί δσληαλεχνπλ θαη είλαη ν ρξφλνο ησλ βξηθνιάθσλ. κνηξνινγή ρακεινθώλσο: Σν δηήγεκα βξίζθεηαη ζε επζεία ζρέζε κε ηε ιανγξαθηθή επηζηήκε ηεο επνρήο θαξπόο ησλ νπνίσλ είλαη ε ζπιινγή κνηξνινγηώλ από ηνλ Φσξηέι θαη ην Ν. Πνιίηε. ην έςαιιε πνιύ ζπρλά: Σν ελ ιφγσ κνηξνιφγη απηνζρεδηάδεηαη απφ έλαλ άληξα ξαςσδό κεηά ην ζάλαην ηνπ παηέξα. Ο γύθηνο πνπ ην ηξαγνχδεζε είλαη «ειηνθαήο», θαζψο έρεη ζθνχξν ρξψκα, φπσο φινη νη άλζξσπνη απηήο ηεο θπιήο, «ξαθέλδπηνο», θαζψο πνιινί απφ ηνπο αλζξψπνπο απηήο ηεο θπιήο επαηηνχλ, θαη κε «καχξε θαη ιηγδεξά» φςε, αληίιεςε πνπ ν θφζκνο ζπρλά έρεη γηα ηνπο γχθηνπο. Οη «κηθξνί θαη θινγεξνί νθζαικνί» ηνπ γχθηνπ θαη ε ιέμε «αλνηρηά» δειψλνπλ ην αίζζεκα εμππλάδαο ηεο θπιήο, απφξξνηα ησλ δχζθνισλ ζπλζεθψλ επηβίσζήο ηνπο, ελψ ηα «αλνηρηά» ζπκβνιίδνπλ ην αίζζεκα ειεπζεξίαο ηεο θπιήο απηήο πνπ δε δεζκεχεηαη απφ ηηο ζπκβάζεηο ηεο έλλνκεο θνηλσλίαο θαη ηνπο θαλφλεο ηεο νξγαλσκέλεο θνηλσληθήο δσήο. Πνηα είλαη όκσο ε ιεηηνπξγηθόηεηα ηνπ «γύθηνπ» ζην επεηζόδην; Σν επεηζφδην κε ην «Γχθην», ηνλ ηερλίηε ηεο πξνθνξηθήο ζχλζεζεο, έρεη απηναλαθνξηθή αμία, θαζψο ππαηλίζζεηαη κηα βαζηθή ιεηηνπξγία ηεο ηέρλεο ηνπ 23 ιφγνπ, ηελ επηλφεζε πνιιψλ νλνκάησλ γηα ην ίδην αληηθείκελν αλαθνξάο («Γχθηνο», άγξηνο ςάιηεο, Αζίγγαλνο, Καηζίβεινο, ξαςσδφο). Ζ νλνκαηνζεζία, πνπ ζην πιαίζην ησλ θνηλσληθώλ ζπκβάζεσλ ππφθεηηαη ζε πεξηνξηζκνχο, ζηε ηέρλε ηνπ ιόγνπ γίλεηαη παηρλίδη άμην ζεβαζκνχ θαη ζαπκαζκνχ. Δπίζεο, ην κνηξνιφγη ηνπ «Γχθηνπ» απνηειεί πξννηθνλνκία γηα ην ζάλαην ηεο Αλληώο πνπ ζα αθνινπζήζεη, απνηειεί κηα παξέλζεηε / αλαδξνκηθή αθήγεζε, ελψ γίλεηαη θαη αθνξκή γηα έλα αθεγεκαηηθό ζρόιην αλαθνξηθά κε ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο («ηφηε είρνκελ αθφκε αξθεηνχο»). Ζ αζζελήο αλέπλεε…ηνπ ύδαηνο: Ζ καγηθή ηειεηνπξγία ηεο επίθιεζεο ησλ λεθξώλ κε ην λεξό απνηειεί ζηνηρείν ιανγξαθηθό ην νπνίν επηηειεί κηα ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία. Πνηα είλαη απηή; Να καο ππνδείμεη φηη ε δηαρσξηζηηθή γξακκή κεηαμύ λεθξώλ vs δσληαλώλ είλαη ζπγθερπκέλε θαη ξεπζηή. ηε καγηθή ηειεηνπξγία ηεο επίθιεζεο ηνπ λεθξνχ παηέξα κε ην λεξφ θαίλεηαη πφζν ν ζάλαηνο είλαη παξόλ ζε απηή ηελ νηθνγέλεηα θαη ξπζκίδεη ηε δσή ηνπο είηε είλαη ν ζάλαηνο ηνπ πξψηνπ θνξηηζηνχ πνπ θαζφξηζε ηνλ ελνρηθφ ςπρηζκφ ηεο κάλαο θαη ηε κεξνιεπηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο