YGS BIO K.A - Zafer Yayınları

YGS
B‹YOLOJ‹
KONU ANLATIMI
ÇÖZÜMLÜ TESTLER
KONU TESTLER‹
YAY I
N
L A RI
R
ZAFE
●
●
●
TEŞEKKÜR
Bu kitabın hazırlanmasında emeğini hiç esirgemeyen Zafer Dershaneleri
Biyoloji öğretmenlerine ayrıca dizgisinden baskısına kadar kitaba emek veren
tüm çalışanlara teşekkür ederim.
Ali DEMİR
Zafer Yayınları Kurucusu
ANKARA
Dizgi – Grafik
Zehra BÜLBÜL – Muharrem ÇEL‹K – Mevsimben TEM‹ZER – Tolga YURDASAH‹P
ISBN 978–605–387–066–1
İSTİKLAL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın...
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Bastığın yerleri "toprak!" diyerek geçme, tanı:
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hüdâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Bu ezanlar –ki şahadetleri dinin temeli–
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin secde eder –varsa– taşım,
Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh–ı mücerred gibi yerden na'şım.
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hîlâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif Ersoy
10. YIL MARŞI
Çıktık açık alınla on yılda her savaştan;
On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan;
Başta bütün dünyanın saydığı başkumandan,
Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan.
Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!
Bir hızda kötülüğü, geriliği boğarız,
Karanlığın üstüne güneş gibi doğarız.
Türk'üz, bütün başlardan üstün olan başlarız;
Tarihten önce vardık, tarihten sonra varız.
Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!
Çizerek kanımızla öz yurdun haritasını,
Dindirdik memleketin yıllar süren yasını;
Bütünledik her yönden istiklâl kavgasını...
Bütün dünya öğrendi Türklüğü saymasını!
Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!
Örnektir milletlere açtığımız yeni iz;
İmtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz:
Uyduk görüşte bilgiye, gidişte ülküye biz.
Tersine dönse dünya yolumuzdan dönmeyiz.
Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!
Söz: Behçet Kemal Çağlar, Faruk Nafiz Çamlıbel
Müzik: Cemal Reşit Rey
Sevgili Ö¤renciler,
Amac›n›z, üniversite s›navlar›n› kazanmak, üniversiteli olmak. Bu nedenle, yaflam›n›z›n önemli bir dönüm noktas›nda bulunuyorsunuz. Böylesi bir noktada, üniversitenin herhangi bir ö¤retim
program›n› rastgele tercih edip kazanman›n ötesinde, istedi¤iniz ö¤retim program›na girmeyi
temel amaç edinmeniz gerekiyor. Çünkü tercih edip kazanaca¤›n›z üniversite yüksekö¤retim program›, bir bak›ma gelece¤inizi belirleyecektir. Ancak, ülkemizde, her ö¤rencinin istedi¤i üniversite
yüksekö¤retim program›na girmesi bir yana, üniversite s›navlar›n› kazanmas› ve üniversiteli olmas›
art›k kolay de¤il. Sorun, üniversite s›navlar›na baflvuran aday say›s›n›n yüz binleri bulmas›ndan;
buna karfl›l›k üniversite yüksekö¤retim programlar›ndaki kontenjanlar›n s›n›rl›l›¤›ndan
kaynaklan›yor. Bu durumda, yüz binlerin aras›ndan s›yr›l›p öne ç›karak üniversite s›navlar›nda
baflar›l› olabilmenin birtak›m koflullar›yla karfl› karfl›yas›n›z demektir.
Birinci koflflu
ul, düzenli, disiplinli, verimli bir çal›flma temposu tutturmakt›r.
‹kinci koflflu
ul, üniversite s›navlar›na haz›rlama amac›yla ç›kar›lan ciddi yay›nlarla çal›flman›z›
destekleyip sürdürmektir.
Üçüncü koflflu
ul, yetene¤inize uygun, baflar›n›zla uyumlu üniversite ö¤retim programlar›n›
sa¤l›kl› bir biçimde seçmektir.
Zafer Yay›nlar›, çal›flmalar›n›z› desteklemek amac›yla, özgün, titiz, yo¤un çal›flma ürünü olan
ve yeni sisteme bütünüyle uygun yeni serisini hizmetinize sunmaktan gurur duymaktad›r.
