Η ναζιστική τροµοκρατία στην Ελλάδα

Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α
ΘΑΝΑΣΗΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ
Η ναζιστική τροµοκρατία στην Ελλάδα
Η αιµατηρή πορεία του Φριτς Σούµπερτ
και του ελληνικού «Σώµατος Κυνηγών»
στην κατοχική Κρήτη και Μακεδονία
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΣΤΡΑΤΟΣ Ν. ∆ΟΡ∆ΑΝΑΣ
3
Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α
Περιεχόµενα
Πρόλογος (Στράτος ∆ορδανάς)
11
Πρόλογος συγγραφέα
19
Μέρος Πρώτο
Ο ΣΟΥΜΠΕΡΤ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ (ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1941 – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1944)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η Ταυτότητα του Σούµπερτ
α) Η πραγµατικότητα
β) Ο µύθος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο Σούµπερτ στην αντικατασκοπία:
∆ραστηριότητες κατά την πρώτη περίοδο
(Αύγουστος 1941 – Ιούλιος 1943)
α) Αντίσταση και γερµανικά αντίποινα
β) Έγκληµα στο χωριό Όρος Ρεθύµνου:
αρχή µιας αιµατηρής πορείας
γ) O Σούµπερτ στο Ηράκλειο: η συνεργασία του µε το Γραφείο
Αντικατασκοπίας υπό τον Χάρτµαν
δ) Η περίπτωση του χωριού Κρουσώνας Ηρακλείου
ε) Οι πρώτοι Κρουσανιώτες Σουµπερίτες
στ) Τροµοκρατία και εγκλήµατα του Σούµπερτ
στο νοµό Ηρακλείου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η διένεξη Σούµπερτ – Χαρτµαν
και οι συνέπειες
α) Καταπιεστικά µέτρα των Γερµανών και αποδυνάµωση
της κρητικής αντίστασης
β) Η ένταξη του Σούµπερτ στη Στρατιωτική Αστυνοµία
γ) Επιδροµή στα Μεσκλά Κυδωνίας (Ιούλιος 1943)
5
49
49
58
67
67
75
79
83
88
96
115
115
118
122
ΘΑΝΑΣΗΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ο Σούµπερτ διοικητής
καταδιωκτικού σώµατος Ελλήνων
α) Ο πειραµατισµός του Στρατηγού Μπρόιερ
β) Συγκρότηση και δικαιοδοσίες του «Σώµατος Κυνηγών
Σούµπερτ»: κράτος εν κράτει
γ) Κοινωνική σύνθεση, κίνητρα και οργάνωση του
«Σώµατος Κυνηγών Σούµπερτ»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ∆ραστηριότητες του Σούµπερτ κατά τη δεύτερη
περίοδο (Αύγουστος 1943 – Ιανουάριος 1944)
α) Οι πρώτες βαρβαρότητες στους νοµούς Χανίων
και Ρεθύµνου
β) Οι αξιωµατικοί Ηρακλείου υπό την επιτήρηση
του Σούµπερτ, ο καπετάν Μπαντουβάς και τα γερµανικά
αντίποινα στην επαρχία Βιάννου
γ) Ο ρόλος του Σούµπερτ στην εξάρθρωση
της Ε.Ο.Κ. Ηρακλείου
δ) Οι τελευταίες ωµότητες του Σούµπερτ σε χωριά
των νοµών Ρεθύµνου, Χανίων και Λασιθίου
ε) Εγκλήµατα Σουµπεριτών σε χωριά των νοµών
Λασιθίου, Ηρακλείου και Χανίων
KΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η αποµάκρυνση του Σούµπερτ από την Κρήτη
(11 Ιανουαρίου 1944)
α) Πρωτοχρονιά 1944: αποφράς ηµέρα
β) Τα γερµανικά µέτρα κατευνασµού, ο ρόλος του Υπουργού
Ι. Πασσαδάκη και η εκδίωξη του Σούµπερτ
γ) Απολογισµός της θηριωδίας του Σούµπερτ και
του σώµατός του στην Κρήτη
6
125
125
128
135
147
147
154
161
168
179
189
189
194
204
Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α
Μέρος ∆εύτερο
Ο ΣΟΥΜΠΕΡΤ ΣΤΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ –ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1944)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ο Σούµπερτ και οι ένοπλες
αντικοµµουνιστικές οµάδες στην κεντρική Μακεδονία
213
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Γιαννιτσά: Αρχή της εκδίκησης
223
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Ο Σούµπερτ στα χωριά της δυτικής Χαλκιδικής
(18 Απριλίου – 5 Ιουνίου 1944)
α) Νέα Γωνιά: Ο Σούµπερτ στόχος των επιθέσεων
του ΕΛΑΣ Χαλκιδικής
β) Εχθροί και φίλοι του Σούµπερτ στη Χαλκιδική
γ) Νέα Καλλικράτεια: Ορµητήριο τροµοκράτησης
των περιχώρων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ο Σούµπερτ στα χωριά της περιοχής Βόλβης
(5 Ιουνίου – 10 Αυγούστου 1944)
α) Νέα Απολλωνία: Ο Σούµπερτ τιθασεύεται;
β) Η Μαραθούσα στις φλόγες (19 Ιουνίου)
γ) Επιδροµή στη Νέα Μάδυτο.