απέλαληη ζηα αγφξηα είηε είλαη ν ζάλαηνο ηνπ παηέξα πνπ ζηέξεζε απφ ηελ νηθνγέλεηα ηελ «θεθαιή» ηεο κε απνηέιεζκα ηελ θπξηαξρία κέζα ζε απηή ηεο κεηξηθήο κνξθήο θαη ηεο απνπζίαο ηνπ λφκνπ ηνπ παηέξα. Δπίζεο, ε καγηθή ηειεηνπξγία επηηειεί θη έλαλ άιιν ζεκαληηθό ζθνπό: Αηθληδηάδεη ηε κεηέξα κε ηελ ηξνκεξή πξνζεπρή-παξάθιεζή ηνπ, αθνχ ε επηβίσζε ηεο ιαηξείαο ησλ λεθξψλ, ιανγξαθηθφ ζηνηρείν, ζπλδπάδεηαη κε ηελ παξάθιεζε πνπ θάλεη ν κηθξφο Γησξγήο ζην λεθξφ παηέξα λα ηνλ πάξεη απφ ηε δσή γηα λα δήζεη ε αζζελήο αδειθή, γεγνλφο πνπ απνηειεί κία απνθάιπςε κε ηελ νπνία ν αθεγεηήο εθδηθείηαη ηε κεηέξα ηνπ γηα ηελ πξνζεπρή πνπ έθαλε ζηελ εθθιεζία θη εληείλεη ηηο ελνρέο ηεο. Βιέπνπκε, επνκέλσο όηη ηα ιανγξαθηθά ζηνηρεία ηεο ιαηξείαο ησλ λεθξώλ θαη ηεο ζύγρπζεο εηδσινιαηξηθώλ εζίκσλ κε ρξηζηηαληθά έζηκα δηαδξακαηίδνπλ νξγαληθό ξόιν ζηελ πινθή ηνπ δηεγήκαηνο. καύξν ύθαζκα: Σν καύξν είλαη ην ρξώκα ηνπ πέλζνπο ηαπηηζκέλν κε ην Υάξν πνπ ζηε ιατθή δνμαζία είλαη καύξνο. λεξό: Σν λεξφ επίζεο ζπλδέεηαη κε ηηο λεθξψζηκεο αθνινπζίεο. 24 ιακπάδεο, θεξηά: Ο ιαφο πίζηεπε φηη ε ςπρή επηζηξέθεη θαη αζρνιείηαη κε ηα θαζεκεξηλά ηεο έξγα. ζπκίακα, κνηξνιόγηα: ρεηίδνληαη κε ην ζάλαην. Μεηά ηηλαο ζηηγκάο…επηθάλεηάλ ηνπ: Ζ ηειεηνπξγία κε ην λεξό ζπλερίδεηαη κε ην πέηαγκα ηεο ρξπζαιιίδαο. Γηαηί όκσο επηιέγεη ν Βηδπελόο ηε ρξπζαιιίδα; Απηφ ην θάλεη γηαηί ε επηζηεκνληθή νλνκαζία ηεο πεηαινύδαο είλαη Psychidae. Δπίζεο, ην έληνκν απηφ ηαηξηάδεη ζην ζθεληθό ηεο λύρηαο, ρξφλνο θαηά ηνλ νπνίν ηα αξζεληθά αξρίδνπλ ηελ πηήζε ηνπο, αιιά θαη κε ην θύιν ηνπ πξνζώπνπ πνπ θαινύλ (ηνλ παηέξα). Δπηπιένλ ε πεηαινύδα έιθεηαη από ην θσο από ην νπνίν θαη θαίγεηαη θαη ε κεηέξα ηνπ αθεγεηή θξαηά ιακπάδεο. Ζ κήηεξ κνπ…κεραληθώο: Δηδσινιαηξία θαη ρξηζηηαληζκόο δηαπιέθνληαη, αθνχ ε κεηέξα πίλεη απφ ην λεξφ, φπσο νη ρξηζηηαλνί πίλνπλ ηνλ Αγηαζκφ. Σόηε κνπ ήιζελ…επδαηκνλίαλ: Ζ αλαδξνκηθή αθήγεζε ζην ζεκείν απηφ ηνπ θεηκέλνπ επηβξαδύλεη ηελ εμέιημε ηεο ππόζεζεο θαη θνξπθώλεη ην ελδηαθέξνλ καο. Αθνύ κ’επόηηζελ…βιεθαξίδσλ: Δληππσζηαθή ε πεξηγξαθή ηεο Αλληψο πνπ βξίζθεηαη ζηα φξηα δσήο θαη ζαλάηνπ. Ζ κήηεξ κνπ…καξακέλα ρείιε: Ζ ακθηζεκία ηνπ ρσξίνπ δειώλεηαη κε ην λεξό πνπ ζηε ρξηζηηαληθή ιαηξεία ρξεζηκνπνηείηαη άιινηε σο αγηαζκόο θαη άιινηε σο αγία θνηλσλία ζηνλ εηνηκνζάλαην. -Έια αγάπε κνπ…από ηα βάζαλά ηνπ: Σε ζηηγκή πνπ ε αγσλία ηνπ αλαγλώζηε θνξπθώλεηαη, θαζψο πεξηκέλεη ηελ επίδξαζε ηνπ καγηθνύ λεξνύ ζηελ άξξσζηε Αλληψ, εθείλε πεζαίλεη. Ζ δξακαηηθή έληαζε είλαη δεδνκέλε. -Έια αγάπε κνπ…λα γηάλεο: Δηξσληθή ε θξάζε. 