HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
HEMA TERMİK SANTRALİ
BARTIN İLİ, AMASRA VE MERKEZ İLÇELERİ, ÇAPAK KOYU MEVKİİ
2X(660 MWe-669,4 MWm-1.466 Mt) VE
KÜL DEPOLAMA SAHASI PROJESİ
ÇED BAŞVURU
DOSYASI
ÇED RAPORU
ANKARA-2014
NİHAİ ÇED
RAPORU
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Proje Sahibinin Adı
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A. Ş.
Adresi
Büyükdere Cad. No:53
Maslak / İSTANBUL
Telefon ve Faks
Numaraları
Tel: 0 (212) 285 22 40
Faks: 0 (212) 286 44 55
Projenin Adı
Hema Termik Santrali 2X(660 MWe-669,4 MWm-1.466 MWt)
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Proje Bedeli
1.791.300.000.-TL (700.000.000 €)
(14.08.2013 tarihli Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden
hesaplanmıştır. 1 Euro= 2,559 TL)
Proje İçin Seçilen Yerin
Açık Adresi (Adı, mevkisi,
birden fazla il veya ilçede
yer alıyorsa bunları
tanımlayan yörenin adı)
Bartın İli, Amasra ve Merkez İlçeleri, Çapak Koyu Mevkii
Koor. Sırası : Sağa Değer, Yukarı Değer
Saat Yönünde
Eleman Sırası: Sağa (Y):Yukarı (X)
Koor. Sırası : Enlem,Boylam
Saat Yönünde: Derece.kesir
Eleman Sırası: Enlem:Boylam
Datum
: ED-50
Datum
: WGS-84
Türü
: UTM
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: 33
D.O.M.
:-
Z.O.N
: 36
Z.O.N
:-
Ölçek Fak. : 6 derecelik
Ölçek Fak. : 6 derecelik
TERMİK SANTRAL ALANI
Proje İçin Seçilen Yerin
Koordinatları, Zonu
1
445047,456
4619381,991
1
41,722673
32,338983
2
445075,473
4619360,563
2
41,722482
32,339321
3
445124,707
4619402,880
3
41,722867
32,339909
4
445160,189
4619394,390
4
41,722793
32,340337
5
445217,833
4619408,532
5
41,722924
32,341028
6
445218,267
4619432,524
6
41,723140
32,341031
7
445274,652
4619454,091
7
41,723338
32,341707
8
445317,197
4619526,138
8
41,723990
32,342212
9
445350,225
4619548,620
9
41,724195
32,342607
10
445360,537
4619579,538
10
41,724474
32,342728
11
445382,293
4619611,000
11
41,724759
32,342987
12
445411,336
4619687,814
12
41,725453
32,343329
13
445568,672
4619810,304
13
41,726567
32,345209
14
445587,662
4619820,989
14
41,726664
32,345437
15
445602,124
4619826,376
15
41,726714
32,345610
16
445613,093
4619791,918
16
41,726404
32,345745
17
445630,890
4619765,117
17
41,726164
32,345962
18
445724,936
4619734,897
18
41,725898
32,347095
19
445751,187
4619691,025
19
41,725505
32,347415
20
445748,745
4619685,893
20
41,725459
32,347386
21
445774,858
4619678,763
21
41,725396
32,347700
22
445776,112
4619690,497
22
41,725502
32,347714
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
23
445803,216
4619687,549
23
41,725477
32,348040
24
445818,726
4619676,835
24
41,725382
32,348228
25
445841,876
4619660,613
25
41,725237
32,348508
26
445831,259
4619630,790
26
41,724968
32,348383
27
445862,017
4619624,029
27
41,724909
32,348753
28
445873,531
4619633,338
28
41,724994
32,348891
29
445915,826
4619620,435
29
41,724880
32,349400
30
445968,894
4619636,045
30
41,725025
32,350037
31
445982,614
4619608,089
31
41,724774
32,350204
32
446006,638
4619613,927
32
41,724828
32,350493
33
446017,793
4619606,757
33
41,724764
32,350627
34
446026,390
4619602,981
34
41,724731
32,350731
35
445992,808
4619559,872
35
41,724340
32,350331
36
446003,636
4619536,659
36
41,724132
32,350464
37
445971,932
4619498,301
37
41,723784
32,350086
38
445940,216
4619425,044
38
41,723122
32,349711
39
445899,456
4619280,027
39
41,721814
32,349234
40
445701,651
4619238,437
40
41,721425
32,346860
41
445691,658
4619241,091
41
41,721449
32,346740
42
445688,217
4619243,151
42
41,721467
32,346698
43
445670,473
4619217,243
43
41,721232
32,346487
44
445581,991
4619207,717
44
41,721141
32,345425
45
445566,976
4619216,868
45
41,721222
32,345243
46
445556,714
4619206,939
46
41,721132
32,345121
47
445539,877
4619200,585
47
41,721073
32,344919
48
445518,042
4619198,363
48
41,721052
32,344657
49
445502,067
4619193,031
49
41,721003
32,344465
50
445493,286
4619190,222
50
41,720977
32,344360
51
445471,472
4619174,933
51
41,720838
32,344099
52
445433,578
4619165,182
52
41,720747
32,343644
53
445407,566
4619153,214
53
41,720638
32,343333
54
445391,953
4619148,484
54
41,720594
32,343145
55
445388,893
4619144,222
55
41,720555
32,343109
56
445377,264
4619136,404
56
41,720484
32,342970
57
445362,237
4619136,918
57
41,720488
32,342789
58
445344,063
4619162,862
58
41,720720
32,342568
59
445329,430
4619185,573
59
41,720924
32,342390
60
445309,843
4619207,836
60
41,721123
32,342153
61
445304,278
4619213,241
61
41,721171
32,342086
62
445293,525
4619224,432
62
41,721271
32,341955
63
445219,637
4619320,792
63
41,722134
32,341058
64
445188,553
4619325,966
64
41,722179
32,340684
65
445177,092
4619338,051
65
41,722287
32,340545
66
445143,758
4619355,271
66
41,722439
32,340143
67
445124,867
4619360,248
67
41,722483
32,339915
68
445112,880
4619360,998
68
41,722489
32,339771
69
445063,643
4619341,403
69
41,722309
32,339181
1
KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI
446232
4617069
1 41.70189606
26.35327686
2
446528
4617250
2
41.70354620
26.35681793
3
446780
4617059
3
41.70184287
26.35986360
4
446875
4616899
4
41.70040818
26.36101958
5
446695
4616438
5
41.69624412
26.35889764
6
446403
4616653
6
41.69816089
26.35536936
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
KÜL VE/VEYA ALÇITAŞI DEPOLAMA SAHASI
1
441790,000
4618030,000
1
41,7103257
32,2998824
2
442740,000
4618030,000
2
41,7103947
32,3113009
3
442805,171
4616796,383
3
41,6992889
32,3122026
4
441981,565
4616547,540
4
41,6969881
32,3023293
5
441523,469
4617213,336
5
41,7029510
32,2967590
TERMİK SANTRAL
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği EK-I ÇED
Uygulanacak Projeler Listesinde 2(a).Madde de belirtilen
"Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla
olan termik güç santralleri ile diğer yakma sistemleri"
Projenin ÇED Yönetmeliği
Kapsamındaki Yeri
(Sektörü, Alt Sektörü)
KÜL DEPOLAMA SAHALARI
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliğinde EK-1
ÇED Uygulanacak Projeler Listesinde Madde 12 "Günlük
kapasitesi 100 ton ve üzeri atıkların yakılması (oksitlenme
yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma veya plazma vb. termal
bertaraf işlemleri), belediye atıkları hariç olmak üzere alanı 10
hektardan büyük ve/veya hedef yılı da dahil günlük 100 ton ve
üzeri olan atıkların ara işleme tabi tutulması ve düzenli
depolanması için kurulacak tesisler."
sınıfında yer almaktadır.
Raporu Hazırlayan
Kuruluşun Adı
MGS Proje Müşavirlik Mühendislik Ticaret Ltd. Şti.
Raporu Hazırlayan
Kuruluşun Adresi, Telefon
ve Faks Numaraları
Şehit Cevdet Özdemir Mahallesi,
1351. (203) Sokak, No:1/7, Çankaya-ANKARA
Tel: 0.312.479 84 00
Faks: 0.312.479 84 99
Raporu Hazırlayan
Kuruluşun Yeterlik Belge
No’su ve Tarihi
Yeterlik Belgesi No:67
Veriliş Tarihi: 25.04.2014
Raporun Sunum Tarihi
(Gün, Ay, Yıl)
4 HAZİRAN 2014
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
İÇİNDEKİLER
İçindekiler………………………………………………………………………….……………………i
Tablolar İndeksi…………………………………………………………..…………..………….…….x
Şekiller İndeksi……………………………………………………………………………...……….xiii
Fotoğraflar İndeksi…………………………………………..….……….………………………..…xvi
Ekler İndeksi……………………………………………………..….……………………...……….xvii
Kısaltmalar…………………………………………………………………………....……………...xix
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI ................................................................................. 1
(Proje konusu faaliyetin tanımı, (Tesisin faaliyet aşamasındaki ana üretimi, ürün cinsi,
proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin ayrı
ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü (MWe, MWt)), üretim kapasitesi, teknik
özellikleri ve ömrü, tesiste kullanılacak ham madde cinsi, miktarı, hizmet amaçları, pazar
veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya
il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) ......................................................................................... 1
I.1
Proje Konusu Faaliyetin Tanımı............................................................................................................. 1
I.2
Projenin Hizmet Amaçları Önemi ve Gerekliliği .................................................................................... 6
I.2.1 Dünya ve Türkiye'de enerji kaynakları ve elektrik enerji üretimi........................................ 6
I.2.2 Dünyada kömür rezervi .................................................................................................. 13
I.2.3 Dünya kömür üretimi ...................................................................................................... 15
I.2.4 Dünya elektrik üretiminde kömürün payı ........................................................................ 18
I.2.5 Ülkemiz kömür rezervleri ............................................................................................... 18
I.2.6 Amasra B sahasının kömür rezervi ................................................................................ 19
I.2.7 Kömür ithalatı ................................................................................................................ 20
I.2.8 Ülkemizde kömürün elektrik üretimindeki payı ............................................................... 21
BÖLÜM II: PROJE İÇIN SEÇILEN YERIN KONUMU .............................................................. 24
II.1.
Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan faaliyet yerinin,
lejant ve plan notlarının da yer aldığı 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, (Plan Notları ve hükümleri),
Onaylı Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notları ve lejantları) üzerinde, değil ise mevcut
arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi) (Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim
yerleri ile ilgili detaylı bilgiler).............................................................................................................................. 24
II.1.1. Projenin konumu ........................................................................................................ 24
II.1.2. Projenin çevre düzeni planındaki yeri ......................................................................... 33
II.2.
Proje Ünitelerinin Kentsel ve Kırsal Yerleşim Yerlerine Mesafelerinin Ayrı Ayrı Verilmesi ve Harita
Üzerinde Gösterimi ........................................................................................................................................... 33
II.3.
Projenin Belirtilen Alanda Yapılmasının Gerekçeleri Belirtilerek, Proje Ünitelerinin Kurulacağı Alana
İlişkin Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumunun (m2 ya da Hektar) Dağılımının Verilmesi .............................. 34
II.3.1. Proje sahasının seçilme gerekçeleri ........................................................................... 34
II.3.2. Kömür temin alanının seçilme gerekçeleri .................................................................. 35
II.3.3. Kül/alçıtaşı depolama sahasının seçilme gerekçeleri .................................................. 35
II.3.4. Proje ünitelerinin kurulacağı alana ilişkin arazi kullanım ve mülkiyet durumu .............. 35
II.4.
Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Termik Santral ve Kül Depolama Alanı, Alçıpan
Tesisi, Dolgu (Ramble) Alanı vb.) (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer
Ünitelerin Yerleşim Planı, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve
Yükseklikleri, Temsili Resmi, Kıyı-Kenar Çizgisinin ve Batimetrik Bilgilerin Vaziyet Planı’na İşlenmesi ve
i
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Koordinat Noktalarının, SKHKKY Ek-4 Dikkate Alınarak Yaklaşık Olarak Olması Gereken Baca Yüksekliği,
Baca Gazı Hızının Hesabının Yapılması Gösterilmesi) .................................................................................. 36
BÖLÜM III : PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI ............................................ 37
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları.......................................... 37
III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması (Yapılacak Üretimin Ruhsat Süresi de Dikkate
Alınarak İş Termin Planının Hazırlanması) Veya Zamanlama Tablosu......................................................... 37
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi............................................................................................................. 37
III.3.1. Proje’nin faydaları....................................................................................................... 37
III.3.2. Proje’nin maliyetleri .................................................................................................... 39
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Proje Sahibi veya
Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri 39
III.4.1. Elektrik iletim hattı (EİH) ............................................................................................. 39
III.4.2. Kömür temini ve kömür zenginleştirme (Lavvar) tesisi ................................................ 39
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin Zaruri Olan ve Proje Sahibi
veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı
Projeleri .............................................................................................................................................................. 39
III.5.1. Ulaşım ........................................................................................................................ 39
III.5.2. Barınma ..................................................................................................................... 41
III.6. Kamulaştırma ve/veya Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı ............................................................ 42
III.6.1. Kamulaştırma ............................................................................................................. 42
III.6.2. Yeniden yerleşim ........................................................................................................ 42
III.7. Diğer Hususlar ...................................................................................................................................... 42
BÖLÜM IV :TERMİK SANTRAL, KALKER OCAKLARI, KÜL DEPOLAMA VB. PROJE
KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT
ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI () ...................................................................... 43
IV.1. Projeden Etkilenecek Gösterilecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre
Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)............................................................. 43
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı..... 44
IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Faaliyetin gerçekleştirileceği yerin-genel iklim
özellikleri, basınç, sıcaklık dağılımı, yağış dağılımı, nem dağılımı, buharlaşma durumu, sayılı
günler dağılımı (sisli, kar yağışlı, karla örtülü günler, en yüksek kar örtüsü kalınlığı vs), rüzgar
dağılımı, rüzgar hızı dağılımı, fırtınalı günler, kuvvetli rüzgarlı günler-bu başlık altında yer alan
bilgilerin aylık-mevsimlik-yıllık dağılımları içermesi, meteorolojik veri setinin son yılları
kapsayacak şekilde uzun yılları ait olması- Amasra Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 Meteoroloji
Bülteni ve buharlaşma içinde Kastamonu Cide Met. İstasyonu verileri) .................................... 44
IV.2.2. Bölgesel jeolojik özellikler ve proje alanının jeolojisi {jeolojik yapının fiziko-kimyasal
özellikleri, tektonik hareketler, mineral kaynaklar, heyelan, benzersiz oluşumlar, çığ, sel, kaya
düşmesi başlıkları altında incelenmesi, proje sahasının 1/25.000 ölçekli genel jeoloji haritası ve
inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/1000 ve/veya 1/5000'lik) jeolojik harita ve lejantı,
stratigrafik kolon kesiti, jeoteknik etüt raporu (proje yerinin detaylı jeoloji-jeoteknik etütleri),
depremsellik ve doğal afet potansiyeli, faaliyet alanını da içine alan büyük ölçekli diri fay
haritası, fay hatlarının faaliyet alanına uzaklıkları ve etkileri, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile
kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, 1/25.000 ölçekli jeoloji harita ve
kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak
detaylandırılması} ..................................................................................................................... 67
ii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler (Yeraltı su seviyeleri, halen mevcut her türlü keson, derin,
artezyen vb. kuyu lokasyonlarının yer ve kotları ile geçilen litolojik özellikleri gösterilerek,
jeomekanik özellikleri ile birlikte kütlesel geçirgenlik değerleri, emniyetli çekim değerleri, suyun
fiziksel ve kimyasal özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı) ........................ 82
IV.2.4. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan, akarsu ve diğer
sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, tesisin en yakın yüzeysel
su kaynağına, içme suyu havzasına, toplu içmesuyu temini amacıyla kullanılan yeraltı sularının
alındığı kuyu, pınar ve infiltrasyon galerine olan mesafelerinin ve projenin bunlar üzerindeki
olası etkilerinin belirtilmesi, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar,
su toplama havzası, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri) ....................................... 87
IV.2.5. Soğutma suyunun temin edileceği denizel ortamdaki (Karadeniz) canlı türleri (florafauna), (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler;
bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma
kararları, dalga hareketleri, sıcaklık, derinlik, tuzluluk vb) ......................................................... 89
IV.2.6. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama
suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları, su
yolu ulaşımı tesisleri, turizm, spor ve benzeri amaçlı su ve/veya kıyı kullanımları, diğer
kullanımlar)............................................................................................................................... 96
IV.2.7. Proje sahası ve civarının akıntı sirkülâsyonuna ilişkin akıntı hız ve yön ölçüm sonuçları
ve grafiksel değerlendirmeler.................................................................................................... 97
IV.2.8. Deniz tabanı düşey devamlılığının tespitine yönelik jeolojik-jeofiziksel (sismik veya
sondaj uygulamaları) çalışma sonuçları ve değerlendirmeleri ................................................. 100
IV.2.9. Deniz tabanı sediment cinsi ve dağılımına ilişkin değerlendirmeler ile sahanın sediment
dağılım haritası ....................................................................................................................... 101
IV.2.10.
Bölgede deniz suyunun oşinografik parametrelerine (tuzluluk-yoğunluk vb.) ilişkin
ölçüm sonuçları ve değerlendirmeler ...................................................................................... 104
IV.2.11.
Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti,
sınıflaması, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır
vb.)
............................................................................................................................. 105
IV.2.12.
Tarım alanları (tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin
büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve
ekonomik değeri) .................................................................................................................... 108
IV.2.13.
Orman Alanları (Orman alanı miktarları m2, bu alanlardaki ağaç türleri ve miktarları,
kapladığı alan büyüklükleri, kapalılığı ve özellikleri, mevcut ve planlanan koruma ve/veya
kullanım amaçları, proje alanı orman alanı değil ise proje ve ünitelerinin en yakın orman alanına
mesafesi, 1/25.000 ölçekli meşcere haritası) .......................................................................... 110
IV.2.14.
Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer
Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre
Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar vb.)........... 113
IV.2.15.
Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal
olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir
ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, av hayvanlarının adları,
popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) proje alanındaki
vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek
canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Arazide
iii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
yapılacak flora çalışmalarının vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin
belirtilmesi ............................................................................................................................. 115
IV.2.16.
Hayvancılık ve su ürünleri (etki alanı içinde balıkçılık, voli yerleri, yetiştirilen türler,
beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri) ... 155
IV.2.17.
Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve
jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar ........................................................................... 159
IV.2.18.
Madenler ve fosil yakıt kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme
durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik
değerleri) ............................................................................................................................. 161
IV.2.19.
Termal ve jeotermal su kaynakları, (Bunların fiziksel ve kimyasal özellikleri, debileri,
mevcut ve planlanan kullanımları) .......................................................................................... 163
IV.2.20.
Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri
Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.) ..... 163
IV.2.21.
Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından mevcut kirlilik
yükünün belirlenmesi (Bu çalışma yapılırken ilgili yönetmelik gereğince hangi tarihler arasında
ne tür çalışmalar yapıldığı, çalışma metotları, çalışmanın yapıldığı dönemdeki meteorolojik
şartlar ve ölçüm süreleri belirtilmelidir.) ................................................................................... 164
IV.2.22.
Diğer özellikler ...................................................................................................... 175
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri................................................................................................ 175
IV.3.1. Proje alanı ve etki alanındaki balıkçılık faaliyetleri, su ürünleri bakımından ekonomik
türler, bölge balıkçılığının incelenmesi (voli yerleri, balıkçı, balıkçı teknesi ve balıkçı kuruluşları
yönünden) .............................................................................................................................. 175
IV.3.2. Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başta turizm olmak üzere,
tarım, hayvancılık, balıkçılık vb sektörler, yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer
bilgiler) ................................................................................................................................. 175
IV.3.3. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, özellikle turizm
sezonunda nüfus artış oranları, diğer bilgiler) ......................................................................... 179
IV.3.4. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, sağlık, bölgede mevcut endemik
hastalıklar, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu) ................................... 180
IV.3.5. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (yerleşme
alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri,
limanlar, konutlar, turizm alanları vb.) ..................................................................................... 182
IV.3.6. Gelir ve İşsizlik (Bölgede gelirin iş kollarına dağılımı iş kolları itibariyle kişi başına
düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir) ....................................................................... 184
IV.3.7. Diğer Özellikler ......................................................................................................... 186
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV'TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE
ALINACAK ÖNLEMLER (BU BÖLÜMDE PROJENİN FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE
ÜZERİNE ETKİLERİ, BU ETKİLERİ ÖNLEMEK, EN AZA İNDİRMEK VE İYİLEŞTİRMEK İÇİN
ALINACAK YASAL, İDARİ VE TEKNİK ÖNLEMLER V.I VE V.2. BAŞLIKLARI İÇİN AYRI
AYRI VE AYRINTILI ŞEKİLDE AÇIKLANIR.) ........................................................................ 187
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine
Etkileri ve Alınacak Önlemler .......................................................................................................................... 187
V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda
hafriyat oluşacağı, hafriyat miktarı, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin nerelere
taşınacakları ve/veya hangi amaçlar için kullanılacakları ........................................................ 187
iv
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
V.1.2. Zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler (deprem, heyelan, çığ, sel, kaya
düşmesi benzersiz oluşumlar halinde tesisin taşıma gücü, alınacak önlemleri, emniyet gerilmesi,
oturma hesapları) ................................................................................................................... 188
V.1.3. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı ................. 189
V.1.4. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak
maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların taşınımları,
depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler .......................... 190
V.1.5. İnşaat sırasında kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, (Tesisin
inşaat aşamasında oluşabilecek toz emisyonu miktarlarının emisyon faktörleri kullanılarak
hesaplanması ve sonuçlarının, toz emisyonu için hesaplamalar sonucu elde edilen kütlesel debi
değerleri SKHKKY Ek-2’de belirtilen sınır değerleri aşmışsa modelleme yapılması, Tesiste
oluşabilecek emisyonlarla ilgili yapılacak hesaplamalarda kullanılacak olan emisyon faktörlerinin
hangi kaynaktan alındığı) ....................................................................................................... 191
Tüm emisyon kaynaklarından kaynaklanacak toz emisyonları Tablo 81 ve Tablo 82’de
gösterilmiş olup,hesaplanan saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri Sanayi Kaynaklı Hava
Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1’de verilen Normal işletme şartlarında ve haftalık
iş günlerindeki işletme saatleri için verilen kütlesel debi (Baca dışından) değerleri ile
karşılaştırıldığında inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan saatlik kütlesel debiler yönetmelikte
verilen sınır değerleri (1 kg/saat) aştığı görülmüştür. 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi
Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
Ek-2 Tesislerin Hava Kalitesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü
başlığı altında; ........................................................................................................................ 195
V.1.6. Kalker ocaklarının açılması ve kırma-eleme tesisinin kurulması durumunda, tesisin
kapasitesi, teknolojisi, çalışma süreleri (gün-ay-yıl) ................................................................ 197
V.1.7. Proje kapsamındaki ulaşım altyapı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler;
kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler, altyapının inşası sırasında
kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler ......................................... 197
V.1.8. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için yapılacak işlemler
ve kullanılacak malzemeler..................................................................................................... 197
V.1.9. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek yapılacak
işlerde kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, bunlardan oluşacak emisyonlar ......... 197
