Fotoğrafçılık Yeni Müfredat

İPEK ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL SİNEMA AKADEMİSİ
FOTOĞRAFÇILIK KURSU
İSTANBUL SİNEMA AKADEMİSİ FOTOĞRAFÇILIK KURSU DERS NOTLARI
Akademi Eğitmeni
Selin Sarı
[email protected]
KONU BAŞLIKLARI
1-Temel Fotoğraf Bilgisi
2-Fotoğraf Tarihi
3-Işık ve Form
4-Kompozisyon Teknikleri
5-Çekim Teknikleri
6-Stüdyo Çekimleri
7-Belgesel Fotoğraf Tasarımı
8-Moda Fotoğrafı
9-Siyah/Beyaz –Karanlık oda
10-Portre Fotoğrafı
11-Deneysel Fotoğraf Tasarımı
12-Tanıtım -ReklamFotoğraf Tasarımı
13-Dış Çekim
İÇİNDEKİLER
1-Temel Fotoğraf Bilgisi
-Fotoğraf Makinası nedir?
-Fotoğraf nedir?
-Fotoğraf Makinası Türleri?
-Fotoğraf Makinası Nasıl Çalışır?
2-Fotoğraf Tarihi
-Giriş
-Mercek ve Ekipman Gelişimi
-Renkli Filme Giriş
-Osmanlıda Fotoğraf
-Camera Obscura
-Joseph Neiphore Niepce
-Louis Jacques-Mande Daguerre
-William Henry Fox Talbot
-David Octavius Hill
-Eugene Atget
3-Işık ve Form
-Işık Nedir?
-Işık Kontrastı
-Işık Kaynağının ve Geliş Şekline Göre Işık Türleri
-Işığın Özellikleri ve Işık Kaynakları
-Kontrast
-Renk
-Işık Kaynakları
4-Kompozisyon
-Kompozisyon Nedir?
-Kompozisyon Teknikleri
-Kompozisyon Kuralları
-Kompozisyon Öğeleri
5-Çekim Teknikleri
-Fotoğraf Çekimi
-Netlik
-Diyafram
-Shutter
-Alan Derinliği
-Odak Uzeklığı
-Objektifler
6-Stüdyo Çekim Teknikleri
-Stüdyo Fotoğrafçılığı nedir?
-Stüdyo Flaş ve Aksesuarları
-Ürün Çekim Çeşitleri
7-Belgesel Fotoğraf
-Belgesel Fotoğraf Nedir?
-Çekim Teknikleri
8-Moda Fotoğrafı
-Tanımı
-Nasıl Çekilir?
9-Karanlık Oda /Siyah Beyaz=
-Siyah-Beyaz Film
-Karanlık oda düzenlemek
-Karanlık oda malz.
-Film yıkama
10-Portre Fotoğrafı
-Portre Fotoğrafı Tanımı
-Çekim Tekniği
-Portre Fotoğrafı Tarihi
11-Deneysel Fotoğraf
-Pinhole
-Fotogram
-Işıklı Boyama
12-Tanıtım-Reklam Fotoğrafı
-Tanıntım fotoğrafı tanımı
-Kullanımı , amacı
1-Temel Fotoğraf Bilgisi
-Fotoğraf Nedir?
Yunanca Photos ‘ışık’ ve Graf
‘çizmek’ sözcüklerinin
birleşmesinden oluşan terim.Optik ve
kimyasal süreçleri kullanarak yüzey
üzerinde kalıcı görüntü elde
etme.İngilizce ‘Photography’
sözcüğünün karşılığıdır.
Fotoğraf sözcüğü ilk kez İngiliz SirJohn F. W. Herschel (1792-1871)
tarafından 1840 yılında kullanılmıştır.Sir John, yakın arkadaşı olan
İngiliz bilim adamı William Henry Fox Talbotun (1800-1877) uyguladığı
yeni yöntemle, yüzey üzerinde elde ettiği görüntüye fotoğraf adını
vermiştir.
Fotoğraf makinesinin görevi görüntü oluşturmaktır. Fotoğraf aslında
bir iletişim aracıdır.Bir haber fotoğrafı ya da o anki mutluluklarını ifade
eden bir fotoğraf aslında bir iletişim biçimidir.Ayrıca bu fotoğrafların
her biri birer belge konumundadır. O durumu o anı o olayı yansıtan bir belgedir fotoğraf.Aslında
fotoğraf çok da anlatılmaz yaşanır desek yeridir.Bir çocukluk fotoğrafına baktığımızda hissettiklerimiz, bir gökyüzü fotoğrafına baktıklarımızda hissettiklerimiz bize yaşadığımızı hissettirir.
Fotoğrafçı aslında bir yazardır.Yazar kelimeleri kullanırken fotoğrafçıda fotoğrafları kullanır.Önemli
olan okuyana yada izleyene hissettirmektir.
-Fotoğraf Makinası Nasıl Çalışır?
Fotoğraf makinelerinin günümüzde bin bir çeşidi var desek
yalan olmaz.İşte bu makinelerin elektronik parçalarını
çıkardığımız zaman geriye kalan ışık geçirmez bir kutudur.
Fotoğraf makinesinin ön kısmında ışığın içeri girdiği ve bu
açıklığın bir düzenekle ayarlanabildiği yani diyaframı olan
objektif, arkasında da dış görüntünün kaydını yapan ışığa duyarlı
bir film vardır.Fotoğrafı çekilmek istenen nesneden yansıyan ışık
objektifte toplanır, odaklanır sonra, objektifin içindeki
diyaframdan( örn.f2.8, f8 f11 vs. değerleri verilen kısım)
örtücüye, perdeye ulaşır.Fotoğraf makinelerinin çoğunda sensörün tam önüne yerleştirilen örtücü
ışığın geçmesini engelleyen bir perdedir. Çekim sırasında önceden seçilen bir süre boyunca açılarak,
ışığın sensör üzerine düşmesini sağlar (örn. 1/50 1/500 gibi).Ayna, sensör yüzeyinde oluşacak
görüntü için önizleme yapılmasına olanak sağlar.Bu akışın sonunda sensör yüzeyindeki gizli görüntü
elde edilir.
Kırmızı ok işaretle gösterilen yolda nesneden yansıyan ışık objektifden geçer, sonra ayna yardımıyla
prizmadan görüntü vizöre gelir. Bu sayede görüntüyü kadrajlamış
oluruz.
Sonrasında deklanşöre bastığım ızda perde a
üntü
perdeye belirlenen sürede sensöre düşer ve görüntü oluşur.
Dijital fotoğraf makineleri de tamamen ışığın frekasını algılayan oldukça ufak fakat içerisinde
günümüz teknolojisinde 15milyondan fazla pixel barındırabilen panellerle çalışır.Bu pixeller son
teknoliji ile her renge hassasiyet gösterebilir hale gelmiştir, Işık panele düştükten sonra, fotoğraf
makinesinin içerisinde yer alan mikro işlemcilere yine önceden yüklenen ve her ışığın frekansına
karşılık gelen direnç değerinin belirtildiği program yardımıyla her pixeldeki renk hızlıca tespit edilir
ve işlenip resim oluşturulduktan sonra, bu seferde lcd ekran üzerine düşürülerek kullanıcıya
sunulur.Işın bu panel üzerine gelmeden önce ise merceklerle odaklanır.Görüntünün fotoğraf
makinesinde olduğundan daha parlak görünmesinin sebebi, ışın kırıcı gözlüklerde olduğu gibi bir
tabaka ile kaplanarak renklerin bazı tonları elekten geçirilir. Buda daha parlak bir görüntü sağlar.Işın
panel üzerine düştüğünde merceklerle görüntü tam sığdırılmış, ve oldukça netleştirilmiş olur.Nasıl
bir mercekle bir yere bakarken yada bir kağıt üzerine tutup yakılmak istenildiğinde uygun odak
uzaklığını bulmak için merceğin ileri geri hareket ettirilmesi sağlanır yada dürbünle uzaklara
bakıldığında görüntüyü netleştirmek için dürbünün mercek ayarlarıyla oynanır, fotoğraf makinesinin
merceğide aynen öyledir. Bir de zoom
konusu var tabii ki..
Zoom merceklerin hareketiyle
görüntünün
yakınlaştırılması işlemidir. Merceğin
birisi görüntüyü
yakınlaştırıp bir noktada odaklarken,
diğeri gelen görüntünün ilk
mercekten geçtikten sonra ters
dönmesinden dolayı hem
görüntüyü
düzeltir, hem de gözün
görebileceği
şekilde odaklar. Tabiki,
zoom miktarı arttıkça mercek sayısı ve hareket kabiliyetleri değişim
gösterebilir.Ayrıca objektiflerdeki geniş açı da yapılan zoomla
değişmektedir.Bu da demek oluyor ki, fotoğrafınıza sığdırmak istediğiniz
kare, siz zoom yaptıkça küçülüyor demektir.Yine fotoğraf makinelerinin
vazgeçilmez parçalarından diyafram, kullanıcının, gündüz veya gece, güneşli yada kapalı havalarda
en ideal fotoğrafı çekmesine imkan tanır.
Diyaframın özelliği mercek üzerine düşen ışığın miktarını, kapanıp açılarak ayarlayabilmesidir.
Diyafram ışık yoğunluğunun fazla olması durumunda kapanır, az olması
durumunda da açılarak genişler.Bu sayede kullacının güneşli ve parlak bir
havada da, gece karanlıklıktada benzer netliği yakalamayı amaçlar.
En gelişmiş fotoğraf makinesinden en basit fotoğraf makinesine kadar bütün
fotoğraf makinelerinin 4 temel parçası vardır. Bunlar;
objektif , diyafram, obtüratör, vizör.
-Objektif
Objeden gelen ışığı toplar.
Diyafram, Objektiften geçen ışığı artırıp azaltmak için kurulmuş disk biçiminde
kanatlardan oluşan parçadır. Gözbebeğine benzetebiliriz. Nekadar açılırsa o kadar
fazla ışık ne kadar az açılırsa o kadar az ışık geçirir. (F)sayısıyla ifade edilir. F8,
f11gibi.F sayısı küçüldükçe diyafram açıklığı artar. Yani f8 de diyafram daha açık
ve daha çok ışık geçerken f11 de diyafram daha kapalı ve ışık daha az geçer.
Obtüratör(Örtücü Perde)
Objektiften , diyaframdan geçen ışık sensöre veya filme düşmeden
önce örtücü yani perde dediğimiz kısma gelir.Burada perde açılıp kapanarak ışığı filme yansıtır. Hızlı
açılıp kapanırsa az ışık, yavaş açılıp kapanırsa filme daha fazla ışık düşer. Örtücünün açılıp kapanma
hızına enstantane adı verilir ve saniyenin küsürleri ile ifade edilir. 1/250 sn. 1/500sn. gibi.
-Vizör
Burada şunu da açıklamakta yarar görüyorum.Günümüzde sadece vizör yerine hem vizör hem de
makinelere yerleştirilen ekranlardan makine objeye yöneltilebilmektedir.Kompakt makinelerde
vizör yerine bu LCD ekranlar tercih edilir. Bununla birlikte artık günümüzde film kullanımı yok
denecek kadar azdır. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte elektronik sensör sistemi filmlerin yerini
almıştır. Filme düşen ışık belirli kimyasal işlemlerden sonra görmemiz mümkünken, elektronik
sensörlerin hayatımıza girmesiyle görüntüler direk sayısal ortama aktarılarak gerek makinelerin
üzerinde bulunan ekranlardan gerekse çeşitli bilgisayar tablet cep telefonlarından bu görüntüleri
görebilmemiz mümkündür.
- Doğru Pozlama
Pozlandırmayı üç ana etken belirler, bunlar sensörün yada filmin ışığa olan duyarlılığı yani [ISO],
objektif diyaframının açıklığı (f sayısı ile ayarlanır) ve örtücünün yani perdenin açık kalma süresi
(enstantane, saniyenin küsürleriyle ölçülür,1/500 sn. 1/250 sn. gibi.) Doğru pozlandırmada önemli
olan nokta ışık dengesini yakalayabilmektir.Fotoğrafçılığa yeni başlayan arkadaşların en çok
zorlandıkları konuların başında doğru pozlandırma gelir.Aslına bakarsanız uzman fotoğrafçılar bile
bu konularda bazen hatalar yapabilirler.Tabiki günümüzde bu ayarları otomatik yapan makineler
oldukça yaygındır.Ancak fotoğrafçılığın temel amacı bu ayarları kendi elimizle yapabilmemizdir.
Makine seçimi yaparken de elle ayar yapabileceğimiz makineleri seçmemiz önem arz etmektedir.
Diyafram ve Enstantane Ayarı,diyafram sıralamamız f2, 2,8, 4, 8, 11, 16, 22 olarak belirtilmiştir. Her
hangi bir f sayısından bir önceki küçük sayıya (örneğin f8’den f5,6’ya ) geçmek diyafram açıklığını
büyütür ve içeriye iki misli ışık girmesini sağlar.Enstantane, saniyenin kesirleriyle ayarlanır. Tipik
sıralama 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000, olarak belirtilir.Enstantaneyi 125 ten
250 ye ayarlarsak örtücü perdesi daha kısa süre açık kalarak diyaframdan gelen ışığın sensöre
düşme süresini azaltacaktır. Eğer pozometre görüntülenecek konunun 1/125 sn. için f8 değerini
gösteriyorsa o zaman aynı sürenin yarısında 1/250 sn. de. İki misli ışığın (f5,6) kullanımı doğru
pozlandırma süremizi ortaya çıkaracaktır.Yani enstantaneyi azaltırsak diyaframı açmamız
gerekmektedir.Enstantaneyi 1,250 den 1,125e getirirsek diyaframı da kısmamız gerekir ki doğru
pozlamayı elde edelim.
-Fotoğraf Makinası Nedir?
Basit bir ayna ve merceğin işleyişinin anlaşılması çok önemli olan ‘Görüntü’ kavramı,optik
sistemlerin analizlerinde de o derece önemlidir.Kullanımı en yaygın olan optik aletlerden biri cismin
görüntüsünü bir film veya eletronik olarak bir çip üzerinde kaydeden Fotoğraf Makinasıdır.
Fotoğraf, belgelenmek istenen objeden yansıyan ışığın duyarlı yüzey üstüne düşmesi ve duyar kat
üstünde sabitlenmesidir.Fotoğraf makinesinde,belgelenmek istenen objeden yansıyan ışık; objektifte
ulaşır ve odaklanır,sonra hemen objektifin içinde bulunan ve adına diyafram denen diske ulaşır.Bu
diskin amacı; gelen ışığın şiddetinin ayarlanabilmesidir.Bu işi ise ortasında bulunan ve kullanıcı
tarafından ayarlanabilen bir delik sayesinde yapar.Objektifte toplanan ve odaklanan ışık
diyaframdan geçerek örtücüye ulaşır.Örtücü perde çekim sırasında önceden seçilen bir süre boyunca
açık kalarak, ışığın film üzerine düşmesini sağlar.
Dijital Fotoğraf Makinası , fotoğrafları elektronik olarak çeken ve saklayan elektronik bir
cihazdır.Geleneksel fotoğraf makinelerinde olduğu gibi fotoğraf filmleri kullanılmaz.Işık film görevi
gören ve adına sensör denen yeşil,kırmızı ve mavi renge duyarlı hücrelerden oluşan sandviç tipinde
sıkıştırılmış bir katmandan geçer ve bu katmandan alınan değerlerle fotoğraf dijital olarak saklanabilir.Günümüzün dijital fotoğraf makineleri tipik olarak çok fonksiyonludur ve fotoğraf çekiminin
yanı sıra ses ve görüntü kaydetme özelliklerine de sahiptir.
Piksel denilen küçük kareciklere sığdırır.Piksel boyutu ne kadar büyük olursa fotoğrafımız da o
kadar büyük olur.İnsanlar piksel arttıkça görüntü kalitesinin arttığını zannetmektedir ancak işin aslı
öyle değildir.Piksel sadece fotoğrafın boyutuyla ilgilidir.Görüntünün netliği ve derinliği kesinlikle
fotoğraf makinesinin üzerinde bulunan diğer ayarlardan daha çok etkilenir.En büyük
faktörsensördür.Sensörler günümüz fotoğraf makinelerinde genelde CCD olarak kullanılır, daha ucuz
ve kalitesiz olan makineler CMOS kullanır ancak bu pozisyon bazen değişebilir.Sensör'leri
araştırırsanız bazı çok iyi SLR fotoğraf makinelerinin de CMOS sensör kullandığını görebilirsiniz.
-Fotoğraf Makinası Türleri & Tipleri
Dijital Fotoğraf makineleri günümüzde dört kategoriye ayrılır.
Ultra Compact Compact
DSLR Like
DSLR.
Ultra Compact : Bu amatör makinelerin en önemli özelliği şaşırtıcı derecede ince ve hafif
olmalarıdır.Gömlek cebinde bile taşınabilir. Fotoğraf çekim kalitesi ise Compact makinelerle hemen
hemen aynıdır. Objektifi değiştirilemez, manuel ayarlama(M,A/S) imkânı çok kısıtlıdır.
Compact : Küçük yapılı, büyük LCD ekranlı, düşük Optic Zoom'lu, fiyat ve özelliğine göre iyi
fotoğraflar çekebilen, objektifi değiştirilemeyen, amatör makinelerdir.
DSLR Like : Compact'lara göre daha büyük, Optic Zoom'u fazla, manuel ayarları Compact'a göre fazla
DSLR'ye göre az olan, optiği değiştirilemeyen, yarı profesyonel makinelerdir.
DSLR : Büyük boyutlu, birçok manuel ayar olanağı bulunan, objektifi değiştirilebilen, profesyonel
dijital fotoğraf makineleridir.Bu makinelerin ayırt edici özelliği, lenslerindeki görüntüyü bakaç
(vizör)vasıtası ile görebilmenizdir. Bir başka ifade ile, baktığınızda ve çektiğinizde kullandığınız lens
sistemi birdir.
Her 50mm.nin büyütme katsayısının sabit 1 alındığından hareketle aşağıdaki tabloyu inceleyelim.
50mm
1 cm2
100mm
2cm2
400mm
8cm2
200mm
4cm2
Tabloya gore konuya olan uzaklığımız sabit kalmak kaydıyla, 50mm.’lik bir objektifle film düzlemi
üzerinde sabit bir objeyi 1cm2 büyüklükle fotoğraflayabiliriz.Aynı objeyi aynı mesafeden 200mm.’lik
bir objektifle çektiğimizde ise , görüntü 4cm2 oluyor.Eğer görüntü büyüklüğünü hep sabit ,örneğin
1cm2 olarak tutarken,objektif odak uzunluğunu değiştirmek için ne yapmamız gerekir?
Görüntü 1cm2
50mm
1metre
100mm 2metre
*50mm.’lik objektifle 1 metreden çekim yaparken,200mm.lik bir objektifle 4
metreden çekim yapmamız gerekir.
200mm 4metre
400mm 8metre
a) Kompaktlar
Ülkemizde çok yaygın olan bu tip fotoğraf makinelerinin popular olmalarının
basilica 3 nedeni vardır.
1-küçük,hafif ve kolay taşınır olmalarıdır.Tatil,hatıra ve aile fotoğrafları için
ideal sayılırlar.
Taşınabilir özelliği ile ilginç olayları anında görüntüleyebiliriz.
2-Kullanımlarının son derece basit olmasıdır.Genel olarak kompakt makineler
için teknik ayarlamalar gerekmiyor.Hem netlik ayarlı hem de doğru ışık ölçümü ile fotoğraf
çekilebilmesi için yapılacak tek şey vizörden bakarak denklanşöre basmaktır.
3-Diğer tür cihazlara gore daha uygun fiyata olmalarıdır.
Üzerlerinde bulunan otomatik mod sayesinde kullanıcının fotoğraf çekerken yapması gereken
tek şey deklanşöre basmak oluyor.Makine ortam şartlarına uygun olarak tüm ayarlarını yapıyor
ve fotoğrafı çekiyor.İşte kompakt fotoğraf makineleri ile diğer sınıflara ait modeller tam olarak
bu noktada ayrılıyor.Kompakt fotoğraf makinelerinde tüm insiyatif makineye ait. Cihaz, sizin
ayarlara dokunmanıza izin vermiyor.Siz en fazla sahne modunu seçebiliyorsunuz ( manzara,
gece çekimi, makro vs. ).Oysa DSLR-Like ve DSLR sınıfı cihazlarda kullanıcı fotoğrafın ayarlarına
karışabiliyor.Bu da çekeceğiniz fotoğrafın tam olarak sizin istediğiniz kıvamda olmasını
sağlayabiliyor.
b) Tek Objektifli Refleks Makinaları (SLR-Single lens Reflex)
Bu tip makinelerde değiştirilebilen objektifler kullanılabilmektedir.Bu sayede geniş mekanların
görüntülenebilmesi, çok uzak mesafelerin ya da makro çekimlerin yapılabilmesi mümkün
olabilmektedir.Değişik odak uzaklıklarında objektif kullanmak mümkündür. 24x36mm fotoğraf filmi
kullanan makinelere verilen isimdir. Bütün SLR fotoğraf makinelerinde, objektiften içeri giren,yani
filme ulaşan görüntü tam olarak görülebildiği için, kompozisyon ve netleme kolayca yapılır.Kompakt
fotoğraf makinelerinde karşılaşılan PARALAKS hatası bu fotoğraf makinelerinde yoktur.SLR fotoğraf
makinelerinin içinde bulunan ışığa duyarlı silikon hücreler,makinenin içinde objektiften giren ışığın
yoğunluğu ölçebileceği bir yere yerleştirilmiştir.Objektiflere takılabilecek ek optiklerle, filtrelerle,
fotoğrafçı sayısız arayış ve deney olanakları bulur.
Refleks makinelerin tartışılmaz avantajlarının başında vizörde görülen konunun filme aynen
yansıması gelir.Böylece hem kadrajlamada hem de net ayarında büyük bir avantaj sağlanmış olur.
Denklanşöre basılmadan önce diyafram en açık konumdadır.Aynadan yansıyan ve buzlu cam
üzerine düşen görüntü bir prizma aracılığı ile vizörden izlenebilir.Çekim yapmadan önce diyaframın
en açık konumda bulunması,aydınlık bir görüş ile daha rahat kadraj ve netleme yapmamızı sağlar.
Denklanşöre basıldığı anda diyafram,verilmiş olan değer kadar otomatik olarak kısılır,ayna kalkar ,
perde obtüratör açılır ve görüntü film düzlemine düşer,film pozlanır.Obtüratör tekrar kapanır , ayna
iner ve diyafram tekrar en açık konumuna geri döner.Çoğunlukla 35 mm formatlı film kullanılır.
c) DSLR (Digital Single Lens Reflex)
DSLR, Digital Single Lens Reflex ifadesinin kısaltılmışıdır.Dijital teknolojinin gelişmesi ile filmlerin
yerini dijital sensörler alınca, SLR fotoğraf makinelerinin başına 'D' harfi eklenerek "DSLR" adını
aldılar.Bu sınıfa ait cihazların en önemli özelliği lenslerinin değişebilir olmasıdır.Kullanıcı, çekeceği
fotoğrafın türüne uygun olan lensi kullanarak daha kaliteli fotoğraflar elde edebilir.Boyut olarak
diğer cihazlara göre oldukça büyükler ve taşınmaları için çanta kullanımı şart.Aynı şekilde
fiyatlandırma da diğer sınıflara göre pahalı.Ancak kullanıcıya sunduğu imkanlar da bu fiyatı
karşılıyor.DSLR cihazlar fotoğrafa dair tüm ayarları yapmanıza imkan tanıyor.Böylece nasıl bir
fotoğraf düşlüyorsanız ona ulaşabiliyorsunuz.Elbette bunu başarabilmeniz için makinenizin
ayarlarını ve fotoğrafa etkilerini bilmeniz şart.Yoksa, DSLR kullanmanız çok iyi fotoğraf çekeceğiniz
anlamına gelmiyor. Günümüzde bu yanılgıya düşen ve binlerce lira vererek DSLR bir makine alan
birçok kullanıcı büyük hayal kırıklığı yaşıyor.İyi bir fotoğraf için iyi bir ekipman şart olduğu gibi
sağlam bir fotoğraf bilgisi de gerekiyor.Cihazın diyaframında yapacağınız bir değişikliğin size nasıl
geri döneceğini bilmezseniz manzara fotoğrafı çekmek isterken bembeyaz bir fotoğraf ile
karşılaşabilirsiniz.Ayrıca DSLR cihazlarda temel ayarlar dışında birçok karışık ve önemli ayarlar da
bulunmaktadır.Eğer bunları bilmiyorsanız elinizdeki binlerce liralık makine ile otomatik modda
kompakt fotoğraf makinesinden çok da farklı olmayan kareler çekmek zorunda kalabilirsiniz.
Canon 'D' harfini rakamlardan sonra eklemekte (Canon EOS 550D vb.)Nikon ise rakamların başına
eklemektedir.
d) Çift Objektifli Refleks Makineleri (TLR) Twin-Lens Reflex Camera
Biri altta fotoğraf kaydetmek ve diğeri üstte kadraj ayarlamak üzere dizayn edilmiş
iki objektifli yaygın olarak 6X6cm görüntü üreten 120 kodlu Roll Film kullanılan orta
format fotoğraf makinesi çeşididir.Paralaks hatası bu makinede de vardır.Üstteki
objektif bir ayna yardımı ile görüntüyü yukarıya , buzlu cam üzerinde oluşturarak
netleme ve kadraj yapılmasını,alttaki ise üsttekine bağımlı olarak aynı netleme ve
kadrajın film düzlemi üzerine düşmesini sağlar.Orta formatlıdırlar.Bir objektif
düzlemi ve film düzlemi vardır. Merkezi obtüratörlüdür. Her iki düzlem de bir aks
üzerinde ileri geri hareket eder.Kadraj ve netleme film düzlemindeki buzlucam üzerinde yapılır.
Kontrol bittikten sonra film şasesi buzlu camın yerini alacak biçimde film düzlemine yerleştirilir.
Özellikle mimari çekimler için idealdir.Fakat taşınması zor ve hantal makinelerdir.
_____________________________________________________________________________________________________________
2-Fotoğraf Tarihi
-Giriş
Iİnsanoğ lu binlerce yıldan beri çevresinde gö rdü klerini bir biçimde çizmek , gö rü ntü lemek gereğ ini
duydu. Iİnsanoğ lu binlerce yıldan beri çiziyor.Resim, insanların çevrelerinde gö rdü klerini, doğ a da
var olanları kaydetme ve gelecek kuşaklara aktarmanın bir
yoluydu.1800’lü yılların ilk çeyreğ inde gö rü ntü leri
kaydetmenin bir başka yolu geliştirildi.Bu, insan gö zü nü n
gö rebildiğ i her şeyi kusursuz bir biçimde, aynı insan
gö zü nü n gö rdü ğ ü gibi, iki boyutlu bir yü zeye doğ ru
perspektifle aktarabiliyordu.Bir araç, bir başka deyişle,
fotoğ raf makinesi kullanılarak gö rü ntü leri kaydetmenin
yolu fotoğ raf olarak adlandırıldı.Bir güvercin yuvasının
görüntüsüyle başladı fotoğrafçılık tarihi. Dünyada bilinen ilk fotoğraf emekli bir subay olan
Joseph Nicephore Niepce tarafından bir yaz günü 1827 tarihinde çekilmiştir.Çektiği fotoğrafa güneş
çizimi anlamına gelen HALİOGRAPH adını vermiştir.Üsteki fotoğrafta
güvercin yuvasının bulanık fotoğrafı var.
Sanatçılar Rönesans devrinde karanlık kutuyu buldular.Böylece, ışığın
girdiği ufak bir delik aracılığıyla karanlık kutunun öbür ucunda
konunun ters çevrilmiş bir görüntü görebiliyordu.18. yüzyılda karanlık
kutunun bir ucuna mercek ve diğer ucuna da buzlu cam konularak
görüntü kutunun dışında görülebilir hale getirildi.Niepce ile başlayan fotoğraf çalışmaları 1829'da
Jacques Mande, Daugerre ile birleşip 1837'de Daugerreotype'ı ortaya koymalarıyla birden gelişim
göstermeye başladı. Bu işlem gümüşle karıştırılmış bakır bir levhanın sünger tozu ve zeytinyağı ile
silindikten sonra 1/16 oranında su ve nitrik asit birleşiminde yıkanıp hafif bir ateşte ısıtılmasını ve
ikinci defa nitrik aside batırılmasını gerektiriyordu.Böylece hazırlanan levha iyota batırılıp makineye
yerleştiriliyor, ışık durumuna göre 5 ile 40 dakika poz veriliyordu. Elde edilen görüntü 47.5 °C ısıdaki
cıvayı kapsayan bir tepsinin içine konulana kadar ortaya çıkmıyordu.
1840 yı
fazla geçiren bir mercek kullanılarak poz süresi düşürüldü. Daugerre tipi ile elde edilen görüntü çok
net olmakta ise de gümüş bakır karışımı levhanın kolayca kırılması ve bu yönden çok pahalı olması
fazla gelişmesini önledi. Aynı süreler içinde Henry Fox Talbot bir takım kimyasal maddelere
batırılmış kâğıtlar üzerinde görüntü elde etmeyi başardıysa da yavaş yavaş kararması ve görüntünün
net olmaması nedeniyle kolayca unutuldu.Ancak Talbot'un bu buluşu için ilk defa "FOTOĞRAF"
kelimesi kullanılmıştır.Bir süre sonra da negatiflerin pozitife çevrilmesi başarılmıştır.Böylece
modern fotoğrafçılığın temeli atılmıştır. 1852 yılında George Eastman, Kodak makinelerinde 10 poz
çekebilen bromür kaplı Jelatin rulolar bulunan Kodak fotoğraf makinelerini piyasaya sürerek çok
büyük aletler taşıması gereken fotoğrafçıya kolay hareket imkânı sağladı. Fotoğraf çekildikten sonra
makine fabrikaya gönderiliyor ve jelatin film kâğıttan ayrıldıktan sonra bir cam üzerine
yerleştiriliyor ve sonra yeniden makineye film doldurularak sahibine iade ediliyordu.
Gü nü mü zde fotoğ raf bü yü k bir hızla biçim değ iştirmektedir.Geleneksel biçimde film, fotoğ raf kartı
ve kimyasal maddeler kullanılarak elde edilen analog (geleneksel) fotoğ rafların yerini bü yü k bir hızla
yine optik teknolojisini ve optik teknolojisiyle birlikte elektronik ve bilgisayar teknolojilerini de
kullanan sayısal (dijital) fotoğ raflar almaya başladı.Sayısal fotoğ raf teknolojisi giderek artan bir hızla
da gelişmeye devam ediyor.Ancak bu analog fotoğ rafçılığ ın da tü mü yle yok olması anlamına da
gelmiyor. Geleneksel fotoğ rafçılıkta eskisi kadar olmasa da hem fotoğ raf makinelerinin yapısında,
hem de film, banyo ve kart teknolojilerinde ilerlemeler gö zlenmekte. Ayrıca gö rü ntü yü elde etmenin
temellerinde de değ işiklikler olmamıştır. Geleneksel fotoğ rafçılıkta ve sayısal fotoğ rafçılıkta
gö rü ntü yü oluşturma ve denetleme biçimleri hep aynı kalmış, gö rü ntü nü n kaydedilme biçimi ve
kayıt ortamları ve fotoğ raf makinesi yapılarında değ işiklikler olmuştur.Fotoğ raf ortaya çıktığ ı
1830’lu yıllardan gü nü mü ze kadar yaşamlarımızı hep derinden derine etkiledi ve yaşamımızın her
dö neminde yerini hep aldı. Neredeyse doğ umdan ö lü me kadar fotoğ rafı hep kullanıyoruz. Gü ndelik
yaşamdan, haberden, bilimsel araştırmalara, sağ lıktan, diğ er insanları tanımaya kadar fotoğ raf hep
var. Fotoğ rafları anlayabilmek için de onu teknik ve içerik olarak iyi tanımak gerekiyor.Iİnsanlar
binlerce yıldan beri gö rdü kleri nesneleri değ işik biçimlerde gö rselleştirmeye çalışmışlardır. Mağ ara
resimlerinden, gü nü mü zde çeşitli biçimlerde oluşturulan gö rü ntü lere gelinmiş ve bu sü reç
neredeyse tü m tarihsel dö nemlere yayılmıştır.Sanatçılar veya gö rselleştirme işiyle uğ raşanlar,
oluşturdukları gö rü ntü lerin gerçeğ e benzemesi için çalışmıştır.Fotoğ raf insanlara bu olanağ ı
mü kemmel biçimde sağ lamış ve gerçek gibi olanın ü retilmesi fotoğ rafın bulunması ve kullanılmasıyla
birlikte gerçekleşmiştir. Gü nü mü zde yaşamımızın ayrılmaz bir parçası olan fotoğ raf ve fotoğ raftan
tü reyerek yine yaşamımızda yoğ un biçimde yer alan sinema ve televizyonun temelinde “gö rü ntü ”
vardır.Fotoğ raf, gö rü ntü yü optik, mekanik ve kimyasal yollar kullanarak elde etmenin ilk biçimidir.
1490’lı yıllarda Leonardo da Vinci, resim ve çizimlerde doğ ru perspektif elde edebilmek için
karanlık odanın(Camera Obscura) kullanılması gerektiğ ini notlarında belirtmiş ve çizimlerini
yapmıştı.
Camera Obscura, 1500’lü yıllarda resim yapma amacıyla kullanılmaya başlandı.Camera Obscura
taşınabilir bir gö rü ntü oluşturma aracıydı.(Camera=Oda, Obscura= Karanlık)Camera Obscura
karanlık bir kutudan veya odadan başka bir şey değ ildir.Bir yü zü nde kü çü k bir delik vardır. Bu
delikten geçen ışık ışınları, karşı duvarda / karşı yü zeyde ters bir gö rü ntü oluşturur.1550’lerden
başlayarak Camera Obscura’yı geliştirme çalışmaları başladı, 1568 yılında Daniello Barbero ,Camera
Obscura’ya bir diyafram dü zeneğ i ekledi. Daha sonraki yıllarda bu diyafram dü zeneğ i bir mercekler
grubuyla desteklenerek daha net ve parlak gö rü ntü ler elde edilmeye başlandı.
Bu yıllardaki Camera Obscura’lar adlarına uygun biçimde oldukça bü yü ktü .Bir oda bü yü klü ğ ü ndeydi ve içlerine bir insan girerek rahatça çizim yapabiliyordu.17.yü zyıldan başlayarak Camera
Obscura’ların boyutları kü çü ldü ve hem mekanik hem de optik açıdan çok geliştirildi.
1776 yılında Johann Zahn, Camera Obscura’ya bugü nkü objektiflere benzer bir dü zenek ekledi.Bu
dü zenek içindeki objektifler ileri geri hareket ederek netlik yapmada kullanılıyordu.Zahn bu aygıtı
portre çizmede kullanıyordu ve yapı olarak bugü nkü yansıtmalı (refleks) fotoğ raf makinelerine çok
benziyordu.
17. yü zyılda toz gü mü ş nitratın gü neş altında karardığ ı bilimsel olarak kanıtlandı.1727 yılında
Alman bilim insanı Johann Heinrich Schultze gü mü ş nitrat dolu şişelerin ü zerine ışık geçirmeyen
nesneleri koyarak bu şekillerin şişelerin içindeki kimyasal maddelerin ü zerinde oluşmasını sağ ladı.
Ancak bunlar tespit edilemedikleri , bir başka deyişle kararmaları durdurulamadığ ı için bir sü re
sonra kendiliklerinden karararak silinip gidiyorlardı.
Bu çalışmalardan yaklaşık elli yıl kadar sonra isveçli kimyager Carl Scheele, ışık gö rmü ş gü mü ş
tuzlarının kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra kararmalarının durdurulabileceğ ini buldu.
1800’lerin başında da Iİ ngiliz bilim insanları da benzeri çalışmalar yapıyorlardı.Wedgewood , ü zerine
gü mü ş nitrat sü rü lmü ş kâ ğ ıt parçalarını kullanarak bunların ü zerinde fotografik gö rü ntü ler
oluşturuyordu.Ancak saptama (tespit) banyosu olmadığ ı için bu gö rü ntü ler de kendiliklerinden
karararak yok oluyorlardı. 1820’lerde Fransız bilim insanı Joseph Nicé phore Niepce(7 Mart 1765 - 5
Temmuz 1833)ilk kez bir aygıt aracılığ ıyla oluşturulan gö rü ntü yü , iki boyutlu bir dü zlem ü zerine
kaydetti.Niepce, kurşun kalay alaşımlı bir plaka ü zerini bir tü r asfaltla kaplamış ve yaklaşık sekiz
saatlik bir pozlama sonucunda ilk fotoğ rafı elde etmişti. Bu fotoğ raf, ilk olmasına karşın ticari boyutu
yoktu.
1839 yılında ticari anlamda başarılı bir sistem geliştirecek olan Jaques Louis Daguerre ve Niepce
1827 yılından itibaren birlikte çalışma kararı aldılar.Daguerre bir ressamdı ve Camera Obscura’yı o
dö nemde bir çok ressamın yaptığ ı gibi resim yapmakta kullanıyordu.Daguerre gü mü ş iyodü r ile
yaptığ ı gö rü ntü kaydı çalışmaların sü rdü rdü ve çalışmalarında oldukça ilerledi.
Fransız Bilimler Akademisi aracılığ ıyla duyurdu ve bu buluşun adı “Daguerrotype”olarak anılmaya
başlandı. Daguerrotype gö rü ntü leri şö yle oluşuyordu: Bakır bir levha gü mü ş bileşikleriyle kaplanıyor
ve iyot buharıyla gü mü ş iyodü r haline getiriliyordu.Camera Obscura kullanılarak bu levha
pozlanıyordu. Pozlama sonrasında karanlık bir odada civa buharı kullanılarak gö rü lebilir hale
getiriliyordu, daha sonra gö rü ntü nü n sabitleşmesi için, bugü n de saptama banyosu olarak kullanılan
hiponun (sodyum hiposü lfit veya potasyum metabisü lfit )içinde tutuluyordu.Hipo, levha ü zerinde
pozlanmamış, bir başka deyişle kararabilecek gü mü ş bileşiklerinin levha ü zerinden akıp gitmesini
sağ lıyordu ve pozlanmış gö rü ntü levha ü zerinde sabit olarak kalıyordu.Bu yö ntemin zayıf tarafı elde
edilen gö rü ntü nü n bir tane olmasıydı. cıva buharı insan sağ lığ ını ciddi bir biçimde etkiliyordu.
Fotoğ raf sö zcü ğ ü n ilk kez 1800’lerin ilk yarısında , 1839 yılında Sir John Herschel tarafından
kullanıldı.Fotoğ raf sö zcü ğ ü eski Grekçeden gelir.İki farklı sö zcü ğ ün birleşmesiyle oluşmuştur.
Foto=Işık, Grafi= Çizmek.Bundan da anlaşılabileceğ i gibi fotoğ raf, ışıkla yazma işidir.Işık varsa
fotoğ raf da vardır.Işık yoksa fotoğ raf da olmayacaktır.
Fotoğ raf , 19. yü zyılın en ö nemli buluşlarından biridir, gü nü mü z iletişim ortamlarının ve araçlarının
ö nemlileri arasında yer alır.Gö rü ntü nü n bir "aygıt" kullanılarak, iki boyutlu bir yü zey ü zerine
kaydedilmeye başlanmasının ü zerinden yü z yetmiş yıldan fazla geçti.Fotoğ raf ü zerine çalışmalar
yalnızca Fransa’da yapılmıyordu.Eş zamanlı olarak Iİngiltere’de de çalışmalar vardı.
