ヒカルの碁
ほったゆみ・小畑健
Jump comics
(Matthew-David Connolly)
Modern Japans III: Pop cultuur
0. Index
1. Inleiding…………………………………………………….…………………………..2
1.1.Algemeen….…………………………………………………………………2
1.2.囲碁……………………………………………
.……………………………2
1.3.Auteur………………………………………………………………………..2
1.4.Illustraties……………………………………………………………………3
1.5.Tekenstijl…………………………………………………………………….3
2.Het Verhaal……………………..……………………………………………………….3
3.Personages……………………….………………………………………………………4
3.1.進藤ひかる…………………………………
...……………………………..4
3.2. 藤原佐為……………………………………
...…………………………….4
3.3. 塔矢アキラ…………………………………
...……..……………………...4
4.Thematiek en achtergrond………………………………………………………………4
4.1.Thematiek…………………...……………………...………………………..4
4.2.Achtergrond………………………………………………………………….5
5.Taalgebruik…………………..…………...……………………………………………..5
5.1. Termen en begrippen (用語)………..………………………………………5
5.2. Uitdrukkingen (表現)……………………………………………………….7
5.3. Titels van Hoofdstukken in manga .………..……………………………...7
1. Inleiding.
1.1. Algemeen
In 1998 verscheen Hikaru no go voor het eerst in de Shueisha shonen jump.
Sindsdien is de serie uitgebreid tot anime serie van 75 afleveringen, één OVA (original
version adaptation) en talloze cd´s. De door Hotta Yumi geschreven en door Obata
Takeshi geïllustreerde manga zorgde voor een ware go rage in Japan. Hikaru no go
handelt over een aantal interessante onderwerpen zoals: 囲碁(igo), jeugd en puberteit.
1.2. 囲碁
Zoals de naam van de serie aangeeft, gaat het over het hoofdpersonage Hikaru en
het Japanse bordspel igo of go. Igo kwam naar Japan vanuit China tijdens de 7de eeuw
(vroege Nara periode). In China zou het al sinds 4000B.C. worden gespeeld. In de 17
eeuw werd door Honinbō Sansa de Honinbō school gesticht. De Edo periode zou het
hoogtij van igo inluiden .
In het moderne Japan is igo nog steeds zeer populair. Je vindt overal go salons, go
clubs en zelfs nationale instituten waar men go opleidingen kan volgen. De professionele
wereld van igo is zeker niet te onderschatten. De topspelers verdienen fortuinen en
genieten roem vergelijkbaar met dat van topsporters. Sommige van de oudste en beste
spelers genieten van een legendarische of zelfs goddelijke status.
De regels van igo klinken simpel en misschien zijn ze het ook, maar het spel igo
zelf ligt volgens velen op een veel hoger niveau dan schaak of eenderd welk spel.
Go wordt gespeeld op een bord met 19×19 lijnen die samen 361 kruispunten
vormen. Het spel begint met een leeg bord. De speler die begint gebruikt zwart, zijn
tegenstander wit. Om de beurt doet elk van de spelers een zet op het aanvankelijk lege
bord door een steen op een nog onbezet kruispunt te plaatsen. Een eenmaal gezette steen
kan niet meer verplaatst worden, hoewel hij in het verloop van het spel wel door de
tegenstander verwijderd zou kunnen worden. Het bord wordt tijdens het spelen dus steeds
voller.
Zelf kan ik de regels niet goed uitleggen dus heb ik een link gemaakt naar een site
die de regels uitlegt http://nl.wikipedia.org/wiki/Spelregels_van_go.
1.3.Auteur (原作)
Hotta Yumi werd geboren in 1954 in Ôta Japan. Zij is getrouwd met een andere
mangaka Hotta Kiyonari1. Om Hikaru no go te schrijven werkte ze samen met een 5de dan
igo speler2. In 2000 won ze met Hikaru no go de Shogakukan prijs voor beste manga.
1.4. Illustrator
Obata Takeshi werd geboren op 11 februari 1969. Hij heeft nog niet veel werk
gedaan maar zijn illustraties zijn bijzonder mooi en geniet daardoor veel meer respect als
mangaka dan men zou verwachten. Op dit moment werkt hij aan Death note. Een zeer
populaire manga grotendeels te danken aan de mooie tekenstijl.
Ondanks dat Death note en Hikaru no go zeer verschillende soorten van manga’s 3
zijn, is zijn stijl goed herkenbaar. Het gebruik van zeer gedetailleerde achtergronden en
een camerastandpunt dat net iets verder weg is dan gewoonlijk. Zodoende worden de
personages vaak van kop tot teen getekend. Wat ook opvalt, is dat personages zelden of
sommige zelfs nooit dezelfde kledij dragen.
