Ürünün içerik detayı için TIKLAYINIZ

i
Yargıtay Kararları Işığında
SORULARLA
4857 SAYILI İŞ YASASI
PROF. DR. A. MURAT DEMİRCİOĞLU
Genişletilmiş 3. Baskı
İstanbul, 2014
ii
Yayın No. : 3127
Hukuk Dizisi : 1532
3. Bası – Ağustos 2014 – İSTANBUL
ISBN 978 - 605 - 333 - 154 - 4
Copyright© Bu kitabın bu basısının Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım
A.Ş.’ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet
halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal
ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi
Baskı -Cilt
: Beta Basım A.Ş.
: Pasifik Ofset
Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3
Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / İSTANBUL
Tel: (0212) 412 17 77 (Sertifika No. 12027)
Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136)
Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11
Cağaloğlu - İSTANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
www.betayayincilik.com
iii
ÖNSÖZ
4857 sayılı yasa 11 yıldan bu yana uygulanmaktadır. Bu yasaya özellik veren,
yasanın doğuş dinamiğini etkileyen önemli kurumlardan biri olan iş güvencesi, işin
düzenlenmesi ve esneklik, iş sağlığı ve güvenliği konularında ise gerek bilimsel gerekse yargısal öğretide görüşler somutlaşmaktadır. Özellikle yasanın iş güvencesine ilişkin düzenlemeleri konusunda Yargı kararları uygulamayı yönlendirmekte, bu
anlamdaki kimi kavram ve kurumlara büyük ölçüde açıklık getirmektedir. Böylece
sosyal taraflar iş yasası ile yapılan değişiklikler ve öngörülen yeni kavram ve kurumlarla bilimsel görüşler ve yargısal kararlar doğrultusunda daha yakınen tanışmaya
başlamışlardır. İşte bu çalışma bu bağlamdaki düşüncenin ürünüdür. 1. baskısı 2007
yılında, 2. baskısı 2008 yılında yapılan ve kısa sürede tükenen kitabın 3. baskısında yasanın yürürlüğe girmesi sonrasındaki 11 yıllık bilimsel ve yargısal öğretideki
görüşler bir ölçüde toparlanmıştır. Ayrıca 4857 sayılı yasa sonrası, yasada yapılan
değişiklikler, örneğin 5763 sayılı Yasa, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası,
6089 sayılı Borçlar Yasası, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasasında
olduğu gibi yeni yürürlüğe konan düzenlemeler de uygulamaya bu bası ile tanıtılmak
istenmektedir.
Belirtmeliyiz ki, bu yapıtta elden geldiğince akademik tartışmalardan uzak durulmuş, daha çok uygulamaya yön veren yargı kararlarına olabildiğince çok yer verilmiş, özellikle önemli görülen kurumlar ve kavramlar için kimi Yargıtay kararları
önemli ölçüde aynen aktarılmıştır. Ancak yine de tarafımızca bilimsel titizlikle ve ön
yargısız bir şekilde yeri geldiğinde bu yasa ile öngörülen kurum ve kavramların uygulamacılar için önemli olanları hakkında bilimsel görüşler de ve fakat kalın çizgilerle
değerlendirilmiştir.
Diyebiliriz ki bu kitabın 3. baskısı ile yasanın yürürlüğe girmesinden sonra yayınlanan “Sorularla Yeni İş Yasası” çalışması ile yine 2007 ve 2008 yıllarında yayınlanan “Yargıtay Kararları Işığında 4857 Sayılı İş Yasası” adlı kitabımız güncellenmiş
ve büyük ölçüde genişletilmiştir.
Genişletilmiş ve güncellenmiş 3. baskının hazırlanmasında yardımcı olan Dr.
Hasan Ali KAPLAN, Yrd. Doç. Dr. Sema AYDIN, Yrd. Doç. Dr. Gökmen GÜNDOĞDU ve Arş. Gör. Sergül TÜRKOĞLU’na içtenlikle teşekkür ediyorum.
Kitabın basımını büyük bir titizlikle gerçekleştiren Beta Basım Yayım Dağıtım
A.Ş.’nin yöneticisi Seyhan Satar’a teşekkürü borç bilirim.
