İSTANBUL
tiCARET ODASı
YAYıNLARı
VAS MEYVE ve SE BZE
İhracatının Geliştirilmesi
ilgili Konular
(Mukayeseli bir Etüd)
İstanbul
ı
9 6 6
ile
İSTANBUL TİCARET ODASı
YAYıNLARı
YAŞ
MEYVE VE SEBZE
iHRACATıNıN
GELİŞTİRİLMESİ
İLE
İLGİLİ
KONULAR
(.mruJKAYESEI.J. BİR ETÜD)
1 9 {) 6
HÜSNÜTAE.f:i:cT I1tIATBAASI -
iSTANBUL
Yaş
Meyve
Ve
Sebze İhraca,tının
Geliştirilmesiyle
ılgili
Konular
G İ R İ Ş
Türkiyenin ekonomik faaliyetleri içinde dış ticaretin büyük
bir yeri bulunduğu ve Dış Ticaret tediye muvazenesinin uzun yıl­
lardan beri devamlı surette aleyhimize olduğu ıuaıumdur. Kalkınma P13.nının gerçekleştirilm.esi ınaksadiyle ve pahalılık yaratıl­
maması endişesile, yıllık ithalatırnızın 600 nlilyon dolar civarın­
da tutulmaya çalışıln1ası. döviz gelirlerimizin arttırılmasım mecbur Inlrnaktadır.
Döviz gelirlerini arttumanın en sıhhatli ve emin yolu ihracatın ve turizmin geliştirilmesidir. Bu mal{sEctls memleketimizde
yabancı ve yerli uzınanlar, ilgilner, rzsmı ve özel sektör temsilcileri tarafından muhtelif rapo:'lar hazırlanmış, çeşitli görüşler ileri
sürülmüştür.
Bu sebeple. bu raporun1uzda yaş meyve ve sebze ihracatiyle ilgili l·mnular, bilhassa I~/f.üştcrek Pazg,r ve Efta nıemlel{etlerine ihraç iı111{~~nları ve rekabet durumlarile birınÜc
alınacaktır.
Haporda bal~.si geçea rııeyveler, ihracat bakımından imkanlan, ve nıü.şküllcri belirtilnıck l'Iıaksadilc İnce1.enn1İştir.
Bu etüddc. sebze ihracatı da derpiş edEô:i. halde, herhangi
bir sebze için. Hıonogr::ıfik etüd yapılmarnıştlr. Çünkü ihracata elverişli miktarda ve kalitede sebze ziraati rDs~1l1el.;;:etimizde gelişme­
miş durun1dadır. Bununla beraber, bir fikir ed.inilmesi maksadile, taze sebze ihracatının madde ve nıemleketler itibarile, ve Türkiyeden yapılan sebze ihrncatının top13mlar!o ~!!1onografih: !lAadde
Etüdleri bölümünde n:ö.sterilmistir.
"
'-'
-
III-
iÇiNDEKİLER
Bölüm I:
I.
ılooografik
YAŞ
Madde Etüdleri
VZÜM:
A. İstihsal
1. Üzüm çeşitleri
2. Verimlilik
3. Nüfus başına istihsal
B. İhracat
1. Türkiyenin memleketlere göre ihracaatı
2. Başlıca ithalatçı memlel{etler ve rakiplemiz
C.
ii.
Yaş
üzün1 ihracatının
tedbirler
1. Meyve temini
2. An1balaj
3. Nakliyat
4. Standardizasyon
geliştirilmesile
ilgili
ŞEFTALİ:
A. İstihsaı
1.
Şeftali çeşitleri
2. Nüfus
başına
istihsal
B. İhracat
C.
Şeftali
ihracatının
tedbirler.
ı. Meyve temini
2. Ambalaj
3. İşleme ve İşçilik
-V-
geliştirilıl1esi1e
ilgili
4. Nakliye
5. Standardizasyon
m.
NAEENCÎYE
A. istihsal
1. Narenciye çeşitleri
2. Nüfus başına istihsal
B. İhracat
1. Türkiyenin ve rakip memleketlerin ihra­
catı
2. Memleketler itibarile ihracatımız
3. Başlıca ithalâtçı memleketler ve rakip­
lerimiz
C. Narenciye ihracatının geliştirilmesile ilgih
tedbirler
1. Meyve temini
2. Ambalaj
3. işleme ve tasnif
ıV. TAZE SEBZE:
A. İstihsal
1. Bazı çeşitlere göre
rakamları
mukayeseli
istihsal
2. Verimlilik
3. Nüfus başına istihsal
B. ihracat
Bölüm îî : Yaş Meyve ve Sebze îlırıı-alnım Müşterek Problemleri
Genel görüşler :
1. Mal temini :
a. istihsal azlığı
b. Standard istihsal
c. î ç piyasaların nizamsızlığı
2. Ambalaj malzem.esi
3. Nakliyat
a. Karayolu
b. Denizyolu
c. Demiryolu
d. Milletlerarası nakliye
4.
Dış
5.
Satış teşkil§, tı
piyasalar
hakkında
anlaşmaları.
bilgi temini
6. Mali problemler
a. Vergi iadeleri
b. İhracat kredileri
c. Başka memleketlerdeki
tedbirleri.
ihracatı teşvik
7. Rekabet problemleri:
a. İstilisal ve verimlilik bakımından
b. Nakliye imkanları bakımından
c. Gümrük tarifeleri bakımından
8.
Yaş
meyve ve sebzenin
işlenerek ihracı
imkanları.
a.
Bazı
Avrupa memleketlerinin konserve sebze meyve istihlak ve ithalat
rakamları
b. Türkiyenin durumu.
Bölüm
m:
Sonuç ve Özet
Ek 1.
Yabancı
memleketlerdeki yaş meyve ve sebze ihracatçılarının adresleri.
Ek 2. Bibliografya
-
VII-
BÖLCM
i
Monografik Madde EtüdLeri
i -
YAŞ
ÜZÜM
A. İstihsal:
Üzum, memleketimizin belli başlı ziraı mahsüllerinden birisi
dir, ve hemen heınen bütün illerimizde istihsal edilmektedir.
lVlemleketimizde bağ sahası halen 800.000 hektar civarında
olup, nıahsul almaya elverişli arazinin
1,24 ünü teşkil etmektedir.
Üzüm İstihsaı nıikt8xı genel olaral{ artış göstermektedir. Türkiye, Avrupa ve Kuzey Afrikanın belli başlı üzüm müstahsilleri
arasında olup İtalya, Fransa ve İspanyadan sonra gelmektedir.
(Tablo I.)
1. Üzüm çeşitlerinıiz :
Türkiyede 250 - 300
çeşit
Lı. çeşitler şöyle sayılabilir
çavuş)
Kokulu
kadar üzüm.
Ancak belli
baş­
:
Çavuş, Hafız
Idrdeksiz, Yapıncak,
Pamuk Üzümü.
vardır.
Ali, }\/.[üşküle. Razaki, Sultani, ÇeKozak, Yuvarlal{ Çekirdeksiz, Tarsus, Hömü,
-9-
Tablo i - Belli başlı üzüm müstahsili ınemleketlere ait
istihsal rakamları (Kuzey ve Güney Amerika hariç)
(F. A. O. İstihsal istatistikleri 1963 -
1964)
lfernleket 1948/53 1958/59 1959/60 1960/61 1961/62 1962/63 1963/64
----_...........,--,---
(İstihsal =
1000 ton)
Fransa
7.995
7.348
9.228
9.667
7.491
11.504
8.444
İtalya
7.074
10.603
10.157
8.642
8.467
10.914
8.610
İspanya
2.540
3.207
2.775
3.368
3.298
3.870
4.140
Portekiz
1.113
1.195
1.236
1.572
1.063
2.091
1.772
Yunanistan
1.124
1.008
1.044
922
1.114
1.314
1.012
Yugoslavya
867
1.190
954
732
962
1.130
1.122
Romanya
623
1.159
9'T3
874
752
1.032
93'1
Bulgaristan
504
888
686
589
579
1.053
1.158
Cezayir
ı. 738
1. 777
2.386
2.035
2.014
1.901
-,-
Türkiye
1.500
2.992
3.225
2.775
3.189
3.382
2.693
Yukarıdaki rakanılar
genel
yaş
üzüm istihsaline aittir. Müstahsil men11eketlerin çoğu, şaraplık üzüın İstihsal ettiklerinden
sofralık üzüm miktarları azdır. Sofralık üzüm istihsalinde sıra
ileYunanistan, Türkiye, Bulgaristan, İtalya ve İspanya önem
ar'ze tmeldedir.
Yurdumuzda istihsal edilen üzün1lerin 5Ic 37 si pekmez'e (supestil dahil), ~;. 3 ü şaraba. !;r 37 si kuru üzÜlli'e tahsis olunıı~', Süirahk yaş üzün} halinde istihlak olunan miktar istihsalin
~r 23 üne telı::abül etmektedir.
Buna göre takriben 700.000 ton
ÜZf:111 taze olarcü::. istihh1k ve ihraç edilınek üzere ayrılmaktadır.
2.
Türkiye heıüar başına ortalan1a
3,7 tonun üzerindedir.
İstihsal
1959 - 1961
ortlaınası
Bu ralcam İspanyada 1,7, Yunanistanda 4,4, İtalyada 5,3, Bulga:dstanda 3,5 Fransada 6,5 tondur.
-
10 --
3. Nüfus
1960
nin
başına dUşen
istihsal :
İstihsal ral{aınlarile
başına düşen
nüfus
memleketlerarası mukayesesİ şu
Tablo II Memleket
Nüfu.s
üzüm istihsalin8ticeleri vermektedir
başına düşen
Genel yaş üzitm
istihsali (kg)
SoJTalık yaş
üziün
istihsali (kg)
İtalya
175
Fransa
212.5
5.5
İspanya
111.7
7.5
Portctdz
175,
5
Yunanistan
110
64.6
Yugoslavya
40,
8.3
Romanya
47.4
---
Bulgaristan
74.
13.6
Cezayir
184.6
2,
Türkiye
100.6
23,
10
Yukarl.da görüldü~ü gibi sofralık
racata imkan verecek miktardadır.
yaş
üzün1 istihsalimiz. ih-
B. İhracat:
Yaş
üzüm ihracatınıızda
de edilmektedir.
geneı
olarak bir yükselme
müşaha­
lıncak
ihracat rakanıl8rımız g2:ı'cl;:: r2.ldp l1ıemlekdlerin ihracatile muk;)yesc edilince, gerekse ithal eden men11eketlerin genel ithalat
Türldycden ithalat ile mukayese edilince,
bu konudaki h21d.ld dururı:n:m1UZ belli olmaktadır.
Aşağıdaki
tabladan
anlaşılacağına
güre, ::ilemlel\'.etimiz müs'Lf'.hsil ll1emleketler arasında iYi bir mevlü almasına. rağmen ihracatçı. mE.111:el.;:ctl'2Y ~ı.rasında pek küçül: bir YCl' tutr:,l:::,Jztadır:
-
11-
Tablo III Memleket
İtalya
Bulgaristan
Fransa
İspanya
Macaristan
Yunanistan
Romanya
Yugoslavya
Afganistan
Türkiye
1958
1959
170.700
96.400
9.800
46.200
21.600
13.600
20.400
10.700
4.600
1.1
120.600
89.200
30.528
56.905
15.124
18.118
31.600
11.368
8.000
2.036
İhracat
(Ton)
1960
152.500
77.014
43.567
62.270
9.278
7.336
36.800
9.110
6.000
806
1961
169.925
116.317
14.895
91.815
23.397
23.192
24.500
5.950
4.226
1962
185.414
170.362
63.552
52.657
25.217
23.908
54.900
12.435
7.371
6.258
1963
162.062
12.631
6.415
Bununla beraber, Yunanistan, Bulgaristan ve kısn1en İtalya
hariç, diğer memleketlerİn ihracatının önemli kısn1uıı şaraplık
üzün1 teşkil etmektedir.
Tablo IV
ı
-
Türkiyenin memleketlere göre
sofralık
üzüm
ihracatı:
1958
1959
Batı
Almanya'ya
Hollanda'ya
629.46
İngiltere'ye
İsviçre'ye
263.42
938.80
13.64
1067.38
16.32
Avusturya'ya
Lübnan'a
Suriye'ye
Yunanistan'a
216.52
Memleket
1960
1961
1962
1963
538.34
2615.50
3361
26
169
374
2318
2959
8.25
230.29
7.56
177.30
172.68
1260.45
1673
301
1477
16.18
Toplam (Ton)
1109
Dolar
247.320
2036
212.917
806
103.990
Batı
422G
6258
532.222
780.351
6415
752.666
Almanya, en fazla üzüm ithal eden Avrupa memleketlerincten biridir. Bu memleketin genel yaş üzüm ithalatına ve bu
rakam içinde memleketimizden yaptığı ithalata ait rakamlar aşa­
gıda gösterilmiştir.
-12 -
1958 1959
Genel ithalât 189.21 7 173.45 9
(Ton)
Türkiyeden itha - 629.4 6 928.8
0
lât (Ton)
Nispet % 0,33
2 0,54
1
1960
1961
179.057
217.999
240.289
538
2.615
3.361
1,20
1,40
0,300
1962
Avusturyanm 196 2 yılında gene l olara k ya ş üzü m ithalât ı
28.188 to n olmuştur. B u miktarın 180 0 tonu memleketimizden ihraç edildiğin e göre , b u yı l içi n gene l ya ş üzü m ithalinde , Türki ye'ye düşe n miktar % 6.38 dir.
tsviçrenin gene l ya ş üzü m ithalât ı v e Türkiyede n İsviçrey e
yapılan ya ş üzü m ithalâtını n mikta r ve yüzdesi şöyledi r :
Î958 1959
1960
1961
1962
7 19.62
7 26.04
4 26.17
9 27.98
Genel yaş üzüm
ithalâtı (Ton ) 22.60
Türkiyeden itha lâtı (Ton ) —
Nispet % —
1
0.0
6 8.2
8 0.0
5 172.6
3 0.6
7
8 37
6 1.3
4
4
2 — Başîca ithalâtçı memiieketier ve rakîpleıimîz :
Yaş üzü m ithalâtçıs ı ola n bell i başl ı Avrup a memleketleri,
bu meyvey i başt a İtaly a olma k üzere , Fransadan , ispanyadan ,
Bulgaristandan, v e Macaristand a nithal etmektedirler .
Tablo ¥ — Y&ş wiMm ithal eden bası memlekeMer :
ithalât (Ton)
1958
1959
1960
1981
Batı Almanya
İngiltere
İsviçre
Doğu Almanya
Avusturya
Çekoslovakya
İsveç
Rusya
189.200
48.800
23.300
30.200
17.100
28.400
16.900
173.459
45.271
20.408
94.600
18.072
22.119
14.463
34.200
—13
179.056
50.510
26.044
19.300
20.454
24.971
15.551
43.400
1962
217.999
52.743
26.179
240.289
59.342
27.987
23.105
18.699
20.148
64.400
28.195
42.886
23.295
79.990
Aşağıda belli başlı rakiplerimizden İtalya ve Yunanistan'ın
memleketlere göre sofralık üzüm ihracatını gösteren iki tablo bulunm^aktadır :
Tablo VI — İtalyaniîî memleketlere göre sofralık iiziim
ihracatı (TOK )
Memleketler
1960
1961
1962
Avusturya
B. Almany a
İngiltere
îsveç
İsviçre
Belçika
Diğerleri
12.514
112.464
5.772
5.770
11.625
10.813
125,267
4.069
7.480
16.342
8.416
135.808
5.289
9.048
13.927
6.963
5.775
—
3.240
—
4.935
1963
6.462
114.201
—
4.771
15.868
10.077
10.683
Tablo VI I - - Yunamstaiîîn memlekfelere göFe sofralı k üzü m
ihracatı (Ton )
Memleketler
Avusturya
B. Almany a
İngiltere
Finlandiya
Norveç
Diğerleri
778
2.793
326
2.012
967
460
1.011
10.853
3.704
S.648
2.584
1.393
674
9.387
6.393
3.874
2.655
924
52
4.221
2.394
4.145
1.232
587
Yukarıdaki tablolardan görüldüğü gibi İtalyamn ve Yunanistanm büyük müstehlik piyasalara satışları, memleketimize na­
zaran oldukça yüksektir.
Go
Ya§ iiziioı lîıracatıiiîiîi geMştirifmesiyle ilgîli tedbirler:
Memleketimiz yaş üzüm istihsali bakımından oldukça iyi bir
durumdadır. Bununla beraber ihracatımız rakip memleketlere
nispetle çok geride kalmaktadır. Bu sebeple, bazı tedbirler alın­
dığı takdirde bu ihraç maddesinin geniş alıcı pazarlara satışı çok
arttırılabilir. Yunanistan, sultani üzümü, sultana adı ile Avrupa
memleketlerinde
tanıtmaya çalışmaktadır
ve iyi neticeler almak-
tadır.
Yaş üzüm ihracatımızın
edeceği anlaşılmaktadır.
Taze üzüm
tamamen
sofralık
cinslere inhisar
ihracatının geliştirilmesi
için Devlet Phlnlama
Teşkilatı, İhracat Özel İhtisas Komisyonu, Yaş Meyve ve Sebze
Konserveleri Komitesi raporu, özelolarak, şu hususları belirtmektedir:
1 -
Meyve Temini:
Genelolarak, İstihsal rakamlarımız, rakip memleketler rakamları ve nüfus başına istihsal miktarı itibariyle, ihracat müsait bulunmaktadır.
a - Toplama, tasnif : Üzümler kütüklerinden kesilerek , ufak
sC'-nchklarla arrıoaIaj yerine taşınır. Burada ezik ve çürükler ayıklanır, ve uynı renk salkırnlar aynı sandıklara istif edilirler.
b -- Depolama: Sandıklaı'a yerleştirilen üzümledn sevlüyat
Z8,manına kadar ön soğutma depolarında muhafazası, malın uzun
müddet bozuluıadan kalmasını temin eder. Ancak meınlel{etilniz­
de bu gibi tesisler bulunmamaktadır. Ayrıca gemiye veya vagona
yüldeme yerlerinde de soğutma tesisli depolar bulunmadığı için,
üzümlerin varış merkezlerine kadar dayanma müddetleri çok
azalmaktadır.