Τα Αντίποινα για το φόνο Σουµπερίτη
δ) Ο Σούµπερτ στην ενέδρα του καπετάν Κίτσου
(25 Ιουλίου)
ε) Ασβεστοχώρι: ηµέρα τρόµου και βίας (26 Ιουλίου)
στ) Λιποταξίες Σουµπεριτών: ο ρόλος των Επονιτισσών
της Νέας Απολλωνίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Το Ασβεστοχώρι, τελευταία έδρα του Σούµπερτ
(10 Αυγούστου – 28 Σεπτεµβρίου 1944)
α) Αξιούπολη Κιλκίς: Ο Σούµπερτ «Γενικός Συντονιστής»
των Ταγµάτων Ασφαλείας
β) Το χωριό Χορτιάτης κατά την Κατοχή
γ) Προλεγόµενα στο ολοκαύτωµα του Χορτιάτη
7
231
236
244
255
255
261
279
283
285
292
303
303
309
313
ΘΑΝΑΣΗΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ
δ) Γιατί στήθηκε η ενέδρα στην «Καµάρα»:
Η µαρτυρία του Κ. Πασχαλούδη
ε) Οι επικριτές της Ελασίτικης µαρτυρίας
στ) Οι φρικαλεότητες
ζ) Ο Κουρτ Βάλντχαϊµ και η συγκάλυψη του ολοκαυτώµατος
η) Ποιοι οι υπεύθυνοι για το ολοκαύτωµα
θ) Το µακελειό των Γιαννιτσών:
Η τελευταία θηριωδία του Σούµπερτ (14 Σεπτεµβρίου)
318
322
338
347
352
355
Μέρος Τρίτο
ΣΟΥΜΠΕΡΤ: «ΛΥΚΟΣ ΜΕ ΠΡΟΒΙΑ ΑΡΝΙΟΥ»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Από το Αξιοχώρι στη Βιέννη
α) Κρύα Βρύση: Ο µυστηριώδης θάνατος του γιατρού
Χρ. Μαντζανά
β) Αυστρία: Η Ντίνα Μαντζανά και
ο ερωτισµός του Σούµπερτ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Επιστροφή στην Ελλάδα (5 Σεπτεµβρίου 1945)
α) Στο αεροδρόµιο της Ελευσίνας:
Μπροστά στον αστυνοµικό έλεγχο
β) Ο µύθος της Αυστριακής µπαλερίνας-πληροφοριοδότριας
γ) Η αποκάλυψη της ταυτότητας του «Κωνσταντινίδη»
δ) Η «σύλληψη» του Σούµπερτ στη Θεσσαλονίκη
και το πιστόλι-µυστήριο
371
371
374
377
379
382
386
Μέρος Τέταρτο
Ο ΣΟΥΜΠΕΡΤ ΚΑΙ ΟΙ ΣΟΥΜΠΕΡΙΤΕΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ∆ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η δίκη του Σούµπερτ στην Αθήνα
(28 Ιουλίου – 5 Αυγούστου 1947)
α) Μάρτυρες και τακτική κωλυσιεργίας
β) Η φωνή της Κρήτης
γ) Η φωνή της Μακεδονίας
δ) Το ζήτηµα της ευθύνης του Σούµπερτ
8
393
393
399
403
412
Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α
ε) Θεσσαλονίκη: Ο Σούµπερτ µπροστά
στο εκτελεστικό απόσπασµα (22 Οκτωβρίου 1947)
416
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ∆ίκες Σουµπεριτών, δίκες φαντασµάτων
α) Θεσσαλονίκη: «Παρόντες εννέα, ερήµην σαράντα εννέα»
β) Κρήτη: η Θέµις και η Μάχαιρα
γ) Το τέλος του κύκλου αίµατος στον Κρουσώνα
δ) Φυγόποινοι Σουµπερίτες του Εξωτερικού
425
425
440
453
460
Παράρτηµα Ι:
Πρώτη ανακοίνωση του Σούµπερτ
προς τον Κρητικό λαό
∆εύτερη ανακοίνωση του Σούµπερτ
προς τον Κρητικό λαό
469
470
Παράρτηµα ΙΙ:
Πίνακας Α: Σουµπερίτες και συνεργάτες από τον Κρούσωνα
Ηρακλείου
Πίνακας Β: Σουµπερίτες και συνεργάτες από χωριά
του νοµού Ηρακλείου και άλλων νοµών
Πίνακας Γ: Μακεδόνες Σουµπερίτες
479
483
Παράρτηµα ΙΙΙ:
Έγγραφα
489
475
Πηγές
Αρχεία
Εφηµερίδες
Μαγνητοφωνηµένες συνεντεύξεις:
Κρήτη
Μακεδονία
504
505
Βιβλιογραφία
Κρήτη
Μακεδονία
∆ιαδίκτυο
507
508
510
Ευρετήριο
511
503
504
9
ΘΑΝΑΣΗΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ
Βραχυγραφίες
ΕΑΜ
ΕΑΚΚ
ΕΑΟ
ΕΕΕ
ΕΕΣ
ΕΛΑΣ
ΕΟΚ
ΕΟΑΚ
ΕΠΟΝ
FG
GFP
ISLD
MI6
ΟΥΘ
ΠΑΟ
ΠΟΕΤ
SOE
ΑΣΚΙ
ΒΑ
BDC
CIS
ΓΑΚ
ΓΕΣ/∆ΙΣ
ΕΘ
ΙΑΜΜ
ΙΑΥΕ
ΙΚΜ
MA
OSW
SD
WASt
Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο
Ελληνικό Απόσπασµα Καταδιώξεως Κακοποιών
(Κοµµουνιστών)
Εθνική Απελευθερωτική Οργάνωση (Ρέθυµνο)
Εθνική Ένωση «ΕΛΛΑΣ»
Εθνικός Ελληνικός Στρατός
Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός
Εθνική Οργάνωση Κρήτης
Εθνική Οργάνωση Αξιωµατικών Κρήτης
Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων
Feldgendarmerie (Στρατιωτική Αστυνοµία ή Στρατονοµία)
Geheime Feldpolizei (Μυστική Στρατιωτική Αστυνοµία)
Inter-Services Liaison Department (Γραφείο Συνδέσµου Υπηρεσιών)
British Secret Intelligence Service
(Βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών)
Οργανισµός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης
Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση
Πανελλήνια Οργάνωση Εθνικιστικών Ταγµάτων
Special Operations Executive (Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων)
Αρχείο Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
Bundesarchiv (Οµοσπονδιακό Αρχείο)
Das Berlin Document Center (Κέντρο Εγγράφων Βερολίνου)
Consolato Italiano Smyrna (Ιταλικό Προξενείο Σµύρνας)
Γενικά Αρχεία του Κράτους (Ηράκλειο)
Γενικό Επιτελείο Στρατού/∆ιεύθυνση Ιστορίας Στρατού
Εφετείο Θεσσαλονίκης (Αρχείο)
Ιστορικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη
Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών
Ίδρυµα Κωνσταντίνος Μητσοτάκης - Ιστορικό Αρχείο
Bundesarchiv – Militärarchiv
(Οµοσπονδιακό Στρατιωτικό Αρχείο)
Osterreichisches Staatsarchiv Wien
(Κρατικό Αρχείο της Αυστρίας, Βιέννη)
Stadtarchive Dortmund (∆ηµοτικό Αρχείο του Ντόρτµουντ)
Deutsche Dienststelle Berlin
(Γερµανική Υπηρεσία Εξυπηρέτησης, Βερολίνο)
10