William Henry Fox Talbot da bu yö nde çalışmalar yapan bir Iİngilizdi.
Fox da gü mü ş nitrata batırılmış kâ ğ ıtları pozlayarak, Tablotype adını
verdiğ i bir yö ntemle gö rü ntü ler elde ediyordu.1839 yılında ışığ a duyarlı
kâ ğ ıtları icad ettiğ ini kamuoyuna duyurdu.Yukarıda adı geçen ve
fotoğ rafın isim babası olan Sir John Herschel Talbot’un yakın arkadaşıydı.
Herschel’de bir bilim adamıydı ve bugü n de saptama(tesbit banyosuhipo) olarak kullanılan sodyum
hiposülfit gö rü ntü lerin sabitleştirilmesinde kullanılabileceğ ini
buldu. Fox Talbot’un , Daguerre’in çalışmalarından farkı,
Daguerrotype gö rü ntü lerinin tek olması, bir başka deyişle
çoğ altılamaması, Talbot gö rü ntü lerinin ise elde edilen negatif
gö rü ntü kullanılarak çoğ altılabilmesiydi. Talbot 1844 yılında ilk
fotoğ rafçılık kitabı olan “The Pencil of Nature, Doğ anın Kalemi’ni
yayınladı.
Ortaya çıkışı veya resmi olarak tescil edilişinden sonra , 1840'lı yılların başlarında fotoğ raf yaygınlaşmaya başladı.Bu yıllardaki fotoğ rafçıların hedef kitlesi, pahalı olduğ u için yağ lı boya portrelerini
yaptıramayan orta sınıftı. O yıllarda yağ lı boya portreler yaptırmak soyluluğ un sembolü ydü ve ü st
sınıflara ilişkin bir eylemdi. Takip eden yıllarda duyarkatlara ve objektiflere ilişkin çalışmalar devam
etti, fotoğ raflarda detaylar arttı, kalite yü kseldi, pozlama sü resi azaldı.Bu gelişmeler fotoğ raf
makinalarını gezginlerin en ö nemli yol arkadaşları haline getirdi.O� zellikle Fransa ve Iİngiltere başta
olmak ü zere dü nyanın her yanına fotoğ rafçılar gitti.Egzotik ü lkelere ilişkin fotoğ raflar satılan
metalar haline geldi.
1870'li yıllarda pozlama sü resi de birkaç dakikadan 1/25 saniyeye dü ştü , duyarkatlar
(emü lsiyonlar) eni konu gelişti, hassaslaşmış, fotoğ raf makinelerinin optik ve mekanik aksamları
gelişti. O gü nlere dek fotoğ rafçının çekim anından hemen ö nce kendisinin imal ettiğ i ıslak duyarkatlı
fotografik levhalar yerine atö lye ve fabrikalarda ü retilmiş, kuru, kullanım ve taşıma kolaylığ ı
sağ layan hazır emü lsiyonlu fotoğ raf levhaları ü retilmeye başlandı. Bunlar gü zelliğ i elde etmenin yeni
araçları olarak tanıtıldı, Fotografik olanaklar gelişti.1881 yılında George Eastman bir şirket kurarak
kuru cam filmleri imal etmeye başladı.Bu şirket 1888 yılında KODAK adını alacaktı ve dü nyanın en
hızlı gelişen fotoğ raf ve film şirketlerinden biri olacaktı.
1888 yılında Kodak firması film, banyo ve baskı ü creti içinde olan, 100 adet filmi bulunan fotoğ raf
makinelerini piyasaya sü rdü . Bu fotoğ raf makinelerini, " dü ğ meye basın, gerisini bize bırakın" reklam
sloganıyla satıyordu, bu yıllardan sonra fotoğ raf geniş kitlelere mal oldu.Fotografik gö rü ntü ler sanat
çevrelerinde de tartışmalar açtı, resim gibi değ ildi, resimden daha mü kemmel biçimde perspektifi ve
gö rü neni aktarıyordu. Fotoğ rafın ilk otuz yılında ve takip eden dö nemlerde, kimi fotoğ rafçılar
negatifler ü zerinde oynayarak, fotoğ raf ü zerinde dokular oluşturarak, fırça darbelerinin benzerlerini
yaratmaya çalışarak "resim gibi" olanı yakalamaya çalıştılar. Artistik arayışlara girdiler.Fotoğ raf
sanat olma yolunda ilerlemeler kat etti.
Louis Jacques Mande DAGUERRE , Still Life, 1837.
Negatif kullanılmadan basılan ilk fotoğraf
Louis Jacques Mande DAGUERRE,Boulevard du Tample,Paris, 1838.
William Henry Fox TALBOT.Botanikle ilgili ilk fotograflardan,1839.
Hippolyde BAYARD Excavation for rue Tholoze,1842.
William Hanry Fox TALBOT. The Open Door,1843.
William Hanry Fox TALBOT. The Nelson Column, Trafalgar
Square,1843.
William&Frederick LANGENHEIM , Girard Bank, 1844.
John BLUMBE, Capitol Building, Washington, 1845.
Gustav OEHME, Üç Genç Kiz Portresi, 1845.
Jean Baptiste LOUIS GROS.Bridge and Boats on The Thames, 1851.
1939’da Alman Kimyacı Robert Cornelius Philadelphia’da aile mağazasında
kendi fotoğrafını çekti.Dünyanın ilk insan fotoğrafını çekerek tarihte yerini
aldı.
İlk kadın fotoğrafı , Dorothy Catherine Draper’e ait olan bu fotoğraf,
1839 yılında Amerika’da çekildi.
İlk seri fotoğraf
1880’lerde Fransız
bilimadamı Etienne-Jules Marey kuşların nasıl uçtuğunu öğrenmek istedi.Bir saniyede 12 fotoğraf
çeken fotoğraf tabancasıyla bu fotoğrafı çekti.
İlk Hareketli Fotoğraf
İngiliz fotoğrafçı Eadweard Muybridge , on iki kamerayla bir seri fotoğraf çekerek bir at yarışını adım
adım fotoğrafladı.Bunları birleştirerek ilk hareketli görüntüleri oluşturdu.
İlk sualtı fotoğrafı
Louis Boutan tarafından1890 ’da çekildi.
Havadan çekilen ilk fotoğraf
1858’de Gaspar Felix Tournachon tarafından Fransa’da çekildi
İlk savaş fotoğrafı
1847 yılında Meksika - Amerika savaşında Charles J . Betts bu fotoğrafı
gizlice çekti.
Karanlık Kutu, Athanasius Kircher tarafından
1646’da Roma’da yapılan büyük bir karanlık
kutu. Hareket edebilen küçük bir odadan oluşan
karanlık kutuyu, sanatçı resmetmek istediği
konunun önüne taşıyordu .Konunun bu büyük
karanlık kutu içinde şeffaf bir yüzey üzerinde
elde edilen görüntüsü, malemle çizilerek
sabitleştiriliyordu.
15.yy’da ışığın farkına varılmış, renk ve biçim dışında bir eleman olarak resime katılmıştır.16.yy’da
resimde optic görüntü izleri sezilir.17.yy’da bu eğilim çok açıktır. Hollanda Fabritius ve Vermeer ,
ispanya Velasquez, italya Canaletto kesinlikle Camera Obscura kullanmıştır.
1920’lerde başlayan denemeler soyut ve yarı soyut görüntüleri getirmiştir.Çekimde veya karanlık
oda da yapılan değişimler yanında bildik nesnelerin umulmadık ayrıntılarına inilerek çalışıldı.Paul
Strand ve Edward Weston’un çalışmaları gerçekçi fotoğrafın soyutlamalarıdır.
-MERCEK VE EKİPMANLARIN GELİŞİMİ
Kayıtlara göre en eski optik firması 1756'da Viyana'da JOHANH CRISTOPH VOIGHTLANDER
tarafından kuruldu.Voighlande 1849'da Brunswıch’de bir fabrika kurdu ve 1868 de bunu Viyana'ya
taşıdı.Lenslerden başka geniş açılı objektifli fotoğraf makineleri ü retmeye başladı.Ancak başarı,
ZEISS- IKON tarafından 1965’de ele geçirildi.Fotoğrafın keşfedildiği yıllarda Paris'te çok iyi bir optik
firması vardı.Bunlar Derogy, Hermagis'tir.Fakat en önemlisi Daguerre'in arkadaşı olan Chevaller'dir
Daguerre makinelerine uygun lens imal etmesini istedi.Fakat başarılı olmadı.Bu lens Petzval'ın
Portrait Lens ile yarışacak bir lensti.Petzval 1839'da meslektaşı Andeos Freicerr Von Ettinghaussen’in zorlaması ile portre çekimine uygun yü ksek diyafram tasarımı ü stlendi. Formü lü Voighlande'de
devretti ve en çok aranan Portrait Lensleri ü retmeye başladı.Fransa'da bir diğer lens ü reticisi
1822'de fabrika kuran Jean Theodore Jamin'dir.Daha sonra Fransa'da binlerce objektif yapacak olan
asistanı Alphonse Darlot işi devraldı.Almanya'da ilk lens fabrikası Agust Steinhell (1801-1870)
tarafından 1852 yılında kuruldu.İngiltere'de mikroskop objektiflerinin mucidi Andresross'tur.1844'
de Parisli Fredrerich Von Marters 150 derecelik bir alanın fotoğrafını çekebilen bir kamera
yapmıştır.Panoramik kamera olarak adlandırılan bu araç, ü zerindeki bir çevirme kolu ile içerideki bir
dişliyi çevirmekte, dişli de bir eksene bağlı olarak merceği döndü rmektedir.Bu dönme hareketi ile
duyarkat yavaş yavaş pozlanıyordu. O zamanlar panoramik, kent ve doğa fotoğrafları, bu tip
kameralarla çekilmişti.1854'de Parisli fotoğrafçı Adolph Eugene Disderi, portre çekimini
kolaylaştırmak için, 6,5 X 8,5 inç boyutlarında, her biri ayrı ayrı ayarlanabilen çok mercekli bir
kamera geliştirmiştir. Bu kamera ile bir fotoğrafik levha , ü zerine bir dü zine fotoğraf çekilebiliyor-du.
Fotoğraf bilinçli olarak ilk kez 1853-1856 yıllarında Kırım Savaşında iletişim niteliğinde
kullanılmıştır.İngiliz REOGER FENTON, 360savaş fotoğrafı çekmiş ve medya niteliğinde kullanmıştı.
Basın tarihinde ilk kez bu fotoğraflarla sansü r uygulanmıştır.Nedeni ise İngiliz halkının renci de
olmasıdır.
-RENKLİ FİLMLERE GEÇİŞ (AUTOCHROME)
1907yılında Fransız LUMIERE KARDEŞLER ilk pratik renkli fotoğ raf cam tabaka sü reci olan
AUTOCHROME ' u tanıştırdı. Autochrome bü yü k bir hızla Avrupa'da tanınmaya başlandı., ve birkaç
yıl içinde de ABD de tanıttı.Bugü n National Geographic Society kü tü phanesinde yaklaşık 15.000 cam
tabaka vardır.
-Osmanlı’da Fotoğraf
Ceride-i Havadis’in 17 Temmuz 1842 tarihli nüshasında, Daguerre’in çıraklarından Kompa’nın
İstanbul’a geldiğinden, fotoğraf sanatını ücret mukabili teşhir ettiğinden ve isteyenlere öğrettiğinden
bahsedilir. Bu tarih Osmanlı’ya fotoğrafın fiilen geldiği tarih olarak kabul ediliyor.
Gezgin fotoğrafçılar döneminden sonra yerleşik fotoğrafçılar, bugünkü İstiklal Caddesi’nde
yerlerini almaya başladılar.Bu stüdyolarda öncelikle dışardan gelenlerin ya da imparatorlukta
görevli yabancıların fotoğrafları çekildi.Elektriğin henüz olmadığı dönemlerde bu stüdyolar,
bugünkünün tam tersine, binaların çatı katlarında kuruluyordu.Gün ışığı, çatıya gerilen perdelerle
özel olarak kontrol ediliyordu.Uzun poz süresi gerektiğinden, başın oynamaması için de arkaya bir
düzenek yerleştiriliyor, cam negatifler de yine gün ışığında bir gün boyu baskı haline
dönüştürülüyordu.
İlk Osmanlı fotoğrafçıları genelde azınlıklar arasından çıktı.Rum asıllı Vasil Kargopulos 1850′de
Pera’da ilk yerleşik stüdyoyu açan kişi oldu.Dış çekimleri başarıyla gerçekleştiren Kargopulos’un asıl
ünü stüdyo çekimlerindeydi.Stüdyosunda, müşterilerin kıyafetlerini değiştirip çeşitli pozlarda
fotoğraf çektirebilmeleri için çok geniş bir gardırobu bulunuyordu.
Stüdyolar arasında saray erkânının fotoğrafını çekme başarısını gösterenler ünlerine ün
katıyorlardı;özellikle de saray çocukları en önemli müşteriler arasındaydı.
Saray fotoğrafçıları deyince akla ilk gelen isim , Abdullah Kardeşlerdir. Ermeni Vichen, Kevork ve
Hovsep kardeşler Abdullah Freres adlı stüdyolarında 1863′te çektikleri Abdülaziz fotoğrafıyla
“Sultan Fotoğrafçısı” unvanını kazandılar. Bu konuma gelmelerinden sonradan Müslüman olarak
Abdullah Şükrü adını alan Vichen Abdullah’ın büyük önemi vardır.
Abdullah Kardeşler bu ünvanlarını , Sultan Abdülaziz’den sonra Sultan II. Abdülhamid devrinde bir
ara kaybetmişlerse de tekrar elde ettiler.1867 Paris Sergisi’ne katılan Abdullah Freres’in çalışmaları
o denli takdir edildi ki, çok geçmeden milletlerarası şöhrete ulaştı.Abdullah Kardeşler’den sonra
yetişen fotoğrafçılar da, bu sanatı Osmanlı’nın sosyal ve siyasi hayatının tespitinde kullandı.
II. Abdülhamid’in,“Yıldız Albümleri” olarak bilinen fotoğraf koleksiyonunun oluşumunda Abdullah
Freres’in büyük katkısı olmuştur.Bu albümler, Osmanlı hâkimiyetinde bulunan topraklarda kurulmuş
abideleri, müesseseleri, kültür ve sanat mirasını fotoğrafla tespit ettirerek tarihe emsalsiz birer belge
bıraktı.Padişahın isteği üzerine çekilen 40 bine yakın fotoğraf, Osmanlı toplum hayatı, tarihi eserler,
şehircilik ve şahıs dökümlerini içeren kapsamlı bir foto-belge özelliği taşıyor. Bu fotoğraflar,
Türkiye’nin yurtdışındaki kültürel mirasının tahrip edildiği dönemlerde , devlet tarafından tarihi
birer belge olarak kullanılıyor.
Daha sonradan Phebus olarak anılmaya başlanan Bogos Tarkulyan hem Osmanlı hem Cumhuriyet
döneminde önemli bir yere sahip olmuştur. Döneminde, fotoğrafların hepsi, kimyası gereği sepya
tonda basılıyordu.Fotoğrafları pastel tonlara boyayan Tarkulyan, bunun için saraydan çok büyük bir
ödül almıştır.55 yıllık profesyonel hayatında portrecilik önemli bir yer tutar.1926 yılında çektiği
Atatürk portresi, 1927 yılında tedavüle çıkan kağıt paraların ön yüzünde yer almıştır.
Emil Römmler ve Erasmus Jonas’ın kurdukları Römmler & Jonas şirketi 1890’ların başında İstanbul
sokaklarındaki hareketli yaşamı belgelemiştir.Beyazıt ve Galata Kuleleri’nden çekilmiş İstanbul ve
boğaz panoramalarının yanı sıra, saray ve camilerden oluşan fotoğrafları dönemim kartpostalları
arasında yerini almıştır.
Sözünü ettiğimiz fotoğrafçılar, kahveleri, çarşıları, sokaklarıyla Osmanlı yaşamını günümüze
getirdiler; Karadağlı, Gürcü, Ermeni, Arnavut, Yahudi, Sırp, Arap, Çerkez nüfusuyla Osmanlı halkını
belgelediler ve bunları kendi yönlendirdikleri ışıkla saptayarak günümüze ulaştırmayı başardılar. O
zamana ait bildiklerimizi bu öncü sanatçılara borçluyuz.
- Camera
Obscura
Işık yalnızca hayatın degil , sanatin da kaynagı. Varoluşun bu
ele avuca sığmaz çocuğu, karanlık çağlardan bu yana ele
geçirilmek isteniyor. Kimi zaman elmaslarda ya da kristallerde
aranan bu hakimiyeti , karanlıkta aramayı düşünebilen ilk kişi
Aristo'dur. Bir iğne deliğinden geçecek kadar sınırlı ışık
demetinin, geçtiği yerdeki nesneleri hafızasında barındırarak
sırlarını karanlık bir odanın duvarına açacagını da ondan başka
kim düşünebilirdi ki ? Bu antik çağ bilgesinin açtigi igne
deliğinden sızan ışık , yüzyıllar sonra bir rönesans çılgınının
yüzüne düştü. Leonardo usta , ışık ile karanlık arasındaki antik
bağıntıyı yeni çağa taşıdı. Hiç kuşkusuz, tarih, varolanın dışındakini arayan çılgınlarla dolu.Bu ışık
tutkunu , 1826 yılında, ışığı kagıt üzerine hapsetmeyi başardı. Bu ışık ve zaman hapishanesine ,
fotograf adı verildi . Fotoğrafın tarih içindeki serüveni , fotografın zaman içindeki serüveninden çok
daha öncelere uzanmakta.Aristo' nun verdiği adla camera obscura yani karanlık kutu fotoğrafları bu
sayede karşımıza çıkıyor. Farklı bir ışık , farklı bir perspektif , farklı bir dünya sunarak .Latince;
Camera:kubbeli hazne/oda, Obscura:karanlık, karanlık oda çevresindekilerin resmini ekrana
yansıtan optik (ışık) bir alettir.Çizim ve eğlence amacıyla kullanılır ayrıca fotoğraf ve kameranın
icadına yol açan buluşlardan biridir.Cihaz bir kutu veya oda ve onun bir yüzüne açılmış delikten
oluşur.Dışarıdan gelen ışık delikten geçerek içerisindeki yüzeye düşer ve yansıdığı kaynağın
perspektifini ve renklerini koruyarak ters dönmüş (180 derece, baş aşağı) görüntüsünü oluşturur.
Resim bir kağıt üzerine düşürülerek yüksek kesinlikli çizimler elde edilmesini sağlar .
Aynalar kullanılarak , 18.yy'daki baş aşağı versiyonunda olduğu gibi resmi düz bir şekilde kutunun
bir yüzeyine yansıtmak mümkündür.Daha portatif bir başka versiyonunda ise açılı aynalar
yerleştirilmiş bir kutudan oluşur ve cam üst bölmeye yerleştirilmiş kopya kağıdına resmi dik olarak
düşürür.10. yüzyılda yaşamış, Alhazen adıyla da bilinen Arap fizikçi ve matematikçi İbn Al-Haitam
birbirinden farklı üç mumu belirli bir biçimle düzenleyerek, üzerinde küçük bir delik bulunan bir
perdeyi duvarla mumlar arasına yerleştirir. Işıkla düzenek arasındaki etkileşmeyi incelediği deneyin
sonunda Alhazen, görüntünün sadece küçük
delikten geçen ışık yoluyla biçimlendiğini ve sağdaki
mumun, duvarın sol tarafında bir görüntü
oluşturduğunu notları arasına kaydeder, diğer
yandan da ışığın doğrusallığını algılar. Alhazen'in bu
çalışmaları 13. yüzyılda Avrupa'da değer bulur.
Aristoteles'ten yaklaşık 1000 yıl sonra, İngiliz filozof
ve eğitim reformisti Roger Bacon, Arap
yazmalarından öğrendiği "karanlık kutu"nun
ayrıntılı bir tanımını yapar. Rönesans'ın büyük
ustası Leonardo da Vinci, iğne deliği görüntü oluşumunu perspektifle ilgili çalışmalarında
"varsayalım ki, güneş, bir binayı, bir
meydanı ya da doğal
güzelliğe sahip bir alanı
aydınlatsın. Böyle
aydınlanan bir mekanın
karşısında duran, gölgedeki bir evin duvarına minik bir delik açalım; işte o zaman aydınlatılan tüm
nesnelerin görüntüleri ışıkla bu delikten taşınır ve evin iç duvarında ters olacak şekilde
belirir."ifadesiyle tanımlar. Rönesans matematikçisi ve astronomu olan Paolo Toscanelli 1475 yılında
Floransa Katedrali'nin penceresine bir delik açarak, deliğin çevresine bronz bir bilezik yerleştirir.Bu
delikten güneşli günlerde geçen ışınlarla, güneşin Katedral'in zeminine yaptığı izdüşümü bugün bile
görmek mümkün. Öğleüstü,bu görüntü Katedral'in zeminini bir "öğle işareti" olarak iki eşit parçaya
böler.Katedral zemini ve "öğle işareti", o dönemlerde, saat yerine geçen zaman göstergeleri. Camera
obscura adıysa,1571-1630 yılları arasında yaşamış, modern bilimin öncülerinden Johannes Kepler'in
bulduğu bir isim.Onun zamanında bu ad ressamların manzara resmi yapmakta yararlandıkları
mercekli bir deliği olan karanlık bir kutu, çadır ya da oda anlamına gelir. Mercek kullanımı görüntüyü
daha parlak hale getirerek, görüntünün belli bir uzaklıkta odaklanmasına aracılık eder. Böylece
kameranın bu türü Frisius'un 1544' te kullandığı araçtan farklı hale gelir.1620'lerde Johannes Kepler
taşınabilir bir camera obscura yapar.Çizimlerin de yardımıyla kısa sürede farklı biçim ve şekillerde
çok sayıda camera obscura üretilir.Bunlar o dönemlerin sanatçı ya da amatör ressamlarınca pek çok
alanda yardımcı araç olarak kullanılır.18. yüzyıla gelindiğinde, camera obscura'lar yerlerini içinde
ayna, önünde objektif bulunan fotoğraf makinelerine bırakmaya hazır haldedirler.
Joseph Nicéphore Niepce
Joseph Nicéphore Niépce, (d. 7 Mart 1765 – ö. 5 Temmuz 1833) Fransız
mucit.1826 yılında, tarihteki ilk fotoğrafı çekmiştir.Niepce karakutu kullanarak
görüntüyü kurşunkalay alaşımı özel bir plakaya düşürmüştür.Bu plaka
bitümen denilen ışığa duyarlı bir maddeyle kaplıydı.Biraz bulanık olan
görüntünün oluşması için 8 saat beklemek
gerekiyordu.21x16.5 boyutlarındaki bu
görüntüyü 1826 yılında Fransa’da elde
etti.
Louis Jacques-Mande Daguerre (1787-1851)
Kullanılabilir ilk fotoğrafı buldu .Daguerreotipinin negatifi olmadığından,
çekimlerden yanlızca bir kopya elde edilebiliyor ve bu görüntüler hassas
yüzeylere sahip olduklarından özel kutular
içinde saklanıyordu.
William Henry Fox Talbot (1800-1877)
1839’da kağıt negatifi bularak fotoğrafın temel taşını koydu . Sulandırılmış
tuz ve gümüşnitrat yardımıyla ışığa hassas kağıt üreten Talbot bunları kutu
şeklindeki kamera içinde yarım ile bir saat gibi uzun süre boyunca
pozlandırıyordu.Talbot’un bu katkısı asıl anlamına pozitifin bulunuşuyla
kavuştu.Böylelikle tek bir
negatiften çok sayıda baskı
yapmak mümkün hale geldi.
David Octavius Hill (1802-1870) / Robert Adamson (1821-1848)
Fotoğraf tarihinin ilk usta işi örneklerini verdiler. Portreleriyle
tanındılar. Hill,doğa resimleriyle tanınan bir ressam olmasına
ragmen bir öneri üzerine portre fotoğrafları çekmeye
başladı.Kameranın ardındaki hill, tekniker de Adamson olduğu için
ürürnleri genellikle her ikisinin adlarıyla anılır.
Hill, adamson’un genç yaşta ölmesinden
sonra yeni partnerlerle gerçekleştirdiği
ancak kendisini tatmin etmeyen
denemelerin ardından fotoğraf
çekimlerini bırakıp tekrar resim
yapmaya başladı.
Eugene Atget (1857-1927)
Çok sevdiği tiyatroyu bırakarak fotoğraf çekmeye
başladı.İlk karelerini 1888’de elde etmeye başlayan
Atget daha sonra fotoğrafı kendisine meslek olarak
seçti.Ağırlık verdiği konu ise Paris oldu.Hayatı
boyunca yalnızca İsviçre’ye seyahat eden
Atget,Paris’in Foto-Hikayesini yazan iyk fotoğrafçı olarak ünlendi.
______________________________________________________________________________
3-Işık Ve Form
-Işık Nedir?
Gö rme ışıkla başlar.Işık gö rsel nesnelerin bize yansımasını, dolayısıyla gö rmemizi sağ lar.Fotoğ rafı
etkileyen en ö nemli ö ğ e de ışıktır.Işık enerjisi olmadan fotoğ rafik gö rü ntü nü n oluşması mü mkü n
değ ildir.Aslında herhangi bir gö rü ntü nü n oluşabilmesi için bir enerji tü rü nü n madde ile etkileşip
oluşan bilgilerin bir yerlerde depolanması gerekir.Işık, tü m gö rsel sanatların temelidir ve fotoğ raf da
ışıktır.Fotoğ raf yapmanın ilk adımı olan ışık, fotoğ raftaki gö rselliğ in nedenidir.Nasıl resim boya ile
çiziliyorsa fotoğ raf da ışıkla çizilir.Bir çekimde fotoğ raf makinesinin ayarları ışığ a gö re yapılır.Çü nkü
fotoğ rafın kaynağ ı ışıktır .Bir ö lçü de fotoğ rafın başarısı ışığ a bağ lıdır; yani ışıklandırmayı doğ ru
yapmak gerekir.Işığ ın en ö nemli işlevi fotoğ rafın çekilmesini sağ lamaktır.Işık fotoğ rafın temel taşıdır.
Bu nedenle ışığ ı iyi bilmek ve buna gö re de iyi değ erlendirmek gerekir.
“Photo” kelimesi Yunanca ışık anlamına gelir. Işığın doğasını tam olarak
tanımını yapabilmek zor bir durumdur. Işık, bir ışımanın ışık
kaynağından çıktıktan sonra cisimlere çarparak veya direkt olarak
yansıması sonucu canlıların görmesini sağlayan olgudur.C ile gösterilir.
Işık,dalga boyuna göre göze farklı
renklerde gözükür.
Renklerin
Kırmızı ışık
Kırmızı ışık
Yeşil ışık +
Yeşil Işık +
karışımı
+ Yeşil ışık = Sarı ışık
+ Mavi ışık = Magenta ışık
Mavi ışık = Cyan ışık
Mavi Işık + Kırmızı Işık =Beyaz Işık
Temel ışık renkleri, kırmızı, yeşil ve mavidir.Diğer renkler bu üç rengin karışımıyla elde edilir.
Üç rengin birlikte varlığı beyazı oluşturur.Hiçbir ışığın olmaması durumundaysa siyah oluşur.Işık,
doğrusal dalgalar halinde yayılan elektromanyetik dalgalara verilen addır.380 – 750 nm. dalga
boyları arası dalgaboyu gözle görülebilir ancak bilimsel terminolojide gözle
görünmeyen dalga boylarına da ışık denilebilir. Işığın özellikleri, radyo dalgalarından gamma
ışınlarına kadar gidebilen, elektromanyetik dalganın boyuna göre değişir.Işığın, ve tüm diğer
elektromanyetik dalgaların temel olarak üç özelliği vardır.
Frekans: Dalgaboyu ile ters orantılıdır, insan gözü bu özelliği renk olarak algılar.
Şiddet: Genlik olarak da geçer, insan gözü tarafından parlaklık olarak algılanır.
Polarite: Titreşim açısıdır, normal şartlarda insan gözü tarafından algılanmaz.
-Işığın Algılanması
Göz tarafından algılanan ışık, retinada sinirsel sinyallere dönüştürülüp, buradan optik sinir
aracılığıyla beyine iletilir . Göz , üç temel birleştirici renk olan kırmızı, yeşil ve maviye tepki verir ve
beyin, diğer renkleri bu üç rengin farklı kombinasyonları olarak algılar.Renklerin algılanışı dış
koşullara bağlı olarak değişir.
Aynı renk güneş ışığında ve mum ışığında farklı algılanacaktır. Fakat insanın görme duyusu ışığın
kaynağına uyum sağlayarak, bizim her iki koşuldakinin de aynı renk olduğunu algılamamızı sağlar.
Fotoğraf en önemli unsur ışıktır.Işık bir fotoğrafta diyafram, enstantane ve ISO değerlerinin temel
unsurudur.Bu yüzden öncelikli olarak ışık kaynaklarını ve bu kaynaklara göre nasıl fotoğraf
çekileceğini iyi kavramak gerekir.
Işık Kaynakları doğal ve yapay olarak sınıflandırılabilir. Doğal ışık kaynağı güneştir. Yapay ışık
kaynağı olarak güneş haricinde ışık veren her şey sayılabilir. Renk, ışığın değişik dalga boylarının
gözün retinasına ulaşması ile ortaya çıkan bir algılamadır.Bu algılama, ışığın maddeler üzerine
çarpması ve kısmen soğurulup kısmen yansıması nedeniyle çeşitlilik gösterir ki bunlar renk tonu
veya renk olarak adlandırılır.Tüm dalga boyları birden aynı anda gözümüze ulaşırsa bunu beyaz, hiç
ışık ulaşmazsa siyah olarak algılarız.İnsan gözü 380nm ile 780nm arasındaki dalga boylarını
algılayabilir, bu sebepten elektromanyetik spektrumun bu bölümüne görünen ışık denir.
Gün ışığı %33 mavi, %34 yeşil, %33 kırmızı, flaş ampulü %24 mavi, %36 yeşil, %40
kırmızı, normal elektrik ampulü %12 mavi, %32 yeşil, %56 kırmızı, mum ışığı %6 mavi, %18 yeşil,
%76 kırmızı renklere sahiptir.Işık ve renkle ilgili olarak sık sık karşımıza çıkabilecek bir terim de
‘Kelvin’dir. Kelvin, bahsedeceğimiz konuyla ilişkili olarak araştırma yapan bir fizikçinin adı olmakla
birlikte, fotoğrafta kullanılan anlamıyla renk sıcaklığını ifade eder. Fotoğraf çekerken kullandığımız
ışık kaynağının renk sıcaklığı, fotoğrafımızdaki renkleri ve kalitelerini belirler.Işığın Kelvin derecesi
düştükçe renk kırmızıya, yükseldikçe maviye döner.Mavi ışığın soğuk, kırmızı ışığın ise sıcak bir
etkisi vardır.Örneğin gün ışığı 5500 – 5600 Kelvin değerinde beyaz ışık verir. 500 Watt’lık bir stüdyo
ampulü 3200 Kelvin değerinde, 200 Watt’lık bir ev ampulü 2900 Kelvin değerinde kırmızı ışık
verirler.Bu değerler ışığın geliş açısına göre değişirler.
Işık Kontrastı
Kontrast , renklerin birbirlerine zıtlığıdır.Fotoğrafta en karanlık ve en aydınlık bölümler arasındaki,
ışık yoğunluğudur. Bu yoğunluğun fazla olması yüksek kontrastı, az olması düşük kontrastı
oluşturur. Işığın geliş yönü kontrastı etkiler. Örneğin; Işık kaynağından yayılan ışığın konuyu her
yönden eşit bir şekilde aydınlatması sonucu(bulutlu havada çekilen) fotoğrafta contrast düşük olur.
Bunun karşıtı ışığın tek bir yönden konuyu aydınlatması sonucu (güneşli havada çekilen)
fotoğrafta kontrast yüksek olur.İyi bir fotoğraf için kontrast ana etkenlerden biridir.Fotoğrafta
kontrast ne fazla ne eksik olmalıdır.Tek bir yönden gelen şiddetli bir ışıkla aydınlatılmış objelerin
fotoğraflarında ise kontrast yüksek olur.Yazın öğle saatlerinde çekilen fotoğraflarda olduğu gibi; ışık
serttir ve gölgeler fazladır.Işığın oluşturduğu kontrast fotoğrafa derinlik katar. Kontrast yüksekliği
veya düşüklüğü tamamıyla verilmek istenen etkiyle doğru orantılı olarak tercih edilebilecek bir
şeydir.
-Işığın Kaynağına ve Geliş Şekline Göre Işık Türleri
Işık kaynaklarını yapay ve doğal ışık kaynakları olarak ayırmak mümkündür. Gün ışığı (5500K), Ay
ışığı, Yıldızlar, Tungsten, (evlerde kullanılan sarı ampul ışığı, 2900K), Floresan ( enerji tasarruflu
beyaz ışık veren lamba ışığı, 3200-3400K), Flaş ( fotoğraf makinelerinde ve stüdyo çekimlerinde
kullanılan ışık, 5500-7000K) bunlar arasında sayılabilir. Bu ışık türlerinin bazıları için fotoğraf
makinelerinde hazır olarak düzeltme ayarları mevcuttur.Buna beyaz dengesi denmektedir.Beyaz
dengesi makinenin ışığı nasıl yorumlayacağına ilişkin bir bilgidir.
Önemli olan uygun ışığ ı seçebilmekti .Tıpkı uygun bir kompozisyonu seçmek gibi... Işık; dolaylı,
doğ rudan , cephe ışığ ı (gö lgeleri yok ederek yü zeysel bir etki oluşturur ve aydınlanan cisim
dü zlemsel gö rü lü r), tepeden gelen ışık (kü tlenin ağ ırlığ ını ve yer çekimini vurgular), ters ışık
(kü tlenin biçimini ortaya koyar), yan ışık (ışık-gö lge yardımıyla dokuyu ortaya çıkartarak derinlik
hissi verir), olarak ele alınabilir. Ayrıca geliş açılarına ya da doğ al nedenlere ( kar, yağ mur, deniz
kenarı, yü ksek yerler ) gö re ışığ ın durumu da değ işir.Işık, salt fotoğ rafın oluşumunda rol oynamaz
aynı zamanda sanatsal bağ lamda da belirleyici olur.Kullanılan ışık tarzı fotoğ rafın estetik değ erinde
etkili olur.
Fotoğ raf çekimine başlamadan ö nce;çekim yapılacak ortamın ışığ ı, çekim zamanı, mekâ nın
ö zellikleri, ışık kaynakları ve konuyu aydınlatan ışığ ın ö zellikleri ö nceden bilinmelidir.Bu ışığ a uygun
araç gereçler ve ekipmanlar seçilmelidir.Gü zel ve amacına uygun fotoğ raf çekmenin temel kuralı
fotoğ rafı çekilecek konun ışığ ının doğ ru tanımlanması ve fotoğ raf çekiminin ışık koşullarına gö re
yapılmasıdır.
1. Fotoğ raf çekimi yapılacak ortamın ışığ ı ö nceden araştırılmalıdır.
2. Fotoğ raf çekilecek zaman doğ ru planlanmalıdır. Fotoğ raf çekimi, gece mi, gü ndü z mü yoksa
daha farklı bir zamanda mı yapılacak
3. Fotoğ raf çekilecek mekâ nın ö zellikleri incelenmelidir. Mekâ n kapalı mı; yoksa açık bir alan
mı?
4. Fotoğ raf çekilecek ortamın ışık kaynağ ı doğ al ışık mı; yoksa yapay ışık mı olduğ u
belirlenmelidir.
5. Fotoğ rafı çekilecek konunun ü zerine dü şen ışığ ın ö zelliklerini tanımlanmalıdır. Konunun
ışığ ının fotoğ raf çekimi için yeterli olup olmadığ ı belirlenmelidir. Işık yeterli değ il ise ışığ ın en
uygun olduğ u koşullar için planlama yapılmalıdır.
6. Işık istenen ö zelliklere uygun ise fotoğ raf çekimi için gerekli olacak araç gereçler belirlenir ve
ışığ a en uygun film seçilir.
7. Fotoğ raf çekimi için ışık açısından en uygun yer ve açı tespit edilmelidir.
Doğ ru fotoğ raf çekimi yapabilmek için ö ncelikle ışık kaynaklarını, ışığ ın ö zelliklerini ve farklı
ışıkların fotoğ raf ü zerindeki etkilerini kavramak ve ortamdaki ışığ ı doğ ru olarak tanımlamak gerekir.
Işığın Özellikleri ve Işık Kaynakları
Işığ ı bir kaynaktan her yö ne doğ ru dalgalanarak yayılan parçacıklar olarak dü şü nebiliriz.Bu
parçacıklar çekim sü resince sizlere filmler kısmında anlattığ ım ışığ a duyarlı bileşiklere; yani film
dü zlemine çarparak fotoğ rafı oluşturur.Cisimler ana ışık kaynağ ı gü neşten veya suni ışık kaynaklarından aldıkları ışık parçacıklarını helozonik dalgalı bir şekilde saniyede 300000 km'lik bir hızla
yansıtır.Bü tü n ışık tü rlerinin hızı aynıdır;ama dalga boyları farklıdır.Dalga boyu ışığ ın niteliğ ini
belirler.Dalga boyu kısa olan gü çlü , uzun olan gü çsü z ışıktır.Gö rebildiğ imiz en uzun dalga boyu
kırmızı, en kısası mavi ışıktır.Kırmızının gü cü renklerde olduğ u gibi burada da teknik olarak
karşımıza çıktı.
Kontrast
Fotoğ rafta en karanlık ve en aydınlık bö lü mler arasındaki ışık yoğ unluğ udur .
O� rneğ in;Işık kaynağ ından yayılan ışığ ın konuyu her yö nden eşit bir şekilde aydınlatması sonucu
(bulutlu havada çekilen) fotoğ rafta kontrast dü şü k olur.Bunun karşıtı ışığ ın tek bir yö nden konuyu
aydınlatması sonucu (gü neşli havada çekilen) fotoğ rafta kontrast yü ksek olur.İyi bir fotoğ raf için
kontrast ana etkenlerden biridir.Fotoğ rafta kontrast ne fazla ne eksik olmalıdır.
Yü ksek kontrast koyu gö lgelerden parlak beyaz aydınlıklara kadar geniş bir ton farklılığ ı içerir. Az
kontrast karanlık gö lgeler ve parlak aydınlıkların aşırı uçlarını içermeyen daha sınırlı bir ton
farklılığ ı ifade eder.
Bir yaz gü nü gü neş tam tepedeyken ö zellikle ormanlık alanlarda, karla kaplı ortamlarda ya da
kumsallarda kontrast fazladır.Bulutlu havalarda yada gü neşin yatay geldiğ i zamanlarda çekilen
fotoğ raflar gö kyü zü nü fazlaca içermeyen fotoğ raflarda kontrast azdır.
Parlak gü neşli bir havada; yani kontrastın yü ksek olduğ u zamanlarda bir yere baktığ ımızda tü m ton
farklılıklarını algılayıp detayları rahatlıkla gö rebiliriz.Unutulmaması gereken filmlerin ton
farklılıklarının gö zlerimiz kadar olmadığ ıdır.Film farkı gö z ardı edilirse gö zü mü zü n gö rdü ğ ü
detayları fotoğ rafta gö remeyiz.
Fotoğ raftaki beyaz parlak alanlar izleyicinin dikkatini konudan uzaklaştırır.Donuk, yumuşak tonlar
daha keskin ve vurgulu olarak ö ne çıkar.