Prof. Dr. A. Murat DEMİRCİOĞLU
İstanbul
v
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ..............................................................................................................................III
İÇİNDEKİLER...................................................................................................................... V
KISALTMALAR...................................................................................................................IX
İŞ YASASININ KAPSAMI.................................................................................................... 1
1- Türkiye’deki Çalışma Yaşamına İlişkin Yasalar ile Öteki Hukuk
Kaynakları Hangileridir?........................................................................................ 3
2- 4857 Sayılı İş Yasasının Konusu Nedir?................................................................ 4
3- İş Yasasının Uygulama Alanı Belirlenmiş midir?.................................................. 4
4- Çırak Kimdir? Çıraklar Hakkında Hangi Yasa Hükümleri Uygulanır?................. 9
İŞ HUKUKUNUN UYGULANACAĞI KİŞİLER VE YERLER...................................... 13
5- İşçi Kimdir?......................................................................................................... 15
6- İşveren Kime Denir?............................................................................................ 16
7- İşveren Vekili Kime Denir?.................................................................................. 17
8- Alt İşveren-Asıl İşveren İlişkisi Nedir?............................................................... 18
9- İşyeri Nedir?......................................................................................................... 30
10- İşyerinin Bildirilmesi Yükümlülüğü Var mıdır?.................................................. 32
11- Yasada Yer Alan Eşit Davranma İlkesi ve Cinsiyet Ayrımı
Yasağı Neyi Öngörmektedir?............................................................................... 33
12- 4857 Sayılı İş Yasası “İşyerinin veya Bir Bölümünün Devri
“Konusunda Nasıl Bir Düzenleme Yapmıştır?..................................................... 35
13- Geçici Süreli (Ödünç) İş İlişkisi Nedir? Bu İlişki Nasıl Sağlanır?
Hükümleri Nelerdir?............................................................................................ 40
İŞ SÖZLEŞMESİ.................................................................................................................. 47
14- İş Sözleşmesi Nedir?............................................................................................ 49
15- Sürekli-Süreksiz İş Nedir?................................................................................... 50
16- İş Sözleşmelerinde Deneme Süresi Öngörmek Zorunlu mudur?......................... 51
17- Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmelerinden Ne Anlaşılır?............................... 52
18- Kısmi Süreli (Part-Time) İş Sözleşmesi Nasıl Yapılır?....................................... 59
19- Mevsimlik İşlerde Ne Tür Bir İş Sözleşmesi Yapılmaktadır?............................. 63
20- Çağrı Üzerine Çalışma Ne Demektir?................................................................. 65
21- İş Sözleşmesinin Yapılması İçin Yazılılık Bir Koşul mudur?.............................. 67
vi
22- İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğünün Sınırları (Engelli, Eski
Hükümlü ve Terör Mağduru Çalıştırma Yükümlülüğü ve Ayrımcılık
Yasağı) Nelerdir?................................................................................................. 68
23- İş Sözleşmesinin Yapılmasının Yasaklandığı Durumlar Nelerdir?...................... 74
24- İşçinin İşverene Karşı Rekabet Etmeme Borcu Var mıdır?................................. 75
İŞ YASASINDA ÜCRET...................................................................................................... 87
25- Ücret Nedir ve Kaç Şekilde Ücret Belirlenir?...................................................... 89
26- Ücret Çeşitleri Nelerdir?...................................................................................... 91
27- İkramiye Nedir?................................................................................................... 92
28- Prim Nedir?.......................................................................................................... 93
29- Komisyon Ücreti Nedir?...................................................................................... 94
30- Yüzde Usulü Ücret Nasıl Hesaplanır?................................................................. 94
31- Kârdan Pay Alma Şeklinde Belirlenen Ücretten Ne Anlaşılır?........................... 95
32- Çıplak Ücret, Giydirilmiş Ücret Nedir?............................................................... 96
33- Ücret Hesap Pusulası Nedir?................................................................................ 97
34- Ücret Borcu Nasıl, Kime, Nerede, Ne Zaman Ödenir?........................................ 98
35- Avans Nedir ?..................................................................................................... 100
36- Asgari Ücret Nedir?........................................................................................... 101
37- Asgari Ücret Kuralına Uymama Halinde İşçinin Hakları Nelerdir?