V.1.10. Proje kapsamındaki su temin sistemi planı, bu sistemin inşası ile ilgili işlemler, bu
işlemlerde kullanılacak malzemeler; suyun temin edileceği kaynak ve kullanılacak su miktarları,
içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, Arazinin hazırlanmasından
başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler sonucu oluşacak atık suların
cins ve miktarları, deşarj edileceği ortamlar ............................................................................ 200
V.1.11. Soğutma suyu isale hattı için zemin emniyetinin sağlanması için yapılacak işlemler
(taşıma gücü, emniyet gerilmesi, oturma hesapları)................................................................ 201
V.1.12. Arazinin hazırlanmasından ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işler
sonucu meydana gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları
veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat depo sahalarının kapasitesi, atıkların geçici
depolanacağı alanların vaziyet planında gösterilmesi ve geçici depolama alanlarının
özelliklerinin verilmesi (atıkların niteliği, ömürleri konusunda detaylı bilgi verilmesi, ÇED
Yönetmeliği kapsamında alınan izinlerin rapor ekinde yer alması) .......................................... 204
V.1.13. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler nedeni
ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler, Çevresel
v
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Gürültü’nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne göre akustik raporun hazırlanması,
(www.csb.gov.tr adresinde bulunan Akustik Formatının esas alınması).................................. 207
V.1.14. Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ve alınacak önlemler .. 212
V.1.15. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla elden
çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kulanım kabiliyeti ve tarım ürünleri ..... 213
V.1.16. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek
ağaçların tür ve sayıları, ortadan kaldırılacak tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin
yapılacağı (tesis alanı ve kül depolama sahaları dahil) ........................................................... 214
V.1.17. Proje ve yakın çevresinde yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına
(geleneksel kentsel dokuya, başta Amasra olmak üzere potansiyel turizm alanlarına olabilecek
etkiler, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin
şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi ve alınması gereken önlemler ................................... 215
V.1.18. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek
işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar. (Çevre ve toplum sağlığını olumsuz
etkileyecek yangın ve patlamalara karşı alınacak tedbirler hakkında bilgi verilmesi) ............... 216
V.1.19. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek
işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı
ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği...................................................................... 216
V.1.20. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl
yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, vb. ........................................................ 217
V.1.21. Projenin inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan trafik yükünün belirlenmesi ve etkilerinin
değerlendirilmesi .................................................................................................................... 217
V.1.22. Diğer özellikler.......................................................................................................... 219
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak
Önlemler .......................................................................................................................................................... 219
V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde
Gerçekleştirileceği (Soğutma sisteminin ayrıntılı açıklanması), Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin
Ayrıntılı Proses Akım Şeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet
Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak Makinelerin, Araçların,
Aletlerin ve Teçhizatın Özellikleri (soğutma sistemi ve diğer prosesler arasındaki farkların
ayrıntılı açıklanması) .............................................................................................................. 219
V.2.2. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim
Miktarları, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları, Üretilecek Hizmetlerin Nerelere, Nasıl
ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı ..................................................................... 248
V.2.3. Proje İçin Gerekli Hammaddenin Nereden ve Nasıl Sağlanacağı (Bölgenin Kömür
Rezervleri Kullanılacağına Dair Taahhüt ve İlgili Kamu Kurum Görüşlerinin Değerlendirmesi),
Özellikleri, Görünür ve Muhtemel Rezerv Miktarları, 1/25.000 Ölçekli Haritada Gösterimi,
Taşınımları, Depolanmaları, Taşınma ve Depolanması Sırasındaki Etkileri (Tozuma, Yanma
Riski, Sızıntı Suları Vb), Kullanılacak Ulaşım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Miktarları ve
Kapasiteleri, Depolama ve Kırma-Eleme İşleminin Nerede-Ne Şekilde Gerçekleştirileceği,
Oluşacak Toz Miktarı ve Alınacak Tedbirler, Kömürün Kısa ve Elementel Analizi, Isıl Değeri,
Kömürün Kullanımı Öncesinde (Zenginleştirme-Lavvarlama Aşamasında) Ortaya Çıkacak Atık
Miktarı ve Bertarafı ................................................................................................................. 249
V.2.4. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler İçin Ne Miktarlarda
Kullanılacağı, Kullanılacak Suyun Proses Sonrasında Atık Su Olarak Fiziksel, Kimyasal ve
vi
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Bakteriyolojik Özellikleri, Atık Su Arıtma Tesislerinde Bertaraf Edilecek Maddeler ve Hangi
İşlemlerle Ne Oranda Bertaraf Edilecekleri, Arıtma İşlemleri Sonrası Atık Suyun Ne Miktarlarda,
Hangi Alıcı Ortamlara, Nasıl Deşarj Edileceği ......................................................................... 260
V.2.5. Soğutma Sistemine İlişkin Bilgiler, Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Kazan ve/veya
Soğutma Sularının Ne Miktarlarda Kullanılacakları, Bu Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi
Alıcı Su Ortamlarına Nasıl Verileceği ve Verilecek Suların Özellikleri ..................................... 280
V.2.6. Proje kapsamında kullanılacak kireçtaşının miktarı, nereden ve nasıl sağlanacağı
(Hangi sahalardan temin edileceğinin belirlenmesi ve bu sahaların raporda ve ekindeki
topoğrafik haritada yer verilmesi), karakteristikleri (reaktivitesi ve diğer özellikleri) ................. 280
V.2.7. Proje kapsamında kullanılacak ana yakıtların ve yardımcı yakıtın hangi ünitelerde ne
miktarlarda yakılacağı ve kullanılacak yakma sistemleri, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği Ek-4’üne göre hesaplanan tesis baca yüksekliği, emisyonlar, azaltıcı
önlemler ve bunların verimleri, ölçümler için kullanılacak aletler ve sistemler, modelleme
çalışmasında kullanılan yöntem, modelin tanımı, modellemede kullanılan saatlik meteorolojik
veriler (yağış, rüzgar, atmosferik kararlılık, karışım yüksekliği vb.).......................................... 280
V.2.8. Bölgenin tesis kurulmadan önceki hava kalitesi değerleri, model girdileri, kötü durum
senaryosu da dikkate alınarak model sonuçları, muhtemel ve bakiye etkiler, önerilen tedbirler,
Modelleme sonucunda elde edilen çıktıların arazi kullanım haritası üzerinde gösterilmesi ve
mevcut hava kalitesi verileri ile tablosal karşılaştırma yöntemi................................................ 307
V.2.9. Tesisin Faaliyeti Sırasında Oluşacak Külün Analizi, Miktarı ve Özellikleri, Oluşabilecek
Ağır Metaller İle İlgili Varsa Bir Ön Çalışma, Ağır Metal Miktarı ve Özellikleri, Kül Erime
Sıcaklıkları, Depolama/Yığma, Bertaraf İşlemleri, Aktarmadan Önce Saha İçinde Depolanıp
Depolanmayacağı, Saha İçerisinde Geçici Depolama Yapılacaksa (1/25.000 lik Vaziyet
Planında Gösterilmesi) Depolama Şartları ve Alınacak Önlemler, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl
Taşınacakları, Alternatif Yol Güzergahları veya Hangi Amaçlar İçin Yeniden
Değerlendirilecekleri ............................................................................................................... 308
V.2.10. Kül Depolama Tesisinin Koordinatları, Kapasitesi, Mülkiyet Durumu, En Yakın Yerleşim
Yerine Mesafesi, Tasarımı, Drenaj Sistemi, Zemin Sızdırmazlığının Sağlanması İçin Yapılacak
İşlemler, Kontrol Yöntemleri ve Alınacak Önlemler, Kullanılacak Olan Geçirimsiz Tabakanın
Tüm Teknik Özellikleri, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Depolama Alanına Ait Her Bir Hücre
İçin Üst Örtü ve Zemin Suyu Drenaj Tabakası Plan ve Kesit Bilgileri, Üst Yüzey Geçirimsizlik
Tabakasının Teşkili, Ömrü, Depolama Alanının Yol Açacağı Bitkisel Toprak Kaybı ve
Rehabilitasyonu ...................................................................................................................... 310
V.2.11. Tesiste Oluşacak Kül Atıklarının Yer Altında Üretim (Kömür) Sonucu Oluşturulacak
Boşluklarda Dolgu (Ramble) Malzemesi Olarak Kullanılması Durumunda Bu Sisteme Ait Detaylı
Bilgiler, Yer Altı Sularına Kirlilik Bulaşmasını Önlemek Amacıyla Alınacak Önlemler, Kirlilik
İzlenmesine Yönelik Yapılacak Çalışmalar ve Tüm Bunları İçeren Bilgilerin Acil Eylem Planına
Aktarılması ............................................................................................................................. 315
V.2.12. Baca Gazı Arıtma İşlemi Sonucunda Açığa Çıkacak Atıkların Bertaraf Yöntemi, Proje
Kapsamında Oluşacak Küllerin ve Baca Gazı Arıtımından Kaynaklanacak Atıkların Satışının
Yapılamaması Durumunda, Depolama Sahasının Kapasitesi Projelendirilirken Yapılabilecek
Minimum Satışın Göz Önünde Bulundurulacağı ..................................................................... 316
V.2.13. Drenaj sisteminden toplanacak suyun miktarı, sızıntı suyu toplama havuzunun toplama
karakteristiği, arıtılma şekli, arıtma sonucu ulaşılacak değerler, arıtılan suyun hangi alıcı ortama
nasıl deşarj edileceği, deşarj limitlerinin tablo halinde verilmesi, tesiste oluşacak sızıntı suyu ile
ilgili değerlendirmenin şiddetli yağış analizlerine göre yapılması, Depo alanı yüzey drenaj suları
vii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
ve sızıntı sularının kontrolü ve kirlilik unsuru içermesi durumunda nasıl temizleneceği, alınacak
izinler ................................................................................................................................. 317
V.2.14. Tesisin faaliyeti sırasında oluşacak diğer katı atık miktar ve özellikleri, bertaraf
işlemleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için yeniden
değerlendirilecekleri, alıcı ortamlarda oluşturacağı değişimler, muhtemel ve bakiye etkiler,
alınacak önlemler ................................................................................................................... 317
V.2.15. Proje kapsamında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve sevileri, bakiye
etkiler, alınacak önlemler, Çevresel Gürültü’nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne
göre akustik raporun hazırlanması, (her bir tesis için ayrı ayrı hazırlanacak) .......................... 319
V.2.16. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikler, Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri, Muhtemel ve
Bakiye Etkiler ve Önerilen Tedbirler........................................................................................ 322
V.2.17. Proje Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılması Muhtemel Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı
ve Patlayıcı Maddeler, Taşınımları ve Depolanmaları, Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları,
Kullanımları Sırasında Meydana Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler ................. 323
V.2.18. Proje etki alanında yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına
(geleneksel kentsel dokuya, başta Amasra olmak üzere potansiyel turizm alanlarına olabilecek
etkiler, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki etkilerinin
şiddeti ve yayılım etkisinin belirlenmesi ve alınması gereken önlemler ................................... 326
V.2.19. Deniz ortamına olabilecek etkiler ve alınacak tedbirler (voli sahaları, deniz suyu
kalitesi, su ürünleri, deniz içindeki mevcut kültürel varlıklar ve diğer sucul faaliyetler dikkate
alınarak gerçekleştirilecek etki değerlendirmesi)..................................................................... 327
V.2.20. Karasal flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler ................................... 328
V.2.21. Orman alanları üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, orman yangınlarına karşı
alınacak tedbirler (Orman alanı dışında olması halinde en yakın orman alanlarına mesafesi ve
mesafeye bağlı olarak orman yangınlarına karşı alınacak önlemler) ....................................... 330
V.2.22. Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine Olan Etkileri, Toprak
Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve Alınacak Tedbirler ................................. 331
V.2.23. Yeraltı ve yüzey suyun (mevcut su kaynaklarına) etkiler ve alınacak tedbirler .......... 333
V.2.24. Santralın olası etkilerinin (canlılar, hava, su ve toprak gibi alıcı ortama) bölgenin
mevcut kirlilik yükü ve aynı bölgede bulunan ve kurulması planlanan diğer termik santral ile
kümülatif olarak değerlendirilmesi........................................................................................... 333
V.2.25. Termik Santralin Verimi, Açığa Çıkan Atık Isının Nasıl Değerlendirileceği, Enerji
Kaybından (Yakıtın Tamamının Enerjiye Dönüştürülememesinden Kaynaklanan) Dolayı
Atmosfere Verilecek Isının Meteorolojik Koşulları (Bağıl Nem, Sıcaklık, Basınç vs) Nasıl
Etkileyeceğinin Bir Model Çalışmasıyla Ortaya Konması, Model Sonuçları ve Alınacak Önlemler334
V.2.26. Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik yükünün ve
etkilerinin değerlendirilmesi .................................................................................................... 336
V.2.27. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut
ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği .................. 338
V.2.28. Faaliyetler İçin Gerekli Hammadde, Yardımcı Madde ve Personel Ulaşımının Nasıl
Sağlanacağı, Kullanılacak Ulaşım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Miktarları ve Kapasiteleri ...... 338
V.2.29. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetlerden İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli
ve Tehlikeli Olanlar ................................................................................................................. 339
V.2.30. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha
Düzenlemeleri ........................................................................................................................ 341
V.2.31. Sağlık Koruma Bandı İçin Önerilen Mesafesi............................................................ 341
viii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
V.2.32. Diğer Faaliyetler ....................................................................................................... 342
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri............................................................................. 342
V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkânları, nüfus
hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb. ........................................................ 342
V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi .................................................................................. 343
BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER.............................................. 351
VI.1. Rehabilitasyon ve Reklamasyon Çalışmaları ................................................................................... 351
VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler ......................................................................................................... 351
VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları ............................................................................................................. 351
VI.4. Kül Depolama Sahasının Nihai Durumu ........................................................................................... 352
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ (BU BÖLÜMDE YER SEÇİMİ, TEKNOLOJİ,
ALINACAK ÖNLEMLER GİBİ ALTERNATİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPILACAK VE
ÇIKAN SONUÇLAR TERCİH SIRALAMASI BELİRTİLECEKTİR.) ....................................... 353
BÖLÜM VIII: ÇEVRE YÖNETİM PLANI, İZLEME PROGRAMI ACİL EYLEM PLANI ............ 356
VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen Çevre Yönetim Planı ve İzleme Programı İle Faaliyetin
İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen Çevre Yönetim Planı, İzleme Programı ve Acil
Müdahale Planı ...................................................................................................................... 356
VIII.2.
ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi Alan
Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının da Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program365
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI (PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL YÖRE HALKININ
NASIL VE HANGİ YÖNTEMLERLE BİLGİLENDİRİLDİĞİ, PROJE İLE İLGİLİ HALKIN
GÖRÜŞLERİNİN VE KONU İLE İLGİLİ SORULARIN VE AÇIKLAMALARIN ÇED RAPORUNA
YANSITILMASI) ..................................................................................................................... 366
BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN
BİR ÖZETİ (PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMALARINDA YAPILMASI PLANLANAN
TÜM ÇALIŞMALARIN VE ÇEVRESEL ETKİLER İÇİN ALINMASI ÖNGÖRÜLEN TÜM
ÖNLEMLERİN, MÜMKÜN OLDUĞUNCA BASİT, TEKNİK TERİM İÇERMEYECEK ŞEKİLDE
VE HALKIN ANLAYABİLECEĞİ SADELİKTE ANLATILMASI,) ............................................ 368
BÖLÜM XI: SONUÇLAR (YAPILAN TÜM AÇIKLAMALARIN ÖZETİ, PROJENİN ÖNEMLİ
ÇEVRESEL ETKİLERİNİN SIRALANDIĞI VE PROJENİN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE
OLUMSUZ
ÇEVRESEL
ETKİLERİN
ÖNLENMESİNDE
NE
ÖLÇÜDE
BAŞARI
SAĞLANABİLECEĞİNİN BELİRTİLDİĞİ GENEL BİR DEĞERLENDİRME, PROJE
KAPSAMINDA ALTERNATİFLER ARASI SEÇİMLER VE BU SEÇİMLERİN NEDENLERİ ) 370
NOTLAR VE KAYNAKLAR ................................................................................................... 374
ix
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
TABLOLAR İNDEKSİ
Tablo 1. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretim ve Tüketimi ......................................9
Tablo 2. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklara Göre
Dağılımı ..................................................................................................................................9
Tablo 3. 2011-2020 Dönemini Kapsayan Enerji ve Puant Talepleri ......................................11
Tablo 4. 2009-2010 Yılı Tüketim Değerleri (GWh) ................................................................12
Tablo 5. IX. Kalkınma Planı Hedefleri ...................................................................................13
Tablo 6. Bazı Ülkelerde Kömürün Elektrik Üretimindeki Payı ................................................18
Tablo 7. Amasra Kömür Havzasında Yapılan Kömür Rezerv Çalışmaları .............................20
Tablo 8. Türkiye'de 2012 Yılı Türkiye Üretilebilir Kömür Rezervleri ve Santral Potansiyeli ....21
Tablo 9. Koordinatlar ............................................................................................................28
Tablo 10. Proje Sahasının Yakın Yerleşimlere Mesafesi ......................................................33
Tablo 11. Proje Sahasındaki Mülkiyet Durumu .....................................................................35
Tablo 12. Ünitelerin Öngörülen Ebatları ................................................................................36
Tablo 13. Amasra Meteoroloji İstasyonları Basınç Değerleri .................................................45
Tablo 14. Amasra Meteoroloji İstasyonları Sıcaklık Değerleri ...............................................45
Tablo 15. Amasra Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri .....................................................46
Tablo 16. Amasra Meteoroloji İstasyonları Ortalama Nem Değerleri .....................................47
Tablo 17. Amasra Meteoroloji İstasyonu Sayılı Günler Tablosu ............................................48
Tablo 18. Amasra Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri .........................48
Tablo 19. Cide Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri.................................................49
Tablo 20. Amasra Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları...................50
Tablo 21. Amasra Meteoroloji İstasyonu İlkbahar ve Yaz Mevsimlerindeki Rüzgârın Esme
Sayıları .................................................................................................................................51
Tablo 22. Amasra Meteoroloji İstasyonu Sonbahar ve Kış Mevsimlerindeki Rüzgârın Esme
Sayıları .................................................................................................................................51
Tablo 23. Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı (m/s) ..........................................54
Tablo 24. Amasra Meteoroloji İstasyonu Ortalama Rüzgâr Hızı, Maksimum Rüzgâr Hızı ve
Rüzgâr Yönü Tablosu (m/s) ..................................................................................................55
Tablo 25. Ortalama Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı ...........................................56
Tablo 26. Enversiyon Analiz Sonuçları (2001-2012) .............................................................57
Tablo 27. Amasra Ortalama Aylık Karışma Yükseklikleri (m) ................................................60
Tablo 28. Amasra Karışma Yüksekliği Verilerinin RMSE Değerleri .......................................63
Tablo 29. Amasra Meteoroloji İstasyonu Verilerinin RMSE Değerleri ...................................63
Tablo 30. TRY Olarak Seçilen Yıllar .....................................................................................67
Tablo 31. Yapılan Sondajlara Ait Özet Bilgiler ......................................................................78
Tablo 32. Amasra-Kazpınar Arası Incelenen Su Noktaları, Koordinatları ve Kotları ..............83
Tablo 33. Kuyu, Kaynak, Çeşme ve Yüzeysel Su Kaynaklarından Alınan Su Numunlerine Ait
Analiz Sonuçları ...................................................................................................................84
Tablo 34. Fitoplankton ve Makrofitler Listesi .........................................................................91
Tablo 35. Zooplanktonik Organizma .....................................................................................93
Tablo 36. Bentik Organizma Listesi-Omurgasız Hayvanlar ...................................................94
Tablo 37. Balık Tür Listesi ....................................................................................................95
Tablo 38. Bartın İli’nde Yapılması Planlanan/Yapılmakta Olan Baraj ve HES Projeleri .........96
Tablo 39. Akıntı Veri Setleri ..................................................................................................98
Tablo 40. Tane Boyu Analiz Sonuçları ................................................................................102
Tablo 41. CTD İstasyonları Koordinat Bilgileri (WGS-1984) ................................................104
Tablo 42. Amasra İlçesi’ndeki Arazi Kullanımı ....................................................................106
Tablo 43. Amasra İlçesi Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı (ha)................................................106
Tablo 44. Bartın İli Tarımsal Alan Kullanımı (2012) .............................................................109
Tablo 45. Amasra İlçesi’ndeki Tarımsal Alan Kullanımı (2012) ...........................................109
Tablo 46. Amasra İlçesi Ağaç Türleri ve Kapladıkları Alanları .............................................111
Tablo 47. Amasra İlçesi Arkeolojik Sit Alanları ....................................................................113
Tablo 48. Floristik Listede Kullanılan Kısaltma ve Terimler .................................................118
Tablo 49. Proje Sahası’nda Tespit Edilen Flora Listesi .......................................................121
Tablo 50. Faaliyetin Planlandığı Yer ve Çevresinde Bulunan Omurgasız Türleri ................149
x
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 51. Tesis Alanı ve Yakın Çevresindeki İki Yaşamlılar ve Sürüngenler .......................150
Tablo 52. Tesis Alanı ve Yakın Çevresindeki Kuşlar ...........................................................150
Tablo 53. Tesis Alanı ve Yakın Çevresindeki Memeliler .....................................................152
Tablo 54. Bartın İli Hayvan Potansiyeli (2012) ....................................................................155
Tablo 55. Bartın İli Hayvansal Üretim Miktarı (2012) ...........................................................156
Tablo 56. Depo ve Perdeleme Alanlarında Önerilen Türler ve Özellikleri ............................161
Tablo 57. Amasra A ve B Sahalarının Özellikleri ................................................................162
Tablo 58. Proje Kapsamında Yapılan Ölçüm ve Analizler ...................................................164
Tablo 59. Proje Kapsamında Yapılan Ölçüm Noktaları .......................................................164
Tablo 60. Toprak Numunelerine Ait Analiz Sonuçları (2013)...............................................166
Tablo 61. Toprak Kalite ve Verimlilik Analiz Sonuçları (2013) .............................................166
Tablo 62. Kül Analiz Sonuçları (2013) ................................................................................167
Tablo 63. Yüzey Suyu Numunesine Ait Analiz Sonuçları (2013) .........................................168
Tablo 64. Yeraltı Suyu Numunesine Ait Analiz Sonuçları (2013).........................................169
Tablo 65. Deniz Suyu Numunesine Ait Analiz Sonuçları (2013) ..........................................171
Tablo 66. Deniz Suyundaki Radyoaktivite Sonuçları (2013)................................................173
Tablo 67. Proje Sahası ve Yakın Çevresindeki Gürültü Ölçüm Sonuçları (2013) ................173
Tablo 68. NO2, SO2, HCI ve HF Analiz Sonuçları ...............................................................174
Tablo 69. Tesis İçerisinde Yapılan (PM10)Toz Ölçümlere İlişkin Sonuçlar ...........................175
Tablo 70. Çöken Toz Analiz Sonuçları ................................................................................175
Tablo 71. Bartın’daki Belediye Belgeli Konaklama Tesisi, Oda ve Yatak Sayıları ...............176
Tablo 72. Bartın’daki Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesisi, Oda ve Yatak Sayıları ...176
Tablo 73. Amasra Genelinde Yetiştirilen Ürünlerin Dağılımı ...............................................177
Tablo 74. Bartın İli Nüfus Bilgileri (2013).............................................................................179
Tablo 75. Amasra İlçesi Nüfus Bilgileri (2013) ....................................................................179
Tablo 76. Amasra İlçesi’nin Yıllara Göre Nüfus Artış Oranları (%) ......................................180
Tablo 77. Amasra İlçesi Öğretmen ve Öğrenci Sayıları ......................................................180
Tablo 78. Bartın İli’ndeki Sinema ve Tiyatro Salonlarından Yararlanma Durumu (2012) .....182