Yü ksek kontrastın her filmi etkileyebileceğ ini unutmadan çekeceğ iniz fotoğ raflarda çok koyu ve çok
aydınlık alanları gö rü ntü nü ze almamaya çalışınız veya konuya gö re konumunuzu değ iştirerek
sonuca ulaşmaya çalışınız
Renk
Işık kaynağ ından yayılan ışınların nesnelere çarptıktan sonra yansımaları sonucu gö zü mü zü n
algıladığ ı duyumdur.
Işık Kaynakları
Işık kaynakları doğ al ışık kaynakları ve yapay ışık kaynaklarından oluşmaktadır.Doğ al ışık gü neş
ışığ ıdır.
Gü neş ışınları, açık alanda her noktayı aynı derecede aydınlatır. Nokta ışık kaynaklarından yapılan
aydınlatmalarda uzaklık artıkça konuya dü şen ışık şiddeti azalır.Arkası yansıtıcılı kaynaklar koni
şeklinde, ışık kaynağ ından uzaklaştıkça genişleyen bir ışık huzmesi oluşturur.Diğ er bir ışık kaynağ ı
da gö kyü zü , açık renkli duvar yü zeylerinden gelen dağ ınık ışık kaynakları şeklinde tanımlanabilir.
Doğal Işık
Doğ a da fotoğ raf çekerken ışık tek bir kaynaktan; yani gü neşten gelir.Flaş, lamba, ateş, reflektö r gibi
kaynaklar gü n ışığ ının etkisini artırmak için kullanılır.Işığ ın kalitesi; gü nü n saati, konuya geliş yö nü ,
ışığ a mü dahale veya filmin ö zelliklerinden dolayı etkilenir.
Bir nesne ü zerinden yansıyan ışık, nesnenin ö zelliğ ine bağ lı kalarak dü zgü n, dağ ınık, kontrastlı, sert,
yumuşak, donuk, sıcak, soğ uk veya kırmızıdan maviye doğ ru değ işik anlamlar verebilir.Genellikle
donuk, mat mavimsi ışık sakin ve durağ an bir anlam verir.Koyu ve sıcak ışık daha fazla heyecan ve
enerji verir.Renkler bö lü mü nde hangi rengin hangi anlamlar verdiğ ine bir gö z atmanızda yarar var.
Gö ze hoş gelen fotoğ raflar, ışığ ın dü zgü n dağ ıldığ ı ve derinlik hissi verdiğ i kontrast yaratan, çok
koyu ve keskin olmayan gö lgelerin yumuşak olduğ u fotoğ raflardır .
Doğ ru ışıktan yaralanmak için ışığ ı çok iyi okuyabilmeliyiz.Bu da artan tecrü be ile olur.Yani daha
çok fotoğ raf çekip, farklı ışıklarda aynı konuyu çekerek fotoğ rafı nasıl etkilediğ ini gö rerek, daha çok
fotoğ raf gö rerek onların nasıl bir ışıkta çekildiğ ini inceleyerek ve sorarak ö ğ renebiliriz.
Doğrudan gelen ışık
Gü neş ya da diğ er ışık kaynaklarından kırılmadan gelerek doğ rudan konunun ü zerine dü şen ışıktır.
Önden gelen ışık
Işık kaynağ ı konunun ö nü nde fotoğ rafçının arkasındadır. Konu bakış yö nü ndeki her noktasından eşit
miktarda aydınlanmıştır ve hiç gö lge yoktur. Gö lgenin yokluğ u derinlik duygusunu yok eder. Bu tü r
ışık detay verme ve renkleri gö sterme açısından çok etkilidir.
Yandan gelen ışık
Daha gü çlü ve zengin gö rü ntü ler elde edilir. Sağ veya soldan gelen ışık gö lgelere neden olduğ u için
gö rü ntü nü n dokularını daha belirginleştirir. Yandan gelen ışıkla oluşan bu gö lgeler fotoğ rafa derinlik
duygusu kazandırır. Doku ve desen çekimlerinde bu ışık kullanılmalıdır.
Gö lgelerin oluşturduğ u kontrast çok yü ksek ise gö zü n gö rebildiğ i detayları fotoğ rafta
gö remeyeceğ imizi sö ylemiştik. Bunun için dolgu flaş kullanarak yü ksek kontrast dü zeyi
dü şü rü lebilir.
Ters ışık
Işık kaynağ ı konunun arkasında fotoğ rafçının ö nü ndedir.Ters ışıkta fotoğ raf çekmek çok zordur;
ama çok etkili fotoğ raflar elde edilebilir.O� nden gelen ışıkta nesnenin gö rmediğ imiz tarafını
aydınlattığ ı için bakış yö nü mü zde detaylar kaybolur; ama nesnenin dış formu belirginleşir. Konunun
etrafındaki ışık huzmeleri fotoğ rafı gü zelleştirir.I�stenirse nesne dolgu flaşı ile aydınlatılabilir.Bunu
fotoğ rafa yü kleyeceğ iniz duygu belirler.
Üsten gelen ışık
Işık kaynağ ının konu ü zerine tam tepeden gelmesidir. Bu durumda kontrast yü ksek olacağ ı için bu
durumlarda fotoğ raf çekilmesi tavsiye edilmez. Bu durumlarda fotoğ rafı çekip çekmeyeceğ inizi yine
sizin fotoğ rafa vermek isteyeceğ iniz duygu belirleyecektir.
Noktasal ışık
Işık kaynağ ının bulut, ağ aç ya da başka açıklıklardan gelerek konunun bir bö lü mü nü
aydınlatmasıdır. Gü ndoğ umunun hemen sonrasında veya gü nbatımından, yağ murdan sonra
bulutların arasından çıkan, ormanda ağ açların veya yaprakların arasından çıkan ışıkların hepsi
noktasal ışıklardır. Bu tü r ışık kaynakları ile son derece gü zel fotoğ raflar çıkar.
Dolaylı gelen ışık
Işık kaynağ ının diğ er cisimlere çarptıktan sonra ilk gü cü nü kaybedip konumuzun ü zerine dü şen
ışıklardır. Kapalı veya bulutlu havadaki ışıktır. Işığ ın konu ü zerine dü şen zamanda nasıl dağ ıldığ ı
nasıl yansıdığ ına bağ lı olarak farklı ö zellikler gö sterir. Dolaylı ışık alan ortamlarda çekim yaparken
dü şü k enstantane değ erleri kullanılmak zorunda kalacağ ımız için sehpa ve daha hızlı filmler
kullanmak gerekir.
Yansıma
Ayna veya cam gibi pü rü zsü z yü zeylere dü şen ışık, geldiğ i acı ile hiç bozulmadan aynı ışık şiddetini
yansıtmasına dü zgü n yansıma denir. Duvar, kağ ıt veya kumaş gibi pü rü zlü yü zeylerin yansıtmasına
dağ ınık yansıma denir.
Kırılma
Işığ ın farklı yoğ unluktaki ortamlardan geçtikten sonra ışığ ın yö nü değ işir. Bu yö n değ işikliğ i ışığ ın
geliş açısına, ortamların ışık kırılma katsayılarının oranına ve ışığ ın dalga boyuna bağ lıdır. Kısa dalga
boyuna sahip ışıklar, dalga boyu uzun olan ışığ a gö re daha fazla kırılırlar.
Polarizasyon (Kutuplaşma)
Işık normalde her yö nde titreşerek ilerler. Bu titreşimler sü resince sadece belli açıdaki
titreşimlerin bırakıp, diğ erlerinin sö ndü rü ldü ğ ü ışığ a polarize edilmiş ışık denir.
_____________________________________________________________________________________________
4-Kompozisyon
-Kompozisyon Nedir?
Fotoğrafta kompozisyon, vizörden bakıldığında görülen görüntüdeki elementleri göze hoş gelen ve
dengeli bir sahne halinde düzenlemek şeklinde özetlenebilir.Bir kişinin hoş bulduğu bir şeyi, başka
bir insanın hoşuna gitmeyeceği ihtimalinden ötürü fotoğrafta kompozisyon bir bakıma kişisel ve
göreceli bir kavramdır.
Bu bölümde bunu da hesaba katarak fotoğraf kompozisyonunda doğru ya da yanlış olmadığını
söylemeye çalışacağım.Fotoğrafçının anlatmak istediğin en iyi yansıtan kompozisyon başarılıdır
denilebilir.Fotoğrafa bakan kişinin kafasını karıştıran veya ona bir anlam ifade etmeyen fotoğrafta
kompozisyon hatalıdır çünkü görevini yapamamıştır .
İzleyicisine mesajını taşıyabilen söylemek istediğiniz şeyi açıkça ve izleyiciyi sıkmayan
kompozisyon başarılıdır. Çekeceğiniz fotoğrafta vizörden gördüğünüz elementlerin yerlerini,
duruşlarını ayarlamanız sadece fotoğrafın grafiksel özelliklerini geliştirmez, bunun yanında
“mesajın” ne kadar verimli taşındığını da etkiler. Işık, alan derinliği, enstantane gibi değişkenler
fotoğrafın ruh halini de kompozisyonun etkinliğini de değiştirir. Örneğin, çok kalabalık bir fotoğrafta
yalnızca anlatmak istediğiniz öğeye odaklayıp diğer kısımları odak dışında bıraktığınızda, net
kısımdaki objenin vurgusunu daha da arttırmış olursunuz. Bu da alan derinliğinin kompozisyon
başarısına olan etkisini gösterir.
Resim sanatında yüzyıllarca gelişen estetik incelenmiş ve insanların gözüne güzel gelen durumlar
kompozisyon kuralları olarak işlenmiştir.Adının kural olması mutlaka kullanılacağı anlamına gelmez,
neredeyse hiçbir kompozisyon kuralına uymayan ama yine de mükemmel fotoğraflar vardır.Örneğin
, boşluk veya yalnızlık hissini anlatmak için denizin ortasındaki bir kayayı siyah-beyaz formatta
çekeceksiniz.Burada 1/3 kuralı (altın oran) istediğiniz hissi vermede yetersiz kalacaktır. Bunun
yerine fotoğraf karesinin tam ortasına o kayayı koyduğunuzda çok daha net bir şekilde
hissedebilirsiniz. Ama buradan da kompozisyon kuralları sıkıcıdır bi işe yaramaz dediğim sonucuna
asla varmayın.Bu kurallar yüzyıllarca zamanla kanıtlanmış, her koşulda işe yarayan kurallardır.
Fotoğ rafçılıkta en çok tartışılan konulardan biri de“fotoğ rafta kompozisyon”dur. Kimi fotoğ rafçılar
kompozisyon kurallarının ö ğ renilmesine gerek olmadığ ından, herkesin fotoğ raf makinesini eline alır
almaz dilediğ i gibi fotoğ raflar çekebileceğ ini savunurken, kimi fotoğ rafçılar da, fotoğ raf çekimi
sırasında belli kurallara uyulması gerekliliğ inden sö z eder. O� rneğ in dü nyanın ö nemli fotoğ raf
sanatçılarından biri Ansel Adams; “Fotografik kompozisyon kuralları olarak adlandırılan şeyler,
dü şü nceme gö re geçersiz, konu dışı ve olgunlaşmamış kavramlardır.” der.
Bunlara benzer bazı dü şü ncelerin, kendi içlerinde tutarlı olduklarını sö yleyebiliriz.Ancak, ö ncelikle
bir belgeleme aracı olan fotoğ rafın sanat boyutunu da gö z ardı etmemek gereklidir.Sanatın tü m
alanlarında olduğ u gibi, fotoğ rafta da belli bir takım bilgilere sahip olmak gerekliliğ i vardır.Bazı
fotoğ raflar diğ erlerinden hemen ayrılır. Bazı fotoğ raflar “gü zel, estetik vb.” gibi sıfatlarla anılırken
diğ erleri daha az dikkat çekebilir.Kuralları yıkabilmek için, o kuralları da bilmenin, ö ğ renmenin
gerekliliğ i ortadadır. Fotografik kompozisyonun kuralları, diğ er sanat dallarının da, ö rneğ in resmin,
kullandığ ı kurallardır.Fotoğ raf ortaya çıktığ ı ilk yıllarda resmin kurallarından yararlanma yolunu
seçmiştir.
Kuşkusuz kuralların çoğ u sadece yol gö stericidir ve sıkı sıkıya uyulması gerekmeyebilir . Fotografik
sorunlar, matematik gibi belli kurallara uyularak çö zü lemez.Bazı insanların veya fotoğ rafçıların
gö rme duyuları ve gö rsel algılamaları daha gelişmiş olabilir, bazı insanların bakış açıları diğ erlerine
gö re farklı olabilir, farklı kü ltü rlerden insanların farklı gö rme ve algılama biçimleri olabilir, bazı
insanlara da belli kuralları ö ğ retmek gerekebilir.Bu kuralları bazıları daha kolay veya zor
kavrayabilirler. Deklanşö re her basışta, fotoğ rafçı kişisel gö rü ş ve tercihlerini ortaya koyar.Her
fotoğ rafçının kendine ö zgü bir biçemi, her fotoğ rafın kendine ö zgü bir tadı vardır ve olmalıdır da...
Fotografik kompozisyon dendiğ i zaman akla gelmesi gereken, fotoğ raflanan veya fotoğ raflanması
dü şü nü len gö rsel elemanların, eni ve boyu olan iki boyutlu bir dü zlemde, bir başka deyişle bakacın
gö rdü ğ ü alanda, istiflenmesi veya organize bir biçimde yerleştirilmesi işlemidir.
Fotografik kompozisyon kurallarının tü mü , diğ er plastik sanatların kurallarından tü remiştir bir
başka deyişle diğ er plastik sanatlara gö re daha çok genç olan fotoğ rafçılık, yukarıda da değ inildiğ i
gibi,bazı kuralları resim gibi sanat dallarından ö dü nç almıştır.
Fotoğ raf diğ er sanat dallarından, bir aygıt, fotoğ raf makinesi, dolayısıyla ayrılır.Fotoğ raflar bir aygıt
kullanılarak oluşturulur.Fotoğ raf makinesi adı verilen bu aygıt fotoğ rafçıyı zaman zaman sınırlarken
zaman zaman da ona farklı olanaklar ve ö zgü rlü kler tanır.Fotoğ raf makinesinin doğ asından gelen
kısıtlamalar olduğ u gibi, fotoğ raf makinesinin olanakları fotoğ raf sanatçısına farklı anlatım olanakları
da sunar.
I�yi fotoğ raflar oluşturmak isteyen birinin anı fotoğ rafları çeken bir kişi veya bir turistin çektiğ i
fotoğ raflar gibi çekimler yapması dü şü nü lemez . Fotoğ rafçı, fotoğ raf makinesinin kullanımıyla ilgili
tü m bilgilere sahip olmak durumundadır .Makinenin kullanımını, tü m ayarlarını mutlaka bilmek
gereklidir.Doğ ru pozlama yapabilmek ve teknik açıdan başarılı fotoğ raflar elde edebilmek için bu
bilgilere gereksinim vardır.Ancak gö rsel açıdan başarılı fotoğ raflar elde edebilmek için sadece
fotoğ raf makinesine ilişkin teknik bilgiler yeterli değ ildir.Fotoğ rafçı, iyi bir fotoğ raf oluşturmak için,
farklı gö rü ş açıları, farklı ışıklar aramak durumundadır.I�ş kuşkusuz yalnızca açıyla veya ışıkla da
bitmez.
Fotoğ rafçı, uygun objektifler, uygun saat ve ışık koşulları, uygun mevsimler, uygun renkler gibi
birçok etmeni bir araya getirmek durumundadır.Bir fotoğ rafçıyı veya sanat fotoğ rafı çeken kişiyi
rastgele fotoğ raflar çeken birinden ayıran, fotoğ raf sanatçısının aynı bir ressam veya heykeltıraş gibi
deklanşö re basmadan ö nce birçok konuyu dü şü nmesi ve bunlarla ilgili gerekli yorumlamaları
kafasında yapabilmesidir.Aynı sahne veya nesne, aynı koşullarda ve aynı fotoğ raf makineleri
kullanılarak iki ayrı kişi tarafından ayrı ayrı gö rü ntü lenecektir Kişilerin kü ltü rleri, yaşam
deneyimleri, dü nya gö rü şleri ve daha birçok farklı etmen, farklı fotoğ rafların ortaya çıkmasına neden
olacaktır.
Bir fotoğ raf da aynı bir resim gibi farklı etmenlerin bir araya gelmesiyle oluşur.Bunlar aynı zamanda
kompozisyonu da oluşturan ö ğ elerdir.Bunlar, noktalar, çizgiler, geometrik şekiller, doku,
renk, lekeler kü tle, form ve diğ erleri olarak sıralanabilir.Bunların bileşimi, aynı bir resimde olduğ u
gibi fotoğ rafı oluşturur. Kompozisyon yukarıda da sö zü edildiğ i gibi, bir istifleme, nokta, çizgi,
geometrik şekiller, renk vb. etmenlerin bir arada kullanılması, birbirlerini tamamlayacak, bir anlam
oluşturacak biçimde yerleştirilmesi işidir.Denge, oranlar gibi kavramlar da fotoğ rafı oluştururken
devreye girer.
Kompozisyondan amaç estetik gö rü ntü ler elde etmek olduğ u kadar, sanatçının duygu, dü şü ncelerini
de izleyiciye aktarması, izleyiciyle paylaşmasıdır.I�yi ve etkili fotoğ rafı etkili kompozisyonlar
oluşturur.
Her fotoğ rafçının kendisini ifade için fotoğ rafladığ ı elemanları çerçeve içine yerleştirme biçimi
vardır.Fotoğ rafı oluşturmanın doğ ru bir biçimi yoktur.Ancak şunu da gö z ardı etmemek gerekir, iyi
fotoğ raflar genellikle bazı basit elemanlara dikkatin çekilmesi, uygun ışığ ı bulma sonucunda ortaya
çıkar.
Fotoğ raf oluşturulurken dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlar olabilir.
Doğ ru kompozisyonlar oluşturabilmenin birinci yolu fotoğ rafı çekerken dü şü nmek, dü şü nerek
deklanşö re basmaktır.Kullanılan fotoğ raf makinesinin çok basit veya çok gelişmiş olması, hatta cep
telefonunun fotoğ raf çekme ö zelliğ inin kullanılıyor olması temel kompozisyon kurallarının
uygulanmasına engel değ ildir.Bir başka deyişle; “kullanılan fotoğ raf makinesi çok gelişmiş o yü zden
iyi fotoğ raflar çıkıyor...”sö ylemi doğ ru bir sö ylem değ ildir.
Son yıllarda sayısalfotoğ raf makineleri ve sayısal fotoğ rafçılığ ın gelişmesiyle sınırsız fotoğ raf ü retimi
de gü ndeme gelmiştir.Maliyetlerin dü şmesi, fotoğ rafçının dü şü nmeden, çoğ u kez bilinçsizce,
fotografik kompozisyon kurallarına dikkat etmeden fotoğ raf ü retimini de beraberinde getirmiştir.
Sayısal fotoğ rafçılığ ın gö receli kolaylığ ı, dü şü k maliyeti, “nasıl olsa silerim...”, “çok fotoğ raf çekeyim,
birisi nasıl olsa iyi çıkar...”, “photoshop vb. programlarla dü zeltirim dü şü ncesi kompozisyon ü zerine
daha az kafa yorulmasını da beraberinde getirmektedir. Yapılması gereken, çekim sonrası
mü dahalelere en az imkan bırakmaktır.
-Kompozisyon Teknikleri
Eğer fotoğrafta kaliteli bir kompozisyon kurabilirseniz, iyi oturmuş bir kadrajla beraber çok iyi bir
kare yakalayabilirsiniz.İyi kompozisyona sahip fotoğraflarda gözler kaliteyi çok aramaz.Dolayısıyla
iyi kompozisyonlu bir fotoğraf hep bir adım öndedir,çünkü izleyenlere bir şeyler anlatır, ruhu vardır,
düşündürür, farklı duyguları hissetmesini sağlar.
Örneğin Gökhan Tutak’a ait bu fotoğrafta, iki kişinin birbirine olan özlemi çok iyi
şekilde fotoğraflanmış . Kadrajda fazla olan obje yok, gözler tek bir yöne
kilitlenebiliyor ve fotoğraftan oradaki duyguyu alabiliyorsunuz .Bir fotoğrafla
elde edilmek istenen de oradaki duyguyu verebilmekse eğer, bu fotoğraf iyi bir
fotoğraftır diyebiliriz.
Bu fotoğrafta ise çizgilerin müthiş uyumunu görüyorsunuz .
Kompozisyon fotoğrafın her dalında vardır bu unutulmamalıdır .
Yatay çizgiler dinginlik, sakinliği vurgularken, dikey çizgiler
hareketi simgeler. Fotoğraftaki tam ortadan geçen eğik çizgi ise
neredeyse fotoğrafı ikiye ayırmış ve simetri unsuru oluşturmuş
durumda.Doğanın renkleri de fotoğrafa eklenince bu şekilde güzel
bir fotoğraf ortaya çıkmış.
-Kompozisyonda 1/3 Kuralı
Vizörden baktığınız yeri bu şekilde dokuza ayrılmış olarak hayal
edin.Bu çizgilerin birleşme yerlerine eğer modelinizi
konumlandırırsanız fotoğrafınız çok daha ilgi çekici olacak,
sıradanlıktan uzaklaşacaktır.Fotoğrafta en çok yapılan hatalardan
biri modelin (konunun) tam ortaya konumlandırılmasıdır.
-Kompozisyon Öğeleri
Üstteki örnek fotoğraflarda da gördüğünüz üzere
konular çizgilerin birleşme çizgilerine getirilmiş
durumda,bu şekilde güzel kompozisyonlar elde
edebiliyorsunuz.
Bazı makinelerde ekran üzerine veya vizör içine bu
çizgilerin koyulabildiğini de hatırlatayım .
Fotoğrafta kurallara uymak veya uymamak her
zaman tartışılan bir konudur fakat çoğu iyi
fotoğrafçının söylediği gibi ‘Önce kuralları bil,
ondan sonra onları yık.’Dolayısıyla bu kurallar
fotoğrafçılıkta çok önemli yere sahiptir .
Belirginlik
Fotoğ raf için en ö nemli ö ğ e belirginliktir.Çü nkü fotoğ raf ile verilmek istenen mesajın, izleyici
tarafından anlaşılması için çekilen fotoğ rafın belirgin olması gerekir.Fotoğ rafın belirgin olması, bir
iletişim aracı olan fotoğ rafın mesajını en okunaklı biçimde ortaya koymasıdır.Zaman ve ü çü ncü
boyutun zihinde canlanabilmesi için çekilen konu hakkında izleyicinin ö nceden zihninde var olan
duyumlarından yararlanılır.I�şte bu nedenle fotoğ raf, ü zerinde ö nceden fikir birliğ ine varılmış
biçimler demetidir.Her izleyici, fotoğ raf karesini oluşturan ö ğ eleri, zihnindeki binlerce gö rü ntü den
biriyle çakıştırıp fotoğ rafı geçmiş deneyimlerine gö re yorumlayacaktır.Bu nedenle ne anlatmak
istediğ ini iyi anlatamayan; yani yeterince belirgin olmayan bir fotoğ raf, izleyicide farklı duygular ve
dü şü nceler uyandırır.Bu durum ise, izleyiciye aynı duygu ve dü şü nceleri yansıtmaya yarayan
fotoğ rafın en gü çlü iletişim aracı olma ö zelliğ ini kaybettirir.Bir fotoğ rafla anlatılmak istenen,
yardımcı ö ğ eler, zamanlama ve olayın belirginliğ i ile bir anlam kazanır.
Sadelik
Bir fotoğ rafta, ana ö ğ enin yanında birçok yan ö ğ e yer alır.Fotoğ raf makinesi, gö rdü ğ ünü film veya
dijital ortama aktardığ ından, ana konuyu destekleyen ö ğ elerin dışında kalan ö ğ elerin, fotoğ raf
karesinden çıkarılması gerekmektedir.Bu sisteme ayıklayıcı yö ntem adı verilir.Bir başka ifade ile
vizö rden gö rü len; fakat fotoğ raf karesinde olmasını istemediğ imiz ö ğ elerin temizlenmesi ya da konu
içindeki ağ ırlığ ının azaltılması sistemi ayıklama sistemidir.Fotoğ rafçı ayıklama işlemini
gerçekleştirebilmek için çekim noktası değ iştirilebildiğ i gibi, alan derinliğ inin etkisini de
kullanılabilir. O� rneğ in, bir portre çekiminde modelin arkasında ve ö nü nde yer alan istenmeyen
ö ğ elerin, alan derinliğ i azaltılarak flu hale getirilmek suretiyle fotoğ raf karesi içindeki ö nemi
azaltılabilir.
I�stenmeyen ö ğ elerin çerçeve dışında kalması, değ işik bir çekim noktasının kullanılmasıyla
sağ lanabildiğ i gibi,farklı odak uzunluğ una sahip objektifler kullanılmak suretiyle de sağ lanabilir.
Bazen fotoğ rafını çekeceğ imiz konu için gereksiz gö rdü ğ ümü z ö ğ e canlı bir varlık olabilir.Bu
durumda onun oradan ayrılmasını beklemekten başka çare yoktur.Bazen saatlerce beklememiz
gerekebilir.Uzun sü re beklemek, konu ü zerindeki ışığ ın durumunu ya da modelin ifade biçimini
değ iştirebilir.
Sadeleştirme için kullanılacak yö ntemlerden biri de perspektiften yararlanmaktır. O� rneğ in bir futbol
maçında, stadyumda izleyicilerden seçtiğ imiz konu, yü zlerce insandan biri olabilir . Bu durumda
geniş açılı bir objektifle,konuya yaklaşarak, ö ndeki insanı(ana temayı teşkil eden) abartarak bü yü tü p,
arkadaki insanların fotoğ raf karesi içerisinde kaplayacakları alanın oranını kü çü ltmek suretiyle,
diğ er insanların konu ü zerindeki ağ ırlığ ı azaltılabilir.Bir başka yö ntem ise, çekim noktasında
değ işiklik yapmak yani farklı bir çekim noktası kullanmaktır. Fotoğ rafı sadeleştirmek en az ö ğ e ile en
iyiyi anlatmaktır.Yoksa tek bir şeyin fotoğ rafını çekmek, fotoğ rafın sadeleştirilmesi anlamına gelmez.
O� rneğ in,bir insanın yazı yazmasını anlatmak için, bir kalem fotoğ rafı çekmek, kişinin yazı yazmasını
anlatmak için yeterli değ ildir.
-Ritim
Bir cismin tekrarlanan gö rü ntü sü ya da peş peşe benzer elamanlar dizisi, aynı elamanların tekil
gö rü ntü lerinden daha etkileyicidir.Belli bir dü zene gö re tekrarlama, sayısal değ erinden fazla bir
zenginlik ifade eder.Ritimi oluşturan ö ğ elerin dü zenli tekrarı, dü zensiz tekrarından daha gü çlü etki
yaratır.O� rneğ in yoldaki telefon direkleri, yol çizgileri, dizi dizi ağ aç kü meleri gibi.
-Uyum
I�ki ya da daha çok ö ğ enin birbirini hareket, biçim, renk ve ton değ erleri bakımından desteklemesi
anlatıma gü ç katar.Uyumda, benzer ö ğ elerin yan yana kullanılması anlatımı gü çlendirirken ritimde,
benzer ö ğ elerin belirli aralıklarla tekrarlaması anlatımı gü çlendirmektedir. Bazen ritim ve uyum
birlikte kullanılabilir.Hareket eden ö ğ elerin aynı tarafa yö nelmesi ya da duran nesnelerin aynı tarafa
yö nelişi hareketteki uyumu sağ lar.Kü çü klü bü yü klü benzer biçimlerin arasında biçim uyumu sö z
konusudur.
Renk uyumu olarak da renk çarkındaki komşu renkler arasındaki uyum anlatımı zenginleştirir .
O� rneğ in mavi renkle birlikte yeşil ve mor renklerin kullanılması renk uyumunu sağ lar.
-Kontrast
Kelime anlamı zıtlık demektir.Fotoğ rafta yer alan ö ğ elerin gerek ışık, gerek objeler ve gerekse renk
bakımından karşıt bir anlam ifade edecek şekilde yer almasıdır.Ancak bazen de bu tü r zıtlıklar
gerekebilir.Çü nkü birbirine zıt ö ğ elerin birlikte kullanılması konunun belirginliğ ini artırabilir.
O� rneğ in,bir insanın boyunun çok uzun olduğ unu gö stermeniz için yanına normal boydan veya kısa
boylu bir insanın gö rü ntü sü gerekir.Bir cismin bü yü klü ğ ünü gö stermek için kendi eş değ erinde bir
şeyle fotoğ raflanması gerekir.Fakat fotoğ rafta bü yü klü ğ ü vurgulamak istersek daha kü çü k bir ö ğ e ile
fotoğ raflamak uygundur.O� rneğ in, bir basketbolcu uzun boylu bir kişinin yanında gerçek boyunda bir
gö rü ntü sergilerken, kısa boylu bir kişinin yanında boyu abartılı olarak vurgulanır.Farklı yö nlere
giden iki kişinin gö rü ntü sü harekette kontrast oluştururken bir ü çgen ile dairenin birlikte
fotoğ raflanması biçimsel kontrastı meydana getirir.Renkle ve tonlarla da kontrast elde edilebilir.
Burada birbirine zıt renklerin kullanılması en belirgin kontrasttı verirken, ara tonların ve renklerin
kullanılması dereceli bir kontrast oluşmasını sağ lar. O� zellikle sıcak ve soğ uk renklerin birlikte
kullanılması fotoğ rafa ayrı bir anlam katar.Aşırı kontrast fotoğ rafın belirginleştirilmesinden ziyade
konunun ve ilginin bö lü nmesine ve dağ ılmasına yol açacağ ı unutulmamalıdır.
-Işık
Bu bö lü mde ışığ ı;fotoğ rafta kompozisyon ö ğ esi olarak inceleyeceksiniz.Işıkla ilgili temel bilgileri
daha sonra detaylı olarak gö receksiniz.Fotoğ raflanan bir konunun belirginleştirilmesinde en etkili
araç ışıktır.Konuda vurgulanmak istenen noktaların diğ er bö lgelere gö re daha aydınlık olması ya da
istenmeyen gö rü ntü leri fotoğ raf karesinin dışına taşımak için bu bö lgelerin çok aydınlık ya da
karanlık olmaları fotoğ rafta konunun belirginliğ ini artırır.Zorunlu kalmadıkça (Siluet fotoğ rafları)
ters ışık ve cephe ışığ ını, fotoğ raftaki derinlik etkisini kaybettireceğ inden kullanmamak yerinde olur.
Konuda derinlik kazandırması ve aşırı kontrastı engelleyebilme ö zelliğ i olan yanal ışık fotoğ raf
belirginliğ ini artırır.Mezar taşlarındaki yazıların fotoğ rafını çekerken yazıların okunabilmesi için 45
derecelik bir açıyla gelen yanal ışık kullanmak en uygun ışık açısıdır.Bu fotoğ raf cepheden gelen
ışıkla çekildiğ inde yazıların okunması imkâ nsızlaşır.
-Perspektif
Fotoğ raflanan konuda istenilen bö lgelerin daha belirgin olarak vurgulaması için izlenen yollardan
biri de perspektif etkisidir.Cisimlere belli bir noktadan bakıldığ ında gö rü len şey, bulunulan noktadan
gö rü nen konunun gö rsel gerçeğ idir.I�nsan beyni objeleri bir zaman anında değ il, bir zaman sü recinde
algıladığ ından perspektif bozulmalarını zihinde dü zelterek algılar. O� rneğ in tren raylarına
baktığ ımızda bu rayların belli bir mesafeden sonra birbirine birleşiyormuş gibi gö rü lmelerine
rağ men hiç kimse bu rayların birleştiğ ini dü şü nmez.Fotoğ raf ise bir anın bir noktadan tespiti
olduğ undan aynı noktadan rayların fotoğ rafı çekildiğ inde, fotoğ raf kâ ğ ıdında bu birleşme etkisi yok
edilemez.Perspektif etkisinden yaralanarak bazı ö ğ elerin vurgulanması sağ lanabilir. 10-12 katlı iki
binanın arasına girerek yerden gö kyü zü ne doğ ru çekilen bir fotoğ rafta binaların gö kyü zü nde
birleşiyormuş etkisi yaratılabilir.Bazen geniş açılı bir objektif kullanılarak perspektif etkisi artırılır,
bazen tele objektif kullanılarak nesneler arasında, uzaklıklarına bağ lı olarak ortaya çıkacak olan,
bü yü klü k etkileri azaltılabilir.
-Doku
Belli bir çerçeve içerisindeki yü zeyin parçalanmasında belli bazı oranların (altın kesim oranı)
kullanılması gö rü ntü nü n daha ilgi çekici olmasını sağ lamaktadır. Bu bö lme işleminde ortaya çıkan
yü zeylerin istenen anlatım doğ rultusunda zenginleştirmesi ilgi çekiciliğ i arttıracaktır. Bu yö nteme
yü zeye doku kazandırma ya da doku araştırması denir.Doku ifade eden çizgi, nokta ve tonların
yü zeye kazandıracağ ı soyut zenginlik dışında yü zeyin doğ al yapısını yansıtmak ya da kü çü k çapta
derinlik kazandırmak gibi işlevleri de vardır.
-Netleme Olayına Bağlı Keskinlik
Bu bir anlamda çekilen fotoğ rafın netliğ inin yapılmasıdır. Objektiften gelerek film ü zerine dü şen
gö rü ntü nü n bir noktada kesişerek netleşmesi objektif odak uzunluğ unun netleme halkası yardımıyla
ileri geri oynatılmasıyla sağ lanır. Bir fotoğ rafta her tarafın net olması çoğ u zaman arzu edilmez.
Çü nkü fotoğ rafımızda bir şeyi onun doğ al atmosferinden sıyırıp, yine doğ al ortamı (fotoğ rafçının
karar verdiğ i ortam)içerisinde izleyiciye sunmak istiyoruz. Bu sunma işlemi içerisinde fotoğ raf
karesine giren istenmeyen gö rü ntü leri netsizleştirerek ana tema ü zerindeki etkisini artırıp,
konumuzu daha belirgin hale getirebiliriz.
-Gelen Işığın Türüne Bağlı Keskinlik
Bir fotoğ rafta kontrastın yü ksek olması keskinliğ i artırır. Bir portre fotoğ rafı çekerken kişiyi
olduğ undan yaşlı gö stermek için cephe ışığ ı kullanılırken, daha genç gö stermek için yumuşak ışık
(yanal ışık) kullanılır. Yine bir tarihçi, mezar taşındaki yazıları okuyabilmek için çekeceğ i fotoğ rafta
mezar taşının rengine zıt bir renk kullanması yazının taş ü zerinde belirginleşmesine ve fotoğ rafta
daha rahat okunabilmesine imkâ n sağ lar.
-Çözümleme Gücüne Bağlı Keskinlik
Burada duyarkatın ya da kullanılan objektifin çö zü mleme gü cü ne (milimetrede kaç çizgi ayırdığ ının
ö lçü sü ) bağ lı olan gerçek bir keskinlik sö z konusudur. Çö zü mleme gü cü yü ksek bir objektifle çekilen
fotoğ rafın keskinliğ i ile sıradan bir objektifle çekilen bir fotoğ rafın keskinliğ i birbirinden farklıdır.
Yine ince grenli film ya da kart kullanılarak aynı fotoğ raf farklı keskinlikte elde edilebilir.
-Hız ve Hareket İzlenimi
Fotoğ rafın, belli bir anın iki boyutlu bir dü zlem ü zerine saptanması olayı olduğ unu daha ö nceki
konularda belirtmiştik. Çevremizdeki olaylar bir anda başlayıp biten olaylar olmayıp, belli bir sü reç
içinde gerçekleşen olaylardır. Bu olayların bir sü reç içinde ifade edilebilmeleri onların hareket
izlenimlerinin duyarkata aktarılmasıyla sağ lanabilir. Bisikletle dolaşan kişinin hareket halinde
olduğ unu fotoğ raf karesine dü şü rmenin değ işik yolları vardır. Bu yolların başında, bisikletin hareket
hızının ü stü nde bir ö rtü cü hızı kullanılması gelir. Bu durumda bisiklet ve sü rü cü sü ile birlikte çevre
net olarak gö rü lecek, buna bağ lı olarak iki tekerlekli bisikletin yer çekimine rağ men ayakta durması
onun hareket halinde olduğ u izlenimini izleyicide yaratacaktır. Bir başka yol bisikletin hızının altında
bir ö rtü cü hızı kullanmaktır. Bu durumda da çevrenin net olarak film ü zerine dü şmesi sağ lanırken
bisikletin ve sü rü cü sü nü n netsiz gö rü ntü sü hareket izlenimini yaratacaktır. Diğ er bir yol ise, dü şü k
bir ö rtü cü hızı kullanarak bisikletin hareket yö nü nde, makineyi hareket ettirirken fotoğ rafın
çekilmesidir. Bu durumda bisiklet ve sü rü cü sü net iken çevre netsiz olarak film ü zerine dü şecektir.
Kullanılabilecek yollardan biri ise bisikletin hareket hızının ü stü nde fakat sü rü cü nü n el ve
ayaklarının hareket hızının altında bir ö rtü cü hızı kullanmak ve makineyi hareketsiz kılmak en
çarpıcı gö rü ntü nü n elde edilmesini sağ lar. Bu durumda fotoğ rafta çevre ve bisikletle birlikte sü rü cü
net, buna karşılık sü rü cü nü n hareket halinde olan elleri, ayakları ve bisikletin tekerleri netsiz
olacağ ından bisikletin hareketi fotoğ raf karesinin ü zerine en belirgin olarak yerleşmiş olacaktır.
Hareket ve hız izlenimi hareket halinde olan objenin hızının altında bir ö rtü cü hızı kullanılarak
fotoğ raf çekildiğ i zaman hareketli kısım netsiz olacağ ından burada bir hareket izlenimi oluşur.
O� rneğ in, gü neş battıktan sonra caddelerin fotoğ raflarının çekilmesi durumda çok değ işik fotoğ raf
elde edilebilir. Bu durumlarda cadde ü zerinde ışıklandırılmış yapılar net ve belirgin, hareket
halindeki araçların stop lambaları yol ü zerinde kırmızı çizgilerin oluşmasını sağ larken, hareket
halindeki insanlar netsiz birer leke olarak gö rü ntü lenir.
-Bütünlük
Her fotoğ raf bir mesajın iletimi için çekilir. Niçin çekileceğ ine karar verilmeyen bir fotoğ rafı
çektikten sonra bu ne işe yarar, ben burada ne anlatabilirim diye dü şü nmek biraz zorlama olur. Bu
nedenle ö ncelikle fotoğ rafı niçin çektiğ imizin cevabını bulmalıyız. Fotoğ rafımızda ana tema ve bunu
destekleyen ö ğ eler bir bü tü nlü k içinde verilmelidir. I�zleyiciyi vurgulamak istediğ imiz mesajın dışına
itecek gö rü ntü ve ö ğ elerden kurtarmak için fotoğ rafın belirgin ve bir tercü mana ihtiyaç duymadan
okunup anlaşılabilecek kadar sade olması gerekir.
