Bıldırcın Avı

Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
Yaşama alanları: Ülkemize mayıs ayında güneyden göç ederler, geniş otlaklarda, ekin tarlalarında bir kısmı kalarak yuvalanır. Yavruyu bu bölgelerde çıkarıp büyütürler. Bunlara avcı
dilinde “yerli bıldırcın” denir. Genellikle Marmara, Ege, Orta
ve Doğu Anadolu’da ürerler. Eylül ve ekim aylarında Trakya,
Marmara ve Karadeniz Bölgelerinde görülen bıldırcınlar kuzeyden gelen göçmen bıldırcınlardır. Eylül ayının ortasından sonra
kasım ayı sonuna kadar daha kuzeye giden bıldırcınların güneye
göçü olur. Buna da “göç bıldırcını” denir. Ege ve Akdeniz bölgelerinde göçmeyen bıldırcına da rastlanır. Ülkemiz üzerinden
göçen bıldırcınlar, Akdeniz’i katederek Afrika’ya ulaşırlar. Az
sayıda ılıman bölgelerimizde kışlarlar.
Biyolojisi: Yuvalarını toprağı hafifçe eşerek açtığı ve birkaç
kuru otla döşediği yerde yaparlar. Yuvalarına esmer ve siyah
benekli 8-14 yumurta yumurtlarlar. Dişi bıldırcın yumurtlayıp kuluçkaya yattıktan sonra erkek bıldırcın ayrılır. Kuluçka
süresi 17-19 gündür. Yavrular iki haftalıkken uçabilirler. Altı
hafta sonra ağustos sonu ve eylül başında güneye göç eder hale
gelirler. Erken ilkbaharda gelen kuşlar bazen ikinci kez üreyebilirler.
Bı ldırc ın Avı
Bıldırcın, Türkiye’nin her yerinde bulunan ve avlanan bir av kuşudur. Av sezonunun başlangıç kuşudur. Ağustos ayının ortalarında avı açılır. Anızlarda ve otluk, dikenlik yerlerde bulunur. Köpekle
avı yapılır. Kolay avlanan bir kuştur. Köpeğin yanı sıra “Manduka”
tabir edilen yaklaşık 2 metre uzunluğunda ince, hafif sopalarla otlara, dikenlere vurularak uçması sağlanır ve avlanır.
Bıldırcın avının tüfekleri 12-20-28-36 kalibre tüfekler olabilir. Hafif ve 10 numara saçmalı fişekler tercih edilir. Şoksuz 4/4
veya 2/4 şoklu tüfeklerle avlanabilir.
Avı genelde sıcak zamanlarda yapıldığı için bir gömlek ve ince
fakat diken geçirmeyecek pantolon kıyafet yeterlidir. Düz arazilerde
92
avı yapıldığı için av kazalarının çoğu bıldırcın avlarında olur. O nedenle şapka,
gömlek, yelek mutlaka göz alıcı renklerde olmalıdır.
TAHTALI
(Columba palumbus)
Genel özellikleri: Tahtalı uzun
kanatlı, uzun kuyruklu iri bir güvercin türüdür. Ağaçlık alanlarda
dallara yuva yapıp ürerler. Kışın
açık arazide daha çok görülürler.
Ülkemizdeki güvercingillerin en
büyüğüdür. Diğer güvercinlerden
ayıran özelliği ise, uçarken kanatlarında görülen hilal şeklindeki beyazlıklardır.
Kanat patlatmaları da çok güçlü seslidir. Erişkin bireylerin boğazının iki yanında
beyaz lekeleri vardır. Erkekleri 500-600 g, dişileri 300-400 g ağırlıktadır.
Yaşama alanları: Genellikle ormanlar ve nehir kıyılarındaki ağaçlıklarda
bulunurlar. Ülkemizin hemen her bölgesinde yayılış alanı bulmuşlardır.
K AY A GÜVERCİ Nİ (Columba livia)
Genel özellikleri: Kaya güvercini, gagası diğer güvercinlere göre daha ince olan
ve gagasının dibinde beyaz renkli minik bir leke bulunan yabani bir güvercin türüdür. Evcil çeşidinin gagası kalındır, gaga dibindeki leke büyük ve açık renklidir.
Renkleri mavi-gri olup, boyunları metalik yeşil-mor renktedir ve ensesi koyudur.
Kanadını çaprazlayan siyah renkli iki geniş bant vardır. Kuyruk sokumu ve kanat
altı beyazdır.
Yaşama alanları: Yurdumuzun
her yerinde bulunurlar. Evcil güvercinin atasıdır. Kırlarda, tarlalarda ve kayalıklarda yaşarlar.
Yuvalarını kaya kovuklarında yaparlar. Her türlü tane ve tohumlarla, böcekler, larvalar ve küçük
salyangozlarla beslenirler.
Biyolojisi: İki yumurta yaparlar.
93
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
Erkek ve dişi nöbetleşe olarak kuluçkada 16-18 gün yatarlar. Yavrular ilk günlerde ana ve babanın kursağında oluşan ve kuş sütü
adı verilen bir salgı ile beslenir. Uçmaya 4. hafta sonunda başlarlar.
Erkek ve dişi hemen ikinci kuluçka için çiftleşirler. Yılda 3 kere kuluçkaya yattıkları olur.
Güve rcin Avla r ı
Tahtalı güvercin, bazen çok yüksek, hava şartlarına göre de
alçak uçabilen bir kuştur. Kalabalık sürüler halinde yaşarlar.
Çok ürkek ve uzaktan gören bir kuştur. Türkiye’de bu işe meraklı avcılar haricinde avı pek takip edilmez. Tüfek atmada
maharet isteyen bir avdır. Belirli geçit yaptıkları bölgeler vardır. Bu bölgelerde durularak avlanılır. Geçide tüfek atılır. 12
kalibre full şok 70 cm üzeri namlulu tüfeklerle avcılığı yapılır.
Fişekler sert 32-36 gram ve 6-7 numara saçma olmalıdır.
Araziye uygun kamufle kıyafetler tercih edilmelidir. Avın şartı
iyi gizlenmek ve görünmeyecek kıyafetler giymektir.
Kaya güvercini başka avlarda rastlanırsa avlanan kuştur. Orman içindeki çulluk, keklik avlarında rastlanırsa avlanır. Oysa
Avrupa ülkelerinde kuş avcılığında çok önemli bir yer tutar.
ÜVEYİ K (Streptopelia turtur)
Genel özellikleri: Kumruların yakın akrabasıdır. Baharda çiftler halinde, yaz ortasından itibaren aile grupları halinde gezerler.
