ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ Υπεύθυνοι καθηγητές: Μαρία Παναγοπούλου Βασίλειος Ιωάννου Μαθητές: Μαρία Παπασταυροπούλου Νίκος Πιέρρος Εμπορευματοποίηση Η εμπορευματοποίηση χωρίζεται σε πολλούς τομείς. Ο τομέας απασχόλησής μας είναι η πορνεία και το trafficking. Πορνεία: σε τοπικό και διεθνές επίπεδο Ονομάζεται η συνουσία με χρηματικό αντάλλαγμα. Το πρόσωπο που παρέχει σεξουαλικές υπηρεσίες με τον τρόπο αυτό ονομάζεται «πόρνη». Η πορνεία αναφέρεται ως "το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου". Νόμοι για την πορνεία είχαν θεσπιστεί ήδη από τον Σόλωνα στην αρχαία Αθήνα. Κατά το ελληνικό δίκαιο η πορνεία δηλαδή η "επί χρήμασι" παροχή του σώματος προς συνουσία, εφόσον ασκείται σύμφωνα με την "κείμενη νομοθεσία", δεν αποτελεί αδίκημα. Απαιτείται, όμως προηγουμένως άδεια της τοπικής αρμόδιας αρχής (αστυνομικής ή λιμενικής) για την εγκατάσταση "ιερόδουλης" (πόρνης) σε οποιοδήποτε οίκημα και το χαρακτηρισμό αυτού ως "οίκο ανοχής". Ταυτόχρονα, επιβάλλεται η παρακολούθηση της υγείας της ιερόδουλης από γιατρούς του δημοσίου. Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του Ποινικού Κώδικα τιμωρείται με φυλάκιση, "οποιοδήποτε πρόσωπο (αρρεν) που διατρέφεται «εν όλω» ή «εν μέρει» παρά γυναικός, κατ΄ επάγγελμα πορνευομένης και που εκμεταλλεύεται τα κέρδη αυτής". Η προαγωγή στη πορνεία αποτελεί το έγκλημα της μαστροπείας. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 347 του Ποινικού Κώδικα, είναι παράνομη η ανδρική πορνεία. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η πορνεία αποτελούσε στοιχείο του βίου των αρχαίων Ελλήνων ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Στις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις και κυρίως στα λιμάνια, αποτελούσε σημαντική οικονομική δραστηριότητα απασχολώντας σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούταν παράνομη: οι πόλεις δεν την απαγορεύουν και οι οίκοι ανοχής λειτουργούσαν στα φανερά. Στην Αθήνα, στο μεγάλο νομοθέτη Σόλωνα αποδίδεται η ίδρυση κρατικών πορνείων με προσιτές τιμές. Ωστόσο η δραστηριότητα αυτή δεν κατανεμόταν ίσα ανάμεσα στα δύο φύλα: γυναίκες όλων των ηλικιών καθώς και νεαρά αγόρια εκδίδονταν, για μια πελατεία που απαρτιζόταν σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες. Οι εταίρες βρίσκονταν στην κορυφή της ιδιόμορφης αυτής ιεραρχίας. Δεν περιορίζονται στο να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες, με την ίδια τη λέξη «εταίρα» να σημαίνει «σύντροφος». Στις περισσότερες περιπτώσεις διέθεταν ευρεία μόρφωση και μπορούσαν να λάβουν μέρος σε συζητήσεις καλλιεργημένων ανθρώπων, για παράδειγμα στα συμπόσια. Αποτελούν τις μοναδικές γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, με εξαίρεση τις Σπαρτιάτισσες, που απολάμβαναν την ανεξαρτησία τους και μπορούσαν να διαθέτουν προσωπική περιουσία. Ένα τέτοιο είδος παλλακίδας δεν πληρωνόταν με τη βραδιά, αλλά λάμβανε δώρα από τους «εταίρους» και τους «φίλους» της ώστε να ζει μια άνετη ζωή. ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΟΡΝΕΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΟΡΝΕΙΑ: Στο Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών το εμπόριο ανθρώπων (trafficking in human beings), κυρίως γυναικών και παιδιών, ορίζεται ως η στρατολόγηση, μεταφορά, υπόθαλψη ή αποδοχή προσώπων που γίνεται με απειλή ή άσκηση βίας ή άλλες μορφές εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης ή κατάχρησης εξουσίας ή εκμετάλλευση μιας ιδιαίτερα τρωτής θέσης, με σκοπό την επίτευξη συναίνεσης