Tablo 79. Bartın İli’ndeki Kütüphanelerden Yararlanma Durumu (2012) .............................182
Tablo 80. Kazı Fazlası Malzeme Depolama Alanlarının Özellikleri .....................................188
Tablo 81. Toz Miktarlarının Hesaplarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri .........................191
Tablo 82. İnşaat Aşaması İçin Modelleme Sonuçları ..........................................................196
Tablo 83. İnşaat Aşaması İçin Yerleşim Yerlerinde Elde Edilen YSK Değerleri...................196
Tablo 84. İnşaat Aşamasında Kullanılması Öngörülen Ekipman Listesi ..............................198
Tablo 85. Kullanılacak Motorinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri ........................................198
Tablo 86. Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri (560 kW'a Kadar Motorlar Için Tier
4 Emisyon Standartları-EPA) ..............................................................................................198
Tablo 87. İş Makinelerinden Kaynaklanması Beklenilen Kirletici Değerler ..........................199
Tablo 88. İnşaat Aşamasında Oluşacak Toplam Kütlesel Debi ...........................................200
Tablo 89. Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması İçin Sınır Değerler ................200
Tablo 90. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses
Gücü Seviyeleri ..................................................................................................................208
Tablo 91. İnşaat Aşamasında Kullanılması Planlanan Makine ve Ekipmanlar ve Motor Güçleri
...........................................................................................................................................210
Tablo 92. Proje Sahasındaki Makine/Ekipmandan Kaynaklanan Gürültü Seviyesinin
Mesafeye Göre Değerleri ...................................................................................................212
Tablo 93. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri .............................................212
Tablo 94. Planlanan Proje Kapsamındaki Orman Alanlarındaki Mescere Türleri ................214
Tablo 95. Buhar Türbininin Karakteristik Özellikleri.............................................................227
Tablo 96. Jeneratörün Karaktesitik Özellikleri .....................................................................229
Tablo 97. Yükseltici Transformatörün Karaktesitik Özellikleri ..............................................230
Tablo 98. Yardımcı Transformatör Karaktesitik Özellikleri ..................................................231
Tablo 99. Devre Kesicinin Karaktesitik Özellikleri ...............................................................231
Tablo 100. Orta Gerilim Şalterinin Karakteristik Özellikleri ..................................................232
Tablo 101. Düşük Gerilim Şalterinin Karakteristik Özellikleri ...............................................233
Tablo 102. Yaygın Olarak Uygulanmakta Olan BGD Prosesleri ..........................................237
Tablo 103. Ham Deniz Suyu Özellikleri...............................................................................245
xi
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 104. RO Sistem Çıkış Suyu Özellikleri ......................................................................246
Tablo 105. Tek Geçişli Kazan İçin Besleme Suyu Kalitesi ..................................................247
Tablo 106. Havzada Yapılan Rezerv Çalışmaları ...............................................................249
Tablo 107. Amasra B Sahasında Yıllar İtibarıyla Üretilecek Kömür Miktarları .....................255
Tablo 108. Amasra Tüvenan Kömürünün Karakteristik Özellikleri.......................................256
Tablo 109. Amasra Lavvar Kömürünün Karakteristik Özellikleri ..........................................257
Tablo 110. Demi Suyu Kullanacak Üniteler ve Tüketim Miktarları .......................................261
Tablo 111. Kullanılacak Su Miktarları .................................................................................262
Tablo 112. Sektör: Evsel Nitelikli Atık Sular (Tablo 21.2) ....................................................267
Tablo 113. Su Ürünleri Yönetmeliği Ek-6 Deşarj Değerleri .................................................268
Tablo 114. Derin Deniz Deşarjına İzin Verilebilecek Atıksuların Özellikleri (SKKY, Tablo 22)
...........................................................................................................................................268
Tablo 115. Derin Deniz Deşarjları İçin Uygulanacak Kriterler (SKKY, Tablo 23) .................270
Tablo 116. Sektör: Endüstriyel Nitelikli Diğer Atıksular (Hava Kirliliğini Kontrol Amacıyla
Kullanılan Sulu Filtrelerin Çıkış Suları ve Benzerleri) ..........................................................276
Tablo 117. Sektör: Su Yumuşatma, Demineralizasyon ve Rejenerasyon, Aktif Karbon
Yıkama ve Rejenerasyon Tesisleri (SKKY Tablo 20.7) .......................................................278
Tablo 118. Sektör: Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Termik Santraller ve
Benzerleri) (SKKY, Tablo 9.3) ............................................................................................278
Tablo 119. Atıksular ve Atıksuların Bertarafı .......................................................................278
Tablo 120. Emisyonlar ve İlgili Ulusal/Uluslararası Sınır Değerler/Standartlar ....................281
Tablo 121. Uzun Yıllar ve 2003-2012 Yılları Rüzgar Esme Sayıları Tablosu .......................286
Tablo 122. Modelleme Çalışması Kaynak Parametreleri ....................................................288
Tablo 123. HKDYY Ek-1’de Belirtilen Sınır Değerler ...........................................................289
Tablo 124. SKHKKY Ek-2’de Belirtilen Sınır Değerler.........................................................290
Tablo 125. Yeni Tesisler İçin S Değeri ................................................................................291
Tablo 126. Modelleme Çalışması Sonuçları (Senaryo-1) (Etki Alanı-1)...............................295
Tablo 127. Modelleme Çalışması Sonuçları (Senaryo #2 ve #3)* (Etki Alanı-1) ..................296
Tablo 128. Tesis Etki Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşim Yerlerinde Model Sonucu Elde
Edilen Yer Seviyesi Konsantrasyon Değerleri (Etki Alanı-1) ...............................................298
Tablo 129. Hava Kalitesi Ölçüm Lokasyonlarında Model Sonucu Elde Edilen Yer Seviyesi
Konsantrasyon Değerleri (Etki Alanı-1) ...............................................................................299
Tablo 130. Modelleme Çalışması Sonuçları (Kötü Durum Senaryosu) ...............................300
Tablo 131.Modelleme Çalışması Sonuçları (Senaryo-1) (Etki Alanı-2) ...............................300
Tablo 132.Modelleme Çalışması Sonuçları (Senaryo #2 ve #3)* (Etki Alanı-2) ...................301
Tablo 133.Tesis Etki Alanı İçerisinde Yer Alan Yerleşim Yerlerinde Model Sonucu Elde
Edilen Yer Seviyesi Konsantrasyon Değerleri (Etki Alanı-2) ...............................................304
Tablo 134. Hava Kalitesi Ölçüm Lokasyonlarında Model Sonucu Elde Edilen Yer Seviyesi
Konsantrasyon Değerleri (Etki Alanı-2) ...............................................................................306
Tablo 135. Hidrolik Hesap Tablosu .....................................................................................313
Tablo 136. Tesis İşletme Aşamasında Proje Sahasında Çalıştırılacak Makine Ekipman
Listesi .................................................................................................................................319
Tablo 137. Ünitelerden Kaynaklanan Gürültü Seviyesinin Mesafeye Göre Değerleri ..........320
Tablo 138. Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (Ek-7, Tablo 4) ............321
Tablo 139. Santralde Kullanılacak Kimyasallar ...................................................................323
Tablo 140. İşletme Aşamasında Meydana Gelecek Trafik Yükü .........................................338
Tablo 141. Bartın İli SWOT Analizi .....................................................................................343
Tablo 142. Fayda-Maliyet Analizi ........................................................................................343
Tablo 143. Acil Durum Planı ...............................................................................................361
xii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
ŞEKİLLER İNDEKSİ
Şekil 1. Termik Santral İş Akım Şeması ..................................................................................4
Şekil 2. Dünya Elektrik Üretiminde Enerji Kaynaklarının Payı (TWh) ......................................8
Şekil 3. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre
Dağılımı ................................................................................................................................10
Şekil 4. Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri (Senaryo 1-Yüksek Talep) ...................................11
Şekil 5. Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri (Senaryo 2-Düşük Talep) .....................................12
Şekil 6. Enerji Kaynaklarının Tahmin Edilen Ömürleri ...........................................................14
Şekil 7. 2009 Yılı Dünya Kömür Rezervlerinin Ülkelere Göre Dağılımı (milyar ton) ...............14
Şekil 8. Kömürün Dünyadaki Rezerv Payları.........................................................................15
Şekil 9. Dünyadaki Kömür Üretim Miktarları (2009, (milyon ton)) ..........................................16
Şekil 10. Dünyada Linyit Kömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı ....................................16
Şekil 11. Dünyada Taşkömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı ........................................17
Şekil 12. Termal Taşkömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı ...........................................17
Şekil 13. Türkiye Taşkömürü Üretimleri ................................................................................19
Şekil 14. Türkiye Linyit Üretimleri ..........................................................................................19
Şekil 15. Türkiye Kömür İthalatı ............................................................................................21
Şekil 16. Kömür Arzının Yıllara Göre Tüketim Dağılımı .........................................................22
Şekil 17. Yer Bulduru Haritası ...............................................................................................25
Şekil 18. Proje Sahasının Yeri ..............................................................................................26
Şekil 19. Santral Sahasının Yeri ...........................................................................................30
Şekil 20. Alternatif Kül/Alçıtaşı Depolama Alanları ................................................................31
Şekil 21. Kömür Sahasının Yeri ............................................................................................32
Şekil 22. Lavvar Tesisi ve Proje Sahasına Ait Görüntü .........................................................33
Şekil 23. Proje Sahasının Yerleşimlere Olan Mesafesini Gösterir Harita ...............................34
Şekil 24. Projeye Ait Öngörülen Zamanlama Tablosu ...........................................................38
Şekil 25. Proje Sahasına Ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahı.........................................40
Şekil 26. Kalker Sahasına Ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahı .......................................41
Şekil 27. Yağış Rejimi Esas Alınarak Oluşturulan İklim Bölgeleri (Türkeş, 1996; 1998) ........44
Şekil 28. Amasra Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Grafiği ..........................................45
Şekil 29. Amasra Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri Grafiği ........................................46
Şekil 30. Amasra Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri Grafiği ...........................................46
Şekil 31. Amasra Meteoroloji İstasyonları Ortalama Nem Değerleri Grafiği ...........................47
Şekil 32. Amasra Meteoroloji İstasyonu Sayılı Günler Grafiği ...............................................48
Şekil 33. Amasra Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği ...............................49
Şekil 34. Cide Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri Grafiği .......................................50
Şekil 35. Amasra Meteoroloji İstasyonu Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı ......51
Şekil 36. Amasra Meteoroloji İstasyonu Esme Sayılarına Göre Mevsimlere Ait Rüzgar
Diyagramı .............................................................................................................................52
Şekil 37. Amasra Meteoroloji İstasyonu Esme Sayılarına Göre Aylık Ait Rüzgâr Diyagramı .53
Şekil 38. Amasra Meteoroloji İstasyonu Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgâr
Diyagramı .............................................................................................................................54
Şekil 39. Amasra Meteoroloji İstasyonu Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği ..................................55
Şekil 40. Amasra Meteoroloji İstasyonu Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği ...............................55
Şekil 41. Amasra Meteoroloji İstasyonu Ortalama Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı
Grafiği ..................................................................................................................................56
Şekil 42. Sabah (00UTC) Oluşan Toplam Aylık Enversiyon Sayıları (2011-2012) .................58
Şekil 43. Öğlen (12UTC) Oluşan Toplam Aylık Enversiyon Sayıları (2001-2012)..................58
Şekil 44. Sabah (00UTC) Oluşan Aylık Enversiyon Şiddetleri Ortalaması (2001-2012).........58
Şekil 45. Öğlen (12UTC) Oluşan Aylık Enversiyon Şiddetleri Ortalaması (2001-2012) .........59
Şekil 46. Sabah (00UTC) Oluşan Aylık Enversiyon Taban Yükseklikleri Ortalaması (20012012) ....................................................................................................................................59
Şekil 47. Öğlen (12UTC) Oluşan Aylık Enversiyon Taban Yükseklikleri Ortalaması (20012012) ....................................................................................................................................59
Şekil 48. Amasra Ortalama Günlük Karışma Yüksekliği Verileri (00Z)...................................60
Şekil 49. Amasra Aylık Ortalama Karışma Yükseklikleri (00Z) ..............................................60
xiii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 50. Amasra Ortalama Günlük Karışma Yüksekliği Verileri (12Z)...................................61
Şekil 51. Amasra Aylık Ortalama Karışma Yükseklikleri (12Z) ..............................................61
Şekil 52. Günlük Ortalama Sıcaklık Verileri Için Elde Edilen RMSE Değerleri .......................64
Şekil 53. Günlük Ortalama Toplam Yağış Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri..............64
Şekil 54. Günlük Ortalama Rüzgar Hızı Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri .................65
Şekil 55. Günlük Ortalama Bulutluluk Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri ....................65
Şekil 56. Günlük Ortalama Bağıl Nem Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri ...................65
Şekil 57. Günlük Sabah Karışma Yüksekliği Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri ..........66
Şekil 58. Günlük Öğlen Karışma Yüksekliği Verileri İçin Elde Edilen RMSE Değerleri ..........66
Şekil 59. Proje Sahası ve Yakın Çevresinin Stratigrafik Kolon Kesiti (Ölçeksiz) ....................68
Şekil 60. Proje Sahasının Deprem Haritası Üzerindeki Yeri ..................................................80
Şekil 61. Çalışma Alanı Su Noktaları Lokasyon Haritası .......................................................84
Şekil 62. Proje Sahası Çevresindeki Yüzeysel Su Kaynakları ...............................................87
Şekil 63. Bartın Projesi Akarsu Havzaları ve Proje Etki Alanı ................................................89
Şekil 64. İstasyon Noktaları ..................................................................................................90
Şekil 65. Akıntı Yön-Zaman Grafiği .......................................................................................99
Şekil 66. Akıntı Hız-Zaman Grafiği ........................................................................................99
Şekil 67. Akıntı Hız-Yön Grafiği ............................................................................................99
Şekil 68. Akıntı Hız-Yön Saçılma Grafiği .............................................................................100
Şekil 69. Yüzey Sediment Lokasyon Haritası ......................................................................102
Şekil 70. Yüzey Sediment Dağılım Haritası .........................................................................103
Şekil 71. Ölçüm Yapılan Oşinografik İstasyonlara Ait Lokasyon Haritası ............................104
Şekil 72. Amasra İlçesi’ndeki Verimli ve Verimsiz Alanlar ...................................................111
Şekil 73. Amasra İlçesi’ndeki Ağaç Türleri ..........................................................................112
Şekil 74. Amasra İlçesi’ndeki Geniş ve İğne Yapraklı Ağaç Türlerinin Yayılışı ....................112
Şekil 75. Floristik Çalışmalarda İzlenen Yol ........................................................................117
Şekil 76. Faaliyet Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri .................................................118
Şekil 77. Amasra İlçesi Su Ürünleri İstihsal Sahası .............................................................158
Şekil 78. Türkiye Jeotermal Haritası ...................................................................................163
Şekil 79. Ölçüm Noktalarını Gösterir Uydu Haritası.............................................................165
Şekil 80. Soğutma Suyu Sistemi İçin Öngörülen Genel Yerleşim Planı ...............................202
Şekil 81. Makine/Ekipmandan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı ..............211
Şekil 82. Ulaşım Yollarını Gösteren Harita ..........................................................................217
Şekil 83. Proje Sahasına Ulaşım İçin Kullanılacak Olan Yollardaki Trafik Yükünü Gösteren
Harita .................................................................................................................................218
Şekil 84. Kritikaltı ve Süperkritik Buhar Kazanı ...................................................................223
Şekil 85. Klasik Tek Geçişli Dikey Süperkritik Buhar Jeneratörü .........................................224
Şekil 86. Tek Geçişli Açık Soğutma Sisteminin Şematik Gösterimi .....................................235
Şekil 87. Tipik Elektostatik Filtre Sistemi .............................................................................236
Şekil 88. Tipik Islak Arıtma Baca Gazı Desülfürizasyon Sistemi .........................................239
Şekil 89. Tipik SCR Sistemi ................................................................................................240
Şekil 90. Ters Ozmos Akım Şeması ...................................................................................244
Şekil 91. Demineralize Su Ünitesi İş Akış Şeması ..............................................................247
Şekil 92. Uzunayak Madenciliği’nde Kömür Üretimi ............................................................254
Şekil 93. Tam Mekanize Uzunayak Madenciliği’nde Kömür Üretimi ....................................254
Şekil 94. Uzunayak Madenciliği’nde Kömür Üretimi İş Akış Şeması....................................255
Şekil 95. Uzunayak Madenciliği’nde Kesici-Yükleyici ve Yürüyen Tahkimat Sisteminden
Genel Görünüm ..................................................................................................................255
Şekil 96. Amasra Taşkömürü Projesi Üretim Grafiği (üretim hesabına tüm damarlar dahil
edilmemiştir) .......................................................................................................................256
Şekil 97. Arıtma Tesisi İş Akım Şeması ..............................................................................267
Şekil 98. BGD Ünitesi Atıksu Arıtma Tesisi .........................................................................273
Şekil 99. Nötralizasyon Havuzu (Tankı) Şematik Gösterimi ................................................277
Şekil 100. Su Kütle Akış Diyagramı ....................................................................................279
Şekil 101. Yıllara ve Uzun Yıllara Göre Rüzgar Diyagramları ..............................................287
Şekil 102. NO2 için Abak Hesabı.........................................................................................293
Şekil 103. J/JI Degeri Hesabı için Kullanılan Abak ..............................................................294
xiv
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 104. Külün Silolara Pnömatik Aktarımı ve Silolardan Silobaslara Dolum Körüğü İle
Aktarımı ..............................................................................................................................309
Şekil 105. Sedde En Kesiti ve Boyutu .................................................................................311
Şekil 106. Depo Tabanı ve Depo Yan Yüzeyleri Kaplama Özellikleri ..................................313
Şekil 107. Hidrolik Tip Enkesiti ............................................................................................314
Şekil 108. Depolama Sonrası Atık Üzerinin Kapatılması Kesiti ...........................................315
Şekil 109. Ünitelerden Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı ..........................320
Şekil 110. Türkiye Yangına Hassaslık Derecesine Göre Dağılım Haritası ...........................331
Şekil 111. ENE Rüzgarı İçin Bacadan Çıkan Gazın Ortamdan Daha Sıcak Olduğu Bölge
(Kuzeyden Görünüş) ..........................................................................................................335
Şekil 112. SSE Rüzgarı İçin Bacadan Çıkan Gazın Ortamdan Daha Sıcak Olduğu Bölge
(Kuzeydoğudan Görünüş) ..................................................................................................336
Şekil 113. Santral Sahası ile Kül/Alçıtaşı Depolama Sahası Arasındaki Kapalı Bant Konveyör
Güzergahı ..........................................................................................................................337
Şekil 114. Toprak ve Bitki Örneklerinin Alındığı Lokasyonlar ..............................................357
xv
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
FOTOĞRAFLAR İNDEKSİ
Fotoğraf 1. Proje Sahasının Görünümü-1 .............................................................................26
Fotoğraf 2. Proje Sahasının Görünümü-2 .............................................................................27
Fotoğraf 3. Hema Kuyusu Arkasındaki Normal Faylar-1 .......................................................74
Fotoğraf 4. Hema Kuyusu Arkasındaki Normal Faylar-2 .......................................................75
Fotoğraf 5. Gömü Formasyonu Kireçtaşı Birimleri ................................................................76
Fotoğraf 6. Kumtaşı-Konglomera Ardalanması .....................................................................77
Fotoğraf 7. Saha Çalışmalarından Görüntüler ......................................................................91
Fotoğraf 8. Tarlaağzı Balıkçı Barınağından Görünüm .........................................................156
Fotoğraf 9. Amasra İlçesi’ndeki Arıcılık Faaliyetlerinden Görünüm .....................................345
Fotoğraf 10. Halkın Katılımı Toplantısından Görüntüler-1 ...................................................366
Fotoğraf 11. Halkın Katılımı Toplantısından Görüntüler-2 ...................................................367
Fotoğraf 12. Halkın Katılımı Toplantısından Görüntüler-3 ...................................................367
xvi
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
EKLER İNDEKSİ
Ek 1
Resmi Belgeler
1. Üretim Lisansı
2. Mülga Bartın Çevre ve Orman İl Müdürlüğü’nün 15.07.2008 Tarih ve 1378 Sayılı
Yazısı
3. Kamu Yararı ve Zaruret Oluru, Ön İzin Oluru
4. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü’nün 28.03.2013 Tarih ve 1860 Sayılı Yazısı ve
ÇED İnceleme Değerlendirme Formu
5. T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 11.03.2013 Tarih ve 910 Sayılı Yazısı
6. Pelenkoğlu Hazır Beton Yapı Elemanları İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti’nin 05.08.2013
Tarihli Yazısı
7. Amasra Termik Santralı Yapılabilirlik Raporu
8. DSİ 23. Bölge Müdürlüğü’nün 21.02.2012 Tarih ve 71751 Sayılı Yazısı
9. Orman ve Su İşleri Bakanlığı X. Bölge Müdürlüğü Küre Dağı Milli Parkı
Müdürlüğü’nün 17.06.2013 Tarih ve 113345 Sayılı Yazısı
10. Bartın Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nün Görüşü
11. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü’nün 31.01.2013
Tarih ve 21788 Sayılı Yazısı
12. Bartın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün 23.072013 Tarih ve 2236 Sayılı Yazısı
13. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin 12.08.2011 Tarih ve R.08.11/01 Sayılı
Yazısı
14. Halkın Katılımı Toplantısının Yeri ve Tarihinin Bildirildiği 06.02.2013 Tarih ve 418
Sayılı Yazı
Ek 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Ek 3
1.
2.
3.
4.
5.
Ek 4
Harita ve Planlar
1/25.000 Ölçekli Topografik Harita
Genel Vaziyet planı
1/100.000 Ölçekli Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı
Mülkiyet Haritası
Güzergah Haritası
Etki Alanı Haritası
Jeoloji Haritası
Mescere Haritası ve Orman Kadastro Haritası
Meteoroloji Bülteni
Amasra Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni
Cide Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni
Fevk Hadiseleri
Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri
Tekerrür Grafikleri
Sıcaklık Enversiyonu Analiz Raporu
Ek 5 Meteorolojik ve Havakirliliği Analizi Teknik Raporu ve Tipik Referans Yılların
Belirlenmesi
Ek 6 Bartın İli, Amasra İlçesi, Çapak Koyu Mevkii E28C02B3C, E28C02B3D,
E28C02C2A, E28C02C2B, E28C03D1A Paftaları Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu
Ek 7 Amasra’nın Güneybatısının Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikleri, Hema Termik
Santral Sahası ve Çevresi İnceleme Raporu
xvii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Ek 8 Kurulması Planlanan Termik Santrallerin Yüzeysel ve Yeraltı Su Kaynaklarına
Olası Çevresel Etkilerinin İncelenmesi ve Amasra-Gömü (Çapak Koyu) Santral Yeri İçin
Hidrojeolojik Yapının İncelenmesi Raporu
Ek 9 Bartın İli, Amasra İlçesi, Gömü Köyü Mevkiinde Bulunan Termik Santralin
İşletmesine Dair Ekolojik Rapor ve Peyzaj Onarım Planı
Ek 10 Amasra-Bartın Bölgesinde Kurulması Planlanan Termik Santralin Muhtemel
Baca Gazı Etki Alanı Kapsamındaki Arazilerden Nisan 2013 Dönemi Alınan Toprak
Örneklerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasl Özellikleri ile Bitki Örneklerinin Nisan 2013
Dönemi Ağır Metal İçerikleri
Ek 11 Sosyal Etki Değerlendirme Raporu
Ek 12 Soğutma Suyu Deniz Deşarj Sistemi Seyrelme Hesapları Raporu
Ek 13 Mevcut Durum Ölçüm ve Analizleri
Ek 14 Sağlık Riski Değerlendirmesi Raporu
Ek 15 Amasra (Bartın) Kırsal
Oluşturulmasına Yönelik Öneriler
Nüfusun
Kalkınması
ve
Tarımsal
Ek 16 Hava Kalitesi Modelleme Çalışması Raporu
Ek 17 Akustik Rapor
Ek 18 Tek Hat Şeması
Ek 19 Termik Santral Külleri Değerlendirilmesi ve Depolanması Ek Raporu
Ek 20 Kül Depolama Sahası İnşaat Projesi Raporu
Ek 21 Atık Isının Atmosferik Etkileşimi Raporu
ÇED Raporu’nu Hazırlayanların Tanıtımı
xviii
İstihdam
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
KISALTMALAR
$
%
µ
µg/L
µm
µs/cm
‰
€
0
C