Sabah ve akşam üzeri aktiftir. Sonbaharda sürüler halinde ayçiçeği tarlalarında, biçilmiş buğday ve yulaf tarlalarında beslenirken
sıklıkla görülebilirler.
Yaşama alanları: Orman kenarları, ağaçlıklı açık arazi, tarım
alanları ve ovalarda yaşarlar. Ormanların derinlikleri, dağlar, çok
nemli veya kurak yerlerde bulunmazlar. Tohumlarla beslenirler.
Biyolojisi: Üveyikler seçtikleri eşleriyle birkaç hafta boyunca çiftleşmeden çiftler halinde gezinirler, cilveleşirler. Üreme
94
dönemleri mayıs-haziran arasındadır. Eşler yuvayı birlikte, küçük ince dallardan, çalılıklar veya ağaçların içine yaparlar veya bazen başka kuşların
terkedilmiş yuvalarını da kullanırlar. Dişiler yuvaya iki yumurta bırakır.
Kuluçka süresi yaklaşık 15 gündür.
Üve y i k Av ı
Avı bıldırcın avıyla birlikte açılır. Yağlı tohumların bulunduğu tarlalar
üzerinde gündüz uçuşlar yaparlar. Öğleye doğru serin, yüksek ağaçlık, su
bulunan derelere gelir; akşamları da ormanlık yerlere gelerek gecelerler. Avı
genelde yağlı tohum tarlalarında saklanarak yapılır. Olgunlaşmış tohumlu
tarlalara beslenmek için gelir. Bu uçuşları sırasında avlanırlar. Cansız mühre kullanımı avlanma oranını arttırır. Zor bir avdır. Önleme tekniklerinin
uygulandığı, çok iyi antrenman yaptıran bir av çeşididir. Yarım şoklu 1220 kalibre tüfeklerle avlanır. Fişekler süratli seçilmeli, 8-9 numara saçma
olmalıdır. 12 kalibre de 28-32 gram, 20 kalibre de 24-25 gram fişekler
yeterlidir.
Araziye uygun görünmeyecek kamufle kıyafetler seçilmelidir.
Çok uzaktan gören bir kuştur.
95
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
ÇUL LUK (Scolopax rusticola)
Genel özellikleri: Ülkemize gelen göçmen kuşlardan birisidir.
Çulluğa çeşitli yörelerde yelve, hoca ali, kazıklı, meşe tavuğu, lökeşe gibi çeşitli isimler verilmektedir.
Güvercin iriliğinde, koyu kuru yaprak renginde bir kuştur.
Çullukların erkek ve dişilerinin görünümleri aynıdır. Alın ve
yanaklar açık gri kahverengi, gerdan beyaz, tepe koyu kahverengi ve enine koyu renk bantlıdır. Yanağında, gagadan başlayıp kulağa doğru uzanan bir şerit vardır. Sırt ve kanatları kestane renkli ve üstü koyu lekelidir. Boynu ve kuyruğu kısa olan bu
türün 5-6 cm olan uzun gagası ve 360o görüş sağlayan gözleri
en belirgin özelliğidir. Ayakları kısa ve açık kahve renktedir.
Yalnız gezerler. Vücut uzunlukları 35-38 cm ve canlı ağırlıkları
ortalama 320 g’dır.
Yaşama alanları: Orman çulluğunun esas üredikleri ülkeler
İsveç, Norveç, Finlandiya ve Rusya’nın batı kesimleridir. Bununla beraber, uygun yaşama alanı bulduklarında nadirde olsa
Avrupa’nın kuzey kesimleriyle
İskoçya ve İrlanda’da kuluçkaya
yatarlar.
Ormanlarda ağaç altlarındaki çalılıklarda ve kuru yaprak
aralarında bulunur.
Hava kararmaya yakın civardaki tarlalara uçarak, bazen
yürüyerek beslenmeye çıkarlar.
Hava aydınlanmaya yakın
tekrar ağaçlıklar arasına geri
dönerler.
Biyolojisi: Mart ve nisan aylarında Orta, Doğu, Kuzey Avrupa ve Rusya’ya göçerek kuluçkaya yatarlar. Orman içinde
96
yoğun çalılıkların altında yumuşak toprağa açtıkları çukurlara 4-5 yumurta
bırakırlar. Kuluçka süresi 20-23 gündür. İklimi ılıman geçen bazı Avrupa ülkeleri dışında bir göç kuşudur. Kuzey Avrupa popülasyonu Kuzey Afrika’ya
kadar, Rusya’dakiler Orta Doğu ve Asya’nın güneyine kadar göç edebilirler.
Eylül’ün son haftaları ile ekim ortasına kadar büyük çulluk göçleri devam
eder. Çullukların büyük bir kısmı yolculuğa çıkmak için batı rüzgarlarını beklerler. Bu göçlerin sonunda konmak için sahil bölgelerindeki orman kenarındaki kısa ağaç altlarını, çalılıkları seçerler.
Karadeniz sahil kesiminde biriken çulluklar, Çoruh, Yeşilırmak, Kızılırmak, Sakarya vadilerinden çok az miktarda iç bölgelere kadar uzanırlar.
Orman çulluklarının büyük bir kısmı göç yollarını izleyerek, kışı Akdeniz
sahillerindeki bölgelerde geçirirler. Çulluğun bir gecede 400-500 km kat
ettiği tahmin edilmektedir. Fakat aksi istikametten esen rüzgârlar, fırtınalar, kar tipileri gibi engeller bu yolu 40-50 km’ye kadar indirebilir. Orman
çullukları göçlerini genellikle gece yaparlar.
Orman çullukları şubat ortaları ile mart ayı başından itibaren yurtlarına dönüş göçlerine başlarlar. Güneyden kuzeye dönerlerken başka göç yollarını izleyerek, Ukrayna, Litvanya, Letonya, Estonya ve Finlandiya’ya göç ederler.
Çulluk Av ı
Çulluk, avcıların çok beğendiği popüler bir avdır. Marmara ve Karadeniz Bölgeleri başta olmak üzere ormanlık alanlarda yapılan bir avdır. Ege
ve Akdeniz bölgelerinde çok soğuk havalarda pamuk ve mısır tarlalarında,
bahçe aralarında böğürtlen, çalılık, tarla sınırlarında avlanır. Çulluk avının
en önemli olmazsa olmazı köpektir. Köpeksiz çulluk avı tesadüflere kalmış
bir avdır. Ormanın ortasına girmek çulluğu köpeksiz uçurabilmek imkansızdır. Genelde çulluk avlarında seter cinsi köpekler kullanılır. Tüylü olmaları, çalılara rahat girmeleri, yüksek koku kabiliyetleri bakımından tercih
edilirler. Diğer cins fermalı av köpekleriyle de avları yapılmaktadır. İkinci
bir faktör de tüfeğin 60-65 cm namlulu şoksuz veya 2/4 şoklu tüfeklerle
avının yapılmasıdır. Sık ormanlık bölgede kısa namlulu tüfekleri savurmak
ve ateş etmek avlanmayı kolaylaştırır. Uzun namlulu bir tüfek ağaç dallarına, çalılara takılır ve atışı zorlaştırır.