Elinizdeki YGS B‹YOLOJ‹ konu anlat›ml› kitab› bu amaca hizmet eden ve sizlerin bu yöndeki
gereksiniminizi karfl›layacak yönde haz›rlanm›fl yetkin bir baflvuru kayna¤›d›r. Üniversite
adaylar›n›n tümü hangi alandan tercih yaparlarsa yaps›nlar YGS'de yer alan fen bilimleri testi
içerisindeki biyoloji sorular›ndan sorumludurlar. YGS B‹YOLOJ‹ konu anlat›ml› kitab› bu ihtiyac›
karfl›lamak için, Yüksekö¤retime Geçifl S›nav›nda yer alaca¤› düflünülen konulardan ç›kabilecek,
zorluk katsay›s› YGS'ye uygun özgün sorulardan haz›rlanm›flt›r.
fiimdiye de¤in yay›mlanan konu anlat›ml› kitaplardan nitelikçe çok daha üstün olan bu kitap
on sekiz bölümden oluflmaktad›r.
Kitab›m›zda her konu, düflündürerek ö¤retme anlay›fl›yla ele al›nm›flt›r. Her bölüm, alt
bafll›klardan sonra çözümlü testlerle pekifltirilmifl ve zenginlefltirilmifltir.
Her bölüm, konuyu hiç boflluk b›rakmaks›z›n tarayan sorulardan oluflmufl, geçerlili¤i ve
güvenirlili¤i s›nanm›fl, yeterli say›da testlerle tamamlanm›flt›r. Konu testleri kapsam ve nitelik
aç›s›ndan YGS'deki de¤ifliklikler, ÖSYM standartlar› dikkate al›narak haz›rlanm›flt›r.
Bu kitaptan yararlanarak yapaca¤›n›z al›flt›rmalar, daha önce ö¤rendi¤iniz kavramlar›n, terimlerin, zihninizde somut biçimler kazanmas›n›, giderek daha da netleflmesini sa¤layacakt›r. Tüm
sorular› eksiksiz çözdü¤ünüzde, eminim, kendinizi YGS'deki B‹YOLOJ‹ sorular›n› çözmeye haz›r
hissedeceksiniz.
Okuldan üniversiteye uzanan yolda, tüm ö¤rencilere bafl
fla
ar›lar diliyorum.
Ankara
ALİ DEMİR
Zafer Yayınları Kurucusu
‹Ç‹NDEK‹LER
BÖLÜM–1
BÖLÜM–2
BÖLÜM–3
BÖLÜM–4
BÖLÜM–5
BÖLÜM–6
BÖLÜM–7
BÖLÜM–8
BÖLÜM–9
BÖLÜM–10
BÖLÜM–11
BÖLÜM–12
BÖLÜM–13
BÖLÜM–14
BÖLÜM–15
BÖLÜM–16
BÖLÜM–17
BÖLÜM–18
B‹YOLOJ‹N‹N KONUSU – CANLILARIN ORTAK ÖZELL‹KLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9-17
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18-19
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20-24
CANLILARIN TEMEL B‹LEfi
fiE
ENLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25-49
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50-53
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54-60
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI VE M‹KROORGAN‹ZMALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61-78
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79-82
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83-89
EKOLOJ‹
– Ekosistem ve Komünite Ekolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90-102
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103-106
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107-112
– Popülasyon Ekolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113-118
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119-120
Konu Testleri (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121-123
fiÜ
ÜMLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124-136
CANLILARDA ENERJ‹ DÖNÜfi
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137-141
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142-147
HÜCRE ZARI – MADDE GEÇ‹fi
fiL
LER‹ VE ORGANELLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148-165
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166-170
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171-176
NÜKLE‹K AS‹TLER VE PROTE‹N SENTEZ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177-181
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182-187
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188-193
HÜCRE BÖLÜNMELER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194-200
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201-204
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205-210
ÜREME VE GEL‹fi
fiM
ME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211-220
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .221-224
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225-230
GENET‹K – B‹YOTEKNOLOJ‹ VE GEN MÜHEND‹SL‹⁄‹
– Mendel Geneti¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231-237
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238-241
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242-246
– Modern Genetik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247-252
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253-256
Konu Testleri (1 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257-260
– Biyoteknoloji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .261-263
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264-267
Konu Testleri (1 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .268-270
EVR‹M VE CANLILARDA DAVRANIfi VE EVR‹M
– Evrim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271-276
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277-279
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .280-286
– Davran›fl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287-290
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291
Konu Testleri (1 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292-294
B‹TK‹ B‹YOLOJ‹S‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .295-311
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .312-316
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317-322
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (S‹ND‹R‹M) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323-330
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331-334
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335-340
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (GAZ ALIfi
fiV
VER‹fi
fi‹‹) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .341-345
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .346-349
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350-356
fiIIM VE BA⁄Ifi
fiIIKLIK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .357-367
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (DOLAfi
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .368-372
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .373-378
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (BOfi
fiA
ALTIM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379-386
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .387-390
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .391-397
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (DESTEK VE HAREKET) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .398-406
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .407-410
Konu Testleri (1 – 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .411-418
HAYVAN B‹YOLOJ‹S‹ VE ‹NSAN (DENETLEME VE DÜZENLEME)
– Sinir Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .419-425
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .426-428
Konu Testleri (1 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .429-431
– Duyu Organlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .432-438
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .439-441
Konu Testleri (1 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442-444
– Hormonal Düzenleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .445-451
Çözümlü Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .452-456
Konu Testleri (1–2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457-464
9
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
BİYOLOJİNİN KONUSU
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM
1
Canlı bilimi olarak biyoloji, canlıların bütün özelliklerini ve canlılık faaliyetlerini inceleyen bir bilim dalıdır.
