BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN DONDURULMUŞ MEYVE VE SEBZE Güncelleyen: İnci Selin AYDIN T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi 2011 DONDURULMUŞ MEYVE VE SEBZE Ürünün Gümrük Tarife Pozisyon (GTİP) Numaraları ve Adları GTİP No 07.10 08.11 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN 20.04 Ürün Adı Sebze, Pişirilmiş (Dondurulmuş) Meyveler ve Sert Çekirdekli Meyveler (Dondurulmuş) Diğer Sebzeler (Sirke/Asetik Asitten Başka Usulde Hazırlanmış Konserve) (Dondurulmuş) Dondurulmuş meyve ve sebze üretimi ülkemizde 1970li yılların başında başlamış ve bu sektör 30 yılı aşan süre içerisinde, hızlı bir gelişim göstermiştir. TÜRKİYE’DE ÜRETİM Ülkemizdeki ilk dondurulmuş meyvesebze işleme tesisi Kayseri’de kurulmuş olmakla birlikte genel olarak, 80’li yıllara kadar, meyve ve sebzeler, diğer amaçlarla kurulmuş fabrikalarda işlenmiştir. Türkiye'de dondurulmuş meyve ve sebze üretiminde kullanılan ham ve yardımcı maddelerin tamamı yurt içinden karşılanmaktadır. Ancak söz konusu sektör, zaman zaman bazı meyve ve sebze çeşitlerinde üretiminin yetersiz kaldığı dönemlerde ithalat gerçekleştirilmiştir. Dondurulmuş meyve ve sebze sanayinde işlenen başlıca ürünler; sebzelerden patates, yeşil ve kırmızı biber, domates, pırasa, bezelye ve fasulye, meyvelerden ise; çilek, vişne, kiraz, erik ve kayısıdır. Sektörde işlenmeye uygun hammadde çeşitlerinin sağlanması amacıyla sözleşmeli üretim yöntemine de başvurulmaktadır. Genel olarak kullanılan hammaddenin %3040’ı sözleşmeli üretim ile karşılanmakta, geri kalanı ise küçük üretici ve yerel toptancılardan sağlanmaktadır. Sözleşmeli tarım daha çok Marmara Bölgesinde kırmızı biber, yeşil biber, brokoli ve brüksel lahanası üretiminde uygulanmaktadır. Sektörde kurulu tesislerin önemli bir bölümü teknolojik açıdan yüksek standartlardadır. Tesislerde meyveler ve sebzeler hava ile ya hızlı (ani) dondurma ''sharp freezing'' metodu ile ya da Bireysel Hızlı Dondurma (Individually Quick Freezing, IQF) metodu ile işlenmektedir. Özellikle son yıllarda en gelişmiş dondurma yöntemi olarak bilinen IQF metodu daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda tüketiciler tarafından giderek daha fazla tercih edilmeye başlanan dondurulmuş meyve ve sebzelere olan talebin; sanayileşme süreci ve ülkemizdeki meyve ve sebzenin çeşit ve miktar yönünden zenginliği dikkate alındığında hammaddenin bolluğu bir avantaj olarak kullanılarak daha da artacağı düşünülmektedir. Ayrıca, dünyada ve ülkemizde kadınların iş dünyasının aktif birer üyesi olması ve yalnız yaşayan bireylerin sayısındaki artış bu ürünlere olan talebin de artmasına yol açmıştır. Bu eğilimler sektördeki yatırımların artmasına yol açmıştır. Bugün için ülkemizde 30 civarında tesis dondurulmuş meyve ve sebze sektöründe faaliyet göstermekte olup, bunlardan bir bölümü yabancı ortaklıdır. Sektördeki işletmelerin büyük bir kısmı; dondurulmuş meyve ve sebze üretiminin yanı sıra dondurulmuş su ürünleri, dondurulmuş unlu mamuller, konserve meyve ve sebze, meyve suyu, reçel, marmelat, kurutulmuş sebze üretimi gibi farklı ürün gruplarında da faaliyet göstermektedir. Bu nedenle, sektörde ortalama kapasite kullanım oranı %40–50 seviyelerinde kalmaktadır. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 1 Ancak, sadece dondurulmuş meyve ve sebze üretmek amacıyla planlanıp kurulan tesislerde kapasite kullanım oranı %70–90 düzeyine çıkmaktadır. Türkiye’nin Dondurulmuş Meyve ve Sebze Üretimi (ton) Ürün 37.856 2007 2008 98.165 103.594 35.509 36.684 53.127 30.912 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Sebzeler (dondurulmuş) Dondurulmuş sebze ve sebze karışımları (pişirilmiş sebze yemekleri dahil) Meyve ve kabuklu yemişler (dondurulmuş) 2006 119.974 44.151 Kaynak: TÜİK TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ İhracat Türkiye’de, dondurulmuş meyve ve sebze üretiminin yaklaşık %70’i ihraç edilmektedir. Başlıca ihraç pazarımız Avrupa Birliği ülkeleridir. Dünyanın önde gelen tüketicileri arasında yer alan ABD, Avustralya, Kanada, Japonya ve bazı Orta Doğu ülkeleri ise diğer önemli alıcılarımız arasında yer almaktadırlar. Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerine, Balkanlara, Türk Cumhuriyetlerine ve Uzak Doğu ülkelerine de son yıllarda ihracat yapılmaya başlanmıştır. Önümüzdeki yıllarda adı geçen ülkelerdeki pazar potansiyelinin ülkemizce daha iyi değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Yıllar İtibarıyla Türkiye'nin Dondurulmuş Meyve ve Sebze İhracatı 2008 Ürün Sebze, Pişirilmiş (Dondurulmuş) Meyveler ve Sert Çekirdekli Meyveler (Dondurulmuş) Diğer Sebzeler (Sirke/Asetik Asitten Başka Usulde Hazır. Konserve) (Dondurulmuş) TOPLAM Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 2009 2010 Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer (Ton) (1000 $) (Ton) (1000 $) (Ton) (1000 $) 65.613 48.346 55.348 45.144 45.103 53.243 35.511 16.042 28.238 23.336 37.142 16.164 3.370 72.778 8.644 3.096 109.769 67.484 7.572 3.717 10.080 91.158 72.197 92.325 Dondurulmuş meyve ve sebzenin ihracatı ürün bazında incelendiğinde, 2010 yılında sebze grubundan sebze karışımları, tatlı biber, mantar, domates ve soğan başı çeken ürün çeşitleri olmuşlardır. Meyvelerden ise; çilek, kiraz, vişne ve kayısı 2010 yılı verilerine göre ihracattan en büyük payı alan ürünlerdir. Dondurulmuş konserve sebzeler arasında ise biber en büyük payı almaktadır. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 2 Ürünler İtibarıyla Dondurulmuş Meyve ve Sebze İhracatımız 2008 Miktar Değer (Ton) (1000 $) DONDURULMUŞ SEBZELER Patates 1.085 1.220 Bezelye 854 1.001 Mısır 85 292 Zeytin 200 252 Fasulye 292 387 Soğan 2.908 2.293 Lahana 9 11 Tatlı Biber 34.259 37.904 Capsicum ve Pimenta 554 665 cinsi diğer meyveler Mantarlar 1.191 9.310 Domatesler 5.829 4.382 Enginarlar 1 15 Kuşkonmazlar 0 0 Havuçlar 46 51 Pırasa 1.653 1.256 Karnabahar 141 172 Kebere 21 51 Sebze Karışımları 2.364 7.480 Diğer Sebzeler 2.942 5.476 DONDURULMUŞ MEYVELER Çilekler 5.510 15.756 Ahududu 222 795 Siyah Frenk Üzümü 0 0 Kırmızı Frenk Üzümü 0 0 Böğürtlen, Dut ve 45 126 Loganberrier Beyaz Frenk Üzümü ve 144 211 Bektaşi Üzümü Vişne 1.089 2.236 Kiraz 3.863 7.409 Erik 258 308 Kayısı 1.659 3.344 Şeftali 30 57 Elma 0 0 Üzüm 104 130 Diğer Meyveler 3.240 5.140 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi 2009 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 2010 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 1.059 374 69 158 173 2.814 35 31.419 280 1.119 429 204 293 208 1.951 25 31.724 357 851 269 36 82 167 3.039 21 29.720 73 961 356 78 200 186 2.711 21 27.994 164 1.573 5.634 5 4 58 1.887 88 54 2.134 1.780 11.054 3.884 19 4 23 1.336 86 173 6.179 2.240 730 5.347 4 0 164 2.118 96 75 2.794 1.453 4.563 4.235 51 0 84 1.372 103 202 8.595 1.679 5.962 64 0,2 0 18 11.329 228 0,9 0 36 7.030 49 0 0,2 15 12.417 188 0 0,7 37 90 109 87 99 1.267 3.455 69 1.615 69 71 77 3.285 1.892 6.586 85 2.701 140 35 107 4.988 6.031 5.415 130 1.010 83 343 81 3.063 8.754 9.562 157 1.556 88 133 115 4.036 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Ürün 2010 yılında Almanya, İngiltere, Fransa, Belçika ve Hollanda miktar ve değer bazında ilk beş sırayı paylaşan ülkeler olurken; İtalya’nın 4. sıradan 6. sıraya gerilediği görülmektedir. Bu durum ürün bazında incelendiğinde ülkelerin ürün bazında ve yıllar itibarıyla taleplerinde farklılıklar olduğu görülmektedir. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 3 Ülkeler İtibarıyla Dondurulmuş Meyve ve Sebze İhracatımız Ülke 2010 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 72.198 92.325 17.298 22.581 11.664 13.301 10.165 12.357 8.520 8.487 3.764 5.943 2.049 5.006 3.327 3.436 1.352 2.388 1.864. 2.068 1.612 1.887 834 1.561 1.122 1.511 975 1.473 787 1.070 626 1.029 733 867 963 860 256 753 903 682 258 549 388 543 226 430 207 391 214 353 266 348 175 252 247 243 86 224 91 218 211 177 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Tüm Ülkeler Almanya İngiltere Fransa Belçika Hollanda İtalya Yunanistan ABD Irak İsveç İsviçre Finlandiya Avusturya Norveç Polonya Macaristan İrlanda Avustralya Azerbaycan Kuzey Kıbrıs T.C. Japonya Danimarka Bir. Arap Emirlik. Kanada Bulgaristan Suudi Arabistan Çek Cumhuriyeti Romanya İspanya İran 2009 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 67.484 91.158 13.856 19.105 10.559 11.720 11.733 15.231 8.130 8.494 3.193 4.878 2.437 8.494 3.642 3.818 691 1.042 1.585 1.839 1.395 1.646 819 1.657 611 776 988 1.490 635 884 539 827 244 334 2.065 1.499 363 1.255 391 548 300 477 436 643 780 977 44 100 220 396 304 604 219 328 143 192 102 222 37 213 149 162 Kaynak:DTM Bilgi Sistemi İthalat Dondurulmuş meyve ve sebze sektöründe ithalat üretimin yetersiz kaldığı durumlarda başvurulan bir yöntem olup, ithal edilen ürün çeşit ve miktarı yıllar itibarıyla farklılık göstermekle birlikte en önemli kalemler sebzede tatlı mısır, meyvede ise üzümsü meyvelerdir. Dondurulmuş meyve ve sebze ithalatının yapıldığı ülkelerde de yıllara göre farklılık yaşanabilmektedir. Dondurulmuş meyve sebze ithalatımızın büyük kısmı Avrupa ülkelerinden gerçekleştirilmekte olup, son yıllarda Malezya, Çin, Tayland, Hindistan ve © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 4 Meksika gibi ülkeler de dondurulmuş meyve ve sebze ithalatında önemli ülkeler haline gelmektedir. Ülkeler İtibarıyla Dondurulmuş Meyve ve Sebze İthalatımız 2009 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 10.889 13.617 3.177 2.302 2.575 2.373 1.047 2.424 235 561 296 996 1.594 1.512 239 287 138 139 120 105 260 338 205 404 224 547 23 39 0 0 40 51 29 161 57 154 371 343 0 0 60 60 5 27 0 0 0 0 0 0 22 32 130 514 0 0 29 241 0 0 9 1 Ülke BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Tüm Ülkeler Sırbistan Macaristan Malezya Mısır Almanya Çin Belçika İsveç Bulgaristan Bosna Hersek Hollanda İngiltere Tayland Avusturya Yunanistan Fransa İtalya Polonya İsviçre Hindistan Meksika Kanada İspanya Norveç Şili A.B.D. Irak Danimarka Beyaz Rusya Gürcistan 2010 Miktar Değer (Ton) (1000 $) 19.305 18.421 9.398 6.383 3.825 3.275 898 2.075 496 1.024 328 860 817 776 452 520 630 475 542 397 242 352 145 350 380 338 341 324 252 252 211 229 88 220 27 126 54 89 20 62 47 60 12 59 23 45 15 37 22 34 20 28 9 17 12 13 0 0 0 0 0 0 Kaynak: DTM Bilgi Sistemi DÜNYA TİCARETİ Dünya dondurulmuş meyve ve sebze ürünleri ticareti sürekli bir gelişim göstermektedir. Bu ürünlerin dünyadaki en büyük tüketicisi ABD, Batı Avrupa ülkeleri (AB ve EFTA ülkeleri), Japonya ve Kanada gibi gelişmiş ülkelerdir. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 5 Almanya, Fransa ve İngiltere bu ürün grubunu yüksek miktarlarda tüketen Avrupa Birliği ülkeleri olarak dikkat çekmektedir. Güney Avrupa ülkelerinde tüketim yapısı Türkiye’deki yapıyı andırmakta olup, meyve ve sebze çoğunlukla taze olarak tüketilmektedir. Ancak yine de, değişen yaşam koşullarına bağlı olarak dondurulmuş meyvesebze tüketiminde bu ülkeler dünyadaki ilk 25 ülke arasında yerlerini almaktadırlar. BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Dondurulmuş sebze ürünleri arasında dünyada tüketilen en önemli ürün patatestir. Dünya dondurulmuş patates ürünleri tüketimi tek başına diğer dondurulmuş sebze kalemlerinin tüketiminden yüksektir. Bunda en büyük rolü ABD oynamaktadır. Batı Avrupa ülkelerinde diğer dondurulmuş sebze ürünleri tüketimi dondurulmuş patates ürünleri tüketiminden yüksektir. Ancak, ABD’nin dondurulmuş patates ürünleri tüketimi diğer dondurulmuş sebze ürünleri tüketiminin hemen hemen iki katıdır. Dünyada en çok tüketilen dondurulmuş meyve ise çilektir. Dünya İthalatı 2009 yılı verilerine göre en önemli dondurulmuş sebze ithalatçısı ülke ABD olup, dünya ihracatının yaklaşık %14’ü bu pazara yönelmektedir. Bu ülkeyi Japonya (%10,5), Fransa (%10,2), Almanya (%9,2) ve İngiltere (%8,1) izlemektedir. Başlıca Ülkeler İtibarıyla Dünya Dondurulmuş Sebze İthalatı (1000 Dolar) Ülke Dünya ABD Japonya Fransa Almanya İngiltere İtalya Belçika Hollanda İspanya Kanada Güney Kore Avustralya İsveç Meksika Brezilya Rusya Fed. İrlanda Danimarka Avusturya Suudi Arabistan 2006 8.152.886 1.154.899 999.695 788.761 747.342 709.298 403.804 348.164 239.201 264.719 142.663 118.389 96.927 127.271 126.978 78.126 88.639 119.850 108.452 65.952 97.880 2007 9.731.663 1.318.576 1.021.293 1.043.095 758.905 884.404 461.006 433.773 303.398 339.038 164.917 148.215 137.628 161.959 149.740 94.132 103.981 141.424 126.365 84.808 128.071 2008 10.665.274 1.477.837 1.027.783 1.102.784 888.890 940.204 517.214 530.480 302.722 336.080 190.199 162.664 198.870 171.909 157.094 131.293 129.980 142.106 128.864 96.806 119.028 2009 10.219.714 1.431.213 1.068.910 1.044.038 940.215 826.814 501.263 479.188 380.588 318.961 192.581 163.431 162.136 156.055 135.044 134.799 133.131 131.503 116.040 114.168 95.154 Kaynak: ITC TradeMap. 2009 yılında en önemli dondurulmuş meyve ithalatçısı ülkeler ise Almanya (%18), ABD (%13,3), Fransa (%10,7), Hollanda (%6,6) ve Belçika (%5,7) olmuştur. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 6 Başlıca Ülkeler İtibarıyla Dünya Dondurulmuş Meyve İthalatı (1000 Dolar) 2006 2.448.154 430.635 382.501 224.949 142.835 114.996 178.195 102.411 115.411 81.159 58.598 98.534 55.875 45.764 35.084 30.608 27.306 29.767 33.830 56.662 19.946 2007 3.054.927 544.102 439.802 299.253 193.115 155.321 191.649 121.274 155.036 105.906 66.009 108.616 78.297 51.516 43.554 45.488 39.518 31.463 50.481 70.011 26.933 2008 3.440.019 610.476 468.569 361.366 205.656 189.761 180.880 138.239 160.761 118.672 94.686 108.952 80.429 64.804 49.744 66.057 47.285 39.817 55.445 67.291 36.910 2009 2.771.328 499.596 368.554 297.062 183.023 157.410 138.019 129.563 113.573 102.284 94.675 78.873 65.569 54.819 48.240 47.721 42.444 39.704 39.686 34.896 27.985 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Ülke Dünya Almanya ABD Fransa Hollanda Belçika Japonya Kanada İngiltere Avusturya İsveç İtalya Çin İsviçre Avustralya