αυτών των προσώπων στην εκμετάλλευση τους από άλλο πρόσωπο. Η καταναγκαστική πορνεία είναι η σωματική και ψυχική κακοποίηση και σεξουαλική εκμετάλλευση εξαναγκαζόμενων γυναικών και παιδιών, ένα σύγχρονο δουλεμπόριο. Ο καταναγκασμός, με οποιαδήποτε μορφή, μετατρέπει τη σεξουαλική εκμετάλλευση, που αποτελεί, ούτως ή άλλως, άσκηση βίας και προσβολή της ανθρώπινης και φυλετικής αξιοπρέπειας των γυναικών, σε πρόβλημα παραβίασης μιας σειράς θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται από διεθνείς και εθνικές συμβάσεις. Καταναγκασμός σε εκπόρνευση σημαίνει στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, άσκηση βίας ( ξυλοδαρμός, σεξουαλικά και άλλα βασανιστήρια, ψυχολογική βία), παρακράτηση προσωπικών αντικειμένων, χαρτιών κ.λ.π. με αποτέλεσμα την ηθική, ψυχική και σωματική εξόντωση των γυναικών και την απώλεια της ταυτότητάς τους που τις οδηγεί συχνά στην αυτοκτονία. ΠΟΙΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΧΕΙ ΛΑΒΕΙ Η ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΟΡΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ: Οι πόλεμοι και η φτώχεια οδηγούν εκατομμύρια ανθρώπους, άνδρες και γυναίκες, σήμερα στη μετανάστευση για την αναζήτηση επιβίωσης μακριά από τις πατρίδες τους. Σ’ αυτές τις συνθήκες απόγνωσης η καταναγκαστική πορνεία ανθεί. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της UNICEF , 1.000.000 παιδιά προωθούνται κάθε χρόνο στην πορνεία. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης εκτιμά ότι μόνο κατά το έτος 2000 περίπου 700.000 γυναίκες προωθήθηκαν με εξαναγκασμό, εξαπάτηση ή εξαγορά στην πορνεία σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ τουλάχιστον 300.000 γυναίκες από την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη προωθήθηκαν από τα δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος στην πορνεία σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, εκ των οποίων 85.000 περίπου στη χώρα μας. Το 72% των γυναικών που διακινούνται παράνομα πωλούνται και αγοράζονται τουλάχιστον τρεις φορές. Υπολογίζεται από ερευνητές ότι η προώθηση στη χώρα μας γυναικών από το εξωτερικό άρχισε από τη δεκαετία του ’80 και γνώρισε τη μεγάλη έκρηξη μετά την κατάρρευση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Σήμερα μιλάμε, κατά την εκτίμησή του, για ένα αριθμό 14.000 εξαναγκαζόμενων σε πορνεία γυναικών στην Ελλάδα. Η αποδοχή αυτή της πραγματικότητας, που μπορεί να εκδηλώνεται στο διπλανό διαμέρισμα της πολυκατοικίας μας και η εμπλοκή εκατοντάδων χιλιάδων πελατών (η τακτική πελατεία υπολογίζεται σε 350.000 άνδρες και η περιστασιακή σε 1.200.000) η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων γνωρίζει το καθεστώς εκμετάλλευσης των γυναικών, συνιστούν κοινωνική και πολιτιστική οπισθοδρόμηση που στηρίζεται Στην πολιτική ανοχή και συνενοχή των αρμόδιων κρατικών φορέων. Είναι ανακόλουθο να καταδικάζουμε, και σωστά, τη βαρβαρότητα των βασανιστηρίων στο Ιράκ, την Παλαιστίνη και όπου γης και να κωφεύουμε στη βαρβαρότητα της καταναγκαστικής πορνείας στη χώρα μας. ΑΓΟΡΑΙΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ 70 60 Ποσοστό % 50 40 30 20 10 0 ΥΠΕΡ ΚΑΤΑ Δ.Ξ./Δ.Α. ΑΓΟΡΙΑ 42 40 18 ΚΟΡΙΤΣΙΑ 26 58 16 Trafficking Trafficking ή διεθνική εμπορία ανθρώπων ονομάζεται η παράνομη διακίνηση αλλοδαπών ατόμων, με τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού μέσου με σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση. Τρόποι οικονομικής εκμετάλλευσης ανθρώπων είναι η εκμετάλλευση της εργασίας, η αφαίρεση και προώθηση οργάνων του σώματος και η εξαναγκαστική πορνεία. Οι γυναίκες και τα παιδιά αποτελούν την πλειονότητα των διακινούμενων ατόμων γιατί είναι από τη φύση τους το πλέον ευάλωτο τμήμα οποιουδήποτε πληθυσμού. Στην Ελλάδα η διεθνική εμπορία ανθρώπων συνδέεται κυρίως με την διακίνηση και εξαναγκαστική προώθηση αλλοδαπών γυναικών στην πορνεία. ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ: Το οικοδόμημα της καταναγκαστικής πορνείας των αλλοδαπών γυναικών στηρίζεται πρωτίστως στη ζήτηση, στους πελάτες οι οποίοι επιθυμούν φρέσκο και φτηνό εμπόρευμα για κατανάλωση, κάτι που μετατρέπει το γυναικείο σώμα σε αντικείμενο. Η δεύτερη παράμετρος είναι η προσφορά, που με τον τρόπο της ενισχύει και διευρύνει τη ζήτηση, παρέχοντας «εξωτικά μενού» στους πελάτες. Τα κέρδη αυτής της επιχείρησης είναι τεράστια, είναι αφορολόγητα και οι κίνδυνοι μικροί και αξίζει να τους αντιμετωπίσεις. Η διαδικασία του sex trafficking. …Αντίθετα με τα ναρκωτικά που πρέπει να καλλιεργηθούν, να μαζευτούν και να συσκευαστούν, το γυναικείο σώμα δεν έχει ανάγκη από καμία τέτοια «επεξεργασία» και διατίθεται έτοιμο προς άμεση και επαναλαμβανόμενη κατανάλωση. ΚΑΡΑ ΣΙΝΤΑΡΘ Τεχνικές στρατολόγησης διακινούμενων γυναικών και οργανωμένο έγκλημα. Κάθε χρόνο, παρά την ενημέρωση που υπάρχει, καταλήγουν στο δουλεμπόριο του σεξ τουλάχιστον 500.000 νέα θύματα. Το δυναμικό στη βιομηχανία της διασκέδασης συνεχώς ανανεώνεται, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πελατών. Τέσσερις είναι κυρίως οι τεχνικές στρατολόγησης των θυμάτων: η εξαπάτηση για τις συνθήκες εργασίας, η εξαπάτηση για τη φύση εργασίας, η απαγωγή και, τέλος, η επιστράτευση πρώην θυμάτων. Η πλειοψηφία των γυναικών που αφήνουν τη χώρα τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή στο εξωτερικό ανήκουν στην πρώτη κατηγορία. Δηλαδή γνωρίζουν εξαρχής ότι θα καταλήξουν στην πορνεία, απλώς δεν υποψιάζονται το απάνθρωπο των συνθηκών που τις περιμένει και το μέγεθος της εκμετάλλευσης. Βέβαια, αυτές οι γυναίκες, φοβούμενες την κοινωνική κατακραυγή και την απόρριψη των οικείων τους, δε θα εκδίδονταν ποτέ στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Το ενδεχόμενο, όμως, απασχολούμενες στη βιομηχανία του σεξ να αποκομίσουν ένα αξιοσέβαστο, για τα μεγέθη της χώρας τους, ποσό και έπειτα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους με λυμένο το οικονομικό, φαντάζει πολύ δελεαστικό. Και ακριβώς επειδή αυτές οι γυναίκες δεν έχουν τη στήριξη της οικογένειάς τους, εξαρτώνται απόλυτα από τους «προστάτες» τους, τους ανθρώπους που ανέλαβαν τη στρατολόγησή τους και όλους τους μετέπειτα «ιδιοκτήτες» τους, αφού οι γυναίκες αυτές «αγοράζονται» ξανά και ξανά κάθε φορά που περνάνε τα σύνορα μιας χώρας. Οι γυναίκες από πρόσωπα μετατρέπονται σε αντικείμενα και υπόκεινται σε καθεστώς ιδιοκτησίας, ωσότου αποπληρωθεί το χρέος τους. Επιπλέον, οι γυναίκες εξαρτώνται απόλυτα από τους traffickers και για τον πρόσθετο λόγο ότι αφενός αυτοί οι «προστάτες» ελέγχουν τα κυκλώματα προώθησης στο χώρο της εργασίας και αφετέρου οι ίδιες, επειδή έχουν εισέλθει παράνομα στη χώρα και δεν έχουν άδεια παραμονής, χρειάζονται την «προστασία» και την κάλυψη αυτών, προκειμένου να αποφύγουν το ενδεχόμενο της απέλασης. Συνήθως οι γυναίκες εμπιστεύονται πρόσωπα που τα γνωρίζουν ελάχιστα και τα ακολουθούν οικειοθελώς. Στην πορεία αντιλαμβάνονται ότι η κατακράτηση των ταξιδιωτικών τους εγγράφων, το ξύλο, οι απειλές, οι ταπεινώσεις, οι βιασμοί και παρόμοιες τακτικές αποτελούν «εκπαιδευτικές» μεθόδους που τις καθιστούν