25 Σν νπνίνλ έκειιελ…ηελ ηαηξεύζε: Ζ θξάζε απηή δεκηνπξγεί εηξσλεία, θαζψο απφ ηε ζθνπηά ηνπ αθεγεηή-παηδηνχ θαη ηεο κεηέξαο θνξπθψλνληαη νη πξνζδνθίεο λα γίλεη θαιά ε Αλληψ, ηδσκέλε φκσο απφ ηνλ ψξηκν αθεγεηή ζεσξείηαη φηη νπζηαζηηθά είλαη ζεξαπεία, επεηδή ηελ ζψδεη απφ ηελ αξξψζηηα θαη ηηο ηαιαηπσξίεο ηεο σο εθ ηνπ γεγνλφηνο φηη επηηαρχλεη ην ζάλαηφ ηεο θη έηζη ε Αλληψ αλαπαχεηαη απφ ηνλ πφλν ηεο αξξψζηηαο. •Γ΄ Δλόηεηα «Πνιινί είρνλ θαηεγνξήζεη…έρε ηελ επρή κνπ» πνιινί …ζηγειά δάθξπα: Σν κνηξνιφη ηνπ λεθξνχ απνηειεί έλα είδνο ζπιινγηθήο έθθξαζεο ηεο θνηλφηεηαο κπξνζηά ζην αλαπφδξαζην γεγνλφο ηνπ ζαλάηνπ ζην νπνίν αληαγσληζκνί θαη θαζεκεξηλέο ηξηβέο παχνπλ λα πθίζηαληαη. πνιινί είρνλ θαηεγνξήζεη-εθ θόβνπ κήπσο παξεμεγεζή, …πνιύ λέα: θνπόο ηεο αλαδξνκηθήο απηήο αθήγεζεο είλαη: 1) λα δεισζεί φηη ε θνηλσληθή θαηαπίεζε θαη ν θνηλσληθφο έιεγρνο πνπ πθίζηαην ην γπλαηθείν θχιν ήηαλ δεδνκέλνο. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ε κεηέξα ηνπ Γησξγή θαηεγνξήζεθε φηη αληίζεηα κε ηνλ ηππηθφ θαλφλα ησλ κνηξνινγηψλ πνπ επέηαζζε φιεο νη γπλαίθεο αλεμαηξέησο λα ζξελνχλ κεγαιφθσλα εθείλε ζξελνχζε βνπβά. ε απηή ηε κνκθή ηνπ θνηλσληθνχ θχθινπ ηεο Βηδψο ε θνηλσλία δε ιακβάλεη ππφςε ηεο φηη ε ίδηα δηαπαηδαγψγεζε ηε γπλαίθα λα είλαη ζεκλή, αηδήκσλ θαη δηαθξηηηθή θνηλσληθά. Δπνκέλσο, ν ψξηκνο αθεγεηήο επηθξίλεη θαη αζθεί εηξσληθφ ζρφιην ζηελ θνηλσλία, 2) λα δεισζεί ε -θαη‟ αληίζεζε-ππεξβνιηθά ζξελεηηθή ζπκπεξηθνξά ηεο κάλαο γηα ην ζάλαην ηεο Αλληψο, 3) λα ζπκπιεξσζεί πιήξσο ην «παδι» πνπ έκεηλε εκηηειέο κε ηελ αλαδξνκηθή αθήγεζε ηνπ πεξηζηαηηθνχ κε ην Γχθην. χκθσλα κε ηελ απνξία πνπ εθ ησλ πξαγκάησλ δεκηνπξγήζεθε, γηαηί αληίζεηα κε ηνλ θαζηεξσκέλν θνηλσληθφ θαλφλα αθνχζηεθε κνηξνιφη θαη απφ ηνλ άληξα Γχθην, ελψ θαη νη γπλαίθεο ζξήλεζαλ ην ζάλαην ηνπ παηέξα ηνπ Γησξγή, κπνξνχκε λα επηζεκάλνπκε ηα εμήο: Ζ κεηέξα θαιψληαο ην Γχθην λα ζπλζέζεη ην κνηξνιφγη ηδησηηθά ζην «αλψγη» ηεο κπνξεί ειεχζεξα ρσξίο ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν λα ζξελήζεη ην λεθξφ άληξα ηεο επηδεηθλχνληαο ην βνπβφ πφλν ηεο σο κέξνο ηεο θχζεο ηεο, ελψ παξάιιεια ε επηινγή ηνπ άληξα-Γχθηνπ δηθαηνινγείηαη 26 απφ ην φηη ε εθθψλεζε ηνπ κνηξνινγηνχ γίλεηαη κεηά ην ζάλαην ηνπ ζπδχγνπ θαη επνκέλσο δελ απνηειεί απηνζρεδηαζκφ ηεο ζηηγκήο. όηαλ απέζαλε ε αδειθή καο…απαξεγόξεηνλ: Οη αληηδξάζεηο ηεο κεηέξαο ζην ζάλαην ηεο Αλληψο ζε αληίζεζε κε ην ζάλαην ηνπ ζπδχγνπ. Δχινγνο ν ζρνιηαζκφο. Θα ράζεη…παηξόο καο: Ο επζύο ιόγνο ησλ παξηζηακέλσλ κάο δείρλεη κε ηφλν καξηπξίαο ηελ έληνλε εθδήισζε ζπλαηζζεκάησλ απφ κέξνπο ηεο κεηέξαο. Καη ερξεηάζζε θαηξόο…νηθηαθά ηεο θαζήθνληα: Ζ εθθιεζία επελέβαηλε ξπζκηζηηθά ζηε δσή ησλ ρξηζηηαλψλ πνπ δνχζαλ ζηα θνηλνηηθά πιαίζηα. Ζ παξακπζία θαη ε λνπζεζία απφ κέξνπο ηεο κπνξνχζε λα θέξεη δξαζηηθφηεξα απνηειέζκαηα απφ ηε ζπκβνπιή ησλ ζπγγελψλ. ε ρξεκαηηθή καο…πόζελ λα δήζσκελ: Μαο δίλεηαη ε αλαιπηηθή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο. ελ ηνύηνηο…πξηλ αζζελήζεη ην Αλληώ: Ζ δξαζηεξηφηεηα ηεο κεηέξαο ε ππέξ ην δένλ δειψλεηαη κε ηε ιέμε «δηπινχλ». Ζ κεηέξα απνδεηθλχεηαη δξαζηήξηνο θαη δπλακηθφο άλζξσπνο. εκεηξίαζελ…βίνλ: Ζ ελεξγεηηθφηεηα ηεο κεηέξαο θαίλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ππεξέβε ηα εκπφδηα πνπ ηεο έζεηε ηφζν ε ειηθία φζν θαη ην θχιν ηεο. Σν «εκεηξίαζελ» ππνγξακκίδεη φηη δε ζεξαπεχηεθε ην πέλζνο ηεο θαη επνκέλσο πξνζεκαίλεηαη ε παξαθάησ πηνζεζία απφ κέξνπο ηεο. Δπί πνιύλ ρξόλνλ…ηδξώηνο…ζπλεξγαδόκελνο: ε αληίζεζε κε ηελ πξνεγνχκελε θαηάζηαζε ζην ζεκείν απηφ εηθνλίδεηαη κία γπλαίθα ε νπνία αλαιακβάλεη ηηο επζχλεο ηεο κέζα ζην ζπίηη κε απνθαζηζηηθφηεηα, εξγαηηθφηεηα θαη εγθαξηέξεζε. Ζ κεηέξα απνθηά εξσηθέο από πιεπξάο βηνινγηθήο θαη ςπρηθήο ηδηόηεηεο εθηόο νηθίαο. ρέδηα…θαζεμήο: Ζ κεηέξα δεηθλύεηαη εξσηθή θαη εληόο ηεο νηθίαο. Πξέπεη σζηφζν λα ηνλίζνπκε φηη ε κεηέξα ζηελ πξάμε θαίλεηαη απηαξρηθή, αθνχ ειέγρεη 27 ηα παηδηά κε πνιχ επηκέιεηα, αλ θαη ηα ζέκαηα ηεο νηθνγέλεηαο ζπδεηνχληαη απφ φινπο. Αη νηθνλνκηθέο καο δπζρέξεηαη…ηξνθίκσλ: Οη δχζθνιεο θπζηθέο ζπλζήθεο δελ αηνλνχλ ηελ απνθαζηζηηθφηεηα ηεο κεηέξαο. θαηώξζσζε λα πηνζεηήζε: Γεκηνπξγείηαη απηό πνπ ν Αξηζηνηέιεο νλνκάδεη «εηο ην ελαληίνλ κεηαβνιή», αθνχ, ελψ ε κεηέξα θαίλεηαη λα ιεζκνλεί ηνλ πφλν ηεο γηα ηελ Αλληψ, αηθληδηάδεη ηνλ αλαγλώζηε κε ηελ πηνζεζία πνπ μεθηλά. Σν πεξίεξγν κε ηελ πηνζεζία πνπ αηθληδηάδεη ηνλ αλαγλψζηε είλαη φηη ε πηνζεζία γηλφηαλ ζε πεξίπησζε άθιεξσλ γνλέσλ θαη φρη γνλέσλ πνπ είραλ παηδηά θαη κάιηζηα αγφξηα, φπσο ζπκβαίλεη κε ηε κεηέξα ηνπ αθεγεηή. Σν γεγνλόο…παλεγπξηθή: Σν ηειεηνπξγηθό ηεο πηνζεζίαο δίλεηαη κε ιανγξαθηθέο ιεπηνκέξεηεο. ηελ ηάμε δφζεθαλ ιεπηνκέξεηεο. Από ηεο ζηηγκήο…επηπρέζηεξνπο: Αθνινπζεί αληηζηξνθή ηεο ζέζεο ησλ αγνξηώλ ζηελ νηθνγέλεηα. Σα αγφξηα, γλήζηα ηέθλα ηεο νηθνγέλεηαο, ηίζεληαη ζε «δπζκέλεηα» πξνο φθεινο ηνπ ζεηνύ θνξηηζηνχ. Σα παξάπνλα είλαη θπζηνινγηθά. Δλώ δε κεη’ νιίγνλ…ήηνλ εδηθόο ηνπ: Σν «εβαζίιεπε» δειψλεη ηελ πξνεμάξρνπζα ζέζε ηνπ ζεηνχ θνξηηζηνχ ζηελ νηθνγέλεηα. Δληύπσζε πξνθαιεί ε απνπζία ηνπ νλόκαηνο ηνπ θνξηηζηνύ. Ζ αλσλπκία ηνπ είλαη δεισηηθή ηεο αληίδξαζεο ησλ αγνξηώλ. Δλώ δε κεη’ νιίγνλ ελ ηε μέλε: Πξφδξνκε αθήγεζε. νη κηθξνί ησλ αδειθώλ κνπ…δηαηξνθήλ ηεο: Ο θφπνο ησλ αγνξηψλ επηδαςηιεχεηαη ζηελ θφξε γεγνλφο πνπ δεκηνπξγεί ζηα αγφξηα παξάπνλν. εγώ έιεηπνλ…ηεο νηθνγελείαο καο: Απνπζία ηνπ αθεγεηή. 28 Σν μέλν θνξάζηνλ…ππαλδξεύζε: Με ηέζζεξα ξήκαηα ζπλνςίδνληαη γεγνλφηα πνπ ζπλέβεζαλ ελ ηε απνπζία ηνπ αθεγεηή. Απηφ απφ πιεπξάο ρξφλνπ αθήγεζεο απνηειεί επηηάρπλζε. Έηζη, απνθεχγεηαη ν πιαηεηαζκφο ηνπ αθεγήκαηνο. Αιι’ νπνία ππήξμελ…ελ ζπαξγάλνηο: Γεκηνπξγείηαη «πεξηπέηεηα» ιόγσ ηεο πηνζεζίαο ηνπ δεχηεξνπ θνξηηζηνχ πνπ αηθληδηάδεη ηα αγφξηα. Σν θαθόηπρν!...αδειθνύο κνπ: Σν επηρείξεκα ηεο κεηέξαο είλαη ζπλαηζζεκαηηθφ («θνηιηάξθαλν», «απέζαλε θαη ε κάλα ηνπ»), γη‟ απηφ θαη ραξαθηεξίδνληαη απφ ηνλ επηζηήκνλα αθεγεηή σο ππνθξηηηθά, αθνχ δελ ηελ ελδηέθεξε ε νξθάληα ηνπ θνξηηζηνχ, αιιά ε εκκνλή ηεο ζηα θνξίηζηα. Σν πητθόλ ζέβαο…ζθνπνύο ηεο: Κιηκάθσζε ησλ αληηδξάζεσλ ησλ αγνξηώλ. Γηαθσλνύλ→εθθξάδνπλ ηε δπζαξέζθεηά ηνπο→αξλνύληαη ζηε κεηέξα ηνπο ηε δηαρείξηζε ησλ ρξεκάησλ ηνπο. Όκσο, ν ζεβαζκόο ηνπο πξνο ηε κεηέξα θαη ε ζέζε ηεο ζηελ νηθνγέλεηα σο αξρεγνύ ηνχο θσιχεη απφ ην λα εθθξάζνπλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο. Με κνπ θέξεηε…ηελ επρή κνπ!: Ζ ππφζρεζε ηνπ αθεγεηή πξνο ηε κεηέξα ηνπ απνηειεί ην λέν επηρείξεκα ζηε «θαξέηξα» ηεο κεηέξαο πνπ όκσο απνδεηθλύεηαη ρεηξηζηηθή, γηαηί ν αθεγεηήο ηεο ππνζρέζεθε λα δηαηξέθεη ηε ζεηή αδειθή αιιά ηελ πξψηε θη φρη ηε δεχηεξε πνπ δηηζρηξίδεηαη ε κεηέξα. Έηζη, πξνεηνηκάδεηαη ε αλαδξνκηθή αθήγεζε πνπ ζα αθνινπζήζεη. ∙ Γ΄ Δλόηεηα Ήην θαζ’ ελ … εηο ηα μέλα: Σν επεηζφδην ζην πνηάκη δελ αθνινπζεί ηε θπζηθή ρξνληθή ζεηξά ησλ γεγνλφησλ, απνηειεί δειαδή αλαρξνλία. Αλαδξνκή πνπ εμεγεί ηελ ππφζρεζε πνπ είρε δψζεη ν αθεγεηήο ζηε κεηέξα ηνπ. Ζ ππόζρεζή ηνπ ζπκίδεη ξνκαληηθό ήξσα. Δπηπιένλ εμεγεί πνιιά γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα ηεο δξακαηηθήο κάλαο. Ζ ζθιεξή κνίξα ζηέξεζε απφ ηε κάλα ην ζάξξνο, ηελ απνθαζηζηηθφηεηα θαη ην δπλακηζκφ ηεο. Γεδνκέλε πξέπεη λα ζεσξείηαη ε απηαπάξλεζε κε ηελ νπνία ξίρλεηαη ζην πνηάκη, ελψ ν εξσηζκφο ηεο είλαη ραξαθηεξηζηηθφο. 