ß
A.Ş.
AB
ABD
AC
ADNKS
ADR
AKM
Al
Al2O3
As
ASTM
ATM
B
BAT
BGD
bkz.
BOİ
BYTY
Ca
Ca(OH)2
CaCO3
CaO
CaSO3
Cd
CH4
cm
cm/s
CO
Cr
Cu
CTD
ÇBD
ÇED
ÇGDYY
ÇŞB
da
dBA
DC
DeNOx
DPT
DSİ
EC
Dolar
Yüzde
Mikron
Mikrogram/litre
Mikrometre
Milisaniye/santimetre
Binde
Euro
Santrigrat Derece
Alfa
Beta
Anonim Şirketi
Avrupa Birliği
Amerika Birleşik Devletleri
Alternative Current (Alternatif Akım)
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous
Goods by Road (Tehlikeli Maddelerin Karayolunda Uluslararası Taşınması ile
ilgili Avrupa Anlaşması)
Askıda Katı Madde
Alüminyum
Alüminyum Oksit
Arsenik
American Society for Testing and Materials
Standart Atmosfer Basıncı
Bor
Best Available Techniques (Mevcut En İyi Teknikler)
Baca Gazı Desülfürizasyonu
Bakınız
Biyolojik Oksijen İhtiyacı
Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği
Kalsiyum
Kalsiyum Hidroksit
Kalsiyum Karbonat
Kalsiyum Oksit
Kalsiyum Sülfit
Kadmiyum
Metan
Santimetre
Santimetre/saniye
Karbonmonoksit
Krom
Bakır
Conductivity-Temprature-Depth (Elektrik İletkenlik-Sıcaklık-Derinlik)
Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Dekar
Desibel-A
Direct Current (Doğru Akım)
Baca Gazı Azot Oksitleri Giderme Sistemi
Devlet Planlama Teşkilatı
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
Electrical Conductivity (Elektrik İletkenliği)
xix
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
EF
EIA
EİH
ENE
EPA
EPDK
ETKB
EÜAŞ
Fe
Fe2O3
FeCI2
FeO
ɣ
GB
GIS
g/s
GSYH
GW
GWh
GWh/yıl
H+
H2O
H2SO4
ha
HCI
HES
HF
Hg
HKKD
Hm3
hm3/yıl
HNO3
HP
hPA
HPDE
HSO3HV
IEC
IP
IPPC
ISC
IUCN
İDK
İTÜ
KAF
KAFS
KARD
KB
kcal/kg
kg
KGM
kHz
km
km2
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Elektrostatik Filtre
Environmental Impact Assessment (Çevresel Etki Değerlendirmesi)
Elektrik İletim Hattı
Doğu-kuzeydoğu
Environmental Protection Agency (ABD Çevre Koruma Kurumu)
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Elektrik Üretim Anonim Şirketi
Demir
Hematit
Demir II Klorür
Demiroksit
Gama
Güneybatı
Geographic Information Systems (Coğrafi Bilgi Sistemleri)
Gram/saniye
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Gigawatt
Gigawattsaat
Gigawattsaat/yıl
Hidrojen İyonu
Su
Sülfirik Asit
Hektar
Hidroklorik Asit
Hidroelektrik Santral
Hidroflorik Asit
Civa
Hava Kalitesi Katkı Değeri
Hektometreküp
Hektometreküp/yıl
Nitrik Asit
High Pressure (Yüksek Basınç)
Hektopaskal
High Density Polyetylene (Polietilen)
Hidrojen Sülfit İyonu
High Voltage (Yüksek Voltaj)
International Electrotechnical Commision (Uluslararası Elektroteknik
Komisyonu)
Intermediate pressure (Orta Basınç)
Integrated Pollution Prevention and Control (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol
Direktifi)
International Seismological Center (Uluslararası Sismoloji Merkezi)
International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (Doğa
ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik)
İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu
İstanbul Teknik Üniversitesi
Kuzey Anadolu Fayı
Kuzey Anadolu Fay Sistemi
Karadeniz İklim Bölgesi
Kuzeybatı
Kilokalori/kilogram
Kilogram
Karayolları Genel Müdürlüğü
Kilohertz
Kilometre
Kilometrekare
xx
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
km3
knt
KOİ
kPa
kV
KVS
KW
kWh
kWh/yıl
l/dk
l/s
Leq
Li
LL
LP
LPG
LV
m
m/s
m2
m3
m3/s
m3/saat
mg/L
mg/Nm3
Mg
MgCO3
MGM
MgO
mm
mm/m2
Mn
MnO
Mt
MTA
Mtoe
MVA
MW
MWe
MWm
MWt
N
Nm3/h
Na
Na2S
NaOH
NH4OH
Ni
Nm3
NO2
NOx
ODTÜ
OECD
OHörn.
P
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kilometreküp
Toplam Su Akıntısı
Kimyasal Oksijen İhtiyacı
Kilopaskal
Kilovolt
Kısa Vadeli Sınır Değer
Kilovat
Kilowattsaat
Kilowattsaat/yıl
Litre/dakika
Litre/saniye
Equivalent Continuous Sound Level (Eşdeğer Gürültü Seviyesi)
Lityum
Likit Limit
Low Pressure (Düşük Basınç)
Liquid Petroleum Gas (Likit Petrol Gazları)
Low Voltage (Düşük Voltaj)
Metre
Metre/saniye
Metrekare
Metreküp
Metreküp/saniye
Metreküp/saat
Miligram/litre
Miligram/normalmetrekür
Magnezyum
Magnezyum Karbonat
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Magnezyum Oksit
Milimetre
Milimetre/metrekare
Mangan
Manganoksit
Milyon Ton
Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü
Milyon Ton Petrol Eşdeğeri
Milyon Voltamper
Megavat
Megavat (elektrik)
Megavat (mekanik)
Megavat (termal)
Azot
Normalmetreküp/saat
Sodyum
Sodyum Sülfür
Sodyum Hidroksit
Amonyum Hidroksit
Nikel
Normalmetreküp
Azot Dioksitler
Azot Oksitler
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Organisation for Economic Co-operation and Development (İktisadi İşbirliği ve
Gelişme Teşkilatı)
Hidroksit İyonu
Örneğin
Fosfor
xxi
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Pb
PCDD/F
pH
PI
PL
PM10
ppb
ppm
PTD
RMSE
RO
RQD
S
SCR
SEÖS
Si
SiO2
SKHKKY
SKKY
Sn
SO2
SO3-2
SO4-2
SPT
SPT-N
SSE
SWOT
T.C.
TAEK
TDS
TEİAŞ
TEK
Tic.
TiO2
TKİ
ton/m2
ton/m3
ton/saat
ton/yıl
TRY
TSE
TTK
TUİK
TWh
UCTE
UF
UPS
USEPA
UVS
vb.
VOC
WEO
WGS
Wn
WNW
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kurşun
Poliklorinatlı Dibenzodioksinler
H+ İyonu Konsantrasyonu
Plastisite İndisi
Plastik Limit
Partikül Madde
Parts Per Billion (Milyarda bir)
Parts Per Million (Milyonda bir)
Proje Tanıtım Dosyası
Root Mean Square Error (Karakök Ortalama Hata)
Reverse Osmosis (Ters Ozmoz)
Rock Quality Designation (Kaya Kalitesi Sınıflandırma Sistemi)
Güney
Selective Catalytic Reactor (Seçici Katalitik İndirgeme)
Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi
Silisyum
Silisyum oksit
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrol Yönetmeliği
Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği
Kalay
Kükürt Dioksit
Sülfit
Sülfat
Standart Penetrasyon Testi
Zeminin Penetrasyon Direnci
Güney-güneydoğu
Strength-Weakness-Opportunity-Threat (Güçlü-Zayıf-Fırsat-Tehdit)
Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
Total Dissolved Solids (Toplam Çözünmüş Katı)
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
Türkiye Elektrik Kurumu
Ticaret
Titanyumdioksit
Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu
Ton/metrekare
Ton/metreküp
Ton/saat
Ton/yıl
Tipik Referans Yıl
Türk Standartları Enstitüsü
Türkiye Taşkömürü Kurumu
Türkiye İstatistik Kurumu
Terawattsaat
Union For The Coordination of Transmission of Electricity (Elektrik İletim
Koordinasyon Birliği)
Ultrafiltrasyon
Uninterrupted Power Supply (Kesintisiz Güç Kaynağı)
United States Environmental Protection Agency (Amerika Birleşik Devletleri
Çevre Koruma Ajansı)
Uzun Vadeli Sınır Değer
Ve benzeri
Volatile Organic Compounds (Uçucu Organik Bileşenler)
World Energy Outlook
World Geodetic System (Dünya Jeodezik Sistemi)
Doğal Su Muhtevası
Westnorthwest (Batı-kuzeybatı)
xxii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
WSW
WWF
YASS
YSK
Zn
Φ
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Westsouthwest (Batı-güneybatı)
World Wildlife Fund (Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı)
Yeraltı Su Seviyesi
Yer Seviyesi Konsantrasyon Değeri
Çinko
Fi
xxiii
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI
(Proje konusu faaliyetin tanımı, (Tesisin faaliyet aşamasındaki ana üretimi, ürün cinsi,
proses ve yakma sistemlerinde kullanılan yakıt ve miktarı, yakıt kullanılan ünitelerin
ayrı ayrı yakıt ısıl gücü ve toplam yakıt ısıl gücü (MWe, MWt)), üretim kapasitesi, teknik
özellikleri ve ömrü, tesiste kullanılacak ham madde cinsi, miktarı, hizmet amaçları,
pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke,
bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri)
I.1
Proje Konusu Faaliyetin Tanımı
HEMA Elektrik Üretim A.Ş. tarafından Bartın İli, Amasra ve Merkez İlçeleri, Gömü
Köyü ve Tarlaağzı Köyü sınırları içerisinde, Çapak Koyu Mevkiinde 2x(660 MW e-669,4 MW m1.466 MW t) kurulu gücünde HEMA Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi (Hema
Termik Santral Projesi) planlanmaktadır.
Çapak Koyu Mevkii’nde planlanan Hema Termik Santrali Projesi için T.C. Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) lisans başvurusu yapılmış ve lisans alınmıştır (Bkz.
Ek 1).
Söz konusu proje kapsamında planlanan tesisler; 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)
Yönetmeliği’ne göre,
Hema Termik Santrali Projesi; 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği
EK-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi'nde 2(a).Madde de belirtilen
"Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralleri ile
diğer yakma sistemleri"
Kül depolama sahası; 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliğinde Ek-1
ÇED Uygulanacak Projeler Listesinde Madde 12 "Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri atıkların
yakılması (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma veya plazma vb. termal bertaraf
işlemleri), belediye atıkları hariç olmak üzere alanı 10 hektardan büyük ve/veya hedef yılı da
dahil günlük 100 ton ve üzeri olan atıkların ara işleme tabi tutulması ve düzenli depolanması
için kurulacak tesisler."
kapsamında yer almaktadır ve bu doğrultuda söz konusu entegre proje için işbu ÇED Raporu
hazırlanmıştır.
Yatırımı planlanan projede yakıt olarak taşkömürü kullanılacaktır. Tesiste kullanılacak
taşkömürü; yatırımcı firmanın da bağlı olduğu Hattat Holding iştiraklerinden olan Hattat Enerji
ve Maden Tic. A.Ş.nin1 TTK ile yapılan rödevans anlaşması çerçevesinde taşkömürü
çıkartma hakkı elde edilmiş olduğu sahadan (Amasra-B Sahası) temin edilecektir. Söz
konusu saha, santral sahasına yaklaşık 40 m mesafededir.
2005 yılında TTK ile Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. arasında imzalanan anlaşma
sonucu, Bartın İli, Amasra İlçesi sınırlarında söz konusu Amasra-B sahasının işletilmesi için
ruhsat uhdesi TTK bünyesinde kalmak şartıyla rödevans karşılığında süreli olarak Hattat
Enerji ve Maden Tic. A.Ş.’ye transfer edilmiştir. İşletme izni verilen toplam 50 km 2
büyüklüğündeki maden sahasının yer teslimi Mayıs 2006’da gerçekleştirilmiştir. Projenin ilk
aşaması, 8 m çapında ve 700-1.000 m derinliğinde, sırasıyla Gömü Köyü, Kazpınarı Köyü ve
Amasra İlçesi yakınlarında üç adet kuyunun açılması işlemleri ile tamamlanmıştır.
1
Rödevans anlaşması imzalandığında Hema Endüstri A.Ş. olan firma adı, 15.08.2012 tarih ve 8134 sayılı Türkiye
Ticaret Sicili Gazetesi ile Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. olarak değişmiştir.
1
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Proje’nin ikinci aşamasına geçilmiş ve yeraltındaki kuyuları birbirine bağlayan galeriler
açılmaya başlanmıştır.
Rödevans anlaşması çerçevesinde, Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.'nin taşkömürü
çıkarma hakkı elde ettiği sahada açtığı üç adet kuyudan (Gömü Kuyu-1, Kazpınarı Kuyu-2 ve
Amasra-3 Nolu Kuyu) biri olan Kuyu-1 sahası, planlanan santralde taşkömürünün temin
edileceği saha olup, santral sahasına yaklaşık 40 m mesafede yer almaktadır.
Santralde kullanılacak olan taşkömürünün kalorifik değeri 5.600 (+/-200) kcal/kg
civarında olacaktır.
Bölgede çeşitli kurumlar tarafından arama ve rezerv tespit çalışmaları yapılmıştır.
1973 yılında havzanın TTK tarafından bilinen kömür varlığı 117 milyon tondur. Bu yıldan
sonra Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.
tarafından yapılan sondajlarla sahanın kömür rezervinin arttığı tespit edilmiştir.
SLR Consulting firması tarafından hazırlanan rapordan derlenen bilgilere göre; tespit
edilen görünür rezerv miktarı, şuana kadar sahada yapılan sondajlar neticesinde yaklaşık
600 Mt (Milyonton) olarak öngörülmektedir.
Yeraltı kömür işletmesi, yatırımcı firmanın da bağlı olduğu Hattat Holding
iştiraklerinden olan Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.'nin sorumluluğundadır. Amasra-B sahası
kömür işletme ruhsatı 1993 yılı öncesine ait olduğu için Amasra B bölgesinden yeraltı kömür
işletme faaliyetleri ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında yer almaktadır. Konuya ilişkin (mülga)
Bartın İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün 15.07.2008 tarih ve 1378 sayılı yazısı Ek 1'de
sunulmuştur.
Santralde üretim faaliyetleri sırasında her iki ünitede toplam 458 ton/saat (3.389.200
ton/yıl) kömür, 25,5 ton/saat (188.700 ton/yıl) kalker ve 162.900 m³/saat soğutma suyu
kullanılması öngörülmektedir. Termik santral soğutma suyu, make-up ve diğer proses suları
Karadeniz'den temin edilecektir.
Santralde kömür yakma teknolojisi olarak temiz kömür yakma teknolojileri olarak
bilinen “Süperkritik Pulverize Kömür Yakma Teknolojisi” kullanılacaktır.
Pulverize kömür yakma teknolojisi Avrupa Birliği’nin (AB) “Entegre Kirlilik Önleme ve
Kontrol Yönetmeliği” için 2006 yılında yayımlanan referans dokümanda (European Integrated
Pollution Prevention and Control Reference Document on Best Available Techniques for
Large Combustion Plants July, 2006) büyük yakma tesisleri kapsamında kömürden elektrik
üretimi için önerilen en iyi mevcut tekniklerdir (Best Available Techniques-BAT). Söz konusu
yönetmeliğin hukuki dayanağı çevrenin korunmasıdır. Yönetmeliğin 2.11 maddesinde “en iyi
mevcut teknikler” emisyon sınır değerlerine baz olacak şekilde ve bu prensibin
uygulanamadığı durumlarda emisyonları ve çevreye etkiyi azaltacak şekilde tasarlanmış ve
pratikte uygulanabilen en etkin ve ileri teknikler olarak tanımlanmıştır. Aynı maddede,
“mevcut teknik” terimi ile elektrik üretiminde ekonomik ve teknik olarak uygulanabilir
kapasiteye ulaşmış teknikler, “en iyi” terimi ile de çevrenin bir bütün olarak en üst seviyede
korunmasını sağlayacak en etkili teknikler tanımlanmıştır. Bu bağlamda santralin işletilmesi
aşamasında; pulverize kömür yakma teknolojisinin seçilmesiyle IPPC-Entegre Kirlilik Önleme
ve Kontrol Direktifi (2008/01/EC) ile 6 sektörel Direktif, Büyük Yakma Tesisleri Direktifi
(2001/80/EC) ile bu direktiflerin birleştirildiği 17.12.2010 tarihinde yayımlanmış, 06.01.2011
tarihinde yürürlüğe girmiş olan Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EC) dikkate alınarak
“Mevcut En İyi Teknikler (BAT)” kullanımı sağlanmış olacaktır.
2
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Günümüzde kömürden elektrik üretimi için önerilen en iyi mevcut teknik pulverize
kömür yakma teknolojisidir. Pulverize kömür yakma sisteminde, kömür önce kırıcıdan sonra
öğütücülerden geçirilerek toz haline getirilmektedir. Taşkömür için öğütülen kömürün %2’den
az bir kısmı 300 µ'nun üstünde, %70-75’i ise 75 µ'nun altında kalırken, geriye kalan %23’lük
kısmı da 75-300 µ arasında kalmaktadır. Toz haline getirilmiş olan bu kömür daha sonra
yüksek sıcaklıklarda yakılacağı kazana püskürtülür. Taneciklerin kazanda kalış süreleri 2-5
saniye arasındadır ve bu zaman zarfında parçacıkların tamamen yanması için yeterince
küçük olmaları gerekmektedir. Öğütülmüş kömür yanma havasının bir kısmıyla birlikte
kazana düşük-NOx brülörleri ile beslenir. Brülörlere ikincil ya da üçüncül hava da verilebilir.
Düşük-NOx brülörü yakıt/hava karışımını brülörde ayarlayabilen ve bu sayede brülörde
oluşan alevin sıcaklığını ve dolayısıyla NOx oluşumunu azaltabilen brülördür (Selçuk, N.,
2012).
Yanma sonucu oluşan sıcak gazların ısı enerjisi, kazanda sirküle edilen su buhar
çevrimine aktarılır. Buhar kazanından elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buhar,
konvansiyonel bir buhar türbininden geçirilerek türbine akuple jeneratörün elektrik üretmesini
sağlayacaktır. Türbinde iş gören buhar kondenserde yoğunlaştırılarak yeniden yüksek basınç
ve sıcaklıkta buhar üretimini gerçekleştirmek üzere kazana gönderilecektir. Termik santral İş
Akım Şeması Şekil 1'de verilmiştir.
Türbinde iş gören buharın tekrar kazana gönderilmek üzere kondenserdeki
yoğunlaştırma işlemi, denizden alınacak soğutma suyu ile yapılacaktır. Yapılması planlanan
santralin soğutma suyu ihtiyacı toplam 162.900 m³/saat’tir. Santralin soğutma suyu ihtiyacı
denizden (Karadeniz) sağlanacak olup, söz konusu soğutma suyu santralda kullanıldıktan
sonra tekrar denize deşarj edilecektir.
3
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 1. Termik Santral İş Akım Şeması
4
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Yanma sonucu oluşan gazların içerdiği uçucu küllerin, atmosfere atılarak çevre
kirliliğine neden olmasını önlemek için yüksek verimli ''Elektrostatik Filtreler (EF)"
kullanılacaktır.
Önerilen santralde, kömür yakıldığında oluşacak SO 2 konsantrasyonunu "Büyük
Yakma Tesisleri Yönetmeliği (BYTY)"nde belirlenen sınır değerlerin altına çekebilmek için iki
adet Baca Gazı Desülfürizasyon (BGD) ünitesinin kurulması planlanmıştır.
Proje kapsamında baca gazı desülfürizasyonunda (baca gazındaki kükürtü giderme)
kalker kullanılacaktır. Kalker, piyasadan hazır olarak satın alınmak suretiyle temin edilecek
ve santral sahasına karayolu ile taşınacaktır.
BGD tesisinde 25,5 ton/saat kalker (yılda 7.400 saat çalışma esasına göre yılda
188.700 ton) kullanılacağı öngörülmektedir. BGD ünitesinin atık ürünü olan alçıtaşı,
susuzlaştırılarak alçıpan ya da kartonpiyer üretimi yapan fabrikalara değerlendirmek üzere
satılacaktır. Alçıdan üretilen yapı elemanları, aranan fiziksel ve ekonomik özelliklere sahip,
çağın inşaat usullerine uygun, hafif yapı elemanlarının üretimini sağlayan yapı malzemeleri
arasında önemli yer tutmaktadır. Isıl iletkenlik değeri düşüktür. Bu nedenle alçıdan üretilen
yapı elemanları ısıtmada enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Santralde baca gazındaki NOx emisyonlarının da yönetmelik sınır değerlerinin altında
kalması için düşük-NOx brülörler kullanılacak ve kazan ön hava ısıtıcısı ve ekonomizer
arasına Baca Gazı Azot Oksitleri Giderme Sistemi-DeNOx (Selective Catalytic Reactor-SCR)
yerleştirilecektir.
Santralin işletilmesi sırasında yanma sonucunda oluşan uçucu kül ve kazan altı külü;
çimento, hazır beton, briket, ateş tuğlası ve sanayi gibi değişik sektörlerde
kullanılabilmektedir. Bu bağlamda yapılması planlanan santralden kaynaklı küllerin geri
dönüşümü sağlanmaya çalışılacak olup; yanma sonucunda oluşan külün; bahsedilen
konularda kullanılmak üzere ilgili sektörlere satışı yapılacaktır (Bkz. Ek 1). Kömürün yanması
sonucu oluşacak kül, geri kazanımı için çimento, briket, tuğla fabrikalarına gönderilinceye
kadar geçici olarak kül\alçıtaşı depolama sahasında depolanacaktır. Külün ekonomik olarak
yukarıdaki şekilde ifade edildiği gibi yerüstünde değerlendirilmesinin yanı sıra, yeraltında
yapılacak hazırlık ve üretim sonucu oluşacak olan boşluklarda dolgu malzemesi (ramble)
olarak kullanılması da planlanmaktadır. Konu ile ilgili İstanbul Teknik Ünivetsitesi (İTÜ)
Maden Mühendisliği Fakültesi tarafından yapılan çalışmada, külün Amasra-B kömür
sahasında kömür üretim faaliyetleri sonucu boşalan yeraltı galerilerinde, ramble malzemesi
olarak kullanılabileceği ortaya konmuştur. Yapılan çalışmada Amasra-B kömür sahası, batı
ve doğu panolarında toplam 1.279.500 m3 dolgu yapılması öngörülmektedir.
Santralden kaynaklı küllerin satışının yapılması ve ramble malzemesi olarak
kullanımından sonra arta kalan kül olması durumu göz önüne alındığında, proje kapsamında
küllerin yerüstünde depolanması amacıyla 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik”
hükümlerine göre bir adet kül\alçıtaşı depolama sahası tasarlanmıştır. Aynı şekilde en kötü
senaryo göz önüne alınarak BGD ünitesinin bakiye malzemesi olan alçıtaşının ekonomik
olarak değerlendirilmemesi durumunda da yine aynı sahanın bakiye malzemelerin
depolanmasında kullanılması planlanmaktadır.
Hema Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi'nin işletmeye geçmesiyle
birlikte yıllık üretilecek brüt enerji miktarı 9.768.000.000 kWh/yıl (9.768 GWh/yıl)
mertebesinde olacaktır.
5
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Proje kapsamında üretilecek enerji, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ile yapılacak
bağlantı anlaşmasına göre 380 kV şalt merkezinden, Eren Termik Santrali (Zetes) 380 kV
şalt tesisine çift devre 380 kV’luk enerji iletim hatlarıyla bağlanacaktır. Santralin iletim hattı
projesi işbu ÇED Raporu kapsamında değerlendirilmemiş olup, ÇED Yönetmeliği
hükümlerince iletim hattı projesi için ayrı bir ÇED süreci yürütülecektir.
Proje; 29.04.2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren, "Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik"in Ek-1
“Çevreye Kirletici Etkisi Yüksek Olan Faaliyetler” listesinde Madde 1.1.1 "Katı ve sıvı yakıtlı
tesislerden toplam yakma sistemi ısıl gücü 100 MW veya daha fazla olan tesisler" sınıfında
yer almaktadır. Bu nedenle santral işletmeye geçtiğinde tesis için Çevre İzni alınacaktır.
Planlanan tesisin inşaat aşamasında yaklaşık 2.500 kişinin (inşaat faaliyetlerinin en
yoğun olduğu dönemde), işletme aşamasında ise yaklaşık 500 kişinin çalıştırılması
planlanmaktadır.
Proje'nin inşaat aşaması 4 yıl sürecek olup, ekonomik ömrü 30 yıl olarak
öngörülmektedir. Ancak modernizasyon ve teknolojik yenilemelerle santralin ekonomik ömrü
uzatılabilecektir. Santral işletmeye geçtiğinde, yılda 7.400 saat işletmede olacağı
öngörülmektedir.
I.2
I.2.1
Projenin Hizmet Amaçları Önemi ve Gerekliliği
Dünya ve Türkiye'de enerji kaynakları ve elektrik enerji üretimi
Enerji ve bu çerçevede elektrik enerjisi tüketimi, ekonomik gelişmenin ve sosyal
refahın önemli bir göstergesidir. Kullanım kolaylığı, istenildiği anda diğer enerji türlerine
dönüştürülebilmesi ve günlük hayattaki yaygınlığından dolayı bir ülkede fert başına enerji
tüketimi, o ülkenin milli gelir seviyesinin ve dolayısıyla da kalkınma ve yaşam standardının bir
göstergesi olarak kabul edilmektedir.
2008 yılında Türkiye’de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.000 kWh iken, dünya
ortalaması 2.500 kWh, gelişmiş ülkelerde 8.900 kWh, Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'de
ise 12.322 kWh civarında idi. Ülkemizin ekonomik ve sosyal bakımdan kalkınmasının
sağlanması için endüstrileşme bir hedef olduğuna göre, bu endüstrinin ve diğer kullanıcı
kesimlerin ihtiyacı olan enerjinin, yerinde, zamanında ve güvenilir bir şekilde karşılanması
gerekmektedir.
Ancak, artan enerji fiyatları, dünya enerji talebindeki artış, hızla tükenmekte olan fosil
yakıtlara bağımlılığın yakın gelecekte devam edecek olması, yeni enerji teknolojileri
alanındaki gelişmelerin artan talebi karşılayabilecek ticari gelişimden henüz uzak oluşu,
ülkelerin enerji arz güvenliği konusundaki kaygılarını her geçen gün daha da artırmaktadır.
2008-2009 yıllarında yaşanan küresel mali kriz, enerji talebi üzerinde geçici bir
daralma yaratmış olmakla birlikte, orta ve uzun vadede, dünyadaki nüfus artışı, sanayileşme
ve kentleşme, doğal kaynaklara ve enerjiye olan talebi önemli ölçüde arttırmıştır. Yapılan
projeksiyon çalışmaları, mevcut enerji politikalarının devamı halinde, 2035 yılında dünya
enerji talebinin, ortalama yıllık %1,4’lük artışlarla, 2008 yılına göre %47 (12,271 Mtoe’den
18,048 Mtoe’ye) daha fazla olacağına işaret etmektedir. Talep artışının %89,7’sinin, 20082035 döneminde ekonomik büyüme oranları yüksek (yıllık ortalama %4,6) öngörülen ve hızlı
nüfus artış oranına sahip İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD-Organisation for
Economic Co-operation and Development) dışı ülkelerde (özellikle Çin ve Hindistan’da), yıllık
ortalama %2,2'lik bir değerle, oluşacağı hesaplanmaktadır. Aynı dönemde yıllık gayrisafi yurt
içi hasıla (GSYH) artış ortalaması %1,8 olarak öngörülen OECD ülkelerinde ise yıllık
ortalama %0,3’lük artışlar beklenmektedir.
6
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
2015-2035 yılları arasında Çin’in, dünyanın en fazla enerji tüketen ülkesi konumunda
olacağı, 2035 yılında Hindistan’ın sırasıyla Çin, ABD ve AB’nin ardından dördüncü büyük
enerji tüketicisi olması beklenmektedir.
Söz konusu dört büyük tüketici, 2035 yılına gelindiğinde dünya toplam enerji arzının
%55’ini tüketmekte olacaktır. Bu talep artışının sürdürülebilir koşullarda karşılanabilmesi için
ise enerji sektöründe yaklaşık 33 trilyon ABD Doları (2009 rakamlarıyla) değerinde yatırım
yapılmasına ihtiyaç duyulduğu hesaplanmaktadır.
Türkiye elektrik enerjisi brüt tüketimi (Türkiye brüt üretimi+dış alım–dış satım) 2010
yılında %8,4 artarak 210,4 Milyar kWh, 2011 yılında ise %9,4 artış ile 230,3 Milyar kWh
olarak gerçekleşmiştir. Türkiye net tüketimi (iç tüketim, şebeke kaybı ve kaçaklar hariç) 2010
yılında 172 Milyar kWh, 2011 yılında ise 186 Milyar kWh olmuştur. Kaynaklar açısından
bakıldığında, 2011 yılı itibariyle (geçici rakamlardır), toplam elektrik üretiminin %44,7’si doğal
gazdan, %18,2’si yerli kömürden, %22,8’i hidrolik kaynaklardan, %10’u ithal kömürden,
%1,7’si sıvı yakıtlardan, %2,1’i rüzgârdan ve %0,5’i jeotermal ve biyogazdan sağlanmıştır
(Elektrik Üretim Sektör Raporu, EÜAŞ, 2011).
Tüm dünyada son 25 yılda, özellikle elektrik enerjisine talebin yoğunlaştığı
gözlemlenmektedir. Elektriğin 2035 yılına kadar en hızlı büyüyen (%2,5) son kullanıcı enerji
formu olması, nihai enerji tüketimindeki payının 2008'deki %17 düzeyinden 2020'de %20'ye,
2035'te ise %23'e çıkması beklenmektedir. Ancak elektrik sektörü de 2009 yılında finansal
zorluklar ve zayıf talep sebebiyle ciddi şekilde etkilenmiştir. %2'ye yakın gerçekleşen talep
düşüşü, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en büyük yıllık azalmaya işaret
etmektedir (EÜAŞ, 2010, 2011).
Uluslararası Enerji Ajansı tarafından hazırlanan senaryo çalışmasına göre (World
Energy Outlook, WEO, 2011) elektrik üretiminin, 25.468 TWh'ye ve 2035 yılında da 39.368
TWh'ye yükselmesi beklenmektedir. Bu rakamlar 2009-2035 döneminde %96,4'lük artışa
işaret etmektedir. Benzer şekilde, ABD Enerji Bilgi İdaresi olan EIA tarafından hazırlanan
Referans Senaryo Çalışması'na göre (IEO, 2011); 2008 yılında 19.100 TWh olan elektrik
üretiminin 2020 yılında 25.500 TWh'ye yükselmesi beklenmektedir. 2008-2035 döneminde
ise toplam %84,3’lük bir artışla (yıllık %2,3’lük artışlarla), 2035'de üretimin 35.200 TWh'ye
yükseleceği hesaplanmaktadır (EÜAŞ, 2011).
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde görülen büyük ekonomik gelişmeler elektrik
talebinin de bu ülkelerde artmasına sebep olmaktadır. Kişi başına gelirin artmasıyla yaşam
standartları artmakta, bu da endüstri, aydınlatma ve ev aletleri için olan elektrik talebini
arttırmaktadır. Tüm dünyada elektrik enerjisi kurulu güç kapasitesinin 2035 yılına kadar brüt
4.160 GW artması beklenmektedir.
Bu bağlamda elektrik sektörünün, Uluslararası Enerji Ajansı tarafından hazırlanan
Yeni Politikalar Senaryosu'na göre; 2010-2035 döneminde yapılması beklenen 32,8 trilyon
dolarlık enerji yatırımlarındaki payının tek başına 16,6 trilyon dolar (2009 rakamlarıyla)
olacağı öngörülmektedir. Geriye kalan 8 trilyon dolarlık yatırımın petrol, 7,1 trilyon dolarlık
yatırımın doğal gaz ve 0,7 trilyon dolarlık yatırımın ise kömür sektöründe yapılacağı
hesaplanmaktadır. Bu yatırımların %64'ünün, talep ve üretimin en hızlı arttığı OECD dışı
ülkelerde (tek başına Çin 5,1 trilyon dolar) yapılması beklenmektedir (EÜAŞ, 2010).
Enerji kaynakları açısından incelendiğinde, birincil enerji arzında, petrol, doğal gaz ve
kömürden oluşan fosil kaynaklı yakıtların ağırlıklı konumunun önümüzdeki yıllarda da devam
etmesi beklenmekte ve enerji talebindeki artışın (2008-2035 dönemi) %75,7’lik bölümünün
bu kaynaklardan karşılanması öngörülmektedir.
7
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Biyokütle ve çöp için bu oran %8,5, diğer yenilenebilirler için %6,6, nükleer için %6,4,
hidrolik için ise %2,8’dir. 2020 yılında birincil enerji arzındaki en büyük paya (%29,8) sahip
olacağı hesaplanan petrolün, 2030 ve 2035 yıllarında ilk sıradaki yerini kömüre (sırasıyla
%29,1 ve %29,3) bırakacağı düşünülmektedir. Doğal gazın ise elektrik üretimindeki payını
koruması (yaklaşık %21,4) beklenmektedir.
2008-2035 döneminde elektrik üretiminde ise kömür ve doğal gazın en önemli
kaynaklar olmaya devam edeceği, kömürün payının %41'den %42,8’e, doğal gazın payının
%21,3’ten %21,7’ye yükseleceği; petrolün payının ise %5,5’den %1,6’ya, hidroliğin payının
%15,9’dan %13,3’e, nükleerin payının da %13,5’den %10,8’e düşeceği öngörülmektedir.
En büyük yüzdelik artış ise rüzgârda beklenmektedir. Aynı dönemde rüzgârın %1,1’lik
payının %5'e yükseleceği öngörülmektedir (EÜAŞ, 2010).,
MTA verilerine göre; Türkiye’de 2012 yılında 1.683.666.950 dolarlık mermer ihracatı
yapılırken, 4.795.314.210 dolarlık taşkömürü ithal edilmiştir. 2012 yılı maden ihracatı
4.30.968.000 dolar, ithalatı ise 6.816.841.000 dolar olmuştur. Türkiye’nin 2012 yılında ithal
ettiği madenlerden ilk üç sırayı taşkömürü, demir ve granit almaktadır 2.
Uluslararası Enerji Ajansı tarafından belirtilen dünya elektrik üretiminin kaynaklara
göre dağılımı Şekil 2'de verilmiştir.
Kaynak: U.S. Energy Information Administration / Annual Energy Outlook 2010.
Şekil 2. Dünya Elektrik Üretiminde Enerji Kaynaklarının Payı (TWh)
TEİAŞ tarafından yayımlanan 2012 Yılı Faaliyet Raporu’na göre; 2012 yılı Türkiye
elektrik enerjisi üretimi bir önceki yıla göre % 7,8'e karşılık gelen 4148,3 MW artışla 57.059,4
MW olarak gerçekleşmiştir. Termik santrallerde 1.096,1 MW, hidrolik santrallerde 2472,3
MW, jeotermal ve rüzgâr santrallerde ise 579,9 MW artış sağlanmıştır.
Söz konusu rapora göre, 2011 yılında üretilen elektriğin %73’ü termik (taşkömürü,
linyit, fuel oil, doğal gaz, LPG (“Liquified Petroleum Gas”), nafta ve diğerleri), %24,2 hidrolik
ve %2,8'i jeotermal ve rüzgâr santrallarından sağlanmıştır. 2011-2012 yılı için elektrik enerjisi
üretim miktarları Tablo 1’de ve elektrik enerjisi üretim kaynaklarına göre dağılımı Tablo 2’de
verilmiştir.
2
Enerji Günlüğü, 29.07.2013 tarihli yazı.
8
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 1. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretim ve Tüketimi
2011
2012
Enerji
Kaynakları
GWSaat
%
GWSaat
171.638,3
74,8
174871,7
Termik
52.338,6
22,8
57.865
Hidrolik
5.418,2
2,4
6.760,1
Jeo+Rüzgar
229.395,1
100
239.496,8
Toplam
4.555,8
5.826,7
Dış Alım
3.644,6
2.953,6
Dış Satış
230.306,3
242.369,9
Brüt Tüketim
%
73
24,2
2,8
100
-
Artış
%
1,9
10,6
24,8
4,4
5,2
Kaynak: TEİAŞ 2012 Faaliyet Raporu.
Tablo 2. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklara Göre Dağılımı
2011
2012
Artış
Enerji
Kaynakları
GWSaat
%
GWSaat
%
%
Kömür
66.217,9
28,9
68.013,1
28,4
2,7
Sıvı Yakıtlar
903,6
0,4
1.638,6
0,7
81,3
Doğal Gaz
104.047,6
45,49
104.505,5
43,6
0,4
Yenilenebilir
469,2
0,2
714,5
0,3
52,3
ve Atık
Hidrolik
52.338,6
22,8
57.865
24,2
10,6
Jeo+Rüzgar
5.418,2
2,4
6.760
2,8
24,8
Toplam
229.395,1
100
239.496,8
100
4,4
Kaynak: TEİAŞ 2012 Faaliyet Raporu.
Tablo 2’den de görüleceği üzere ülkemizde kömür yakıtının elektrik üretimindeki payı,
2011 yılında %28,9, 2012 yılında ise %28,4 olmuştur (Bkz. Şekil 3).
9
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: TEİAŞ 2012 Faaliyet Raporu.
Şekil 3. 2011-2012 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı
2012-2021 dönemini kapsayan Üretim Kapasite Projeksiyon çalışmasında, Enerji ve
Tabi Kaynalar Bakanlığı (ETKB) tarafından, makro ekonomik hedeflere uygun olarak yapılan
model çalışması sonucunda elde edilen yüksek ve düşük talep tahmin serileri kullanılmıştır.
Talep serileri belirlenirken; 2012 yılında her iki talep serisi için de bu yıl için programlanan
tüketim tahminleri alınmış, sonraki yıllarda ise yüksek talep serisinde ortalama %7,5, düşük
talep serisinde ise %6,5 olarak gelişen ETKB tarafından hesaplanan talep serileri
kullanılmıştır.
Ayrıca bu dönem için yük eğrisi karakteristiğinin değişmeyeceği kabulü ile puant yük
serileri elde edilmiştir (Bkz. Tablo 3, Şekil 4 ve Şekil 5).
10
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 3. 2011-2020 Dönemini Kapsayan Enerji ve Puant Talepleri
Yüksek Talep
Puant Talep
Enerji Talebi
YIL
MW
Artış (%)
GWh
Artış (%)
2012
38.000
5,2
244.026
6,0
2013
41.000
7,9
262.010
7,4
2014
43.800
6,8
281.850
7,6
2015
46.800
6,8
303.140
7,6
2016
50.210
7,3
325.920
7,5
2017
53.965
7,5
350.300
7,5
2018
57.980
7,4
376.350
7,4
2019
62.265
7,4
404.160
7,4
2020
66.845
7,4
433.900
7,4
2021
71.985
7,7
467.260
7,7
Düşük Talep
2012
38.000
5,2
244.026
6,0
2013
40.130
5,6
257.060
5,3
2014
42.360
5,6
273.900
6,6
2015
44.955
6,1
291.790
6,5
2016
47.870
6,5
310.730
6,5
2017
50.965
6,5
330.800
6,5
2018
54.230
6,4
352.010
6,4
2019
57.685
6,4
374.430
6,4
2020
61.340
6,3
398.160
6,3
2021
65.440
6,7
424.780
6,7
Kaynak: TEİAŞ 2012 Kapasite Projeksiyon Raporu.
Kaynak: TEİAŞ 2012 Kapasite Projeksiyon Raporu.
Şekil 4. Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri (Senaryo 1-Yüksek Talep)
11
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: TEİAŞ 2012 Kapasite Projeksiyon Raporu.
Şekil 5. Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri (Senaryo 2-Düşük Talep)
2012 yılında en yüksek tüketimin olduğu günde puant talep 38.000 MW olarak
gerçekleşmiştir.
TEİAŞ verilerine göre; Türkiye'de 27 Temmuz 2012 günü 799 milyon kWh’lik elektrik
tüketimine ulaşılmıştır. Bu dönemde saat 11'de en yüksek puant yükü 39.645 MW olarak
gerçekleşmiştir.
Kapasite projeksiyonunun yanı sıra TEİAŞ’ın resmi web sitesinden alınan istatistiklere
göre, tahmin edilen talep artışları ve puant değerleri, 2010 yılında, 2009 yılına kıyasla hayli
yüksek değerlere ulaşmış, tahminlerin üstünde sonuçlar vermiştir (Bkz. Tablo 4). Tahmini
büyüme oranı tahminlerin üstünde bir değere ulaşmıştır. Gerek TEİAŞ’ın raporlarından
gerekse Dünya Bankası raporlarından da görüleceği üzere 2012 yılından sonra bu büyüme
oranlarının düşeceği fakat krizin etkilerinin tamamen geçmesiyle tekrar normal değerlere
döneceği öngörülmektedir.
Tablo 4. 2009-2010 Yılı Tüketim Değerleri (GWh)
Aylar
2009
Ocak
16.851,4
Şubat
15.010,0
Mart
15.983,7
Nisan
14.849,1
Mayıs
15.297,7
Haziran
15.899,6
Temmuz
17.743,5
Ağustos
17.704,6
Eylül