Fişekler 8-9 numara saçmalı olmalıdır. Bu avda diğer uçar avlarının aksine 32-36 gram saçmalı fişekler tercih edilir. Orman içinde avcılığı yapıldığından saçmanın çokluğu avantaj sağlar. Dispersante (Dağınık-dağıtan)
97
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
fişekler çulluk avlarında avcıların tercih ettiği fişeklerdir. Şoksuz tüfekler saçmaların geniş bir alana süratle yayılmasını sağlayacaktır.
Soğuk ve yağışlı havalarda yapılan çulluk avlarında üşütmeyecek ama terletmeyecek giyecekler tercih edilmelidir. Su
geçirmez botların yanında hafif, rahat çizmeler tercih edilir.
Orman içinde olduğu için göz alıcı renklerde kıyafetler tercih
edilmelidir.
SU ÇU LLU ĞU -BEKASİ N
(Gallinago gallinago)
Genel özellikleri: Çok hızlı ve zikzak hareketlerle uçan
bir çulluk cinsidir. Çipillerde bulunur. Erişkinleri 23-28 cm
büyüklüğüne, 39-45 cm kanat açıklığına sahiptirler. Kısa
yeşilimsi-gri bacakları ve çok uzun kuvvetli koyu renk gagaları
vardır. Vücudun en üstü soluk ve alt kısımları benekli kahverengidir. Kanatları sivri uçludur.
Yaşama alanları: Bataklık, hendek kıyıları ve sulak çayırlarda yaşarlar. Yurdumuzda Trakya, Marmara, Karadeniz ve Ege
Bölgeleri’nde kış aylarında bolca görülür. Orta Anadolu, Göller Bölgesi ve Akdeniz sahillerinde kış göçmeni olarak bulunurlar. Yumuşak çamurda araştırıp bulduklarını
yerler. Çoğunlukla, böcek ve yer solucanları ayrıca bitkisel materyallerle beslenirler.
Biyolojisi: Su çullukları bir yaş civarında üreme olgunluğuna erişirler.
Erkeklerin bölgeleri vardır ve üreme döneminde
98
birçok dişiyle çiftleşebilirler. Dişiler nemli ve ıslak zemin üzerinde yuva yerini belirlerler. Yuvayı otların arasına saklı olarak yapar. Yuva derindir ve içi
otlarla kaplıdır. Nisan başında, sıra dışı olarak mart ayında da 2-5 yumurta
bırakır, bazen yılda iki kez yumurtladığı görülebilir. Kuluçka süresi 18-20
gündür. Dişi tek başına yumurtalar üzerinde yatar, erkek etrafta yuvayı
gözlemler. Yavruları ebeveynler ortaklaşa yaklaşık 19-20 gün gezdirirler.
Bazı durumlarda aile ikiye bölünebilir, küçük yavrular uçuş anında gaga
ile göğüs arasına sıkıştırılarak da taşınabilir. Yavrular 4-5 haftalık olunca
yuvadan ayrılırlar.
Su Çulluğu Avı
Türk avcısının bu av için pek merakı yoktur. Özel olarak avına gidilmez.
Ördek parlama avlarında önüne çıkarsa avlar. Ancak bu ava meraklı olanlar
tarafından çok tutulan bir avdır. Avı zordur. 12 kalibre silahla hatta köpekle,
30-32 gr 9 numara saçmalı fişeklerle parlama avcılığı yapılır. Göz alıcı renkte
kıyafetle, çizme giyilmelidir.
SA K A RCA KAZ I (Anser albifrons)
Genel özellikleri: Daha küçük bir beden yapısı ve tüy desenleriyle Boz
Kaz’dan ayrılır. Gösterişli ve köşeli hatlara sahip bir kazdır. Erginlerinde
gaga dibinden başlayıp alında devam eden beyaz ve çok belirgin bir işaret,
karnında ise koyu siyah şeritler vardır. Erkekleri biraz daha iridir.
Yaşama alanları: Yazları
60. paralelin kuzeyinde nehir, göl ve su birikintilerine
yakın otlak ve çayırlarda,
ekili tarlalarda; kışları ise güneydeki kurak bozkırlarda
bulunurlar. Sıklıkla hububat
tarlalarında sürüler halinde beslenirken görülebilir.
Kışın Akdeniz’in güneyi, İç
Anadolu’nun orta ve batısında, Ege’nin orta kısımlarında, Doğu Anadolu’nun
99
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
doğusunda ve Marmara Denizi’nin etrafında çeşitli sulak alanların yakınlarında bulunurlar.
Biyolojisi: Gruplar halinde ürerler, yuvalarını yerde yaparlar.
Yuva materyali olarak kendi tüylerini, otları ve yaprakları kullanırlar. Dişiler, genellikle 4-6 adet yumurta yaparlar.
Kuluçka süreleri 22-26 gündür. Yavruların bakımı her iki
ebeveyn tarafından yapılır. Yavrular 40-50 günlük olduklarında uçabilirler.
K az Avı
Sabahları kaz sudan ekin tarlalarına, akşamları ekin tarlalarından suya gelir. Kaz avı genelde 2 şekilde yapılır.
1- Göl çıkışlarında çıkış noktaları, ekeneklere giderken dağların boğazlarından geçtiği bilinen bölgelerde geçit avcılığı
2- Ekeneklerde cansız mührelerle yapılan avlanma
Geçit Avı: Kazın geçit yaptığı bölgelerde geçerken yapılan atışlarla avlanılır. Çok iyi gören bir kuştur. Ne kadar iyi saklanırsanız
saklanın arazide yapay bir çıkıntı gördüğü anda yükselmeye başlar.
Bu nedenle 12 kalibre full şok tüfeklerle 2-3-4 numara 34-36 gram
saçmalı fişeklerle avcılığı uygundur. Arazinin şekline uygun giyim
çok önemlidir. Yünlü giyecekler tercih edilir. Ayaklara ise soğuk geçirmeyen çizmeler, botlar tercih edilmelidir.
Mühre ile Avcılık: Mühre avlayacağınız hayvanın yapay şeklidir.
Kaz mühreleri içleri boş, birbiri içine geçebilecek şekilde yapılır. Kafaları ise çeşitli olur. Beslenen, kuşkulu bakış, oturan kaz şeklindedir. Mühreleri koyacağınız yer önceden gözlenir, kazın en yoğun olduğu yer tespit edilir. Aynı bölgeye bir boy çukuru kazılır, çukurdan
çıkan toprak kesinlikle etrafa serpilmez, çuvallara doldurularak uzak
bir bölgeye dökülür. Beslenmeye alışkın olduğu arazideki en küçük
bir değişikliğin farkına varır. Kamuflaj çok önemlidir. Karda beyaz;
ekinde avlanırken yeşil haki kamufle kıyafetler tercih edilir. Çizme
veya bot soğuğa dayanıklı olmalıdır. Usta avcıların tabiriyle “Kazın
gözü görülmeden tüfek atılmaz.” Mühre ile avcılıkta 12 kalibre full
100
şok namlulu 34-36 gram 4-5-6 numara saçmalı fişeklerle avcılığı uygundur. Düdük çalınması büyük avantaj sağlar.
YEŞİ LBAŞ
(Anas platyrhynchos)
Genel özellikleri: En yaygın ve en
bilinen büyük bir ördek türüdür. Evcil ördeğin atasıdır. Erkeğin başı yeşil,
boyun halkası ince ve beyaz, göğsü
koyu kızıl kahverengi, gagası her zaman sarıdır. Aynası (kol uçma tüyleri)
mavidir, önden ve geriden iki beyaz çizgi ile sınırlıdır. Dişinin gagası koyu
renkli ve turuncu lekeli, gençlerin gagaları ise grimsi pembedir.
Yaşama alanları: Durgun ya da yavaş akan tatlı veya tatlı olmayan sularda
yaşarlar. Kışın iç sular, lagünler ve deniz kıyısında bulunurlar. Dünya üzerinde
çok geniş bir yaşama alanları vardır. Meyve, tohum, böcek ve diğer omurgasızlarla beslenirler.
Biyolojisi: Tek eşlidirler. Erkekler, yaz aylarında dişiler kuluçkadayken
tüy dökerler ve dişilere çok benzerler. Yeşilbaşlar evcil ya da yarı-evcil ördeklerle çiftleşebilirler. Yuvalarını göllerin çevresinde yüksek otlar, ekin tarlaları, sık çalılık arasında veya bazen kovuklarda yaparlar. Yuvalarına 9-13
adet yumurta yaparlar. Kuluçka süreleri 27-28 gündür. Yavrular kuluçkadan 50 gün sonra uçabilirler.
BOZ ÖRDEK
(Anas strepera)
Genel özellikleri: Anavatanı Avrupa,
Asya ve Kuzey Amerika olan orta büyüklükte bir ördek türüdür. Erkek ve
dişinin görünüşleri farklıdır. Erkekler
grimsi bir renge sahiptir. Kuyruk altı
tüyleri siyahtır. Gagası koyu renktedir.
Dişileri boz renktedir.
101
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
Yaşama alanları: Göçmen kuşlarımızdandır. Çok sık rastlanan ördeklerdendir. Genellikle büyük göller, bataklıklar ve
sulak alanlar devamlı bulundukları yerlerdir. Durgun akan ırmaklarda da görülebilir. Su kenarlarındaki sazlıklar ve yeşillikler içinde bulunmayı severler. Kışları acı, durgun göller veya
bataklık alanları tercih ederler. Kış göçlerinde sayıları artar ve
soğuğu pek sevmezler. Yurdumuzda hemen hemen her yerde
rastlanabilir.
Biyolojisi: Çok iyi ebeveynlik yaparlar. Kuluçka süresi 2426 gündür. Yavrularının uçma süresi 45-50 gündür. Erkekler
de kuluçkaya yatar. Porsuk, kuzgun, tilkiler ve sansarlar gibi
yırtıcı hayvanlar yuvalarına çok zarar vermektedirler.
Fİ YU
(Anas penelope)
Genel özellikleri: Fiyu 45-51
cm boyunda bir ördek türüdür.
Kısa ve renkli gagası, kısa ve koyu
renkli bacakları, sivri kuyruğu,
uçları arkaya doğru çekilmiş kanatları ile özgün bir görünümü
vardır. Kışın erkeği parlak, mavi-gri renkli olup, daha küçük olan
çamurcundan daha soluk renklidir. Göğsü pembedir, kanatlarını
kapattığında orta hatta beyaz bir bant oluşur. Başı kestane rengi,
alnı ve tepesinin önü soluk renklidir. Erişkin erkekte büyük beyaz
bir kanat lekesi bulunur; dişisi kırmızımsı kahverengi ya da daha
gri ve beneklidir.
Yaşama alanları: Kışın göller, barajlar, lagünler ve sığdeniz
kıyısında bulunur. Sulak alanların çevresindeki çayırlarda otlanarak beslenirler.
Biyolojisi: Tek eşlidirler. Mart-nisan aylarında yuvalama yerlerine ulaşmaktadır. Yuvaya 8-9 yumurta bırakırlar. Kuluçka süresi
24-25 gündür. Yavrularının uçma süresi 40-45 gündür.
102
ÇA M URCUN-Kİ Rİ K (Anas crecca)
Genel özellikleri: Ülkemizde en
çok görülen ördek türüdür. Yüzücü
ördeklerin en küçük olanıdır. Boyu
34-38 cm uzunluğunda ve kanat genişlikleri 53-59 cm’dir. Uçarken dar ve
sivri kanatları, hızlı kanat çırpması ve
kısa boynu ile diğer ördek türlerinden
ayrılır. Erkeklerde baş kahverengidir ve
başın yanlarında gözleri de içine alan
ve enseye doğru darlaşarak uzanan yeşil renkli geniş birer kuşak vardır. Bu kuşağın ön kısmı sarı bir çizgi ile çevrilidir. Ayrıca ensede de siyah bir leke bulunur.
Kuyruk gri, karın mat-beyazdır. Dişilerde renk kırmızıya çalan kahverengidir, fakat üzerindeki lekeler erkekten daha iridir. Erkek ve dişide kanat aynaları yeşildir.
Aynaların ön ve arka kenarları beyazdır. Gaga ve ayaklar mavimsi-gri renktedir.
Yaşama alanları: Yeşilbaştan sonra ülkemizde en çok görülen yüzey ördeği
çamurcundur. Çorak Gölü, Meriç, Gediz ve Göksu Deltalarında türün yoğunlukla kaydedildiği önemli bölgelerdir. İç sularda, dere kenarlarındaki otluklarda
gündüzleri sürüler halinde beslenirler. Sudan 90 derece açıyla havalanabilirler.