Bu Durumda Cezai Yaptırım Sözkonusu Olur mu?........................................... 102
38- Ücrette Zamanaşımı Nedir?............................................................................... 103
39- Hafta Tatilinde, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Ücret
Nasıl Ödenir?..................................................................................................... 103
40- Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde İşçinin
Çalıştırılmasında Ücret Nasıl Ödenecektir?....................................................... 104
41- Geçici İfa İmkânsızlığında Ücret Nasıl Belirlenir?............................................ 105
42- Geçici İfayı Kabul İmkânsızlığında Ücret Nasıl Belirlenir?.............................. 105
43- Askerlik veya Yasal Ödev Nedeniyle İşten Ayrılanların Tekrar İşe
Alınmalarının Koşulları Nelerdir?..................................................................... 106
44- Ücretten Yapılan Ceza Kesintisi Nedir? Nasıl Uygulanır?................................ 107
45- Ücretin Haczi, Devredilmesi, Takası Mümkün müdür?.................................... 108
46- İş Yasası Ücretin Zamanında Ödenmemesinde Yaptırım Öngörmüş müdür?... 109
47- İşverenin Ödeme Aczine Düşmesi Ne Demektir? Sonuçları Nelerdir?............. 113
İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ VE SONUÇLARI............................................................ 115
48- İş Sözleşmesi “Fesih” Yolu Dışında Nasıl Sona Erer?...................................... 117
49- İş Yasasında İş Sözleşmesinin Feshi Hangi Hükümlerde Düzenlenmiştir?....... 121
50- İş Sözleşmesinin Feshinde Feshi İhbarın Koşulları ve Şekli Nelerdir?............. 121
51- Sözleşmenin Feshinde Bildirim (Süreli Fesih) Nedir?...................................... 122
52- İş Güvencesinden Ne Anlaşılır, Kapsamı Ne Olabilir?...................................... 129
vii
53- İş Güvencesi Avrupa Topluluğu Ülkelerinde Uygulanmakta mıdır?
Ayrıca, Uluslararası Kuruluşlar Bağlamında İş Güvencesi İçin
Neler Söylenebilir?............................................................................................ 130
54- İş Yasasının İş Güvencesine Yönelik Düşünceleri Hangi
Maddelerde Yer Almıştır?.................................................................................. 132
55- İş Güvencesinin Yer İtibarıyla Kapsamında Hangi İşyerleri Yer Alacaktır?..... 132
56- İş Güvencesinin Kapsamında Hangi İşçiler Yer Alır?....................................... 135
57- İş Güvencesi İçin Öngörülen İşyeri ve İşçiye İlişkin Koşullar
Birlikte mi Değerlendirilecektir?....................................................................... 137
58- Feshin Geçerli Nedene Dayandırılması Ne Demektir?...................................... 137
59- Feshin Son Çare Olması (Ultima ratio) İlkesi Ne Demektir?............................ 138
60- Fesih İçin Geçerli Neden Oluşturmayacak Durumlar Söz Konusu mudur?...... 139
61- İşçinin Yetersizliğinden Doğan Nedenlerden Ne Anlaşılabilir?........................ 142
62- İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Fesih Nedenleri Ne Olabilir?............... 144
63- İşletmenin, İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Geçerli
Fesih Nedenleri Nelerdir?.................................................................................. 155
64- İş Yasasına Göre İş Sözleşmesinin Feshinde Usul Öngörülmüş müdür?.......... 157
65- İşçinin Savunma Yapmasının Koşulları Nelerdir?............................................. 158
66- İşçi Fesih Bildirimine İtirazı Nasıl Yapar?......................................................... 159
67- Geçersiz Nedenle Yapılan Feshin Sonuçları Nelerdir?...................................... 161
68- Feshin Geçerli Sayılması Ne Gibi Sonuçlar Doğurur?...................................... 165
69- Çalışma Koşullarında Değişiklik İle Sözleşmenin Feshi Arasındaki
Bağlantı Nedir?.................................................................................................. 165
70- Yeni İşverenin Sorumluluğundan Ne Anlaşılır?................................................ 169
71- İşçinin ve İşverenin Süresiz Feshi İhbarı Ne Demektir?.................................... 170
72- İşçiye Süresiz Feshi İhbar Hakkı Veren “Haklı Nedenler”
Nelerdir, Nasıl Kullanılır?.................................................................................. 171
73- İşverene Süresiz Fesih Hakkı Veren “Haklı Nedenler” Nelerdir,
Nasıl Kullanılır?................................................................................................. 177
74- İşveren Fesih Bildiriminde Haklı Nedenleri Göstermek ve Bu
Nedenleri İspat Etmek Durumunda mıdır?........................................................ 189
75- İşçi ve İşverenin Sözleşmeyi Süresiz İhbarla Feshi Belirli Süreye