Canlıların beslenmesi, üremesi, metabolizması, hareket, vs. canlılık faaliyetlerinden sadece bazılarıdır. Çok sayıda alt daldan meydana gelir. Biyoloji botanik (bitki bilimi) ve zooloji (hayvan bilimi) olmak üzere iki ana dala ayrılır.
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
Yeryüzünde farklı özelliklere sahip çok sayıda canlı yaşamaktadır. Bu canlıların hepsinde ortak bazı özellikler
bulunmaktadır.
1. Hücresel Yapı:
Basit ya da gelişmiş yapılı tüm canlılar hücrelerden oluşur. Yani tüm canlıların temel yapı birimi hücredir. Yalnız
bazı canlılar tek hücreli yapıya sahipken bazıları çok hücrelidir.
Ayrıca canlılar hücresel organizasyonlarına göre ikiye ayrılır. Bazı hücrelerde çekirdek zarı ve zarlı organeller
yoktur. Böyle hücrelere prokaryot hücre denir. Prokaryot hücrelerde sadece zarsız bir organeller olan ribozom bulunur. Bakteriler, arkeler ve siyanobakteriler prokaryot hücre yapısına sahiptir.
Canlıların çoğunda ökaryot hücreler bulunur. Ökaryot hücrelerde çekirdek zarı ve zarlı organeller bulunur.
Mantarlar, bitkiler ve hayvanlar ökaryot hücre yapısına sahiptir.
UYARI
Bütün canlılarda hücre zarı, sitoplazma ve ribozom ortak olarak bulunur.
2. Kimyasal Yapı Benzerliği:
Tüm canlılarda ortak bazı moleküller bulunur. Karbonhidrat, yağ, protein, DNA ve RNA tüm canlılarda ortak
olarak bulunur.
3. Beslenme:
Canlılar yaşamsal olaylarını devam ettirebilmek için beslenirler. Canlılarda ototrof ve heterotrof beslenme
olmak üzere iki çeşit beslenme gözlenir.
Beslenme
Ototrof Beslenme
Heterotrof Beslenme
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
10
a. Ototrof Beslenme:
İnorganik maddelerden organik madde sentezlenmesine ototrof beslenme denir. Ototrof beslenen canlılar
fotosentez ya da kemosentez olayları ile kendi besinlerini kendileri sentezlerler.
Fotosentez yapan canlılar ışık enerjisini kullanarak kendi besinlerini sentezlerler. Yeşil bitkiler, bazı bakteriler
ve algler fotosentez yapar.
Yeşil bitkiler – Siyanobakteriler
Bazı bakteriler
Kemosentez yapan canlılar, kimyasal enerji kullanarak besinlerini sentezlerler. Bazı bakteriler kemosentez
yapar.
NOT: Fotosentez ve kemosentez yapan canlılarda CO2 kullanımı ve besin sentezi ortak olarak gözlenir.
b. Heterotrof Beslenme:
Besinlerin dış ortamdan hazır olarak alınmasına heterotrof beslenme denir. Heterotrof beslenen canlılara
tüketici denir. Heterotrof beslenen canlılar üretici ya da diğer tüketici canlılar ile beslenerek, besin ihtiyaçlarını karşılarlar. Hayvanlar ve mantarlar heterotrof beslenirler.
3. Solunum:
Canlıların yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için enerjiye ihtiyaçları vardır. Enerji ihtiyaçlarını besinlerde depolanan enerjiden karşılarlar. Besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisinin açığa çıkarılmasına solunum
denir. Canlılarda oksijenli ve oksijensiz solunum olmak üzere iki çeşit solunum vardır.
Solunum
Oksijensiz Solunum
Oksijenli Solunum
(Anaerobik Solunum)
(Aerobik Solunum)
a. Oksijensiz Solunum:
Hücrelerde oksijen kullanılmadan besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisinin açığa çıkarılmasına oksijensiz solunum denir. Bazı bakterilerde, bira mayası gibi maya mantarlarında ve omurgalıların çizgili kaslarında gözlenir.
Glukoz → Laktik Asit + Net 2ATP
Glukoz → Etil Alkol + CO2 Net 2ATP
11
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
b. Oksijenli Solunum:
Hücrelerde besinlerin oksijen kullanılarak enerji üretiminde kullanılmasına oksijenli solunum denir. Canlıların
büyük çoğunluğunda oksijenli solunum gözlenir.