29 Ση εμππεξεηεί, όκσο, από ηερληθή άπνςε ε ππόζρεζε πνπ έδσζε ν Γησξγήο ζηε κεηέξα ηνπ; Α) Δμεγεί ηελ αλαδξνκηθή αθήγεζε Β) Τπνγξακκίδεηαη ε εηξσλεία πνπ πξνθχπηεη απφ ηε δηάζηαζε αλάκεζα ζηελ απηνζπζία ηεο κάλαο θαη ηελ πξνεγνχκελε πξνζεπρή ηεο κάλαο ζην Θεφ λα ηεο πάξεη ην αγφξη θαη λα ηεο αθήζεη ην θνξίηζη. Γ) Απνδεηθλχεηαη έκπξαθηα ε αγάπε ηεο κάλαο πξνο ην Γησξγή. Γ) πγρσξείηαη απφ ηνλ αλαγλψζηε ε κεηέξα γηα ηε ζηέξεζε αγάπεο ηεο κάλαο πξνο ηα αγφξηα. Δ) Τπνδειψλεηαη ε αληδηνηειήο θαη ζαξξαιέα θχζε ηεο κεηέξαο. η) Αλαδεηθλχεη ηηο δπζθνιίεο δσήο ηεο κεηέξαο θαη ηελ εξγαζία πνπ επηηεινχζε. Ε) Πξννηθνλνκεί ηελ επάλνδν ηνπ Γησξγή απφ ηα μέλα. Ζ) Ζ κεηέξα επηδεηθλχεη πείζκα θαη ηζρπξνγλσκνζχλε, αθνχ πξνρσξεί θαη ζε δεχηεξε πηνζεζία, αλ θαη ηα αγφξηα δηαθσλνχζαλ. Κηλείηαη κε δηπισκαηηθφ ηξφπν, αλαθαιψληαο ζηε κλήκε ηεο ηελ παιηά ππφζρεζε ηνπ Γησξγή. Θ) Φαίλεηαη ε παξαηεξεηηθφηεηα ηνπ ζπγγξαθέα πξνο ηε θχζε. Ζ πεξηγξαθή ηεο θύζεο δελ είλαη απιψο κηα δηαθνζκεηηθή ιεπηνκέξεηα αιιά ζθνπό έρεη λα εληείλεη, ιφγσ ησλ δπζκελψλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ, ηελ εληύπσζε φηη ην θαηφξζσκα ηεο κάλαο λα ζψζεη ην γην ηεο ππήξμε κεγάιν, φπσο θαη ε απηνζπζία θαη ε αγάπε πνπ έκπξαθηα ηνπ έδεημε. Με ηελ πεξηγξαθή απηή αιιά θαη ηε ζπλαθφινπζε αθήγεζε ηεο ζσηεξίαο ηνπ Γησξγή απφ ηε κεηέξα ηνπ ν ώξηκνο αθεγεηήο επηρεηξεί λα απνελνρνπνηήζεη θαη λα αζσώζεη ζηα κάηηα ηνπ ηε κεηέξα ηνπ. Έηζη, κε ην επεηζόδην ηνπ ρεηκάξξνπ αίξεηαη ε παξάθιεζε ηεο κάλαο ζηελ εθθιεζία λα πάξεη ν Θεόο ην Γησξγή γηα λα ζσζεί ε Αλληώ. ηελ πεξηγξαθή ηεο θύζεο κπνξνύκε επηπιένλ λα δνύκε λα αληαλαθιώληαη ηα ηαξαρώδε ζπλαηζζήκαηα ηεο κάλαο θαη ηνπ γηνπ. ∙ Δ΄ Δλόηεηα «Ζ κήηεξ βεβαίσο…ηηλόο θόβνπ Ζ κήηεξ… λα ηελ αλαθνπθίζσ: ην ζεκείν απηφ ππνγξακκίδεηαη ε εηξσλεία πνπ απνξξέεη απφ ηε δηάζηαζε αλάκεζα ζηελ νπηηθή γσλία ηνπ ψξηκνπ αθεγεηή, πνπ γλσξίδεη ηη επαθνινχζεζε, θαη ηελ νπηηθή γσλία ηνπ δεθάρξνλνπ παηδηνχ πνπ ζηελ ειηθία ηνπ φρη κφλν ηνλ εαπηφ ηνπ δελ κπνξνχζε λα δήζεη αιιά θαη αγλννχζε ηηο πίθξεο κε ηηο νπνίεο ζα γέκηδε ηε κεηέξα ηνπ θεχγνληαο γηα ηα μέλα αληί γηα λα ηελ αλαθνπθίζεη. ην ζεκείν απηφ έρνπκε πξφιεςε, αθνχ ν αθεγεηήο παξνπζηάδεη εθ 30 ησλ πξνηέξσλ ηηο δηθέο ηνπ πεξηπέηεηεο ζηα μέλα αιιά θαη ηηο πίθξεο ηεο κάλαο, αλψ εθείλνο έιεηπε. Δπί πνιιά έηε..