Fotoğ rafta ana ö ğ e belirlendikten sonra yardımcı ö ğ elerin belirginliğ ini azaltmak ve kare
içerisindeki oranını dü şü rmek için uygun çekim noktasından gö rü ntü lenmesi gerekir. Fotoğ raf
çekerken ister pasif dü zenlemeyi, isterseniz aktif dü zenlemeyi tercih edin, sonuçta kare içerisinde
istenmeyen bazı ö ğ elerin ayıklanması çok zordur. Ayıklanamayan ö ğ elerin fotoğ rafın bü tü nlü ğ ü nü
bozmaması için çekim noktasının tespitinde azami gayretin gö sterilmesi gerekir. Bazen birden fazla
şeyin bir karede anlatılmaya çalışılması hiçbir şey anlaşılamayacak duruma gelmektedir. Bu nedenle
fotoğ rafta ikinci ü çü ncü mesajların oluşmasına yol açacak dü zenlemelerden kaçınarak, tü m
elamanların ana konu etrafında şekilleneceğ i bir kompozisyon tercih edilmelidir.
-Denge
Pozlandırılmış olan bir fotoğ rafta ö ğ eler arasındaki uyum, belirginlik ve bü tü nlü ğ ün yanında aranan
ö nemli bir gö rsel unsur dengedir. Denge ana ö ğ e ile yardımcı ö ğ eler arasında, boyut, renk, ton, biçim
ve kontrast dengesinin sağ lanması anlatımı gü çlendirirken fotoğ raftaki uyumu, belirginliğ i ve
bü tü nlü ğ ü sağ lar.
Fotoğ raftaki denge kavramı, fizikteki ve matematikteki denge kavramının içeriğ i ve anlamıyla aynı
şeyi ifade eder. Fizikte kaldıraç yasası olarak adlandırılan yasaya gö re; bir el terazisinde mesnedin
yakınına asılan ağ ır bir madde ile mesnedin uzağ ına karşı tarafa asılan hafif bir madde arasında
ağ ırlık bakımından fark olmasına rağ men terazi dengede durur. Bu yasadan hareket ederek
dü zenlemede lekeleri renkleri, bü yü klü kleri ve tonları bakımından merkeze olan uzaklıklarına gö re
dengeye getirilebilir. Burada uyulacak kural ö ğ elerin ağ ırlıklarının merkeze uzaklıklarının
çarpımının eşit olmasıdır. I�nsan, simetriden ziyade simetri olmayan dü zenlemeleri tercih etmektedir.
Bu nedenle gö rü ntü de bir birine eş değ er iki ayrı dü zenlemenin oluşmasını engellemek için,
merkezden farklı uzaklıklarda ve değ işik ağ ırlıklarda ö ğ elerin dü zenlenmesi gerekir. Ağ ırlık
kavramını fizik ve matematikteki anlamından farklı bir anlam da fotoğ rafçılıkta kullanılmaktadır.
Fotoğ raf açısından ö ğ elerin ağ ırlı kare fotoğ raf karesi içinde kapladıkları alan ile renk tonlarının
çarpımıyla elde edilen değ erdir. O� rneğ in, fotoğ rafın merkezine uzaklıkları ve bü yü klü kleri aynı iki
ö ğ eden birinin rengi ve tonu fotoğ raf karesinin rengi ve tonuna yakın diğ eri de zıt renkte oluşmuş bir
fotoğ rafta denge bozulmuştur. Bu durumda, genele zıt renkte olan ö ğ eyi merkeze yaklaştırmak
suretiyle denge sağ lanabilir. Bir manzara fotoğ rafı çekerken bulutsuz bir gö kyü zü nü n fotoğ raf
ü zerindeki dengeyi bozmasını ö nlemek için çekim yaptığ ımız yerde ağ aç yapraklarını ya da bulut
gö rü ntü lerini gö kyü zü ne serpiştirerek buradaki boşluk giderilebilir ve fotoğ rafta denge sağ lanır.
-Orantı
Konuyu ortalama veya simetrik yerleştirme akla ilk gelen orantıdır. Simetrik cisimlerin, bir
noktadan veya bir eksen ü zerinde simetrik gö rü ndü kleri sö ylenebilir. Yalnız tam kü re biçiminde bir
cisim her yerden simetrik gö rü nü r. Simetri, akıl ve ö n yargı olarak benimsenen bir dü zendir.
Duygular ve sezgiler simetriye karşıdır. En basit simetri iki elamanlı simetridir. Bir gö kyü zü fotoğ rafı
çekilirken ufuk çizgisinin fotoğ raf karesini tam ikiye bö lmesi basit simetriye bir ö rnektir. Bu
durumda oran 1/1 şeklinde gerçekleşir. Basit simetrinin dışında bir yü zeyi 3-4-5 eşit parçaya
bö lerek farklı simetrik gö rü ntü ler elde edilebilir. Çift rakamlı bö lmelerde ortada bir çizgi oluşurken
tek rakamlı bö lmelerde ortada bir bö lü m oluşacaktır. Tek rakamlı bö lmelerle de eğ er ana konu bu
bö lü me yerleştirilir ve yardımcı ö ğ elerle ana konu desteklenirse gü çlü anlatım sağ layabilecek
dü zenlemelere ulaşılabilir.
Mimari eserlerde ve diğ er gö rsel sanatlarda da kullanılan altın kesim kuralı bir yü zeyin zorunlu
bö lü nmesi gerektiğ i durumlarda kullanılacak en iyi yö ntemdir. Altın kesim kuralında bir yü zey enine
ve boyuna ü ç eşit parçaya bö lü ndü ğ ü nde yü zeyde çizgilerin kesiştiğ i dö rt can alıcı nokta ortaya çıkar.
Ana tema bu noktalardan birine yerleştirildiğ inde anlatım ve gö rsellik açısından en uygun nokta
bulunmuş olur. Şekilde gö rü ldü ğ ü gibi bu dö rt ana noktadan ana ö ğ enin ö zelliğ ini ve anlatımını
destekleyecek en uygun nokta seçilerek dü zenleme-nin yapılması gereklidir.
Bir fotoğ rafta sadece ana konunun altın kesim kuralına gö re yerleştirilmesi orantının yeterli olması
anlamına gelmez. Ana ö ğ eyi destekleyen yardımcı ö ğ elerde kendi bö lmelerinde altın kesim kuralına
gö re yerleştirilmelidir. Bunun yanında, ana ve yardımcı ö ğ elerin çerçevenin tü mü ne oranı da
ö nemlidir. Mü mkü n olduğ u ö lçü de fotoğ rafta ana ö ğ e karenin ortasına getirilmemelidir. (O� zel
durumlar ve grup fotoğ rafında bu
kurala uyulmayabilir.) Altın kesim kuralına gö re uygun bir noktaya yerleştirilmelidir. Orantı yalnız
ana konu ve yardımcı konuların dü zlem içindeki yerleriyle ilgili olmayıp aynı zamanda renk ve ton
değ erleri bakımından da denge gö z ö nü nde tutularak altın kesim kuralına gö re bir orantı
kurulamalıdır. Bir portre çekiminde saçların yü ze oranı, başın vü cuda oranı, açık bö lgelerin koyu
bö lgelere oranı hep altın kesim kuralına gö re dü zenlenmelidir.
-Yer Çekimi
Duvara ya da panoya asılı duran bir fotoğ rafta eğ ri duran binalar, ağ açlar ya da herhangi bir şey
insanı rahatsız etmektedir. Bu durumda hemen fotoğ rafın duruş şekli değ iştirilerek bu gö rü ntü
bozukluklarının giderilmesine çalışılır. Elimize bir fotoğ raf aldığ ımızda bu fotoğ raftaki ö ğ elerin
ö ncelikle yer çekimine gö re doğ ru duracakları bir şekle dö nü ştü rdü kten sonra fotoğ rafın içeriğ i ile
ilgilenmeye başlarız. Bu tü r dü zenlemeler insanın doğ asında var olan yerçekimi kuralının bir
sonucudur. Eğ ik duran ağ açlar ya da varlıklar bir felaketin sonucu ya da habercisi olarak insan
zihninde yer almaktadır.
Bir fotoğ raf karesindeki ö ğ elerin ağ ırlıklarının olduğ unu bu ağ ırlıklarına gö re denge, uyum, orantı
gibi dü zenlemeler yapıldığ ını daha ö nceki bö lü mlerde anlatmıştık. O halde ağ ırlığ ı olan her varlığ ın
yerçekimi kuralına gö re bir duruş şeklinin olması gerekir. Fotoğ raf da doğ adaki olayları estetik
kaygıyı gö z ö nü nde tutarak yeniden yorumlama olduğ una gö re yer çekim kanununa gö re bu
dü zenlemelerin yapılması gerekmektedir. Fotoğ raf karesi içerisinde ağ açların eğ ik durması ya da bir
insanın ö ne arkaya doğ ru eğ ik olması rü zgarın veya hareketin ifadesi için kullanılabilir. Fakat bir
binanın eğ ik olarak ya da bir ufuk çizgisinin eğ ik olarak fotoğ raflanmasının hiçbir izah tarzı olamaz.
Objektif halde bizlerde fotoğ raflarımızı çekerken makinemizi yere (bulunduğ umuz konuma gö re
değ il) paralel tutarak bu çok basit fakat anlamlı kurala uymuş oluruz.
-Görsel İfade
Gö rsel iletişimde, soyutlama daha kuvvetli ve ö zü çıkartılmış bir anlama doğ ru bir basitleştirme
olarak tanımlanmaktadır. Herhangi bir anda gö rü len şeylerin anlamını çıkartmak ve dü zen yaratmak
için gö rsel bilgi ile doldurulmuş olmak gerekmektedir. Bu, algılama denen olgu aslında soyutlama
sü recidir. Gö rsel analiz, gö rsel eğ itim ile başlar; bireyin çevresine karşı nasıl bakması, neyi gö rmesi
gerektiğ ini anlama ve onun hakkında dü şü nme çabasıdır. Gö rsel analiz ile oluşan değ er yargıları
bireyin çevresine karşı ilgi duymasına, onu daha duyarlı bir biçimde gö zlemlemesine ve çevresini
yargılamasına olanak sağ lamaktadır. Gö rsel analiz, his ve hayal gü cü nü harekete geçirerek amaca
uygun yorumlama becerisini de kazandırmaktadır.
-Algılama
Algılama; duyu organları yardımıyla çevredeki objelerin fark edilmesini, olayların açıklamasını
içeren bir bilgi alma sü reci sonunda ortaya çıkan psikolojik bir olgudur. Bir objeyi gö rdü ğ ümü zde
onun gö rsel algısını elde ederiz. Algılama insanın var oluşunun kü ltü rel ve bireysel varlığ ına
dayanmaktadır. I�nsan dış dü nyayı duyuları ( 5 duyu organı ) ile ve bunların algı haline gelmesi
sonucu tanır.
Algının temel ö zellikleri:
•
•
•
•
Algılama bireyden bireye değ işen bir olgudur.
Algılamada deneyim ö nemli bir rol oynar.
Algılamada insan çevreden amaçlarına uygun bilgi almaktadır.
Algılama davranışı yö nlendirir, eylem için bir uyarıcıdır.
Ayrıntıyı gö rebilme, fark etme: Algıyı artırmak için onu bü tü nleyen, tamamlayan etkinlik
ayrıntıyı fark etmedir. Gö rsel not almada hız ve doğ ruluk, her bireyde geliştirilmesi gereken
bir beceri olmasına karşın; en yetenekli birey için bile zaman, sınırlama getirmektedir.
Bilginin birçok seviyesinin bilincinde olunduğ u zaman neye ö nem vermek gerekiyorsa , o bilgi
konusunda yoğ unlaşabilir; bu şekilde davranarak ayrıntıyı fark etme için uygulama yapılır.
Ayrıntıyı fark etme birtakım işaretlerle de ifade edilebilmektedir.
Hayal gü cü nü n geliştirilmesi: Gö zleme dayalı tasarıma yö nelik dü şü nmeye doğ ru ilerlemek için
hayal gü cü nü n geliştirilmesi gerekmektedir. Çü nkü yaratıcı bir tasarımcı için en ö nemli araç, hayal
gü cü nü n gelişmesine katkıda bulunan gö rsel hafızadır. Birey, gö rsel hafızanın zengin bir
koleksiyonuna sahip olmalıdır. Hafızanın zenginliğ i iyi gelişmiş ve etkin bir gö rsel algılamaya
dayanmaktadır. Gö rsel imaj toplamanın ve algılamayı bilinçli hale getirmenin en kolay yolu gö rsel
not tutmadır.
- Ölçeklendirme
O� lçeklendirme resim sanatından fotoğ rafçılığ a geçmiş eski bir yö ntemdir. Bu yö nteme gö re fotoğ raf
çerçevesi karşılıklı kenarları eşit ü ç parçaya bö len ikişer çizgi ile dokuz parçaya bö lü nü r. Fotoğ rafını
çektiğ imiz objenin en uygun konumu bu yö ntemle daha rahat belirlenir ve obje bu dokuz parçadan
en uygun olanına yerleştirilir. Bu kompozisyon şeması hem yatay hem de dikey çekimlerde
kullanılabilir.
-Altın Noktalar Kuramı
Her fotoğ raf kompozisyonunda bir ilgi merkezi vardır. Fotoğ raf çeken kişinin başlıca amacı
izleyicinin dikkatini ilgi merkezine yö neltmektir. Bir kompozisyonda ilgi merkezi olarak akla ilk
gelen yer genellikle çerçevenin ortasıdır. Ancak dü şü nü lenin aksine bu yö ntemle bazı konular hariç
pek gü zel bir gö rü ntü oluşturulamaz. O halde çerçevenin ilgi merkezi neresi olmalıdır? Diğ er bir
deyişle, fotoğ rafımıza konu olacak objeyi çerçevenin neresine yerleştirmeliyiz? Bu soru
fotoğ rafçılardan ö nce resimle uğ raşan sanatçıların kafasını kurcalamıştır. Sonunda iyi gö rü ntü nü n
ortaya çıkışında, kesin olmamakla birlikte genel geçerlilik kazanmış bazı kurallar saptanmıştır.
Fotoğ raf karesi çerçevesine yatay ve dikey olarak ü çe bö lü nmesi sonucu çizgilerin kesişme noktaları
fotoğ rafta ilgi merkezinin yerleştirilebileceğ i yerleri gö sterir. Bu noktalara da altın noktalar denir.
Altın noktalar dikkate alınarak çekilen fotoğ rafta gö zü n fazla dolaşmadan fotoğ rafın ilgi merkezini
yakalaması gerekir. Ancak başta da belirttiğ imiz gibi bazı fotoğ raf konularında ö rneğ in; dağ , heykel,
gü n doğ umu ve batımı vb konularda ilgi merkezinin ortada olması daha iyi sonuç verecektir.
O� rneğ imizde ağ aç altın noktaya yerleştirilmiş ve
kompozisyon tarlasını sü ren çiftçi ile
zenginleştirilmiştir.
-Zamanlama
Fotoğ rafçının deklanşö re basacağ ı an oldukça
ö nemlidir. Bir fotoğ rafın çekimi saatleri alabileceğ i
gibi saniyenin çok kısa bir biriminde de gerçekleşebilir. Fotoğ rafçı deklanşö re basacağ ı zamanı çok
iyi belirlemek, fotoğ rafını çekeceğ i kişi, konu veya nesneyi iyi gö zlemlemek durumundadır. Bazı
fotoğ rafların tekrarı olanaksızdır. I�ki ü lkenin başbakanları tokalaşırken fotoğ raf çekilemezse belki
rica edilerek bir kez daha tokalaşmaları sağ lanabilir. Ancak bu başbakanlardan biri
merdivenden dü şerse onu iyi izleyen ve “an”ı yakalayan fotoğ rafçı çekebilir. “Sayın başbakanım, bir
kez daha dü şebilir misiniz?” demenin olanağ ı yoktur.
-Basitlik
Fotoğ rafta yalnızca neyin gö sterilmek istendiğ i kesinlikle belirlenmelidir.Eğ er fotoğ raflanan
nesnenin çevresinde bir çok nesne varsa, fotoğ raflanan nesne onlardan soyutlanmaya çalışılmalıdır.
Bu da seçilecek açı, aydınlatma ve alan derinliğ inin kontrolu ve kullanılan objektiflerle sağ lanabilir.
Alan derinliğ i bilindiğ i gibi fotoğ raflanan nesnenin ö n ve arka bö lü mlerinde kalan ve kabul edilebilir
netliğ i olan bö lü mdü r. Alan derinliğ i oluşturularak fotoğ raflanan nesne, kişi veya konu çevresinde
soyutlanabilir. Alan derinliğ i kullanılarak gö sterilmek veya vurgulanmak istenen konu ö n plana
çıkartılabilir. Oluşturulacak alan derinliğ i de basitliğ i sağ layabilir. Fotoğ rafı basitleştirmenin
yollarından biri de az alan derinliğ i oluşturmaktır. Sınırlandırılmış alan derinliğ i, dikkatlerin
fotoğ raflanan nesne veya sahneye yö nelmesini sağ lar.
Fotoğ raflar basit olmalı, gö sterilmek veya anlatılmak istenen konuya odaklanılmalıdır. Fotoğ rafta
neyin gö sterilmek istendiğ i kesin biçimde belirlenmelidir. Ana konu çevresindeki diğ er elemanların,
konuyu yok etmemesine dikkat edilmelidir. Farklı bakış açıları yakalayarak veya farklı objektifler
kullanarak ana konu çevresinden soyutlanarak yalın ve etkili fotoğ raflar elde edilebilir.
Karmaşık fotoğ raflar, ana odaklanma noktasından uzaklaşılmasına neden olur ve konuyu
anlamak/tanımlamak zorlaşır. Fotoğ rafın içeriğ indeki fazlalıkları atarak izleyicinin ana konuya
yö nelmesi sağ lanır. Karmaşıklık ışık kullanımıyla azaltılabilir. Gö rü ntü nü n ışıklı alanları, aynı
çizgilerde olduğ u gibi dikkatin aydınlatılmış alanlara yö nelmesini sağ lar.
Basitliğ i sağ layacak diğ er bir konuysa fotoğ raf makinesinin konduğ u açı ve yü ksekliktir. Fotoğ raf
makinesinin birkaç santimetre sağ a veya sola oynatılması, alt veya ü st açıdan bakılması, gereksiz
ö ğ elerin fotoğ rafa girmesini ö nleyecektir. Fotoğ raf makinesinini çok
kü kü k hareketleri, bakış açısının ve fonun değ iştirilmesini sağ lar. Bö ylelikle fotoğ raflanan nesneden
dikkati uzaklaştıracak ö ğ elerden de kaçılmış olur. Bu konuya yaklaşarak da sağ lanabilir.
Fotoğ rafa yeni başlayanlar genellikle farklı bakış açılarını aramazlar. Genelde gö z hizasından
çekimler yaparlar, oysa farklı açılardan konuya yaklaşmak hem estetik hem de anlatı açısından
fotoğ rafçıya farklı olanaklar sunar. Fotoğ raflanacak bir konuya çok farklı açılardan bakılabilir. Bu ü st
açı, alt açı olabilir. Fotoğ raflanacak konunun çevresinde dolaşarak farklı açılar yakalanmaya
çalışılmalıdır. Fotoğ rafın anlamı, fotoğ raf makinesinin yerini ü st ya da alt açılarda olmasıyla birden
değ işebilir.
Bir fotoğ raf çekilmeden ö nce değ işik açılar aranmaya çalışılmalıdır.Oluşturulacak alan derinliğ i de
basitliğ i sağ layabilir. Fotoğ rafı basitleştirmenin yollarından biri de alan derinliğ ini sınırlayarak
dikkatlerin fotoğ raflanan nesne veya sahneye yö nelmesini sağ lamaktır.Fotoğ raflar anlaşılır olmalı,
verilmek istenen mesaj ,izleyici tarafından kolaylıkla algılanabilmelidir.
-Ön Plan ve Arka Plan
Fotoğ raflanan konunun ö nü nde ve arkasında yer alan diğ er konuların ana konuyu yok etmemesine
dikkat edilmelidir. O� n ve arka planların oluşturacağ ı karmaşadan kaçınmak gerekir.
-Bakış ve Yürüyüş Boşluğu
Fotoğ raflanan kişiler için bir bakış boşluğ u bırakılmalıdır. Fotoğ rafta hareket eden kişi veya
nesnenin karenin dışına çıkıyormuş gibi gö rü nmesi istenmeyen bir durumdur ve hareketin bitmekte
olduğ unu gö sterir. Bakış yö nü ve yü rü yü ş boşluğ u bırakılarak fotoğ rafta bir hareketlilik, dinamizm
oluşturulabilir. Fotoğ raf karesi içinde yer alacak konuların hareketlerinin ne yö ne doğ ru olduğ u /
olacağ ı bilgisi fotoğ rafta anlaşılabilir olmalıdır.
-İlgi Noktası
Fotoğ raf çekilmeden ö nce, fotoğ rafı çeken kendi kendine şu soruyu mutlaka sormalıdır, "Ben bu
fotoğ rafla ne anlatmak istiyorum?"
Fotoğ raf çekilmeden ö nce temel ilgi noktası mutlaka belirlenmelidir. Fotoğ raf çerçevesi içinde hangi
noktanın ö nemli olduğ u belirlendikten sonra, o noktayı fotoğ rafta ö ne çıkartmak için dü zenlemeler
yapılmalıdır.
Fotoğ raf karesi ü zerindeki belli noktalar, fotoğ raf yü zeyindeki diğ er noktalardan daha etkili olabilir.
Bu noktaları bulmak için, fotoğ raf karesi, yatay ve dikey biçimde, hayali olarak ü çe bö lü nü r. Bu
bö lü nme sonucunda fotoğ raf karesi, ü ç eşit sü tun ve satıra bö lü nü r, ilgi çekici konu bu çizgilerin
kesişme noktalarına yerleştirilir.
Çizgilerin kesişim noktası ilgi çekici noktalardır. Bu bö lü mleme bazı kaynaklarda “ü çler kuralı”
olarak tanımlanır. Ufuk çizgileri alt ve ü stteki bu çizgilerden geçirilebilir. Zaten zorunlu olmadıkça
ufuk çizgisinin fotoğ rafın ortasından geçmemesine dikkat edilmesi gerekir. U� çler kuralı, çoğ u sanatçı
tarafından yol gö sterici olarak kullanılır. Fotoğ rafa dinamizm katmak, durağ anlıktan kaçınmak için
genellikle ilgi çeken veya gö sterilmek istenen konu merkezden uzaklaştırılır. Amaç nesnenin ve ilgi
alanlarının, gö rü ntü nü n tam ortasından kaçırılmasıdır.
-Bütünlük ve Detaylar
I�nsan gö zü ve aklı nesneleri bü tü n olarak gö rmek için programlanmıştır. Fotoğ rafta da bü tü nü
gö rmeyi ister, ancak bazen fotoğ raflanan kişi, konu veya nesnelerin belli yerlerinden kesilmesi
gerekebilir. Bu kesme sırasında izleyicide, fotoğ raflanan nesnenin ne olduğ una ilişkin, kuşkuya yer
bırakmayacak kesilmelerin yapılması gereklidir.
-Çerçeveleme
Fotoğ rafta çerçeveleme kompozisyonu oluşturmadaki en ö nemli etmenlerden biridir. Fotoğ rafçı
çerçevenin içine sokacağ ı veya çerçevenin dışında tutacağ ı ö ğ eleri belirledikten sonra deklanşö re
basar. Çerçeveleme, yatay veya dikey olabilir. Anlatılacak farklı bir şeyler varsa çerçevede
bozunmalar oluşturulabilir. O� rneğ in dışavurumcu bir anlatımda eğ ri çerçevelerin kullanılması gibi.
Fotoğ rafta çerçeveleme izleyiciye orada bulunuyormuş duygusu verecek biçimde yapılmaya
çalışılmalıdır. Gereksiz nesneler soyutlanarak çerçeve dışında bırakılabilir.
Fotoğ raf makinasının tü rü ne gö re yatay ve dikey çerçeveler kullanılabilir.
-Kılavuz Çizgilerin Kullanımı
Kılavuz çizgiler izleyicinin gözünü yönlendirir ve çizgilerin gösterdiği yöne koyduğumuz öznenin
ağırlığını arttır. Örneğin yolun, bahçe çitinin veya tren yolunun sonundaki özneye gözümüz çizgileri
takip ederek ulaşır. Bu da fotoğrafın etkisini arttırır.
-Renkler
Renkler fotoğrafa duygu yükleyen elementtir. Renkleri de biz mi seçicez diye düşünebilirsini ama
imkanınız varsa seçerek oluşturduğunuz bir fotoğrafta değişik sonuçlar yakalayabilirsiniz. Örneğin
bir sepet dolusu kıpkırmızı domates içerisindeki yeşil domates direkt olarak fotoğrafın öznesi
olmuştur bile. Ancak renkleri ayarlarken dikkatin özneden uzaklaştırılmamasına dikkat edilmelidir.
___________________________________________________________________________________________________________________
5-Çekim Teknikleri
Fotoğraf Makinesinin Tutulması
Fotoğraf çekimi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktaların başında net bir görüntü elde etmek
gelir. Net bir görüntü elde etme aşamasının en başında fotoğraf makinesinin tutuluşu özel bir önem taşır.
Eğer kompakt, SLR ya da DSLR (dijital SLR) tipi bir makine kullanıyorsanız ve uzaktan çekim
yapacaksanız tutma yerini sağ elinizle kavrayın ve makine gövdesi veya objektifi sol elinizle destekleyin ve
dirseklerinizi hafifçe gövdenize dayalı tutun. Bu pozisyon size, fotoğraf makinenizin ayarlarını sol elinizin
baş ve işaret parmağı ile daha rahat yapabilme imkânı verecek, sağ elinizle fotoğraf makinenizi hareket
ettirmeden makineyi sarsmadan deklanşöre basmanızı sağlayacaktır.
Diz çökerek çekim yapmanız gerekirse destek sağlamak için dirseğinizin birini dizinize dayayın. Yavaş
enstantanelerde makinenin tabanını uygun bir yüzeye dayayın veya tripot (üçayak) kullanın. Yere yakın
çekimlerde ise ağırlığınızı iki dirseğinize eşit olarak dağıtarak uzanın. Gerekirse fotoğraf makinenizin
altına çanta vb. destekleyici malzemeler kullanın. Uygulayacağınız bu kurallar size fotoğraf makinenizi
hareket ettirmeden net fotoğraflar çekebilme imkânı sağlar.
Fotoğraf Çekimi
Fotoğraf çekerken dikkat edilmesi gereken teknikler şunlardır:
Çekim Açısı
Çekim açısı sizin fotoğraf kadrajınızdır. Elde etmek istediğiniz kadraja göre çekim açısı belirlersiniz.
Önce yapmanız gereken konuyu kafanızda canlandırmak, daha sonra da o anı yakaladığınızda deklanşöre
basmaktır. Belki başlangıçta istediğiniz açıları yakalayamayabilirsiniz ancak bıkmadan fotoğraf çekmeye
devam ettikçe oluşturduğunuz kompozisyonların güzelliğini fark edeceksiniz.
Ortam Işığı
Fotoğraf çekerken yapay ışıkta çalışıyorsanız ışığın yerini değiştrirerek, doğal ışıkta çalışıyorsanız
güneşin yörüngesini takip ederek ışığı kontrol altına alabilirsiniz. Doğal ışıkta çalışırken, elinize makineyi
alıp her gördüğünüz nesneyi ışığı hesaba katmadan çekerseniz, çektiğiniz fotoğrafın sonucuna da
katlanmak zorunda kalırsınız. Çünkü sadece objeye konsantre olup ışığı göz ardı etmek size olumsuz
sonuçlar doğuracaktır.
Öncelikle yapmanız gereken, batı ve doğu yönlerini tespit etmektir. Daha sonra da güneşi takibe alarak
objemizi ne kadar aydınlattığına bakmalıyız. Eğer çekilecek olan obje insan ya da hareket ettirilebilir
objelerse onların yönüyle oynayarak da ışığa uygun hale getirebiliriz.
Hareketli Objeleri Fotoğraflama Yöntemleri
Hareketin ve hareketli konuların fotoğrafını çekerken elinizdeki en önemli kontrol aracınız, makinenizdeki
enstantane hızı ayarıdır. Hangi enstantane hızını seçeceğimize karar verirken iki noktayı göz önünde
bulundurmalısınız. İlk olarak kullandığınız enstantane hızı için doğru pozlandırmayı sağlayacak yeterli bir
diyafram ayarını her zaman bulamayabileceğinizi bilmelisiniz. Örneğin parlak, güneşli bir günde hızlı film
kullanıyorsanız, enstantane ayarı 1/2 saniye yaptığınızda en kısa diyafram ayarında bile çok pozlu sonuçlar
elde edebilirsiniz. Tam tersi, ışık düzeyi düşük bir ortamda yavaş bir film kullanıyorsanız 1/1000 saniyelik bir
enstantane hızında en açık diyafram ayarını kullansanız bile az pozlu görüntüler elde etmeniz kaçınılmazdır.
İkinci olarak enstantane hızının, çekilen hareketli objenin kart üzerindeki görüntüsünü etkilediğini bilmelisiniz.
Örneğin, hızla giden bir arabayı çekmek için 1/30 gibi yavaş enstantane ayarı seçerseniz görüntü çizgili ve bulanık
olacaktır. Ancak, 1/4000 gibi hızlı bir enstantane ayarı ile çekerseniz hareketi net olarak görebileceksiniz. Aşağıdaki
fotoğraflarda hareketli konuların enstantane ayarıyla nasıl bir görüntü oluşturduğunu görebilirsiniz.
Durağan objeleri fotoğraflama yöntemleri
Durağan objelerin çekiminde görüntü kontrol altındadır. Aydınlatma fotoğrafçının kontrolündedir. Fon,
kompozisyon ve aydınlatma çok önemlidir. Fon tercihi konuyu objenizden ayıracak şekilde olmalıdır.
Kompozisyonunuza göre de aydınlatmayı belirlemelisiniz.
Netlik
Noise Hatası (Kumlanma)
Fotoğrafta istenmeyen noktacıklardır. Fotoğrafta noise seviyesi yükseldikçe görüntü kalitesi düşer.
• Çözüm: Gerekli olmadıkça yüksek ASA’lar kullanılmamalıdır. Gün içersinde dış mekan çekimi yaparken
100 ya da 200 ASA yeterlidir. İç mekan çekimlerde, loş ortamlarda flaş kullanılmadığı zaman ASA değeri
yükseltilir.Bazı durumlarda fotoğrafın belirli bölgeleri yeterli netlik ve keskinliğe sahip olsada fotoğrafta asıl
konu net olarak çekilmemiş olabilir. Bu gibi durumlarda kompozisyonun gerekliliğine göre net olması
gereken bölge net çekilmemiş ise fotoğraf hatalıdır.
Net olarak çekilmiş bölgeler mevcut. Fakat fotoğraftaki asıl konu olan çocukların yüzleri ve gözleri net değil bulanık. Sarı renkli
duvar ise net ve keskin.
Netlik problemini gidermek için
•
•
•
•
•
•
•
•
Elde çekimlerde fotoğrafınızı sabitlemeden fotoğraf çekmekten kaçının.
Düşük enstantane değerinde mutlaka tripod kullanın.
Kaliteli objektifler kullanın.
Yüksek diyafram değeri kullanın.
Çekim Açısı
Paralaks: Fotoğraftaki nesneler ya da üst kısmı çıkmamaktadır.
• Çözümü: Bu sorun kompakt makinelerde görülür. Yakındaki konularda vizörün gördüğüyle objektifin gördüğünün
tamamen aynı olmamasından kaynaklanır. Vizörün içindeki paralaks düzeltme işaretlerine dikkat edin. Ayrıca
konuyla resmin kenarları arasındaki boşluğu fotoğraf makinenizin kullanma kitapçığında önerilenden daha geniş
tutun. Böylece olabilecek herhangi bir hataya karşı yanlarda pay bırakmış olursunuz.
̧ekim açısında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da altın oran kuralıdır. Kadrajı önce dikine 3’e bölün, sonra da
yatay olarak 3’e bölün. Nesneyi tam ortaya koymak yerine, üçte birlik bölümlere yerleştirmek fotoğrafçılıkta istenen
mesajı vermek için iyi bir yöntemdir.
Fotoğrafın Değerlendirilmesinde Dikkat Edilecek Noktalar
Bir sanatsal ü rü n ile duyusal iletişime (algılamaya) geçmenin ilk aşaması; “bakmak, dinlemek,
okumak ve izlemektir.” Bu ilk duyusal etkileşim neticesinde alıcının (ü rü nle etkileşime giren kişinin)
ü rü nden estetik bir haz elde etmesi mü mkü ndü r. U� rü nü “çö zü mlemek ve değ erlendirmek” ise, bu
duyusal etkileşimin sonrasındaki aşamalardır. O� ncelikle ü rü nü “anlamayı” gerektirir. Bakmaktan,
izlemekten, okumaktan, dinlemekten daha fazlasına; daha yoğ un dü şü nsel, sezgisel yaklaşıma ve
daha fazla bilgi birikimine ihtiyaç vardır. Duyusal etkileşim sonrasında izleyicinin, bir fotoğ rafı
çö zü mlemek amacıyla o gö rü ntü yle girdiğ i etkileşime “Fotoğ raf Okuma ve Yorumlama” diyoruz.
•
•
Fotoğ raf Okuma; gö rü ntü içerisindeki unsurların (içerik, biçim, teknik unsurlarının)
“betimlenmesi” işlemini belirtmektedir. Buradaki “okuma” kelimesi, açıkça anlaşılacağ ı ü zere
bu kelimenin çağ rışımsal anlamından dolayı kullanılmaktadır.
Fotoğ raf Yorumlama ise; betimlenen unsurlar ışığ ı altında “anlamın ortaya konulması”,
izleyicinin gö rü ntü den “anlam ü retmesi” işlemidir.
Çoğ unluğ unu fotoğ rafçıların oluşturduğ u fotoğ raf izleyicileri, bir fotoğ rafı çö zü mlemeden
ö nce kestirmeden sonuca gitme eğ iliminde, yani doğ rudan yargı aşamasına geçmektedirler.
Fotoğ raflar ü zerinden yapılan seçme, eleme, sıralama, beğ enme gibi eylemlere “Fotoğ raf
Değ erlendirme” denilmektedir.
Her şeyden ö nce, bir başkasının foto grafik sö ylemini yargılayabilmek; fotoğ raf tarzları,
teknikleri, kuramları ve kü ltü rü hakkında birikime sahip olmayı gerektirir. Yetersiz bilgi
birikimi, değ erlendirmenin kısıtlı kriterler çerçevesinde yapılmasına neden olur ki, bu da
ancak değ erlendirmenin yetersizliğ inin bir gö stergesidir.
Fotoğ raf değ erlendirmelerine ö znel tercihler etki eder, ancak varılan yargıyı desteklemek
adına hangi yargı kriterlerinin dikkate alındığ ı ve bu kriterler çerçevesinde varılan yargının
gerekçelerinin açıklanmasına ihtiyaç duyulur.
Genelde kullanılan kriterler teknik, içerik, kuramsal ve ö zgü nlü k kriterleridir.
• Teknik kriterde zanaatkarlık boyutuna gö re değ erlendirme yapılır.
• I�çerik kriterinde fotoğ rafın ardındaki dü nya gö rü şü ve fikirsel altyapı değ erlendirilir.
• O� zgü nlü k kriterinde fotoğ rafın kendisinden sonra gelen çalışmalara ne ö lçü de yö n verdiğ i
değ erlendirilir.
• Kuramsal kriterde ise fotoğ rafın gerçekçilik, dışavurumculuk, biçimcilik, işlevsellik gibi sanat
kuramlarını ne ö lçü de desteklediğ i ü zerine değ erlendirme yapılır.
̇ i bir “Fotoğ raf Okuru” olabilmek için bu etkileşimlerin her biri
y
ü zerinde yetkinlik sağ lanması gerekmektedir. Bunun yanı sıra bir
fotoğ rafçı, zaten her şeyden ö nce “iyi” bir fotoğ raf okuru olmalıdır. Zira
baktığ ı fotoğ rafı okuyamayan, onun ü zerine yorum yapamayan bir kişinin,
fotoğ rafla bir şeyler anlatması kendi başına paradoksaldır.
• Hatalardan en fazla uzaklaşan ve etkili bir kompozisyon
oluşturabilen fotoğ raf değ erlidir. Bu değ erlendirmede birçok fotoğ rafçılık
derneğ inin kriterleri farklıdır.
• Diyafram olarak kullandığımız terimin İngilizcede iki farklı şekilde
•
kullanılıyor olması biraz kafa karıştırıcıdır. ‘Diaphragm’ ile anlatılan geçen ışık miktarını
ayarlayan yapraklı mekanizma iken bizim burada kullandığımız diyafram ‘Aperture’ terimine
karşılık gelir ve ‘Açıklık’ kelimesi ile ifade edilebilir. Açıklığın çapından dolayısıyla da geçen
ışığın miktarını belirleyen bu yaprakların hareketidir.
-Diyafram
Kimi yerlerde ‘ışık düzengeci’ olarak da geçen diyafram (İng: ‘Aperture’), lensten geçen
ışığın miktarını/şiddetini ayarlamak için lensin içine yerleştirilmiş olan düzenektir. Daha
teknik bir tanımlama yaparsak, optik bir sistemde diyafram, görüntü düzlemine
odaklanmak üzere gelen ışık demetinin konik açısını belirler. Diyafram ışık miktarını
ayarlayamanın yanı sıra oluşan görüntünün niteliğini de doğrudan etkiler çünkü
diyaframı açtığımızda diyaframdan geçen ışık ışınlarının optik algılayıcımıza düşme açıları
değişir ve sadece odaklama yaptığımız bölge netken, geriye kalan alanların bulanık
olmasına neden olur. Alan derinliği olarak bilinen bu konuya Arka planı nasıl öldürürüm?
isimli yazımızda değinmiştik.
-Diyafram Değerleri Nelerdir?
1.0, 1.1, 1.2, 1.4, 1.6, 1.8, 2.0, 2.2, 2.5, 2.8, 3.2, 3.5, 4.0, 4.5, 5.0, 5.6, 6.3, 7.1, 8.0,
9.0, 10, 11, 13, 14, 16,
18, 20, 22, 25, 29, 32,
36, 40, 45, 51, 57, 64,
72, 81, 91
Not: Bu değerler 1/3
duraklı diyafram
değerleridir. Kalın yazılmış olanlar tam durak olup, 2 tam durak arasında 2 adet de 1/3 duraklık
değer yer alır. Her bir değer, kendinden önceki değerin sağladığından 1/3 durak daha az ışık
demektir. Mesela f:2, f:2.8′in 2 katı ışık sağlar. Ekranda gösterimi daha kolay olsun diye sadece sayı
değeri bulunur ama aslında ‘f/değer’ şeklindedir yani 1.4 için f/1.4 – f/22 aralığındaki diyafram
Lensimizin sahip olduğu diyafram değerini nasıl
okuruz?
Diyaframı belirlerken f/2.8, f/5.6 gibi şeyler duymuşsunuzdur, duymamışsanız bile
lenslerin isimlerinde odak uzaklığının yanı sıra diyafram değerlerini de görmüşsünüzdür.
Aşağıda fotoğrafı bulunan Sony DT 3.5-5.6/18-55 SAM lensini ele alalım. Buradaki 18 ve
55, mm cinsinden odak uzaklığını gösterirken, onların önündeki 3.5 ve 5.6 da lensin uç
odak uzaklıklarında sahip olduğu en geniş diyafram değerini anlatır. Lensi 18mm’de
kullanırken kullanabileceğiniz en açık diyafram değeri f/3.5 olacaktır. f/1.8 kullanmanız
imkansızdır ama f/3.5 değerinden daha kısık diyafram değerlerini yani daha büyük f
değerlerini kullanabilirsiniz. 55mm odak uzaklığında da kullanabileceğiniz en açık
diyafram (en küçük f değeri) f/5.6′dır. Bu lens, odak uzaklığı değişken bir lens olduğu için
iki adet diyafra
m değeri vardır.