2 -
Ambalaj:
StandEtrdlar daha tespit edilı11ediği için, ambalaj ~:;:onusunda firl1ıalar diledikleri gibi hareket ederler. Bununla beraber, Ankara
Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Tar1111 Bakanlığı TeşkiHibnın
Bursadan yaptıkları tecrübe ihracatında kullanılan Hollanda tipi
sandık en uygun tiptir (Dıştan dışa 50 x 30 x 9,5 cm; ayak boyu
12,5cm). TEbanda ve yanlarda delikli ondüleli kağıt kullanılmak­
ta, üst taraf açık bırakılmaktadır. Ba tı Almanyada genelolarak
5 ve 10 kiloluk kasalar kullanılrnaktadır. İspanya üzümleri 12
veya 21 kilo net ağırlıktaki fıçılarda sevkedilir. Hollanda ve Bel·
çİkanın ser mahsulü üzümleri ise 4 Kg. lık lüks ambalajlarla piyasaya arzedilirler.
-
15-
İspanya ve İtalyanın İngiltereye sevkiyatında içi kağıtıı tep-
silerin (7 veya 9 kg. lık) kullanılması adeti yayılmaya başlamıştır.
Avusturya ve İsviçrede tercih edilen ambalaj şekli beyaz
renIdi ince tahtadan mamul sandıklar olup, pergamin kağıdı ile
kaplı ve üstü açıktır.
3 -- Nakliyat:
lVlemleketimizden taze üzüm ihracatı, gemi ile ivludanya,
Gemlik ve Mersin'den; tren ile Sirkeciden yapılır. Ancak bu
sevkiyatın sür'atle ve mal bozulmadan yapılması için, üzümler
sür'atle ve ölü navIuna sebebiyet vermeyecek şeldlde gerniye yüklenm.elidir. Demiryolu nakliyesi için Sirkecideki TCDD İnterfrigo
bürosu ile önceden temas edere}~, vagon dururnu hakkında bilgi
alınması zaruridir.
Ispanya ve İtalyadan İngiltere'ye sevldyat demiryolu ile ve
soğuk hava tertibatlı kamyonlarla karadan yapılmaktadır.
4 -
Sta:ndanlizasyon durmnu:
Yaş üzüınün
stanctardizasyonu için hazırlanan bif tasarı
üzerinde çalışmalar yapılmaktadır, ancak bu çalışll18Jaı:' halen
neticelenmemiştir. Avrupa nonnlarının esas alınması uygun görüldüğünden, aşağıda bu nonnlara ait tasarı gösterilmiştir.
SOFRALıK
i.
trZiJI:;;lLER
İÇJHN
A VRUPA
NORl~~
TASABISI
Ma.lısıdün tavsİfi:
Bu norm «Vitis vinifera» dan
ralık üzümlere aittir.
neşet etmiş
bulunan taze sof-
ll. Husus! kalite ']as;ta!ali.'1 :
A. Geoer:
Norm, istihlE',k için gönderilecelt sofralık üzünılei'de te-ze halde iken bulunması lazımgelen vasıfları tarif ve tayin eder.
leket içinde başka şekilde işlenecel~ üzümler istisna edilecek olursa, aşağıda adları bildirilen milli üzürn çeşitlerinin teslim, sıra­
sında mahsülün ve kapların birtakıın vasıflara malik olmaları
Iiizun gelir.
(Meıuleketlere göre çeşit listesi hazırlanacaktır.)
-16 -
B.
Asgari istekler:
(1) Salkımlar ve taneler şöyle olmalıdır :
-
Sıhhatli
Temiz (Salkımlarda hastalıklara karşı kullanılmış bulunan ilaç kalıntısı olmıyacaktır.)
,
Taneler mutaddan fazla nemli olmıyacaktır.
Tanelerde yabancı tat ve ko ku bulunmayacaktır .
.(2) Bu narınlardan başka taneler şöyle alınalıdır:
- Forn1 itibariyle muntazam
- Normalolarak gelişıniş
- Taneler salkıma kuvvetli bağlann11ş olmalıdır.
(Çekirdeksİz çeşitlerde % 15 tolerans kabul edilir.)
- Güneşten mütevellit renklenme bir kusur sayılmaz (Çatlak veya bereli taneler kesilmelidir, fakat bu ameliye üzümü, lüzumundan fazla seyreltmemelidir.)
(3) Salkımlar dikkatli toplanmalıdır. Üzümlerin olgunluk dere-
celeri, her milletin kendine göre tesbit edeceği
ve asit nispetine göre tayin edilmelidir.
asgarı şeker
Mahsulün olgunluk durumu nakliyata dayanmalı ve normal
şartlar altında nakil vasıtalarından indirilmeğe, depolanmaya ve
müstehlike ulaşıncaya kadar bozulmaya uygun olmalı mahallin ticarı isteklerini karşılamaııdır.
c.
Sınıflara
(1)
Bu
aYI"ila :
«(Ekstra»
sınıf:
sınıfta sofralık
üzmnler
olağanüstü
bir kaliteye sahip ol-
malıdır.
Salkımlar
kendi çeşitlerinin tipik form, olgunluk ve rengini
alınış olmalı ve kusursuz bulunmalıdır.
Taneler sıkı, çingü ve birbirlerinden eşit aralıkta olmalı ve
pratiJ~ olarak taneler üzerinde
tabakası silinmiş bulunmalıdır.
(2) I.
Sınıf
:
kalitesi iyi olmalıdır.
Salkımlar çeşidin tipiız form. olgunluI\: ve rengini almış olmalı, taneler sıkı olmalı, ekstrn sJnıfa nazaran çingil ve tane araBu
sınıfta salkımların
llklannda biraz eşitsizlik olabilir, fakat tanelerde pus
fazla silinmiş olmamalıdır.
Kabulolunabilen hatalar şunlardır:
- Tanelerde hafif formsuzluk
- Hafif renk hatası
tabakası
Sınıf:
(3) II.
Bu sınıf, diğer sınıflara girmeyen, fakat pazarlara uygun ve
asgari şartları kendinde toplayan üzümleri İhtiva eder.
Salkımlar çeşidin vasıflarına sahip olmalıdır.
- Tane şekillerinde hata
- Olgunlukta biraz noksanlık
- Renkte hafif kusur
- Güneşten mütevellit ve yalnız üst kabukta bulunan hafif
yanıklar
-
Bariz yanıklar
Biraz fazla olgunluk
Birkaç küçük kalmış tane
Buruşmuş salklmlar, sudan şişmiş taneler, sık taneli salkımlar ve seyrek taneli salkımlar bu sınıfa girer.
«(Ekstra})
sınıfta
l.
Sınıfta
150 gr.
100 gr.
II.
SınIfta
75 gr.
Küçük taneli salkımlar bundan müstesna olup, her memleket bu çeşitleri tesbit edecektir.
ID.
Toleransıar:
Tolerans, her kap üzümde
bulolunabilen müsaadelerdir.
A. Kalite toleransıarı:
(1) Ekstra sınıf:
(xx)
yöneltmeliğe uymadığı
halde ka-
Bu tayin ve tesbit bilhassa teknik bakımdan yapılma­
lıdır. Zaten bundan maksat üzümlerin gönderilme esadaki durumun teknik bakınıdan normal bir depolamaya
lıdır. Zaten bundan maksat üzümlerin gönderilme esna"
sındaki durumunun teknik bakımdan normal bir depolamaya müsait olup olmadığını tesbittir.
-18 -
Kendisi sınıfının vasıflarına uymayan fakat bir alt
vasıflarına uyan rneyv3Jarda 5,(; 5 tolerans l<:abul edilir.
(2) L
Sınıf:
Kendi sınıfının vasıflarına uyrnayan fal{ıat bir alt
sıflanna uyan meyvalarda ('ô 10 tolerans kabul edilir.
(3) II.
sımfın
sınıfın
va-
Sınıf:
Kendi sınıfının vasıflarına uyn1ayan, fakat l\:usurlu oluşları
istihlak edilnıeIerine mani teşkil etıneyen meyv21arda % 10 tOlerans kabul edilir.
B.
Ağrrük
toleranslan :
Her ambr.hlj
IV.
AmbaUıj
kabındE
ve
buiEnan
saU~ım.lar
kendi
sE11fl:::rında
gösteriş:
A.Yelmesakhk:
içindeki ınahsııl yeknesak almab, yani ayn~ ç:::şidin
salkımlarını ihtiva etmeli ve aynı sınıftan olmal~dır. (El::8tra) ve
i sınıf üzürnlerinin olgunluk dereceleri birbirinin aynı olmalıdır.
Her
kabın
(Ekstra)
tTli
sınıf ta
geniş
ölçüde
:'lm1;ry,1ioJ"
.... ....-'" s"4:V
..t':':l_
bultU1211 salkımlar renk ve büyüklü};;: bakıolrrwlıdır.
ı;;:ıf;~rl~ •
1:;1 'lJ.ı;:;.~U
•
AmbaırjE1. şekli meyvaları
bulunan nlfY"\"81ar
yabancı
muhafaza cdebiInıeli ve bir l{apta
maddelerden azucle olnıalıdır.
Ambalaj l{abında kullanılan kağıt veya herhang'i bir ınater­
yel yeni olmalı ve sıhhat bakınundan zararlı olmamalıdır. Şayet
kağıtta yazı varsa o zaınan lGftğıdıl1 yazılı tarafının n1eyvalarla temas etmemesi için dış tarafta kalması lı3.z1mdır.
-
19-
ŞEFTALİ
İstihsal :
II A -
Şeftali
istihsali memleketimizde 1953 yılındanberi gittikçe artmaktadır. Şeftali yeni yeni aşılarla gelişen bir meyve olmuş ve
son yıllarda bir ihraç malı olarak ayrı önem kazanmıştır.
Şeftali memleketimizin hemen her yerinde istihsal edilmekle
beraber, belli başlı bölge Bursa ve havalisidir. Memleketimizde
mevcut şeftali ağaçlarının hemen yarısı bu Himizde bulunmaktadır. Kocaeli, İzmir, Sakarya, Balıkesir, ve TOkat ayrıca şeftali İS­
tihsal bölgeleri arasında Bursadan sonra artış gösteren bölgelerdendir.
Ağaç başına düşen ortalama yıllık İstihsal Bursada 18 kg. ile
en başta gelmektedir. Memleket ortalaması 9 kg.'a yakındır.
Avrupa memleketleri arasında şeftali istihsali bakımından
İtalya, Fransa ve İspanya başta gelmektedirler. Memleketimizde de İstihsalin çok gelişmesine mukabil, ihracatımızın ayni nispette gelişmemiş olduğu görülmektedir.
1 -
Şeftali çeşitleri:
Şeftali, çeşitleri
bololan bir meyvedir. Memleketimizde bilinen bellibaşlı cinsleri şunlardır: Albarta" Hale, GOldenjübile, Beş
ondört, Mayısçiçeği, Dikstre, Karmen, Red haven, Rerbörd, Hale-haven. Bu cinslerin çoğu şeftali ziraatinde en ileri durumda olan
A.B.D. nin Kaliforniya eyaletinden alınan aşılarla temin edilmiş­
lerdir.
Tablo
Menıleket
vnı
-
Şeftali
müstahsili bellibaşlı memleketilere ait
istihsal rakamlan (A.B.D. hariç)
(F.A.O. istıhsal istatistikleri 1963)
1956/57 1957/58 1958/59 959/60 960/61 961/62 962/63
-_.-
(1000 Ton)
İtalya
Fransa
İspanya
Yunanistan
Yu.goslavya
Türkiye
367
172
78
547
272
524
193
84
25
6
30
38
23
62
83
41
--_..
824
305
77
60
32
81
16
69
_----_ _'-"
.....
-
836
1.015
305
325
118
75
37
98
...._~-"
20-
93
61
24
58
1.037
310
106
69
35
74 .
------~
2 ~ Nüfu s baş-e a istihsal:
Genel istihsal miktarı bakımından nispeten iyi durumda olan
memleketimizde nüfus başına düşen miktar, ihracat bakımından
müsait bir durum olmadığını ortaya koymaktadır.
1960 istihsal rakamlariyle, nüfus başına düşen şeftali istih­
sali memleketler arası bir mukayeseye tâbi tutulursa şu neti­
celer elde edilir :
Tablo IX
Ntifiıs başına isMîısa !
Memleket şeftali
Nüfus başına düşen
istihsali (kg.)
. İtalya
Yunanistan
Fransa
ispanya
16
7,3
6
3
Türkiye
Yugoslavya
2,1
1,3
'uiunrn rıkHirA^ı'
^\ laıi ih.j.r-ı bakımından m^emleketimi^
mJo-^i' durumc: oıoıad-ğın: göstermektedir. Nitekim,
ı . „ ı , » LTIİTL
rc^^^^-naa ^''".acalm en mühim meselelerinden biri
mtyvr. tem ir:: olmuscu», denilmektedir.
il ™ Ilifaeat :
Şeftali ihracatı konusu son yıllarda ele alınmış ve müstah­
silin spekülatif hareketlerden korunması için kendi aralarında bir
birlik kurarak ihracata iştirak etmeleri, veya bizzat ihracatı ken­
dileri yapmaları lüzumu ortaya çıkmıştır. Bu maksatla yapılan
çalışmalar neticesinde 1G4 iş adamı ve müstahsilin iştirakiyle
Bursa'da Ziraî Ürünler Ticaret ve Sanayi A.Ş. (ZÜRTAŞ) adı
altında 500.000 TL. sermayeli bir şirket kurulmuştur.
1961 yılında 451 ton şeftali ihraç edilerek 29.099 dolar temin
edilmiştir. 1962 yılında ise ihraca.tımız 971 tona yükselmiş, ve
103.536 dolar getirmiştir. Şeftali ihracatımız genel olarak, Batı
Almanya, İngiltere, ve Lübnan'a yapılmıştır.
Yukar!.da belİrtilen ihraç rakmnları yanında belli başlı müstahsil mernleketlerin rnuhtelif yıllara ait ihracat raltamları
muk;1y('s8 rGuksadiyle aşağıda dereedilmiştir:
-
haiya'nm şeftali ihı'ae~b (Ton)
1960
Batı
1961
Alinanya
1962
170.G24
İsviçre
1 ::..
:i2.3jA
5.T12
Avustui'ya.
İngiltere
21.252
10.477
13.822
Toplam ..... .
ithazatç~ Memleketler 1959
- . - - , ....
----,
._~~,--'."-
BatıAlmanya
....
-._ ..................-
23.274
Doğu
Bloku
Avusturya
Danin1arka
Diğerleri
399
841
Çekoslovakya
Top
Batı
230.385
205.958
255.935
f'jeftali ihra.cat!! (Ton)
1960
1963
1962
1961
~
--------------
28.973
18.207
10.918
1.031
24374
457
1.310
318
196
941
897
284
615
19.300
29.872
_--- ...._...... -._-------'
ı
a
ın
-~
...
13.716
25.0·1:0
Tablo XII ıthalatçı
5. rn5
127
399
İngiltere
..
15.519
15.754
11.428
4.935
Yunanist~'l'm
Tablo XI -
23.892
5.489
10.683
5.
3.240
Diğerleri
173.170
138.094
21.8B9
10.771
12.148
6.632
6.160
4.489
Belçika - Lüksemburg
Fransa
İsveç
1963
25.633
Fransa'nın şeftali jhracatı
Mem]e]mtler:
1960
._-",-
Almanya
2.831
833
300
426
115
1.028
Benelüks memleketleri
Senegal
Fildişi sahili
Cezayir
-
1961
~_._--
1.351
İngiltere
İsviçre
Toplum:
(Ton)
156
500
34
122
61
815
603
3.874
5.301
22-
İspanyanın ihracatı 1960
ta 100 ton, 1961 de 267 ton olmuş­
tur.
Yukarıdaki tablolarıa
tetkikinden anlaşıldığına göre, Batı
Almanya, İngilter~, Avusturya, İsviçre en büyük D1üstehlik memdir ve bu memleketlerin şeftali ihracatımız için, geniş piyasalar
teşkil ettiğini kabul etrflek gercknıektedir.
'
İtalyanın yanında Yunanistan büyü 1\: bir seftali müstahsili
ve ihracatçısı olarak hızla gelişmektedir. Yunanistanın 5 yıllık
phin tatbikatı neticesinde bilhassa meyve ve sebze istihcalinde
büyül\: gelişıne olmuştur, İstihsalinin büyük bir kısmını ihraç
eden Yunanistanda günlülc kapasitesi 80 ila 100 ton olan tasnif,
ambah1j ve meyve muhafaza tesisleri ve bu meyvenin ınarmela­
dını yapacak fabrikalar kuruInıuştur.
c.
Şeftali ihracatının geE:}~il'iInıesiyıe
ilgili tedbidel':
İhracatı Geliştirnıe EtÜd l\[erl~czi 'nin (IGE.ME) neşrettiği
«1962 yılı Şeftali İhracatının Nihai Raporu)), bu konuda tecrü-
beye dayanan bilgiler vermektedir. Bu bölilinde bu rapordan kıs­
mi özetler alınacaktır.
Yukarıda verilen tabloların tdkikincten ,:u:ılc,şıldığına göre,
büyük müstehlik memleketlere, rakip müstahsil memleketIerin
ihracatı yanında, Türkiyenin ihracat rakamları pek önemsiz
kalmaktadır. Böyle bir piyasaya girmek için gerekli tedbirleri
zamanında almak, şeftali ihracatımızın adınasını tenün edecektir.
1. Meyve temini :
Memleketimizde şeftali İstihsali Yunanistan'a oldukça yakın bir seyir takip etmekte ise de Yunanistan nüfusu Türkiye
nüfusundan az olduğundan, istihsalin büyük bir kısn11 ihraç
edilememektedir.
Meyve tedarikinde aşağıdaki şekilde hareket edilmesi tavsiye olunarak ihraç malının garanti altına alınraası gerekmektedir:
a. İhracatı yapacak olan teşekkül, her parti sevkiyata
100-150 ton mal verebilecek şekilde bahçeyi elinde bulundurmahdır. Bu suretle meyveyi hem ucuza temin etmek, hem de gemi-
23-
ye yüklenecek 250 - 300 tonluk parti malın yarısını elde bulun
durmak kabil olacaktır.
b. Yukarıda belirtilen şekil tahakkuk ederse, bahçeler önceden tespit edileceğinden, zirai mücadeleyi yapmak imkanı hası!
olacaktır. 1962 yılı ihracatında ınaruz kalınan en büyÜk müşkül,
ambalaj mahallerine gelen meyvenin çok fire vermiş olmasıdır.