Glukoz + O2 → CO2 + H2O + Enerji
4. Metabolizma:
lır.
Hücrelerde meydana gelen yapım ve yıkım olaylarının tamamına metabolizma denir. Metabolizma ikiye ayrıMetabolizma
Anabolizma
Katabolizma
(Özümleme = Asimilasyon)
(Yadımlama = Disimilasyon)
a. Anabolizma (= Özümleme = Asimilasyon):
Küçük moleküllerden büyük moleküllerin sentezlenmesine anabolizma (=yapım) denir. Anabolizma olaylarıyla
canlı kendine özgü molekülleri sentezleyebilir. Fotosentez, protein sentezi, yağ sentezi anabolik tepkimelerdir.
b. Katabolizma (=Yadımlama = Disimilasyon):
Büyük moleküllerin küçük moleküllere parçalanmasına katabolizma (=yıkım) denir. (Hücrelerde gerçekleşen
solunum ve sindirim tepkimeleri yıkım olayıdır.)
UYARI
Canlıda;
Anabolizma > Katabolizma ise büyüme
Anabolizma = Katabolizma ise olgunluk
Anabolizma < Katabolizma ise yaşlılık evresindedir.
5. Büyüme ve Gelişme:
Tüm canlılarda farklı şekilde de olsa büyüme gerçekleşir. Tek hücreli canlılarda sitoplazma miktarının artma-
sı ile büyüme gerçekleşirken, çok hücreli canlılarda ise hücre sayısını artırarak büyüme gözlenir.
!nsanda büyüme mitoz bölünmelerle gerçekleşirken, tek hücrelilerde
bölünme üremeye yol açar.
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
12
6. Hareket:
Canlıların üreme, beslenme, korunma gibi nedenlerle yer değiştirmesine ya da durum değiştirmesine hareket
denir.
Öglena, Paramecium gibi tek hücreli canlılar kamçı ve sil gibi yapılarla yer değiştirirler. Hayvanlar aktif olarak
yer değiştirirken, bitkilerde durum değiştirme hareketi gözlenir.
7. Boşaltım:
Canlılarda metabolizma sonucu oluşan artık maddelerin ya da vücutta fazla miktarda bulunan maddelerin
dışarı atılmasına boşaltım denir.
Sularda yaşayan tek hücreli canlılar, difüzyonla artık maddeleri dışarı atar. Bitkiler ise yapraklardan terleme
ve damlama olaylarıyla boşaltım yaparlar. Ayrıca bitkilerde yaprak dökümü de bir boşaltım olayıdır. Hayvanların
çoğunluğunda ise boşaltımı sağlamak için boşaltım sistemleri gelişmiştir.
–a–
–b–
Bitkilerde damlama (a) ve yaprak dökümü (b) boşaltım olaylarına örnek olarak verilebilir.
8. Üreme:
Canlıların nesillerini devam ettirebilmek için kendilerine benzer yeni bireyler oluşturmalarına üreme denir.
Üreme canlının yaşaması için zorunlu değildir. Sadece neslin devamlılığı için gerçekleştirilir. Canlılarda iki çeşit
üreme gözlenir.
Üreme
Eşeysiz Üreme
Eşeyli Üreme
a. Eşeysiz Üreme:
Tek bir atadan yeni bireylerin oluşmasına eşeysiz üreme denir. Oluşan bireylerin kalıtsal yapıları ana canlıyla
aynıdır. Eşeysiz üreyen canlılarda mutasyonla çeşitlilik sağlanır.
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
13
b. Eşeyli Üreme:
İki farklı bireyin üreme hücrelerinin birleşmesiyle yeni bireylerin oluşmasına eşeyli üreme denir. Eşeyli üreyen
canlılarda kalıtsal çeşitlilik gözlenir.
9. Çevresel Uyarılara Tepki:
Canlılar iç ya da dış çevreden gelen uyarılara karşı tepki gösterirler. Canlılar uyarıları almak için çeşitli yapılar geliştirmişlerdir. Örneğin, Öglenalar ışığa duyarlı göz lekesi ile ışığı algılayarak, ışığın geldiği tarafta toplanırlar.
Çok hücreli canlılar ise uyarılara hormonlar ya da sinirsel yolla cevap verirler.
10. Adaptasyon (Uyum):
Canlıların yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklerine adaptasyon denir. Bukalemunların bulundukları ortama göre, renk değiştirmeleri, ördeklerin perde ayaklı olması, kaktüslerin gövdelerinde su depolamaları birer
adaptasyondur.
Vücut renkleri ile bulundukları ortama adapte olabilen canlıların yaşama ve üreme şansı artar.