Peki ara odak uzaklıkları için, mesela yukarıdaki lensin 28mm’de sahip olduğu en küçük
f değeri için ne söyleyebiliriz? Lensin üzerine bakarak tek söyleyebileceğimiz bu değerin
f/3.5 ile f/5.6 arasında olduğudur. f değeri küçük odak uzaklığından büyük odak
uzaklığına doğru zum yaptığımızda belli adımlarla büyür. Kimi değişken odak uzaklıklı
lenslerde ise sabit diyafram değeri mevcuttur. Bu lensler değişken diyafram değerli
lenslere göre daha pahalı olurlar. Bu tarz lenslere örnek olarak AF-S NIKKOR 14-24mm
f/2.8G G ED lensini verebiliriz.
Eğer sabit odak uzaklıklı bir lensinin varsa 50mm f/1.4 şeklinde bir kullanım
görürsünüz. Gene aynı mantık geçerlidir. Sadece tek bir odak uzaklığı olduğu için odak
uzaklığındaki en geniş diyafram değeri yani en küçük f değeri lensin üzerinde yazar.
Sabit diyafram değerinden diyaframın değiştirilemediği anlaşılmamalıdır. Sabit odak
uzaklığına sahip lenste tek bir odak uzaklığı olduğu için sadece bir tane en açık diyafram
değerinin olması çok doğaldır. Bu lenslerin hepsinde lensin üstünde en açık diyafram
değeri yazar ve lensler en kısık diyafram değerine kadar değiştirilebilir. Mesela bir üstte
yer alan Canon EF 50mm 1:1.4 (f/1.4 ile aynı anlama gelir) lensinde f/1.4 – f/22
aralığındaki tüm diyafram değerlerini kullanabilirsiniz.
Diyafram değeri sabit olup değiştirilemeyen tek lens tipi aynalı lenstir. Günümüzde
büyük markalardan sadece Sony aynalı lens üretmektedir. Sony 500mm f/8 Reflex
lennsinin f/8 değeri sabittir, değiştirilemez.
Diyaframın fotoğrafa etkisi nasıldır?
Diyaframın alan derinliğini değiştirerek fotoğraftaki net alan miktarını değiştirdiğini söylemiştik. Bu
bölümde örnek fotoğraflar ile diyaframın fotoğraf üzerindeki
etkisine bakacağız.
Yandaki örnekte olduğu gibi büyük f değeri yani kısık diyafram
kullanarak fotoğraftaki net alan miktarını büyük
tutabileceğimiz gibi, aşağıdaki fotoğrafta olduğu gibi küçük f
değeri yani açık diyafram ile konuyu sahnenin geri kalan
kısmından ayırabiliriz de.
olmasını isteriz ve bu nedenle
Manzara çekimi yaparken
özellikle manzarada
olabildiğince fazla alanın net
büyük f değeri kullanırız.
Bazı durumlarda ise sadece sığ alan derinliği elde edip,
fotoğrafı daha gizemli hale getirmek için de küçük f
değeri kullanabiliriz.
Kimi zaman ise ışık yetersizliğinden
diyaframımızı açabildiğimiz kadar
Olabildiğince en küçük f değerinin
zorunluluk olduğu çekim alanlarının
gelir. Aşağıdaki karede ISO makinenin
değer olan ISO3200′dedir ve yavaş
lensin sahip olduğu en küçük f değeri
elimiz mahkum
açmamız gerekir.
kullanımının neredeyse bir
başında konser çekimleri
sahip olduğu en yüksek
kalmayan bir enstantane için
kullanılmıştır.
Fotoğraf, fotoğrafçının hissettiği şekilde anın
ölümsüzleştirilmesidir dersek kimi durumlarda
genel kullanımın dışına da çıkılabilir.
Yukarıdakinin tersi bir durumda sanatçının
hareketini izleyene yansıtmak istiyorsak ne
yaparız? Bu durumda yavaş enstantane
kullanmamız gerekir ve bunu da anca düşük ISO,
yüksek f değeri ile elde edebiliriz. Aşağıdaki
karedeki f/2.8 değeri hızlı gibi gelebilir ama kapalı
salon konserlerinde ışık zaten az olduğu için 1/8
saniyelik bir pozlama için f/2.8 bile yeterli
gelebilmekte
Bir objektifin diyaframı ışığın lensten geçerek makineye ulaşmasını sağlayan mekanizmadır. Bazı
objektiflerde bu mekanizma sabit iken(genelde eski objektiflerde) birçok objektifte kullanıcı
tarafından açıklığı değiştirilebilir. Mekanizmanın işleyişi tıptı gözbebeklerimiz gibidir. Daha çok ışık
ihtiyacı duyulan ortamlarda açıklık büyütülerek lensten daha çok ışık geçmesi sağlanırken ışığın çok
olduğu ortamlarda da açıklık küçültülerek objektiften daha az ışığın geçmesi sağlanır. Böylece farklı
ışık ortamlarında makinenizi kullanabilirsiniz. Günümüzde birçok makinede otomatik pozlama
özelliği bulunmaktadır. SLR ya da compact olsun, makinenizin özelliğine göre dijital veya filmli
makineniz, otomatik pozlama, program ya da shutter priotry(diyafram öncelikli çekim) ayarlarında
diyafram ayarını kendisi yapacaktır.
Elbette makinenizde ortam ışığını kontrol etmenizin tek yolu diyafram açıklığını değiştirmek
değildir. Enstantane ve ISO(ışık duyarlılığı) ayarları ile Diyafram ayarları birlikte düzenlenerek
fotoğrafınız için istediğiniz ışık koşullarını yaratmanızı sağlar. Diyafram konusuna tekrar dönelim.
Diyafram açıklıkları karşılaştırılabilir olması açısından nispi olarak ifade edilir. Bu nispi oranlara “f”
rakamları da denilir ki bu rakamları objektifinizin üzerinde ya da dijital makinenizin ilgili
ayarlarında(manuel pozlama ve enstantane öncelikli pozlama) görebilirsiniz.”f” rakamları 2’nin
kareköküne bağlı bir sayı dizisine bağlı olarak birbirini takip eder. Örneğin 1 1.4 2.8 4 5.6 8 11 16.
Basitçe ifade etmek gerekirse en küçük f değeri objektiften en fazla ışığın geçmesini sağlar. f sayısı
büyüdükçe objektiften geçen ışık miktarı azalır. f numaraları arasındaki geçişler fotoğrafçılıkta her x
stop artış/azalış olarak ifade edilir.
Örneğin fotoğraf makinenizde manuel ayarlarla çekim yapıyorsunuz ve fotoğrafınız çok parlak
çıktıysa f değerini 1–2 stop büyülterek tekrar deneyebilirsiniz.(Dijital makinelerde bu denemeleri
yapmak oldukça kolay, sonuçları direkt LCD ekranda görüntüleyerek karar verebilirsiniz ancak filmli
makinelerde makinenin poz yönlendirmelerini ışıkölçerin yönlendirmelerini
dikkate alarak çekim yapmanızı tavsiye ederim. Birçok makinede bir tırnak ya da dijital gösterge
vasıtasıyla konunuzu az ya da çok pozladığınız konusunda uyaran bir sistem mevcuttur.)
K ullandığınız objektife göre diyafram açıklığınım aksim um da tutm anız zam an zaman objektifin
kalitesine de bağlı olarak fotoğrafınızda ışık kaynaklı istenmeyen bozulmalara yol açabilir. Bu
durumda ışığı kontrol etmek için daha küçük bir diyafram aralığı (daha büyük bir f değeri) ve daha
düşük bir enstantane hızı kullanabilirsiniz. Diyafram ile kontrol edebileceğiniz bir diğer konu da
ALAN DERİNLİĞİ’dir.Büyük diyafram aralıkları (küçük f değerleri) fotoğrafınızda odak noktanızın
daha net olmasını sağlarken arka plan öğelerini bulanık olarak gösterecektir.
Son olarak belirtmek istediğim bir noktada birçok objektifte en keskin fotoğraflar en büyük
diyafram açıklığından bir-iki stop yukarıda (en küçük f değerinden 1–2 stop büyük) elde
edilmektedir.
Unutmayınız ki eğer zoom özelliği olan bir objektif kullanıyorsanız yakınlaştırma arttıkça konunuz
için objektiften makinenize giren ışık azalacaktır. Manuel çekimlerde bunu ihmal etmeyin.
Makinenizin göstergeleri pozlama konusunda sizi uyaracaktır bu konuda.
Unutmayınız ki fotoğrafınız için en önemli öğe pozlamadır ve pozlama diyafram, enstantane ve ISO
ayarlarının kombinasyonu ile oluşur.
karanlık odanıza ışık gelmesini sağlayan delik gibidir. Diyafram açık olması demek duvardaki deliğin
daha büyük olması gibidir, nasıl ki insan göz bebeği karanlıkta daha fazla ışık almak için büyür
aydınlıkta ışığı azaltmak için küçülürse diyaframı da aynı mantıkla kullanmak gerekir. ( Akılda
kalması için Diyaframın baş harfi ile Delik baş harflerini kodlayabilirsiniz )
Makinenizin diyafram açıklığı değerlerini gösteren ve f-stop olarak adlandırılan değerler aşağıdaki
fotoğraftaki gibidir. Sizin elinizde özel bir objektif yoksa muhtemelen en açık diyafram değeri ( ışığı
en fazla geçirdiği ) f:3.5 dur. Piyasada f:1.2’e kadar diyafram açıklığı olan objektif bulmak
mümkündür. Objektifinizin diyafram açıklığı ne kadar fazla olabiliyorsa ışık geçirgenliği o kadar fazla
olacaktır. Pazarlama stratejileri gereği birçok markanın standart olarak sattığı kitlerdeki lensler
genel kullanıcı düzeyine uygun fiyatlandırmak amacıyla f:3.5–5.6 değerinde oluyor. Lens üzerinde
iki farklı değerin olması örneğin elinizde 18-55 bir lens var diyelim makineniz en geniş açıdayken (
18mm ) maksimum diyafram açıklığı 3.5 iken, zoom in ( 55mm ) yaptığınızda 5.6 dır. Manuel
modda, ışık sabit iken 18mm de çekeceğiniz fotoğraf ( daha açık diyaframda olacağı için daha fazla
ışık geçireceğinden ) 55mm de çekeceğinizden fotoğraftan daha aydınlık olur.
Diyafram değerleri konusunda karıştırılan bir nokta da diyafram açmak ve kısmak ile ilgili rakamsal
değerler, zihnimizdeki rakamsal artma ve azalma gibi düşünüldüğünden çelişkiye
düşülebiliyor. f:3,5 değeri f:5.6 değerinden daha açık bir diyaframdır. Üzerinde f:3.5 ve f:22 yazan
bir makinenin en açık diyafram ( ışığı en fazla geçirdiği ) değeri f:3.5 en kısık ( ışığı en az geçirdiği )
değeri f:22 dir. Şekil
Dijital makinelerde yandaki şekilde gösterilenden daha fazla f-stop değerleri mevcuttur. Örneğin
analog bir makinede f:4 ile f:8 arasında sadece f:5.6 değeri varken dijital slr modellerde f:4 ile f:8 (
marka-modele göre farklılık olabilir ) arasında f:5.6 değerine ek olarak f:4.5 f:5 değerleri de vardır.
Bu bize daha hassas ayarlarda fotoğraf çekme imkanı verir.
SHUTTER SPEED- ÖRTÜCÜ HIZI-SÜRESİ :
Yukarıda ilk fotoğraf örneğinde bir odada çekilen ilk fotoğrafın 8 saat pozlanarak ( ışığa maruz
bırakılarak ) oluşturulduğundan bahsetmiştik. Shutter’ı işlevini hatırlamak için Shutter baş harfi ile
Süre baş harfini kodlayabilirsiniz.
Shutter yani örtücü hızı diyafram açıklığından geçen ışığın ne kadar süre ile ışığa duyarlı yüzeye (
film veya sensör ) geçmesine izin vereceğimizi belirlemeye yarar. Zaman içinde ışığa hassaslığı
geliştirilen fotoğraf makineleri shutter süresi saniyenin on binde bir anı ve daha fazlasını
yakalayabilecek ( kurşunun çarpma anı gibi ) sürelere ulaşmıştır.
Deklanşöre dokunarak yaptığınız şey, aslında örtücünün açılıp kapanmasını sağlamaktır. Makinanın
kapağını açıp filmi taktığınızda göreceksiniz ki, filmle objektif arasında bir siyah perde ( bazı
makinalarda bez perde, bazı makinalarda çelik perde olabilmektedir ) durmaktadır. Deklanşöre
dokunarak bu perdenin açılıp kapanması sağlanır ve açılma anında da görüntü (daha doğru bir
deyişle ışık)film yüzeyine kaydedilir.
Örtücü hızı (enstantane)'nı gösteren butonu makinanızın üzerinde (elektronik makinalarda,
makinanın üzerinde bulunan ekranda ) göreceksiniz. 1 , 2 , 4 , 8 , 15 , 30 , 60 , 125 , 250 , 500 , 1000 ,
2000 ,.. rakamları örtücü hızını gösterir.(Elektronik makinaların bir kısmında bu standart
değerlerden başka bazı ara değerler de vardır. 45 , 90 , 350 , 750.....gibi).Bu değerlerden, şunu
anlayabiliriz. 1 rakamı;1tam saniyelik örtücü hızıdır.2 rakamı, 1/2sn.lik örtücü hızıdır.4 rakamı,1/4
sn.lik örtücü hızıdır. 8 rakamı,1/8sn.lik örtücü hızıdır.
İpucu: Örtücünün açılıp kapanma sürelerini somut olarak algılayabilmek için, enstantane
değerlerini değiştirerek deklanşöre basın ve sesleri dinleyin. Bu seslerden örtücü süresi hakkında
daha net bilgi sahibi olursunuz.
Rakam büyüdükçe, açılıp kapanma hızı artacaktır. Makinayı B (bulb) konumuna alıp deklanşöre
bastığınızda,parmağınızı deklanşörden kaldırıncaya kadar perde açık kalacaktır. Eğer makinada T
konumu var ise, bunun anlamı şudur; Deklanşöre bastığınızda örtücü açılacak, yeniden(ikinci kez)
deklanşöre dokununcaya kadar örtücü açık kalacaktır. İkinci kez bastığınızda kapanacaktır.
Örtücüyü daha da iyi kavrayabilmek için makinanın kapağını açıp enstantane değerlerini
değiştirerek, her defasında deklanşöre basıp perdenin ( örtücünün ) açılıp kapanmasını
izleyebilirsiniz. Böylece örtücünün hareketini gözlerinizle izleyip, kalıcı bilgi edinmiş olacaksınız.
Örtücü hızından, çıkartılması gereken ikinci ve en önemli sonuç da ; örtücü hızına bağlı olarak filmin
uzun süreli ya da kısa sürekli pozlandığıdır. Yani,1/2 sn.lik pozlama(diğer deyişle saniyenin yarısı
kadar süreyle pozlama), 1/125 sn.lik pozlama süresinden(saniyenin 125'te biri kadar süreyle
pozlama) çok daha fazladır.
Bunların her biri arasındaki süre farkı bir stop ( bir durak ) fark olarak kabul edilir. Yani ; 1/2 sn. lik
örtücü hızı ile ile 1/4 sn.lik örtücü hızı arasında bir stop fark vardır. Ya da 1/500 sn. ile 1/1000 sn.
arasında bir stop fark vardır. Her biri arasında bir stop fark olduğuna göre birer tane atlandığında iki
stop fark oluşacak, üçer tane atlandığında üç stop fark oluşacaktır.
Ö rneğ
ile 1/60 sn.lik örtücü hızı arasında iki stop fark vardır. 1/60 sn. lik örtücü hızı ile 1/8 sn.lik örtücü
hızı arasında üç stop fark vardır. 1/30 sn. lik örtücü hızı ile 1/1000 sn.lik örtücü hızı arasında dört
stop fark vardır.Örtücü hızı irdelenirken öğrenilecek çok önemli bir başka nokta ise ; düşük örtücü
hızı (Örneğin; 1/2,1/4 ...gibi ) ile fotoğraf çekildiğinde, hızla hareket eden nesnelerin dondurulmuş
görüntüleri elde edilemez. Varsayalım deniz kıyısında martıların fotoğraflarını çekiyorsunuz. Eğer
düşük enstantane ( örtücü hızı ) ye aldıysanız makinanızı, martıların hareketleri filminizde izler
yapar, fotoğrafta hareket - hız unsuru elde edersiniz. Yani hızla hareket eden kanatları net , belirgin
ve dondurulmuş halde alınamaz. Ancak eğer, hareketi tam olarak dondurmak istiyorsanız,
enstantanenizi 1/60 veya daha yüksek bir enstantaneye almalısınız. Bununla birlikte , hız - hareket
etkisi almak, bazı fotoğraflarda çok güzel , çok etkili sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olabilir. Bu
nedenle bazı fotoğraflardaki hız unsurunu, bilerek düşük enstantane kullanmak suretiyle
belirginleştirebilirsiniz. Bir şelale fotoğrafını çekerken 1/15 gibi düşük enstantane ile ve 1/60 gibi
bir enstantane ile ayrı ayrı çekin. Ya da yol kenarında hızla akıp giden otomobillerin fotoğrafını hem
düşük enstantane ile hem de yüksek enstantane ile çekin. Hareket eden nesnelerin(düşük enstantane
kullanıldığında) renkleri ve tonlarıyla çok etkili izler ve çizgiler yaptığını göreceksiniz. Ancak, düşük
enstantane kullanıldığında makinanın hareket etmesi de söz konusudur. Düşük enstantane
kullanırken makinanızı tripod' a takmanız isabetli olacaktır. Elinizdeki makine nefes alışlarınızdan,
elinizin titremesinden, nabız atışlarınızdan etkilenecektir. Dolayısıyla enstantaneyi çok
düşürdüğünüzde, çektiğiniz fotoğraflarda objelerin haraketinden daha çok, makinanın titremesinden
kaynaklanan genel bir netsizlik oluşacaktır.
Aslında,diyafram göz bebeği ise, enstantane göz kapağının açılıp kapanmasıdır. Fotoğraf
makinemizin içinde bulunan sensörün veya filmin üzerine düşen ışığın süresini ayarlayan sistem,
fotoğrafın ne kadar zaman diliminde çekileceğini de belirler. Enstantane yaprak adı verilen metalden
yapılmış perdedir. Deklanşöre basıldığında seçilen zamana göre perde-enstantane açılır film ya da
sensör üzerine ışık üzerine düşer ve perde kapanır. Işık koşullarına ve hareket özelliklerine göre bir
fotoğraf ya çok kısa ve ya uzun zaman süresinde çekilebilir. Işığın film üzerine düştüğü süreye
"Pozlandırma" adı verilir. Güçlü ışıklarda az, zayıf ışıklarda uzun pozlandırma yapılır. Yine hareketi
dondurmak için az, flulaştırmak için uzun pozlandırma söz konusudur.
Örtücünün açık kalma süresinin az veya fazla olması ne işe yarar ?
1/125 ortalama bir fotoğraf çekmek için ideal bir süredir. Shutter hızı genelde iki ana amaç için
değiştirilir.
Hızlı bir hareketi yakalamak veya hareketi silikleştirmek: Spor müsabakası gibi doğası gereği
hızı fazla olan bir hareketi yakalamak için objenin hızına göre bir değer girip ( ışıklandırma şartları
uygunsa ) örneğin topa müdahele için hamle yapan bir beyzbol oyuncusunun mücadele anını net bir
şekilde yakalayabiliriz. Örnek Işıklandırma şartları yüksek shutter sürelerinde önemli çünkü 1/125
i ortalama bir shutter değeri kabul edersek bu değeri 1/4000 e doğru her artırışımızda,
makinemizin sensörü daha az bir ışıkla pozlama yapar. Bu yüzden çekeceğimiz konunun iyi ışık
alması gerekir. Örneğin açık havada bir kum voleybolunu 1/1000 değerde çekebiliriz fakat kapalı bir
stadyumda gerçekleşen basketbol maçını ışıklandırma şartlarının elverişsiz olması yüzünden aynı
shutter değerinde ( 1/1000 ) çekmemiz mümkün olmayacaktır.
Tersi bir durumda yani hareketi net bir şekilde yakalamak yerine, bilerek düşük shutter süresiyle de
çekim yapabiliriz. Örneğin bir bir danscının yaptığı hareketi örtücü açık kaldığı sürece kayıt
edebiliriz. Örnek Başka bir örnekte ise hafif dalgalı bir gölü shutter süresi uzun bir sürede
çektiğimizde göl yüzeyini ipeksi bir doku varmış gibi görüntüleyebiliriz. Örnek
Makineyi daha fazla veya daha az ışığa maruz bırakmak için :
Örneğin bir gece çekimi yapacağız diyafram açıklığımızın sonuna kadar açılmış
olmasına rağmen çekeceğimiz obje hala karanlık ise shutter süresini uzatarak
makinemizi daha uzun süreyle ışığa maruz bırakmış oluruz bu da bize daha aydınlık
bir fotoğraf verir. Ancak bu tür shutter süresi uzun tutulan görüntülerde hareketli
tüm objeler hayalet gibi veya ışık demeti şeklinde çıkacaktır. Örneğin taşıt ve insan
trafiğinin aktığı bir açıdan bir binayı çektiğimizde net bir bina görüntüsü
önünde, hareket eden insanlar ve taşıtlar çizgisel bir ışık seline dönüşür. Örnek Ek
olarak düşük shutter sürelerinde makinemiz ışık aldığı sürece tüm hareketi kayıt
edeceğinden elimizin yaptığı en ufak hareket bile fotoğrafın bulanık olmasına sebep
olacaktır. Bu sebeple örtücü hızı 1/60 ve daha düşük değerlerde tripot ve kumanda (
kablolu veya kablosuz ) deklanşörle çekim yapmak gerekir. Kumanda deklanşör
yerine geri sayım modunda çekim yapılarak makineyi sabitledikten sonra hiç temas
etmeden de net görüntüler yakalanabilir.
Diyafram değerleriyle ışık ayarlaması yapmak alan derinliğinin ( fotoğrafın net olarak
göründüğü bölge ) az veya çok olmasına sebep olacağından bazen diyaframı sabit bir
değerde tutup, shutter ile ışık ayarı yapmak gerekebilir. Fotoğrafta alan derinliğinin
az veya çok olmasını ayarlamak farklı bir konu olduğu için bu yazıda şimdilik bu
kadar bahsetmek yeterli olacak sanırım.
ISO – ASA : Uluslararası Standartlık Örgütü’nun ingilizce harflerinin kısaltması olan
iso ilk fotoğraf örneğimizdeki zift benzeri bir kimyasalın yerleştirildiği duvar gibidir.
Şimdiki analog makinelerde film, dijital makinelerde ise sensör bu işlevi görmektedir.
Dijital makinelerde Iso ayarında yapacağımız değişiklikler sensörün ışığa olan
hassaslığını artırır veya azaltır. Iso 100 – 200 … 400 -800 – 1600 … diye devam eden
değerlerle gösterilir. Düşük ışıklı ortamlarda makinemize gelen ışığı diyafram açarak
bir derece ışık geçişini artırırız ama bazı ışık koşullarında bu yeterli olmayabilir. Bu
durumda ıso değerini yükseltmemiz gerekir.
Iso yükseltmenin dezavantajı marka ve modele göre değişiklik göstermekle birlikte
Iso 800 den sonra oluşan görüntülerde grain adı verilen ( noise-kumlala-parazit)
istenmeyen noktacık oluşumudur. Birçok makinede grain azaltıcı ayarlar makine
üzerinde mevcuttur. Hatta çekilmiş fotoğrafın üzerindeki grainleri silen yazılımlar da
vardır. Gelişen teknoloji daha yüksek iso değerlerinde grain oluşmadan fotoğraf
çekmemize olanak verse de yine de mümkün olduğunca iso değerini en düşük ( 100
– 200 ) değerde tutularak çekilen fotoğraflar daha güzel sonuçlar verir.
Alan derinliği, fotoğraflanan nesnenin, odaklandığı noktanın ön ve arkasında yer alan ve kabul edilir netliği
olan alandır.
Alan derinliğine etki eden faktörler;
* kullanılan objektifin odak uzunluğu
* fotoğraflanan nesne ile fotoğraf makinası arasındaki mesafe
* diyafram açıklığı
Kullanılan objektifin odak uzunluğu
Alan derinliği, kullanılan objektifin odak uzunluğu ile ters orantılıdır. Objektifin odak uzunluğu azaldıkça,
alan derinliği artar. Örneğin, 28 mm. odak uzunluğu olan geniş açılı bir objektifin alan derinliği, 135 mm.
bir objektifin alan derinliğinden daha fazladır. Fotoğraflanan Nesne ile Fotoğraf Makinası Arasındaki
Mesafe
Alan derinliği, mesafe ile doğrudan orantılıdır, fotoğraflanan nesne ile fotoğraf makinası arasındaki mesafe
arttıkça alan derinliği de artar. Örneğin; fotoğraflanan nesne ile fotoğraf makinası arasındaki mesafe 0.8
metre olduğu zaman alan derinliği az, fotoğraflanan nesne ve fotoğraf makinası arasındaki mesafe 8 metre
olduğu zaman alan derinliği fazla olur. Objektiften giren ışığın film üzerine düşme süresini örtücü
denilen sistemle denetleriz. Örtücüler, normalde kapalı konumda bulunurak filmin ışık görmesini
engelleyen, ancak gerektiğinde bizim belirlediğimiz süre boyunca açılarak filmin ışık görmesini
sağlayan düzeneklerdir. Örtücünün açık kalma süresine enstantane adı verilir. Örtücü hızları bazı
standart sayılarla tanımlanmıstır. Bu sayılar 1, 2, 4, 8, 15, 30, 60, 125, 250, 500, 1000,…
şeklindedir. Bu dizideki rakamlar 1/sn olan bir süreyi tanımlar. Yani 30, 1/30 saniye demektir.
Saniyenin 30 da 1’i süresince ışığın film üzerine düşeceğini ve bu süre boyunca filmin ışıktan
etkileneceğini gösterir. Enstantane dizisinde birbirini izleyen iki hızdan birinin süresi, bir öncekinin
süresinin yarısı, bir sonrakinin süresinin ise iki katıdır.
Bazı gelişmiş makinelerde 4000, 8000, 12000 gibi yüksek enstantane hızları, 40, 50, 80,… gibi
ara değerler bulunmaktadır. Bu değerler sayesinde daha hassas pozlandırmalar yapılabilir.
Örtücü, film üzerine düşen ışığın süresini belirleyen mekanizmadır. Bu mekanizma aynı
zamanda, hareketli cisimlerin dondurulması ya da hareketli görünmesi için fotoğrafçıya karar
verme olanağı sağlar.
B ve T konumları
B (Bulb) konumundayken perdenin açık kalması için deklanşöre sürekli basmanız veya deklanşör
kablosu ile kilitlemeniz gereklidir. T (Time) konumunda perdenin açılması için deklanşöre bir kez
basılması ve kapanması için ikinci kez basılması yeterlidir. Her iki konumda da sehpa (trıpot)
kullanılmalıdır.
Diyafram Açıklığı (değeri)
Alan derinliği fotoğraf çekimi sırasında kullanılan diyafram değerine göre de değişir. Diyafram açıklığı
arttıkça, bir başka deyişle kullanılan diyafram değeri sayısal olarak azaldıkça alan derinliği azalır.
Diyafram kısıldıkça, daha küçük diyafram açıklıkları uygulandığı zaman ise alan derinliği artar. Örneğin; f
2.8 değerinde üç metre uzaklıktaki bir nesneye netlik yapıldığı zaman yaklaşık 2.8 metre ile 3.3 metre
arasındaki görüntü nettir. Eğer diyafram değeri f 16 olursa, yine üç metre uzaklıktaki bir nesne için
yaklaşık 1.8 m. ile 7.4 metre arasındaki görüntü net olacaktır. Bir başka deyişle fotoğraf makinasına üç
metre uzaklıkta, f 16 değerinde fotoğraflanan nesnenin önündeki 1.2 metre ile arkasındaki yaklaşık 4.4
metre net olarak görünecektir. Alan derinliği kullanılarak istenirse fotoğraflanan nesne, önünde ve
arkasında bubunan diğer nesnelerden veya manzaradan soyutlanarak tek başına ortaya çıkartılır. İstenirse
en yakın mesafeden en uzak mesafeye dek net olarak görünmesi de sağlanabilir.
Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Örtücü ve Örtücü Kullanımı
Sayısal fotoğraf makinelerinde de örtücü kullanımı, geleneksel (analog) fotoğraf makinelerinin aynısıdır.
Zamanın belli bir kesiminde açılıp kapanarak görüntünün kaydedilmesini sağlar. Bilindiği gibi örtücü
değerleri uluslararası standartlarla belirlenmiştir. Gelişmiş sayısal fotoğraf makinelerinde örtücü süreleri 30
saniyelerden başlar veya 1/8000’lere dek ulaşır. Yine gelişmiş ve orta sınıf sayısal fotoğraf makinelerinde
“B” (Bulb) bulunur. “B” konumunda fotoğraf makinesinin düğmesi (deklanşör) basılı tutulduğu sürece,
örtücü açık kalır.
Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Diyafram Değerleri ve Diyaframın Kullanımı
Sayısal fotoğraf makinelerindeki diyafram değerleri de aynı geleneksel (analog) fotoğraf makinelerinde
olduğu gibi uluslararası standartlarla belirlenmiş değerlerdir. Bilindiği gibi diyafram kullanılarak, aynı
filmde olduğu gibi, CCD veya CMOS üzerine düşen ışığın miktarı denetlenebilir.
Örtücü Hızı
Fotoğraf makinesi üzerinde bulunan denetim mekanizmalarından biri de örtücüdür. Örtücüye enstantane
veya obtüratör adları da verilir. Örtücüler çeşitli tiplerde olur ve belirli bir sürede açılıp kapanarak, film /
duyarlı yüzey üzerine düşen ışığın miktarını süre açısından denetler. Örtücü değerleri de, diyafram
değerleri gibi uluslararası değerlerle belirlenmiştir. Örtücü değerleri şöyledir:
1, 2, 4, 8, 15, 30, 60, 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000, 8000....
Burada “1” sayısı 1 / 1 saniyeye karşılık gelir. Örneğin, “30” un anlamı 1 / 30 saniye, “125” in anlamı ise 1
/ 125 saniyedir. Her bir sayı saniyenin birimleridir
Örtücü Türleri ve Aralarındaki Farklar
İki tür örtücü vardır. Bunlar (1) Yaprak örtücüler, (2) Odak düzlemli örtücülerdir.
1. Yaprak Örtücüler: Yaprak Örtücüler, genellikle objektifin içinde yer alan, birbiri üzerine geçmiş metal yaprakçıklar
biçimindedir. Bu tür örtücüler, deklanşöre basıldığı zaman, belirlenen sürede açılıp kapanarak filmin üzerine açık kaldığı sürede
ışık düşmesini sağlar. Yaprak örtücüler sessiz çalışır ve her hızda flaşla Eş zamanlı (senkron) çalışırlar.
Sözü edilen türler profesyonel stüdyo fotoğraf makinelerinde kullanılır. Kompakt fotoğraf makinelerinde
de yaprak örtücüler tercih edilir.
2. Odak Düzlemli Örtücüler: Bu tür örtücüler, fotoğraf makinesinin içinde, film düzleminin hemen ön
kısmında yer alır. Perde örtücüler olarak da bilinir. Bu örtücüler, metal, lastik veya bezden olabilir. Yatay
veya dikey hareket edebilir. Tek objektifli refleks fotoğraf makinelerinin çoğunda bu tür örtücüler tercih
edilir.
Örtücü Değerleri Nasıl Kullanılır?
Yüksek değerdeki örtücü hızları fotoğraflanan konunun hareketini dondurarak film üzerinde seçik
çıkmasını sağlar. Eğer hızlı bir nesne düşük örtücü hızıyla fotoğraflanıyorsa görüntü silik çıkar. Eğer nesne
hızlı bir örtücü değeriyle fotoğraflanıyorsa, fotoğraf seçik ve hareket donmuş olarak çıkacaktır
Örtücü ayarının elle (manuel) olarak yapılması: Elle yapılan ayarda fotoğraf makinesinin üzerinde bulunan,
örtücü göstergesinden kullanılmak istenen değer seçilir. Buradaki sayısal değerler yukarıda sözü edilen
örtücü değerleridir. Sayıların yanı sıra “B” (Bulb) ve “A” harfleri de olabilir. Bunlardan “B” uzun süreli
pozlamalarda kullanılır ve “B” konumunda fotoğraf makinesinin örtücü perdesi, deklanşör basılı tutulduğu
sürece açık kalır. “A” ise otomatik ayar (auto) anlamına gelir. Örtücü değeri “A” konumuna alındığı
zaman, fotoğraf makinesi kullanılacak örtücü hızını otomatik olarak kendisi belirler. Tek objektifli refleks
fotoğraf makinelerinde
Örtücü Hızı Kullanıldığı Durumlar
Hızlı hareketli nesnelerin çekimlerinde kullanılır. Örneğin, hızlı giden bir otomobil, bir
1 / 250
bisikletli veya motosikletli, hızlı gelişen spor karşılaşmaları vb. Fotoğraf makinesine 90
saniye veya derece açıyla gelen nesneleri fotoğraflamak için bu denli yüksek örtücü hızı kullanmaya gerek
daha hızlı yoktur. Hızlı gelişen olaylarda yüksek hızlar kullanılabilir. Eğer 200 mm. Ve daha uzun odaklı
bir teleobjektif
kullanılıyorsa, sarsıntıyı önlemek için yüksek örtücü hızı kullanılmalıdır.
Teleobjektiflerde kullanılacak hız genellikle teleobjektifin odak uzunluğuna eşit bir
1/250
hız seçilir. Örneğin 200 mm. Odak uzunluğu olan bir teleobjektifle 1 / 250 s. Örtücü
hızı kullanılması önerilir.
Genellikle, güneşli bir günde, dış çekimlerde ve normal objektifle yapılan çekimler
1 / 125
için önerilen örtücü hızıdır.
Ev içi çekimlerde, gölgede, sehpa kullanmadan yapılan çekimler için önerilen hızdır.
1 / 60
Çoğu fotoğraf makinesinin flaş senkron hızı 1 / 60 saniyedir. Eğer flaş senkron hızı 1 /
60 s. ise flaş kullanırken, örtücü mutlaka bu hıza ayarlanmalıdır.
Durağan nesnelerin çekimlerinde, az ışıklı ortamlarda kullanılabilecek hızlardır. 1 / 30
1 / 30 – 1 Saniye
saniyenin altındaki hızlarda mutlaka sehpa (tripod) kullanılmalıdır. Alan derinliğinin
arası
fazla olmasının istendiği mimari vb. çekimlerde kısık diyafram değerleriyle düşük
hızlar kullanılabilir.
Örtücü göstergesini “B” konumuna getirilip kullanıldığı durumdur. Gece çekimleri,
1 saniyeden daha
havai fişek gösterileri vb. çekimlerde kullanılır. Mutlaka sehpa ve deklanşör kablosu
uzun örtücü hızları
kullanılmalıdır. Renkli film kullanılıyorsa uzun süreli çekimlerde renklerde
ve “B” konumu
deformasyon olabilir ve filmin duyarlığı değişebilir.
Örtücü Diyafram Bağıntısı
Diyafram
Bilindiği gibi diyafram objektifin üzerinde bulunan ve film üzerine düşmesi gereken ışığın miktarını
denetleyen bir mekanizmadır. Diyafram değerleri uluslararası ölçülerle belirlenmiştir ve bu çizelge
şöyledir: f 1.1-1.4-2-2.8-4-5.6-8-11-16-22-32-45-64-90-128... Bu değerler f stop olarak anılır ve pozlamada
önemli rol oynar. Her f değeri bir önceki değerdeki ışığın miktarını ikiye katlar. Örneğin f 16 değeri bir
birim ışık geçirirse, f 11 değeri 2 birim ışık geçirir ve bu böylece devam eder. f değeri sayısal olarak
büyüdükçe geçirdiği ışık miktarı azalır. Bir başka deyişle f 2.8, f 16 dan daha fazla ışık geçirir. Çünkü
diyafram değeri sayısal olarak büyüdükçe, diyaframın çapı küçülür dolayısıyla daha az ışık geçirir.
Örtücü değerleri de diyafram değerlerinde olduğu gibi standarttır ve şöyledir. 1- 2- 4- 8- 15- 30- 60- 125250- 500- 1000- 2000- ....gibi. Gelişmiş fotoğraf makinelerinde bu değer 8000'e dek ulaşabilmektedir. Bu
sayılar saniyenin bölümleridir. Bir başka deyişle "1" in anlamı 1/1 saniye , "125" in anlamı ise 1/125
saniyedir. Örtücü ve diyafram değerlerinin doğru kombinasyonu ile doğru pozlama belirlenir.
-OBJEKTİF
Fotoğrafın yeterli aydınlık ve netlikte oluşmasını
sağlayan mercek yada mercekler topluluğudur. Bir
başka tanımla objektif nedir diye bakacak olursak
bir fotoğrafı çekmek için fotoğraf makinesinin
gövdesinden sonraki en önemli aparat,
makinelerin ön tarafında bulunan ve merceği de
içerisinde barındıran parçadır. Aslında lens adıyla
üretilen bu parçalar dilimizde objektif olarakta
kullanılıyor. Objektifler, vizörden baktığımız
zaman gördüğümüz görüntüyü filme yada sensöre
işleğen mekaniğin ön tarafında bulunur ve
görüntüyü filmin yada sensörün üzerinde
oluşturulmasını sağlar. Fotoğrafın yeterli aydınlık
ve netlikte oluşmasını sağlayan mercek yada
mercekler topluluğudur. Bir başka tanımla objektif
nedir diye bakacak olursak bir fotoğrafı çekmek
için fotoğraf makinesinin gövdesinden sonraki en
önemli aparat, makinelerin ön tarafında bulunan
ve merceği de içerisinde barındıran parçadır.
Aslında lens adıyla üretilen bu parçalar dilimizde objektif olarakta kullanılıyor. Objektifler, vizörden
baktığımız zaman gördüğümüz görüntüyü filme yada sensöre işleğen mekaniğin ön tarafında bulunur ve
görüntüyü filmin yada sensörün üzerinde oluşturulmasını sağlar.
fotoğraflanacak yerin odak noktasında film emülsiyonuna veya sensöre, hayalinin düşmesini
sağlayan, mercek veya mercekler topluluğudur. Objektifin fikir babası Aristo olarak bilinir.
Fakat yaptığı düzeneği kaydedebilecek film ancak 18.yy da icat edilebilmiştir.
Bir objektifin kalitesi milimetrekare’ye düşürebildiği ışık miktarı ile ölçülür. En fazla ışık geçiren
ve odak noktasına düşüren objektif en kalitelisidir. Işığı az kıran ve genellikle mavi objektifler ışığı
daha fazla geçirir. Objektifin kalitesini (mercek kalitesini) belirleyen iki unsur vardır.
Odak Uzaklığı: Objektifin odak uzaklığı büyüdükçe odak noktasına düşebilecek ışık miktarı
genellikle azalma eğilimi gösterir.