ηελ επρή κνπ: ην ζεκείν απηφ ν αθεγεηήο παξαζέηεη γεγνλφηα ζηα νπνία δελ ήηαλ παξψλ, αθνχ απνπζίαδε ζην εμσηεξηθφ, αιιά γλσξίδεη. Σα ιφγηα ηεο κεηέξαο παξεκβάιινληαη ζε επζύ ιόγν, ελψ νη ζθέςεηο ηεο ζε πιαγηαζκέλν ιόγν. Ο αθεγεηήο, ινηπφλ, αλ θαη είλαη νκνδηεγεηηθφο κε εζσηεξηθή εζηίαζε έρεη κηα θάπσο πην δηεπξπκέλε νπηηθή γσλία. Ο ζπγγξαθέαο ρξεζηκνπνηεί απηή ηελ ηερληθή γηα λα θαιχςεη ην αθεγεκαηηθό θελό αλάκεζα ζην κέξνο εθείλν ηεο ηζηνξίαο πνπ ν αθεγεηήο ζπκκεηείρε ζηα δξψκελα θαη ζην δεχηεξν κέξνο φπνπ σξηκάδεη θαη νδεγείηαη ζηε γλψζε. Σα γεγνλόηα έηζη όπσο παξνπζηάδνληαη θαηαδεηθλύνπλ ηε κεηξηθή αγάπε ηελ νπνία ν αθεγεηήο από ηελ αξρή ηνπ δηεγήκαηνο αλαδεηεί. Δπηπρώο…ζα ην εγάπσλ: Δδψ είλαη θαλεξή ε δηαθνξνπνίεζε ηνπ Γησξγή σο πξνο ηελ πηνζεζία απφ ηα άιια κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ. Ζ δηαθσλία ηνπ έγθεηηαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηαζέηεη ε ζεηή αδειθή, ηελ νπνία ζα ήζειε λα δηαζέηεη ζσκαηηθέο, ςπρηθέο θαη πλεπκαηηθέο αξεηέο, θη φρη ζηελ πηνζεζία ηεο. Όηαλ ύςσζα…ηζρπξνύ ηηλόο θόβνπ: Δδψ έρνπκε δξακαηηθό δηάινγν κεηέξαο-γηνπ (Γησξγή). Ζ άπνςε ηεο Γεζπνηληψο είλαη φηη κάλα δελ είλαη απηή πνπ γελλά αιιά απηή πνπ ην αλαηξέθεη. Ζ κεηέξα επηπιένλ νκνινγεί φηη θξχβεη θάπνην κπζηηθφ θαη ν αλαγλψζηεο πξντδεάδεηαη γηα ηηο απνθαιχςεηο πνπ ζα αθνινπζήζνπλ. ∙ η΄ Δλόηεηα «Ζ κήηεξ κνπ εθξέκαζε…θαη εγώ εζηώπεζα» Ζ κήηεξ κνπ…εηειείσζε: Ζ ελφηεηα απηή μεθηλά κε ηελ παξνκνίσζε ηεο γπλαίθαο κε θαηάδηθν, πεξηγξαθή πνπ αλαδεηθλχεη ηελ ηξηθπκία ηεο ςπρήο ηεο Γεζπνηληψο. Ο αλαγλψζηεο πξνεηνηκάδεηαη ςπρνινγηθά γηα απνθαιχςεηο θνβεξέο. Ζ αθήγεζε ηεο κεηέξαο απνηειεί κηα αλαδξνκηθή αθήγεζε ζε γεγνλφηα πξηλ απφ ηε γέλλεζε ηεο Αλληψο. Γεγνλφο είλαη, φπσο είδακε, φηη ε αθήγεζε αξρίδεη in medias res. Μάιηζηα, ην κεηαγελέζηεξν ζην ρξφλν ηεο αθήγεζεο γεγνλφο, δειαδή ν αθνχζηνο πληγκφο ηνπ βξέθνπο, πξνεγείηαη ζην ρξφλν ηεο ηζηνξίαο. Καη‟ απηφλ ηνλ ηξφπν, ν αθεγεηήο εμαπαηά ην θνηλφ ηνπ ψζηε λα βηψζεη θαη εθείλν ηελ εκπεηξία ηεο πιάλεο. 