IsI<artaya ayrılan miktarın % 80 - 85'ini haşereli meyveler teşkil
etmiştir. Hastalığın bu kadar fazla olmasının sebebini müstahsil,
Ziraı Nlücadele Teşkilatına yüklen1ektedİr. Kış aylarından itibaren mantar ve haşere n1ücadelesine başlanrnazsa, ihracata teşebbüs büyük güçlükler çıkaracaldır. Bu bakımdan Tarım Bakanlığına büyült bir görev düşmektedir.
c. Çiftçilerle, Ve bilhassa büyül{ müstahsil ile anlaşarak,
standard mal işlemleri sağlanmalıdır.
Q
2. Ambalaj malzemesi:
Şeftali
tahta sandıklar içinde, taban kağıdı, yan kağıdı ile
döşenerek ve mendil kagıt ile sarılarak ihraç edilınektedir. Türk
şeftalileri pazara takriben 5 kiloluk, İtalyan şeftalileri ise, 6,5 kiloluk sandıklarla arzedilm.ektedir. Şeftali müstehlike tane ile satıldığından, perakendeciler şeftali başına isabet eden fiyat ile ilgilidirler. Bu bakımdan bilhassa İngilterede, iri boy şeftaliden ziyade orta boy şeftali dztha iyi l{arşılanmaktadır.
Ambalaj ınalzGınesinin ihracat ınevsiminden evvel ten1ini ge~
rekınektedir.
a. 1962 yılında 90 kuruşa yaptırılan ambalaj sandıkları fiyat
Ye cvsaf bakımından tatminkar oln1amıstır. Erken verilecek siparişlerle, sandık fiyatının düşürülmesi ınün1kün olabileceği gibi,
sandıkların kalite bakımından daha sıkı bir kontrola tübi tutulması da kabil olacaktır.
b. 1962 yılında Zürtaş'ın kullandığı taban kağıdı, yan kağıdı
ve mendil kağıdı sandık başına 40 kuruşa (1 kilo şeftali başına 8
kuruşa) baliğ olmuştur. Bunun çaresi, bu kağıtların ucuz olarak
muvakkat ithal yolu ile, ihracatçı tarafından getirtilmesidir.
3.
İşleme
ve
işçilik :
Şeftalilerin hastalıktan ari ve iyi kaliteli olarak ambalaj yeririne gelmeleri, işçilik ve işleme üzerinde tesir icra eder. Hastalık
-
24-
nispeti ne kadar yüksek olursa, işleme o nispette
artmaktadır. Bahçeden ambalaj mahalline ve aınbalaj mahallinden gemi anbanna kadar olan işçilik, 1962 yılı ihracatında kilo
baSll'la 12 kurus olmustur
İyi ve teıniz şeftalilerin, anıbaldj uıahallerine devamlı surette
akıraı, işçiliğin artmas:na ın:~lni olacaktır. N,iteldm, büyük çiftlik
sahiplerinin kendi işletn1elerincte, işçilik UlnlImı ambalaj mahallerine nazaran
30 daha düşük olmaktadır.
Ayrıca ambalj lYıah;;Ülerİnde, packing tesisi Ve kaHaraj makinelerinden istifade edilınele suretiyle işleme ve işçilik maliyeti
ve sakat
şeftali
.::>
.;.,
-,,"
düşürülebilir.
Şett,ali n2ü<:liyesİ
üç safha arzetmektedir:
mahallerine, an1bahlj inahallerinden gemiye
n1en11ekete kadar oian m:ı.kliye.
Bahçedı::n ambaıaj
V8 gemİ
ile
ül1alatçı
şarttır.
üç safhan'.n
ve vanlacak neticelere göre
n:n hesaplaninası
n:::~kıl vas?
tcrnini gerelnuel<:, Üf~ı2ni11esi l{ısa zcmanda olmalıdır. .Aksi takdirde gere);: gcrrdnin beklerne navlunu ve
bozulmc, ıhtiınali yüksel.;:: olacaktır.
'ı"'a1ı'
cab,';o hOZU'!,,:;}
bı'"
'~1e'ı;r":::ı
rj
rı"
Vı i...''''''
Se Le -- .);
l.~l)..
U
1.
1-1_ J
C.. 01.....\-,
... '-,,_-:...."y \..,.uClı'nı'n
frigorifil{ nakil vasıtasiyle yapılınası şarttır. İhracat sırasında
gerrü kaptanla:l'İyle teknil{ mukavele yapılmalIdır. Bu suretle gemi yüklenirken ve seyir halindeyken anbar suhunetinin ne olacağı ve s'JJıunct kon'i:Tolunun nasıl yapılacağı hrür.kında tel~nik talimatname hazırlanlTIaSı derpiş edilmeIdeclir.
yrigorifil(
vas:;.tasiyle dahi sevkediIse, şeftali 30 - 35 günden fazla dayanrru:;~z. Bı~~ s(~beple. bi:." nıüddet Eoğul~ hava deposunda kalmıs seftalUer.
öncs1il-::le smr kcdil!11el{ üzere isaretlenmelidir.
""
1962 yılında. İGEl\1E'nin raporuno
bEhçcden gemiye
140 kuruş ve FOB rv.ı:udanyadan Londra'dE pazar::~ kadar 150 kuruş
nakliye ve sair n1Etsraflar yapılmıştır. Bu suretle kilosu 70 kuruşa
alınan şeftali İngiltere'ye kadar 360 kuruşa yükselmiş bulunmaktadır. Gemi navlunu ton başına 65 dolar ve % 3 Türk liman ücreti ile 67 doları bulmuştur. Bu navlun sonradan 51.15 dolara
IlGi.'
EL 1':
'-'".!..
.::t
V
~
-'
düşürülmüştür.
-
25-
İtalyanlar, şeftalileri soğuk hava vagonlariyle sevketmekte
ve piyasaya ayni vagonlarla tevzi etmektedirler. Mal bOllaşınca
şeftaliler soğuk hava depolarına konulup, sonra kamyonla tevzi
edilmektedirler.
standardizasyon durumu:
Şeftali,
halen men11eketimizde standardize edilmemiştir.
Bununla beraber, Avrupa Ekonomik Birliği (lVIüşterek Pazar) Konseyi, Birliği ihdas eden Andleışına hükümlerine uygun olarak bazı
meyve ve sebzelerin standardlarını tespit etmiş bulunmaktadır.
Bunların arasında şaftalinin müstehlilce taze olarak teslim edilen çeşitleri için genel müşterek standardlar mevcuttur.
Aşağıda bu standardlm~ aynen verilmiştir:
Şeftaliye
Ait
ı.
Müşterelt
Kalite Standartlan
Mahsulterin Tarifi
işbU
standard, {(Prunus Persica Siep Ve Zuee'den üretilen çeşitlerden olup, mü tehlike taze olarak teslim edilen, sanayide İşle­
necek olanlar dışında kalan şeftalilere aittir.
II. Kalite özellikleri
A. Genel Bilgiler :
Sandard
haiz
şeftalilerin ambahijlandıktan
sonra sevk
safhasında
olmaları
gereken kaliteleri tarif eder.
Standard şeftalinin sadece cinsini (espeee) istihdaf etmekt.e
olup, bunun icabında standard'a ts bi tutulaeal{ spesifik çeşitleri­
nin (varietes) tftyinini ilgili ınemleketlerin insiyatifine bırak­
mıştır.
B. Asgari ÖzelUkler:
i) lVleyvelerin,
- Bütün.
_ Hastalıksız (Her kategori için kabul edilen
sinde),
-
26-
şartlar
daire-
— Temiz, bilhassa her türlü kalmtı veya m.uameleye tâbi tu­
tuldukları maddeden âri,
— Anormal dış rutubetten âri,
— Yabancı koku ve tad'dan âri,
olmaları lâzımdır.
ii) Meyvelerin el ile itinalı bir şekilde toplanmış ve kâfi de­
recede gelişmiş olması şarttır. Olgunluk durumları, nakliye ve el­
lemeye tahammül edebilecek, m.evride kadar iyi şartlar altında
muhafazayı mümkün kılacak ve mevridde ticaretin icaplarına ce­
vap verebilecek derecede olmalıdır.
C. Tasnif :
i) ((Ekstra» Kategori:
Bu kategori altında sınıflandırılan meyveler ütün kaliteli
olmalıdır.
Meyveler, istihsal edildikleri muayyen bölge nazarı itibara
alınmak şartiyle, çeşidinin tipik şekil, gelişme ve rengini haiz ol­
malı ve her türlü kusurdan âri bulunmalıdır.
ii) I inci Kategori:
Bu kategori altında sınıflandırılan meyveler iyi kaliteli ol­
malı ve istihsal edildikleri muayyen bölge nazarı itibare alınmak
şartiyle, çeşidinin tipik özelliklerini haiz bulunmalıdır. Bununla
beraber :
— Hafif bir gelişme ve şekil kusuruna,
— Hafif bir renk kusuruna, cevaz vardır.
Meyvelerin eti her türlü bozukluktan âri olmalıdır. Bununla
beraber, meyvenin ne genel görünüşüne, ne de muhafazasına tesir
etmeyen kabuk kusurlarına aşağıdaki hadler dahilinde cevaz
vardır :
— Şekilleri uzunluğuna olan kusurların boyu 1 cm. olabilir.
— Diğer kusurların kapladığı satıh en çok 1/ 2 cm^ yi geç­
memelidir.
İÜ) II nci Kategori :
Bu kategoriye daha üst kategoriler altında smıflandırılamayan ticarete elverişli ve yukarıda tarif edilen asgarî özellikleri
haiz bulunan meyveler girer.
Meyvenin genel görünüşüne ve muhafazasına tesir etmeyen
kusurlar, şekilleri uzunluğuna alanlarının boyu 2 cm. yi ve diğerlerinin ise kapladığı satıh 1 1/2 cm2 'yi geçmemek şartiyle, kabul edilebilir.
KaIilıı'aj
HI,
Kalibraj ya meyvenin çevresi, ya da orta k 1snl1nın en büyük
çapı ile tayin edilir.
f<lfeyvelerin ka1ibrajı aşağıda gösterilen ölçülere göre yapılır.
ıv.
Tolerans
Standard'a uygun olmayan nıalısuller için koli başına aşa­
g~lla gösterilen kalite ve kalibraj toleransıarına cevaz vardır.
A.
i)
lI{aıite
ToieransI.a.n:
{(Ekstra» Kategori: Bu kategorinin özelliklerine
uyınayan
faln:.ü nıütcakip alt l{atego:dnin (I inci kategori) hususiyetlerini
haiz olan meyve nisbeti adet veya sıklet itibariyle
5.
ii) i inci Kategori: Bu kategorinin özelliklerine uyrrıayan
fakat müteakip alt l\:ategorinin hususiyetlerini haiz olan meyve
nisbeti adet veya sıklet itibariyle
10.
iii) II. nci Kategori: Bu kategorinin özellil:lerine uyn1ayan
fakat istihhike elverişli bulunan meyve nisbeti adet veya sıklet
itibariyle % 10.
B. Iialib:raj
Toleransı:
Bütün kategoriler için her kalitedeki meyvelerin, adet veya
sıklet itibariyle % lO'nu, kolinin üzerinde gösterilen kalibrajın
1 cm. üstünde veya altında bulunabilir.
c.
Toleransıann Toplamı
:
Kalite ve kalibraj toleranslarının toplamı hiç bir suretle
ğıda gösterilen nisbetleri geçemez:
- ((Ekstra» J;::ategoriler için % 10,
- l. ve II nci kategoriler için % 15.
-
28---
aşa­
< <t
<
m O D
CO
•p-(
LO
O
>
CJ^
CJ^
a'
CJ
O)
ur:)
CJ
0)
i
i
ss
TH
a
Tf<
-C
00 T
i
a
00 O
OC
§
s
Qe
O
S
X3
I>3
o
lO
I
(D
'-i
•rH r-
(
>
a
a
O) (
CO C
MC
Ol
Û
O
O
lO
•rH
o a3
•PH
0
^Î
H
5H
S
o
00
CN3
>
a
S
o
LO
CM
o
CO
CM
a
o
a§
ös ö
^ ç
o!
•S a ^
a
>
o
CO
CSS
=g
^O
O)
S
a^
^
CM
aa
CJ C
CO
CM C
a
J
rH
Q
o
CJ
CO
CO
(D
^
'S
CD
a
v.
lrunhaUj ve Takdim
A. Tecaniis:
Her }~olinin rnuhteviyatı mütecanis olmalıdır. Her koli ıçın­
deki meyvelerin aynı çeşit, kalite, olgunluk ve kalibrajda bulunması Htz!l11dır. «Ekstra) kategori için ayrıca renIde de yeknesaklık aranır.
B.
Amlıa~ajıama:
Ambalajlama ınahsule münasip bir korunma sağlayacak şe­
kilde yapılmalıdır.
Kolinin içine konan kağıt ve diğer koruyucu maddeler yeni
olmalı ve insan gıdasına. zararlı bulunınama,1ıdır. Kağıtların üzerinde matbu yazılar olursa, bunlar ıneyveler ile temasa gelmeyecek şekilde yalnız dış yüzde görünnıelidir.
Meyvalar aşağıda gösterilen ,,,cıünerden her h&ngi birine göre
nmbaUıjlanabilirler :
1. Doğrudan doğruya mÜL,tehlike f~at11m.2k üzere küçük ünitcr an11Jahıjlar içinde;
2. «Ekstra) kategoride meyveleri tek bir tabaka halinde
yerleştirerek ve her birini yanındakb1c:.crı tecrit için koruyucu bir
ambal~da sararak,
3. ı. ve II nci kategorilerde meyveleri ambalaja tek veya çift
tabaka halinde yerleştirerek,
Meyvelerin ambalajlamada her türlü yabancı maddeden a.ri
bulunmal~Hl ıazımdır.
Her kolinin
dışJnda,
ol\:.unabiiir ve
silinırıeyen
harflerle
yazılı
aşağıdaki işaretler bulunmalıdır:
A.
Teşhis:
Ambalajlayanın
Gönderenin
İsmi ve adresi veya bunların teşhisini
sağlayacak işaretler.
-
30-
B. Mahsûlü n Cinsi :
— ((ŞEFTALİ) ) (Kapal ı ambalajla r için) ,
— ((Ekstra) ) v e îinc i kategorile r içi n çeşidi n adı .
Co Mahsûlü n Menşe î :
istihsal bölges i vey a millî , mmtıkav î vey a mahall î olara k ve rilen adı . ^
:
. i
D. Ticar i Özemkleri :
— Kategori ,
— Kalibra j veya meyv e adedi .
E. Besmî Kontro l Markas ı (ihtiyarî ) :
III -
NARENCİYE:
A. İstihsal:
Memleketimizin bilhassa güney bölgelerinde olmak üzere istihsal edilen narenciye çeşitleri, her yıl gelişmekte ve ağaç sayısı
ile birlikte istihsal rakamları da muntazaman artış göstermektedir.
Narenciye çeşitlerinin istihsalinde portakal en
te, bunu limon ve mandalina takip etmektedir.
1. Narenciye
Bellibaşlı
başta
gelmek-
ç8şitleri:
narenciye
çeşitleri şunlardır:
Portakal, mandalina, limon, greypfrut, turunç.
Her çeşidin bir çok türleri mevcuttur, ancak burada en büyük ihraç çeşitlerinden portakal ve n1andalina türlerini saymakla
yetinilecektir.
Portakalın
belli
başlı
türleri
şöyle sıralanabilir;
Washington Nav el
Magnum Bonum
Alanya
Fenike
Yafa (Şamutİ)
Trablus
Kan
Yerli
Valancia
satsuma ve kıemantin diye türlere ayrılmaktadır. Satduna, ince kabuklu, çekirdeksiz küçük bİr
mandalina türü olup memleketimizden en çok ihraç edilen cinstir. Kleıuantin kahn kabuklu bir tür olu.p, memleketinüzde pek
Mandalina ise,
ınandaHna,
yetişmemektedir.
-
32-
Tablo XIV -
1958/59 1959/60 1960/61 1961/62 1962/63 1963/64
Mem,leket
.....,....",
"'_~_"
..
~
.. __ •.•• __
Narenciye müstahsili bellibaşlı memleketlere
ait İstihsal rakamları: (Portakal, mandalina
ve kıemantin) (Kuzey ve güney Amerika memleketleri hariç).
(F.A.O. istatistikleri 1961 - 1964).
"'.~
_ _ _ _ _ ..... _ _ _ _ • _ _ ....
~"'.
_ _ ..
_~'""
...
~_
.. ,* .• _ " _ _ ,,, _ _ *_,.,..'"._ .... _
...., ., ___ , ..
d>- _ _
1000 Ton
İspanya
İtalya
1.176
843
Japonya
1.564
831
899
497
1.529
1.838
824
927
1.071
425
461
348
1.110
435
454
395
280
339
243
215
247
131
İsrail
876
497
Fas
Cezayir
385
340
418
303
241
217
105
97
57
47
248
217
195
116
115
42
99
110
73
47
45
46
40
376
1.327
828
1.083
1.943
1.075
1.165
595
485
335
508
Birleşik
Arap
Cumhuriyeti
Türkiye
Yunanistan
Portekiz
Lübnan
Tunus
Kıbrıs
İran
59
1.:13
358
251
231
156
145
77
71
44
46
68
44
230
203
103
165
Tablo XIV de görüldüğü gibi, narenciye istihsali bakımından
Akdeniz meıTIleketIerinin hepsi oldukça gelişruiş durumdadır. Bilhassa İspanya, İtalya, İsrail, Lübnan ve Yunanİstan'ın istİhsal
rakamları, bu memleketlerin ihracat imkanlarının fazla olduğu­
nu ortaya koymaktadır.
hususta nüfus
kir verecektir.
1960
başına düşen İstihsal rakamları
yılı İstİhsal rakamlarİyle,
miktarı arasında,
iyi bir fi-
nüfus başına düşen narenciye
memleketıerarası bir mukayese şu neticeleri
vermektedir.