πειθήνια όντα και υπάκουο «εμπόρευμα» προς πώληση. Στην περίπτωση δε που η γυναίκα βρεθεί σε χώρα της οποίας τη γλώσσα αγνοεί ή δουλεύει σε κλειστούς χώρους, οπότε δεν έχει τη δυνατότητα επαφής με ψυχολόγους, γιατρούς, μέλη ΜΚΟ, η κατάσταση είναι ακόμα πιο ανυπόφορη και το ενδεχόμενο απεγκλωβισμού σχεδόν αδύνατο. Στη δεύτερη κατηγορία συναντάμε γυναίκες που εξαπατήθηκαν σχετικά με τη φύση της εργασίας. Πρόκειται για γυναίκες που θεωρούσαν ότι θα κινηθούν στον καλλιτεχνικό (μοντέλα, χορεύτριες) ή στον οικιακό χώρο (οικιακές βοηθοί, babysitter) ή ότι θα συνήπταν έναν επικερδή γάμο. Συνήθως αυτή η κατηγορία δελεάζεται από αγγελίες και διαφημίσεις στο διαδίκτυο και, επειδή δεν έχουν την άνεση (και την οικονομική) να μεταβούν αυτόνομα στις χώρες όπου προσφέρονται οι συγκεκριμένες θέσεις εργασίας, κινούνται μέσω τρίτων προσώπων οι οποίοι τελικά και τις «βγάζουν στο πεζοδρόμιο», αφού προηγουμένως έχουν «αγοραστεί» από δεύτερους και τρίτους κ.λπ. μεσάζοντες, μέχρι να φτάσουν στη χώρα προορισμού. Στο ερώτημα πώς αυτές συναινούν τελικώς στην εκπόρνευσή τους, η απάντηση είναι σοκαριστικά σκληρή : «Όταν αρνούνται να κάνουν αυτό που τους επιβάλλει ο μαστροπός, τις δέρνουν, τις κάνουν παγωμένα ντους, τις απομονώνουν σε ένα δωμάτιο, τις αφήνουν νηστικές, τις βιάζουν. Σε κάποιο σημείο αυτής της διαδικασίας, οι κοπέλες καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν εναλλακτική λύση και ψυχολογικά υποτάσσονται». Το σπάσιμο, λοιπόν, του ηθικού, η αποδοχή της ήττας, η απουσία προοπτικής απεγκλωβισμού φέρνουν το συμβιβασμό και καταστέλλουν κάθε διάθεση για αντίσταση. Από εκεί και ύστερα υπακούν πειθήνια και αδιαμαρτύρητα εκτελούν τα προστάγματα για να διευκολύνουν την καθημερινότητά τους, καθώς έχουν ήδη αντιληφθεί το μάταιο της αντίδρασης και αντίστασης. «Δηλαδή οι γυναίκες αυτές θυματοποιούνται όχι γιατί το επιλέγουν, αλλά γιατί αναγκάζονται να το κάνουν κάτω από την πίεση που τους ασκεί το εξαιρετικά περιορισμένο φάσμα δυνατοτήτων που διαθέτουν. Είναι γυναίκες που σπάνια βρίσκουν τη δύναμη και το υποστηρικτικό δίκτυο να ξεφύγουν και να καταγγείλουν τους διακινητές τους, διακυβεύοντας με αυτό τον τρόπο την ασφάλεια τόσο τη δική τους όσο και των οικογενειών τους». Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν είτε ωραίες κοπέλες χωρίς οικονομικά ή άλλα προβλήματα, τις οποίες ικανοί «επαγγελματίες» ‐οι «αγαπητικοί»‐ πλησιάζουν και με την τεχνική της ερωτικής αποπλάνησης τις εξαπατούν, με αποτέλεσμα να τους ακολουθούν οικειοθελώς στο εξωτερικό, ή με τη χρήση ναρκωτικών και άλλων ουσιών κυριολεκτικά τις απάγουν. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με γυναίκες που είναι ήδη πόρνες στη χώρα τους και χωρίς διάθεση μετανάστευσης, οι οποίες «πωλούνται» από τους μαστροπούς τους στο εξωτερικό. Τέλος, μια πολύ αποτελεσματική και πειστική μέθοδος στρατολόγησης είναι η εμπλοκή των ίδιων των διακινηθεισών γυναικών, οι οποίες καταφτάνουν με πολυτελή αυτοκίνητα και ακριβά ρούχα στις χώρες προέλευσης των υποψήφιων θυμάτων. Με αυτή την εντυπωσιακή εμφάνιση λειτουργούν ως «κράχτες» για το επικερδές του εγχειρήματος, αφού οι ίδιες αποτελούν απτές αποδείξεις της επιτυχίας που σημείωσαν και του χρήματος που αποκόμισαν. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΕΝΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ TRAFFICKING ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ 200 180 160 140 ΘΥΜΑΤΑ 120 100 80 60 40 20 0 2003 2004 2005 2006 2007 ΕΤΟΣ 2008 2009 2010 2011 ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ Το επόμενο κομμάτι της εργασίας μας αφορά ένα πρόβλημα που κάνει την εμφάνιση του κατά την αρχαιότητα. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑΣ-ΠΑΙΔΟΦΙΛΙΑΣ Ως παιδοφιλία αναφέρεται μία μορφή παραφιλίας η οποία περιγράφει επαναλαμβανόμενες και επίμονες σεξουαλικές τάσεις και φαντασιώσεις που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά. Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό, η παιδοφιλία αφορά άτομα τα οποία διαθέτουν τις προαναφερθείσες τάσεις, έστω κι αν ουδέποτε έχουν επιχειρήσει να τις πραγματώσουν, είτε από ηθικές αναστολές, είτε από τον φόβο της επιβολής του νόμου. Αντίθετα, η παιδοφιλία δεν αφορά άτομα που δεν έχουν παρεκκλίνουσες φαντασιώσεις και επιθυμίες, έστω και αν σε κάποια δεδομένη στιγμή στη ζωή τους έχουν κακοποιήσει σεξουαλικά ένα παιδί και άσχετα του γεγονότος ότι η πράξη αυτή είναι εκ των πραγμάτων αξιόμεμπτη. Η ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η λέξη παιδεραστία προέρχεται από το «παίς» και «εράν». Η δεύτερη στα λεξικά της αρχαιοελληνικής γλώσσας σημαίνει αγαπώ, έχω έρωτα, ερωτεύομαι. Η χρησιμοποίηση του όρου κατά συνέπεια για να δηλώσει την εκπόρνευση αγοριών είναι ατυχής. Ενώ στη σημερινή εποχή η λέξη παιδεραστία εκφράζει τη «σεξουαλική έλξη ενός ενηλίκου προς ένα μικρό παιδί», λέει η Reay Tannahill στο βιβλίο της «Η ιστορία των σεξουαλικών ηθών», για τους αρχαίους Έλληνες σήμαινε «αγάπη ενός άνδρα προςένα αγόρι που είχε περάσει την εφηβεία, αλλά δεν ήταν ενήλικο». Τον 6ο, τον 5ο και τον 4ο π. Χ. αιώνα η ενηλικίωση γινόταν στα 17 και οι ερωτικές επαφές μεταξύ ενός μεγάλου άνδρα και ενός προεφήβου ξεκινούσαν από την ηλικία των δώδεκα ετών. Οι παραπάνω σχέσεις όταν αφορούσαν σε καθηγητή και μαθητή αποτελούσαν κλάδο της ανώτερης παιδείας και αποτελούσαν την «παιδευτική παιδεραστία». Ο βιασμός, όμως, ανηλίκου τιμωρείτο πολύ σοβαρά με δήμευση ιδιοκτησίας, εξορία και βάσει των νόμω του Σόλωνα (6ος αιώνας), ακόμη και με θανατική ποινή! Για να θεωρηθεί, όμως «βιασμός» η όποια, χωρίς την συγκατάθεση του θύματος, πράξη, έπρεπε ο δράστης να συλληφθεί επ’ αυτοφόρω. Η παιδεραστία ήταν διαδεδομένη 4.500 χρόνια πριν στην Αίγυπτο. Στην ηπειρωτική Ελλάδα ήρθε από την Κρήτη. Στην κοινωνική ζωή ήταν κυρίως απόρροια λατρείας του μαθητή προς το δάσκαλο. Η αμοιβαία αλληλοεκτίμηση εξελισσόταν μερικές φορές σε ισχυρό ερωτισμό και πάθος μέχρι που έφθανε και στην ερωτική πράξη. Ο Πλούταρχος συνιστά μεταξύ των άλλων και τη στάση που επιβάλλεται να έχουν οι γονείς απέναντι σε πιθανή ομοφυλοφιλική σχέση των παιδιών τους. Η οποιαδήποτε παραπλάνηση νεαρού ή χρήση βίας τιμωρείται αυστηρότατα από το νόμο. Στην αρχαία Ελλάδα δεν αναφέρθηκε ποτέ κακοποίηση ή φόνος παιδιών με αφορμή τη σεξουαλική ικανοποίηση. Η παιδεραστία από τα χρόνια του Αριστοτέλη και μετά μειώνεται αισθητά. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΕΙΑΣ Οι φαντασιώσεις και συμπεριφορές που υποδεικνύουν παιδοφιλία, αναφέρονται στην έλξη προς παιδιά (αγόρια ή κορίτσια) προεφηβικής ηλικίας (μικρότερα των 13 ετών). Ο παιδόφιλος επίσης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών και τουλάχιστον κατά 5 χρόνια μεγαλύτερος από το παιδί. Αν και η παιδοφιλία αφορά και στα δύο φύλα, εν τούτοις η μεγάλη πλειοψηφία των παιδόφιλων είναι άνδρες. Οι περισσότεροι από αυτούς έλκονται από κορίτσια (κυρίως ηλικίας 8 - 10 ετών), λιγότεροι έλκονται από αγόρια (συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας των 10 ετών), αλλά υπάρχουν και ποσοστά παιδόφιλων που έλκονται και από τα