Bağlı mıdır?....................................................................................................... 190
76- “Yasada İş Arama İzni” Hangi Koşullarda Nasıl Kullandırılacaktır?................ 191
77- Toplu İşten Çıkarma Nedir, Nasıl Uygulanır?................................................... 193
78- Cezai Şart Nedir? İş Sözleşmelerinde Nasıl Uygulanır?................................... 197
79- 4857 Sayılı Yasa Bağlamında Kıdem Tazminatının Konumu ve
Kıdem Tazminatı Hakkının Koşulları Nelerdir?................................................ 204
80- Kıdem Tazminatı İçin Söz Konusu Olan 1 Yıllık Sürenin Hesabı
Nasıl Yapılır?..................................................................................................... 207
81- İş Sözleşmesinde Ara Vermelerin Olması Durumunda Kıdem
Tazminatı Nasıl Ödenecektir?............................................................................ 208
viii
82- İşyerinin Bir Başkasına Devri ya da Başka Bir Yere Nakli
Durumunda İşçinin Kıdem Tazminatını Kim Verecektir?................................. 209
83- Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?.................................................................. 210
84- Kıdem Tazminatı İçin Asgari ve Azami Miktar Öngörülmüş müdür?.............. 212
85- Kıdem Tazminatının Zamanında Ödenmemesi Durumunda Gecikme
Faizi Söz Konusu mudur?.................................................................................. 213
86- Kıdem Tazminatı Sigorta Ettirilebilir mi? Ve Kıdem Tazminatı
Zamanaşımına Uğrar mı?................................................................................... 213
87- Kıdem Tazminatı Uygulaması İle İlgili Hükmün Uygulanmasına
Ne Sürede Devam Edilecektir?.......................................................................... 214
88- İbraname Nedir? Konusu ve İçeriği Ne Olmalıdır? Hükümsüzlüğü
Hangi Durumlarda İleri Sürülebilir?.................................................................. 214
İŞİN DÜZENLENMESİ..................................................................................................... 221
89- Çalışma Süresi Nedir? Haftalık ve Günlük İş Süreleri Ne Kadardır?................ 223
90- Telafi Çalışması Nedir? Nasıl Uygulanır?......................................................... 226
91- Çalışma Mevzuatında Yer Alan “Kısa Çalışma” Nedir?
Nasıl Uygulanacaktır?........................................................................................ 228
92- Çalışma Sürelerinden Sayılan Haller Nelerdir?................................................. 230
93- Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Nedir?............................................. 230
94- Gece Çalışması Nedir, Nasıl Uygulanır?........................................................... 237
95- Ara Dinlenmesi Nedir, Nasıl Uygulanır? Günlük Çalışmanın
Başlama Bitiş Saatleri İş Yerinde İlan Edilecek midir?..................................... 238
96- Yıllık Ücretli İzin Nedir, Kimlere Nasıl ve Ne Sürede Uygulanacaktır?........... 240
97- Analık Halinde Çalışmadan Ne Amaçlanmaktadır? Süt İzinleri
Nasıl Verilecektir?.............................................................................................. 247
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ.......................................................................................... 249
98- “İş Kazası” Nedir? Hangi Haller İş Kazasından Sayılmıştır?
İş Kazasından Dolayı İşverenin Sorumluluğu Yasa’da Nasıl
Düzenlenmiştir?................................................................................................. 251
99- Meslek Hastalığı Nedir? İşverenin Meslek Hastalıklarından Doğan
Yükümlülükleri Nelerdir?.................................................................................. 259
100-İşçi Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Hükümler Ne Tür Özellikler
İçermektedir?..................................................................................................... 260
CEZALAR........................................................................................................................... 283
101-4857 Sayılı Yasada Hangi İdari Para Cezaları Öngörülmüştür? ....................... 285
YARARLANILAN BAŞLICA KAYNAKLAR................................................................. 287
ix
KISALTMALAR
BK
Bkz
dv.
E.
İşY
K.
MEK
MK
Md
Mess
S
s
SSGSSK
T.
TTK
Y. HGK
Y.9.HD
Y.10.HD
Y.21.HD
Yarg. İç. Bir
: Türk Borçlar Kanunu
:Bakınız
:Devamı
:Esas
: İş Yasası
:Karar
: Mesleki Eğitim Kanunu
: Türk Medeni Kanunu
:Madde
: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası
:Sayı
:Sayfa
: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
:Tarih
: Türk Ticaret Kanunu
: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi
: Yargıtay 10. Hukuk Dairesi
: Yargıtay 21. Hukuk Dairesi
: Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu

Download Report