11. Homeostasi (Kararlı iç denge):
Çevre koşullarının değişmesine rağmen, canlıların iç yapılarındaki bazı maddelerin değişmez, sabit bir değerde tutulmasına homeostasi denir. Kandaki glukoz, su gibi maddelerin belirli aralıklarda sabit tutulması homeostasiye örnek olarak verilebilir.
12. Organizasyon:
Canlıların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için, vücut bölümleri arasında görev dağılımı olmasına organizasyon denir.
Tek hücreli canlılarda hücrenin bazı kısımları farklılaşarak organizasyonu sağlarken, çok hücreli canlılarda
daha gelişmiş bir organizasyon vardır. Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri benzer olan hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler organizmayı oluşturur.
Hücre
Doku
Organ
Sistem
Organizma
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
14
BİYOLOJİNİN ÖNEMİ
Biyoloji, canlı ve doğa ile ilgili her konuyu incelemektedir. İnsanların bilinçli ve sağlıklı yaşamaları, doğanın
dengesini bozmadan çevreye uyum sağlamaları, ekonomik gelişmeyi sürekli kılmaları, üretim kalitesi ve miktarını
artırmaları ancak biyolojik bilgi birikimi ile mümkündür.
Biyolojinin birçok uygulama alanı vardır. Tıp, tarım, hayvancılık, ormancılık, endüstri ve diğer alanlardaki çalışmalar sayesinde birçok soruna çözüm üretilmiştir. Örneğin; tıp alanında yapılan çalışmalar sayesinde birçok hastalığın tedavi yolları bulunmuş, tarım alanında yapılan çalışmalarla da daha fazla ve kaliteli ürün elde edilmiştir.
Günümüzde biyolojik olayların yayın organlarında yer bulması insanların biyolojiye olan ilgisini artırmıştır.
Yakın geçmişimizden bugüne kadar gündemi oluşturan bazı örnekler verilecek olursa;
• Patates bitkisinin soğukta donmasına bir bakteri türündeki gen sebep olmaktadır. Biyoteknolojik yöntemlerle bu geni taşımayan bakteriler üretilerek tarlaya bırakılmış ve patateslerin donması önlenmiştir.
• Böbrek yetersizliği olan hastalarda sentezlenemeyen ve alyuvar yapımından sorumlu olan eritroprotein hormonunu sentezleyen gen bakterilere aktarılmakta ve bu hormon sentezletilerek böbrek hastalarına verilmektedir.
• Seracılıkta Bombus arıları ile polenlerin geniş alanlara yayılmaları sağlanmaktadır.
• Anne karnındaki bebeğe cerrahi müdahale yapılabilmektedir. Böylece erken teşhis ile doğum sonrası oluşabilecek hastalıklar engellenmiş olmaktadır.
• İnsan için gerekli olan insülin hormonu bakterilerde üretilip insana enjekte edilebilmektedir. Böylece hormon
eksikliğine bağlı hastalıklar önlenmektedir.
• Adli kurumlarda DNA testi sonunda suçluların yakalanması biyolojinin ne kadar geniş bir alana hitap ettiğinin göstergesidir.
• Son günlerde dünyanın gündemine oturan “klonlama” büyük ilgi uyandırmıştır.
Yukarıda bahsettiğimiz olaylara benzer birçok olay biyolojinin insan hayatındaki önemini artırmıştır. Bugün bir
ülkenin gelişmişliği biyolojik bilgilerin kullanılabilirliği ile ölçülmektedir. Bir insanın çevresine duyarlı, bilinçli bir birey
olması ancak biyolojide öğrendiği temel bilgileri yaşamında uygulaması ile mümkündür. Bilinçli birey bilinçli toplum
demektir. Yaşamın sürekliliği için biyolojiye gerekli önem verilmelidir. Biyoloji bilimine yeterli önem verilmediği takdirde birçok sorun ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
1. Çevrenin bozulması ile ilgili sorunlar:
• Küresel ısınma
• Ormanların ve meraların tahrip edilmesi
• Ozon tabakasının incelmesi
• Sulak alanların kurutulması ve kaynakların tüketilmesi
• Deniz ve göllerin kirletilmesi
• Hava kirliliği
• Bazı bitki ve hayvan türlerinin neslinin tükenmesi (Örn: Kelaynak kuşları, Akdeniz foku, deniz kaplumbağaları)
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
15
• Tarım ilaçlarının (Örn: DDT) bilinçsiz kullanılması sonucu bazı türlerin ortadan kalkması ya da canlılarda kalıcı hasar bırakması.
• Hızlı nüfus artışı ve plansız kentleşmeden dolayı doğal kaynakların tahrip edilmesi.
• Bilinçsiz tüketimden dolayı ortaya çıkan çöp sorunu.