-
33-
Tablo XV -
Nüfus
başına düşen
istihsal
Nüfus başına düşen
narenciye istihasali (kg)
Menıleketlel'
_._-_.-
İsrail
---~~
. ..._-.."-,---~.~
237.3
140.55,9
41.1
40.9
22.4
16.4
14.9
13.7.7
Lübnan
İspanya
Cezayir
Fas
Yunanistan
İtalya
Tunus
Portekiz
Türkiye
Yukarıda
görülen rakamlar karşısında memleketu11İzin ihracatta iyi bir yer tutmasına şimdilik ünının olmadığı anlaşılmak­
tadır.
B -
İhracat:
1. Türkiyenin ve rakip
memIeketleı1'1ll ihracatı:
Tablo XVI -
Türkiyenin ve bellibaşlı rakiplerimizin narenciye
ihracatı (Portakal, mandalina Ve klemantin).
(1.000 Ton)
Memleket
1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964
(3 ay)
~._----_._-------
İspanya
İsrael
327.7
251.4
172.2
180.9
451.2
264.6
209.5
270.0
731.9
265.6
239.3
208.9
784.4
314.8
258.7
225.3
944.1
338.4
332.3
228.0
906.2 1120.93
250.33 315.82
337.07 332.6
216.1 265
İtalya
1;37.5
231.1
20ti.O
216.8
H)ö 9
21435
Lübnan
Tunus
Yunanistan
40.5
22.2
14.6
24.6
3.7
43.3 48.3
27.4 32.2
26.6 22.2
22.3 33.2
3.0
7.1
6.2
Fas
Cezayir
Kıbrıs
Türkiye
Mısır (Birleşik Arap
Cumhuriyeti)
-
57.2
36.1
20.8
32.4
11.1
7.6
63.4
31.0
27.1
23.9
9.2
34-
49.85
36.22
33.82
41
7.25
11.4
670 610
427.5 251
346.3
288.1
175.3'1" 180.43 118'00
68.82
32.9
45.21
39.64
3.82
7.62
26.2 19.1
47
38.3 31.1
12.22 2.2
(6 ay)
Görüldüğü
üzere ihrcatıffiız son yıllarda göterdiği inkişafa rağmen ancak rvıısEdan evvel gelmektedir. Bu bölürnde ihracatımızın değilişinı incelenıck faydalı olacaktır. Türkiyenin seneler
itibariyle narenCİye ihracatının ınemleketlere dağılışı aşağıda gösterilnıiştir.
poıtnJml-mandaHm:ı
Li
ihracatımız
!lt1. enı le lcetler
1959
(Ton)
1960
Batı
Almanya 3.062,153
D. Almanya
Bulgaristan
137,915
Çekoslovakya 2.20ü)-
908,552
Romanya
Yugoslavya
İngiltere
Norvcç
528,--:ı
1963
1.203
1.553
5.444
172
113
l.e28
500
1/:l.2'79
L D5LL:. S-L2
~:.110,4:4:G
925QO
2{z~~I93
Avus~:urya
1962
300,-
İsviçre
Suriye
..
1961
419
210
607
412
l1j.~300
.., 00<:
.. "f
,:~
HoIh:nda
~ ı.."
_'~.ı
2.HfD.804
3.3f'OJ19S
( •.
,~'"
i ..
ucu
eoo
5C
3.581
,
İhracatımız
men11eketlere dağılış itibariyle ınüstakar bir seyıl' göstermemek"tedL'. }.J;oğu Almanya, lsviç:t2, Rorn.anya, Yugosla vya 1957 den itibaren ihracat piyasamlZö.~:n çeldInlİş. ancak
B. Almanya, Çekosloval-::ya ve İngilterenin yü.ksek mübayaları
ile bir düşüş kaydedilmemiştir. 1959 da piyasswa. yeni nıüstehlik
Cl"'1"'''\ (p.,..,
:,
Hoıı
l1dfl
r.;:ı·"-·ı·U(.l)
n'l'1'1")'")
"'dyk' ı·hramc'''''' 'eke{-1
~-L"L~:.J...ı.l~
.1:1.3. n c0,,~,
...
.ı.a.
(.', lO fon
"", I....d
.... .ı. J'-J
F:ı
'"
cat trendimizin zirvesine varılmıştır. 1960 da Çekos]ovakya ve
B. Alm.anyanın memleketimizden yaptıkları ithôJıUJ büyük: mikyas ta k'sınaları neticesi, 1959 da ihracat ı m1zdaki his:cIcri
50'yi
bulmakta iken 1960 da bu nispet % 13'e düşmüştür.
-LLl!,
,"-,",.CL
-
i
35-
.1.V
B.
Başlıca
Tablo XVIII -
ithalatçı memleketler ve rakiplerimiz:
Belli başlı İthalatçı memleketler
itibariyle ithaHit rakamları
Ve
seneler
(Ton)
1959
Memleketler
1961
1962
1963
"'-----'--56,9
66,2
63,6
69,5
60,9
114,5 127,- 124~2
130,5
118,7
4,2
1,9
0,8
1,3
22,6
11,2
13,5
17,3
31,6
35,5
35,9
42,1
36,7
611,8 620,9
606,1
679,9
440,8
15.7
8.1
649,5
684
770 ı l
603,4 714,5
13,7
6,4
6,7
6,3
17,8
15,6
181,1
15,9
15,1
214,- 194,178,2
156,4 185,8
50.,46,9
52,9
43,- 46,6
9,5
11,9
23,6
10,1
2,6
5,4
99,5
92,3
94,3
88,1
90,8
79,9
76,5
63,4
73,6
74,8
419,7
414,1 430,7
405,3
379,4
79,9
78,9
64,2
68,6,5
27,5
23,7
30,2
5,9
6,5
7,0
5,1
40,5
39,9
48,31,0
20,- 23.C
33,8
1960
--------_._-
Avusturya
Belçika-Lux.
Bulgaristan
Çekoslovakya
Danimarka
Fransa
D.Almanya
B.Almanya
Macaristan
Irlanda
Hollanda
Norveç
Polonya
Romanya
İsveç
İsviçre
İngiltere
Rusya
Yugoslavya
Ürdün
Suriye
Finlandiya
1964 (3 ay)
528
,
21,1
315,7
385,3
7,2
82,1
23,3
61,-
42,2
164,5
_._--_.._-_..-_._-- -
Yukarıda
tablonun incelenmesinin anlaşılacağı üzere büyülc ithalatçı memleketler Batı Almanya, İngiltere, Fransa, Hollanda, Belçika - Lüksemburg, İsveç, Avusturya, İsviçre, Norveç ve
Danimarka'dır.
:.,
Bu memleketlerin genel narenciye ithalatı yanında, Türkiyenin ihracatı pek küçük nispetlerde kalmaktadır.
Fransa,
eski
ithalatının yarısından fazlasını
sömürgelerİnden sağlamaktadır.
-,36 -
Cezayir ve Fas gibi
Kuzey Afrika memleketlerindeki narenciye plantasyonlarımn büyük bir kısmı Fransızların elindedir.
Belli başlı ithalâtçılardan Belçikanm, portakal mubayaası da
9ö 50 y i aşan nisbette İspanyaya müteveccih bulunmaktadır. İn­
giltere, İsrail, İtalya, Japonya ve İspanyadan külliyetli miktarda
ithal etmektedir. Ayrıca Commonv/ealth memleketlerine tatbik
tatbik edilen düşük gümrük tarifeleri karşısında ihraç imkân­
larımız zayıf kalmaktadır.
Bununla beraber, Avrupada, Batı Almanya, İskandinav mem leketleri, İsviçre, Avusturya; Doğu Bloku memleketlerinde Rus­
ya, Çekoslovakya ve Polonya; ve Orta Şarkta, Kuveyt, Irak v e
Suudi Arabistan, Türkiye menşeli narenciye ihracı için müsait
pazarlar olarak mütalâa edilebilir ve ihracatçılarımızın bu mem­
leketlere ihraç imkânlarını aramaları tavsiye edilir.
Yunanistanm ihracat rakamları
etmektedir.
yukarıdaki
ifadeyi
Tablo X I X — Yunanistanm narenciye ihracatı
Memleketler
B. Almanya
D. Almanya
Yugoslavya
Rusya
Çekoslovakya
Bulgaristan
Macaristan
Avusturya
Romanya
İsveç
Polonya
İngiltere
Finlandiya
Fransa
Diğer
( Ton}
1960
1961
1962
1963
4.305
6.129
6.699 '
16.595
4.374
2.364
6.091
11.690
24.932
1.669
8.001
6.084
3.111
14.129
31.195
5.696
1.276
2.686
5.884
1.644
5.311
16.491
1.015
577
939
2.412
1.528
2.935
782
1.079
2.068
600
957
5.459
17
1.781
9.073
265
664
1.098
234
9.855
211
307
625
508
—3 7—
5.548
1.061
308
528
258
....
....
....
....
teyit
C. Narenciye
ihracatının gelişmesiyle
ilgili tedbirLer:
Narenciye ve bilhassa portakal ihracatının geliştirilmesi konusunda bir çok problemler mevcuttur. Bu problemlerin incelenmesinde, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 1962 de hazırla­
nan ve Odalar Birliği tarafından neşrolunan İhracat Özel Komisyonu, Yaş Meyva ve Sebze, Konserveleri Komitesi raporundan da
istifade edilmiştir.
1. Ifleyve temini:
Memleketimizden narenciye ihracatının 1959 dan beri azalmasının bir sebebi, ihraç için elverişli meyve temini olduğu söylenebilir. İstihsalin yUkselmesine mukabil dahili istihlakin de
yükseldiği ve narenciye İstihsalinin nüfus başına düşen miktarı­
mn diğer müstahsil memleketlere nazaran çok az olduğu anlaşıl­
maktadır.
İstihsalin arttırılması
geçen raporunda
şu
için Devlet Planlama
hususlar belirtilmektedir:
Teşkilatının adı
a. Akdeniz narenciye bölgesinde iklimin kurak
yısiyle, sulama işine önem verilmelidir.
olması
dola-
b. Bakım Vf işletme usullerinin islahı ile ağaç mesafeleri
seyretilmelidir. Ziraı mücadelenin yapılması suretiyle hastalık ve
haşerelerle mücadele edilmelidir.
c.
Soğuk
ile mücadele hususunda tedbirler
alınmalıdır.
d. Yeni tesis edilecek bahçelerde cinslere göre yetiştinne yapılması, bakım ve tasnif için önemli kolaylık arzedecektir,
2. Ambalaj:
Narenciye uınbalajı konusunda, Türk Standardla.r Enstitüsünün hazırladığı HTurunçgiller Standardvı, tahta sandığı kabul
etmiştir.
Narenciye
ambalajlarının standardlaştırılması
için milletlerarası çalışmalar ile Turunçgiller Standardındaki ölçüler şöyledir :
-
38-
Tablo X X — Narenciy e Ambala j Standardlar ı
Milletlerarası Turunçgiller
ölçüler (mm) göre
300 X 30 0 X 61 0 ^
' To
300 X 30 0 X 44 0 30
300 X 300 X 31 0 13
300 X 30 0 X 44 0 19
standardına
(mm)
Ö X 300^ ^ x^^^^
0 X 300> X 44 0
0 X 28 0 X 430
5 X 25 0 X 58 1
Seka kâğıtlar ı pahal ı olduğunda n maliyet i arttırmaktadır .
Muvakkat kabu l yol u il e dah a ucu z v e dı ş piyasalan n terci h et tiği ambala j kâğıdını n kullanılmas ı uygu n olacaktır .
3. İşlem e v e tasni f :
Ağaçlardan toplana n narenciye , bahçed e mevcu t tezgâh a
taşınarak gö z karariyl e boyların a gör e ayrılı r v e kâğıtlar a sarı larak sandıklar a isti f edilir .
Bu şeki l pe k uygu n değildir . Raki p memleketlerde , packin g
house'larda tasni f v e ambala j yapılır , şevk e elverişl i olmaya n
meyveler usar e fabrikaların a sevkedilir .
İşleme v e tasni f işleri , paketlem e tesisi , usar e fabrikas ı v e
sandık fabrikas ı olara k iy i organiz e edilmedikçe , narenciy e mah sulünün değerlendirilmes i mümkü n olamıyacaktır.
LV -
TAZE SEBZE:
Taze sebze ihracatımızın son yıllarda artnıaya başladığı, konu ile ilgili rakamların tetkikinden anlaşılmaktachr. Ancak, bu
rakamlar, taze sebze ihracatçısı olan başka memlel{etlerin ihracatı yamnda bir şey ifade etmemektedir. Bununla beraber taze
sebzeler, gerek oldukları gibi ve gerekse işlenmiş veya dondurulmuş olarak ihracı geliştirilebilecel\: maddelerdir.
A. İstihsal:
Memleketimiz sebze istihsalinde devamlı bir artış göstermektedir.
İstilisa! artış nispetleri, 1958 yılına kıyasla epeyce yüksek olmakla beraber, domates miktar itibariyle en başta gelmektedir.
Halen istihsal rakamlarına göre, Türkiye, dorilates istihsalinde
Amerika Birleşik Devletleri ve İtalyadan sonra üçüncü gelmektedir.
Diğer sebzeler arasında en yül{sek artış nispetleri bamya,
turp, bakla, kabak, fasulye, bezelye, enginar, kereviz ve n1aydanozda müşahede edilmektedir.
1.
Bazı
Tablo XXi -
sebze
çeşitlerine
göre mukayeseli
İstihsal
ralmmlan :
Bazı
Akdeniz memleketleriyle komşu memleketterin
yaşsebze isnhsallne ait rakamlar
(Rakamlar ilgili memleket istatistiklerinden ve F.A.O. 1963
İstihsal yıllığındandan derlenmiştir) :
Patates
Türkiye
İspanya
İtalya
1959
1960
1961
1962
1963
1.500
4.292
3.979
1.400
4.587
3.818
425
29
1.410
4.915
3.931
46,g
50
1.489
4.153
3.556
495
60
1.600
424
734
400
762
363
31
23
410
731
370
36
35
Yunanistan
Lübnan
4.384
Soğan
Türkiye
İspanya
İtalya
Yunanistan
Lübnan
-40-
430
826
394
26
41
500
874
428
33
Lahana
Türkiye
İspanya
İtalya
Yunanistan
Lübnan
335
813
423
828
807
84
16
506
794
810
89
17
472
812
760
88
18
340
342
821
101
16
14.1
13.0
16.0
28.9
214
5.3
16.9
30.5
219
24.7
220
1.017
1.205
2.676
550
30
1.047
1.269
2.692
423
32
1.227
1.290
2.838
527
34
27
55
34
61
22.5
22.6
54.6
Bezelye
Türkiye
spanya
İtalya
Yunanistan
193
215
Türkiye
İspanya
İtalya
Yunanistan
Lübnan
860
1.104
2.122
947
1.148
2.428
455
25
Türkiye
İtalya
Yunanistan
29
30
58
31.0
26.9
Domates
Sarmısak
Karnabahar
Türkiye
İspanya
İtalya
Yunanistan
Bakla
Fasulye
31
57
2,9
23.6
23.8
482
Türkiye
İtalya
Yunanistan
30
108
69
116
43
109
8.3
48
125
43
117
Türkiye
İtalya
Yunanistan
Lübnan
224
189
173
202
44
4
242
218
45
3
183
213
31
4
212
.Enginar
Türkiye
İspanya
İtalya
Yunanistan
19
5
9
4
7
4
320
402
24,9
416
Tablo XXI de görüldüğü gibi, İtalya ve
İs tihsalinde , oldukça ileri durumdadır.
- 42 --
342
İspanya.
248
taze ebze
2. yeFİmîilIk :
Sebze istihsalind e hekta r başın a düşe n kilogra m miktar ı bacımından aşağıdak i tabl o bi r fiki r vermektedi r :
Tablo XXÎI — Hektar/Kg veri m rakamları
(1962 yum a göre)
Memleketler
Patates
Soğan
Türkiye
10.869
8.811
18.221
İspanya
10.200
22.600
22.700
9.400
17.200
21.300
Yunanistan
11.400
10.100
17.300
Lübnan
10.000
18.600
13.300
İtalya
Domates
Yukarıdaki rakamlar , hekta r başın a düşe n istihsa l miktarı nın, memleketimizd e arttırılmas ı gerektiğin e işare t sayılabilir .
Bilhassa soğa n v e domate s istihsalini n geliştirilmes i mümkü n
görünmektedir.
3. Niifiî s basm a düşe n istihsa l :
Nüfus başın a düşe n sebz e istihsal i bakınunda n memleketi mizin istihsalinin , mukayes e edile n memleketleri n istihsalin e na zaran iler i olmadığ ı aşağıdak i tablod a görülmektedir . B u duru mun ik i sebeb i olabilir . Birincis i bütü n memleke t istihsalini n is tatistiklerde tespi t edilememes i dolayisiyl e b u rakamla r olduğundan d a düşü k görülmektedir . İkincis i ise , ya ş sebzeni n istihsali nin b u maddeleri n geni ş piyasalar a arzın ı kolaylaştıra n imkân ların memleketi n he r tarafın a yayılmamas ı dolayisiyl e bilere k
mahdut tutulmasıdır .
Eldeki rakamlar a göre , nüfu s başın a düşe n sebz e istihsal i
miktarları şöyledi r :
TabIo J\XIII -
Nüfu§ haşına düşen istnısar (Kg)
(lB62 rakamlarına göre)
JJIJemleketler Patates
Soğan
Türkiye
50,6
14,6
İspanya
İtalya
134,7
708
,
26,8
7,8
O
Yunanistan
Lübnan
-
Yaş
5R5
.)
"2 L~"
sebze
Lah.
16
26,3
15,1
10,4
22
İiuaca,h
Be,?'. Dmnat. Fasul.
\. , v
O"'
j
r::
"
O,c~
35.5
62
41,1
53,6
s:
17.2
2,1
Bak.