δύο φύλα, καθώς και ποσοστά που έλκονται ταυτόχρονα από παιδιά και ενήλικους. Έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε διάφορες χώρες, δείχνουν ότι τουλάχιστον το 7% των γυναικών και το 3% των ανδρών έχουν υποστεί κατά την παιδική τους ηλικία σεξουαλική κακοποίηση. Οι θύτες, προερχόμενοι από όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, ανήκουν κατά πλειοψηφία στο ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού. Ανάμεσα στους παιδόφιλους έχουν καταγραφεί και άτομα εφηβικής ηλικίας, ενώ έχει αποδειχθεί πως στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για πραγματικούς και όχι περιστασιακούς παιδόφιλους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παιδοφιλία αποτελεί ταυτόχρονα και αιμομιξία. ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑΣ Τα αίτια μιας τέτοιας πράξης δεν είναι συγκεκριμένα.Σύμφωνα με έρευνες οι εγκέφαλοι των παιδεραστών έχουν λιγότερη λευκή ουσία (white matter) από τους “κανονικούς” εγκεφάλους. Με τον όρο λευκή ουσία ονομάζουμε όλες εκείνες τις περιοχές του εγκεφάλου στις οποίες υπάρχουν κυρίως οι άξονες και οι δενδρίτες των νευρικών κυττάρων (τα “καλώδια σύνδεσης” και “επικοινωνίας” μεταξύ των νευρικών κυττάρων και των εγκεφαλικών περιοχών γενικότερα). Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα και άλλων ερευνών που έδειξαν ότι οι παιδεραστές έχουν χαμηλότερο IQ, είναι 3 φορές πιο πιθανό να είναι αριστερόχειρες αλλά και πιο… κοντοί(!) από τον μέσο πληθυσμό, μπορούμε να πούμε πως ίσως τελικά η παιδεραστία να οφείλεται και σε συγκεκριμένη εγκεφαλική ανάπτυξη και άρα ίσως να υπάρχει προδιάθεση για την συγκεκριμένη διαταραχή. Επίσης το περιβάλλον του παιδεραστή , ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, φαίνεται πως παίζει μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της σεξουαλικής διαταραχής. Συγκεκριμένα, έρευνες έδειξαν πως έως και το 67% των παιδεραστών έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά κατά την παιδική τους ηλικία (προσοχή στην παρερμηνεία! Το 67% των παιδεραστών έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά, όχι το 67% των σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών γίνονται παιδεραστές κατά την ενηλικίωση). Κάποιος θα περίμενε πως εφόσον το παιδί έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά, αυτό θα λειτουργούσε ανασταλτικά. Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά όμως ότι τέτοιου είδους πράξεις δεν λειτουργούν ανασταλτικά. Διαφορετικά όλα τα κακοποιημένα παιδιά θα είχαν γίνει παιδεραστές. Αυτό που μπορούμε να υποθέσουμε με σχετική σιγουριά όμως είναι ότι φαίνεται πως για μερικά παιδιά αντιδρούν αλλιώς στην σεξουαλική τους κακοποίηση. Νιώθουν ότι αυτά είναι οι υπαίτιοι για την αποτρόπαια αυτή πράξη. Όσον αφορά το ερώτημα του αν τελικά η παιδοφιλία (κ άρα και η παιδεραστία) γιατρεύεται, η απάντηση μάλλον τείνει να είναι αρνητική, χωρίς ποτέ να αποκλείονται οι εξαιρέσεις. Η συγκεκριμένη διαταραχή είναι σεξουαλική, γι’ αυτό και είναι βαθιά ριζωμένη μέσα στον ψυχισμό του ατόμου, όπως όλες οι σεξουαλικές επιθυμίες και συνήθειες των ανθρώπων. Επιπλέον, αν η φύση είναι πράγματι ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη της παιδοφιλίας τότε η πιθανότητα να “γιατρευτεί” η παιδοφιλία σαφώς και μειώνεται ακόμη περισσότερο. Από την άλλη πλευρά βεβαίως, όπως ήδη αναφέραμε, η παιδεραστία έχει έντονα περιβαλλοντικά αίτια τα οποία έχουν τραυματίσει τον ψυχισμό του ατόμου. Αυτό σημαίνει πως αν μέσω κάποιας ειδικής ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας το άτομο καταφέρει να επουλώσει τις πληγές αυτές, τότε ίσως μπορεί και να αφήσει πίσω του και την διαταραχή που σε αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί σύμπτωμα άλλων βαθύτερων προβλημάτων στον ψυχισμό του παιδόφιλου. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΩΝ Από τη διεθνή επιστημονική έρευνα προκύπτει ότι οι παιδόφιλοι είναι άνθρωποι με δυσφορικά αισθήματα κατωτερότητας, απόσυρσης, μοναξιάς και μειωμένης αυτοπεποίθησης. Συνήθως πρόκειται για συναισθηματικά ανώριμους και συναισθηματικά ασταθείς ανθρώπους, που αντιμετωπίζουν έντονη δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις τους. Μόλις οι μισοί εξ αυτών είναι παντρεμένοι, ή παραμένουν σε σταθερές σχέσεις για κάποια περίοδο της ζωής τους. Φέρονται να βιώνουν έντονο θυμό και αντιδρούν με παθητική επιθετικότητα προς το περιβάλλον τους. Πολύ συχνά είναι αριστερόχειρες και έχουν περιορισμένες γνωσιακές δυνατότητες, σε αντιδιαστολή με τους συνήθεις καταναλωτές της παιδικής πορνογραφίας. Διαχειρίζονται με ιδιαίτερη δυσκολία επώδυνα συναισθήματα και αναμνήσεις και τείνουν να καταφεύγουν καθ’υπερβολή σε δυσλειτουργικούς αμυντικούς μηχανισμούς όπως η διανοητικοποίηση, η άρνηση, η γνωσιακή διαστρέβλωση και η εκλογίκευση. Πράγματι, όταν οι πράξεις τους γίνουν αντιληπτές από άλλους ενήλικες, ή την αστυνομία, ενεργοποιείται ένας τέτοιος μηχανισμό άμυνας. Για παράδειγμα μέσω άρνησης θα ισχυριστούν ότι δεν διέπραξαν ο,τιδήποτε κολάσιμο προσφέροντας μια «αγκαλιά» σε ένα παιδί που την είχε ανάγκη, μέσω ελαχιστοποίησης θα επιμείνουν ότι η πράξη τους συνέβη μια μοναδική φορά, μέσω της ηθικοποίησης ότι «αγαπούν» αλλά δεν «κακοποιούν» παιδιά, μέσω της εκλογίκευσης ότι οι πράξεις τους έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα προς τα θύματα, μέσω προβολής και επίθεσης ότι τα θύματα σαγήνευσαν το θύτη και πρόκριναν τις πράξεις του, κ.ο.κ. Ένα ποσοστό 27% των παιδόφιλων εντοπίζονται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον του θύματος (γονέας 19%, πατριός 30%, θείος 18%, ή παππούς 5% και άλλος κοντινός συγγενής). Ωστόσο, οι μισές πράξεις που αφορούν σε παιδιά μικρότερα των 6 ετών έως 11 ετών, διαπράττονται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο ένα τέταρτο σε ό,τι αφορά στα περιστατικά παιδιών μεταξύ 12 και 17 ετών. Εντούτοις, στο 70% των περιπτώσεων βίαιης σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, ο παιδόφιλος είναι άγνωστος στο θύμα του. ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που έγινε από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, το 15% των αγοριών και το 11% των κοριτσιών έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση ή και κακοποίηση ακόμη, στα τρυφερά χρόνια της παιδικής ηλικίας τους. Το 75% των δραστών για παιδοφιλία, είναι άτομα συγγενικά στο παιδί ή άλλα που έχουν άμεση σχέση μαζί του. Καθηγητές, δάσκαλοι, φροντιστές, άνθρωποι που έχουν σχέση με τις δραστηριότητες ενός παιδιού (αθλητικές, χόμπι, χορός, ξένες γλώσσες) ανήκουν στις ομάδες «υψηλού κινδύνου». Οι παιδεραστές άλλωστε, επιλέγουν επαγγέλματα και δραστηριότητες που θα τους φέρουν κοντά στα παιδιά, κοντά στα θύματά τους. Μόνο το 25% των παιδεραστών επιλέγουν τα θύματά τους τυχαία, χωρίς να σχετίζονται μαζί τους. ΘΥΜΑΤΑ/ΓΝΩΣΤΕΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ/ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ 90 80 70 Ποσοστό % 60 50 40 30 20 10 0 ΥΠΕΡ ΚΑΤΑ Δ.Ξ./Δ.