1.5.Tekenstijl
Zoals in de meeste manga´s geldt ook hier de regel van de grote ogen4. Maar
aangezien er in Hikaru no go eigenlijk geen slechte mensen voorkomen, heeft zowat
iedereen grote ogen. De enige slechterik die voorkomt, is de slechte go leraar van het
Heian hof. En die wordt dan afgebeeld zonder ogen. Daar waar zijn ogen zouden moeten
zijn, zijn er gewoon 2 grote zwarte vlekken.
Opvallend is wel het aantal “mooie jongens”. Dit is eerder een kenmerk van een
shōjo manga (少女) dan van een shōnen (少年). Bijvoorbeeld Ogatasensei, Touya akira
en natuurlijk Sai. Sai wordt op een extreem vrouwelijke manier weergegeven. Aan de
hand van zijn lippen, wenkbrauwen en korte kin is het best te begrijpen dat er een beetje
gender verwarring zou optreden. Mogelijk is dit allemaal te verklaren door het feit dat de
auteur een vrouw is.
Verfrissend om te zien is dat de personages ook geregeld van kledij of haarstijl
veranderen. Nu kan je zeggen “spreekt dat niet voor zich”? Het antwoord is neen er zijn
veel manga’s waar de personages nooit van kledij wisselen. Zelfs als ze gescheurd
worden of volledig vernield zijn, het is alsof sommige personages 10 keer hetzelfde in
hun kleerkast hebben liggen. Net zoals ze van kledij veranderen, verandert hun uiterlijk
ook : ze worden namelijk volwassenen. Dit wordt gedaan op een zeer onopvallende wijze
en vaak merkt men het pas op een tijd nadat de verandering zich voor de eerste maal
voorkwam.
schreef manga over het paardrennen
1ste dan is de laagste rang, 10de dan is de hoogste
3
Death note is veel donkerder in sfeer dan Hikaru no go.
4
Grote ogen voor goede mensen, kleine ogen voor slechte.
1
2
2. Het verhaal.
(物語)
Op een dag, terwijl Hikaru op zoek is op de zolder van zijn opa naar iets om mee
te nemen voor een spreekbeurt op school vind hij een oude goban5. In dit bord zit de
geest van Fujiwara Sai. Aanvankelijk heeft Hikaru helemaal geen interesse in het spel igo
maar tijdens een noodlottige ontmoeting met Touya Akira6, zoon van Touya Meijin7, laat
hij Sai spelen tegen Akira. Sai wint en er ontstaat een complexe rivaliteit tussen Akira en
Hikaru. Het verhaal volgt de 12 jaar oude Hikaru en zijn mentor Sai op het pad om
professionele igo speler te worden.
3. Personages.
(登場人物紹介)
3.1. 進藤ヒカル(しんどうひかる)
Shindō Hikaru is het hoofdpersonage. Als we hem voor het eerst zien, is hij 12
jaar oud en helemaal niet geïnteresseerd in igo, maar al snel wordt hij een bijzonder
gepassioneerd speler. Hikaru is een veelzijdig personage: hij is een luidruchtig kind met
een groot hart. Hij is niet de slimste jongen maar al snel blijkt dat hij een zeer
getalenteerde speler is, met het potentieel om misschien de beste speler in de wereld te
worden.
3.2.藤原佐為(ふじわらのさい)
Fujiwara No Sai was tijdens de Nara periode de zeer getalenteerde igo leraar van
de keizer. Zijn doel was kami no te 神の手te bereiken. Wanneer hij oneerlijk verliest van
een rivaal-leraar en bovendien zelfs beschuldigd wordt van valsspelen, wordt hij
verbannen. Hiermee kan hij niet leven en hij pleegt zelfmoord. Zijn verhaal eindigt hier
碁盤: het bord waarop men igo speelt.
塔矢アキラ: zeer getalenteerde igo speler
7
塔矢名人: momenteel beste igo speler in de wereld
5
6
niet. Een duizendtal jaar later verschijnt hij als geest voor Honinbō Shusaku8. Wanneer
Honinbō Shusaku op 34 jaar jonge leeftijd sterft, gaat Sai’s geest over naar het bord dat
Hikaru vindt. Sai treedt op als mentor van Hikaru. Hij is een uiterst slimme en
getalenteerde igo leraar en draagt in de loop van een paar jaren zijn kennis over aan
hikaru.