4:.2
L6
4,5
2,4
:
İhracat bakın11ndan rrıemleketimizin rakarnıarı, İtalya, Yunanistan ve İspanyaY2 nazaran pek düşüıüür. Bu lmnuda Türki-
gelen ihraç l~alemi prasadır. 1963 yılındi'!. yalnız
İstanbuldan yapılan prasa ihracatı 1.123,4 ton olduğu halde, diğer taze s2bzelerin ihraç rakamları pek küçük kalmıştır.
Aşağıdaki tablo bazı yaş sebze kalemlerindeki ihraç ral\:amlarını mukayeseli olarak göstermektedir:
yenin en
başta
Tablo XXIV --- Türkiyenin ve bazı rakip
sebze ihracatı (Ton)
Mem.leketler
--------
Türkiye
Yunanistan
İtalya
İspanya
1960
1961
ınemleketlerin
748
654
67.275
341.418
1.603
18.019
690.786
Yukarıdaki
1963
1962
---~._~
.. ..
~_
632
21.956
707.396
323.023
taze
..
~.~-
---."""'-""-.
2.325
4.899
598.479
tabloda bulunan lTIen11eketlerden b2.şka, Hollanda, Portekiz, Yugoslavya ve Fransa, Avrupa memleketlerine taze
sebze ihracında ileri gelen memleketlerin arasında gelmektedirler.
Memleketimizden yapılan taze sebze ihracatının çoğu Batı
Almanya'ya ve Avusturya'ya gitmektedir. Avrupamn en büyük
yaş sebze ithaHltçıları İngiltere, Batı Almanya, İsviçre. İsveç ve
Avusturyadır.
-
44-
Bölüm î î — Yaş meyve ve sebze itıracatınm müşterek problemleri:
Genel Görüşle r :
Bölüm I. de bulunan monografik madde etüdlerinde yer alan
tablolar, memleketimizin yaş meyve ve sebze ihracatmm pek
önemli miktarlara varmadığım göstermektedir. Bu kalemlerin
ihracatı Türkiye'nin genel ihracatına nispetle yüzde 1-2 dir. Bu­
na mukabil bilhassa İtalya, Yunanistan ve İspanya gibi komşu
ve Akdeniz memleketleri ihracat bakımından memleketimizden
oldukça ileri duruma geçmişlerdir. İtalya'nın genel ihracatının
yüzde 7 sini yaş meyve ve sebze teşkil etm^ektedir. Bu nispet Yu­
nanistan için yüzde 7,4, İspanya için yüzde 24 tür.
İstihsalinin kolaylıkla arttırılabileceği bir madde grubu olan
yaş meyve ve sebze için, Avusturya, Batı Almanya, İsviçre, İngil­
tere, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Polonya ve Rusya gibi mem­
leketlerin büyük müstehlik olarak ithalâtçı durumda bulunma­
ları bu konuda memleketimiz ihracatına yeni imkânlar olduğunu
ortaya koymaktadır.
Ancak yaş meyve ve sebze ihracatında Akdeniz memleketleri
ve komşu memleketler arasında iyi bir yer tutabilmek için, bu
konu ile ilgili çeşitli müşterek problemlerin önemle ve bilgi ile
ele alıması gerekmektedir.
Yaş meyve ve sebze ihracatımızı gelişmesiyle ilgili başlıca ko­
nular şunlardır :
1. Mal temini
2. Ambalaj malzemesi
3. Nakliyat
4. Dış piyasalar hakkında bilgi temini
5. Satış teşkilâtı
6. Kredi ve sigorta problemleri
7. Rekabet durumu
8. Yaş meyva ve sebzenin işlenerek ihracı imkânları.
î. Mal temini:
İstihsal azlığı :
Bölüm ı . de bulunan monografik madde eüdlerinde, rakip
memleketlerle yapılan mukayeselerde görüldüğü üzere istihsal
rakamlarımız — nüfus başına— genel olarak düşüktür. İç istih-
lâk dolayisiyle, bu maddelerin ihracmm arttırılması ancak istih­
salin sür'atle ve sistemli bir şekilde arttırılmasiyle mümkündür.
İstihsalin arttırılması ise ziraî kredi, işletme cesameti, ve bilgüi
ziraat işletmeleri konularının olumlu esaslara bağlanmasını ge­
rektirmektedir.
Nüfusumuzun hızla artışı karşısında bu konu ayrıca özel bir
önem arzetmektedir.
b. Staadard nieyve ve sefeze istllisaü :
Meyve ve sebzelerin, geniş plantasyonlarda, cinslerine göre
ayrılmış şekilde yetiştirilmeleri, istihsalin artması bakıiTıindan
önem arzettiği gibi, mahsûlün toplanması, tasnifi ambalajlanma­
sı ve sevkiyatı bakımlarmdan da işçilik ve maliyet üzerinde azal­
tıcı tesirleri vardır.
Yukarıda ifade edilen hususlar, öncelikle ziraî konularla gö­
revli mercileri ilgilendiimekte olduğundan, ilgililerin dikkat na­
zarına bu konuları tekrar arzetmekte faide mütalâa, edilmektedir.
îstihsal miktarlarında global artışlar temin edilse dahi, ih­
raç edilecek cinslerin ayni kalitede bulunması, ve boy, renk ol­
gunluk derecesi gibi hususlarda da dış alıcıların aradığı yekne­
saklık temin edilmedikçe bu mHİIarın ihreç edilmeleri mümkün olm.ayacaktır.
îç ve dış piyasalarda en iyi gelir getiren yaş meyve ve sebze,
ilk ve son turfanda diye isimlendirilen, normal istihsal mevsimin­
den evvel ve sonra yetiştirilerek piyasaya arzolunan mallardır. B u
hususta pahalı fakat iyi netice veren istihsal sistemi, bazı cinsler
için serlerin tesisidir. Standard ve sıhhatli mahsûlün yetiştiril­
mesi hususunda iyi bir yol olan serlerde istihsal şekline, halen
memleketimizde ciddî bir yer verilmemiştir. Bu sahada, Hollan­
da, Belçika gibi memleketlerden başka, Bulgaristan, Yugoslavya
gibi komşu memleketlerin yaptıkları tesisler gittikçe gelişmekte
ve turfanda piyasasında önemli yer almaktadır.
e. îç
piyasalam Bizamsızhğî' :
İhracat maksadiyle meyve ve sebze temininde karşılaşılan
diğer bir güçlük, iç piyasaların nizamsızlığı dolayisiyle, istihsal
mevsimlerinde fiyat hareketlerinin çok zaman müstahsili müte­
reddit bırakması, ihracatçının ihraç için temin edeceği mahn fi-
yatlardaki dalgalanmalar dolayısiyle iç istihlak piyasalarına kaçmasıdır. Bu durum ihracatçının ne dış alıcı ile,
ne de nakliye
müesseseleriyle bağlantı yapmasına imkan vermektedir.
İstihsal miktarları ve iç piyasa iiyatları hakkında muntazam
ve seri bilgi sahibi olmak çarelerinin bir an evvel gerçekleştiril­
mesi şarttır.
Bunun için bellibaşlı müstahsil piyasaların bulunduğu şe­
hirlerin sebze ve ll1.eyve Halleri arasında teleks ile çabuk haberleşme imkanları.nın tesisi düşünülebilir. Ayrıca mütahsil ile kabzımallar arasındaki ilişkilerin nizamlanması da, gerekli tedbirler
arasında sayılabilir.
olan Haller Kanunu T~sarısı'nın iç piyasanizaınlan1118.sında olumlu tesirler yapm.ası ümit edilmek-
Hazırlanmakta
ların
tedir.
2. Ambaaaj malzemesi:
meyve ve sebzenin ihracatında, gerek istihliUe merkezlerine kadar bozulmadan nakliye bakımından gerekse müstehlike takdim tarzı bakımından ambalaj önem. arzeden bir t:onudur.
Bu konuda şu üç husus zaman zaman problem olnıaktadır :
a. Dış piyasaların tercih ettiği ambalaj nıalzemesinin temini,
b. Bu malzem.enin fiyatları,
c. Ambalaj tarzı.
Yaş n1eyve ve sebze ihracında~ genelolarak tahta ambalaj
kullanılır. Ayrıca ince, desenli, mutbak kağıtları da kullanılmak­
tadır. Bazı rakip memleketler, zaman zaman yeni an'lbalaj cinsleri de deneınektedirler. İspanya'nın zarif tepsi sepetleri, veya İtal­
ya'nın kullanmakta olduğu, yuvalı plastik tepsiler bu konuda
misalolarak zikredilebilir.
Ambal~jlık kerestenin cinsi ve fiyatı ayrı problemdir. İspan­
ya'nın beyaz keresteden mamul sandıkları büyük müstehlik piyasalarda tercih edilmektedir.
Meınleketimizde ambalajlık kereste Orman Genel MÜdürlüğü
tarafından temin edilmektedir. Ancak bir çok ihracatçı, bu kerestenin hem kalite bakımından iyi olmadığını, hem de fiyatının pahalı olduğunu ifade etmektedir. Ayni zamanda ihracat aylarında
istenilen miktarda hazır sandık tahtasının elde edilmesi de güç
Yaş
olmaktadır.
-
47-
Bu sebeple hazır sandık tahtası im§'l eden tesislerin İstihsal
ınerkezlerine ulaştırınaya müsait yerlerde kurulrüası faydalı olacaktıl'.
rVleyve ve sebzenin ambalaj tarzı, yukarıda belirttildiği gibi,
hem nakliye esnasında bozulmayı önlemek bakımından hem de
takdim şekli bakımından önemlidir. Bu konuda dış alıcıların tercih ettikleri şekillerin zamanında öğrenilmesi gerekmektedir. IYlisalolarak, taze prasanın sandıklara yatık olaral{ istifi yeI'ine dik
olarak konulması suretiyle daha dayandığı söylenebilir.
3. Nakliyat:
Yaş
meyve ve sebze, mahiyeti icabı çabuk bozulabilen n1allardan olduğu için nakliye konusu özellik arzeder. Nakliye işlemi
malın bahçecten ihraç Iünanına ve ihraç limanından satış piyasasına kadar geniş bir manipülasyon ifade eder. Ayrıca toplama yerlerinde merkezi soğutma tesislerine il1tiyaç vardır. Bu riıaddelerin
naklinde kara, deniz ve demiryollarından istifade edilirse de, genel olarak soğuk havalı nakliyat şarttır. Bilhassa, şeftali gibi yaz
n1ahsullerinde soğuk nakliyat için gerekli tesisle mücehhez naldı
vasıtaıarından istifade edilmelidir.
a..
Karayohı na!diyatı
:
Memleketimizde soğuk havalı kamyon adedi pek az olduğun­
dan, daha ziyade yabancı pHikah kamyonlar ile yapılan nakliye
döviz kaybına sebebiyet vermektedir.
Bilhassa Yunanistanın bu konuda çok ileri olduğu mukayeseli tabloda görülemektedir. (Tablo XXVI)
Nfemleketimizin frigorifik kamyonlara ihtiyacı olduğu anlaşıhnaktadıf. Birinci Beş Yıllık Kannnma Planına göre, öngörülen bazı ihracatrakamları şöyledir: (Ton)
1963
----'"~,
Üzüm
....... ..
-
1966
1965
6964
_ _---,-_._ ..-_.. _-----
3.000
6.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Şeftali
Sebze
Balık
Toplam:
4_"'_
13.000
~
_ _ _ __
~
1967
....
~----
~_~~
12.000
15.000
16.000
30.000
15.000
20.000
20.000
35.000
55.000
73.000
90.000
__________
24.000
-
9.000
10.000
12.000
24.000
4:S -
Bu rakamların yarısının gerçekleşeceği kabul edilse bile, frigarifik kamyon ihtiyacının büyüklüğü kendiliğinden ortaya çık­
maktadır, îhraç edilebilecek bu maddeler mevsim itibariyle bir­
biri ardından gelmektedir. Şeftali Temmuz - Eylül; üzüm Eylü l Kasım; sebze ve balık ise her mevsim ihraç edilebilir. Bu sebeple
frigorifik kamyon ihtiyacının bütün yıl boyunca devanüı olacağı
söylenebilir. Türkiye ile Batı Almanya arasında ortalama olarak
ayda 3 kamyon seferi yapılabileceği, nazarî olarak hesaplanırsa,
yılda azamî 36 sefer yapabilecek 2 0 tonluk bir kamyon'un azamî
taşıma kapasitesi 3 6 X 2 0 = 7 2 0 ton olacaktır. Buna göre 20 tonluk
frigorifik kamyon ihtiyacının, (yukarıda öngörülen ihraç rakam­
larının yarısı gerçekleştiği takdirde) takriben şöyle olacağı hesaplanabiHr: 1965 yıhnda 35; 196 6 yılında 50 ; 196 7 yıhnda ise 6 3
adet.
Gerek frigorifik kamyon fiyatlarının yüksekliği (ortalama
400.000 TL.), gerekse bu kamyonların bir kısmının memleket içi
nakliyatta kullanılacağı göz önünde tutulursa, 20 , 1 0 ve 5 tonluk
kamyonlardan mürekkep bir frigofik filo kurulması düşünülme­
lidir.
Ancak gayet pahalı olan bu kamyonların boş durarak kendi
kendini amorti etmemesi için, diğer bir ifade ile daimî iş temini
için, müteşebbislerin işbirliği yaparak merkezî bir koordinasyon
sistemi kurmaları şarttır.
Ayrıca frigorifik kamyonların, mubayaasının gerektirdiği ma­
lî külfetin karşılanması için, 3 ilâ 5 yıllık kredilerin temini ve
gümrük resminden muafiyet gibi kolaylıkların temini çok fay­
dalı olacaktır.
h. Beiil'zyolıı nakliyat ı :
Soğuk havah gemiler, Adriyatik limanlarına, tngiltereye,
Hamburg'a ve Hollandaya nakliye için daha elverişlidir. Bununla
beraber, gemiler ölü navlun denilen bekleme masraflarından ka­
çınmak için, sevk edilecek yaş m^eyve ve sebzenin, ihraç ânında,
kâfi miktarda tasnifli ve ambalajlı olarak ihraç limanmda bulun­
durulması çok zaman bir problem olmakta ve maliyetin yüksel­
mesine sebebiyet vermektedir. Denizyolu ile meyve ve sebze sev­
kıyatımız çok zaman yabancı bayrakh gemilere bağlı kalmak­
tadır.
Bununl&. beraber, Akdeniz ve Avrupa hatlarına muntazam
seferler yapan Denizcilik Bankası T.A.O. nın, yolcu gemileriyle,
Bankanın sefer tarifelerine uymak ş.artiyle, mal sevkİ her zaman
mümkündür.
Tablo XXV
",,~-
De:ulizcilik Baınl~a§1l. T.A.O" nın
2~r:ıbal' hacmi
ve ısı dereceleri aşağıda gösterilmiştir.
adı
Gem.i
---
~-<~" ••
-
-,
Isı
~-_.~~~
~
Ankara
Adana
Saınsun
Ordu
Giresun
Trabzon
İzmir
(X)
Ege
(X)
lVIarmara (X)
Al{deniz (X)
Kardeniz (X)
işaretli
~-~._-~---,--
12
- 12
- 12
-- 20
- 20
- 15
- 15
- 15
20
- 20
- 20
- 20
- 20
İstanbul
İskenderun
(X)
-~
(OC)
-
Ambar toplam
hacmi (m 3 )
_.~._-_
.._---
258
51
51
258
258
278
278
278
220,5
220,5
220,5
327,5
327,5
gemiler ayni zamanda klimatize olup sebze ve
bilhassa elverişlidir.
.meyve
taşımaya
NOT:
;Mi1letlerarası Soğuk Tekniği
Enstitüsü (I.l.F.) komisyonları standardlarına ·göre YUkarıdaki gemiler -10 ile aza-mi - 18 .ar.asında soğutma yapmaktadırlar.
-
50-
Ce Bemiryolıı ile ııaldiyat :
Demiryolu ile nakliye konusunda Interfrigo'dan istifade edil­
mektedir. TCDD Genel Müdürlüğü tarafmdan hazırlanan broşür­
den alman bilgiye göre, înterfrigo için şu hususlar özetlenebilir :
1949 yılında Avrupa Demiryolu idareleri ve şirketleri, soğuk
hava rejimine tâbi maddelerin uzak mesafelere, bozulmadan taşınabilmeleri, ve müşterilerin soğuk havalı vagon taleplerini en
iyi bir şeklide karşılamak amacı ile Interfrigoyu kurmuşlardır.
TCDD İdaresi bu birliğe 1956 yılında katılarak, Interfrigo İdare­
sinde bulunan soğuk havalı vagonlardan istifade imkânı sağlan­
mıştır. Bu maksatla Istanbulda Sirkeci, TCDD 7. nci İşletme Müdürlüğünde bir Interfrigo bürosu kurulmuş olup, ihracatçı ve
nakliyecilerin konu ile ilgili müracaatları karşılanmaktadır.
Ayrıca «Interdem)) servisi ihdas edilmiş olup, bu servis refrijeran vagonların soğutulması için buzlanması hizmetini yürüt­
mektedir. Buzlar eridikçe yolda buz tamamlanması yapılmakta­
dır. (Frigorifik vagonların soğutulması ise vagonun kendinde bu lunan bir makine ile yapılmaktadır.)
Interfrigo çerçevesi içine izoterm vagonlar da girmektedir.
Bu vagonlarda makine ve buzluk yoktur. Yükleme soğuk havalı
yerlerde yapılmakta, veya sevkedilecek maddeler soğutulmuş bir
şekilde vagon içine yüklenmektedir. Vagon içine buz konma, ve
buzlar arasına taze balık istif edilebilmesi bakımından izaterm
cagonlar taze balık nakliyatında kullanışhdır.
Tablo II de, memleketimizdeki soğuk havalı nakil vasıtaları,
bzı memleketlerle mukayeseli olarak göteritoektedir.
(Bilgi : Istitut International du Froid Bulletin 1963 ve Türk
Soğuk Tekniği Cemiyetinden derlenmiştir.)
XXVI
Tablo 1'&
~ı:."~~n~~~~._1IIıP_(."'ıt,.,.......a
,
Memleket
i
i
İsrail
..
İtalya
i
1---·-·
309
10
--_ _
i
i
i
-----t
--',
45
G E M İ
ii'i
Iİ
69
42
1400
940
410
"""'~::ıc~.~~...".n.~~
ii
:~
10
137
23
.---
219
10
2
219
IvIüteaddit ba-
geınisi.