Çamurcunlar üreme mevsiminde özellikle, kenarında yuva yapmaya elverişli bitkilerle örtülü ağaçlık alanların olduğu sığ suları tercih ederler. Bu ördekler için
diğer uygun alanlar ise küçük göletler, su birikintileri, lagünler ve yavaş akan
derelerdir. Üreme mevsimi dışında da benzer alanları tercih ederler.
Biyolojisi: Tek eşlidirler. Yuvalarını suya yakın yerlerde toprağa yaparlar.
Yuvalarını bitki ve tüylerle yaparlar. Yumurta sayıları 8-11 adettir. Kuluçka
süresi 21-23 gündür. Yavrular 25-30 günde uçabilirler.
ÇI KRI KÇI N
(Anas querquedula)
Genel özellikleri: Küçük bir ördektir. Erkekleri kahverengi bir başa
sahiptir. Gaganın üzerinden başlayan
ve göz üzerinden geçen geniş beyaz
103
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
kaş bandı erkekleri tanımlamada kolaylık sağlar. Genç ve dişilerin yüzü çizgilidir. Kanat üstü tüylerinin rengi erkekte gri-mavi,
dişide gridir. Dişilerin gaga gerisinde beyazlık vardır. Aynaları
yeşildir. Gaga erkekte koyu gri, dişide yeşil gridir. Bacaklar her
iki cinsiyette de gridir.
Yaşama alanları: Avrupa ve Güney Sibirya üreme alanlarıdır.
Ülkemize yaz göçmeni olarak gelirler. Orta ve Doğu Anadolu,
Karadeniz ve Ege Bölgelerinde üreyebilirler. Afrika, Güney Asya
ve Güneydoğu Asya kışlama alanlarıdır. Ayrıca ABD ve Avustralya gibi ülkelerde yaşadıklarına ilişkin de kayıtlar vardır.
Biyolojisi: Cinsel olgunluğa bir yaşında ulaşırlar. Yuvalarını sulak alanların çevresine bitki ve tüyleri kullanarak yaparlar.
Yuvalarına 8-9 yumurta bırakırlar. Kuluçkaları 21-23 gün sürer,
çıkan yavrular 35-40 günde uçabilirler.
KI LKU YRU K
(Anas acuta)
Genel özellikleri: Yeşilbaş büyüklüğündedir, ancak daha ince ve boyludur. Erkekte boynun arkası kahverengi,
ense siyahımsı, göğüs ve karın beyazdır.
Boynun her iki tarafında beyaz birer şerit bulunur. Kuyruk tüylerinden ikisi geriye doğru uzamıştır. Bu uzayan tüy sayesinde
kılkuyruk denmiştir. Dişilerde vücudun üst kısmı kırmızımsı
kahverengi ve koyu lekeli, karın krem rengi, karın yanları koyu
lekelidir. Erkek ve dişide gaga ve ayaklar mavimsi gri, boyun ince,
kanatlar dar ve kanat uçları sivridir.
Yaşama alanları: Asya ve Avrupa’nın kuzey bölgelerinden
Kanada ve Alaska’nın ortalarına kadar ve Amerika’nın orta-batı
bölgelerinde bulunur. Kışları bulunduğu bölgelerden daha güneylere, ekvatora kadar gidebilen güçlü göçmen kuşlardır. Üreme
zamanları dışında toplu olarak yaşarlar, göç ederlerken diğer kuş
104
türleriyle büyük sürüler oluştururlar. Türkiye`nin hemen her tarafında bulunurlar. Kış göçmeni kuşlardandır, ancak nadiren üremeye kalırlar. Yurdumuzda özellikle ikinci sökün olan şubat sonu mart başlarında çok görülürler.
Biyolojisi: Tek eşlidir. Yuvalama alanına mart-nisan aylarında gelmektedir.
Yuvaya 7-9 yumurta bırakırlar. Kuluçka süresi 22-24 gündür. Yavrunun yuvadan uçma süresi 40-45 gündür.
MACAR ÖRDEĞİ
(Netta rufina)
Genel özellikleri: Dalıcı ördeklerdendir. Erkekleri bu gruba giren ördekler arasında, kırmızı gagalı ve kırmızı ayaklı olan tek ördektir.
Başları oldukça büyük, parlak kırmızı renkli ve
uzun tüylüdür. Omuz ve sırt açık kahverengidir. Omuz tüylerinin önünde yarım
ay şeklinde beyaz bir leke vardır. Göz rengi kırmızı; gerdan, kursak bölgesi, kuyruk sokumu, kuyruk üstü tüyleri ve karın siyahtır. Vücudun yan tarafları beyaz,
gaga parlak kırmızı, ayaklar kırmızıdır. Dişilerde başın ve sırtın üstü kahverengi,
baş yanları, çene ve karın beyazdır. Erkeklerin omuz kısmında bulunan beyaz
leke bunlarda yoktur. Gaganın ucu kırmızı, geri kalan kısmı ise mavimsidir.
Yaşama alanları: Tatlı ve tuzlu suları, kamışlı ve sazlı suları severler. Akdeniz, Karadeniz sahilleri ve Trakya için göçmen; Anadolu’nun diğer bölgelerinde her mevsim bulunan yerli bir kuştur. Orta ve Doğu Anadolu, Akdeniz ve
Karadeniz Bölgelerinde kuluçkaya yatmaktadırlar. Türkiye’de kısa kıyı göçleri
yapabilir. Tüm yıl boyunca Türkiye’de görülebilirler.
Biyolojisi: Yuvayı dişi kuş yapar. Yuvalarını sulak alanların çevresine bitki
ve tüyleri kullanarak yaparlar. Yuvalarına 8-10 yumurta bırakırlar. Kuluçkaları
26-28 gün sürer, çıkan yavrular 45-50 günde uçabilirler. Diğer su kuşları ile
bir arada bulunmaktan kaçınırlar. Besinlerini çoğunlukla bitkiler oluşturur.
T EPELİ PAT KA
(Aythya fuligula)
Genel özellikleri: Diğer patkalardan kafasından geriye doğru uzanan tepeliği sayesinde
ayırt edilirler. Çiftleşme dönemi harici erkekle105
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
rin ve dişilerin tepelikleri kısa ve daha az belirgindir. Dişileri karabaş
patkaların dişileriyle karıştırılabilir. Ancak kafa yapısı, gaga rengi ve
büyüklükler farklıdır. Erkeklerin vücut yanları, karnı ve kanat altları
beyaz; diğer tüm bölümleri siyahtır. Dişileri ise kahverengi bir görünüme sahip olup karnın yanları açık kahverengidir.