2. Sağlıkla ilgili sorunlar:
• Kalıtsal bozukluklara bağlı olarak sağlıksız nesillerin ortaya çıkması
• Akraba evliliğine bağlı anormalliklerin artması
• Yanlış beslenmeye bağlı olarak birçok hastalığın ortaya çıkması
3. Ekonomi ile ilgili sorunlar:
Bitki ve hayvan türlerinin ıslah edilmesi için yeterli çalışmalar yapılmadığı takdirde, kalitesiz ve daha az ürün
elde edilmesi sonucu ekonomi olumsuz etkilenecektir.
4. Sosyal yapıyla ilgili sorunlar:
Çevrenin bozulmasına bağlı olarak göçe sürüklenme, bedensel ve ruhsal bozukluklar gibi sosyal yapıyla ilgili sorunlar ortaya çıkmaktadır.
BİYOLOJİNİN GELECEĞİ
Hızla çoğalan ve tüketimi günden güne artan insan topluluklarına gelecekte dünya kaynakları yeterli olmayacaktır. Tüm dünya yaşamın sonuna doğru sürüklenecektir. Bunun için;
• Doğal dengeyi bozmamaya özen gösterilmelidir.
• Biyolojik zenginlikler korunmalıdır.
• Endüstrileşme çevreye ve canlıya zarar vermeden gerçekleştirilmelidir.
• Biyoloji bilgisine sahip bireyler yetiştirilmelidir.
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
16
Biyoloji bilimine verilen önemin artması ile artan buluşlar insan hayatında olumlu gelişmelere neden olmuştur.
Özellikle bu yüzyılda ortaya çıkan en büyük gelişme DNAʼnın yapısının keşfedilmesidir. Bu gelişmeye bağlı olarak
biyoteknoloji ve moleküler biyolojideki çalışmalarla birlikte günümüzde birçok sorun çözümlenmiştir ve çözümlenmeye devam edilecektir.
Önümüzdeki yüzyılın başında aşağıdaki gelişmelerin olması beklenmektedir:
• Birçok kalıtsal hastalık önlenebilecektir. (Örneğin kanser, hemofili, renk körlüğü, cücelik, şeker hastalığı, tansiyon vb.)
• Bitki ve hayvan ıslahı yöntemi ile üstün özellikteki döllerin elde edilmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır. Bitki
ve hayvan ıslahı ile hem ürün miktarı hem de kalitesi artacaktır.
• Gen transferi yöntemi ile her canlı ihtiyacı olduğu maddeleri sentezleyebilecektir. Örneğin; karaciğerde C
vitamini sentezlenecek, böylece C vitamininin besinlerle alınması gerekmeyecektir.
• Canlıların yaşam sürelerinin uzunluğunu belirleyen genler tespit edilecek, bu genler kontrol altına alınarak
daha uzun bir yaşam süresi sağlanacaktır.
• Canlılarda doku onarımı ve organ tamamlanması yapılabilecektir.
• Organ nakillerinin (transplantasyon) yapılması yaygınlaşacaktır.
• İnsülin ve büyüme hormonlarını biyoteknolojik yöntemlerle daha hızlı ve ekonomik olarak üretmek mümkün
olabilecektir.
• İnsan genomu projesinin tamamlanması ile herkesin bir gen kartı olacak, bu sayede kalıtsal hastalıklar önceden tespit edilebilecektir.
• Alg, bakteri, maya ve küflerin büyük miktarlarda üretilip sonra kurutularak elde edilen biyolojik kütleye tek
hücre proteini denir. Tek hücre proteinleri ileride insanların besin kaynağı olarak kullanılacaktır.
• Kimyasal savaş yerine biyolojik savaş yaygınlaşacaktır.
• Bitki ve hayvan türlerinin genlerinde değişiklikler yaparak yeni türler üretilecektir.
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
17
• Tek bir bitkiden birkaç farklı ürünü aynı anda alabilmek biyoteknolojik çalışmalarla yakın gelecekte mümkün olabilecektir.
• Biyoteknolojik çalışmalar ile yapay organlar geliştirilecek böylece
kaybedilen organlar yerine bu organlar kullanılabilecektir.
• Farklı hücre tiplerine dönüşebilme potansiyeline ve kendisini yenileyebilme gücüne sahip olan hücrelere kök hücre denir. Kök hücre tekniğinin kullanımının yaygınlaşması ile vücutta eskiyen, hastalanan veya
ölen hücrelerin yerine yeni hücreler, hatta yeni organlar üretilebilecektir.
• Gen teknolojisi ile vücuda mikrop girmeden de antikor üretimi sağlanacaktır.
BİYOLOJİ BİLİMİNDEKİ GELİŞMELERİN İNSANLIĞA KATKILARI
Bireylerin ve gelecek kuşakların sağlıklı yaşaması, biyoloji konusunda bilinçlenmeleri ile sağlanacaktır. Biyoloji
bilimi 21. yüzyıldaki gelişmelere alt yapı oluşturacaktır.