·-1-2,
i
748
8550
i
gemisi
16
2 muz
5
50
....
147
lıkçı
i
113
.
~~~~~"WLI,~~
:d_.
'III_iIF'~~~~~~~_/;ıIIıI ...
i
146
i . --
.• _-.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _..._ ...._ _ _ _ _ _..
.....
Frigo.
İzoterm ;Refrijeranli G. Top. Frig İzot.1 Ref. II Genel Toplam \
. _ - ------, .. ,~---~_.,--, .,~-~-i--.- ---------,
14
1-- 455
Yunanistan
İspanya
59
....~!.ı
[
V A G O N
i
------.--.--
G. Top.
Türkiye
~'[ Y O N
K
i ..-_._.
eLI!~
748
20
i\l1'1
_._Ambar
.._ _-_._-..
4GOO
Bilinmiyor.
6.000
3700
ıl000
43500
72 18478
124
"
...' ••••'"~. . ._:rt;;t\'AM:=.CZ:ıi••·~'loXt.~~
(41500 M3
muz n~'kli için)
Tablo XXVII — leterfrigo vagonlariyle memleketimizden yapıla n
ihracat, memleketler ve maddeler itibariyle.
Memleket
Malın cinsi
Avusturya
Üzüm
1963 1964
Vagon
Ton Vagon
Ton
82
792
Yeşil biber
6
48
Balık
1
5
42
514
7
62
1
6
186
1447
47
442
192
1862
3
24
31
299
Taze sarmısak
1
4
Yeşil biber
7
43
Batı Almanya Üzüm
Taze fasulye
Prasa
Karışık sebze-nieyve
1782
Bulgaristan
Balık
Danimarka
Şeftali
22
188
İngiltere
Şeftali
2
15
İsviçre
Üzüm
37
313
33
278
Prasa
2
15
İtalya
Balık
....
26
143
Romanya
Balık
32
303
17
145
Yunonistan
Balık
5
27
30
199
224
d. Milletle r Nakliyat Anlaşmalan:
Nakliyat konusunda üzerinde durulması gerekli önemli bir
konu da Milletlerarası Nakliye Anlaşmalarıdır. Bu anlaşmalara
katılmak suretiyle, bilhassa çabuk bozulabilen ihraç maddeleri-
nin müstehlik piyasalara sür'atle ve kolaylılda intü::a1i sağlan­
mış olacaktır.
Yugoslavya ve Bulgaristan'dan geçen kamyonlarımız, (10
tonluk kamyonlar için) Yugoslavya 100 dolar, BUlgaristan 33 dolar tutarında geçiş ücretli almaktadır. Bu durum nakliye maliyetinİ yükseltınektedir. Bilhassa bu iki memleket ile karşılıklı nakliye anlaşmaları yapmak, ve bu bedelin ödenmesine mani olmak
içİn TIR AndIaşmasına bİr an evvel katılmak gerekmektedir.
(Yugoslavya ile Yunanistan arasında karşılıklı bedelsiz geçiş
anlaş111<:tsı mevcuttur.)
1. TIR
AudIaşması
:
Birleşn1iş
ivnlletler 'Teşkilatı tarafından tanzim edilerek 15
15 Ocak 1959 tarihinde imzalanan TIR karnesi himayesinde mal
ve eşya nakline dair Gümrük Anlaşması 7 Ocak 1960 tarihinde
yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu Anlaşmaya katılmış olan
memleketler şunlardır:
Avusturya, Eulgaristan, DErDünarka, Ispanya, Finlandiya.
F"ransa, Yunanistan, IVIacaristan, Non"eç, Hollanda, Polonya, Batı
Almanya, İngiltere, İsveç. İsviçre, Yugoslavya, Belçika, İtalya ve
Lüksemburg.
Türkiye, 22.12.1965 tarihinde bu anlaşmayı onaylamış bulunmaktadır.
denilen bu anlaş111anın esas gayesi mal
ve eşyanın kara taşıtları ile n1emlel<::etler 2,rasında naklini l{olaylaştırmakhr. TIR Andlaşmasına göre naldiyat anlaşmanın 5.
maddesİ hükümlerine göre kabul edilmiş teşekküller tarafından
taahhüt edilmeli ve TIR karnesi denilen bir belgenin himayesinde yapılm.alıdır. Anlaşmada vazıeelilen şartların yerine getirilmesi kaydı ile, mühürlü kara taşıtlarıı veya mühürlü contaİner'­
ler içinde taşınan eşya ve mallar için :
a) Yol boyundaki gümrük dairelerinde ihracat veya ithalat
resim ve vergileri ödenmesi veya bu resim ve vergiler karşılığında
para yatırılması mevzuubais değildir.
b) Bu taşıt ve container'ler umumi bir kaide olarak, bu dairelerde güınrük Hıuayenesine tabi tutulmazlar.
Bu anlaşmayı haJen onaylamış olan memleketimiz için milletlerarası nakliye konusu yeni bir durum arzetmektedir.
({TIR
Andlaşrnası)
-
54-
TIR Andlaşmasma katılmamızın gerektirdiği çalışm.alar ya­
pılmakta olup kısa bir zam.an içinde tatbikat yönünden olumlu
bir netice alınacağı ümit edilmektedir.
2. Eozulabllecek yiyeoek mMâelemım t a s a n m a s i M a mayîısiîs
özel cihazlar ve İm ciliaslariii aJı gcçeü yiyecek rrıııddelerinden
bazaîarııiîîi m!HetkTara.sî nalify^Vff^'^ v>r:
^^-z'^iiy^ ^Irılli anlaşma .
Mahiyeti icabı bozulabilecek maddeler olan yaş meyve ve
sebzelerin nakliyatrnda büyük önem arzeden bu anlaşma, Bir­
leşmiş Milletler, Avrupa EkonoDiik Konseyi Dahilî Nakliyat Komi­
tesi tarafından hazırlanarak 15 Ocak 1962 de Cenevre'de tanzim
olunmuştur. Gayesi, bozulabilcek yiyecek maddelerinin nakliyat
esasında ve ezcümle milletlerarası mübadeleleri sırasında evsafı­
nı muhafazaya müteallik şartları, genel sağlığı korumak amaciyle İSLA H etmektir.
Bu anlaşm.a, dondurulmıuş (congele) (sakatat, yumurta sa­
rısı, kümes ve av hayvanları, et, tereyağı ve diğer yağlı madde­
ler) ve çok dondurulmuş (surgele) (meyve suları ve krem glaseler)
yiyecek maddelerinin tarifine uygun olarak bu sayılan muame­
lelere tâbi tutulması halinde uygulanır.
Ayrıca, dondurulmuş veya çok dondurulmuş olmasalar bile,
kırmızı sakatat, tereyağı, av etleri, süt (taze ve pastörize) balık­
lar, taze şarküteri maûlleri, etler (kırmızı sakatat müstesna) ve
kümes hayvanları ve tavşanın tespit edilmiş ısı şartlar^, içinde
naklinde uygulanır.
Bu anlaşma ile tespit olunan ısı şartlarına, anlaşma hüküm­
lerine tâbi bulunan nakliyatın bütün süresince riayet mecburîdir.
Bu msks^tla. anlaşmada sayılan taşıt cihazlarının (izoterm, refrijeran, frigorifik ve kalorifik) kullanılması gerekmektedir. Ta­
rifeler ve normlar anlaşma ve eklerinin metninde yer almıştır.
Bu anlaşmaya göre, genel sağhğı koruma sebebiyle âkit taraf­
lar, yiyecek maddelerinin kendi topraklarına girmesini yasak ede­
bilirler.
Milletlerarası nakliyatı kolaylaştıran, ve ayni zamanda ge­
nel sağlığı koruma gayesini gözeten bu anlaşm-anm icaplarına
uymak ve ona göre tedbir almak gerekeceğinden, nakliye konu­
sunda bu hususlar iyice bilinm.elidir.
4.
Dış
piyasalar
hakkında
bilgi temini :
İhraç ınallannın Ve bilhassa yaş n1eyve ve sebzenin dış pi-
yasalardaki satış
ten1ini kabildir.
fiyatları hakkında
muhtelif kaynaklardan bilgi
a. Yabancı meınleketlerdeki Ticaret
lerimizin aylık ((Piyasa Raporları».
Ataşeleri
veya
Müşavir­
Bu raporlar her ay ilgili Bakanlıklara, Devlet Planlama Teşki­
latına, ıvüntaka Ticaret Müdürlüklerine, Odalar Birliğine, büyük
vihiyetlerimizdeki Ticaret ve Sanayi Odalarına, İhracatçı Birliklerine, İhracatı Geliştirme 1ttüd Merkezine (İGEME), ve başlıca
bankalanmıza geln1ektedir.
Ticaret Ataşelerimizin (veya müşavirleriınizin) bu raporların­
da. ihraç mallarımızın, ilgili memleket piyasasındaki satış miktarları ve fiyatları bildirmekte, ve ayrıca bu piyasalar hakkın­
da bilgi verilmektedir.
b. İGEME Enformasyon Büıteni:
İGEME, haftalık
olarak neşrettiği Enforınasyon Bülteni ile,
dış piyasalara ait haberleri, ve dış piyasalara ait haftalık fiyatları, bilhassa ihraç nıallarıınız bakımından bildirmektedir.
Bu
bültene abone olmak suretiyle, ihracatçılarımızın haftalık piyasa
ve fiyat durumlarını öğrenmeleri ınümkün olacaktır.
c. Anadolu
Ajansı yaş
meyve ve sebze Biilteni:
Anadollı Ajansı tarafından
gündelik yaş meyve ve sebze bülteni neşrolunUıakta ve bu bültende yaş meyve ve sebzenin dış piyasa durumları, ve bu maddelerin sevkiyatı ve miktarı bildiril:
mekte idi. Talep olmadığı için halen bülten çıkarılm.amaktedir.
d. Odalar Birliği'nin neşrettiği «Türkiye İktisat Gazetesi»
Haftalık
olarak neşrolunan bu gazete, «İlaVe» halinde ihraç
mallarımızın dış piyasa fiyatlarını muhtelif dış piyasalardan derleyerek muntazaman dereetmektedir. Bu il:ive'de malların takdim seldi, birimi. birim fiyatı mahalli para ve Türk parası ile
gösterilm ektedir.
-
56-
e. Avrupa Enfomıasyoîi sistemi (1)
Avrupanm yaş meyve ve sebze müstahsili memleketleri ile.,,
müstehlik memleketleri arasmda eskiden beri mevcut olan
önemli bir yaş meyve ve sebze ticareti mevcuttur. İkinci Dünya
Harbinden sonra daha fazla gelişen bu münasebet dolayisiyle Or­
ta Avrupa'da geniş bir piyasa teşekkül etmiştir. Millî piyasalar
arasmdaki bu gelişme neticesi, uluslararası piyasa haberlerinin,
derlenerek neşrolunması ihtiyacı ortaya çıkmış ve 1954 yılın­
da Avrupa Enformasyon sistemi kurulmuştur. Bu sisteme Batı
Almanya, Belçika, Hollanda, Fransa ve İtalya dahüdir. İngiltere,
haberleşmeye kısmen iştirak etmektedir; Yunanistan da sisteme
1961 yıhnda katılmıştır.
Avrupa Enformasyon sistemi dolayisiyle, Paris, Bonn, Brük­
sel ve La Haye şehirleri arasında daimî bir teleks irtibatı kurul­
muş bulunmaktadır. Bu suretle, her memlekette yaş meyve ve
sebze piyasalarına ait haberler, ve bilhassa fiyatlar merkezlerde
toplanarak, diğer memleketlere bildirilmekte, ve bu memleket­
lerden alman haberler de piyasa mahallerine ulaştırılmaktadır.
Bu suretle, ihracat ve ithalât emin bir şekilde yapılmakta, müs­
tahsil ve müstehlik menfaatlerinin korunması sağlanmaktadır.
Türkiye'nin, Avrupa Enformasyon Sistemine katılması vazi­
fesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine verilmiştir.
Bu konuda uzmanların yaptıkları tetkikler tamamlanmış ve
teklifler yapılmıştır. Ancak, önce memleket içi enformasyon şe­
bekesinin, belli başlı müstahsil ve müstehlik piyasa merkezlerin­
de kurulması gerektiğinden, bu sisteme katılmamız halen gerçek­
leşmemiştir.
f. Muhteli f Avrupa memleketlerinde bıüııoaTî yaş meyv e v e
sebze enformasyon merkezler i :
— Batı Almanya:
1950 yılında komandit şirket statüsünde bir müessese kurul­
muştur. ((Zentrale Markt-und Preisberichtstelle der Deutschen
(1) Daha fazla bilgi için, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
tarafından neşrolunan ((Avrupa'da - Türkiye'de Yaş Mey­
ve ve Sebze Halleri ve Enformasyon Sistemi)) adh esere
bakınız.
banclwirtschait g.m.b.H.)) (veya kısaca ZIVIP). Bu şirketin sebze,
meyve ve bahçe mahsulleri şubesi, memleket içinde ve dışında
meyve ve sebze piyasaları ile ilgili hertürlü haberleri derlemekte,
mübadele ebnekte, ve yayınlamakta,clır. Bu şubenin, Münih, Hannover, Hamburg, Stuttgard gibi n1ert:ezlerde enformasyon bürolaı'ı ı:..':.8vcuttur.
-
HoUanda:
lVlüstahsiner kurçluldarı l{ooIj::ratifler vasıtasiyle, açık
arttırma usulü ile satış yapmaktadırlar. Bu teşkilata «Veiling»)
dcnilmekte olup, Norveç, İtalya, :f!'ransa, ve Batı Alınanyada 40
Veiling, Hollanda içinde ise 137 VeHing mevcuttur. Bu teşekkül­
ler, Hollanda bağ ve bahçe n18,hsüııeri I</.Ied~cz Bürosu (Central
Burave van ele r~~uinbouvvY vcilin;-~:en İn Nederland) kurarak, bu
ms'.lı.süllerİn, İstihsal ve sa
na faydalı çalışmalar yapm.akta-
dular.
erl{ez IHüro, Ve I-Iollanda:daki merkezi La HDy'dc bulun2,11 Avrupa Enformasyon Sistemi ile ilgilere piyasa hakkında
bilgi verilmekedir.
kurulan Enfornıasyon Merkezi (Office National
des :::ebouclıes l.\.gricoles) Ziraat Bakanlığına bağlı bir şube l1a~
lindecHf, Ye telel.ı::s ilc; yabancı ::x].el111el{Ctlerle haberleşerek topla19:59
d]
yılında
bilgileri
yaymaktadır.
_.- Fransa:
İldnci
Dünya Harbinden sonra, Ziraat Bakanlığına bağlı olarak Paris' te Piyasa Haberleri Servisi (Service des Nouvelles du
Marche des Fruits
Legumes) kurulmuştur. Büyük merkezlerde
Enformasyon Bölge Merkezİ, lcüçük pazarlarda ajanl1klar kurarak
çalIşmaızto::, ve iç ve dIŞ haberleşmeyi teleksle yapmaktadır.
5.
Satış teşldlatı
:
Yaş J:ne~n7e ve
ib.racabn~n iyi bir şekilde organize edilmesinde satış teşkilfrtının önemini belirtıTIekte faide vardır.
-
58-
Alıcı piyasalarda talebin cins, miktar, ve fiyat bakımından
tespiti, ihracatçının sevkiyatını verimli şekilde sonuçlandırması­
nı temin edecektir.
5 Yılhk Kalkınma Plânında «ihracatla ilgili Tedbirler» bölü­
münün (n) bendinde, bu konu ile ilgili şu ifade yer almaktadır :
((İhracatçıların veya ihracatçı birliklerinin, ithalâtçı memleket­
lerde temsilcilikler kurması, bazı şartlar altında teşvik edilme­
lidir.))
Bu ifadenin de belirttiği veçhile, büyük ithalâtçı memleket­
lerde, ve mahsûllerimizin sevk yolları üzerinde, (Belgrad, Münih
Viyana, Rotterdam gibi şehirlerde) mahallî enformasyon bürola­
rının ihdası veya Avrupa enformasyon sistemine iştirak, miktar
ve fiyat taleplerine göre sevkiyatın yapılmasına istikamet vere­
cektir.
Yaş meyve ve sebzenin mahiyeti icabı çabuk bozulabilir olu­
şu dolayisiyle, ihracatçıların dış memleketlerdeki acentelerini iyi
seçmeleri gerekmektedir. Bozulma, çürüme gibi hususların der­
hal tespiti, ve yükleme, boşaltma, sigorta v.s. masrafların mali­
yete önemli tesirleri olduğundan, her sevkiyatın başında ihracat­
çının güvenilir bir adamı bulunması, fiyatlara ve masraflara ne­
zaret etmesi çok faideli olacaktır.
(Faydası olacağı mülâhazasiyle, etüdün sonunda, dış mem­
leketlerdeki yaş meyve ve sebze ithalâtçılarının adresleri veril­
miştir.)
İhracat ile ilgili teşkilâtiama konusunda memleketimizdeki
durum münferit ve şahsî teşebbüslerden ileri gitmemiştir. Sade­
ce Bursa'da kurulan ((Zürtaş)) adh şirket şeftali ihracatı konusun­
da IGEME ve AID yardımlariyle bir müddet şeftali ihraç etmiş
bulunmaktadır. Bundan başka Antar, ve Mersin Narenciye Üre­
tim ve Sanayii Geliştirme Şirketlerinin isimleri sayılabilir. Iracat
konusunda sırf yaş meyve ve sebze işiyle iştigal eden bu tertip
müesseselerin gelişmesi arzuya şayandır. Ancak, istihsal maliye­
tinin yüksekliği, ambalaj m^alzemesinin kalitesi ve iT.aliyeti, uy­
gun nakliye imkânlarının teminindeki orluklar ve dış piyasalar
hakkında sağlam bilgi temini güçlükleri yaş meyve ve sebze ih­
racatı ile uğraşan bazı firmaları malî bakımdan çok sarstığı için
büyük ihracat şirketlerinin gelişmesi kolay olmamaktadır. Satış
teşkilâtının iyi işlemesi, bu teşkilâtın kontrolunda olmayan, is-
tihs2J, depoIall1a, tasir, ve nakliye gibi
hususların gelişmesine
bağlIdır.