Yaşama alanları: Yoğun bitkiye sahip göller, sazlıklar, deniz
kıyıları, tundralardaki göletler, düşük debiye sahip nehirler ve
yapay gölet ve havuzlarda yaşarlar. Türkiye’ye kışın gelirler.
Ülkemizde nadiren ürerler. Kışın büyük sürüler halinde görülürler. Kuzey bölgelerimizdeki göllerde ve Karadeniz’de büyük
sürüler oluştururlar.
Biyolojisi: Genel olarak bir yaşında ergenliğe ulaşırlar. Dişiler yaptıkları yuvalara 8-11 adet yumurta bırakırlar. Kuluçka süreleri 25 gündür. Yumurtadan çıkan civcivler 45-50 gün
içinde tüylenirler.
KARABAŞ
PAT KA
(Aythya marila)
Genel özellikleri: Tepeli patkalara çok
benzerler ancak daha iri ve yuvarlak başlıdır. Erkeğin başı siyah-yeşil, sırtı gridir. Erkeğin göğsü, kuyruk alt ve üst tüyleri ile kanat üst örtü tüyleri siyah renktedir.
Vücut yan tüyleri beyaz ve gaga mavimsidir. Sırtı, tepeli patkadan farklı olarak gridir. Üst kanat uçma tüyleri ve kanat altı
beyazdır. Dişi, tepeli patkaya benzemesine rağmen, ondan karın yanlarının daha açık olması ve tepesinin olmaması ile ayırt
edilir. Üst kanat uçma tüyleri, kanat altı ve karın beyazdır. Dişi
ve erkeğin gözü sarı ve gagaları mavimsidir.
Yaşama alanları: Avrupa’da yazın İskandinavya kıyılarında kışın iç bölgelerdeki sulak alanlarda ve kuzey kıyılarında görülür.
Kışın deniz kıyısı ve sulak alanlarda bulunur. Kış konuğudur.
106
Ülkemizde Karadeniz ve Marmara Denizi’nin kıyılarında görülmektedir.
Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’da gözlenmekte ve üremektedir.
Biyolojisi: Tek eşlidir. Yuvalarını yerde veya yüzer sazların üzerinde yaparlar. Yuvayı, bitkiler ve tüylerle döşer ve bu yuvaya yaklaşık 6-9 yumurta
yaparlar. Kuluçka süresi 26-28 gündür yavrular 5-6 hafta sonra uçabilirler
ve erginliğe iki yılda ulaşırlar.
ELMABAŞ PATKA
(Aythya ferina)
Genel özellikleri: Uzun gagalı, yuvarlak
başlı, yuvarlak sırtlı, uzun vücutlu dalıcı bir
ördektir.
Gün boyunca sürüler halindedir ve genellikle aktif değildir. Erkeğin koyu kırmızı kafası, kırmızı gözü, açık gri gövdesi ve siyah göğsü vardır. Dişisi de benzer desendedir, ama daha mattır ve
boz renktedir. Başı ciğer kırmızısı-kahverengi, yüzü ve boğazı beyazımsıdır.
Gözünün arkasında açık renk bir çizgi bulunur. Uçuşta gri kanat çizgisi
görünür.
Yaşama alanları: Tüm Türkiye’de sazlık ve kamış ihtiva eden göllerde, deltalarda ve lagünlerde gözlenebilirler. Türkiye’de yaz-kış bulunan bir türdür.
Biyolojisi: Tek eşlidir. Bol bitkili göllerdeki saz adacıklarında ürerler. Su yakınlarında yerde yaptıkları yuvalara 8-10 kadar yumurta yaparlar. Kuluçkaları
25 gün sürer. Yavrular 50-55 gün sonra uçabilirler.
KARAÖRDEK
(Melanitta nigra)
Genel özellikleri: Büyük bir deniz ördeğidir. Erkeği simsiyah olan tek ördek türüdür. Gaga dibinde koyu renk bir çıkıntı bulunur. Dişi ve gençler koyu kahve renktedir
ve dişilerin yanakları açık renktedir. Her iki cinsin ayakları gri-yeşildir. Erkeğin büyük gagasının burun delikleri civarı turuncu sarı renktedir. Uçarken hiç beyaz göstermemesi tanınmasını sağlar.
107
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
Yaşama alanları: Üreme dönemlerinde tundra ve ormanlık
alanlardaki sulak alanlarda, diğer zamanlarda denizlerde yaşarlar.
Ülkemizde nadiren Karadeniz sahilleri ve Marmara Bölgesi’nde
kış göçmeni olarak rastlanır. Yoğunlukla yaşadıkları ve üredikleri
bölge Kuzey Avrupa ve Kuzey Asya’dır.
Biyolojisi: Tek eşlidir. Yuvasını ormanlık alanlarda veya tundralarda, deniz, göl ve dere kenarlarında yere yapar. Yumurta sayısı
6-8 adettir. Kuluçka süresi 30-31 gündür. Yuvayı ve yavruların
beslenme görevini dişi kuş üstlenir. Erkekler kuluçka süresinde dişiyi terk eder. Yavruların tamamen tüylenmesi 45-50 gün,
gençlerin ergenlik dönemi de 2-3 yıl sürer.
ALT I NGÖZ
(Bucephala clangula)
Genel özellikleri: Orta büyüklükte
bir deniz ördeğidir. Erkekleri 45-52 cm
boyda ve 900-1400 g canlı ağırlıktadır.
Dişileri ise 40-50 cm boy ve 500-1200
g ağırlıktadır. Erkeklerde baş, sırtın üstü
ve arka tarafı koyu renkli, kalan kısımlar beyazdır. Başta, gaga
dibine yakın kısımda büyük beyaz bir leke göze çarpar. Dişilerde
renk koyu gri-kahverengidir. Baş daha koyu renkte ve kanatları
kapalıyken vücuttaki beyazlık değişik derecelerdedir.
Yaşama alanları: Kuzey Amerika ve Avrasya’nın kuzey kesimlerindeki ormanlık bölgelerde yer alan göl ve nehirlerde yaşarlar. Kışın deniz kıyıları, haliçler ve göllerde görülürler. Ülkemizde kışın görülen bir kuzey türüdür. Çoğunlukla Marmara
Bölgesine gelirler.
Biyolojisi: Tek eşlidirler. Yaşlı ve büyük ağaçların kovuklarında
yuvalanırlar. Tatlı sulara yakın ormanlarda ürerler. Yumurta sayıları 8-11 adettir. Kuluçka süreleri 27-32 gündür. Yavrular 8-10
hafta sonra uçabilirler.