ÖRNEK
ÇÖZÜM
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi insan sağlığına olumsuz etki yapabilir?
A)
Tüm organların kendini yenileyebilmesi
B)
Karaciğerin C vitamini üretebilmesi
C)
Biyolojik savaş için yeni bakteri türlerinin geliştirilmesi
D)
Biyoteknoloji ile üretilen yapay organların kullanılması
E)
Yaşam süresinin artırılması
Biyolojik savaş, kimyasal savaşın yerini alabilir ancak bu durumda da insanları öldüren farklı mikroorganizmalar üretilerek salgınlar oluşturulabilir ve belki de bir ülke bu şekilde yok edileblir. İnsan
sağlığını olumsuz etkileyecek bir biyolojik savaşın başlatılması istenmeyen bir olaydır.
YANIT “C”
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
18
ÇÖZÜMLÜ TEST
Bir canlı, canlılığını devam ettirebilmek için;
I. Enerji üretme
II. Protein sentezleme
III. Üreme
IV. Yer değiştirme
verilen faaliyetlerden hangilerini gerçekleştirmek
zorunda değildir?
A) Yalnız I
D) III ve IV
B) I ve III
C) II ve IV
E) II, III ve IV
3.
B) ATP harcanması
C) Hücre zarından pasif taşıma yapılması
D) Protein sentezi
E) Sitoplazmada glukoz kullanımı
ÇÖZÜM
ÇÖZÜM
Tüm hücrelerde çekirdek bulunmaz. Dolayısıyla
çekirdek zarından madde geçişi tüm hücrelerde
gerçekleşmez.
Bir canlı üreyerek; neslini devam ettirir. Üremek
canlılığın devamı için gerekli değildir. Bazı canlılar sabit yaşar, yer değiştirmez. Yer değiştirmek
yaşamak için gerekli olmayabilir. Yalnız canlıların yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için enerji üretmeleri ve protein sentezlemeleri gereklidir.
YANIT “D”
YANIT “A”
4.
Tüm ototrof ve heterotrof canlılarda;
I. Glukozu O2 ile yıkarak enerji üretmek
II. Kalıtsal yapı bakımından ana canlıyla aynı
kalıtsal özelliğe sahip yavrular meydana
getirmek
III. Enzim sentezlemek
özelliklerinden hangileri ortak değildir?
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
ÇÖZÜM
Ototrof canlılar üretici, heterotrof canlılar tüketicidir. Bazı canlılar glikozu oksijensiz ortamda da
parçalayabilir. Kalıtsal bakımdan ana canlıyla
aynı özelliğe sahip canlılar eşeysiz üreme ile
sağlanır. Yalnız canlıların çoğunda eşeyli üreme
gerçekleşir. Böylece ana canlıdan farklı kalıtsal
özellikte canlılar oluşur. Enzim sentezlemek ise
tüm canlıların ortak özelliğidir.
YANIT “B”
Karasal bir bitkiye ait aşağıdaki özelliklerden
hangisi diğerlerine dayanılarak çıkartılan bir
sonuç niteliğindedir?
A) Bitkide gözeneklerin az sayıda bulunması
B) Kütiküla tabakasının kalın olması
C) Gözeneklerin alt epidermiste ve derinde
olması
D) Yaprak ayasının küçük olması
ZAFER YAYINLARI
2.
Aşağıdakilerden hangisinin canlılığını sürdüren
bütün hücrelerde gerçekleşmesi beklenemez?
A) Çekirdek zarından madde geçişi
ZAFER YAYINLARI
1.
E) Bitkinin terlemeyle daha az su kaybetmesi
ÇÖZÜM
Bir bitkinin daha az su kaybetmesi;
— Gözenek sayısının az olmasına,
— Kütikula tabakasının kalın olmasına,
— Gözeneklerin yaprağın alt tarafında ve derinde yer almasına,
— Yaprağın küçük olmasına,
bağlıdır.
YANIT “E”
Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri / Bölüm – 1
5.
Canlılarda gerçekleşen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.
7.
19
I. Hücre zarı
II. Sitoplazma
I. DNA ve RNA ya sahip olma
III. Çekirdek
II. Oksijenli solunumla ATP üretme
IV. Ribozom
III. Protein sentezleme
Buna göre, verilen olaylardan hangileri tüm canlılarda ortak olarak gözlenir?
Yukarıda verilen hücresel yapılardan hangileri
tüm canlılarda ortak olarak bulunur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
B) Yalnız III
D) I, II ve IV
ÇÖZÜM
Bütün canlılarda DNA ve RNA bulunur. Ayrıca
ribozomda protein sentezi gerçekleşir.