15.379,3
Ekim
15.989,9
Kasım
15.779,3
Aralık
17.590,9
Toplam
194.079,1
Kaynak: TEİAŞ 2009 Faaliyet Raporu.
12
2010
17.343,9
15.720,5
17.041,1
16.262,0
16.573,6
17.118,0
19.343,5
20.368,2
17.116,6
17.161,1
16.318,4
19.127,0
209.493,8
Artış (%)
2,92
4,73
6,62
9,52
8,34
7,66
9,02
15,04
11,30
7,32
3,42
8,73
7,94
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
01.07.2006 tarih ve 26215 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Kalkınma Planı (2007-2013)'na göre, VIII. Plan döneminde, ekonomik büyüme ve nüfus artışı
paralelinde birincil enerji ve elektrik enerjisi tüketiminde önemli artışlar kaydedilmiştir. VIII.
Plan döneminde, birincil enerji tüketimi yıllık ortalama %2,8 oranında bir artışla 2005 yılı sonu
itibarıyla 92,5 milyon ton petrol eşdeğerine, elektrik enerjisi tüketimi ise yıllık ortalama %4,6
oranında bir artışla 160,8 milyar kWh’e ulaşmıştır.
IX. Kalkınma Planı döneminde; birincil enerji talebinde, ekonomik ve sosyal
kalkınmayla orantılı olarak yıllık ortalama %6,2 oranında artış öngörülmüştür. Enerji tüketimi
içinde doğal gazın 2005 yılında (bir önceki dönemde) %28 düzeyinde olan payının %34’e
yükselmesi, petrol ürünlerinin payının ise %37’den %31’e gerilemesi beklenmektedir. Diğer
yandan aynı plan döneminde elektrik talebinin, ağırlıkla sanayi üretim ve hizmetler
sektöründeki gelişmelere paralel olarak, yılda ortalama %8,1 oranında artış göstereceği
tahmin edilmektedir (Bkz. Tablo 5).
Tablo 5. IX. Kalkınma Planı Hedefleri
Enerji Hedefleri
2006
Birincil Enerji Talebi
96.560
Elektrik Enerjisi Talebi
171.450
2013
147.400
295.500
2007-2013
6,2
8,1
Kaynak: Kalkınma Planı (2007-2013), 01.07.2006 tarih ve 26215 sayılı Resmi Gazete
Bu proje ile birlikte Türkiye’nin dış kaynaklara olan bağımlılığını azaltılması, cari
açığın azaltılması, bölgenin kalkınma potansiyelinin ortaya çıkarılması, bölgede ve ülkede
sayıları hızla artan sanayi tesislerine sağlıklı ve sürekli enerji sağlanması, elektriğin daha
ekonomik olarak üretilmesi, Türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanması ve enerji piyasası
kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak serbest enerji piyasasının rekabet koşulları
çerçevesinde elektrik enerjinin tüketicilere ulaştırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca proje yeni
bir istihdam kaynağı olup, projenin işletmeye geçmesiyle birlikte yaklaşık 500 kişi doğrudan
istihdam sağlayacaktır.
I.2.2
Dünyada kömür rezervi
Enerji kaynaklarının kalan ömürleri dikkate alındığında, kömürün, özellikle 2030
yılından sonra çok daha büyük önem kazanacağı anlaşılmaktadır. Mevcut üretim seviyeleri
ile dünya görünür kömür rezervlerinin 120 yılı aşkın bir sürede tüketileceği tahmin
edilmektedir. Buna karşılık görünür petrol ve doğal gaz rezervlerinin tükenme ömürlerinin
mevcut üretim seviyeleri ile sırasıyla yaklaşık 45 ve 60 yıl süreceği tahmin edilmektedir (TKİ,
2012).
Dünya toplam kömür rezervi 826 milyar ton olup, en büyük rezerv miktarı 238,3 milyar
ton ile ABD’ye aittir. Bu ülkeyi, 157 milyar ton ile Rusya, 114,5 milyar ton ile Çin, 76,2 milyar
ton ile Avustralya, 58,6 milyar ton ile Hindistan, 33,9 milyar ton ile Ukrayna, 31,3 milyar ton
ile Kazakistan ve 30,4 milyar ton ile Güney Afrika izlemektedir. Bunların dışındaki ülkelerde
ise toplam 85,8 milyar ton kömür rezervi bulunmaktadır (Bkz. Şekil 6 ve Şekil 7).
13
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak. TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 6. Enerji Kaynaklarının Tahmin Edilen Ömürleri
Kaynak: BP Statistical Review of Word Energy June,2010.
Şekil 7. 2009 Yılı Dünya Kömür Rezervlerinin Ülkelere Göre Dağılımı (milyar ton)
Dünya rezervlerinin %60’ı ABD, Rusya ve Çin’de bulunmakla birlikte, en büyük pay
Asya Kıtası’ndadır. Türkiye toplam 2,343 milyar ton kömür rezerviyle dünya kömür rezervinin
%0,3’üne sahiptir (Bkz. Şekil 8) (BP, 2012).
14
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: BP Statistical Review of Word Energy June,2012.
Şekil 8. Kömürün Dünyadaki Rezerv Payları
I.2.3
Dünya kömür üretimi
2008 yılında 6,8 milyar ton olan dünya kömür üretimi 2009 yılı sonunda yaklaşık %2,2
oranında artarak 6,9 milyar ton olarak gerçekleşmiştir. Taşkömürü üretimi 2009 yılında
yaklaşık 6 milyar ton olup, bir önceki yıla göre (5,8 milyar ton) %3,4 oranında artış
göstermiştir. Dünya linyit üretimi ise 2008 yılında 965 milyon ton iken 2009 yılında 913 milyon
ton ile %5,4 oranında azalmıştır. Almanya 2009 yılındaki 169,9 milyon ton linyit üretimi ile
dünyanın en büyük linyit üreticisi olmaya devam etmektedir (WEO, 2010).
Dünya kömür üretiminin neredeyse yarısını sağlayan Çin, 2009 yılında 3.050 milyon
ton üretim gerçekleştirmiştir. Bu ülkeyi, 973 milyon ton ile ABD, 558 milyon ton ile Hindistan,
409 milyon ton ile Avustralya, 298 milyon ton ile Rusya, 253 milyon ton ile Endonezya ve 250
milyon ton ile de Güney Afrika izlemektedir (Bkz. Şekil 9).
15
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: BP Statistical Review of Word Energy June,2010.
Şekil 9. Dünyadaki Kömür Üretim Miktarları (2009, (milyon ton))
2009 yılında dünya linyit kömürü üretimi 913,3 milyon ton olup, bunun %61’i yedi ülke
tarafından üretilmiştir. Bu ülkelerin linyit üretimindeki payları; Almanya’da 169,9 milyon ton ile
%18,6, Türkiye’de 70,5 milyon ton ile %7,7, Rusya’da 68,2 milyon ton ile %7,5, ABD’de 65,8
milyon ton ile %7,2, Yunanistan’da 64,7 milyon ton ile %7,1, Avustralya’da 64 milyon ton ile
%7 ve Polonya’da 57,1 milyon ton ile %6,3 olarak gerçekleşmiştir (Bkz. Şekil 10).
Kaynak: BP Statistical Review of Word Energy June,2010
Şekil 10. Dünyada Linyit Kömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı
2009 yılında dünya taşkömürü üretimi 5,989 milyar ton olup, bunun %91,6’sı yedi ülke
tarafından üretilmiştir. Çin 2,97 milyar ton üretimiyle dünya taşkömürü üretiminin %49,6’sını
tek basına gerçekleştirmiştir. Diğer önemli taşkömürü üreticilerinden; ABD %15,3’ünü,
Hindistan %8,8’ini, Avustralya %5,6’sını, Endonezya %4,4’ünü, Güney Afrika Cumhuriyeti
%4,1’ini, Rusya %3,8’ini gerçekleştirmiştir (Bkz. Şekil 11) (TKİ, 2012).
16
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 11. Dünyada Taşkömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı
Termik santrallerde, elektrik üretiminde, sanayi sektöründe ısıl amaçlı ve konutlarda
ısınma amaçlı olarak kullanılan termal taşkömüründe de Çin 2,55 milyar ton üretimiyle 2009
yılında dünya üretiminin %49,2’sini gerçekleştirmiştir. Çin’i %16,8 payla ABD, %9,5 ile
Hindistan, %4,7 ile Güney Afrika Cumhuriyeti, %4,5 ile Endonezya, %3,9 ile Avustralya ve
%3,3 payla Rusya izlemiştir. Bu yedi ülke dünya üretiminin % 91,9’unu gerçekleştirmiştir
(Bkz. Şekil 12) (TKİ, 2012).
Kaynak: TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 12. Termal Taşkömürü Üretiminin Ülkelere Göre Dağılımı
17
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
I.2.4
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Dünya elektrik üretiminde kömürün payı
Dünya kömür üretiminin yaklaşık %65’i elektrik üretimi amacıyla kullanılmaktadır.
Diğer kullanımları ise ısınma, demir çelik ve çimento sektörlerinde yoğunlaşmıştır.
Dolayısıyla kömür, elektrik üretimi amacıyla kullanılan yakıtlar arasında en yaygın olanıdır.
Kömürün elektrik üretiminde en yüksek oranda kullanılan yakıt olma niteliğinin öngörülebilir
bir gelecekte de değişmeyeceği tahmin edilmektedir (TKİ, 2010).
2007 yılı itibariyle dünya elektrik enerjisi üretiminde kömür %42 oranında kullanılmış
olup, 2035 yılında da bu payın %43 olması öngörülmektedir (WEO, 2010). Çeşitli ülkelerdeki
elektrik üretiminde kömür kullanım payları, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde %93, Polonya’da
%92, Çin’de %79, Avustralya’da %77, Kazakistan’da %70, Hindistan’da %69, İsrail’de %63,
Çek Cumhuriyeti’nde %60, Fas’ta %55, Yunanistan’da %52, ABD’de %49 ve Almanya’da
%46 şeklindedir (Bkz. Tablo 6).
Tablo 6. Bazı Ülkelerde Kömürün Elektrik Üretimindeki Payı
Ülke
%
Ülke
Güney Afrika
93
İsrail
63
Polonya
92
Çek Cumhuriyeti
60
Çin
79
Fas
55
Avustralya
77
Yunanistan
52
Kazakistan
70
ABD
49
Hindistan
69
Almanya
Kaynak: U.S. Energy Information Administration / Annual Energy Outlook 2010.
I.2.5
%
46
Ülkemiz kömür rezervleri
Ülkemizde, sınırlı doğal gaz ve petrol rezervlerine karşın, 535 milyon tonu görünür
olmak üzere, yaklaşık 1,3 milyar ton taşkömürü ve 10,8 milyar tonu görünür rezerv niteliğinde
toplam 11,8 milyar ton linyit rezervi bulunmaktadır (ETKB/EİGM 2011). Bu miktar dünya linyit
rezervlerinin %6'sını oluşturmaktadır. Ancak Hattat Grubu tarafından proje bölgesinde
yapılmakta olan ek sondajlarla taş kömürü rezervine ait bu değerlerin çok daha yukarı
çekilebileceği öngörülmektedir.
Türkiye’de kömür genel olarak linyit ve taşkömürü başlıkları altında değerlendirilmekte
olup, taşkömürü rezervleri TTK tarafından, linyit rezervi ise Elektrik Üretim Anonim Şirketi
(EÜAŞ), Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ve özel sektör tarafından işletilmektedir.
Taşkömürlerinin tamamı linyitlerin ise %86’sı kamuya ait ruhsat sınırları içinde bulunmaktadır
(ETKB, 2010).
Ülkemizde, 2009 yılı itibariyle kömür üretimi 66,7 milyon ton linyit ve 2,9 milyon ton
taşkömürü olmak üzere toplam 69,6 milyon ton, 2010 yılında ise 69,7 milyon ton linyit, 2,5
milyon ton taşkömürü ve 1,2 milyon ton asfaltit olmak üzere toplam 73,4 milyon ton olarak
gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise 70 milyon ton linyit, 2,6 milyon ton taşkömürü ve yaklaşık
1,2 milyon ton asfaltit olmak üzere yaklaşık 73,8 milyon ton kömür üretilmiştir.
1980’li yıllardan itibaren sürekli bir azalış eğilimine giren taşkömürü üretimleri 2004
yılında 1,9 milyon tona kadar gerilemiştir. Bu tarihten sonra tekrar hareketlenen satılabilir
taşkömürü üretimi 2011 yılında 2,6 milyon ton düzeyindedir (Bkz. Şekil 13). Zonguldak
Havzası’nda 2004 yılından itibaren TTK tarafından rödevans karşılığı özel firmalara kömür
üretimi uygulaması başlatılmıştır. 2011 yılında özel sektör tarafından üretilen taşkömürü
toplam üretimin yaklaşık %40’ı oranındadır.
18
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 13. Türkiye Taşkömürü Üretimleri
Benzer bir gelişim çizgisi linyit üretimleri için de söz konusudur. Linyit üretimleri,
özellikle 1970’li yılların başlarından itibaren, petrol krizlerine bağlı olarak elektrik üretimine
yönelik linyit işletmeleri yatırımlarının başlaması ile hızlanmıştır. 1970 yılında 5,8 milyon ton
olan linyit üretimi 1998 yılında yaklaşık 65 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Ancak, bu
tarihten itibaren, özellikle doğal gaz alım anlaşmaları nedeniyle linyit üretimi sürekli azalmış,
2004 yılında 43,7 milyon ton ile en düşük seviyesini görmüştür. Bu tarihten sonra tekrar
yükselen linyit üretimleri 2011 yılında 70 milyon ton olarak gerçekleşmiştir (Bkz. Şekil 14).
Kaynak: TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 14. Türkiye Linyit Üretimleri
I.2.6
Amasra B sahasının kömür rezervi
Amasra kömür havzasında çeşitli kurumlar tarafından arama ve rezerv tespit
çalışmaları yapılmıştır. 1973 yılında havzanın TTK tarafından bilinen kömür varlığı 117
milyon tondur. Bu yıldan sonra MTA ve HEMA tarafından yapılan sondajlarla sahanın kömür
rezervinin arttığı tespit edilmiştir. Tarihler ve kurumlar itibarıyla yapılan çalışmalar Tablo 7'de
özetlenmiştir.
19
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 7. Amasra Kömür Havzasında Yapılan Kömür Rezerv Çalışmaları
Hesaplanan Toplam Kömür Rezervzi
Yıl
Kurum
(Milyon Ton)
1985
Türkiye Taş Kömürü Kurumu
388
1986
Kopex Joint Stock Company
321
1987
İstanbul Teknik Üniversitesi
331
1992
Maden Tetkik Arama
492
2005
Datong Coal Company
354
2008
Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.
405
2009
UK Coal Mining Group
451
2009
SLR Consulting Ltd.
573
MTA tarafından 1941-1990 yılları arasında havzada 144 etüt ve sondajlı arama
faaliyetleri yapmıştır. Yapılan sondajlı arama faaliyetleri 1990 Nisan ayında son bulmuştur.
1990 yılı sonuna kadar yapılan 144 sondajın değerlendirilmesiyle, MTA 491.604.721 ton
toplam rezerv ortaya çıkarmıştır (Bulut, 1992).
Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş., 2005 yılında Amasra B sahasını uluslararası ihale
ile TTK’dan kiraladıktan sonra 2006 yılında sondajlı arama ve rezerv geliştirme çalışmalarına
başlamış ve bugüne kadar 54 derin sondaj yapmıştır. Bu sondajların hepsi kömür kesmiş ve
ilave rezerv tespit edilmiştir.
SLR Consulting Ltd., HEMA tarafından yapılan 54 sondajdan 2009 yılına kadar
yapılmış olan 20 sondaj ve daha önce MTA tarafından yapılan sondajları değerlendirmeye
almış ve sahada toplam 573 Mt rezerv hesaplamıştır.
Sahada sondajlı arama çalışmaları devam etmekte ve yapılan sondajların tümünün
kömür kesmiş olması yeni sondajlarla rezerv miktarının artacağını göstermektedir. HEMA
tarafından yapılan 54 adet derin sondajın verilerinin değerlendirilmesiyle sahadaki rezervin
600 Mt olarak tespit edildiği öngörülmüş olup, sahalarda yeni sondaj çalışmalarına devam
edilmektedir.
Yukarıda verilen ve çeşitli kurumlar tarafından hesaplanan rezerv rakamları
incelendiğinde, sahada rezerv açısından bir sıkıntı olmadığı ve istenen üretimin yapılabilmesi
için yeterli rezerv olduğu sonucu çıkmaktadır.
I.2.7
Kömür ithalatı
Ülkemizde 1980’li yıllardan önce son derece düşük miktarlarda başlayan kömür
ithalatı, 1990’lı yıllarda 10 milyon tonun ve 2000’li yıllarda ise 20 milyon tonun üzerine
çıkmıştır. 2011 yılı itibariyle toplam kömür ithalatımız yaklaşık 24 milyon ton düzeyindedir
(TÜİK, 2012). Genel eğilim dikkate alındığında, ithalatın önümüzdeki yıllarda da artarak
süreceği görülmektedir (Bkz. Şekil 15).
20
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: TKİ, Taşkömürü Sektör Raporu, 2012.
Şekil 15. Türkiye Kömür İthalatı
Son yıllarda kömür ithalatında elektrik üretimi amaçlı buhar kömürlerinin ağırlığı
giderek artmaktadır. 2011 yılı itibariyle ithalatın yaklaşık %60’ı Rusya ve Kolombiya’dan
yapılmıştır. Bu ülkeleri ABD ve Güney Afrika izlemektedir.
Deloitte tarafından 2011 yılında hazırlanan Taşkömürü Sektör Raporu’na göre;
Türkiye’deki toplam jeolojik taşkömürü rezervi yaklaşık 1,310 milyar tondur. Bunun %39’u
doğrulanmış rezervdir. Türkiye’deki taşkömürü rezervinin %67’si kok kömürü kalitesinde,
%3’ü yarı kok kömürü kalitesinde olup, kalan kısmı ise kok kömürü kalitesinde değildir.
Taşkömürü tüketimindeki artış nedeniyle Rusya, Güney Afrika, Avustralya, Amerika,
Çin ve Kanada gibi ülkelerden yapılan ithalatta artış gözlenmiştir. Kullanılmayan taşkömürü
rezervleri ve özelleştirme eğilimleri önümüzdeki yıllar için üretim seviyelerindeki yükselişin
işaretleri olsa da, artan tüketim nedeniyle ithal taşkömürü ihtiyacının devam edeceği
öngörülmektedir (Deloitte, 2010).
I.2.8
Ülkemizde kömürün elektrik üretimindeki payı
Ülkemizde kömür yakıtının elektrik üretimindeki payı 2010 yılında %26,1, 2011 yılında
ise %28,9 olmuştur (Bkz. Tablo 3).
1970’li yıllardan itibaren başlayan elektrik enerjisi üretim amaçlı termik santral ve linyit
üretim yatırımları çok büyük oranda kamu sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir. Söz konusu
yatırımlar Tablo 8'de özetlenmektedir.
Tablo 8. Türkiye'de 2012 Yılı Türkiye Üretilebilir Kömür Rezervleri ve Santral Potansiyeli
Santral Adı
Üretilebilir Rezerv (milyon ton)
Mevcut Kurulu Güç (MW)
Afşin-Elbistan
4.350
2.795
Afşin-Elbistan
490
-
Adana-Tufanbeyli
350
-
Adıyaman-Gölbaşı
46
-
Ankara-Çayırhan
190
620
Bolu-Göynük
36
-
Bursa-Orhaneli, Keles
45
210
Çanakkale-Çan
69
320
Çankırı-Orta
65
-
Eskişehir-Mihallıçık
48
-
Konya-Ilgın
125
-
21
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Santral Adı
Konya-Karapınar
Üretilebilir Rezerv (milyon ton)
1.275
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Mevcut Kurulu Güç (MW)
-
Kütaya-Tunçbilek
170
365
Kütahya-Seyitömer
172
600
Manisa-Soma
575
1.034
Muğla-Milas
206
1.050
Muğla-Yatağan
43
630
Tekirdağ-Saray
40
-
Sivas-Kangal
85
457
Şırnak-Asfaltit
65
135
LİNYİT TOPLAM
8.445
8.216
Bartın-Amasra
125
-
Zonguldak
197
300
TAŞKÖMÜRÜ TOPLAMI
322
300
GENEL TOPLAM
8.767
8516
Kaynak: Ç, Kocak, 2012. Türkiyenin Enerji Güvenilirliği ve Üretilebilir Kömür Rezervlerine Dayalı Santrallerin
Avantajları.
Ülkemiz 2010 yılı taşkömürü arzının yaklaşık %30’luk kısmı elektrik üretimi ve
%29’luk kısmı ise ısınma amaçlı tüketilmiştir. Kalan %40’lık bölüm ise kok fabrikaları ve diğer
sanayi arasında hemen hemen eşit olarak paylaşılmıştır.
Aynı yılda, linyit arzının ise %80’lik bölümü elektrik üretimi amaçlı kullanılmıştır.
Sanayi amaçlı tüketim %7,5 ve ısınma amaçlı tüketim ise %8,6 düzeyindedir. Asfaltitlerin
%45’i elektrik üretimi ve %46’sı ısınma amaçlı tüketilmiş, kalan kısmı sanayi amaçlı
kullanılmıştır. Petrokok ithalatının tamamı ise önemli kısmı çimento fabrikaları olmak üzere