3.3.塔矢アキラ(とうやあきら)
Touya Akira is de 12 jaar oude zoon van Touya Meijin. Een hoogst begaafde igo
spelen met een bijzondere wilskracht. Ondanks zijn 12 jaar jonge leeftijd speelt hij igo op
het niveau van professionele. Wanneer hij onbegrijpelijk verslaan wordt door Hikaru
ontstaat er een rivaliteit die hen beiden tot het uiterste zal drijven.
4.Thematiek en achtergrond.
4.1.Thematiek
In de ogen van de meeste mensen draait manga nog steeds om goed en kwaad, een
jonge knaap die de wereld redt van een slechte heerser met een onuitspreekbare naam die
zonder bepaalde reden de wereld wil overheersen. Ik ga niet ontkennen dat zulke manga’s
bestaan, maar het grootste deel van de manga’s van deze tijd draaien rond een alledaagse
thematiek. Zo bestaan er mangas over bv: sport (Slam Dunk, captain tsubasa),
huishouden, salary man, school leraren en niet te vergeten bordspelen (hikaru no go).
Hikaru no go draait niet alleen om go maar ook om het Japanse schoolleven, de
Jeugd en omgaan met winnen en verliezen over het nastreven van een doel of droom. Op
zijn pad naar de wereld der professionele go spelers zal hikaru meerdere keren vallen en
terug opstaan. De manga praat over veel sociale problemen zoals: Rivaliteit, vrienden,
winnen, verliezen en puberteit.
4.2.Achtergrond
Het verhaal speelt zich af in het hedendaagse Tokio. Met de uitzondering van Sai,
wiens geest Hikaru volgt. Sai is een lid van de Fujiwara clan van tijdens het Heian
8
Honinbō Shusaku heeft echt bestaan en zou de beste speler ooit zijn.
tijdperk (794-1185). Tijdens het Heian tijdperk kwam de hoofse cultuur ter bloei, in het
begin van Hikaru no go wordt het verhaal verteld over hoe Sai aangesteld was in het hof
als go leraar van de keizer. Dit is te merken aan Sai zijn elegante kledij en taalgebruik.
De wereld van go is complex, om een professionele speler te worden begint men
gewoonlijk vanaf jonge leeftijd go te spelen. Deze jonge spelers zullen gewoonlijk rond
hun 14 jaar zich inschrijven in een ki-in (een soort instituut, bijvoorbeeld de nihon ki-in
in tokyo) om zo een insei te worden. Als in-sei spelen ze constant go tegen andere in-sei´s
van het instituut in een soort jaarlang toernooi. Elk jaar worden de プロ試験(pro-shiken)
gehouden. Dit examen word georganiseerd als een soort toernooi en de top 3 worden dan
professioneel.
Even over de ranken : eerst telt het af vanaf 35kyu tot 1kyu dan telt het op vanaf
1ste dan tot de 9de dan en soms 10de dan. Vanaf eerste dan is men professioneel. Nadat men
professioneel word neemt men deel aan “leagues” (bv honinbou league ). Bij het winnen
van deze leagues verkrijgt men de titel van de league en bijhorend geld en respect. In
totaal zijn er een 9 tal leagues.
5.Taalgebruik.
Op het vlak van taalgebruik valt niet zoveel aan te merken aangezien het hier
bijna uitsluitend gaat over jongens onder elkaar. Er komt maar zelden een meisje of
volwassene aan te pas (toch in de eerste manga). Over de jongens onder elkaar valt wel
op dat Hikaru naar zijn eigen verwijst met 俺(おれ) en Akira met 僕(ぼく). Dit kleine
verschil illustreert dat Hikaru iets onbeleefder en misschien arroganter is dan Akira is.
Buiten dit valt er niet veel te zeggen over taalgebruik.