ZAFER YAYINLARI
D) I ve II
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
ÇÖZÜM
Bütün canlılarda, hücre zarı, sitoplazma ve ribozom bulunur. Yalnız çekirdek prokaryot
hücrelerde bulunmaz, ökaryot hücrelerde bulunur.
Yalnız canlıların bir kısmı oksijenli, bir kısmı ise
oksijensiz solunum yapar.
YANIT “D”
YANIT “E”
8.
Canlılarda gerçekleşen bazı tepkimeler aşağıda
verilmiştir.
I. (n) Amino asit → Protein + (n – 1) H2O
6.
II. Glukoz + O2 → CO2 + H2O + Enerji
Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özelliklerinden değildir?
III. (n) Glukoz → Nişasta+ (n – 1) H2O
IV. CO2 + H2O → Glukoz + O2
Buna göre, verilen tepkimelerden hangileri bütün
canlılarda ortak olarak gerçekleşir?
A) Monomerlerden polimer madde sentezleme
B) Bulundukları ortama uyum sağlama
C) İnorganik maddelerden organik madde sentezleme
E) Besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisini
açığa çıkarma
ÇÖZÜM
İnorganik maddelerden organik madde sentezleme sadece ototrof canlılarda gözlenir.
Diğer özellikler canlıların ortak özelliğidir.
YANIT “C”
B) Yalnız III
D) II, III ve IV
ZAFER YAYINLARI
D) Enzim sentezleme
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
ÇÖZÜM
I nolu tepkime protein sentezidir. Bütün canlılarda protein sentezi ortak olarak gerçekleşir.
II nolu tepkime oksijenli solunumdur. Canlıların
bir kısmında gerçekleşir.
III nolu tepkime nişasta sentezidir. Sadece bitkilerde gerçekleşir.
IV nolu tepkime glukoz sentezidir. Sadece
ototrof canlılarda gerçekleşir.
YANIT “A”
Bölüm – 1 / Biyolojinin Konusu – Canlıların Ortak Özellikleri
20
BİYOLOJİNİN KONUSUCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
Tüm canlılarda;
I. Enzim kullanabilme
II. Genetik bilgiye sahip olma
III. Özümleme yapabilme
IV. CO2 ve H2O’dan glukoz sentezleyebilme
V. Proteinleri monomerlerine dönüştürme
verilen özelliklerden hangileri ortak olarak
gözlenmez?
A) Yalnız IV
B) I ve II
C) I ve V
D) II ve III
E) III, IV ve V
4.
Denizlerde tür çeşidi ve
sayısı çeşitli faktörlerin etkisiyle belirlenir.
1
?
Deniz derinliğini gösteren
yandaki grafikte soru işa100 200 300 Derinlik
reti ile belirlenen dikey
(m)
eksene,
I. Tür çeşidi
II. Işık
III. Canlı sayısı
IV. Oksijen yoğunluğu
verilen faktörlerden hangileri yazılabilir?
ZAFER YAYINLARI
1.
TEST
A) Yalnız IV
B) I ve III
C) I ve IV
D) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
2.
Işık enerjisi
I
ATP II
Kimyasal bağ enerjisi
III
ATP
IV
Serbest enerji
Enerji dönüşümü şematik olarak gösterilen şekilde hangi numaralı bölgelerde gerçekleşen
olaylar canlıların tümünde ortak olarak gözlenir?
5.
ZAFER YAYINLARI
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve IV
D) III ve IV
E) II, III ve IV
3.
Canlı bir organizma;
I. Glikojen sentezleme
II. Solunum
III. Nişasta sentezleme
olaylarından hangilerini bir arada gerçekleştirmez?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III
Yapılan bir deneyde, bazı fare türlerinin belirli
dozda röntgen ışını alınca bir süre sonra öldüğü
gözlenmiştir. Mikroskopik incelemelerde bu farelerin bağırsak dokusunun zarar gördüğü
anlaşılmıştır.
İkinci bir deneyde, aynı dozda röntgen ışınlarına
tutulmuş farelere kemoterapi uygulanarak fareler
gözlenmiş ve röntgen ışını almış fakat kemoterapi tedavisi yapılmamış farelerle karşılaştırılmıştır.
İkinci deney hangi amaç için yapılmıştır?
A) Değişik dozdaki ışınların fareler üzerindeki
etkisini gözlemek.
B) Kemoterapi tedavisinin, ışının ölümcül etkisini
değiştirip değiştirmediğini gözlemek.
C) Röntgen ışını dozunun farelerin ölüm süresine
etkisini saptamak.
D) Bağırsak dokusunda en çok zararın hangi
dozda röntgen ışınıyla oluştuğunu saptamak.
E) Işının bağırsak hücreleri üzerindeki etkisini
mikroskopla incelemek.

Download Report