Objektif Çapı: Objektifin çapı büyüdükçe ışık objektife giren ışık artacağı için, odak
noktasındaki ışık ta fazla olacaktır. Fotoğraf makinesinin objektiflerinin değiştirebilmek ya da
zoom kullanarak bir objektifin odak uzaklığını ayarlayabilmek, çalışmalarınıza yepyeni bir
çeşitlilik getirecektir. Seçilebilecek bir sürü objektif olmasına karşın fotoğraf çekmeye çıkıldığında
sadece en gerekli olanlarını yanınıza almanız iyi olur. Çeşitli hızlarda filmler seçin ve yanınıza,
fotoğraf makinesine takılı standart objektiften başka sadece bir geniş açı objektif ve orta dereceli
bir teleobjektif alın.
Objektif Hızı: Objektifin maksimum diyafram açıklığı ne kadar fazlaysa (f sayısı küçük),
objektif o kadar hızlı demektir. Objektif hızı özellikler SLR kullanlar için önemlidir. Çünkü,
SLR’lerde vizördeki görüntünün parlaklığı objektiften giren ışığın miktarına bağlıdır. Ayrıca,
geniş bir diyafram açıklığı loş ışıkta resim çekebileceğiniz anlamına gelir. Genellikle, odak uzaklığı
arttıkça objektiflerin hızı azalır.
Standart (Normal) Objektifler: Görüş açıları insan gözüne en yakın olan objektiflerdir (4550 Derece). Görüntü boyu 24×36 mm. olan filmlerin kullanıldığı küçük boy makinelerde
kullanılan 50 mm. odak uzaklıklı objektifler normal objektiflerdir. Dijital kameralar için 7-21
mm.lik objektifler normal objektif sayılabilirler. Optik kalitesi olarak en iyi sonuçlar normal
objektiflerle elde edilir. Görüş açıları insan gözüne en yakın olan objektiflerdir (45-50 Derece). Görüntü
boyu 24×36 mm. olan filmlerin kullanıldığı küçük boy makinelerde kullanılan 50 mm. odak uzaklıklı
objektifler normal objektiflerdir. Dijital kameralar için 7-21 mm.lik objektifler normal objektif
sayılabilirler. Optik kalitesi olarak en iyi sonuçlar normal objektiflerle elde edilir.
Geniş Açılı Objektifler: Geniş açılı objektiflerin görüş açısı normal objektiflere göre gittikçe
genişleyen, alan derinliğini artıran niteliktedirler. Yaygın olarak, çok dar alanlardaki en geniş
görüntüyü elde etmekte kullanılırlar. 35 mm.nin altındaki odak uzunluklarında elde edilen
görüntünün köşe ve kenarlarında bozulmalar oluşturabilirler. Ancak bazı fotoğrafçılar bu
bozulma etkisini estetik bir değer olarak kullanabilirler. 17-28 mm. arasında kalan objektifler
geniş açılı objektiflerdir. Geniş açılı objektiflerin görüş açısı normal objektiflere göre gittikçe
genişleyen, alan derinliğini artıran niteliktedirler. Yaygın olarak, çok dar alanlardaki en geniş görüntüyü
elde etmekte kullanılırlar. 35 mm.nin altındaki odak uzunluklarında elde edilen görüntünün köşe ve
kenarlarında bozulmalar oluşturabilirler. Ancak bazı fotoğrafçılar bu bozulma etkisini estetik bir
değer olarak kullanabilirler. 17-28 mm. arasında kalan objektifler geniş açılı objektiflerdir.
Dar Açılı (Tele) Objektifler: Görüş açısı normal objektiflerden daha dar olan objektiflerdir.
Bu tür objektifler 75mm ile 1200mm arasındadır. 90 ile 250mm arasındaki bir teleobjektif en
kullanışlı olanıdır. Yine de, 250mm’lik bir objektifin ağır olduğu ve makineyi elinizde tutarak
fotoğraf çekerken, elin titremesinden dolayı resmin bozulmaması için, hızlı enstantane
kullanmanız gerektiğini unutmayın.Vahşi hayvan ve doğa fotoğrafları gibi uzaktaki konuları
yakına getirmekte, teleobjektifler mükemmeldirler. Görüş açısı normal objektiflerden daha dar olan
objektiflerdir. Fazla yaklaşılamayan portre, spor, doğa veya ornito(kuş) gibi konuların çekimlerinde
kullanılır. 100, 200, 300, 400 mm. odak uzaklığı olan objektiflerdir.
Değişken Odaklı (Zoom) Objektifler: Kompakt fotoğraf makinesi almak istiyorsanız 35 ile
90mm arasında zoom yapabilen sabit objektifli bir makine, imkanlarınızı artıracaktır. SLR
sahipleri içinse, oratalama 24-35mm, 28-50mm, 35-70mm, 80-210mm, 200-600mm’lik zoom
objektifler vardır. Zoom objektifle, minimum ve maksimum değerleri arasındaki odak
uzaklıklarında, tıpkı odak uzaklığına sahip sabit odaklı objektifler gibi işlev görürler. Fazla
objektif taşıma ve sık değiştirmenin zorluğundan ortaya çıkmıştır. Genel amaçlı kullanımlar için
geliştirilen zoom objektifler, kullanıcısına büyük kadrajlama kolaylığı tanımaktadır.
Birden fazla değişik objektifin özelliğini bünyesinde taşıyan objektiflerdir. Fazla objektif taşıma ve sık
değiştirmenin zorluğundan ortaya çıkmıştır. Üzerindeki halkanın ileri-geri veya sağ-sol çevrilmesi ile odak
uzaklığı ve buna bağlı olarak görüş açısı değişen bu objektifler son yıllarda oldukça yaygın olarak
kullanılmaktadır. Genel amaçlı kullanımlar için geliştirilen zoom objektifler, kullanıcısına büyük
kadrajlama kolaylığı tanımaktadır.
Fotoğraf Sabitleyici (Image Stabilizer) Objektifler: Bu objektifler elin titremesinden
dolayı resmin bozulmasını büyük ölçüde önler dolayısı ile daha yavaş enstantanelere imkan verir.
Özellikle doğa fotoğraflarında çok kullanışlıdır. Fiyatları oldukça pahalıdır.
Balıkgözü Objektifler: Balık Gözü Objektifler en geniş görüş açısı olanağı sağlarlar. Bu tür
objektifler kullanılarak elde edilen görüntülerde dikey ve yatay çizgiler önemli ölçüde bozulur,
dairesele yakın görüntüler elde edilir. Yaratıcı görüntülere ulaşmada oldukça yardımcı olan, 6 -16
mm arasındaki objektiflerdir. Balık Gözü Objektifler en geniş görüş açısı olanağı sağlarlar. Bu tür
objektifler kullanılarak elde edilen görüntülerde dikey ve yatay çizgiler önemli ölçüde bozulur, dairesele
yakın görüntüler elde edilir. Yaratıcı görüntülere ulaşmada oldukça yardımcı olan, 6 -16 mm arasındaki
objektiflerdir.
Makro Objektifler: Konuyu 1/2 (x0.5) veya 1/1 (x1) (gerçek büyüklük life science) oranında
büyütebilen çözme gücü çok yüksek, son derece kaliteli ve pahalı objektiflerdir. 50, 100 ve 200
mm olmak üzere üç ayrı odak uzunluğunda üretilirler. Nikon’ un 55, 105 ve 200 mm lik
objektifleri vardır. 55 mm lik objektifi 1/2 büyütme sağlar ve bu çiçek büyütmek için yeterlidir.
Ancak böcekleri ve kelebekleri ürkütmeyecek bir aralıkta çalışmak isterseniz 105 veya 200 mm lik
bir makro objektif kullanmanız gerekir. Konuyu 1/2 (x0.5) veya 1/1 (x1) (gerçek büyüklük life science)
oranında büyütebilen çözme gücü çok yüksek, son derece kaliteli ve pahalı objektiflerdir. 50, 100 ve 200
mm olmak üzere üç ayrı odak uzunluğunda üretilirler. Nikon’ un 55, 105 ve 200 mm lik objektifleri vardır.
55 mm lik objektifi 1/2 büyütme sağlar ve bu çiçek büyütmek için yeterlidir. Ancak böcekleri ve
kelebekleri ürkütmeyecek bir aralıkta çalışmak isterseniz 105 veya 200 mm lik bir makro objektif
kullanmanız gerekir.
Aynalı Objektifler: Yapılışında çeşitli aynalar kullanılan objektiflerdir. Çeşitli aynalar
kullanılarak odak uzaklığı arttırıldığından objektif boyu aynı odak uzaklığındaki diğer objektiflere
göre daha kısadır.
Objektifler film yada sensör üzerinde görüntü oluşturmak için kullanılan mercekler topluluğudur.
Objektifler birkaç merceğin bir araya getirilmesiyle oluşur. Mercek kalitesi ne kadar iyi olursa objektifde o
kadar kaliteli olur. Fotoğrafçılıkta objektiflerin kalitesi fotoğrafın kalitesiyle doğru orantılıdır. Fotoğraf
ışıktır. Işığı kontrol eden de diyaframdır. Diyaframda objektiflerimizin içinde yer alır.
Bir kişi bir gözünü kapatıp diğer gözüyle (ahh ahh askerde atış yaptığım günler aklıma geldi) sabit bir
noktaya baktığında. Yani askeri ifadeyle nişan aldığında görüş açısı 46 derecedir. 50mm bir objektifin de
görüş açısı da 46 derecedir arkadaşlar. İşte bu yüzden 50mm lik objektifler normal , bu değerin altı geniş,
üstü ise dar açı olarak ifade edilir. Bu değerlerin full frame yani tam kare makineler için geçerli olduğunu
unutmayın. Aps-c makinelerde bu değerler kırpma faktöründen dolayı değişir.
Fotoğraf Sabitleyici (Image Stabilizer) Objektifler
Bu
objektifler
elin
titremesinden
dolayı
fotoğrafın
bozulmasını
büyük
ölçüde
önler
dolayısı ile daha yavaş
enstantanelere
imkan
verir.
Özellikle
doğa
fotoğraflarında
çok
kullanışlıdır.
Fiyatları
oldukça
pahalıdır.
Bu
özeliği her marka kendi
istediği
şekil
de
adlandırmıştır. Nikon – VR , Canon – İS , Sigma – OS ,Tamron – VC gibi kısaltmalarla titreşim
engelleme özeliğini adlandırmıştır. Bazı fotoğraf makineleri üreticileri ise titreşim engelleme
özelliğini makinenin gövdesine koymuştur. Sony , pentax, olympus gibi
Odak uzaklığı
Lens alırken ilk dikkat ettiğimiz konu odak uzaklığıdır. Basçek’te odak uzaklığı hakkında yazı
hazırlamadım ama daha önce PC Labs’ta bu konuyu detaylı bir şekilde açıklamıştım, tüm içeriği
tekrar etmeye gerek yok, burada okuyabilirsiniz. Ben gerektiği yerde gerekli bilgileri özet olarak
vereceğim.
Odak uzaklığı kadrajımızın ne kadar geniş ya da dar bir görüntüye sahip olacağını belirler ve sayı
küçüldükçe daha geniş bir alan fotoğraflarımızda yer almaya başlarken, sayı büyüdükçe daha dar bir
kadraja sahip olur. Bu genişlik ve darlık da konuyu ne kadar yakınlaştırabildiğimizi belirler. Burada
olan, odak uzaklığının artması ile görüş açısının daralmasıdır.
Peki hangi odak uzaklığını tercih etmeliyiz? Bunun tam bir cevabı yok; nasıl bir kadraj elde etmek
istiyorsanız ona uygun görüş açısını verecek şekilde odak uzaklığını belirlemelisiniz. Odak
uzaklıklarını daha kolay anlayabilmek için çeşitli sınıflandırmalar yapılmış. Odak uzaklığı aralıkları
kaynağına göre değişiklik gösterse de burada paylaştığım genel fikir verecektir:
Balık gözü lensler (Fisheye): Genelde 16mm ve daha küçük olurlar, ‘circular fisheye’
denilenleri tam bir daire şeklinde fotoğraf üretirler.
Ultra ultra geniş açı lensler (Ultra ultra-wide): 12-16mm arasındaki lenslerdir.
Ultra geniş açı lensler (Ultra wide-angle): 17-21mm arasındaki lenslerdir.
Geniş açı lensler (Wide-angle): 24-35mm arasındaki lenslerdir.
Standart (Normal) lensler: 44-58mm arasındaki lenslerdir
Kısa Tele lensler (Short-Telephoto): 58-135mm arasındaki lenslerdir.
Tele lensler (Telephoto): 135-300mm arasındaki lenslerdir.
Super Tele (Super Telephoto): 300mm’nin üzerindeki lenslerdir.
Listede geçen odak uzaklığı değerleri hep 35mm eşleniğidir yani tam-kare algılayıcılı fotoğraf
makinesindeki odak uzaklığı değerleridir. Bu lensleri APS-C algılayıcılı bir fotoğraf makinesinde
(Canon 450D, Nik D5000, Sony A330 gibi) kullandığınızda, daha küçük algılayıcı nedeniyle, daha dar
bir kadraja sahip olursunuz yani geniş açı lens daha dar bir kadraj sunar. Algılayıcı boyutu farkları
nedeniyle kesme çarpanı kavramı kullanılmakta ve lensin pratikteki odak uzaklığını bulmak için
kesme çarpanı ile çarpmamız gerekmekte.
. Örnek olarak Sigma 20mm f/1.8 lens aldınız diyelim; bu lens, tam-kare algılayıcılı fotoğraf
makinesinde 20mm lensin görüş açısına sahipken, 1.6x kesme çarpanına sahip Canon EOS 450D’de
20×1.6=32mm lensin görüş açısına sahip olacaktır. Konu biraz teknik, detayını bilmek zorunda
değilsiniz ama öğrenmek isteyenler ‘Crop Factor’ Nedir? isimli yazımı okuyabilirler. Teknik bilgiye
gerek yok pratik bilgi ver yeter diyenler şunu bilseler yeterli: Lensin odak uzaklığını kesme çarpanı
ile çarpıyoruz ve 35mm karşılığını buluyoruz. Örnekte verdiğimiz 20mm f/1.8 lens ile devam edelim.
Canon/Nikon/Sony tam-kare (1x): 20mm x 1 = 20mm
Canon APS-C (1.6x): 20mm x 1.6 = 32mm
Nikon/Pentax/Sony APS-C (1.5x): 20mm x 1.5 = 30mm
Olympus/Panasonic 4/3 (2x): 20mm x 2 =40mm
Zoom mu olsun, sabit odak uzaklı mı?
X optik zoom insanlarda genelde yanlış bir algı uyandırır. 3X optik zoom ile anlatılmak istenen
aslında uzaktaki nesneleri 3X yakınlaştırıyor değil, makinanın lensinin fotoğraf çekebileceği en küçük
odak uzaklığı ile en büyük odak uzaklığı arasındaki X kadar fark vardır yani 28-135mm’lik lens
için135/28′den yaklaşık 5X optik zoom diyebiliriz. Benzer şekilde 80-400mm lens de 5x optik zoom
sunar ama 28-135′den çok daha fazla yakınlaştırma sunabilirken, geniş açı seçeneği sunamaz. Konu
hakkında Murat ve Levent’in güzel bir videosu var, burada izleyebilirsiniz.
Her şeyden önce şunu söyleyelim: sabit odak uzaklıklı lensler, zoom olanlara göre daha başarılı
görüntü kalitesi sunarlar ve daha açık diyaframa sahip olurlar. Gelişen teknoloji ile çok kaliteli zoom
lenslerin de üretilebildiği doğrudur (Nikkor AF-S 14-24/2.8G ED, Canon EF 70-200/2.8 L IS USM II)
ama şuan bunlar azınlıktadır dersek yanlış olmaz.
Zoom miktarından optik kalite konusunda doğrudan yorum yapmak doğru değildir. Kimi zoom
lensler ortalama sonuçlara imza atarken, kimi zoom lensler çok daha başarılı olabilir. Bunun için
incelemeleri okumak lazım.
Zoom lensin en önemli tercih edilme nedeni ise kuşkusuz lens değiştirmeden ve daha az yer
değiştirerek görüş açısını hızlı bir şekilde değiştirebilmemiz yani kullanımdaki pratikliği olmakta.
Pek çok lens yerine tek bir lens ile çoğu fotoğraf ihtiyacını karşılayabilecek olmamız da önemli bir
avantaj çünkü daha küçük ve hafif bir çanta ile çekime çıkabileceğiz. Şuan zoom aralığı 2x’den 15x’e
kadar değişmekte. 15x zoom sunan modeller hakkında Emir ile şurada konuşmuştuk.
AF sistemi
Lensin sahip olduğu AF motoru, lensin ne kadar hızlı netleme yapabildiğini ve bu esnada ne kadar
sesli çalıştığını belirleyen ana etmendir. Lens almadan önce mümkünse deneyin ve sesine kulak
verin. Genel kullanımda rahatsız etmeyen ses, sessiz bir mekanda çok göze batabilir. Bunu için AFhızı
da genelde çok daha iyi olan yeni nesil ultrasonic AF motorları önceliğiniz olsun:
Canon USM
Nikon SWM (Tüm AF-S serisi lenslerde kullanılmakta)
Olympus SWD
Panasonic XSM
Pentax SDM
Sigma HSM
Sony SSM
Tamron USD
Bu tip motorları barındırmayan lenslerin AF hızları yavaş olur diye düşünmeyin. Bunların da yavaş
olanları olduğu gibi gayet hızlı olanları mevcut. Hangisinin ne kadar hızlı olduğunu bilebilmek için
kullamak ya da inceleme okumak lazım.
Kullandığımız lens dahili AF motoruna sahip değilse ve netleme için gövdedeki AF motorunu
kullanıyorsa, gövde de AF hızında önemli bir katkıya sahip olur. Bunu Nikon D2xs kullanınca rahat
bir şekilde hissetmiştim. Gövdeniz AF motoruna sahip değilse (D40-D60, D3000-D5100) bu tip
lensleri AF olarak kullanamadığınızı, sadece MF olarak kullanabileceğinizi burada anlatmıştık.
Bir diğer lens tipi de sadece MF olanlardır. Bu lenslerde AF motoru bulunmaz yani hiç bir şekilde AF
kullanılamaz. Eski lensleri bir kenara bırakırsak şuan en popüler markanın Samyang ve onun
yeniden markalanmış versiyonları olduğunu söyleyebiliriz. Optik olarak oldukça başarılı olan bu
lensleri de lens satın alma rehberlerimizde ele alacağız.
Genelde dikkat edilmeyen AF/MF geçişi de bir başka önemli konu. Bu konuda eski Sigmalar pek hoş
değil mesela, önce AF/MF düğmesini kullanmalı, ardından da netleme bileziğini ileri ya da geri
hareket ettirmelisiniz yani 2 aşamalı bir kullanım söz konusu. Kimi lenslerde ise AF kullanırken
istediğiniz anda netleme bileziğini çevirerek MF olarak da kullanabilirsiniz. AF lensi genelde
otomatik olarak kullanacaksınız ama manuel netleme yapmak istediğinizde pratik kullanımlı
olmasını beklemek gayet makul bir istek.
Titreşim Engelleme
250mm kullandığımızı düşünelim, burada 1/250 saniyeden daha uzun süreleri kullanmamayı tercih
ederiz. Titreşim engelleme sistemi sayesinde bu sürelerden daha uzun sürelerde, mesela 1/30
saniyede net fotoğraflar elde edebiliriz. Bunun için titreşim engelleme sistemine sahip lenslerde el
hareketimizi nötürleyecek ek sistemler bulunur ve ne kadar etkili oldukları da üretici tarafından
belirtilir. Pratikte elde edebileceğimiz fayda teorik değerlerden daha az olabilir. Pratik değerini
ölçmek için uygulanabilecek sağlam bir yöntem bulunmuyor ama çeşitli testlerde kendi
yöntemleriyle bu değer ölçülmeye çalışıyor.
Diyelim lensin titreşim engelleme sistemi 4 durak kadar etkili. Bu lens sayesinde normalde
kullanabildiğimiz enstantaneden 4 durak daha yavaş enstantane sürelerini kullanabiliriz yani 1/250
yerine 1/15 saniye kulanabiliriz. Işığın azaldığı durumlarda, odak uzaklığının artması halinde (tele)
ya da diyaframın çok kısık olması durumlarında (f/6.3 mesela) titreşim engelleme sistemi sayesinde
normalde çekemeyeceğimiz fotoğrafları çekebiliriz. Durak hesabını nasıl yaptık diye düşünüyorsanız
Pozlamamı nasıl ayarlayabilirim? yazımızı okuyabilirsiniz.
Titreşim engelleme sistemlerinin isimlendirmesi:
Canon IS
Nikon VR
Panasonic Mega OIS
Sigma OS
Tamron VC
Olympus, Pentax ve Sony, lens tabanlı titreşim engelleme yerine algılayıcı tabanlı sistem kullanırlar
bu nedenle bu markaların DSLR gövdelerine takılı her lens otomatikman titreşim engelleme
sistemine sahip olmuş olur. Hangi sistemin daha etkili olduğu konusunda tartışmalar hala
sürmektedir ama lens tabanlı sistemler ek masraf anlamına gelse de daha etkilidir ve kullanımda
daha fazla avantaja sahiptir.
-Alan Derinliği
Basit olarak anlatımı fotoğraftaki net görünen alana denir. Net görünen alan fazla ise alan derinliği
çoktur, net alan görselliği az ise alan derinliği sığ olarak tabir edilir. Örnek olarak portre
çekimlerimizde net alan derinliğimizi azaltarak (Küçük F değeri) modelimizi arkadaki planın
karmaşıklığından kurtarırız, manzara türü çekimlerde ise tüm alanın net çıkması için net alan
derinliği mizi arttırırız (Büyük F değeri).
Arka planın flu olması, çektiğimiz objeyi veya kişileri ön plana çıkaracağı için, bu özellik portre
ve makro fotoğraf larda tercih edilen görselliktir.
Alan Derinliği Hangi Faktörlere Bağlıdır?
1- Diyafram açıklığı:
Alan derinliğinin bağlı olduğu etkilerden biri diyaframın açıklığıdır. Açık diyafram (F değerinin küçük
olması), arka plandaki objelerin daha flu olarak çıkmasıdır. Bu da diyafram değeri düşük olan (F
değeri düşük) lenslerin çok daha pahalı olmasının temel sebeplerinden biridir. Fakat bunun yanında
dezavantajları da vardır, genellikle çok açık diyafram değeri olan lensler keskinliğin azalmasına
neden olur.
2- Odak Uzaklığının Resme Etkisi:
Kullanılan lensin odak uzaklığı alan derinliğiyle ilgilidir. Lensin odak uzaklığı arttıkça net alan
derinliği de azalır. Lensiniz ne kadar fazla odak uzaklığına sahip ise (Örneğin 135mm f2, 200300mm f2 gibi) daha az alan derinliğine sahipsiniz demektir.Makro veya Moda fotoğrafçıları
genellikle odak uzaklığı yüksek lensleri tercih ederler.
Objenin makinaya uzaklığının Netlemeye Etkisi
Makinamızın netlenmek istenen objeye yakınlığına göre alan derinliği de değişir. Objeye
yaklaşmamız alan derinliğini azaltır, bu ise fazla flu alan elde etmek anlamına gelir.
Özellikle manzara fotoğrafı çekerken uzakta olan nesneler kadar yakında olan nesnelerin de
mümkün olduğunca net olmasını isteriz. Bunu pratikte uygulayabilmek için odaklamayı nereye
yapacağımız önemlidir. Odaklamanın nereye yapılması gerektiğini, Hiperfokal nedir sorusuyla
açıklamaya çalışacağım.
7-Stüdyo Çekimi
Stüdyo fotoğrafçılğı , yapay ışık kaynaklarının kullanıldığı tasarıma dayalı fotoğrafların elde edildiği
bir fotoğrafçılıktır.Bu çekimlerde kapalı alanlarda gün ışığı olarak bildiğimiz güneş ışığından
faydalanılmaz.Bu nedenle stüdyolarda gün ışığının renk ısısına ışık verebilen flaşlar vardır.Stüdyo
çekiminde fotoğrafçı istediği sayıda farklı açılardan konu üzerine ışık gönderebilir ve bunların
yönleri ve şiddetlerini control edebilir.
Gün ışığı her zaman 5500 kelvin değildir. Bazen 6500 kelvin bazen 3800 kelvin olabilir.Bu da
stüdyoda değilde gün ışığında fotoğraf çeken fotoğrafçıyı ışığı beklemeye zorlar.
Bir stüdyoyu oluşturan ana parçalar flaşlar,ölçüm cihazları,tripodlar,boomlar ve stillife masasıdır.
Yumuşak ışık, fazla ışık,saç ışığı,arkaplan.Herşey kontrolünüz altındadır.Eğer stüdyo araçlarını nasıl
kullanacağınız iyi bilen çok yaratıcı bir insansanız harika sonuçlar çıkarabilirsiniz.
Stüdyo donanımı olarak en başta gelen malzeme flaştır.Bu flaşlar temelde bizim kullandığımız
fotoğraf makinesi üzerine taktığımız flaşlarla aynı prensiplere göre dizayn edilmiştir.Stüdyo tipi
flaşların gücü watt ile sınıflandırılır.Bu nedenle düzeye indirmek ve çıkarmak mümkündür.Bu
flaşların bünyesinde bir pilot ışık vardır.Bu ışık çekim hazırlığında flaş ışığının konunun hangi
ndktalarını aydınlatacağı konusunda fotoğrafçıya çok önemli bir bilgi verir.Stüdyo flaşlarının son
farkı ve özelliği flaşın önüne takılan çeşitli aksesuarlarla ışığın karakteriyle oynayıp fotoğrafçıya
çeşitli farklılıklarda etkiler elde etme şansı tanımasıdır.
Stüdyo aydınlatmasında Paraflaşlar
temel ışık kaynaklarıdır.Gün ışığına
en yakın rengi ve en fazla netliği
sağladıkları için tercih
edilirler.Paraflaşın ürettiği ışık watt/saniye olarak belirtilir.
Şemsiye,İçYüzleri gümüş rengi olduğu için ışığı yansıtma ve dağıtma özelliğine sahiptir.Geniş mekan
aydınlatmasında en çok kullanılan aksesuardır. Softbox,Işığı tek yönlü ve yumuşatarak gönderdikleri
Petekler,Direkt olarak paraflaşların
için portre ve ürün çekimlerinde en sık kullanılan ekipmandır.
önündeki küçük reflektörlerin önüne takılarak ışığın yayılmasını sınırlar.Daha noktasal ve lokal
aydınlatma sağlar.Bunun için daha çok saç aydınlatması ve arka plan aydınlatmasında
kullanılırlar.Reflektörler, Işık kaynağından gelen ışığı çekilen konuya yansıtmak için ve gölgeleri
yumuşatmak için kullanılır.Portreler için 60x60cm, boylar için
100x140cm boxlar kullanılır.
-Stüdyo Flaşlarının Aksesuarları ve Etkileri
a)Portre Tası
b)Soft Box
Çoğunlukla portre çekimlerinde kullanılır.Etkisi
difüzdür.Özelikle yüz hatalarını gizlemekte çok
başarılıdır.Her zaman ana ışık kaynağıdır.Portre
taslarının önüne ayrıca farklı iki aparatta istenen
etkiye gore eklenebilir.Biri petek diğeri iste difüz
bezdir.
Portre tasına benzer etkiler
verir.Özellikle still-Life çekimlerinin
vazgeçilmez aksesuarıdır.Cam
çekimlerindeki beyaz yansıma etkileri ,
cam çekmilerinin vazgeçilmez aksesuarı
yapmıştır.Portre çekimlerinde de
sıklıkla kullanılır.Genelde ana ışık
kaynağında kullanılır.
c) Line Box
Soft Box’ın kullanıldığı yerlerde ve daha uzun konuların (
otomobil-motorsiklet gibi..) çekimlerde kullanılır.Genelde
ana ışık kaynağında kullanılır.
d)Huni
Çoğunlukla local ışık verilmesi gereken konular
için kullanılır.Etkisi yumuşaktır.Genelde ana ışık
kaynağında kullanılır.
e)Standart Reflektör
Portre çekimlerinde fon ışığı olarak kullanılır.Özel etki istenen
çekimlerin dışında hiçbir zaman konuya direct olarak
verilmez.Etkisi oldukça serttir.
f)Şemsiye
Çoğunlukla portre çekimlerinde kullanılır.Etkisi
soft-box’ın etkisine çok benzer.Yumuşak etkilerin
elde edileceği çekimlerde kullanılır.Şemsiyelerin
içi sarı ya da beyaz metalik kaplı olabilir.Sarı
kaplı olanlar portrelerde tercih edilmektedir.Bazı
şemsiyeler geçirgen olabilmektedir.Genelde ana
ışık kaynağında kullanılır.
g)Kapaklı Reflektör
Işığını yönledirmede en etkin aksesuarlardan
biridir.Yandaki kepenkler ışığın açısını açmak ya da
kapamak şansını fotoğrafçıya tanır.Kepenkler
açıldığında ise, etki azalır.
Çoğunlukla efekt ışığının önünde kullanılır.
Fotoğraf çekimleri için kullanılacak mekanların mümkün olduğu kadar büyük olması
gerekir.Ancak unutulmamalıdır ki biro dada dahi stüdyo kurulabilir.Ancak stüdyo
ortamının rahat olabilmesi açısından mekanın büyüklüğü ve yüksekliği
önemlidir.Aksesuarların konulduğu bir dolap,tripod ve benzeri aksesuarları asmak
için duvara monte edilmiş trabzanlar ve fonlar iyi bir stüdyoda olması gereken
malzemelerdir.
-Ürün Çekim Çeşitleri
Dekupe çekim Still life çekim Kompozisyon ve yardımcı öğeler
-Ürün ve Reklam fotoğrafçılığı
Ürünün cisim olarak algılanması Gerçekleri yansıtabilmek Ürünü güzel göstermek
-Ürün Çeşitleri
Kuyum ve Takı Cam – Metal
Motorsiklet • M obilya Yarı geçirgen ve transparan nesnelerin çekimi
______________________________________________________________________________________________________________
7-Belgesel Fotoğraf
Belgesel fotoğrafçılık, insanları veya hayvanları yada bir geçmişi, bölgeyi yaşadıkları yer ve
ortamlarında bazen çok zor şartlar altında gözlemleyip resimleyerek, o yer ve ya konu hakkında
oluşan dökümleri bazen senaryo şeklinde bazen de hikaye sel olarak anlatmaktır. Belgesel ile belge
fotoğrafçılığını biri birine karıştırmamak da gerekir.
Belgesel fotoğrafçılık, fotoğrafçılığın, en zor dallarından biridir. Diğer fotoğraf dallarında, kendini
ifade ya da görsel estetiğe yönelik çalışmalar yapılırken, belgesel fotoğrafçılıkta, gerçeği etkileyici
olarak yakalayıp yani kareyi tam ifade edip, göstermeyi amaçlar. Çoğu zaman fotoğrafını çektiğiniz
bölgeye yabancısınızdır ve de elinizdeki değişik veya pahalı kamerayla ortamın sosyal yapısına bağlı
olarak topluluğun içinde hemen göze çarparsınız, çoğu zamanda size niçin çektiğinizi bile
sorabilirler.
Belgesel Çekimlerimizi yaparken genelde üç oluşumla karşılaşabiliriz
Plansız olan Çekim ( Spontane) Planlı olan Çekim
Ani Çekim ( konuyla veya Objeyle karşı karşıya kalındığında )
- Plansız olan Çekim (Spontane)
Konu Başlığımızda plansız çekim denilse de, fotoğrafçının görmüş olduğu her kareyi çekmesi
anlamına gelmiyor. Bu anlamda kamera ekipman bilgisine sahip olunan, iyi düşünülmesi gereken
bir süreçtir.
Bu tür plansız olan (spontane) çekimler kamerayı göze tutmadan görüntü elde etme fikridir. Böylece
sizin de fotoğraf çektiğiniz anlaşılmaz, Kamerayı göğsünüzde veya kalçanızda tutarak, fotoğraf
çektiğinizi belli etmezsiniz insanlar hem şüphelenmezler hem de dikkat çekmezsiniz.
Plansız olan çekim yapmanın bir diğer yolu da kamerayı çekeceğiniz nesneye odaklamadan ışığın o
andaki koşullarına göre pozlama yapmaktır. Bunu da poz kilidi kullanarak yaparsanız, poz
değerleri düzenleme yaparken değişmez. Odak noktasını da çekmek istediğiniz objeye ayarlamayı
unutmayın. Eğer garanti olsun diyorsanız makinanın çoklu kare çekme özelliğini de kullanabilirsiniz.
Başlıkta “plansız çekim” denilse de, spontane çekim fotoğrafçının kendini şanslı düşünerek gördüğü
her kareyi çekmesi anlamına gelmiyor. Bu noktada kamera ekipmanı bilgisi isteyen, iyi
düşünülmüş bir süreçten bahsediyorum.
Bu tür spontane çekimlerin arkasında kamerayı göze tutmadan görüntü elde etme fikri yatar.
Böylece fotoğraf çektiğiniz anlaşılmaz ve insanlar şüphelenmezler. Kamerayı kalça hizanızda ya da
göğsünüzde tutarak, fotoğraf çektiğinizi belli etmezsiniz ve
sinsice bir çok kare elde edebilirsiniz.
Plansız çekim yapmanın bir yolu da kamerayı nesneye
odaklamadan ışık koşullarına göre pozlama yapmaktır. Ben
manuel pozlama ve poz kilidi kullanırım böylece poz değerleri
düzenleme yaparken değişmez. Odak noktasını da çekmek
istediğim objeye göre ayarlıyorum.
Yandaki“Pamuk şeker satan çocuk” görüntüsü Patan’da ki
Durbar meydanında çekildi.(Kathmandu Vadisi, Nepal) Burası
mükemmel bir yer. Mimari harikalarının yanı sıra sosyal ve
kültürel bir merkez. Nepalliler kameralı turistlere karşı oldukça
sağduyulular. Bazıları fotoğraf çekilmeyi reddederken kimisi de
ufak bir ücret karşılığında poz veriyor.
Geniş açılı lensle bu pozu çekim alanıma almak için kamerayı
kalça hizamda tuttum, tapınağa doğru baktım ve art arda
kareler çektim.
- Planlı Olan Çekim
Buradaki yöntem ise plansız çekimin tersine, belirli bir
zaman dilimini programlamak o an gelir gelmezde
sadece deklanşöre basmaktır. Bu tip çekimlerde
çekilecek fotoğraf için kameranızı gözünüze götürmeden
önce tüm hazırlıkları yapacak vaktinizin olmasıdır.
Mesela Boğazda karşıdan gelen bir geminin çekimi gibi
Planlı çekeceğiniz doğa karelerinde çekim yapacağımız
yeri önceden keşfedebilir yumuşak olan ışık ve digger
koşullara göre kendimizi ayarlayabiliriz.
Çekeceğimiz mekan planlı, kamera gözde, doğru anı
bekliyor olsak da mekandaki insanlar fotoğrafının çekildiklerinin farkına vardıklarında hareket
edebilirler ve pozisyonlarını değiştirebilirler. Poz vermeyi isteyebilirler de yada hiç bir şekilde
istemeyebilirler de. Onun için doğru olan anı yakalamak bu pozisyonda önemlidir.
-Ani Çekim ( konuyla veya Objeyle karşı karşıya kalındığında )
Bazen de bulunduğunuz yerlerde elinizdeki kamerayı gizleme olanağınız yoktur, aniden çekmek
istediğiniz şeyle karşı karşıya gelebilirsiniz. İnsanlar bazen fotoğrafının çekilmesini çok sever hatta
çekip çekmeyeceğinizi bile sorarlar. Fakat size ilginç gelen bir kare çoğunlukla bu zamanlamaların
dışında olabilir ve işte o zaman hızlı hareket etmeniz gerekecektir. Bu bir insan portre
siyse (Çoğunlukla böyledir) arka planı yumuşatmayı ve gözlere veya yüze netleme yöntemini
seçmelisiniz.
Belgesel fotoğrafçılığı, insanları yaşadıkları yerde gözlemleyip fotoğraflayarak, o yer ve ya konu
hakkında edinilen bilgiyi hikayeleştirmektir.
Son bir kaç yılda bir takım belgesel dergilerinin yanında Panasonic, Nikon ve Sony ‘nin pazarlama
departmanları için belgesel fotoğrafları çekme şansı yakaladım. Bu görev sürecinde hiç gitmediğim
yerlere seyahat ettim. Sektör genelindeki düşen bütçe durumlarından dolayı artık gittiğim yerlerdeki
yaşamı göstermek ve fotoğraflamak için çok az zamanım olabiliyor.
B elgeselfo
fotoğrafçılığının en zor dallarından biridir. Bir çok durumda doğal olarak fotoğrafladığınız bölgeye
yabancısınızdır ve de elinizdeki pahalı kamerayla kalabalığın içinde göze çarparsınız. Çoğunlukla ışık
ve zaman da sizden yana değildir.
-Karşı Karşıya Kalındığındaki Çekim
Bazen bulunduğunuz yerlerde elinizde kamera
olduğu gerçeğini gizleyemezsiniz, çekmek
istediğiniz şeyle karşı karşıya kalabilirsiniz.
İnsanlar bazen fotoğraf çekilmeyi çok sever ve
hatta çekip çekmeyeceğinizi sorarlar. Fakat
çoğunlukla bu anların dışındanızdır ve hızlı
hareket etmeniz gerekir. Ben fotoğraflarımda
arkaplanı yumuşatmayı ve gözlere netleme
yöntemini seçiyorum. İnsan fotoğraflarında da
önemli olan budur.
Yukarıdaki fotoğraf Nepal Kagbeni’de çekildi. Annapurna çevresinde orta çağ görünümlü bir köy.
Köyün siluetinden iyi bir görünüm elde etmek için bir ambarın üstündeydim ki arkamda bir ses
duydum. Fotoğraftaki çocuk sesin nereden geldiğini kontrol etmek için ambarın oradan başını yukarı
kaldırdı. Burada elimde kamera yokmuş gibi davranmam çok zordu, aramızdaki etkileşimi
yakalamaya karar verdim. Çocuğun yüzünü arka plandan izole edebilmek için hızlıca diyafram
ayarımı yaptım ve çocuk ortadan kaybolmadan deklanşöre bastım.
Belgesel fotoğrafı çağının sorunlarına tanıklık ederek geçmişi bugüne, bugünü geleceğe taşıyan
fotoğrafik tarz olarak tanımlayabiliriz. Çağının sorunlarına tanıklık etmenin yanında bu sorunları
yansıtma, belgeleme, toplumları bu sorunlardan haberdar ederek çözüm yollarını arama, savaş, açlık
ve yoksulluk karşıtı, insanların ezilmişliği ve yaşam koşullarının dikkate alınmasına çalışma, kısaca
insan sevgisi yani hümanizma, belgesel fotoğrafçıların temel ödevlerindendir. Belgesel fotoğrafçılar
gerçekten de belli bazı siyasal koşullarda başka yerlerde olup biten gerçekler hakkında kamuoyunu
uyandırmakta yardımcı olmuşlardır.
İnsancıl tavırları kendisine kılavuz edinen bir fotoğrafçı, gerçeğe sadık kalarak, onu tarihsel
gerçekliği içinde sunmak durumundadır. Çektiği her bir fotoğraf karesi de fotoğrafçıya sorumluluklar
yüklemektedir. Bu sorumlulukla fotoğrafçı, kişilerin kültürlerini, yaşam biçimlerini toplumların
içinde bulunduğu tarihsel ve siyasal konumlarını, ortamlarını fotoğrafın teknolojisi ile kendi sanatsal
ve ideolojik birikimiyle yorumlayarak görüntülemektedir. Belgesel fotoğraf, bir olayın fotoğrafa
yansıtılması şeklinde algılanabilir veya mekan, zaman, olay ve kişilerin değişimini göstermektedir.