Bazı
durum
rakip ffiEnı1eketlerdeki ınevcut satış teşkilatı hakkında
şöyledir:
İtalya:
İhracatçılar, yaş ll1eyve ve sebze konusunda I\1:illi Yaş Meyve,
Sebze ve Turunçgiller İthalatçıları ve İhl'8.Ca tçıları Sendikasını
kurmuşlardır. Bu teşkilat ilgili tacirleI'in taınanıiyle serbest olarak kurdukları bir ınüessescdir. Gerek iç piyasada hazırlann1a,
gerekse dış piyasalarda satış için tedbirler alır, teşebbüslerde bulunur. İtalyan hükun1ett I\,:1üşterek Pazar Anlaşuıasının hükümleri gereğince, yaş 111eyve ve sebze ihracatı ve ithahitını kontrol
edecek teşkilat ile kontrola ait esaslar 1{oyn1uş bulunınaktadır.
İlalyen1 :rı.1illi Dış Ticaret Enstitüsü diye anılan bu ınüessese, yaş
n1eyve ve sebzeleri ihracından evvel, kalite, tasnif, kalibraj, ambalaj ve toleransları bakınıından l{ontrol ederek bir sertifika tanzim eder. Eu sertifikc. malın varış yerine kada.r beraberinde gider
ve nmlın Ehalatçı meınlekette yeniden kontrolunu İl1tiyari kılar.
Özel satıs teşekküllerİne yardınıcı olan bu gibi müesseseler,
İtalyadan yaş 111eyvc Ve sebze ihracatını son derecede lmlaylaş­
t~ rnıaldadır.
Yunanİstan:
Yaş meyve ve sebze ınüstahsilleri
kooperatifleri Birliği'ne
mensup l\:ooperatifler, biribirlerinin ınenfaatlerini zedelememek,
yersiz rekabeti önlemek üzere n1uayyen alıcı pazarları aralarında
bölüşmek veya n1üşterek fiyp,t politikası gütmek gibi hususlarda
aralarında bir «Pool)) teşkil ederek anlaşmışlardır.
İsrail
:
Yaş ll1eyve ve sebze ihracatı İçinde narenciye ihracatı çok
öneınli bir yer tutan İsrail, dış piyasalara yapacağı sevkiyat için
Nerenciye Pazarlan1a Bord'u adı altında bir teşkilat kurmuştur.
Bu teşekı-~üJ. narenciye ihracatında şu çalışmaları yapmaktadır:
Çiftçilere ıneyve mevsimi yaklaşınca müstakbel satışlarına ~arşı­
ıık aV2.ns verilmektedir. Mevsimin nihai fiyatı} muhtelif pıyasa­
ların ihracat ve memleket içi satışlarının ortalamasını gösterir.
-
60-
Narenciye Pazarlama Bord'u, 27 merkezî istasyonda bütün
meyveleri tasnif eder, yıkar, cilalar, boylarına göre ayırır ve iç
istihlâk dışında kalanları ihracat için ambalaj yapar. Ayrıca nak­
liye için gemi kiralar, ve muhtelif dış piyasalara arzedüecek mik­
tarı tespit eder.
6. Malî Problemler:
İhracatı teşvik eden tedbirlerden en önemlisinin malî ted­
birler olduğu katiyetle söylenebilir. Bu konuda vergi iadeleri,
ihracat kredileri ve risk sigortasından bahsedilebilir. Aynca is­
tihsali arttırmak, ve serler tesisi hususlarında ziraî kredi mev­
zu bahistir. Ancak bu konu istihsalle doğrudan doğruya ilgili ol­
duğundan burada ele alınmayacaktır. Bununla beraber yaş mey­
ve ve sebzenin bilhassa ilk ve son turfanda zamanlarında dış pi­
yasalarda iyi gelir kaynağı olması dolayisiyle serlerin kurulma­
sının teşviki büyük önem arzetmektedir. Belçika, Hollanda gibi
Batı Avrupa memleketlerinden başka, Bulgaristanin bu sahada
yaptığı hamle, turfanda piyasası için memleketimizde de büyük
hamleler yapılmasını gerektirmektedir.
Bu kısımda görüleceği gibi vergi iadeleri hususuda, yaş mey­
ve ve sebze ihracatı için elverişli bir durum hâlen memleketimiz­
de mevcut değildir.
îharacat sigortası bakımından ilgililer tarafından görüşme­
ler ve müzakereler yapılmakla beraber bu konuda şimdilik pek
müspet bir netice almm.ası mümkün görülmemektedir. Bu kısım­
da başka m^emleketlerde neler yapıldığı kısaca izah edilecektir.
a. Vergi iadeleri : (1)
Memleketimizde, ihracatta vergi iadeleri ile ilgili muhtelif
kanunlar ve kararnameler m^evcuttur. Burada sadece yaş meyve
sebze ihracatımızı alâkalandıran vergi mevzuatı üzerinde duru­
lacaktır.
(1) IGEME'nin Ocak 1964 te neşrettiği «İhracatta vergi ia­
desi» adlı eserden derlenmiştir.
1„ Geglci kabnî rejimi :
Gümrük Kanunu ve bu kanuna dayanılarak yayınlanmış bu­
lunan Yönetmelik hükümlerine göre yürütülen «Geçici Kabul Re]imi))nden, memleket eşyasının çıkışında ambalaj maddesi olarak
kullanılmak üzere gelen eşya (Gümrük Kanunu Madde 24, Bend 2)
faydalanmakta, ve bu eşyalardan, gümrüklerden çekilirken itha­
lâtla ilgili vergiler (gümrük resmi, istihsal vergisi, hazine hissesi,
belediye payı) alınmamakta, süresi içinde ihraç edildiklerinin
belgelenmesi halinde, çözülmek üzere teminata bağlanm.aktadır.
Gümrük Kanununa istinaden çıkarılan Gümrü k Yönetmeli­
ğinin, 7 nci a^yrımr, Geçici KaUJ Rejimini nizcmlamış bulunmak­
tadır. Yaş meyve ve sebzenin ihrscatı, bu nizamlarla ancak am­
balaj bakımından İlrSd olabiKı. Lu re "'plc Gümrük Yönetmeli­
ğinin yalnız amıbalâj ile ilgili kısımlarına burada yer verilmiştir.
Gümrük Yönetmeliği Madde 703 te bi^d^ ^-ildiği gibi memleket eş­
yasının çıkışında ambalaj olarck kullrv^^Iacak maddeler ile, hangi
eşypmm çıkışında kullanılacağı ve ne krdar süre ielndc çıkarılacarı aşağıda gösterilmiştir :
T6Uo X:^¥III
Geçici o!..
lîiadclelerlj ve r hir. Giiıelcrl
Han
Maddînin cinsi ve çeşidi şında
:::mbiller
Koıclelâ ve şeritler
Bilûmum kâğıt ve mukavvalar
(karton)
Sargılık ve ambalaj maddesi
olarak kullanılan maddeler
Kutuluk keresteler
Diğer mensucat ve ambalaj
maddeleri
Çuvallar
Zeytinyağı varilleri
Bahk varilleri
Diğer zuruf ve ambalaj
maddeleri
kullanılacağı
aiTiba'-âJ
Çıkış süresi
yn _
încir
İncir, üzüm
3
3
încir, üzüm
3
încir, üzüm
İncir, üzüm
3
3
Tütün
Tütün
Umumî
Zeytinyağı
Tuzl. balık
Muhtelif
3
3
3
1
Yukarıdaki listeni n ya ş meyv e v e sebz e ihracat ı bakımında n
çok dar olduğu görülrnektE:cli..:'.
hw;usların,
nıesİ
kabtü :l'cjirrüne ait bir çok
yeni ihraç
maddeleriınize
düzeltilınesi
gerekmektedir.
2. 261
SayIlı Ii.a,m.llD.'ıill g0tirdiği
ıneyve-sebze
uyacak
şekilde değiştiril-
kolayidda,!' ve
yaş
:
5.'6'.1963 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe gi-
n:n
5ayüı :~;::anun, ınamülleI'in1ize ih:taç gücü l{azandırmak
maksadiyle, bunların belgelenecek ihraç fiyatlarında vergi, resim,
harç ve benzer tesirlcr İcra eden sair mükellefiyetleri, muaflık,
istisnalar ihdası ve iade suretiyle tamamen veya kısmen bertaraf
etmEye Eakanlar Kurulunu yetkili kılmıştır.
Eakanlar Kurulu bu yetkiye dayanaral~ 16.12.1963 tarihli
GazeLE'de yayınlannıal{ suretiyle yürürlüğe koyduğu 6/2453
sayılı Kararda) «iade)) usulünü öngörrnüş, şlıl1dilik «n1uaflık ve
istisnalar ihdas:nı usullerini uygulaına yoluna gitn1enıiştir.
Ayrıca
gerek 261 sayılı Kanun, ve
6/2 i:5S s~iyılı Bakanlar Kurulu kararında, nıaliyetleri118 gi'ten vergi, resinı, harç
ve bezer tesirler İcra eden mükellefiyetIerin bel'kı,raf edilmesi öngörülen ihraç ırwddeleri «n1an1ü,1)) keliıYıesiyle iIade olunrrıiJ.ş, «l1.13rrlüLı ün tarifi yapılmamıştır.
i
Karara ekli III sayılı listede yer a12n ve bu Karar hükümlerinden faydalanmıyacağı açıklanan maddelerin ((mamilIn tabiri şümülüne girdiği anlaşılabilir. Bunların arasında,
fümigasyon ve kalibraj tesislerinde işlenmiş bakliyat; packinghouse veya mümasili tesislerde muameleye tabi tutulnıUş meyveler gibi ihraç malları da vardır.
,6/2453
sayılı
Bu duruma göre, 261 sayılı Kanun ile 6/2453 sayılı Kararın
«marnuh deyimi kapsarruna, az veya çok işçilikle terkibi, vasfı,
hassası veya şekli değiştirilmiş maddeler şeklinde tarif edilebilen,
«sınaı mamuIn niteliğinin dışında kalan, tabii halinden herhangi
bir işçilikle farklı bir durun1a getirilen maddelerin de girdiği
hükmüne varılabilir.
Ancak 6/2453 sayılı Karara bağlı III sayılı listede bütün yenUrneye elverişli, taze ve soğutulmuş meyveler yer almış bulunmaktadır. Bu sebeple yaş meyve ihracında 261 sayılı kanunla der-
63-
piş
edilen kolaylıklar tatbik olunarflıyacaktlf. Buna mukabil 'ta,bii halinden her hangi bir işçilikle farklı bir duruma getirilen
taze sebzeler bu nükÜlnlerden faydalanabilecektir.
Buna göre, herhangi bir an1eliye ile tabii halinden farklı bir
durun1R getirilen taze sebzeler, 6/2453 sayılı Karara ekli 1 sayılı
.listede bulunan vergi, resim, harç ve belediye hisseleri üzerinden
.aşağıda kısaca belirtilen şekilde istiJade edebileceklerdir.
6/2453 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli II say!lı listede iade edilecek vergilerin birim başına n1iktarı veya kıymet üzerinden oranı, her rnalnul için ayrı ayrı gösterilmiştir. Ancak bu
liste halen bütün mamıılleri içine almadığından, bu liste dışında
kalan maıntiller,
III. - sayılı listede isiınleri b ulunrüaınak,
- Mamulün bir YIl içindeki ihraç kıymetinin 90.000 lira veya daha fazla alnıak, şartlarile, FOB bedelinin % ıo'u oranında bir otomatik vergi indiriminden faydalandırılIrlar.
~;( 10 oranındaki otomatik iade, muvakkat mahiyette olup, ihraç edilen ve ()i 10 iadeden faydalanan mamul, II sayılı listeye
ilave edilmek suretile iade edilecek vergi miktarı veya oranı kesin bir şekilde belli edildikten sonra, ?( 10 ödenmek suretiyle ihracatçısına verilmiş olan para ile hakikı vergi indirimi mik:tar veya oranına göre bulunacak kıymet arasındaki fark, bilahare ihracatçıya ödenerek, veya ihracatç1dan geri alınarak kesin hesabı
yapılacaktır.
Yukarıdaki açıklamalardan
anlaşılacağı
veçhile Kanun VaZII, 261 sayılı Kanun ve 6/2453 sayılı Karar ile daha ziyade işlen­
miş, ameliyeye tabi tutUlmuş ve sınai mamul vasıflarına uymaya yaklaşan maddelerin ihracına önem vermektedir. Bugünkü
durumda, bahsi geçen II sayılı listede bulunmayan mamülleri ve
bilhassa yaş meyve ve sebzenin bu hükümler dairesinde ihracatta vergi iadesinden istifadeleri varit gözükmemektedİr.
bo Thracat Kı'edileri:
ı.
Genel dumm :
İhracatı teşvik
maksadile alınacak tedbirlerden birisi de ihracat kredilerinin ihdasıdır. Bu konu Beş Yıllık Kalkınma Ph3.n1
çerçevesi içinde ele alınmış ve, ihracatımızın arttırılmasına ma~
-
64-
tuf tedbirleri n gerçekleştirilmes i içi n teşki l oluna n 1 3 komiteden
birisi, ((ihraca t Kredileri Teknik Komitesi» adı altında Ticaret Bakanlığımn patronajınd a çalışara k bi r protoko l hazırlanmıştır .
Bu protokol , dı ş pazarlarl a bağlant ı yapıldıkta n son ra, v e bağlant ı yapılmada n evve l ihracatçıy a sto k teminin e
matuf kred i sağlanmas ı gerektiğin i belirterek , ihracatçım n kıs a
vadeli v e uzu n vadel i krediler e ihtiyac ı olduğun u ifad e etmekte dir.
Bu ifadele r yerind e olmakl a beraber , gerçekt e mevcu t ihra cat krediler i ihracatçıları n sto k yapara k çalışmasın a imkâ n vermemektedir. (1 ) Çünk ü kred i masraflar ı yülcsektir . Memleketi mizde ihraca t kat i satı ş kredilerind e v e tütü n reeskon t kredile rinde fai z haddi % 9 dur. Buna mukabil :
italya'da % 4,25 — 4,5 ,
Yunanistan'da % 6 dır.
Memleketimizde faizde n gayr ı kred i masraflar ı d a ço k yüksektir. B u masrafları n yüksekliğ i ihracat a menf i tesi r yapmak ta, v e ihracatçını n gereke n stok u temi n etmesin e pe k fazl a yardımcı olmamaktadı r denilebUir . Bununl a berabe r bankalarc a
plasmanlarının n e miktarım n ihracatt a kullanıldığ ı malû m ol madığından, b u konuda kat' i bi r ifad e kullanılam.amaktdır . Bankalar Birliğinin , plânlam a konus u il e ilgil i olara k yaptığ ı bi r ankete gör e bankaları n ihracatçılar a kullandıklar ı kredüeri n Hazi ran v e Arah k bakiyeler i 50 0 - 550 milyon liradır . B u miktarın yıl
zarfında ka ç def a devrettiğ i kat' i olara k bilinmemektedir. Anca k
tatbikatta biline n husus , ihra ç mallarımızı n gene l olara k zira î
mahsûller olması ve kredi taleplerinin mahsûlü n piyasaya arzedildiği Eylü l — Kasım aylarınd a azam î hadd e çıkmas ı dolayisile ,
bankaların bu talepler i karşılamakt a ço k zo r durumda bulunmalarıdır.
Bankalar kred i kaynaklarını umumiyetl e kıs a vâdelerle ve %
10,5 faizl e e n kâr h sahalard a kullanırlar . B u sebepl e ya ş meyv e
ve sebz e ihracatını n öze l olara k kredilerde n faydaladırılmas ı ge rekmektedir.
(1) Türkiye Odalar ve Borsalar BirliğVnin uKredi Alanlar Talî Komitesi raporundan 15. 3. 1963
2.
Yaş
meyve ve sebze
ihracatı
ile ilgili ikraz fonu:
1962 yılında AID kanalı ile Amerikan karşılık paralar fonun-
dan, Ziraat Bankası nezdinde yaş meyve ve sebze ihracatını teşvik
gayesile bir döner fon teşkil ediln1iş bulunmaktadır. Bu fon 20
milyon TL. limitli olup, yaş meyve ve sebze ihracı için % 4,5 faizle ve 9 ay vadeli kredi vennektedir.
Fonun yarısı özel sektöre, yarısı kooperatiflere tahsis edilmiş,
ancak maksat dışında kullanıldığı anlaşıldığından, AlD teşkila­
tınca kullanılması halen durdurulmuş bulunmaktadır.
Bu kredinin yeniden yürütülmesi ve 30 milyon TL. na çıkarıl­
ması gerekli bir teşvik unsuru olacaktır.
c.
Başka memleket~erde
tedbiıier:
genelolarak
ihracatı teşvik
edici
( 1)
İhracatın
bütün memleketler için en önemli döviz geliri kaynağı olması dolayısiyle, bu işle iştigal edenlerin bir çok tedbirlerle teşvik edilmeleri hususu hemen her devlet tarafından ele alın­
mıştır.
Bu teşvik tedbirleri, mali tedbirler, krediler, ve sair
birleri diye ayrılabilir.
teşvik
ted-
1. Mali tedbirler
Bu tedbirler genelolarak, gider vergilerinin, istihlak vergilerinin, ve gümrük resimlerinin iade edilmesi; ihracat karlarının bazı
vergilerden muaf tutulması; ihracatçılar için yüksek bir aşınma
payının kabul edilmesi; ve yurt dışındaki şubeler ve tabi şirket­
lerin döviz gelirlerinin kısmen veya tamamen vergiden muaf tutulması şekillerinde ortaya çıkmaktadır.
2. İhracat kredileri:
Bu konuda bir çok memleketler oldukça teşkila.tlanmış durumdadırlar. Fransada ihracat için verilen kredilerin faiz hadleri
memleketimize nazaran çok düşüktür. Kısa vadeli kredilerin faizleri, bütün masrafların ilavesile % 4,26 yı bulmaktadır.
(1) İngilizEndüstrileri Federasyonu tarafından hazırlanan
(<İhracatı Teşvik Edici Tedbirler» adlı eserden derlenmiştir.