Α. ΑΓΟΡΙΑ 9 84 7 ΚΟΡΙΤΣΙΑ 15 79 6 ΘΕΡΑΠΕΙΑ • Ένα πρόβλημα που περιπλέκει τη θεραπευτική αντιμετώπιση της παιδοφιλίας, είναι ότι πολλοί παιδόφιλοι και γενικά άτομα με παραφιλίες, δεν θεωρούν ότι είναι άρρωστα και προσέρχονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας μόνο όταν η συμπεριφορά τους τα φέρει σε σύγκρουση με το οικογενειακό περιβάλλον ή με το νόμο. Πρέπει να τονίσουμε ότι μια βασική παράμετρος στην αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε θεραπευτικής προσέγγισης είναι η επιθυμία του ίδιου του ατόμου να αλλάξει τη συμπεριφορά του και να συνεργαστεί με τον ειδικό. Ας δούμε τις διάφορες θεραπευτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται. • Η παιδοφιλία, όπως και οι άλλες μορφές παραφιλίας, θεωρούνται ότι οφείλονται κατά κύριο λόγο σε ψυχολογικούς παράγοντες και ότι προέρχονται από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Οπότε, η βασική μέθοδος αντιμετώπισης αυτών των διαταραχών είναι η ψυχοθεραπεία. Ένας από τους στόχους της θεραπείας είναι να έρθουν στην επιφάνεια και να επιλυθούν άλυτες ψυχικές συγκρούσεις της παιδικής ηλικίας οι οποίες μπορεί να ευθύνονται για την σεξουαλική παρέκκλιση. Η θεραπεία θα βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις φαντασιώσεις που τον παρακινούν στη συγκεκριμένη σεξουαλική συμπεριφορά. Θα τον βοηθήσει να αναγνωρίσει και να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του, παύοντας να δικαιολογεί τη συμπεριφορά του ως επιθυμητή ή ακόμη και προκαλούμενη από τα παιδιά-θύματα (π.χ. ο παιδόφιλος τείνει να εκλαμβάνει λαθεμένα την υποτακτικότητα ενός παιδιού ως έκφραση επιθυμίας από μέρους του). Θα τον βοηθήσει ακόμη να αποκτήσει πιο παραδεκτούς τρόπους σεξουαλικής ικανοποίησης και να ελέγξει το βαθμό που η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά του παρεμβαίνει στην κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Μια μέθοδος που έχει χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια για το έλεγχο της παραφιλικής συμπεριφοράς είναι η λεγόμενη θεραπεία της συμπεριφοράς, που αποσκοπεί στην «επανεκπαίδευση» του ατόμου ώστε αφενός να μειωθούν οι παραφιλικοί τρόποι σεξουαλικής διέγερσης του ατόμου και αφετέρου να δημιουργείται σεξουαλική διέγερση στο άτομο από μη παραφιλικές φαντασιώσεις. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δεν υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματική μέχρι σήμερα. Η παιδοφιλία μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή. Για παράδειγμα, σε άντρες που εμπλέκονται με καταναγκαστικό τρόπο σε σεξουαλικές επιθέσεις, χρησιμοποιούνται αντιανδρογόνα, όπως η μεδροξυπρογεστερόνη (Provera), τα οποία μειώνουν τα επίπεδα της τεστοστερόνης στο αίμα. Έτσι ελαττώνονται οι σεξουαλικές τους δραστηριότητες και γίνονται λιγότερο επικίνδυνοι. Τα αντιανδρογόνα έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στην μείωση του ποσοστού υποτροπής. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΩΝ 70 60 Ποσοστό % 50 40 30 20 10 0 ΙΣΟΒΙΑ ΘΑΝΑΤΟΣ 1-5 ΧΡΟΝΙΑ 5-10 ΧΡΟΝΙΑ ΑΛΛΟ ΑΓΟΡΙΑ 37 42 13 8 0 ΚΟΡΙΤΣΙΑ 60 17 6 11 6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ • • • • • • • • • http://www.tlaxcala-int.org http://1lyk-filipp.pre.sch.gr http://www.fylosykis.gr http://www.politikokafeneio.com http://www.iatrikostypos.com http://www.inews.gr http://psychologein.dagorastos.net http://www.paidiatros.gr http://www.wikipedia.org/ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε θερμά τους καθηγητές μας κα. Μαρία Παναγοπούλου και κο. Βασίλειο Ιωάννου,τους συμμαθητές μας και όλους όσους συντέλεσαν στην επίτευξη της εργασίας.