108
Örde k Av lar ı
Ördek avları iki şekilde yapılır. Sazlıklarda dolaşarak veya çipillerde yürüyerek parlama şeklinde yapılır. Yarım veya full şoklu 12 kalibre tüfekle
32-34 gram 5-6-7 numara saçmalı fişeklerle avlanması tavsiye edilir. Avlarında üşütmeyecek yünlü giysiler ve soğuk geçirmez çizme ve bot olmalıdır.
İkinci olarak cansız mühre ile avcılığı yapılır. Sazlar içerisine güme tabir
edilen yerlere girilerek kayık saklanır. Mühreler de gümenin önüne serilir.
Mühre yerleştirmek önemlidir. Rüzgarın yönüne göre V veya W şeklinde
yerleştirmek daima avantaj sağlar. Mühreler arasına sakar meke mühreleri
yerleştirilirse av daha başarılı olur. Her ördeğin ötüşü farklıdır. Doğru çalınırsa düdük büyük avantajdır. Kış avı olduğu için giyim çok önemlidir.
Giyilecek kıyafet tüfek atmaya engel olmamalıdır. Bu nedenle kat kat ama
ince yün giysiler tercih edilmelidir. 12 kalibre yarım şoklu tüfekler, 32-36
gr 5-6-7 numara saçmalı fişekler seçilmelidir.
SA K A RM EKE (Fulica atra)
Genel özellikleri: Bodur, yuvarlak sırtlı, yuvarlak kuyruklu ve grimsi siyah
bir su kuşudur. Sıklıkla yüzeylerde dalış yaparlar. Erişkinin akıtması (sakarı)
ve gagası göz alıcı beyaz renkli, gözü kırmızıdır.
Yaşama alanları: Yerli kuşlardır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç
tüm göl, baraj, sulak alan ve deltalarda rastlanabilir. Avrupa ve Asya’da da
yaygın olarak bulunurlar.
Biyolojisi: Yerli, gezici
ve göçücü bir kuştur. Sürü
halinde gezerler. Yuvasını
sazlıklarda yaparlar. Yavrularının ve kendilerinin üzerine çıkıp dinlenebilmek
için büyükçe yüzen yuvalar
yaparlar. Gruplar halinde
yuvalanırlar.
Yuvalarına
6-10 yumurta yaparlar. Kuluçka süreleri 21-24 gündür. Yavrular 55-60 gün
109
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
sonra uçabilirler. 1-2 yaşında ergenliğe ulaşırlar.
Yavruların, bakımını daha çok baba üstlenir. Bir ya da iki yılda
bir tüy değiştirirler. Tüy değişimi zamanı pek uçmazlar.
Sakarmeke Avı
Özel bir avlanma şekli yoktur. Bazı avcılar ördek avlarında
parlama ve cansız mühre ile avlanırlar.
AL AKARGA
(Garrulus glandarius)
Genel özellikleri: En renkli kargadır. Kanat lekeleri mavi ve beyaz, kuyruk sokumu
beyaz, kuyruğu siyahtır. Uçuşta beyaz kanat
paneli, kuyruk sokumu ve siyah kuyruğuyla
hemen tanınır. Boyları 34-35 cm’ye erişebilirler. Kanat açıklıkları 58 cm’ye ulaşabilir. Genellikle keskin çığlığı
ile yerini belli ederler. Kanatları kısa ve yuvarlaktır, yerde zıplayarak
ilerler. Genellikle tek başına ya da küçük gruplar halinde bulunur.
Yaşam alanları: Ormanlar, meyve ve zeytin bahçeleri, büyük
parklar, bahçeler ve şehir parklarında yaşarlar ve ürerler. Tüm Avrupa, Anadolu, Kuzeybatı Afrika ve Hazar Denizi’nin batısında
ve güneyinde yayılış gösterir.
KÜ ÇÜ K KARGA
(Corvus monedula)
Genel özellikleri: En küçük karga türüdür.
Erginlerde ense ve boynun yanları koyu gri,
gövdenin yanları ve göğüs gri-mavimsi-mor,
diğer tarafları siyahtır. Gözleri çakırdır, gaga
ve ayaklar siyahtır. Diğer kargalar gibi olduk110
ça zekidir. İnsanla birlikte yaşamayı öğrenmiş kuşlardan biridir.
Yaşama alanları: Yerleşme yerleri civarında ve içinde, park ve bahçelerde, tarlalarda, kayalıklarda, harabelerde yaşarlar. Ülkemizin her tarafında
bulunurlar. Yurdumuz dışında Kuzey İskandinavya hariç bütün Avrupa’da,
Kuzey Sibirya hariç tüm Asya’da ve kuzeybatı Afrika’da bulunur.
EKİ N KARGAS I
(Corvus frugilegus)
Genel özellikleri: Her tarafı siyah,
menekşe rengi parıltılıdır. Erginlerde
gaga dibi ve çene altı tüysüz, krem rengindedir. Bacak tüyleri uzunca ve paçalı
görünümdedir. Gaga kalın ve kuvvetlidir,
gaga ve ayaklar siyahtır.
Yaşama alanları: Geniş tarım alanlarında, ovalarda, meralarda, çayırlarda yaşar.
Yaşlı büyük ağaçların çınarların tepelerinde koloniler halinde yuvalanırlar. Yurdumuzun her yerinde yaşar. Karadeniz, Akdeniz ve Güneydoğu
Anadolu dışındaki bölgelerde kuluçkaya yatar, bütün yıl buralarda rastlanır.
Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu’da sonbahar ve kış aylarında kış göçmeni olarak görülür.
Biyolojisi: Kuluçkadan 16-18 gün sonra çıkan yavrular 5 haftada uçarlar ve
sonbaharda büyük sürüler oluştururlar. Kışı da böyle geçirirler. İlkbaharda kur ve
yuva kurma davranışları sergilerler ve üreyen çiftler koloniler oluştururlar.
GRİ LEŞ
KARGAS I
(Corvus corone)
Genel özellikleri: Baş, gerdan ve göğsün
üst kısmı ile kanatlar ve kuyruk madeni
parıltılı siyah, ense, sırt, göğüs ve karın gridir. Gaga ve ayaklar siyahtır. Türkiye’de en
yaygın görülen leş kargasıdır.
111
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
Yaşama alanları: Yurdumuzun her tarafında yaşarlar.
Biyolojisi: Her şeyi yerler. Solucandan keneye kadar çeşitli hayvanlar, leşler, meyve, tane, tohumlar ve gıda artıklarıyla beslenirler.