Danimarka Rusya Fed. Finlandiya İspanya Polonya Norveç Kaynak: ITC TradeMap. Dünya İhracatı 2009 yılı verileri itibarıyla önde gelen dondurulmuş sebze ihracatçısı ülkeler Belçika (%21,8), Hollanda (%15,7), Kanada (%9,6), ABD (%9,4) ve Çin’dir (%8,1). Bu 5 ülke dünya dondurulmuş sebze ihracatının %65’ini gerçekleştirmektedir. Türkiye aynı dönemde söz konusu ürün grubunun ihracatında %0,6 pay ile 19. sırada yer almıştır. Başlıca Ülkeler İtibarıyla Dünya Dondurulmuş Sebze İhracatı (1000 Dolar) Ülke Dünya Belçika Hollanda Kanada ABD Çin Fransa İspanya Almanya Polonya Meksika İngiltere Yeni Zelanda 2006 8.309.670 1.589.539 1.220.463 834.167 691.805 754.832 522.500 286.521 272.273 282.135 236.914 114.720 137.108 2007 10.010.881 2.006.514 1.695.119 942.576 817.795 827.864 645.131 392.796 313.326 332.967 270.149 133.379 153.293 2008 10.670.893 2.225.879 1.660.438 989.718 979.538 851.767 633.350 456.615 355.558 383.938 333.723 167.066 155.517 2009 10.229.954 2.226.366 1.605.191 979.819 966.641 827.383 598.550 426.917 365.524 344.408 325.615 157.024 128.352 © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 7 Arjantin İtalya Tayland Macaristan Avusturya Mısır Türkiye Portekiz 81.809 81.618 74.257 67.138 51.245 61.713 42.283 92.341 102.687 72.866 97.292 70.639 79.879 55.808 115.930 105.832 93.164 104.236 80.539 123.961 74.257 73.727 107.766 100.464 98.839 79.194 71.568 63.474 62.921 62.600 BR % Ü 10 K 0 SE KO L SG UZ EB MA 05 G NL 34 İRİ AR w 70 ŞİM I D w 6 C A w .is 55 İ İ NIŞ pl 17 Ş P M an 0 L A io 43 AN NL rn 2 I ek 2 I H K G le 15 AZ Ü ri. 1 I V co 1 RL EN m 02 A C TM E AK Sİ İL İÇ E İN Kaynak: ITC TradeMap. Dondurulmuş meyve ihracatında Çin’in dünyada pazar payını büyütmeye devam ettiği gözlenmekte olup, başlıca ihracata konu ürünler dondurulmuş çilek, durian, mangosteen, mango gibi tropikal iklimlerde yetişen meyvelerdir. Türkiye dünya dondurulmuş meyve ihracatında 2009 yılında %1,1 pay ile 20. sırada yer almıştır. Başlıca Ülkeler İtibarıyla Dünya Dondurulmuş Meyve İhracatı (1000 Dolar) Ülke Dünya Polonya Sırbistan Şili Kanada Hollanda Çin Belçika ABD Meksika Almanya İspanya İtalya Fas Avusturya Ukrayna İsveç Yunanistan Tayland Litvanya Türkiye 2006 2.272.713 344.617 157.142 144.763 253.995 90.053 137.323 130.805 122.306 78.417 65.077 40.231 32.506 32.734 35.926 71.375 41.064 22.747 31.468 31.309 31.811 2007 2.894.877 433.429 225.678 174.285 288.321 143.404 207.467 163.129 144.223 109.373 73.641 64.622 42.385 76.852 48.267 64.896 50.950 32.262 35.555 44.407 41.200 2008 3.250.094 524.899 257.876 249.841 275.634 196.082 231.340 203.415 160.763 111.730 78.570 59.892 54.704 89.773 43.002 48.843 55.701 39.642 30.133 40.953 35.511 2009 2.667.364 398.905 252.106 215.259 190.913 182.027 174.047 171.980 147.764 109.282 75.851 50.343 49.514 46.401 46.395 36.588 34.933 34.384 32.300 28.354 28.238 Kaynak: ITC TradeMap. Uluslararası piyasalarda dondurulmuş meyve ve sebze ürünlerine olan talep artışının önümüzdeki yıllarda da sürmesi beklenmektedir. Geleneksel hale gelmiş ürün gruplarının yanı sıra özgün biçimde işlenmiş ve katma değeri yüksek olan ve perakende tüketime hazır ürünler ile organik ürünlerin de pazar paylarının artacağı öngörülmektedir. Organik olarak üretilmiş dondurulmuş meyve ve sebzeler özellikle gelişmiş ülke pazarlarında ilgi görmekte ve organik olmayanlara göre daha yüksek bir fiyat ile tüketiciye sunulmaktadır. © İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2011 8
© Copyright 2024 Paperzz