Belgesel fotoğrafı etkili kılan, fotoğrafı çeken kişinin konuya bakış açısı, kompozisyonu ve
yorumudur. H.Cartier Bresson “fotoğraf çekmek, kişinin beynin, yüreğini ve gözünü objektif eksenine
dizebilmektir.” derken fotoğrafçıların hümanist tavrını işaret eder.
____________________________________________________________________________________________________________________
8-Moda Fotoğrafı
İnsan sosyal bir varlıktır ve fotoğraf , insanı toplumsal bütünü içinde en iyi tanımlayabilen görsel
sözcükler bütünüdür.İnsanın sosyal yaşamındaki herşey,fotoğrafın konusu olmuştur.Moda da
bunlardan biridir ve günümüzde hiç şüpjesiz toplumumuzun büyük bir kısmının ilgiyle takip ettiği
alanlardan bir tanesidir.Çoğu zaman yanlızca bir an’ın fotoğrafı,anlatılmak istenen konnu bütününü
tanımlayabilmektedir.Bu ndenle fotoğraflar insanın tüm yaşam alanı içerisinde en baştan başlayıp
sonuna dek tanıklık etmektedir diyebiliriz.Fotoğraf, icadından itibaren insanla ve onun oluşturduğu
herşeyle yakın bir bağ kurmuştur.
Üstlendiği ilk misyon da insanın ve bağlı olduğu değer sisteminin betimlemesini yapmaktadır.Bu
nedenle insan, fotoğrafın bulunuşu anından itibaren kendi görüntüsüne sahip olma yolundaki
yolculuğuna başlamış ve güzeli yakalayabilmek, vurgulayabilmek ve başkalarına sunabilmek arzusu
ile yoluna devam etmiştir.Moda aktüel bir olaydır ve kendi içinde çok hızı değişir.Moda işinde
mankenlerle ve iş sahipleriyle muhatap olursunuz aynı konuyu farklı noktalardan,farklı bakış
açılarıyla çok sayıda çekim yaparsınız.Bunun içinde ışık konusunda ve kompozisyon konusunda
yeterli bilgiye sahip olmanız gerekir.Ancak tek başınıza iyi olmanız yeterli değildir.Çünkü moda
fotoğrafçılığı ,ekip işidir.Moda fotoğrafçılığında iyi yerlere gelmek yanlız fotoğrafçının gayretleriyle
değil ekibiyle değil ekibiyle birlikte olacak bir iştir.Hazırlanan bu modülde moda alanında fotoğraf
çekimlerinde,istenilen nitelikte bir fotoğraf çekebilmek için dikkat etmemiz gereken noktalar ile ilgili
konuları ele almak.
Moda fotoğrafçılığı, giysi ve diğer moda öğlerin gösterilmesiyle ilgilenen bir fotoğraf sanatı türüdür.
Moda fotoğrafçılığı sanatı, reklamlar veya Vogue, Vanity Fair, Allure gibi moda dergilerine yön
vermiştir. Zaman içinde giysiler ve modanın, egzotik mekanlar ve hikâyeler içinde değeri arttıkça,
Moda fotoğrafçılığı kendi estetiği içinde gelişmiştir.
Moda Fotoğrafı Nasıl Çekilir?
Merhaba, bu akşamki yazımda moda fotoğrafı nasıl çekilir , nelere dikkat edilmelidir, önemli
noktaları nelerdir biraz bunlardan bahsedeceğim. Moda fotoğrafı ipuçlarına başlayalım.
1.
Modeli Yönlendirin
Moda fotoğrafı modelin yeteneği ve fotoğrafçının yeteneği arasında dengede duran bir fotoğrafçılık
dalıdır. Ancak yaratıcılık ve yönetmenlik fotoğrafçıdadır. Bu yüzden moda fotoğrafı
çekerken.Aklınızdaki fikri modele iyi anlatın.Onu yönlendirin.
Model karşısında asla ve asla agresiflik, moral bozukluğu veya stres yaratacak hareketler
yapmayın.
Modelin moralinin yüksek ve kendini rahat hissettiğinden emin olun. Çünkü siz ne kadar yaratıcı
olursanız olun model iyi hissetmez ve iyi poz veremez. Bu da aklınızdaki işi yapmanıza engel olur. Bu
yüzden önceden fikri kafanızda kurun ve sakin bir şekilde modele anlatın ki kendini ayarlayabilsin.
2.
Kıyafeti Ön Plana Çıkarın
Moda fotoğrafı kıyafetler ve güzellikle alakalıdır. Bu yüzden arka planı, modeli, giysileri, diğer
objeleri beraber kurgulayın. Elementleri, kıyafeti ön plana çıkarması için kurgulayın. Örneğin kıyafet
çekimi yaparken kıyafeti ön plana çıkarmak için makyaj ve saçı kıyafete uygun bir biçimde yapmak
gerekir.
3.
Dergilerden İlham Alın
Poz vermek ve verdirmek beceri isteyen bir iş olduğundan profesyonellerin işlerini örnek almak çok
faydalı olabilir. Moda dergilerindeki pozlara bakın ve benzeri pozları çalışmalarınızda kullanın.
4.
Stüdyo Kullanmaya Çalışın
Stüdyo ortamı moda fotoğrafı için en ideal ortamdır. Işık, sıcaklık, rüzgar gibi ortam şartları kontrol
altındadır. Bu da işleri kolaylaştırır.
5.
Ev Stüdyosu Yapın
Profesyonel bir stüdyo kiralamak için ekonominiz uygun değilse, evde stüdyo şartları yaratmak daha
uygun bir çözüm olabilir. Evinizin bol ışık alan bir odasında pencereye yakın bir yerde tüm eşyaları
dışarı çıkarın. İnce tül perdenizi çekin ve ışığı biraz daha kırın. Oda boyutlarında soft box’ınız hazır.
6.
Işığı Yumuşatın
Eğer karanlık ortamda veya ters ışıkta fotoğraf çekiyorsanız ve elinizdeki tek şey harici flaşsa, direkt
olarak modele doğrultarak fotoğraf çekmeyin. Duvardan, tavandan veya yakınlarda ne varsa oradan
yansıtarak çekerseniz gölgeleriniz yumuşar ve daha sakin bir hava verir. Burada da istenmeyen
gölgelerin oluşumuna dikkat edin.
7.
Ayna Kullanın
Bunu bir kural olarak değil de bir fikir önerisi olarak kullanmanızda fayda var. Moda fotoğrafında her
türlü yardımcı eşya kompozisyonu ve anlatılmak istenen hikayeyi güçlendirdiği için işe yarar
şeylerdir. Ayna da hikayeyi oldukça güçlendiren elementlerden biri. Bunun yanı sıra ayna, aynı
karede modeli hem önden hem de arkadan görmenizi sağlayacağından çok kullanışlı bir araç olabilir.
8.
Mekan
Evet mekan moda fotoğrafında çooook büyük bir öneme sahip. Kıyafeti, saçı, makyajı her şeyi
yansıtan şey aslında mekanın doğruluğu. Örneğin kışkırtıcı, taviz vermeyen tasarımlar için şehir
içinde yıkık binalar, hurdalık vs. hikayenin iletilmesinde çok büyük rol oyyor.
9.
Sabit Durmayın
Fotoğraf çekerken sabit bir noktada uzun süre durmayın. Sürekli hareket etmeniz, yukarı-aşağı, sağa-
sola yapacağınız hareketler yeni bakış açıları demek. Yeni bakış açıları mükemmel fotoğraflara giden
yollar demek.
10. Ekibinizi Kurun
Ekip diyince hemen profesyonelliğe veya paraya yormayın. Moda fotoğrafçılığı tek başınıza da
altından kalkabileceğiniz bir iş. Ama arkadaşlarınızdan yardım isteyerek yaptığınızda hem daha
güzel sonuçlar elde edebilirsiniz hem de müşterilerinize daha profesyonel bir görüntü verirsiniz.
Moda fotoğrafçılığı konusunda hizmet veren Fotoğraf Ofisi ajansımız, talepleriniz doğrultusunda
konsept moda çekimleri ve modelli fotoğraf çekimi hizmetleri sunmaktadır. Ürünlerinizi en uygun
şekilde fotoğraflayabileceğimiz modelli moda çekimlerimiz için profesyonel model kiralanmasından
mekan seçimine kadar tüm konularda yardımcı olabileceğimiz uzman moda fotoğrafçısı kadromuz ile
katalog ve reklamlarınız için profesyonel çözümler sunmaktayız.
Moda fotoğrafı ihtiyacı olan müşterilerimizin bize ürün ve firmaları hakkında bilgi vermesiyle
başlayan görüşmelerimiz sayesinde fotoğrafçı ekibimizin müşterimizi tanıması ve bizden beklenen
hizmetin içeriğinin anlaşılması sağlanmaktadır. Ekip olarak, başarılı bir çalışmanın ilk adımının
müşteri isteklerinin doğru bir şekilde tespit edilmesine dayandığına inanıyoruz. Bu nedenle, bize
gelen istekler doğrultusunda saç tasarımından makyaj çalışmasına kadar tüm detayları hazırlayan
akademi mezunu kadromuz ile fotoğraf çekimi yapılacak ürünleri inceliyor ve konsept
çalışmalarımızı hazırlıyoruz. Çalışmalarımızı tamamladıktan sonra müşterilerimizle fotoğrafları
inceliyor ve rötüşlandırılacak olan karelerin seçimini yapıyoruz.
Dış mekan ve stüdyoda gerçekleşen moda çekimi çalışmalarımız süresince almış oldukları eğitimi
fotoğraflarının her karesine yansıtan fotoğraf sanatçılarımız reklam ve moda fotoğraflarınızı
firmanızı en uygun şekilde yansıtacak seviyede teslim etmektedirler. Markanızı yansıtan ürünlerin
fotoğrafları tecrübeli kadromuz tarafından titiz bir çalışma ile re-touch edilerek katalog, reklam gibi
alanlarda kullanılmak üzere yüksek çözünürlük ve kalitede sunulmaktadırlar.
______________________________________________________________________________________________________________
9-Siyah-Beyaz / Karanlık Oda
Siyah beyaz ve renkli
fotoğ rafçılıkta filmi
banyo yapmak amacı
ile kullanılan, ışık
sızıntılarından
arındırılmış ö zel
çalışma odalarıdır.
Karanlık Odanın
Düzenlenmesi
Fotoğ rafçının
barınağ ı olan
karanlık oda
dü zenlenirken dikkat
edilecek en ö nemli
nokta odanın
aydınlıktan iyice
ayırt edilmiş
olmasıdır. O� rneğ in
gü ndü z ışıklar sö ndü rü ldü ğ ünde hiçbir yerden ışık
sızmamalıdır. Karanlı odanın çeşitli ışık kaynaklarına
ihtiyacı vardır. Bunlardan biri beyaz ışıktır, gü nlü k
hayatımızda kullandığ ımız 60 watt’lık bir ampuldü r.
Bundan başka bir kırmızı bir de yeşil ampule ihtiyaç
vardır. Bunlar da piyasada fotoğ rafçılar için ö zel olarak
hazırlanmıştır. Karanlık odadaki ışığ ın şiddeti de ö nemli
bir noktadır, ışık şiddetini ö lçmek için şu deneyi
yapabiliriz.Işığ ın çıkış yerinden 60cm uzaklıkta
ellerinizin varlığ ını fark edebiliyorsanız ışığ ın şiddeti karanlık oda için kafidir.Bu ışık kaynaklarının
dışında, (Safe Lıght) seyflayt denen emniyet ışıkları vardır, ö zel olarak imal edildiklerinden hataya
neden olmazlar.Bunlardan başka renkli camlara beyaz ışıklar koyarak da, renkli emniyet ışıkları elde
etmek mü mkü ndü r.
Karanlık odadaki en
temel cihaz ve
malzemeler; spiral
(banyo edilecek
filmlerin sarıldığ ı
aparat), tank (Film
sarılı spirallerin
konup filmlerin
banyo edildiğ i
aparat) agrandizö r
(fotoğ rafın
basılmasını
sağ layan cihaz),
timer (kartın
pozlanma sü resini
sağ layan cihaz) ve
kü vettir
(kimyasalların
konduğ u, kart
geliştirme ve
durdurma
işlemlerinin
yapıldığ ı kap).
Kimyasallar; D – 76 (film geliştirici solü syon), Dektol (Kart geliştirici solü syon), Hipo (Durdurma
solü syonu, film için ayrı, kart için ayrı)
Siyah beyaz film banyo tankı ve ö lçekli kaplar ve solü syonlar
Karanlık oda (3 dakika içinde beyaz bir kağ ıdın gö rü nemediğ i)
Banyo tankı ve makara
Film geliştirici D-76 veya D-11
Durdurma banyosu: Sirke veya limontuzu
Sabitleyici banyo:Hypo
Photo-Flo veya bulaşık deterjanı
Beher 1lt
Termometre
Makas
Su tesisatı
Saat
Film mandalı (ağ ırlıklı)
Karıştırıcı
3 adet koyu renk bü yü k cam-plastik şişe
Huni
Film çıkarıcı
Karanlık Oda Araç Ve Gereçlerin Hazırlanması Kullanılacak Malzemeler
Agrandizö r
Su tesisatı
I�ki adet kü vet
Spiral
Banyo tankı ve makara
Termometre
Makas
•
Timer (poz saati)
I�şlem Basamakları
¬ Kullanacağ ınız malzemeleri temin
ediniz.
O� neriler
¬ Odaya hiçbir şekilde ışık sızmamasına ö zen
gö stermelisiniz.
¬ Fotoğ raf kağ ıtlarının kutularından çıkan siyah
¬ Odanın ışıklarını kontrol ediniz.
muşambaları birbirine ekleyerek gü venli bir karartma
sağ layabilirsiniz.
¬ Pencere kenarları ve kapı altlarından ¬ Bu işlemi tamamen karanlıkta yapmanız gerektiğ inden,
gelebilecek ışık sızmalarını engelleyiniz. ö nceden aydınlıkta deneme yapmalısınız.
¬ Temiz içme suyu ya da saf su (Akü suyu) kullanmaya
¬ Film sarma makaranızı temin ediniz.
dikkat ediniz. Aksi halde temiz negatiflere sahip
olamazsınız.
¬ Film yıkama tankınızı temin ediniz.
¬ Banyo malzemelerinizi temin ediniz.
FİLM VE BANYOLARIN HAZIRLANMASI
Taşıyıcı bir taban ve ü zerine fabrikasyon olarak sü rü lmü ş ışığ a karşı duyarlı gü mü ş halojenü rlerin
yer aldığ ı film şeridi, ışıktan etkilenmemesi için bir kaset içine alınmıştır.Satıcıdan ö zelliklerini
belirterek aldığ ımız filmi, fotoğ raf makinemize yerleştirdiğ imizde film artık pozlandırmaya hazır
haldedir, şimdi bu filmimizi banyoya hazırlayalım.
Siyah Beyaz Filmin Banyoya Hazırlanması
Filmin banyosu genel hatlarıyla basit bir işlemdir. Makineden çıkarılan film ö nce karanlık bir odada
spirale sarılır. Filmin spirale sarılması için tamamen karanlık
bir odaya ya da ortama ihtiyaç vardır. Bu işlem tamamen
karanlıkta yapılacağ ı için ö nceden aydınlıkta deneme
yapılmalıdır. Elin belli bir alışkanlık kazanmasından sonra
gö zler kapatılarak aynı denemeler tekrarlanmalıdır. Film
kenarı film çıkarıcı ile çıkarılır, film çıkarıcı yoksa film kutusu
iki kenarından basılarak kapağ ın açılması sağ lanır.Filmin
kasetten çıkarılan ucu dü zgü n bir şekilde kesilip keskin
kö şeleri hafifçe yuvarlanmalıdır. Kö şelerin keskin bırakılması
halinde filmin spiral içindeki hareketi gü çleşir. Film
makarasına ileri geri hareketler yaptırılarak sarılır. Sarılan
makaralar tankın içine yerleştirilip kapağ ı kapatılır.
Banyo Malzemeleri
Film banyo tankı
Spiral
O� lçekli kap
Derece
Makas
Film çıkarıcı
Karıştırıcı
Saat
Film yıkama hortumu
3 adet koyu renk cam şişe (1lt lik)
Banyo kü vetleri
Film kurutma mandalı
Film Banyolarının Hazırlanması
Banyoların hazırlanması esnasında tortu ve kireçten arınmış, temiz su kullanılmalıdır. Diğ er seçenek,
temiz içme suyu ya da saf su (Akü suyu) kullanmaktır. Hazır banyo kullanılması halinde de aynı
sorun devrededir. Hazır likit banyolar sulandırılarak kullanılır. Toz banyolar temiz su kullanılarak
hazırlanmış olsa bile kullanım esnasında mutlaka sü zü lerek kullanılmalıdır. Çü nkü gerek toz
kimyasalın içinde tam olarak erimeyen kalıntılar, gerekse zamanla banyonun dibinde oluşan tortular
sorun yaratacağ ından temiz su kullanımı ve sü zme işlemi tü m banyolar için geçerlidir. Geliştirme
Banyosu
Kullanılan filme uygun bir geliştirici banyo seçilmelidir. Film geliştirici banyoları
piyasada iki şekilde bulabiliriz:
Sıvı halde
Toz halde
Bu banyolar yapımcının talimatlarına uygun olarak hazırlanır. (Bak:Resim 2.4) Geliştirici
banyoları iki şekilde kullanılabilir: Sulandırılarak ve sulandırmadan.Sulandırılarak
kullanıyorsa kullanma talimatına uygun olarak değ işik oranlarda sulandırılır ve kullanılan
banyo bir daha kullanılmaz. Sulandırmadan kullanılıyorsa yapımcının talimatlarına uygun
olarak hazırlanır ve kullanıldıktan sonra tekrar sü zerek şişesine dö kerek muhafaza edilebilir
ve ü zerine geliştirici banyo etiketi yapıştırılır.
Durdurma (stop) Banyosu
Durdurma banyosu piyasada asetik asit adıyla bir litrelik şişelerde satılır. Kullanırken binde 20
oranında sulandırılarak kullanılır, ü zerine durdurucu banyo etiketi yapıştırılır.
Saptama Banyosu
Saptama banyosu piyasada hypo sü lfit adıyla bir veya iki kiloluk torbalarda satılır. Yarım litre sıcak
suyun içersinde 250 gr. Hypo sü lfit eritilir, sonra soğ uk suyla 5lt ye tamamlanır. Banyonun çabuk
bozulmasını ö nlemek için % 5 oranında potasyum metabisü lfit de eklenebilir.
Ayrıca piyasada hazır olarak sıvı halde tespit banyosu bulunur. Bunlar ü retici firmanın kullanma
talimatına gö re kullanılır. Şişeye boşaltılarak ü zerine sabitleyici banyo etiketi yapıştırılır. Stabilizatö r
(photo-flo) solü syonu
Filmi tanktan çıkarmadan ö nce photo flo veya birkaç damla deterjan suya ilave edilerek yıkanır. Bu
şekilde kurutma sırasında filmin ü zerinde su damlacıklarının oluşması ö nlenmiş olur.
Sorunsuz bir geliştirme işlemi yapmak istiyorsak banyo ısılarını kontrol altında tutmak gerekir.
Film banyosunun tü m aşamaları için gereken ısı miktarı 20 C olmasına dikkat edilmelidir. Geliştirme
banyosunun ısısı her çalkalamadan sonra tankın içine sokulan bir derece yardımıyla kontrol edilir.
Teknik anlamda, bir fotograf yapmak, bir filmi pozlamakla (exposure) baslar. Görsel olarak, yukarida
belirtildigi gibi pozlanmis bir filmle, pozlanmamis bir film arasinda fark yoktur; resim orada
olmasina ragmen, hala gizli bir sekildedir. Ortaya çikarmak için, film banyo edilmelidir. Banyo filmi
negatife dönüstürür. Negatif fotografin asil formuna baski yolu ile dönüsür. Fotograf teknigi
usullerinin önemine gelince, daha iyi negatif, daha iyi baski demektir. Herhangi bir negatifin kalitesi
hakkinda karar vermenin üç faktörü; odaklama (focusing) , isik ve baskidir. Kamerayi odaklamak
negatifin netliginin derecesini belirler. Lens yanlis odaklanmissa negatif net olmayacaktir ve bu
konuda hiçbir sey yapilamaz. Dogru olarak odaklandiginda net olmasi gerekir, fakat yine de bulanik
olabilir. Pozlama sirasinda kamera kazara hareket ettirilmistir veya konu çok hizli hareket ettigi için
seçilen örtücü hizi görüntüyü film üzerinde dondurmak için çok yavastir. Fakat net bir negatif bile
bulanik bir baskiya yol açabilir. Çünkü, agrandizörün lensi dogru olarak odaklanmamistir veya kagit
pozlanirken agrandizör sallanmistir veya titremistir veya negatif odak yüzeyinden pozlama sirasinda
ayrilmistir. Kameradaki filmi pozlamak, olusacak negatifi iki açidan belirler; netlik ve yogunluk.
Seçilen pozlama süresi, hareket eden konunun görüntüsünü dondurmak için veya pozlama sirasinda
dikkatsizlik nedeniyle kameranin sallanmasiyla görüntünün bulanik olmasini engelleyemeyecek
kadar yavassa negatif net olmayacaktir; pozlama film hizi ve aydinlatmanin parlakligina göre çok
uzun veya çok kisa ise negatif iyi bir baski için ya çok yogun ya çok zayif olacaktir. Pozlanan filmin
banyo edilmesi, negatifi yogunluk, kontrast, gren yapisi ve bir ölçüye kadar netlik açisindan belirler.
Banyo süresi çok uzun veya çok kisa ise, banyo sicakligi çok yüksek veya çok düsükse veya kullanilan
banyo tipi film için uygun degilse, faktör veya faktörlerin bilesimine bagli olarak negatif çok yogun,
çok zayif, çok kontrast, düsük kontrastli, çok grenli olabilir. Fazla banyo edilmis veya çok grenli
negatifler asla çok iyi negatiflerden yapilmis baskilar kadar iyi baski vermez. O zaman mükemmel
negatif nedir?
MÜKEMMEL NEGATIF
Mükemmel bir negatif, fotografçinin maskeleme veya bölgesel yakma gibi her türlü yönlendirmeye
basvurmasina gerek kalmaksizin 2 veya 3 numara karta çok iyi baski veren negatiftir. Ne yazik ki bu
ifade açik olmasina ragmen bir baska soruya yol açtigindan çok yardimci degildir.İyi baski nedir? Bu
asamada konu karmasiklasmaya baslar. Çünkü bir fotografçiyi tatmin eden bir baski, diger bir
fotografçi tarafindan çok koyu, çok kontrast, çok açik veya çok düz oldugu için begenilmeyebilir.
Dahasi, normal olarak bir baskinin "grensiz " olmasi gerekirken , fotografçi tarafindan fotografinin
etkisini artirmak için tasarlanarak ve basariyla kullanilan grenin yaratici anlamlari oldugu söylenir.
Ayni sekilde, normal olarak netlik iyi bir baski için birincil gereksinmelerden biri olmasina ragmen,
bazen kismen veya tamamen netsizlik soyut nitelikteki bir konuyu resmin izleyicisine aktarmak için
gerekli olabilir. Baska bir deyisle, bir durumda çok iyi olan bir negatif, diger bir durumda pekala
hatali olabilir, ya da tersi. Bir tane degil, birçok mükemmel negatif tipi vardir. Özel bir durumda,
mükemmel bir baski üretebilmek için fotografçi, asagidaki 5 negatif niteligini göz önünde tutarak,
negatifini konusunun dogasina, konu kavramina ve fotografin amacina uydurmalidir.
Netlik
Yogunluk
Kontrast
Gren yapisi
Temizlik
NETLIK
Yalnizca bir tür netlik olmasina ragmen (daha önce söylendigi gibi, bu odaklamanin baslica
fonksiyonudur.)netsizlik bir negatifte kendini 4 farkli sekilde gösterebilir.
Genel Yönsüz Netsizlik kamerayi yanlis odaklamak veya odaklamayi tamamen ihmal etmenin
sonucudur, örnegin; basit bir kameranin lens ayarini portreden manzaraya çevirmeyi unutmak, bu
yaygin bir hata çünkü konu göstergede hala net görünmektedir. Eger, genel netsizligin derecesi çok
küçükse (hata, siklikla 35 mm negatiflerde bulunur.) buna sunlardan biri neden olabilir.
- Objektif ; yapisi nedeniyle çok net filmler çekmeye yeterli degildir (bazi yüksek hizli ve ucuz
objektiflerin hatasi). - Objektifin odak degistirme problemi vardir (Böyle objektifler, kullanilan her
bir diyafram araligina bagli olarak, konunun görüntüsünü filmden farkli uzakliklarda net odaga
getirirler). Bu hatayi yok etmek için, objektif çekimin yapilacagi ayni diyafram ayariyla
odaklanmalidir. - Objektif kir, parmak izi ve buharla kaplanmistir (Bu sonuncusu, makinayi
dondurucu soguktan dogrudan isitilmis bir odaya alip, objektife isinma süresi taninmaksizin çekim
yapmaktan kaynaklanir).
Kismi Yönsüz Netsizlik Iki nedeni vardir; ya makina objeden yanlis uzaklikta özensizce
odaklanmistir, böylece de konu yerine arka plan ya da ön plan keskinlesmistir, ya da objektif
konunun tüm derinligini içermek üzere, net olarak belirlenen bölgenin derinligini içine alacak
sekilde kisilmamistir.
Kismi Yönlü Netsizlik ; Hareket halindeki bir konunun görüntüsünü dondurmak için örtücü hizinin
çok düsük olmasinin bir sonucudur (Yalnizca hareket eden konu bulanik çikmistir, hareket etmeyen
statik kisim ise net çikmistir).
Genel Tek Yönlü Netsizlik Pozlama sirasinda kameranin hareket etmesinin bir sonucudur. Bu
durumda bütün bir fotograf ayni seklilde bir yönde bulanik olarak ortaya çikar. Önemsiz, küçük
durumlarda belki genel yönsüz netsizlikten ayirt edilmesi güç olabilir ve bu durumda hatanin
nedenini bulmak için negatifin bir büyüteç altinda incelenmesi gerekir.
YOGUNLUK
Baskinin pozlanmasini belirleyen en önemli faktör negatifin yogunlugudur. Mükemmel negatifin
genel yogunlugu öyle olmalidir ki, baski pozlamasi ne anormal bir sekilde uzun ne de kisa olmalidir.
Zaman alici ve can sikici olmasinin yani sira çok uzun pozlasalar agrandizörün fazla isinmasina,
negatifin odak yüzeyinden ayrilmasina neden olur ve kagit asiri pozlama, güvenlik isigi veya
agrandizörden sizan bir isik nedeniyle sislenmeye baslar. Çok kisa pozlama dogru zamanlamayi
zorlastirir ve maskelemeyi imkansizlastirir. Uygun pozlama zamani ortalama olarak 10 saniyeden 25
saniyeye kadar uzanir.
Ortalama konularin negatifleri, gölgeler ve parlak noktalarda baski yapilabilir detaylari içeriyorsa,
normalde mükemmel kabul edilir. Örnegin; eger negatifin en zayif bölgeleri (konunun en karanlik
veya gölge bölgeleri) farklilastirilmis ve az da olsa benzer sis yogunlugu veya parlaklik içermiyorsa
ve negatifin en yogun bölgeleri (konunun en parlak noktasi) dereceleme gösteriyorsa ve çok koyu
alanlari az degilse (ki bu en fazla resme bulanik bir görüntü verecek sekilde baskida
farklilastirilmamis gri seklinde görünür). En parlak nokta fotografta tam beyaz baski vermeli ve
negatifte de koyu siyah olmalidir.
Sonuç olarak, yukarida belirtilen dezavantajlara ek olarak, çok yogun negatifler daha az net, daha
grenli ve odaklamasi normal olandan daha zor oldugu için, derecelemesinin tatmin edici olmasi
sartiyla, en zayif alanlarinda gerekli ayrintilari gösteren en zayif negatif normalde baski için
seçilmesi gerekendir.
Tatmin edici olmayan negatif yogunlugu ya hatali pozlamanin ya hatali gelistirmenin ya da her
ikisinin bilesiminin bir sonucudur. Fazla pozlama ya da asiri gelistirme negatifi çok yogun; yetersiz
pozlama veya yetersiz gelistirme ise çok zayif kilar.
KONTRAST
Kagit derecelerini belirleyen en önemli faktör yogunluk derecesine esittir: Yüksek kontrastli negatif,
yüksek ve düsük yogunluk alanlari arasindaki farkin çok büyük, düsük kontrastli bir negatif de en
zayif ve yogun alanlar arasindaki farkin küçük oldugu bir negatifdir. Esasen hiç bir negatif tipi
digerinden daha iyi degildir (ne de, bu konu için, normal bir negatiften daha iyi). Çünkü etkili
olabilmek için, belli tip fotograflar kontrast derecesinin yüksek olmasini gerektirir, digerlerinin
fotograflanan konunun esasini yakalamasi düsük kontrastli olmasina baglidir. Bununla beraber, bir
çok durumda mükemmel negatifin genel yogunlugu, onun yogunluk derecesinden bagimsiz olarak 2
ve 3 numarali kagida basarken düzgün bir baski verecektir.
Tatminkar olmayan negatif kontrasti, ya anormal konu kontrasti (normal disi düsük yada yüksek
olabilir) ya yanlis film seçilmesi (çok kontrastli veya yumusak) ya da hatali gelistirmenin sonucu
olabilir. Sonuncu durumda, fazla gelistirme, yüksek gelistirici sicakligi ya da yüksek kontrastli
gelistirici kullanmak kontrasti artirir ve az gelistirme, çok düsük gelistirici sicakligi veya düsük
kontrastli film kullanilmasi negatif kontrastini düsürür.
GREN
Film duyarkatinin dogal bir parçasidir. Yüksek hizli filmlerin çogu düsük hizli filmlerden daha kalin
gren yapisina sahiptir, buna karsin yavas filmlerse neredeyse tamamen grensizdir. Bu özellik bir
dereceye kadar uygun isiklama ve gelistirme kombinasyonu ile degistirilebilir (artirilabilecegi gibi,
küçültülebilir). Ince grenli gelistiricide çok az uzatilmis pozlama, çok az kisaltilmis gelistirici süresi
ile baglantili olarak negatifi standart gelistiricide normal gelistirmeyle baglantili olarak normal
pozlamanin ürünü negatiflerden yalnizca daha yumusak degil, ayni zamanda daha grenli yapar. Özel
olarak ince grenli bir gelistiricide gelistirilen normal hizli filmler, baskida kötü grenli bir görüntü
olmaksizin 10, 15 kez büyütülebilen (35 mm'den 16 x 20 cm'ye) negatifler elde etmeye elverislidir.
Daha ortalama baski boylarinda (35 mm negatif için 11 x 14 cm'e kadar, daha genis negatifler için
biraz daha genis ) standart gelistirici ve normal hizli film kombinasyonu gerçekte grensiz büyütmeler
olusturabilir, bu da pozlamanin, filmin yeteri kadar gölge detayini almasini saglayacak kadar çok
olmasi ve gelistirmenin yeterince kisa olmasi sartiyla, normal kontrastli negatifler olusturmak dahasi
göreli olarak düsük genel yogunlugu olusturmakla mümkündür. Gren, negatifin yogunluguyla ve
sirasiyla banyo süresiyle artar, kontrastin çok düsük oldugu negatifler yüksek kontrastli kagida
baskiyi gerektirir. Bunun dogal sonucu olarak bu film grenini yumusak ve normal dereceli bir
kagittan daha yüksek bir dereceye çikarir.
Bununla beraber, ilginç bir gerçektir ki, yüksek çözme güçlü ve ince grenli filmler en net baskilari
verecekler diye bir sey yoktur. Daha kesin olarak baskilar, düsük çözme gücüne sahip ve kalin grenli
negatiflerden yapildigi zaman daha net çikabilir. Bu özellikle ana hat ve detaylarin net olarak
seçilemedigi, bunun sonucu olarak de resim formunda gözün tam olarak odaklayacagi bir seyin
bulunmadigi düsük kontrastli konularda ortaya çikar. Ayni konuyu betimleyen grenli baski, ayni
sekilde farklilastirmadan yoksun olmasina ragmen göze üzerinde toplanacagi bir sey sunar -film
greni. Gren baskinin tek gerçek parçasi oldugunda grenli baski gözü yaniltarak gerçekte daha net ve
grensiz olandan, daha net çikar.
______________________________________________________________________________________________________________
10-Portre Fotoğrafı
Fotoğrafta portre deyimi, pek çok insanda bir kişinin başının
ya da vesikalik fotoğraf çekilmesi olarak anlaşılmaktadır. Oysa
portre bunları kapsamakla birlikte bunların dışında bireyin
kimliğini, karekterini, kişiliğini, duygularını ifade eden bir
özelliğe sahiptir. Portre politikacıdan esnafa, öğretmenden
öğrenciye, çiftçiden sanayıcıya, sporcudan sanatçıya kisaca bir
insanın bir anlık duygu ve düşüncülerini ya da hayatının bir anlatım
şeklidir. Bu bakımdan bazen boy, bazen büst bazende baş çekimleri portre
fotoğrafı anlayışı içinde yer alabilir. .Portre fotoğrafçılarımız, insan
fenomeninin çok yönlü dünyasının, iç içe sorunları olan karmaşık yapısını
çözümleyerek etkili bir biçim anlayışla dile getirme konusunda önemli aşamalar geçirmişlerdir.
Ortaya çıkarılan yapıtlarda tipleme, ışık, renk, biçim, ton geçişleri, istif, parça bütün bağlantısı, kadraj,
atmosfer yaratma ve öz-biçim örgüsü etkileyici bir düzeye ulaşmıştır. Portre fotoğraflarının
çekilmesinde genelde 80- 200 odak uzunluğuna sahip objektiflerin kullanılması uygun olur. Geniş
açılı objektiflerle konuya yaklaşıldığında objektif öndeki öğeleri abartarak büyüteceğinden kişinin
burnu büyük başının arka tarafları küçük çıkacaktır. Bu durumda perspektif bozukluğuna neden
olur. Çok uzun odak uzunluğunun kullanılması durumunda da derinlik etkisi yok olur. En uygun
objektif 80 mm.‘lik objektiftir.
Doğal olarak her insan ayrı bir dünyadır. Bu ayrı
dünyaları anlatmanın iki temel zorluğu vardır.
Bunlar, anlatılmak istenen kişinin önce anlatacak kişi
tarafından anlaşılabilmesi ve anlatılacak kişinin tüm
karakteristik özelliklerini bir defada ortaya
koyabilecek uygun bakış açısı ve anın tespit
edilmesidir. Çok kolay gibi gözüken bu iki nokta
fotoğrafçılığın belki de en zor yanıdır. Bu nedenle
fotoğraf çekerken kullanılan film, makine, objektif
portre fotoğrafçılığına uygun olanlardan seçilmeli,
en önemlisi ışık, modelin görüntüsünün film üzerine
düşmesi için bir araç değil, portresi çekilecek kişinin
özelliklerini yansıtacak bir araç olarak kullanılması
gerekir. Güneşli bir havada dışarıda portre fotoğrafı
çekmek çok zordur. Çünkü parlak güneş kişinin
yüzüne dik geldiği zaman kişi yüzünü buruşturacak,
gözlerini kısacaktır. Güneş tepede iken saçların,
kaşın ve burnun gölgesi
yüzde istenmeyen
görüntülerin oluşmasına
neden olur. Güneşli
havalarda yüz üzerinde
açık ve gölge bölgeler
arasında parlaklık
farklarının fazla olması
fotoğrafı olumsuz yönde etkiler. Bu durumlarda yansıtıcılar (reflektör) ya
da dolgu flaşı kullanılarak sert gölgeler yumuşatılabilir.
Güneş modelin arkasında
olduğu zaman isteğe bağlı
olarak suliet görüntüler elde
edilebilir ve bu şekilde değişik
efekt etkisi yaratan görüntüler
yakalanabilir. En uygun güneş
ışığı sabahın erken ve akşam
gün batmadan bir iki saat
önceki ışığıdır. Açık havada
puslu bir günde ya da gölgede
çekilecek portreler uygun
sonuçlar verebilir. Gölgede
çekilecek portre
fotoğraflarında 81 A veya 80 A
gibi renk düzeltici filtreler
kullanılması gerektiği
unutulmamalıdır. Portre fotoğrafı çektirecek kişiler objektiften etkilenecekleri için ifadelerinde ve
davranışlarında doğal olmayan bazı değişiklikler olabilir. Bu durumlarda fotoğrafçının model ile
konuşması (modeli sıkmadan) kişinin doğal hareket etmesi için uygun bir yöntemdir. Yalnız modele
dokunmak beklenin aksine ters etki yaratabilir. Portre fotoğrafçılığında netleme kişinin göz
bebeklerine yapılmalıdır. Çünkü gözler kişiliğin aynasıdır. Modele çok yaklaşmak kadar ondan fazla
uzaklaşmakta uygun değildir. Modelin arkasında kalan bölgelerde görüntüyü bozu etkisi olan ya da
ilgiyi dağıtacak görüntüler olduğu zaman açık diyafram yardımı ile fon netsizleştirilir. Böylece
fotoğrafa üçüncü boyut etkisi verilmiş olur. Açık diyafram estantene değerinin de yükselmesini
zorunlu kılacağından göz kapaklarının kırpılması gibi durumlarda ortaya çıkacak uyuyor imajı
önlenmiş olur.
Modelin kişiliğinin anlatılması açısından bazen başın bir kısmı yeterli iken bazen başın tamamı
veya vücudun tamamıda yeterli olabilir. Fotoğraf sanatı modelin kişiliğinin bizim objektifimizle
yorumlanması olduğundan bir kemancı için kemanıyla
birlikte çekilecek bir fotoğraf belki düşünülebilecek en
son konu olduğu unutulmamalıdır. Kapalı mekanlarda
portre fotoğraf çekerken flaş kullanmak yerine camdan
gelen ışıktan yararlanılmalıdır. Camdan gelen ışık
yumuşak ışık olduğundan modelin özelliklerini daha
kolay
yansıtmaya yarar. Eğer flaş kullanılması gerekiyorsa flaş
modelin yüzüne değil duvarlara tutularak buralardan
yansıyan ışıklarla fotoğraf çekilmelidir. Fotoğraf
çekiminde yapa ışık kullanılacaksa en az iki ışığa ihtiyaç vardır. Bunlardan biri temel ışık olup
konuyu aydınlatırken diğer ışık temel ışığın ortaya çıkardığı koyu bölgeleri yumuşatmak ya da dolgu
ışığı olarak kullanılması gerekir.
Portre fotoğrafının çekiminde model duvara ya da arkasında bulunan perdeye yaklaştırılmamalı,
model ile duvar arasında en az bir metrelik bir mesafe bırakılmalıdır. Yapay ışıkta fotoğraf
çekildiğinde model ile duvar arasından verilecek bir ışık modelin duvara yapışık gibi çıkmasını
engeller.
Portre , her ne kadar fotoğrafın bir dalı olsa da temel Fotoğrafçılık bilen herkesin yapabileceği bir dal
aslında ama tek fark “insanla” uğraşmanız.Bu da günlük hayatta sık sık duyduğunuz “En zoru insanla
uğraşmak azizim” lafının oturduğu fotoğraf dalı oluyor.Konu insan olduğunda da olaya bir
bilinmeyen
katılıyor ve bu bilinmeyen de fotoğrafı bir kat
daha zorlaştırıyor.Nasıl poz verdirtmeli,
nereye netlemeli,nasıl lens seçilmeli, ne
ayarlar kullanılmalı gibi bir çok soru geliyor
akla ve ayrıca bakış boşluğu gibi ekstre
kurallar da ekleniyor.