sanayi sektörlerinde tüketilmiştir (Bkz. Şekil 16).
Kaynak: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, 2010 Yılı Genel Enerji Dengesi.
Şekil 16. Kömür Arzının Yıllara Göre Tüketim Dağılımı
Yapılması planlanan proje ile bölgede yer alan yerli kömür kaynaklarının (Amasra
Kömür Rezervi) kullanımı planlanmaktadır.
Santralin yıllık kömür tüketiminin, cari fiyatlar ile yaklaşık 325 milyon dolar civarında
olacağı öngörülmektedir. Aynı miktarda elektrik üretecek doğal gaz kombine çevrim
santralinin yıllık gaz tüketimi ise yaklaşık 650 milyon dolardır. Söz konusu doğal gaz, ithal
edilmekte olup, ülkemiz için ciddi bir döviz harcamasıdır. Aynı şekilde ithal kömür ile
yapılacak elektrik üretimi de yıllık 325 milyon dolar döviz harcamasına neden olacaktır.
Hâlbuki yerli taşkömürü ile yapılacak söz konusu elektrik üretimi hiçbir döviz harcamasına
neden olmayacağı gibi yöre halkına iş imkanı da sağlayacaktır.
22
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Geçmiş yıllarda da Amasra kömür rezervi kullanılarak; Beşinci Beş Yıllık Kalkınma
Planı 1988 ve 1989 yılları Yatırım Programları ile Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 1990 yılı
Yatırım Programında ‘’Amasra Termik Santral’’ projesi yer almıştır. Aynı zamanda ‘’Amasra
Termik Santrali’’ ile ilgili, eski adıyla Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) 2x300 MW'lık Termik
Santral Projesi için Yapılabilirlik Raporu, TTK Genel Müdürlüğü de Ön Fizibilite Projesi
hazırlamıştır. Daha sonra TTK Genel Müdürlüğü yine 2x300 MW'lık Amasra Termik Santrali
için Ön Fizibilite Çalışması hazırlatmıştır. Bu çalışmaya göre Amasra B sahasında bulunan
kömür rezervinin değerlendirilmesi amacıyla bölgede yüksek kapasiteli bir yeraltı işletmesinin
kurulması ve bu rezervin 2x300 MW gücünde bir santralı beslemesinin mümkün olduğu
belirtilmiştir. Tüm bu araştırmalarda proje yeri, Amasra B Kömür Sahasındaki Kuyu-1
alanının yaklaşık 70 m kuzeyinde ve Çapak Koyu Mevkii’nin kuzeydoğusunda kalan Kızçıkan
Koyu Bölgesi gösterilmiştir. TEK tarafından hazırlatılan Amasra Termik Santralı Yapılabilirlik
Raporu’nda incelenen santral yerini gösterir pafta Ek 1'de verilmiştir.
1995 yılında dönemin hükümeti tarafından “TTK İnceleme Kurulu Raporu”
hazırlatılmış ve bu raporda Amasra Bartın arasında (Amasra-B Kömür Sahası) Kurum ve
MTA tarafından yürütülen sondajlı araştırmalar sonucu 320 milyon tonu aşkın taşkömürü
varlığından dolayı 600 MW kapasiteli Amasra (1-2) termik santralının TEAŞ tarafından 20042005 yılında işletmeye alınması planlanmıştır. Bu çalışmalarda Başbakanlık, Hazine
Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarlığı, ETKB, TTK, MTA, Üniversiteler,
meslek odaları, sendika temsilcileri görev almıştır (TTK, 1995). Bu arada 1996 yılında
Amasra Belediye Meclisi’nin Çevre Bakanlığı’na yazısı ile TTK’nın yalnız kömür üreten ve
satan bir kurum olmaktan çıkarılarak elektrik santralına sahip ya da ortak olarak üretilecek
artı değerden pay alması ve zararını gidermesi talep edilmiştir. Çevre Bakanlığı da bu yazıya
verdiği cevapta aynı görüşte olduğunu ifade etmiştir. Bilahare 2005 yılında Hattat Grubu
iştiraklerinden Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. uluslararası ihaleyi kazanarak TTK ile
Amasra kömürleri için rödevans sözleşmesi imzalamış ve bu sözleşmenin ekinde de aynı
civarda elektrik santralı kurulması hususu yer almıştır.
Bu bağlamda, Hema Elektrik Üretim A.Ş. tarafından taşkömürünün merkezi olan
Bartın İli, Amasra İlçesi sınırları içersisinde Çapak Koyu Mevkiinde pulverize kömür yakma
teknolojisi ile bölgenin kömür rezervlerini kullanarak 1.320 MW e kurulu güçte santralin
işletilmesi planlamaktadır.
Proje ile birlikte;
Gelişmiş "Temiz Kömür Yakma Teknolojileri" kullanılması,
Her yıl artan elektrik enerjisi talebinin karşılanması,
Ulusal elektrik sistemindeki istikrarın sağlanması,
Ulusal kömür kaynaklarından Amasra Bölgesi kömür rezervlerinin
değerlendirilmesi,
Yerli kömür kaynaklarının kullanımı ile cari açığın azaltılması,
Bölgede ve ülkede sayıları hızla artan sanayi tesislerine sağlıklı ve sürekli enerji
sağlanması,
Bölgede istihdamın sağlanması ve işsizliğin azaltılması planlanmaktadır.
23
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
BÖLÜM II PROJE İÇIN SEÇILEN YERIN KONUMU
II.1.
Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan
faaliyet yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni
Planı, (Plan Notları ve hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı,
(Plan Notları ve lejantları) üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde
gösterimi) (Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri ile
ilgili detaylı bilgiler)
II.1.1. Projenin konumu
HEMA Elektrik Üretim A.Ş. tarafından Bartın İli, Amasra ve Merkez İlçeleri, Gömü ve
Tarlaağzı Köyü sınırları içerisinde, Çapak Koyu Mevkii’nde 1.320 MW e (2 x 660 MW e) kurulu
gücünde Hema Termik Santrali 2x(660 MW e-669,4 MW m-1.466 MW t) ve Kül Depolama
Sahası Projesi’nin yapılması planlanmaktadır.
Termik Santral Sahası, Amasra İlçesi merkezinin 3,7 km güneybatısında (kuş uçuşu),
Gömü Köyü’nün 1 km (kuş uçuşu) güneybatısında, Tarlaağzı Köyü’nün 550 m
kuzeydoğusunda (kuş uçuşu) yer almaktadır (Bkz. Şekil 17 ve Şekil 18). Santral sahası vadi
içerisinde kalmakta olup, etrafı tepelerle çevrilidir (Bkz. Fotoğraf 1 ve Fotoğraf 2). Bu
nedenle santral sahasına en yakın yerleşim yeri olan Gömü ve Tarlaağzı Köyleri santral
sahasından görünmemektedir.
24
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 17. Yer Bulduru Haritası
25
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 18. Proje Sahasının Yeri
Kaynak: Yatırımcı Firma’dan temin edilmiştir.
Fotoğraf 1. Proje Sahasının Görünümü-1
26
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kaynak: Yatırımcı Firma’dan temin edilmiştir.
Fotoğraf 2. Proje Sahasının Görünümü-2
Yatırımı planlanan Hema Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi’nde yakıt
olarak taşkömürü kullanılacaktır. Tesiste kullanılacak taşkömürü; yatırımcı firmanın da bağlı
olduğu Hattat Holding iştiraklerinden Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.’nin3 TTK ile yapılan
rödevans anlaşması çerçevesinde taşkömürü çıkartma hakkı elde etmiş olduğu sahadan
(Amasra-B sahası, Kuyu-1) temin edilecektir. Söz konusu saha, Bartın İli, Amasra İlçesi
sınırları içerisinde bulunmakta olup, santral sahasına kuş uçuşu 40 m mesafededir. Kuyu1’den çıkartılan taşkömürü, Hattat Holding’in iştiraki olan Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.
tarafından bölgede işletilecek olan lavvar tesisinde işlem gördükten sonra kapalı bant
konveyör sistemi ile santral sahasındaki kömür stok alanına nakledilecektir. Söz konusu
projenin yer seçimi çalışmalarında, sahanın kömür kaynağına yakınlığı önemli bir etken
olmuştur. Lavvar tesisi ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.3’te sunulmuştur. Söz konusu tesis
ile ilgili ÇED süreci Bartın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nezdinde devam etmektedir.
Yapılması planlanan proje, büyük ölçüde orman arazileri ile hazine arazileri, yatırımcı
firmaya ait parseller ve şahıs arazilerinde tesis edilecektir. Santral sahasındaki orman
arazileri için Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan Kamu Yararı ve Zaruret Oluru ile Ön İzin
Oluru alınmış (Bkz. Ek 1), kül/alçıtaşı depolama sahası ve kazı fazlası malzeme sahası için
de gerekli izinler alınacaktır.
Proje sahasını gösteren Topografik Harita ve Genel Vaziyet Planı Ek 2’de,
koordinatlar ise Tablo 9’da sunulmuştur.
3
Rödövans anlaşması imzalandığında Hema Endüstri A.Ş. olan firma adı 15.08.2012 tarih ve 8134 sayılı Türkiye
Ticaret Sicili Gazetesi ile Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. olarak değişmiştir.
27
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Tablo 9. Koordinatlar
Koor. Sırası : Sağa Değer, Yukarı Değer
Koor. Sırası : Enlem,Boylam
Saat Yönünde
Saat Yönünde: Derece.kesir
Eleman Sırası: Sağa (Y):Yukarı (X)
Eleman Sırası: Enlem:Boylam
Datum
: ED-50
Datum
: WGS-84
Türü
: UTM
Türü
: COĞRAFİ
D.O.M.
: 33
D.O.M.
:Z.O.N
: 36
Z.O.N
:Ölçek Fak. : 6 derecelik
Ölçek Fak. : 6 derecelik
TERMİK SANTRAL SAHASI
1
445047,456
4619381,991
1
41,722673
32,338983
2
445075,473
4619360,563
2
41,722482
32,339321
3
445124,707
4619402,880
3
41,722867
32,339909
4
445160,189
4619394,390
4
41,722793
32,340337
5
445217,833
4619408,532
5
41,722924
32,341028
6
445218,267
4619432,524
6
41,723140
32,341031
7
445274,652
4619454,091
7
41,723338
32,341707
8
445317,197
4619526,138
8
41,723990
32,342212
9
445350,225
4619548,620
9
41,724195
32,342607
10
445360,537
4619579,538
10
41,724474
32,342728
11
445382,293
4619611,000
11
41,724759
32,342987
12
445411,336
4619687,814
12
41,725453
32,343329
13
445568,672
4619810,304
13
41,726567
32,345209
14
445587,662
4619820,989
14
41,726664
32,345437
15
445602,124
4619826,376
15
41,726714
32,345610
16
445613,093
4619791,918
16
41,726404
32,345745
17
445630,890
4619765,117
17
41,726164
32,345962
18
445724,936
4619734,897
18
41,725898
32,347095
19
445751,187
4619691,025
19
41,725505
32,347415
20
445748,745
4619685,893
20
41,725459
32,347386
21
445774,858
4619678,763
21
41,725396
32,347700
22
445776,112
4619690,497
22
41,725502
32,347714
23
445803,216
4619687,549
23
41,725477
32,348040
24
445818,726
4619676,835
24
41,725382
32,348228
25
445841,876
4619660,613
25
41,725237
32,348508
445831,259
4619630,790
26
41,724968
32,348383
26
445862,017
4619624,029
27
41,724909
32,348753
27
445873,531
4619633,338
28
41,724994
32,348891
28
445915,826
4619620,435
29
41,724880
32,349400
29
445968,894
4619636,045
30
41,725025
32,350037
30
445982,614
4619608,089
31
41,724774
32,350204
31
446006,638
4619613,927
32
41,724828
32,350493
32
446017,793
4619606,757
33
41,724764
32,350627
33
446026,390
4619602,981
34
41,724731
32,350731
34
445992,808
4619559,872
35
41,724340
32,350331
35
446003,636
4619536,659
36
41,724132
32,350464
36
445971,932
4619498,301
37
41,723784
32,350086
37
445940,216
4619425,044
38
41,723122
32,349711
38
445899,456
4619280,027
39
41,721814
32,349234
39
445701,651
4619238,437
40
41,721425
32,346860
40
445691,658
4619241,091
41
41,721449
32,346740
41
445688,217
4619243,151
42
41,721467
32,346698
42
445670,473
4619217,243
43
41,721232
32,346487
43
445581,991
4619207,717
44
41,721141
32,345425
44
445566,976
4619216,868
45
41,721222
32,345243
45
28
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
445556,714
445539,877
445518,042
445502,067
445493,286
445471,472
445433,578
445407,566
445391,953
445388,893
445377,264
445362,237
445344,063
445329,430
445309,843
445304,278
445293,525
445219,637
445188,553
445177,092
445143,758
445124,867
445112,880
445063,643
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
4619206,939
4619200,585
4619198,363
4619193,031
4619190,222
4619174,933
4619165,182
4619153,214
4619148,484
4619144,222
4619136,404
4619136,918
4619162,862
4619185,573
4619207,836
4619213,241
4619224,432
4619320,792
4619325,966
4619338,051
4619355,271
4619360,248
4619360,998
4619341,403
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
41,721132
41,721073
41,721052
41,721003
41,720977
41,720838
41,720747
41,720638
41,720594
41,720555
41,720484
41,720488
41,720720
41,720924
41,721123
41,721171
41,721271
41,722134
41,722179
41,722287
41,722439
41,722483
41,722489
41,722309
32,345121
32,344919
32,344657
32,344465
32,344360
32,344099
32,343644
32,343333
32,343145
32,343109
32,342970
32,342789
32,342568
32,342390
32,342153
32,342086
32,341955
32,341058
32,340684
32,340545
32,340143
32,339915
32,339771
32,339181
KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI
1
446232
4617069
1
41.70189606
26.35327686
2
446528
4617250
2
41.70354620
26.35681793
3
446780
4617059
3
41.70184287
26.35986360
4
446875
4616899
4
41.70040818
26.36101958
5
446695
4616438
5
41.69624412
26.35889764
6
446403
4616653
6
41.69816089
26.35536936
KÜL/ALÇITAŞI DEPOLAMA SAHASI
4618030,000
1
41,7103257
4618030,000
2
41,7103947
4616796,383
3
41,6992889
4616547,540
4
41,6969881
4617213,336
5
41,7029510
32,2998824
32,3113009
32,3122026
32,3023293
32,2967590
1
2
3
4
5
441790,000
442740,000
442805,171
441981,565
441523,469
Proje sahasının yeri
Proje sahası, Amasra İlçe merkezinin 3,7 km güneybatısında (kuş uçuşu), Gömü
Köyü’nün merkezden itibaren 1 km güneybatısında (kuş uçuşu), Tarlaağzı Köyü’nün 550 m
kuzeydoğusunda (kuş uçuşu) yer almaktadır (Bkz. Şekil 19).
Proje sahası, büyük kısmı orman arazileri olmak üzere, tarım arazileri, hazineye ait
araziler, şahıs arazileri ve yatırımcıya ait tapulu arazilerden oluşmaktadır. Orman arazileri
için Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan Kamu Yararı ve Zaruret Oluru ile Ön İzin Oluru
alınmıştır (Bkz. Ek 1).
Toplam alanı yaklaşık 332.000 m2 olan proje sahanın koordinatları Tablo 9’da
sunulmuştur.
29
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 19. Santral Sahasının Yeri
Kül/alçıtaşı depolama sahasının yeri
Proje kapsamında meydana gelecek olan küllerin öncelikle piyasa satışı
gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda bölgedeki firmalarla görüşülmekte olup, santralden
kaynaklanacak küllerin satışının yapılacağı alternatif bir firma ile ön mutabakat da
sağlanmıştır (Bkz. Ek 1). Proje kapsamında kullanılacak olan kömürün yanması sonucunda
meydana gelecek kül ile BGD ünitesinin bakiye malzemesi olan alçıtaşının depolanabilmesi
için 5 adet alternatif kül/alçıtaşı depolama sahası belirlenmiştir. Belirlenen sahalar içerisinden
depolama hacmi, alansal büyüklüğü, jeolojik özellikleri, geçirimsizlik özellikleri bakımından en
uygun saha (depo 1) tespit edilmiştir (Bkz. Şekil 20).
30
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 20. Alternatif Kül/Alçıtaşı Depolama Alanları
Yapılan detaylı hesaplamalar sonucunda, 5 adet alternatif saha içerisinden
kullanılması yönünde karar verilen depo 1 sahasının depolama ömrü ortalama olarak 36 yıl
(alçıtaşının depolanacağı lot 1, 37,8 yıl, kül ve cürufun depolanacağı lot 2 ise 36,5 yıl),
depolama kapasitesi ise 22.000.000 m3 olarak belirlenmiştir.
Hema Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi kapsamında kullanılması
planlanan kül/alçıtaşı depolama sahasının alanı 515.528 m2’dir. Söz konusu depolama
sahası ormanlık arazi ve şahıs parselleri üzerinde yer almaktadır. Söz konusu saha,
depolama ihtiyacına göre lotlara ayrılacak olup, bu ihtiyaca göre kademeli olarak sahadaki
ormanlık alanlar için T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan ön izin alınacaktır.
Kül/alçıtaşı depolama sahası ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.1, Bölüm V.2.9 ve
Bölüm V.2.10’da sunulmaktadır.
Kömür sahasının yeri
2005 yılında TTK ile Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. arasında imzalanan anlaşma
sonucu, Bartın İli, Amasra İlçesi sınırlarında söz konusu Amasra-B sahasının işletilmesi için
ruhsat uhdesi TTK bünyesinde kalmak şartıyla rödevans karşılığında süreli olarak Hattat
Enerji ve Maden Tic. A.Ş.’ye transfer edilmiştir. İşletme izni verilen toplam 50 km 2
büyüklüğündeki maden sahasının yer teslimi Mayıs 2006’da gerçekleştirilmiştir. Projenin ilk
aşaması, 8 m çapında ve 700-1.000 m derinliğinde, sırasıyla Gömü Köyü, Kazpınarı Köyü ve
Amasra İlçesi yakınlarında üç adet kuyunun açılması işlemleri ile tamamlanmıştır. Proje’nin
ikinci aşamasına geçilmiş ve yeraltındaki kuyuları birbirine bağlayan galeriler açılmaya
başlanmıştır.
Rödevans anlaşması çerçevesinde, Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş.'nin taşkömürü
çıkarma hakkı elde ettiği sahada açtığı üç adet kuyudan (Gömü Kuyu-1, Kazpınarı Kuyu-2 ve
Amasra-3 Nolu Kuyu) biri olan Kuyu-1 sahası, planlanan santralde taşkömürünün temin
edileceği saha olup, santral sahasına yaklaşık 40 m mesafede yer almaktadır (Bkz. Şekil
21).
31
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 21. Kömür Sahasının Yeri
Kömür stok alanının yeri
Proje kapsamında kullanılması planlanan taşkömürü, proje sahasına yaklaşık 40 m
mesafedeki Kuyu 1 lokasyonundan lavvar tesisine, buradan da kapalı bant konveyör sistemi
ile kömür stok alanına nakledilecektir. Bunun için proje sahası sınırları içerisinde kömür stok
alanı belirlenmiştir. Stok alanı yaklaşık 2,7 ha büyüklüğünde olup, kapasitesi 164.800 ton’dur
(15 günlük).
Lavvar tesisinin yeri
Hattat Holding’in bir başka iştiraki olan Hattat Enerji ve Maden Ticaret A.Ş. tarafından
çıkarılacak olan taşkömürünün kuyulardan yeryüzüne çıkartılmasından sonra yıkama ve
zenginleştirme işlemine tabi tutulması gerekmektedir. Bu işlem için Bartın İli, Amasra İlçesi
sınırlarında, Kuyu-1 yakınlarında ve santral sahasına yaklaşık 140 m mesafede bir lavvar
tesisinin kurulmasına karar verilmiştir (Bkz. Şekil 22). Lavvar tesisi, işbu ÇED Raporu
kapsamında olmayıp, tesis ile ilgili ÇED süreci, Bartın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