5.1.Termen en begrippen (用語)
期聖降臨「きせいこうりん」grote go meester daalt neer van de hemel
はるかな高み「はるかなたかみ」een ver afgelegen hoogte
死活の急所「しかつのきゅうしょ」het punt tussen leven en dood
暴言「ぼうげん」roekeloze opmerking
牙を剥く「きばをむく」slagtand ontbloten, “show one´s fangs”
五目ならべ「ごもく」5 op een rij
囲碁/碁　「いご/ご」Japanse naam van het spel go
碁盤「ごばん」het bord waarop men go speelt
囲碁を打つ「いごをうつ」go spelen ( het gebruik van het ww slaan slaat op het slaan
van de stenen op het bord)
宝ゲーム「たからゲーム」waardevol spel
意識「いしき」bewustzijn
状態「じょうたい」toestand
救急車「きゅうきゅうしゃ」ambulance
何者「なにもの」wat voor een ding
平安「へいあん」het Heian tijdperk (794-1185)
指南役「しなんやく」de positie van leraar
盤面「ばんめん」speelvlak van het go bord
盤上「ばんじょう」op het bord (speelvlak van het go bord)
碁笥「ごけ」de potjes waar de go stenen in zitten
碁石「ごいし」go steen (wit en zwart)
対局「たいきょく」een match/spelletje
勝負「しょうぶ」een match/spelletje
ズル「ずる」vals spelen
互角「ごかく」gelijke match
アゲハマ「あげはま」stenen tijdens de match veroverd
囲む「かこむ」veroveren (van go stenen)
魂「たましい」ziel
幽霊「ゆうれい」boze geest
打つ「うつ」slaan
囲碁の基本「いごのきほん」de basis van go
囲碁教室「いごきょうしつ」go studie lokaal (kan men les in go volgen)
碁会場「ごかいじょう」”go salon” een plaats waar men go kan spelen
眼「め」”oog”dit zijn de kruispunten op het bord waar men op kan spelen
詰め碁「つめご」een go probleem of raadsel(worden gebruikt om regels uit te leggen
en om te vorderen)
プロ「ぷろ」een professioneel
星「ほし」”ster” de 8 grote stippen op het go bord (de 9de in het midden noemt de てん
げん)
実力「じつりょく」ware kracht
負担「ふたん」nadeel
最善「さいぜん」de beste
力量「りきりょう」mogelijkheid, capabel
軽やかに「かろやかに」zachtjes, lichtjes
助言「じょげん」advies
名人「めいじん」”meester” beste go speler
将棋「しょうぎ」Japanse schaak
囲碁大会「いごたいかい」igo toernooi
囲碁部「いごぶ」igo club
大将[たいしょう] eerste bord (kapitein van go ploeg en de sterkste(3leden))
副将「ふくしょう」2de bord (vice-kapitein)
三将「さんしょう」3de bord (3de lid van de ploeg (zwakste))
5.2.uitdrukkingen (表現)
-一刀両断「いっとうりょうだん」iets in 2 snijden met een enkele slag, ook gebruikt
als uitdrukking: “to the point” “zonder rond de pot te draaien”
-囲碁の基本「いごのきほん」de basis van go. きほん betekent basis of fundament en
kan gebruikt worden in combinatie met talloze woorden zoals 囲碁 of 日本語.
-どれぐらいの腕「うで」go vaardigheid (“ude” betekent letterlijk “arm”)
-腕が強い/弱い「うでがつよい/よわい」goed/slecht zijn in (go).
-神の一手「かみのいって」the
” divine move” (best te vertalen als “de perfecte zet”, is
een doel waar meeste go spelers naar streven)
5.3. Titels van Hoofdstukken in manga.
In het laatste deel van mijn paper zou ik het nog eventjes willen hebben over een
aantal algemene taalgebruiken van manga´s.
In manga volgt men niet de gangbare benaming van een hoofdstuk zijnde bv: 第
３章(H3). In plaats daarvan gaat men een concept of term van de manga in plaats van
“hoofdstuk” gebruiken. Soms houden mangaka ( 漫 画 家 ) zich aan een bepaalde
benaming zoals bv: Akira Toriyama9 die gaf aan al de hoofdstukken van zijn kort
verhaaltjes de benaming 弟 1 話 . Bijna alle manga´s of mangaka passen dit toe, hier
volgen enkele voorbeelden.
-Hikaru no go 光 る の 碁 --- 弟 1 局 :… dit kan men vertalen als “ de eerste
match of het eerste spel” verwijzend naar de term 一局 die vaak in de manga voorkomt.
-Slam dunk スラムダンク ---ナンバ 12:… in deze basketball epos verwijst de
term “ナンバ of number” naar de engels benaming voor een speler zijn nummer.
-Rave レーヴ---レーヴ 24:… Hier heeft men de term rave zoals de titel gebruik
om de hoofdstukken te benamen. Zo klinkt elk hoofdstuk als de zoveelste fuif.
-Dragonball ドラゴンボール ---其之五:… deze kanji worden als sono その
gelezen. Ik ben niet zeker naar wat ze verwijzen, verder denk ik dat deze kanji niet meer
in modern Japans gebruikt worden. Zodoende denk ik dat het een verwijzing is naar het
Chinese verhaal waar Dragonball op gebaseerd is.
9
Akira toriyama is schrijver/tekenaar van talloze korte verhaaltjes maar ook van de serie Dragonball en Fly.

vol. 1 - Japanse studies

RG VEDA

( モップハンガーDX(16本掛) メンズ [品番：S3926] EKF196