-Arka Plan
-Doğru Lens
Arka plan çok önemli,en başarılı portre
fotoğraflarına bakarsanız hemen hemen
hepsinin çok sade arka plana sahip olduğunu
görürsünüz.Özellikle Türkiye’de en az dikkat
edilen meselelerden bir tanesi bu.
Doğru lens çok önemli,portrelerde arka planı öldürmeniz gerekir,bunun için de en önemli aygıt
lensiniz.
Doğru ve bükülme yapmayan bir lens olması çok önemli,bu da geniş açılardan kaçınmanız
demek.Portre için 50mm’den sonrasını kullanılır genel olarak.Tercih edilen diğer lens 85mm. 1.8
/1.4.Önemli olan açık diyaframlı lens kullanmanız,bu sayede konunuzu arka plandan çekip öne
taşıyabilirsiniz.
-Model Seçimi
Özellikle ülkemizde fotoğraf çekmek , hem de portre çekmek pek kolay değil,insanlar garip garip
bakarlar,neden çekiyorsunuz diye sorarlar…Ama modelle çalışıyorsanız ve tanımıyorsanız öncelikle
onunla bir ilişki kurmalısınız.Biraz muhabbet , belki bir kahve, iletişim kurmanın en güzel
yollarından biridir ve model vefotoğrafçının birbirine ısınmasına hem de fotoğraf üzerine
konuşmasına neden olur, bu da fotoğrafçı olarak bizim işimizi kolaylaştırır,eğer model sizing ne
yapmak istediğinizi bilirse çok daha rahat edersiniz.Eğer direct olarak çekime geçerseniz kasılmalar
ve “Elimi nereye koyayım?” gibi klişe sorularla karşılaşabilirsiniz.Modeliniz mükemmel bir vücuda ve
yüze sahip değil,çekimden önce modelinizi inceleyin ve örneğin burnu yan açıdan çekime uygun
değilse o açıları hiç denemeyin.
-Kadraj ve Açı Seçimi
Klasik portreler güzeldir ama farklı olursanız mükemmele doğru yol alırsınız.Kimsenin daha önce
yapmadığı yapmaya çalışın,en iyi fotoğrafları bunu düşünerek çekersiniz.
-Bakış Boşluğu Bırakın
Portrede en önemli etkenlerden biri de bu,modelin baktığı tarafta boşluk bırakırsanız,izleyende bir
merak uyandırabilirsiniz.Aynı zamanda bu sıkışıklık bir kadraja sahip olmamanızı sağlar.İzleyici
bazen fotoğrafa baktığında kendisini daralmış ve sıkışık hisseder,bu onu fotoğraftan uzaklaştıran en
önemli negative etmendir.
-Netlik
Portrede net bir kural vardır,”Eğer gözler net değilse fotoğraf net değildir.” Bunu aklınızdan
çıkarmazsanız çok daha başarılı olabilirsiniz.Netleme noktasını manuel olarak seçmek burada çok
önemli yer tutuyor.Çünkü bu işi makineye bırakırsanız farklı yeri netleme olasılığı çok yüksek ve
sizing hiç istemediğiniz bir şey.
-Işık ve Gölge
Fotoğrafın temeli ışık ve bu konuda da çok önemli.Eğer tepe noktadan gelen bir ışık varsa o portre
genelde hiç bir işe yaramaz,yanal,yumuşak bir ışık ise her türlü güzelliği ortaya çıkarır.Doğal ışıkla
çalışıyorsanız gün doğumu ve gün batımları ışık için en uygun zamanlar.Eğer harici ışık olarak
makinenizin dahili flashını kullanmak istiyorsanız mutlaka önüne bir ince A4 beyaz kağıt koyun
yoksa modelinizin yüzünde geniş bir parlamaya hazır olmalısınız.En güzel doğal ışık kullanma
yöntemlerden bir tanesi de pencere yanlarıdır.
-Makyaj-Aksesuar
Portre fotoğrafçıların en çok zorlandığı noktalardan bir tanesi de bu, modelinizin ne giyeceğine ve
nasıl makyaj yapacağına kara vermek durumundasınız,yapmıyorsanız da yapın,control tamamen
sizde olmalı.Nasıl makyaj yapılır,nereye yapılırsa nasıl etkileri olur,doğrusu nasıl olmalıdır,hangi
aksesuar hangi rankle uyumludur gibi bir çok fotoğraf harici etmene de hakim olmak gerekiyor.
Thomas Dilward'ın Mathew Brady tarafından çekilmiş
portresi
Tarihte Portre Fotoğrafı
Portre fotoğrafçılığı tüm dünyada popüler bir endüstri
olmuştur. Mezuniyet, evlilik gibi özel günler için çekilen
portre fotoğrafları ya da tüm aileyi bir arada gösteren çeşitli
fotoğraflar yaygındır.
Portreler, fotoğrafçılığın başlangıcından itibaren üretilmeye başladı. 19. yüzyıl ortalarında revaçta
olan dagerreyotipi, ucuz bir portre üretme yöntemi olduğu için yaygınlaşmıştı. Bu talebin
karşılanması için şehirlerde stüdyolar açılmaya başladı. Bu portreler, 30 saniyelik pozlama gibi
dönemin teknik olanaklarını ve ressamvari estetik anlayışını yansıtıyordu. Kişiler genelde boş
fonların önünde oturtuluyor, tepedeki bir pencere ya da aynalar yoluyla elde edilen ışıkla
ışıklandırılıyordu.
Fotoğrafçılık tekniklerinin gelişmesiyle, fotoğrafçılar stüdyolarında çıkıp savaş alanlarında, okyanus
yolculuklarında ve vahşi doğada insanları fotoğraflamaya başladı. William Shew'in Daguerreotype
Saloon, Roger Fenton'ın Photographic Van ve Mathew Brady'nin What-is-it? serileri, stüdyo dışında
çekilen portrelerin standartlarını belirledi.
-Paul Nadar (1820-1910)
Fransız fotoğrafçıdır.Fotoğraf
sanatının öncülerindendir.Nisan
1820’de Paris’te doğdu aynı kentte
öldü.Asıl adı Gaspard-Felix
Tournachon’dur.Nadar fotoğraf
sanatının ilk ve önemli ustalarından
biridir.Özellikle portre fotoğrafçılığının
öncülerinden olmuştur.Paris’te içinde
yaşadığı edebiyat,sanat ve politika çevrelerinde çektiği
ünlü kişilerin portre fotoğrafları,belgesel değerlerinden
başka etkileyici güzellikleriyle de dikkat çekerler.
Karikatürle de uğraşır.Kendi
atölyesinde empresyonist serge
açan ilk insandır.Dönemin
önemli ve ünlü insanlarının
fotoğraflarını çektiği için
önemlidir.Eski dönemin müzisyenlerini,oyuncularını , politikacılarını onun
çektiği portre fotoğrafları sayesinde tanıyoruz.
Fotoğraflarda düz fon kullanmıştır ve figürler objektife bakar.19.yy’da
frenoloji (Frenoloji kişinin kafasının şeklinden onun karakterini, kişiliğini ve
suça yatkınlığını belirleme iddiasında olan bir teoridir.)çok ilgi gören bilim
dalından biriydi.Nadar insanların duruşlarını fotoğrafa çok iyi
taşımıştır.Figürleri kendi duruşlarıyla duru ve çekilen bu doğal ,
yönlendirilmemiş fotoğrafları insanların bedenlerinin duruşlarından,hareketlerinden ve yüzlerindeki
ifade ve bakıştan nasıl kişiler oldukları,ne yaptıklarını kestirebilir.
-Julia Magaret Cameron (1815-1879)
Julia Margaret Cameron (d. 11 Haziran 1815 – ö. 26 Ocak 1879), 19.
yüzyılın en önemli porte fotoğrafçılarından biri olan İngiliz fotoğrafçı.
Kalküta'da dünyaya gelen Cameron, 1848 yılında ailesiyle birlikte
Hindistan'dan İngiltere'ye taşındı. 1860 yılında da Wight Adasına
yerleşti. Fotoğrafçılığa kendisine hediye edilen bir fotoğraf
makinesiyle başlayan Cameron, evinin çeşitli yerlerini stüdyo ve
karanlık oda olarak düzenledi ve portre çalışmlarına burada başladı.
Cameron birçok ünlünün portresini çekti. Bunların arasında
astronom John Herschel, yazar Thomas Carlyle, bilim adamı Charles
Darwin ve şair dostları
Alfred Lord Tennyson,
Henry Wadsworth
Longfellow vardı. Bu
portreler arasında en ünlü ve dikkat çekici olanları Ellen
Terry (1864) ve Mrs. Herbert Duckworth (1867) (yazar
Virginia Woolf'un annesi) oldu.
Cameron, Tennyson'nın isteği üzerine Idylls of the King
(Kralın İdilleri) adlı kitabına fotoğraflarıyla katkıda
bulundu. Victoria dönemi fotoğrafçılarının özelliklerini
yansıtan fotoğraflar çekti. Cameron teknik yönden zayıf
çekimler yapmasıyla eleştirildi. Çektiği fotoğraflardaki
odak ayarsızlıkları, filmlerdeki kırılmalar ve parmak izleri
bu eleştirilere sebep oldu. Ancak o, fotoğraflarında teknik kusurları önemsememiş daha çok ruhsal
derinlikle ilgilenmişti ve bu yüzden de fotoğrafları dönemin en iyi çalışmaları sayıldı.
Fotoğraf sanatına 40 yaşından sonra başlayan Cameron 1875 yılında ailesiyle birlikte Sri Lanka'ya
gitti ve ömrünün son günlerini yoksulluk içinde geçirdi. 1979 yılında Seylan'da yaşamını yitirdi.
Sanatçının Türkçede de Dünya Çocukları adlı bir kitabı
yayımlandı (1937).
Julia adını 19.yy en büyük portre sanatçılarındandır diye
yazdırdı.O yaşarken ruhunun derinliklerine inmeyi
başardığı gibi,bunu büyük ustalıkla fotoğraflarına da
yansıtmayı bildi.O alışagelmişküçük ve minik yaşlarda
değil,45 yaşlarında başladı fotoğraf çekmeye ve bu sanat
dalıyla ilgilenmeye.Evine tavuk kümesi adını verdiği evini
stüdyo haline getirdi ve bodrum katını
da karanlık oda olarak kullandı.
-Alexander Gardner
Amerikan portre fotoğrafçısıdır.Portre fotoğraf geleneğini başlatan ve
arkasından gelen fotoğrafçıları etkilemiştir.Amerikan fotoğrafında göz
ekseniyle optic ekseni çakıştıran isimdir.Figürle seyirci hep gözgözedir.Bu
fotoğraflar kitleler üzerindeki etkisi anlamında çok
önemli yer tutar.Bunu ilk Alexander yapar.Bu sistematik
yer alıyor.Diğer fotoğrafçılarda bu tekniği
kullanmıştır.Fotografin adi 'portrait of lewis paine'dir.
lewis paine,bir burokrata suikast girisiminde
bulunmustur ve hucresinde asilmayi beklemektedir. işte
fotografin izleyeni vurmasi da,gorsel etkinin bu bilgiyle
birlesimi kaynaklidir. Lincoln’un ölümünde komplocu
olanların idamını belgeleyen fotoğrafıdır.
-August Sander
Yaşadığı yüzyılı portre fotoğraflarıyla anlatan bir fotoğraf büyüğüdür.Mola
vermeden büyük bir inat ve özenle çoğunlukla sokakta ya da stüdyoda portre
fotoğrafları çekti.Fotoğrafladığı insanların objektife
izleyenleri hayrete düşürecek kadar aynı ifadelerle
bakmasını sağladı. Alman , fotoğrafçı .Çağdaş toplumsal
belge fotoğrafının en önemli öncülerinden biridir.
____________________________________________________________________________________________________
11-Deneysel Fotoğraf
-Pinhole
Pinhole kameralar (ya da bilinen diğer bir adıyla Camera Obscura) herhangi bir optik lense sahip
olmayan ilkel kamera türleridir. Temelde ışık geçirmeyen bir kutu ve objektif niyetine açılmış bir
iğne deliğinden oluşmaktadır. Işık iğne deliğinden süzülerek kutunun içerisinde bulunan ışığa
duyarlı film veya kart üzerine düşürülür ve bu sayede fotoğraf çekilmiş olur. Yapı itibarı ile pinhole
kameralar oldukça basittir, ışık geçirmeyen herhangi bir kapalı kutu kolayca pinhole kameraya
dönüştürülebilir. Önemli olan kutunun ölçülerini iyi bilmek ve kutuya uygun doğru deliği açmaktır.
Bu şekilde ışık almayan bir oda bile pinhole
kameraya çevrilebilir.
Pinhole kamera yapmaya başlamak için
öncelikle sağlam bir kutu edinilmelidir.
Kutunun büyüklüğü kullanılacak olan ışığa
duyarlı malzemenin boyutuna göre
ayarlanabilir. Eğer 35mm standart bir film
kullanılacaksa yapılacak olan kameranın çok
da büyük olmasına gerek yoktur. 120 roll
filmlerde biraz daha büyükçe bir kamera
yapmak için orta büyüklükte bir kavanoz
boyutlarında bir kutu yeterli olacaktır. Film
yerine fotoğraf kartı kullanılacaksa eğer, kutu
boyutlarını da ona göre daha da büyültmek
gereklidir, örneğin 1 kg’lık Nescafe Classic’in
silindir kutusu bu iş için biçilmiş kaftandır adeta. Kart üzerine çekim yapan kişiler genelde kartı ikiye
veya dörde bölerek kullanır, bu sizin zevkinize ve kullanım kolaylığına kalmış bir durumdur. Kamera
yapımı için hazır kutu aramak yerine gerekli ölçülere göre kendiniz de sunta veya mukavva gibi
malzemelerden kendi kutunuzu yapabilirsiniz. Ya da bir diğer çözüm ise internetten hazır taslakları
indirip, bunları bir mukavva üzerine bastırdıktan sonra kesip, biçip, katlayarak kendi kutunuzu
yapmaktır. Bu taslaklarda verilen boyutlar tam kullanılacak film boyutuna göre olduğundan oldukça
kullanışlı olabilir.
Objektif niyetine iğne deliği
Kamera niyetine kullanacağınız kutunuz hazır, o halde sıra geldi
deliğin açılma işlemine. Bu işlem için yapmanız gereken şey
kutuya doğrudan iğne deliğini açmamaktır, çünkü kutunun
kalınlığının olması, tam olarak istenilen boyutta delik
açılamaması, deliğin çapaklı olması gibi istenmeyen durumlar
söz konusu olabilir. Onun yerine kutunun üzerinde deliği
konuşlandırmayı düşündüğünüz bölgede 1-1,5 santimetre
çapında bir delik açıp bu deliği alüminyum folyo ile
kaplayabilirsiniz. Alüminyum folyoda ihtiyacınız olan
büyüklükteki deliği açmak çok daha kolay olacaktır, ve deliğin
önünden ve arkasından geçireceğiniz bir düzeltme işlemi ile
daha çapaksız bir delik açabilirsiniz. Uygun boyutta delik açmak
oldukça zordur, bunun için iğne ucunu kullanabilirsiniz elbette
ama tam doğru büyüklükte deliği açmak için çapı bilinen
boyutlardaki cisimleri kullanmanız tavsiye edilir. Örneğin 0.20mm kalınlığındaki bağlama telleri
kullanılabilir bu işlemi gerçekleştirmek üzere.
Deliği hazır ettikten sonra pozlama dışında ışık almaması için bir kapak tasarımı düşünmelisiniz.
İsterseniz deliğin üzerini kapatacak şekilde ama istenildiğinde açılıp kapanabilir bir elektrik bantı
yapıştırabilirsiniz. Ya da kartondan sürgülü bir açma kapama sistemi dizayn edebilirsiniz.
Unutmayın, kapağı açıp kapatarak pozlama yapılacağından bu işlemi yaparken kutunun fazla
sallanmaması gerekiyor ki fotoğraflarda herhangi bir bozukluk, bulanıklık olmasın. Ama aynı
zamanda da kapalıyken kutu içerisine kesinlikle ışık geçirmemeli de.
Pinhole’de fotoğrafa estetik kazandırmak için uygulanabilecek birkaç efekten biri de filmi içbükey ya
da dışbükey olarak kutu içerisine yerleştirmektir. İçbükey olarak
yerleştirilen filmde görüntü dış bükey olarak çıkacak ve balık gözü
efektine benzer bir etki yaratacaktır. Dış bükey yerleştirilen filmde
ise tam tersi olarak içbükey bir görüntü oluşacaktır. Bu yöntem
pinhole
fotoğraflarında
en sık kullanılan
fotoğrafa
müdahale
yöntemidir. Ünlü
pinhole fotoğrafçısı Ahmet Selim Sabuncu
tarafından da sıklıkla kullanıldığı görülebilir.
Pozlama süresi
Tüm bu işlemleri hallettikten sonra geriye filminizi
yerleştirip fotoğrafı çekmek kalıyor. Peki ama
pozlama süreleri? Bunu öğrenmek için yine
mr.pinhole sitesine bir göz atmak gereklidir, fakat
en iyi pozlama zaman içerisinde ışığa göre denemeyanılma yoluyla alışkanlık sonucu kendi
tahminleriniz ile yapılan olacaktır. Oluşturulan
tabloda f2.8, f8, f16 gibi bilinen diyafram
değerlerinin ışık durumlarına göre pozlama süreleri
ve sizin makinenizin diyafram değerine göre karşılığı
verilecektir. Örneğin f2.8 diyafram açıklığında 1/250
saniye pozlama yapmanız gereken durumda pinhole
kameranız eğer f140 diyafram değerine sahip ise
deliği 10 saniye açık bırakıp pozlama yapmanız
gerekmektedir. Tabii bu dönüşüm için fotoğrafı
çekmeden önce yanınızda bir dijital fotoğraf makinesi
yada ışığı ölçen ve ona göre pozlama değerleri veren
pozometre bulundurulması gerekir.
-Fotogram
Fotogram objektif kullanılmadan
çekilen fotoğraftır.Işığa karşı
duyarlı madde(fotoğraf filmi,
fotoğrafik kağıt) agrandizöre
yerleştirilir üzerine de arzu
edilen nesneler konulur ve
pozlanır.Ayrıca görüntü
fotoğraftakinin aksine negatif
kullanılmadan elde
edilir.Objelerin ışığa duyarlı
fotoğraf malzemesinin üzerine
doğrudan konması ile
oluşur.Objeler, amaca uygun
seçilmelidir.Şayet siyah beyaz
sonuç elde etmek isteniyorsa,
ışık geçirgenliğine sahip olmayan nesneler kullanılmalıdır.
Fotogram objelerin fotoğraf makinesi aracılğı ile değil de ışığa duyarlı fotoğraf malzemesinin
üzerine doğrudan konması ile oluşur.Objeler,amaca uygun seçilmelidir.Eğer siyah beyaz sonuç
istiyorsa;ışık geçirgenliği olmayan objeler kullanılmalıdır.(bitki,taş,talaş,makas vs…)
Gri tonlu bir sonuç elde etmek istiyorsa o zaman 3 olanak denenebilir.
1-Yarı saydam objeler seçilir.(Cam,aydınger,tül)
2-Yarı saydam ya da saydam olmayan objeler kullanarak poz süresi ve objelerin yerlerini
değiştirerek gri tonlar alınabilir.
3-Şabolnlar hazırlayarak bu şablonların boşluklarından yararlanarak obje ve şablon bileşimleri de
kullanılabilir.
Kimi sanatçılar resim yapmak için 19.yüzyılda fotogramı kullanmışlardır.Macar sanatçı Lazslo
Moholy Nagy 1920’de Berlin’e gelerek 1922’de konstrüktivist resimlerini üretmek için teknik
işlemlerle deneylere girişti.Bu yöntemle “telefon resimlerini” ve ilk fotogramlarını geliştirdi.
-Işıklı Boyama
Işıkla boyama tekniği , karanlık bir ortamda yapay ışık kaynağı kullanarak(genellikle el
feneri) hazırlanan konunun istenen yerlerine ışık vererek diğer bölgelerin karanlıkta bırakılarak
oluşturulan görüntünün sensöre aktarılmasıdır…
Işıkla boyama tekniği ile oluşturulan fotoğraf resimsel bir tad verir. Ressam tuvaline nasıl boya ile
fırça darbeleri atıyorsa , ışıkla boyamada da fenerle boyar gibi darbeler atıyoruz. Fener fırca, sensör
tuval görevini görüyor fotoğrafta….
Işıkla boyama , fotoğraf karesinde vuruculuk kazandırmak istediğimiz objelere veya modellere ışık
ile enerji katan bir tekniktir…
Bu tekniği uygulamak için gerekenler ; uzun pozlama yapmamızı sağlıyan SLR bir makine,basit bir
fener (nokta ışıklı led olmayan bir fener), uzaktan kumanda ya da kablolu deklanşör ,karanlık bir
ortam, objeler , isteğe bağlı olarak da renkli jelatinler ve tabi olmazsa olmazı tripot.
Boyamada aslolan renkler. Karanlıktan fırlayan renklerle göz doldurmasını isteriz.
En düşük iso ayarında olmalı. 100 iso veya 200 iso olarak ayarlayabiliriz. Makinamızı Bulb
modunda tutmamız gerekir.T modu ise ;makinanın perdesini siz kapatmaya karar verinceye kadar
açık tutma modudur. Uzaktan kumanda yada kablolu deklanşörümüz yoksa bu tuşu kullanabiliriz
ama en hafif bir hareket netsizliğe neden olacağından tercih edilmemeli. Diyafram değerlerini 9/11
arası olabilir. Sonuçlara baktığınızda ışık fazlaysa ,diyaframı kısıp azsa diyaframı açarak denemeler
yapmak gerek. En etkili çekimi deneme yanılma yoluyla tesbit edebiliriz.
Ayarları yapılan makine Tripoda yerleştirilir, netlik yapıldıktan sonra manuele almak gerekiyor.
Sonra ışık kapatılıp ,karanlık ortamda makinayı kumandayla kilitliyoruz.
Koyu renk giymekte yarar var ışığımızı yansıtmamak için.Koyu yerler daha fazla açık yerler daha az
olacak şekilde boyama işlemi yapılır.Tüm bu çalışmalar öncesi modelli çekim yapıyorsak gerekli
açıklamalar modellere anlatılır.Çünkü o süre boyunca hareketsiz kalacak en ufak bir hareket
netsizliğe neden olacak.. Aynı ifadeyle bakmak ,gözlerin yorulması sulanmasına neden olacaktır.Tüm
bunlar dikkate alınarak çalışma yapılmalı.
Makinanın önünü kapatmamaya özen göstererek fenerle konuya yaklaşıp fırça gibi darbeler atmaya
başlıyoruz. Kompozisyon da açık renk olan (beyaz gibi )yerler ışığı yansıttığından koyu renklerde
ışığı emeceği için dikkatli ışık vermek gerekiyor.Aydınlatma süresi ışık kaynağının gücü ve değişik
ortamlarda farklı değerlerde olacaktır. Dijital makinenin kolaylığından yararlanıp çekimi hemen
görme şansını kullanarak diyafram değerleriyle oynayabiliriz.
Özellikle belirtmek isterim ki ;bu tekniği vurgulamak için hayal gücü ve biraz da el becerisi
ile denemekten yorulmadan çalışıldığında çok güzel işler ortaya çıkacaktır. Çünkü boyama tekniği ile
oluşturulan her karede her şey size ait. Konu , ışık , kompozisyon. istediğimiz miktar ve açıdan ışık
kullanımı. İstediğiniz bir konuyu canlandırma. Hepsi sizin hayal gücünüze kalıyor.
______________________________________________________________
12-Tanıtım-Reklam Fotoğrafı
Nerden başlasak nasıl anlatsak...
Kafamın içerisinde paylaşmak istediğim o kadar
çok şey var ki.Nereden nasıl başlayacağımı bulmak
çok zor.
Fotoğrafçılık ve fotoğraf ile ilgili bir tomar yazı
okuyup bilgi edindikten sonra derine inmek
istediğiniz için buralara kadar geldiniz. O yüzden
fotoğrafın tanımını uzun uzadıya yaparak vaktinizi
almak istemiyorum. Bu alanda daha ziyade reklam
fotoğrafı nasıl olur, neden olur, niçin olur, bir
reklam fotoğrafçısı nasıl olmalı, neler hesab etmeli,
kafasında ne tilkiler dönmeli biraz bunlardan bahsetmek lazım.
Ülkemizde maalesef Reklam
Fotoğrafçılığı ile ilgili eğitim son derece az
hatta yok denebilecek durumda. Bu işi
hakkını vererek yapmak için öncelikle her
konuda olduğu gibi fotoğraf sanatına aşık
olmak ve bu zanaate gönül vermeniz
gerekmektedir. Bu aşk işte her aşkta
olduğu gibi gerçek aşkta olduğu gibi sizi
zorluyor ise size her seferinde daha iyisini
istemenize daha çok istemenize
arzulamanıza sebep oluyorsa evet siz bir
reklam fotoğrafçısı olmaya adaysınız.
Alaylı olmak ve okullu olmanın tüm
faydalarından size daha sonra
bahsedeceğim. Her ikisini de yaşamış
şanslı birisi olarak erken yaşta bu işi yakalamanın avantajını söylemem gerekiyor.
Bir reklam fotoğrafçısı olmak için çantadan da yetişseniz, okulluda olsanız ilk etapta fotoğraf
makineniz ile, ışık ile, teknik ekipman ile karanlık oda ile, aydınlık oda ile (bilgisayar teknolojileri)
Programlarla ve en önemlisi duygularınız ile fazlaca sarmaş dolaş olmanız gerekmektedir. Bir
sanatın aşığı bir zanaatkar gibi heyecan duyup karın ağrıları çekiyorsanız doğru yoldasınız.
Tanıdığım en iyi reklam fotoğrafçıları bir sonra çekeceği işi düşünür hep elindekini bitirdiğinde ve
her dönüp baktığında evet çok güzel yapmışım ama daha iyisi nasıl olacak diye hayıflanandır. Bu
merak bu heyecan sizi hep bir yerlere alır taşır. En iyi fotoğrafçı en çok araştırandır.
Bana hep sorarlar nasıl iyi fotoğraf çekebilirim diye... Bende onlara bak derim...Ne kadar çok
fotoğraf gözlemler isen okadar çok başarıya ulaşırsın. Her sanatçı her zanaatkar en çok gözlemleyen
en çok bakandır. Fotoğrafın
temelinde de bakmak ile
görmek arasındaki durumdan
yola çıkıyoruz. Bu temelle
neyi nasıl neden
anlatacağımıza bakmaya
çalışıyoruz. Fotoğrafı ne kadar
yaşar isek o kadar yaşatırız.
Ürün Fotoğrafı günümüzde
hayatımızın hemen her
alanında karşılaştığımız bir
reklam örneğidir.Ürünlerin
fotoğraflanarak;Katalog
,ingest,broşür,billboard,dergi,
gazete ve çeşitli medya
araçlarında
kullanılmaktadır.Ürün
fotoğrafı çekimleri
yapılmadan önce hangi
amaçla kullanılacağına ve
hangi boyutlarda
sergileneceğine karar verilmesi fotoğrafın gerçek hedefine ulaşmasına yardımcı olur.Mesela bir
katalog fotoğrafı ile bilboard’da sergilenecek fotoğrafın kompozisyon ve ilgi merkezi
farklıdır.Bunlara karar verildikten sonra fotoğrafı çekilecek ürünün hangi reklam alanında
kullanılacağı göz önünde bulundurularak etkili fon ve ışıklandırma ile etkili kompozisyon oluşturulur
ve fotoğrafı çekilir.Yine burada öne çıkan factor bu işlemleri yapan ekibin ne kadar profesyonel
olduğudur.Her bir adım detaylıca gözden geçirilip birden fazla farklı fotoğraf çekimi
gerçekleştirilmeli ve içlerinden en iyi sonucu alınanın üzerinde geliştirmeye
gidilmelidir.Profesyonelce çekimleri tamamlayan fotoğrafçının ardından fotoğrafın photoshop
düzenlemeleri ve efekt uygulamaları yapılarak , sergilemeye hazır hale getirilmelidir.
Reklam fotoğrafçılığı, firmaların reklam kampanyaları bünyesinde kullanmak istedikleri, ürün ve
hizmet fotoğraflarının, reklam tasarımlarında kullanılabilir özellikte çekilmesidir. Fotoğraf çekimi
konusunda uzmanlaşmış kişiler tarafından yapılan bu işe, sektörel fotoğrafçılık ta denmektedir.
Firma ürünlerinin farklı açılardan çekilmesi, yani ambalaj özelliklerinin, firma isim ve logonun
görülebilen en iyi açılarının yakalanıp çekilmesidir. Fotoğrafçılar aynı zamanda, makinenin ışık
ayarlarını, uzaklık ve yakınlık ayarlarını, netlik ayarlarını, fotoğrafların kullanılacağı alanlara göre,
ayarlayabilmek durumundadırlar. Ürün ve hizmet fotoğraflarının duruşu, görünüşü, ifadesi oldukça
önemli olmaktadır.
Reklam fotoğrafçılığında, fotoğrafın nerede kullanılacağı oldukça önem taşımaktadır. Örneğin;
Gazete, dergi, katalog, insert, el ilanı gibi matbaalar tarafından basılan, reklam araçlarında
kullanılacaksa, fotoğrafların en az 300 çözünürlükte çekilmesi gerekmektedir. Çünkü ofset baskı dört
renktir. Fotoğraf üzerindeki renk sayısının hepsini basarak,
net görüntüyü alabilmektedir. Ofset baskıdan çıkan
çalışmalar, oldukça kaliteli olmaktadır. Burada kullanılacak
olan fotoğrafların, ışık durumları da son derece önem
kazanmaktadır. Örneğin, kullanılacak ürünün hiçbir
tarafının parlamaması gerekmektedir. Bu nokta, tasarım
aşamasında oldukça önem kazanmaktadır. net, karizmatik,
hoş v.b. görünümlerin olması gerekmektedir. Ofsette
basılacak ürün fotoğraflarının, düşük çözünürlükte çekilmesi, ofset baskı sonrasında bulanık
görüntülerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Eğer kullanılacak f
ortamlarında kullanılacaksa, çözünürlüklerinin 72 Dpı olması yeterli olmaktadır. Fotoğrafların
içerdikleri renk sayısı burada çok önemli değildir. Çok küçük fotoğraflar da, internet üzerinde net
görünebilmektedir. Eğer fotoğrafları çekilecek ürünler, dijital baskıda kullanılacaksa, 150-300
çözünürlük yeterli olabilmektedir.
Reklam fotoğrafçılığı, tüm sektörlerde kullanılabilmektedir. Örneğin; mobilya, gıda, tekstil v.s gibi
üretim sektörlerinin, tüm ürünleri için kullanılmaktadır. Ayrıca, hizmet sektörünün de tüm
alanlarında kullanılmaktadır. Hizmet sektöründe kullanılan fotoğrafların özellikleri, ürün
fotoğraflarına göre daha önemli olmaktadır. Çünkü bu alanda çekilen fotoğrafların, bir hikâyesinin
olması beklenmektedir.
Söz konusu reklam sektörü olunca, çekilen her fotoğrafın bir hikâyesinin olması, oldukça önemli
olmaktadır. Çünkü fotoğraflar, insanların etkilenmeleri, dikkatlerinin çekilmesi amacıyla çekilmekte
ve ona göre kullanılmaktadır. Hiçbir özelliği olmayan bir fotoğraf, mutlaka bir tasarımcının elinden
geçmek durumundadır. Fakat hikâyesi olan bir fotoğraf olduğu gibi kullanılabilmekte ve oldukça etki
bırakmaktadır.
Kısaca reklam fotoğrafçılığı, aynı reklam tasarımcılığı kadar önem taşımaktadır. Fotoğrafçının aynı
özellikleri taşıması gerekmektedir. Yaratımcı, zeki, pratik, görsel sezgileri olan, aynı zamanda
makinesinin kadrajında ne görmesi gerektiğini bilen bir fotoğrafçıya ihtiyaç duyar.
Genel olarak reklam sektörüne baktığımızda; özellikle basılı ve görsel mecra açısından
değerlendirildiğinde, iş artık fotograftan başlamaktadır. Fakat ne yazık ki hem fiziksel hem de ilkesel
olarak ilk sırada bulunmasına rağmen, iş akışında ve bütçelendirilme sürecinde fotograf hep en
sonda gelmektedir. Özetle aslında fotograf reklam sektöründe üvey evlat muamelesi görmektedir.
Teknik olarak ve mesleki uygulamalarda, gerçekten çok kaliteli ve amacına hizmet eden fotograf
üreten fotografçılar vardır. Türk reklam fotografçıları gerekli bütçe imkanları ve çalışma olanakları
önlerine konulduğunda; dünyadaki reklam fotografçılarından hiç de aşağıda kalmayacak mesleki
bilgiye, yaratıcılığa teknik altyapı ve sanatsal bakış açılarına sahiptirler.
Fakat Tarkiye’deki gerçek ticari yaşama dönüldüğünde ise reklamverenlerde ve ajanslarda, (yani
müşteri tarafında) fotografçının bütçelendirme işini artık müşteri temsilcileri yapmakta; ve öncelikli
olarak “bu iş bütçesiz” ona göre fiyatlandırın korkutmasıyla işe adım atmaktadırlar. İş böyle
başlayınca da bütün değerlendime, sonucun kalitesinden çok bütçe temeline oturmaktadır. Fotograf
kadar önceliği olmayan bir sürü şeye bütçe ayırmakta rahat davranan reklamveren ya da ajans,
sözkonusu fotograf olunca birden bütçelerini tüketmekteler nedense…
Başka bir gerçek de ne yazık ki ajanslardaki yaratıcı elemanların bile artık fotograf değerlendirmede
eskisinden daha az seçici davranmalarıdır. Fakat bu mevcut idari yapılanmanın değişiminden
kaynaklanmaktadır. “ Önüme ne gelirse onunla çalışırım “ mantığı vardır artık. Bunun sebebi ise
bahsettiğim bütçe sorunları nedeniyle vasıfsız ya da yetersiz fotografçılardan; yine konuya çok da
hakim olamayan müşteri temsilcileri ya da kişiler vasıtasıyla hizmet alınmasıdır. Ya da fotografçının
yine aynı bütçesel sorunlar nedeniyle kalitesiz iş üretilmesine göz yummak zorunda kalmasından
kaynaklanmaktadır. Bu ve benzeri sorunları sanırım sektörde faaliyet gösteren tüm fotografçılar
yaşamaktadırlar. Hal böyle olunca reklam fotorafının sektörde nasıl bir yerde olduğunu aşikardır.
Ülkemizde, her sektörde olduğu gibi bizim sektörümüzde de hizmet arzı ve mesleğe giriş çıkışlar
kontrolsüzdür. Bu durum, sektörümüzdeki mesleki örgütlerin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır.
Bizler ticaret erbabı değil zenaatkarız. Doğru olanı, profesyonel olarak bu işi yapacak insanların, batı
ülkelerinde olduğu gibi belli kurallar ve yeterliliklere sahip olduktan sonra hizmet arzına
başlamasıdır. Fakat ne yazık ki; her alanda olduğu gibi yasal düzenlemedeki yetersizlikler ciddi
mesleki sorunları beraberinde doğurmaktadır. Hizmet ajansları, matbaalar, profesyonel orjini başka
bir sektörde olan amatörler dahi tanıtım fotografçılığına soyunmaktalar. Olması gereken herkesin
kendi işini yapmasıdır. Fakat daha önce bahsedilen yasal düzenlemenin yetersizliği ve sektördeki
örgütlenme olmayışı buna meydan vermektedir.Bir fotografçı dostun bir yazıma yazdığı yorumda
belirttiği gibi, “Başıboşluğun ve aymazlığın olduğu yerde çakallar saltanat sürer.“ Bu ifade sektördeki
reklam fotografçılığının durumunun özünü çok iyi açıklamaktadır.
Öyleyse ne yapılmalı ? Öneriler
* Profesyonel Tanıtım Fotografçıları Derneği, baskı ve referans grubu haline gelmiş güçlü bir yapıya
ulaşmalıdır. Daha doğru bir ifade ile artık meslek birliği ya da federasyon gibi yasal zeminde
yaptırımlara sahip bir üst kimlik kazanmalıdır.
* Bu kurum, devlet nezdinde hukuki kimliği olan yasal bir zemine oturabilmeli; ya da en azından tüm
sektörün işletmeleri ve bireyleri nezdinde tanınırlığı sağlanmalıdır.
* Bu başarılabilirse “faaliyet izni=dernek üyeliği” koşulu getirilmesi için çalışılmalı yada “profesyonel
kalite dernek üyeliği” düşüncesinin yerleşebilmesi için çaba sarfedilmelidir.
* Meslek etik ve kuralları yazılı ve dikkate alınacak şekilde ortaya konulmalıdır.
* Sektör insanlarına, karşı karşıya olduğumuz erezyon tüm açıklığı ile anlatabilmek için toplantılar
düzenlenmelidir.
* PTF Derneği diğer sektör dernekleri ile ortaklaşa projelere ( eğitim, sergi, seminer, çalışma grupları
vb.) girmelidir.
* Sektöre işgücü sağlayan eğitim kurumlarının, sektör ihtiyaçlarını göz önüne alarak eğitim
programlarını yönlendirebilmesi için öneriler götürülmelidir. Ve bu eğitim kurumlarında öğrenim
görenlerin öğrencilikten itibaren bu çatı altında bulunması sağlanmalıdır. İleride sektöre hizmet
edecek bu öğrencilerin hem mesleki hem ticari birikimlerinin doğru kaynaktan ve sektöre zarar
vermeden aksine daha faydalı olacağı
* Okullu veya alaylı tüm sektör çalışanlarının daha nitelikli ve verimli olmasını sağlamak üzere
takvime bağlanmış çalışma grupları ve eğitim seminerleri yada kurslar düzenlenmelidir.
* Sektörün ihtiyacı olan bilgiyi sektör dışından değil sektör içinden alması sağlanmalıdır. Bu kendi
saygınlığmızı daha da artıracaktır.
* Bu çabanın bireysellikten çıkıp bir grup/topluluk bilincine oturması gereklidir. Sektörün ve
kalitenin topyekün gelişimi buna bağlıdır. Bunu başarabildiğimiz zaman rekabet kuralları olması
gereken zemine oturacaktır.
* Potansiyel müşterilerin ve rekamverenin de de sektörümüzü daha iyi değerlendirebilmesi ve
hakkettiği saygınlığı göstermesini sağlamak için temsilcilerine ve isteklilere; doğru ticari fotografın
ve reklam fotografçısının seçilmesi ve değerlendirilmesi konusunda; eşgüdümlü olarak da fotografın
doğru kullanımına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Bu maksatla, fotograf kullanımı ve tercihleri ile
ilgili değerlendirme kıstaslarının standart kurallar çerçevesinde olmasını sağlamak için seminerler,
gerekirse eğitim toplantıları düzenlenmelidir.
Bunu yapmak, sektörde faaliyet gösteren meslektaşlarımızın işini kolaylaştıracaktır.
Ne istediğini bilen bir müşteri ile çalışmak her zaman daha kolaydır.
__________________________________________________________________________________________________________

Download Report