SA K SAĞAN (Pica pica)
Genel özellikleri: Erkek ve dişiler aynı görünümlüdür, fakat
erkekler dişilere göre daha büyüktür. Kafası, boynu ve göğüs kısmı menekşe rengi ve parlak yeşil tüylerle kaplı parlak siyah renkte, karın ve omuz kısmı beyaz renkte, kanatları mor veya yeşil
parlaklıklarla bezenmiş koyu siyah ve kanatları beyaz renktedir.
Kuyruğu yeşil veya daha farklı yanar dönerli renklerle kaplı koyu
siyahtır. Gaga ve bacaklar tamamen siyahtır.
Yaşama alanları: Türkiye’de hemen hemen her türlü ortamda
karşılaşılmaktadır. Ancak kıyı bölgelerimizin çoğunda bulunmazlar.
Biyolojisi: Ağaç tepelerine yakın dallarda,elektrik ve telefon
direklerinin konsollarında çalı-çırpıdan oluşturdukları yuvaya
dişi 4-7 yumurta bırakır ve 22-24 gün kuluçkaya yatar. Yavrular
22-24 gün yuvada kalır. Genelde uzun göçler yapmamaktadır.
K arga ve Sa ksa ğa n Avı
MAK hükümleri doğrultusunda avlanırlar. Doğanın çöpçüleridir.
112
113
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
AV T U R İZ M İ
K A P S A M IND A
AV L A NA BİLEN
YABAN
H AY VA N L A R I
4.2
114
Türkiye’de avlanma planlarıyla avlanabilen birçok yaban hayvanı türü
mevcuttur. Bu türler envanter çalışmaları sonucu belirlenen kotalar doğrultusunda avlattırılmaktadır. Bunlar, yaban keçisi (Capra aegagrus aegagrus),
çengelboynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra asiatica), kızıl geyik (Cervus
elaphus), ceylan (Gazella marica), Anadolu yaban koyunu (Ovis gmelinii anatolica), karaca (Capreolus capreolus) ve melez yaban keçisi (Hybrid ibex)’dir.
Bu türlerden Anadolu yaban koyunu ülkemize endemiktir. Alageyiklerin ise anavatanı Türkiye’dir. Yukarıda belirtilen ve daha sonra belirlenecek
diğer türlerin avları Genel Müdürlükçe düzenlenmektedir.
Özel izinle avlanabilen büyük memeli av hayvanlarının avları; her av yılı
için belirlenen av yılı av turizmi ilkeleri doğrultusunda yapılmaktadır. Organizasyonlar bek ve yürüyüş avı şeklinde yapılır. Yaban domuzu, çakal ve
tilki dışındakilerin sürek avı ile avlanması yasaktır. Bu yaban hayvanlarının
avlarında 6,5-9,8 mm çapındaki yivli av tüfekleri kullanılmaktadır. Avlarda
zor dağ ve iklim koşullarına uygun kıyafet seçilmelidir.
115
Sürdürülebilir Avcılık için Temel Eğitim
AV L A NM A
PL A N L AR IY L A
AVL A N AB İLE N
M E M E L İLE R
4.2.1
A NA D OLU YABAN KEÇİ S İ
(Capra aegagrus aegagrus)
116
Genel özellikleri: Ergin tekelerde, çene altında sert kıllardan meydana gelen,
siyah ve uzun bir sakal bulunur. Erkeklerin boynuzları uzundur ve kalçalarına
kadar uzanır, hançer şeklindedir. Her yıl büyüyen boynuzlardaki ayırt edilebilen
çizgi ve boğumlar, yaşı belirler. Ergin bir erkekte 160 cm’ye kadar uzunlukta
boynuza rastlanabilir. Dişilerinde de 20-30 cm uzunlukta kısa ve küt boynuzlar bulunur. Renkleri kırmızı-kahverengi gri, kışın soluk sarımsı gridir. Dişilerin
renkleri daha açıktır. Erkeklerde bulunan omuz başından ön ayaklara, sırta ve
enseye uzanan siyah renkli kıllar dişilerde bulunmaz. Ürkek hayvanlardır, sürekli
tehlikelere karşı tetiktedir. Çok iyi bir tırmanıcıdır ve hızlıdır.
Yaşama alanları: Genel olarak 1500 m veya daha yüksekte yaşadıkları gibi
deniz seviyesinin hemen üstünde de yaşayabilen yaban keçileri kayalık sarp
yerlerde, sık ağaçlıkların bulunduğu alanlarda, bodur çalılar ve otlarla kaplı
kayalık dağlarda yaşarlar. Sabahın erken saatlerinde ormandan çıkarak yüksek
yerlere otlanmak için çıkar, akşamüzeri tekrar ormana geri dönüş yaparlar.
Öğle sıcaklarında gölgelik alanlarda dinlenmeye çekilirler.
Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgelerindeki dağlarda yaşam alanı bulmuştur. Muğla’dan başlayarak, Antalya, Mersin, Adana ve Hatay illerinde, bütün Toros Dağlarında, Doğu Anadolu’da Tunceli, Erzurum ve Erzincan’da, Güney Doğu Anadolu’da Adıyaman, Bingöl ve
Hakkari’de; İç Anadolu’da Niğde ve Kayseri ile Kuzey Doğu Anadolu’da Artvin
ilinde yoğun olarak bulunmaktadır. Yaban keçisine, kızıl keçi, geyik, erkeğine
teke, dişisine keçi veya elik, bir yaşına kadar olan yavrusuna oğlak, bir yaşındaki
yavrusuna ise çebiç denilmektedir.
Biyolojisi: Yaban keçilerinin çiftleşme dönemi kasım-aralık aylarıdır. Çiftleşme döneminde tekeler, boynuz diplerine yakın bezlerden çıkan koku nedeniyle
çok keskin kokarlar. Geçtikleri ve gezdikleri her yerde bu koku hissedilir. Dişiler
sesleriyle, aksırmalarıyla ve yürürken taşlara çarparak çıkardıkları seslerle varlıklarını çevredeki erkeklere bildirirler. Gebelik süreleri 5-6 aydır. Doğumları genellikle mayıs ayındadır. Yavrular doğduklarının ertesi gününden itibaren annelerini takip edebilecek duruma gelirler. Erginleşme süresi 2-3 yıldır.
ÇE N G ELBOYNU Z LU DAĞ
K E ÇİSİ (Rupicapra rupicapra asiatica)
Genel özellikleri: Boynuzlar kafatasından dik olarak çıkıp, uç kısmından çengel gibi aşağıya doğru büküldüğü için çengelboynuzlu dağ keçisi denilmiştir.
117

Download Report