31 Σν ρσξίν, επηπιένλ, απηφ πξνζθέξεη αξθεηά ζηνηρεία γηα ηελ εζνγξάθεζε ηνπ παηέξα. Ωο ζχδπγνο θαη παηέξαο ήηαλ θαιφο. Γηαζθεδαζηηθφο ραξαθηήξαο, έηξεθε θαηαλφεζε θαη αγάπε πξνο ηε γπλαίθα ηνπ. Μηιά άζρεκα ζε απηή κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ πξνζπαζεί λα ζπγθξαηήζεη ηηο θξαπγέο ηεο κεηά ηνλ πληγκφ ηεο πξψηεο Αλληψο, φηαλ ηελ απνθαιεί «βψδη». Απηφ ην έπξαμε γηα λα ηελ πξνζηαηέςεη απφ ηνλ θνηλσληθφ ζηηγκαηηζκφ. Άθζνλα, επίζεο, είλαη ηα πνιηηηζηηθά ζηνηρεία ζην ζεκείν απηφ, φπσο ην ζαξάληηζκα ηνπ βξέθνπο θαη ηεο ιερψλαο, ν γάκνο θαη ε θνπκπαξηά, ην γιέληη ηνπ γάκνπ, ε ρξήζε ππεξεηψλ, ην θάζθησκα ησλ βξεθψλ, νη επηζθέςεηο ζηνπο Αγίνπο Σφπνπο, ηα ηάκαηα θαη ηα ζπγρσξνράξηηα, ηα θσλζηαληηλάηα θαη ε ρξήζε ηεο κακήο. Αλαθαίλνληαη πάιη νη αληηιήςεηο ησλ απιψλ αλζξψπσλ, φπσο ν θφβνο ηεο θνηλήο γλψκεο, ε πίζηε ζηε ζετθή ηηκσξία θαη ε πίζηε ζηα ηάκαηα. Ζ εθκπζηήξεπζηο…εζηώπεζα: Ο Γησξγήο πξνζπάζεζε λα αλαθνπθίζεη ηε κεηέξα ηνπ εμεγψληαο ηεο φηη ην ακάξηεκα ηεο ππήξμε αθνχζην θαη φηη ν Θεφο δελ είλαη ηηκσξφο αιιά αληίζεηα ε επζπιαρλία ηνπ είλαη κεγάιε. Ζ ηειηθή κάιηζηα ζηάζε ηεο κεηέξαο, πνπ, αλ θαη εμνκνινγείηαη ζηνλ Παηξηάξρε δε ιπηξψλεηαη, δείρλεη φηη δελ κπνξεί λα ζπγρσξήζεη ηνλ εαπηφ ηεο. Οη ελνρέο ηεο ζπληζηνχλ θπιαθή απφ ηελ νπνία κφλν ε πξφζθαηξε απφδξαζε είλαη δπλαηή. Ζ κεηέξα θαη ν αθεγεηήο βαζαλίδνληαη από ελνρέο. Ο αθεγεηήο ζησπά ζην ηέινο, γηαηί απνδέρεηαη όηη ε ιύηξσζε ηεο κεηέξαο είλαη αλέθηθηε. Όκσο, θαη ν ίδηνο ζα κείλεη γηα πάληα ζηεξεκέλνο ηεο κεηξηθήο αγάπεο θαη σο εθ ηνύηνπ ηξαπκαηηζκέλνο ςπρηθά. Γη‟ απηνχο ηνπο ιφγνπο ζην ηέινο ηνπ δηεγήκαηνο επηθξαηεί ε εθθξαζηηθή ιηηόηεηα. Σν δηήγεκα ηειεηψλεη απόηνκα, φπσο άξρηζε, ρσξίο κεινδξακαηηζκνύο θαη ππεξβνιέο. Καη κνινλφηη δελ ππάξρεη θάζαξζε ζην ςπρηθφ δξάκα ηεο κεηέξαο, ν αλαγλψζηεο αληηζέησο εμαγλίδεηαη ληψζνληαο ζπκπάζεηα γηα ηε δπζηπρηζκέλε κεηέξα. EΠΗΛΟΓΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ -Μνπιιάο Παλαγηψηεο, «Σν λενειιεληθφ δηήγεκα θαη ν Γ. Μ. Βηδπελφο» ζην: Γ. Μ. Βηδπελφο, Νενειιεληθά Γηεγήκαηα, Δξκήο, Αζήλα 1980. -Ρεγάηνο Γεξάζηκνο Α., «‟Σν ακάξηεκα ηεο κεηξφο κνπ‟ ηνπ Γ. Μ. Βηδπελνχ. Μηα ηαηξηθή πξνζέγγηζε», Δμώπνιηο, ηρ. 5, Καινθαίξη 1996, ζζ. 116-129. -Υξπζαλζφπνπινο Μηράιεο, Γεώξγηνο Βηδπελόο. Μεηαμύ θαληαζίαο θαη κλήκεο, Βηβιηνπσιείνλ ηεο «Δζηίαο», Αζήλα 1994. 32
© Copyright 2024 Paperzz