nezdinde devam etmektedir.
32
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 22. Lavvar Tesisi ve Proje Sahasına Ait Görüntü
II.1.2. Projenin çevre düzeni planındaki yeri
Proje sahası 1/100.000 ölçekli Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi’nde yer
almaktadır (Bkz. Ek 2). Söz konusu plan hükümlerine göre, proje sahası orman arazileri
üzerinde yer almaktadır.
Proje kapsamında 1/100.000 ölçekli Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi
Çevre Düzeni Planı ve V.3.1 ve VI.27.1.1 numaralı plan hükümlerine uyulacaktır.
Santral sahasındaki orman arazileri için T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan Kamu
Yararı ve Zaruret Oluru ile Ön İzin Oluru alınmıştır (Bkz. Ek 1).
II.2.
Proje Ünitelerinin Kentsel ve Kırsal Yerleşim Yerlerine Mesafelerinin Ayrı Ayrı
Verilmesi ve Harita Üzerinde Gösterimi
Proje sahasının yakın çevresindeki kentsel ve kırsal yerleşim alanları ve bunların
proje sahasına mesafeleri Tablo 10 ve Şekil 23’te sunulmuştur.
Tablo 10. Proje Sahasının Yakın Yerleşimlere Mesafesi
Yer
Proje Sahasına Mesafesi
(kuş uçuşu ~m)
Tarlaağzı Köyü
550
Gömü Köyü
1.000
Kazpınar Köyü
2.300
Topderesi Köyü
4.000
Uğurlar Köyü
4.400
Ahatlar Köyü
6.100
Tarlaağzı Balıkçı Barınağı
400
Amasra
3.700
Bartın
10.000
33
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 23. Proje Sahasının Yerleşimlere Olan Mesafesini Gösterir Harita
II.3.
Projenin Belirtilen Alanda Yapılmasının Gerekçeleri Belirtilerek, Proje
Ünitelerinin Kurulacağı Alana İlişkin Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumunun (m 2 ya da
Hektar) Dağılımının Verilmesi
II.3.1. Proje sahasının seçilme gerekçeleri
Herhangi bir termik santral için yer seçiminde göz önüne alınacak kriterlerin başında,
özellikle yatırımın fizibilitesi açısından, santral için seçilecek yerin hammaddeye olan
mesafesi gelmektedir. Bunun başlıca nedeni, kömür nakliyesinin işletme sürecinin en önemli
maliyet kalemlerinden biri olmasıdır. Büyük miktarlardaki kömürün taşıma mesafesi arttıkça
maliyeti de o ölçüde artmaktadır. Öte yandan milyonlarca ton kömür nakliyesinin yaratacağı
trafik ve çevresel etkiler en önemli olumsuzluklardır. Bu nedenle söz konusu termik santralin
yer seçimde kömür havzasına göre konum dikkate alınmış ve yatırımcı firmanın TTK ile
yapmış olduğu rödevans anlaşması çerçevesinde taşkömürü çıkartma hakkı elde etmiş
olduğu Amasra-B sahası içerisinde santral yeri seçilmiştir. Kömür havzasına göre konum
dışında termik santral sahası yer seçiminde topografik ve jeolojik koşullar, iklim özellikleri,
ekolojik kısıtlar vb. kriterler ön planda tutulmuştur.
Termik santral sahası için yapılan yer seçimi çalışmalarında; proje sahasının kömür
çıkartılan alana yakınlığı, sahanın toprak karakteristiği, jeolojik, sismik ve topografik koşulları
gibi pek çok kriter göz önünde bulundurulmuştur. Tüm bu değerlendirmeler neticesinde,
faaliyet alanı olarak belirlenen sahanın proje için en ekonomik ve en uygun saha olduğu
sonucuna varılmıştır.
Bununla birlikte, 2009 yılında yapılan münazaralarda gündeme gelen Filyos
lokasyonun seçilmesi hususu ise Ek 1’de sunulan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın
yazısından da anlaşılacağı üzere “Endüstri Bölgeleri Mevzuatı gereği yapılması gereken,
bölgedeki kamulaştırma çalışmalarının tamamlanması, altyapı için gerekli etüt, plan ve
projelerin yaptırılması vb. Iş ve işlemler devam ettiğinden dolayı şu aşamada üretim veya
yatırım için kesin yer tahsisi yapılmadığından” bahisle söz konusu alan için yapılan müracaat
anılan kurum tarafından değerlendirilememiştir.
34
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
II.3.2. Kömür temin edilen alanın seçilme gerekçeleri
2005 yılında Hattat Grubu iştiraklerinden olan Hattat Enerji ve Maden Ticaret A.Ş.,
yapılan uluslararası ihaleyi kazanarak TTK ile Amasra kömürleri için rödevans sözleşmesi
imzalamıştır. Bu bölgede 3 adet taşkömürü sahası bulunan firma, işbu ÇED Raporu’na konu
proje kapsamında Kuyu-1 sahasından çıkartılacak olan taşkömürünü kullanmayı
planlamaktadır. Hem taşkömürü sahasının rödevans hakkının yatırımcı firmaya ait olması,
hem de santral sahasına yakınlığından dolayı, tesiste kullanılacak olan taşkömürünün, söz
konusu kuyudan temin edilmesi planlanmıştır.
II.3.3. Kül/alçıtaşı depolama sahasının seçilme gerekçeleri
Planlanan termik santral projesi kapsamında meydana gelecek küllerin ve alçıtaşının
depolanması amacıyla 5 adet alternatif kül/alçıtaşı depolama sahası belirlenmiştir. Alternatif
kül/alçıtaşı depolama sahalarının yer seçiminde, topografik koşullar, depolama kapasiteleri,
kazı hacimlerinin az olması, santral sahasına yakınlığı ve jeolojik faktörler belirleyici ana
etmenler olmuştur. Kül/alçıtaşı depolama sahaları ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.1, Bölüm
V.2.9 ve Bölüm V.2.10’da verilmiştir.
II.3.4. Proje ünitelerinin kurulacağı alana ilişkin arazi kullanım ve mülkiyet durumu
Proje sahasının büyük bir kısmını orman arazileri oluştururken, diğer kısımlarında
yatırımcı firmaya ait araziler, şahıs arazileri ile hazineye ait parseller bulunmaktadır (Bkz. Ek
2 ve Tablo 11).
Santral sahasındaki orman arazileri için Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan Kamu
Yararı ve Zaruret Oluru ile Ön İzin Oluru alınmıştır (Bkz. Ek 1).
Tablo 11. Proje Sahasındaki Mülkiyet Durumu
Arazinin vasfı
Saha
Santral Sahası
(orman ve tarım arazisi)
Toplam alan yaklaşık 332.000 m2
(Santral sahasının yaklaşık 324.910 m2’lik kısmı orman
arazilerinden oluşmakta olup, geri kalan araziler şahıs
arazisi ve Hema Elektrik Üretim A.Ş.’ye ait arazilerden
oluşmaktadır)
Kazı Fazlası Malzeme Depolama Sahası
(Orman ve mera arazisi)
Toplam alan yaklaşık 180.000 m2
(Kazı fazlası malzeme depolama sahasında yaklaşık
30.000 m2 şahıs arazisi bulunmakta olup, geri kalan
arazi Hema Elektrik Üretim A.Ş.’ye ait arazilerden ve
orman arazilerinden oluşmaktadır)
Kül/Alçıtaşı Depolama Sahası
(orman arazisi, ağaçlandırılacak alan ve tarım arazisi)
Toplam alan 515.528 m
(Kül depolama sahasında yaklaşık 65.000 m2 şahıs
arazisi bulunmakta olup, geri kalan arazi orman
vasfındaki arazilerden oluşmaktadır)
2
35
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
II.4.
Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Termik Santral ve Kül
Depolama Alanı, Alçıpan Tesisi, Dolgu (Ramble) Alanı vb.) (Bütün İdari ve Sosyal
Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Yerleşim Planı, Bunlar
İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve
Yükseklikleri, Temsili Resmi, Kıyı-Kenar Çizgisinin ve Batimetrik Bilgilerin Vaziyet
Planı’na İşlenmesi ve Koordinat Noktalarının, SKHKKY Ek-4 Dikkate Alınarak Yaklaşık
Olarak Olması Gereken Baca Yüksekliği, Baca Gazı Hızının Hesabının Yapılması
Gösterilmesi)
Proje kapsamında tesis edilmesi planlanan ünite ve binaların öngörülen kat ve
adetleri Tablo 12’de verilmiş olup, ünitelerin proje sahasındaki genel yerleşimleri, Ek 2’de
sunulan Genel Vaziyet Planı’nda verilmektedir.
Tablo 12. Ünitelerin Öngörülen Ebatları
Yükseklik
(~m)
5
Şalt sahası
1
Alan
(~m²)
3.500
Buhar türbin binası
1
8.300
30
Kazan binası
2
3.300
70
Merkezi kontrol binası
1
800
5
Cüruf silosu
2
445
20
Baca
1
-
220
Uçucu kül silosu
1
3.050
45
Elektrik dağıtım odası
1
650
8
Amonyak stok alanı
1
350
10
Kalker (Kireçtaşı) stok alanı
1
1.300
10
Yardımcı yakıt tankı
1
300
17
Alçı depolama alanı
1
1.750
7
Kimyasal dozaj binası
1
650
15
Ofis binası
1
2.600
10
Ambar
1
620
10
Atölye
1
660
8
Yemekhane
1
620
7
Desalinasyon/Demineralizasyon
1
1.760
8
Sualma pompa binası
1
160
8
Kömür stok alanı
1
27.000
6
Ünite
Adet
36
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
BÖLÜM III PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları
Hema Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi 1.320 MW (2x660 MW e)
kurulu gücünde olup, yılda 9.768 GWh net elektrik üretimi planlanmaktadır. Planlanan tesis
için proje bedeli, 700.000.000.-Euro (€) olup, yatırımcı firma bu miktarın %30’unu öz
kaynaklarından geri kalanı ise yerli ve/veya yabancı piyasalardan kredi almak suretiyle
karşılamayı planlanmaktadır.
III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması (Yapılacak Üretimin Ruhsat
Süresi de Dikkate Alınarak İş Termin Planının Hazırlanması) Veya Zamanlama
Tablosu
Proje’nin iş akım şeması Bölüm I'de verilmiş olup, projeye ait zamanlama tablosu
Şekil 23’te verilmiştir.
III.3.
Projenin Fayda-Maliyet Analizi
III.3.1. Proje’nin faydaları
Gelişmekte olan ülkelerde enerji, sanayileşme ve buna paralel olarak elektrik
kullanımının artması ile giderek önem kazanmıştır. Ülkemiz açısından değerlendirildiğinde
ise söz konusu ihtiyaç gün geçtikçe daha da artmaktadır. Proje ile yılda yaklaşık olarak
9.768 GWh net elektrik üretimi sağlanacak olup, ülkemizde yaşanması muhtemel arz
açığının kapanması için katkı sağlanmış olacaktır.
Söz konusu projenin inşaat ve işletme aşamaların çalışacak kalifiye personel
dışında, çalışacak vasıfsız personelin bölge halkından sağlanması planlanmaktadır.
Böylece bölgedeki mevcut işsizlik koşullarında istihdam imkânı da yaratacaktır. Yapılması
planlanan proje ile;
Her yıl artan elektrik enerjisi talebinin karşılanması,
Ulusal elektrik sistemindeki istikrarın sağlanması,
Ulusal kömür kaynaklarından Amasra Bölgesi kömür rezervlerinin
değerlendirilmesi,
Yerli kömür kaynaklarının kullanımı ile cari açığın azaltılması,
Bölgede ve ülkede sayıları hızla artan sanayi tesislerine sağlıklı ve sürekli enerji
sağlanması,
Bölgede istihdamın sağlanması ve işsizliğin azaltılması planlanmaktadır.
37
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 24. Projeye Ait Öngörülen Zamanlama Tablosu
38
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
III.3.2. Proje’nin maliyetleri
Proje kapsamında yapılan fizibilite çalışmalarına göre; proje maliyetinin yaklaşık
700.000.000 € olacağı ve tam yük çalışma kapasitesi olarak 7.400 saat/yıl alınacağı
belirlenmiştir.
Finansal anlamda açıklanan maliyet hesaplamalarının yanı sıra, projenin çevresel
anlamdaki maliyetleri Bölüm V.3.2’de detaylı olarak irdelenmiştir.
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak,
Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer
Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri
III.4.1. Elektrik iletim hattı (EİH)
Hema Termik Santrali ve Kül Depolama Sahası Projesi ile yılda 9.768.000.000
kWh/yıl (9.768 GWh/yıl) elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında üretilecek
enerji, proje kapsamında yapılan fizibilite çalışması ve TEİAŞ ile yapılan görüşmeler
neticesinde, söz konusu kurum ile yapılacak bağlantı anlaşmasına göre santralin 380 kV
şalt merkezinden, Eren Termik Santrali (Zetes) 380 kV Şalt Tesisine çift devre 380 kV’luk
enerji iletim hatlarıyla bağlanması planlanmaktadır. Santralin iletim hattı projesi, işbu ÇED
Raporu kapsamında değerlendirilmemiş olup, ÇED Yönetmeliği hükümlerince iletim hattı
projesi için ayrı bir ÇED süreci yürütülecektir.
III.4.2. Kömür temini ve kömür zenginleştirme (lavvar) tesisi
Tesiste kullanılacak kömür, yatırımcı firmanın TTK ile rödevans anlaşmasının
bulunduğu Amasra B sahasındaki Kuyu-1 alanından temin edilecektir. Söz konusu alan,
proje sahasına yaklaşık 40 m mesafededir. Tesis kapsamında kullanılacak olan taşkömürün
özellikleri ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm V.2.3’te verilmiştir.
Kömürün, proje sahasındaki kömür stok alanına taşınması sırasında kapalı bant
konveyör sistemi kullanılacaktır. Buna ilaveten kömür stok alanının etrafı rüzgar siperi ile
kapatılacağından stok alanında herhangi bir tozuma, yayılma ve sıçrama meydana
gelmeyecektir. Tesiste, saatte 458 ton taşkömürü yakılacaktır. Kuyu-1 sahasından
çıkarılacak ve sonrasında santralde kullanılacak olan kömürün kullanıma elverişli hale
getirilmesi için öncelikle yıkama ve zenginleştirme işlemine tabii tutulması gerekmektedir.
Bu amaçla, Hattat Holding’in bir diğer iştiraki olan Hattat Enerji ve Maden Tic. A.Ş. Bartın İli,
Amasra İlçesi sınırlarında, Kuyu-1 yakınlarında ve santral sahasına yaklaşık 140 m
mesafede bir lavvar tesisinin kurulmasına karar verilmiştir. Lavvar tesisi, işbu ÇED Raporu
kapsamında olmayıp, tesis ile ilgili ÇED süreci Bartın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
nezdinde devam etmektedir.
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin Zaruri
Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Planlanan
Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri
III.5.1. Ulaşım
Proje sahasına Amasra-Bartın karayolundan ve Tarlaağzı Köy yolundan ulaşım
mümkündür (Bkz. Şekil 25 ve Ek 2). Arazi hazırlık, mobilizasyon ve inşaat aşamasında
ağır ekipmanların proje sahasına taşınması esnasında gerekmesi durumunda söz konusu
yolda iyileştirme çalışmaları yapılacaktır. Buna ilaveten, saha sınırları içinde, tüm ünitelere
ulaşımın sağlanabilmesi için servis yolları yapılacaktır.
39
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 25. Proje Sahasına Ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahı
Proje kaspamında kullanılacak olan kömürün proje sahasındaki kömür stok alanına
nakledilmesi sırasında, kapalı bant konveyör sistemi kullanılacağından herhangi bir
karayolu veya deniz yolu kullanımı söz konusu olmayacaktır.
Tesis bünyesindeki BGD ünitesinde kullanılacak olan kalker ise, hazır olarak
piyasadan temin edilecek olup, santral sahasına karayolu ile getirilecektir (Bkz. Şekil 26).
40
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Şekil 26. Kalker Sahasına Ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahı
İnşaat ve işletme aşamalarında gerekli olacak tüm malzemelerin taşınması
sırasında 2918 sayılı "Trafik Kanunu" ve bu kanuna istinaden karayolları ile ilgili olarak
çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü’nün
görüşleri doğrultusunda inşaat ve işletme aşamalarında karayoluna giriş-çıkışlarda trafik
güvenliği açısından her türlü güvenlik önlemi proje sahibince alınacaktır.
İnşaat ve işletme aşamalarında yollara zarar verilmeyecek, verilmesi durumunda
tüm zarar, Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde Proje
Sahibince karşılanacaktır. Buna ilaveten, 24.10.2013 tarih ve 28801 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında
Yönetmelik" ve 15.05.1997 tarih ve 22990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik"
hükümlerine uyulacaktır.
III.5.2. Barınma
İnşaat aşamasında çalışacak personel için geçici olarak bir şantiye alanı tesis
edilecek ve şantiye alanında personelin konaklayabileceği prefabrik yapılar bulunacaktır.
Çalışanların bir kısmı ise yöreden temin edileceğinden, bu personeller, yörede kendi
imkanları ile barınabilecektir.
41
HEMA ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
III.6.
Hema Termik Santrali
ve Kül Depolama Sahası Projesi
Nihai ÇED Raporu
Kamulaştırma ve/veya Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı
III.6.1. Kamulaştırma
Kamulaştırma işlemleri, 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 19. Maddesi ve
2942 sayılı “Kamulaştırma Kanunu”na göre yapılacaktır. Proje kapsamında
gerçekleştirilecek olan kamulaştırma çalışmaları kapsamında özel mülkiyet sahipleri ile
öncelikli olarak karşılıklı anlaşma yoluna gidilecektir. Anlaşmazlık olması durumunda ise
yasalara uygun olarak hareket edilecektir.
Proje sahasındaki orman vasıflı araziler için kamulaştırma söz konusu olmayıp, bu
alanlar için 6831 sayılı “Orman Kanunu”nun 17. Maddesi ve “Orman Kanununun 17 ve 18’i
Maddelerinin Uygulama Yönetmeliği” gereğince gerekli izinler alınacak ve Orman Genel
Müdürlüğü’nün talimatları doğrultusunda hareket edilecektir. Proje sahasındaki hazine
arazileri ise kiralanacaktır.
Santral sahasındaki orman arazileri için T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan
Kamu Yararı ve Zaruret Oluru ile Ön İzin Oluru alınmıştır (Bkz. Ek 1).
III.6.2. Yeniden yerleşim
Proje kapsamında
bulunmamaktadır.
III.7.
yeniden
yerleşimi
gerektirecek
herhangi
Diğer Hususlar
Bu başlık altında değinilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır.
42
bir
unsur

HEMA TERMİK SANTRALİ 2X(660 MWe-669,4 MWm

Bölüm Y.Lisans/ Doktora Öğrenci No Adı Soyad Seminer Konusu

Teknik Güç 240. sayı (1058 KB)

MUT RÜZGAR ENERJİ SANTRALI (50 MW) PROJESİ

BİLGİ NOTU

Tas Atelyesi Makina ve Techizat alimi sartnamesi

Özgeçmiş Dosyası İçin Tıklayınız

Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi

ÖZGEÇMİŞ Doç.Dr. AHMET ÖZARSLAN

soma faciası ön raporu - Maden Mühendisleri Odası

ilaç güvenliği ve yönetimi prosedürü

ÇED Raporu - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

ürünlere genel bakış

31/12/2011 tarihleri arasında serbest piyasadan

Tam metin (PDF) - Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi

Türkçe - Limak Çimento

haktaş taşkırma ve mermer san. ve tic. ltd. şti. 6612 ruhsat numaralı