-
66-
2 ilâ 5 yıllık orta vadeli ihracat kredileri için özel imkânlar
mevcuttur. Credit National ve Banque Française du Commerce
Exterieur bu kredileri tasvip ederek, ihracatçılara % 5,65 e varan
bir faiz ve masraf nispetinde kredi verilmesi imkânlarını sağ­
larlar.
Ayrıca 5 yıldan uzun vadeli, vergiden muaf krediler de mev­
cut olup faiz haddi % 6 4 tür. Uzun vadeli krediler tatbikatta,
bankalar tarafından kurulan bir sendikamn temin ettiği fon ile
temin edilmektedir. Bu bankalar teşekkülünün adı «Gronpement
interbancire pour les Operations du Credit pous l'EKportation»
dur.
İtalyada, altı aya kadar %4,5 faizle kısa vadeli ihracat kredi­
si mevcuttur. Dört yıla kadar orta vâdeh ihracat kredileri, bir
devlet müessesesi olan Medito Credito tarafından kendilerine ba­
zı reeskont kolaylıkları tanınmış bulunan 4 özel banka tarafın­
dan sağlanmaktadır. Devlet Medito Credito'ya her yıl yardımda
bulunmaktadır.
3. Sair teşvik tedbirferi :
Maliyet garantileri, Fransada ve îtalyada ihracatçılan teşvik
konusunda alman tedbirlerden birisidir. Bu garantinin gayesi, sa­
bit fiyat üzerinden aktedilen mukavele hükümlerinin yerine ge­
tirilmesi sırasında dahili pazarlarda vukuu muhtemel fiyat artış­
larına karşı ihracatçıyı korumaktır.
Muayyen şartlar dairesinde temin olunan bu garanti Fransa­
da ihracatçılar için mümkün kılınmıştır.
îtalyada ise, sabit fiyatlar üzerinden aktedilen mukaveleler­
le ilgili olarak maliyet fiyatlannda % lO'a kadar vuku bulacak ar­
tışlara karşı, ihracatçıları sigorta etmek için kurulan bir teşek­
kül mevcuttur. (înstituto Nazionale di Assicurazione)
Maliyet garantilerinden başka, ihracatın geliştirilmesi, tica­
ret fuarları, piyasa tetkik faaliyetleri v.s. ile ilgili masrafların si­
gorta edilmesi de ayrı bir teşvik şekli olarak görülmektedir.
Fransada. bu maksatla, ((Compagnie Française D'Assurance
pour le Commerce Exterieur)) tarafından hazırlanmış bir plân
mevcuttur. Bu sigorta, 3-5 yıl müddetle, zararın % 50 sini karşı­
lamaktadır.
İtalyada, Hükümete bağlı resmi bir teşekkül olan Institute
Commercio Estero (I. C. E.) stand'lar ve teşhir mahalleri kiralamak, fuarlarda temsil masraflarını karşılamak gibi hizmetlerde
bulunmakta, malın navlun ücretini, sigorta bedelini ve fuarda satılmadığı takdirde tekrar geri taşınma masraflarını ödemektedir.
7. Rekabet Problemleri:
Büyük müstehlik piyasalara yaş meyve ve sebze ihracatıııu­
zın geliştirilmesi, dış rakiplerimizin arzettiği büyük rekabet problemlerile karşılaşmaktadır.
Bunların başlıcaları şunlardır: Rakip memleketler istihsal ve
verimlilik bakımından memleketimizden ileri durumdadır.
Nakliye imkan ve kolaylıkları ayrıca memleketimiz aleyhine
bir manzara arzetmektedir.
Müşterek Pazar anlaşması dolayısile Batı Almanya gibi bir
büyük piyasa için memleketimizin yine pek müsait durumda olmadığı söylenebilir.
a. İstihsal ve verimlilik bakımından :
Avrupada, Altılar (Avrupa Ekonomik Topluluğu veya Müşte­
rek Pazar) ve Yediler (Avrupa Serbest Mübadele Bölgesİ veya Efta) adı verilen iktisadi toplulukların bulunması, ve belli başlı rakiplerimizin bu topluluklara dahil bulunmaları dolayısile, yaş
meyve ve sebze ihracatımız ciddi rekabet görmektedir.
Monografik maddelere ait etüdler bölümünde en büyük rakiplerin, Müşterek Pazar camiasındaki İtalya, Fransa, ve Yunanistan olduğu, Efta memleketleri arasında da Portekiz olduğu görülmektedir. İspanya, İsrail, Doğu Bloku, ve Kuzey Afrika memleketlerinin istihsal durumları da Türkiyeye nazaran müsait bulunmaktadır.
Bu memleketler, genelolarak. istihsallerinin Türkiyeye nispetle yüksek ve verimlilik derecelerinin ileri olması dolayısiyle,
mahsullerini alıcı piyasalarda daha kolaylıkla satabilmektedirler.
Profesör Besim Üstüne! «Avrupa Müşterek pazarının Türk Ekonomisi üzerinde muhtemel tepkilerh) adlı eserinde, Müşterek Pazar
memleketlerinin dış ticaretinin % 33,3 ü gibi önemli bir kısmım
kendi aralarındaki ticaretin teşkil ettiğini Ve Türkiyeden yeklin
ithahltın % 0,4 ila % 1 arasında olduğuna işaret ederek bu husu"
-
68-
su teyi d etmektedir . Bununl a beraber , yine ayn i eserde , Müşterek
Pazar memleketlerinin ihracatımızm ortalama olarak % 35 ini satmaldıkları ifad e edilmektedi r ki , b u husus , ihra ç mallarımı z ve
bilhassa ya ş meyv e v e sebzelerimizin , b u memleketler e satılma sına potansiye l imkâ n olduğun u ortay a koymaktadır . Bu izahla r
muvacehesinde, ihracatımızı n öneml i problemlerde n biris i olara k
istihsalimizin mikta r v e kalit e olara k arttırılmas ı gerektiğ i neti cesine varılmaktadır.
b. Nakliy e imkânla n bakımından:
Nakliye problemlerin e tema s ede n kısımda , Müştere k Paza r
ve Eft a memleketlerini n soğu k haval ı naki l vasıtalar ı bakımın dan Türkiyeden daha iler i durumd a oldukları görülmektedir . Ayrıca mesafe bakımında n da , İtaly a v e Fransanm , nispete n Yuna nistanm, v e Avrupan m büyü k müstehli k memleketlerin e ya ş
meyve v e sebz e ihracınd a öneml i bi r mevki i ola n İspanyanın ,
memleketimize nazara n dah a avantajl ı durumd a oldukları gö z
önünde tutulmalıdır . Ayn i duru m Kuze y Afrik memleketler i içi n
de varittir.
Müstahil memleketleri n mahsûllerini n alıc ı piyasalar a de miryolu ile nakliyes i için , müşterek tarifeler v e doğru navlun hadleri ihda s etmi ş oldukları , v e b u anlaşmala r dolayisil e demiryol u
nakliyesinden d e oluml u bi r şekild e istifad e ettikler i anlaşılmak tadır. Bun a misâl olarak , İtalya v e İspanyanın, İsve ç istasyonlar ı
arasındaki direk t demiryol u tarifeler i zikredilebüir .
Ayrıca Doğ u Blok u memleketlerinin , Avrup a Ekonomi k topluluğuna benze r teşekkül ü ola n Comeco n topluluğ u kend i ara sında müştere k bi r tarif e tatbi k etmektedir . B u duru m Bulgaristan, Romany a gibi ya ş meyv e v e sebz e ihracatçıs ı Comeco n memleketlerini, demiryol u nakliyes i bakımında n avantaj h hal e getir mektedir.
e. Gümrü k tarifeler i bakımında n :
Müşterek Paza r memleketlerini n kend i aralarınd a yapacak ları mübadelele r içi n tatbik e başladıklar ı gümrü k tarifelerindek i
indirimler 1 Ocak 195 9 dan itibaren safha safh a gelişmi ş v e bu indirim nispeti 1 Temmuz 196 3 te asgar i % 55 1 bulmuştur. 31 Aralık 196 5 te indiri m nispet i asgar î % 65 olmuştur. B u duru m karşısında, İtaly a v e Fransanm , Bat ı Almanyay a îhracatımn, Türki -
yapılacak
yede n
ihracata nazaran
avantajlı
bir manzara arzettigi
açıktır.
Pazar memleketlerinin dış memleketlere tatbik ettilderi müşterek tarife, meyve ve sebzenin cinsine ve yılın muayyen devrelerine göre % 10 ile 76 25 arasında değişmektedir.
Aşağıda bazı müşterek tarife nispetleri gösterilmiştir.
Müşterek
Tablo XXiX -
MüşterBIl:
pazar memleketlerinin diğer memleketJere tatbik ettikleıi müşterek gümriik tarifesinden bazı notlar :
Günırük
Tarife
No.
07.01
Eın tea
Taze veya
Gümrük Resmi
Otonom Anlaşmah
Cinsi
sebzeler:
dondurulmuş
Patates:
ilk mahsul
a.
b.
1. Ocak. - 15 Mayıs
16 Mayıs - 30 Haziran
~(
15
~(
2.1
W; 12
Soğan:
Domates
a.
b.
08.02
1
15
Kasım
Mayıs
-
14 Mayıs
31 Ekim
Portakal:
a.
b.
1 Nisan - 15 Ekim
16 Ekim - 31 Mart
Mandalina:
08.04
15
% 20
~.~.
C/
i(
20
S,(
18
('ıt·
20
Taze üzü7n :
a.
b.
08.07
11
7(: 15
C;/(
- 14 Temmuz
15 Temmuz - 31 Ekim
ı Kasım
Kayısı
taze :
Şeftali
:
a.
b.
% 25
16 Temmuz - 15 Eylül
16 Eylül - 15 Temmuz
------
--------~---_
..
_--
~. ~.
:~
22
22
Avrupa Ekonomik Topıuıuğu Gümrük Tarifesinden alınmıştır.
-70 -
Fransa Cezayirinde n itha l ettiğ i mahsulle r içi n gümrü k tat bik etmemektedir .
Avrupa Serbes t Mübadel e Birliğine (Efta ) dahi l memleketler ,
halen zira î mahsûller e bi r gümrü k resm i indirim i tatbi k etme mektedirler. Temmu z 1964 te sonr a b u konunu n el e alınmas ı ka rarlaştırılmış, faka t dah a bi r neticey e bağlanmamıştır .
Yunanistan, Avrup a Ekonomi k Topluluğuh a Türkiyede n bi r
yıl evve l girmi ş bulunmaktadır . 1 Kasım 196 2 den beri , b u toplu luğun orta k üyes i buluna n Yunanistan , ihra ç mallarımı z konu sunda uluslararas ı pazarlard a bizi m büyü k rakiplerimizde n biri sidir.
Yunanistan - Müştere k Paza r Anlaşması , Türkiy e - Müşterek Paza r Anlaşmasın a nazara n karşılıkl ı imtiya z v e mükellefi yetlere dah a fazl a ye r vermektedir .
Anlaşmaya gör e 1 Kası m 196 2 d e gümrü k resimlerinde n il k
indirim yapılacak , ikinci , üçüncü , dördüncü , beşinci, altınc ı v e yedinci indirimle r d e 1 8 e r a y ar a il e uygulanacaktır . He r indirim,
maddenin esa s resmini % 1 0 indirmek suretil e olacaktır.
Müşterek Paza r memleketlerini n Yunanistan a yapacaklar ı
indirimlere esa s alacaklar ı gümrü k resimler i 1 Oca k 195 7 günü
cari ola n resimlerdir . Bun a mukabi l Yunanistan m Müştere k Pa zar memleketlerin e yapacağ ı indirimlerde , 1 Kası m 196 2 d e Yunanistamn üy e devletler e tatbi k ettiğ i resimle r esa s ahnmıştır .
Yunanistan Müştere k Paza r Anlaşmasım n E k IH . ünde buluna n
maddeler içi n (ya ş meyv e v e sebzele r b u Ek't e gösterilmektedir )
tatbik edilmes i kararlaştırıla n gümrü k resm i indirimler i ş u seyr i
takip ederek , 1 Kasım 197 4 te tamame n kalkmı ş olacaktı r :
Tablo XXX .
1 Kası m 1962
1 Nisa n 196 4
1 Eylü l 196 5
1 Şuba t 196 7
1 Ağusto s 196 8
1 Oca k 197 0
1 Hazira n 197 1
1 Kası m 197 2
1 Kası m 1973
1 Kası m 197 4
%10
%10
%10
%10
%10
%10
%10
%10
%10
?c 1 0
%100
Yunanistanm, Müştere k Paza r memleketlerinde n yapacağ ı
ithalâta tatbi k edeceğ i indirimle r dolayisil e yüklendiğ i külfetle re mukabü, ihraç edeceğ i maddele r ve bühassa ya ş meyve ve sebze için , yukarıd a belirtile n durum , rekabe t bakımmda n Türki yenin aleyhindedir .
Narenciye ihracatınd a e n büyü k raki p ola n İsrail'i n Müşte rek Paza r dolayisil e oldukç a müşkü l bi r durumd a olduğu . Tica ret Ataşelerimizi n raporlarında n anlaşılmaktadır . Müştere k Pa zar memleketlerini n narenciy e ithalâtınd a tatbi k etmekt e oldu ğu yen i gümrü k tarifeleri sebebile , Müştere k Pazar'a dahi l olmayan memleketleri n b u pazar a ihra ç etmekt e olduğ u narenciye ler % 20 nispetind e fazl a gümrü k resmin e tab i tutulmaktadır .
Dolayisile Müştere k Pazara dahi l olmaya n İsrail'i n b u piyasala ra narenciy e ihracat ı zorlaşmıştır . Bununl a berabe r İsrai l Bat ı
Almanyada narenciy e içi n geni ş propagand a yapmaktadır .
8. Ya ş meyve v e sebz e işlenere k ihrac ı imkânları:
a. Baz ı Avrup a memleketlerini n istihla k v e ithalâ t rakamları :
Tablo XXX I — Nüfus basma
Meyve v e sebzeleri n konserv e v e meyv e suy u şeklind e vey a
dondurulmuş (frozen ) hald e işlenere k ihra ç edilmeleri , gere k
nakliye v e gereks e fiya t istikrar ı bakımında n öneml i bi r kon u
olarak mütalâ a edilebilir . Ayrıca , memleke t refahını n gelişmes i
dolayisile gene l olara k halk m b u şekild e işlenmi ş maddeler i da ha fazl a istihlâk e doğr u temayü l ettiğ i müşahad e edilmektedir .
Bu temayü l bilhass a Amerik a Birleşik Devletlerinde , Kanada'd a
ve İngiltere'd e göz e çarpaca k kada r genişlemi ş bulunmaktadır .
Aşağıdaki tablola r b u konud a fiki r verme k maksadil e ko nulmuştur.
Tablo XXXI Nüfus
Yıllık
başına
konserve meyve ve sebze istihHtki (kg)
(FAO Monthly Bulletin of Agricultural Economics and Statistics)
Volum e 10, October 1961
Memleket
Yıl
--
l\~eyve
Sebze
Belçika
1938
1955
1.1
1.3
2.9
6.1
Danimarka
1938
1955
0.2
0.5
1.4
2.5
Fransa
Ba tı Almanya
lsveç
İngiltere
1938
1955
1956
1.4
3.7
3.6
2.2
5.0
1938
1955
1956
1.1
1.9
3.43.S
1938
1955
0.4
1.1
1.9
3.7"
1938
1955
1956
4.7
6.5
7.2
1.9
10.7
-
73-
12.2
Tablo XXXii -
Bazı
Avrupa memleltetIerinin
meyve ithalatı (Ton)
yaş
ve konserve
(United Nations, Commodity Trade statisties)
Memleket
Cinsi
1 958
Batı
meyve
Konserve
meyve
1.896.000
2.334.000
2.300.000
2.599.000
2.710.000
1.851.268
166.700
203.100
237.600
279.900
376.100
357.699
161.600
202.700
221.000
190.800
243.600
182.771
6.700
7.200
10.000
9.200
13.200
14.657
1.164.000
1.269.000
1.325.000
1.371.000
1.411.000
1.093.774
455.000
414.90ü
458.000
499.000
545.000
515.698
243.000
278.000
274.500
188.347
30.000
30.400
45.000
9.419
Almanya
Avusturya
İngiltere
İsviçre
İsveç
Yaş
Yaş
meyve
Konserve:
meyve
Yaş
meyve
Konserve
meyve
1 9 ;) 9
meyve
Konserve
meyve
Yaş
meyve
Konserve
meyve
Yaş
J 960
196
j
196 2
1 963
223.800
226.60<)
232.800
243.300
261.900
215.235
27.500
31.60n
33.800
29.400
38.600
40.023
Tablo XXXili -
Bazı
Avrupa memleke:Uerinin yaş ve konserve
sebze ithalatı (Ton)
(United Nations, Commodity Trade statistiCS)
Memleket
Batı
Almanya
Avusturya
İngiltere
İsviçre
İsveç
1 962
Cinsi
1958
sebze
Konserve
sebze
1.642.000
1.511.000
1.399.000
1.575.000
1.638.000
1982.305
171.302
307.986
398.415
422.981
473.008
416.589
sebze
Konserve
sebze
81.363
110.330
96.535
77.546
106.983
62.838
1.294
2.740
1.996
1.744
2.435
3.354
sebze
Konserve
sebze
1.479.000
1.225.000
980.076
975.655
1.315.000
939.58:3
189.692
.152.641
173.418
140.395
159.250
186.261
sebze
Konserve
sebze
97.280
91.380
142.007
163.062
182.936
130:"116
6.071
5.245
14.002
18.938
21.300
24.980
sebze
Konserve
sebze
155.445
189.883
132.109
94.487
165.817
124.334
5.107
3.795
5.370
7.955
11.257
13.985
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
1959
196 O
196 1
1 963
Soğuk tekniğini n tatbi k sahasnı m gü n geçtikç e yayılmas ı ne ticesi, meyve ve sebzelerin topta n v e perakende tevziine v e dondurulmuş olara k istihlâkin e imkâ n verilmektedir . Bat ı Almanyada
1965 v e 196 0 yılları arasınd a dondurulmu ş meyv e v e sebz e istih lâki bu konuda bir fikir vermektedir : (1)
Yıllar (Ton )
1956 1957
4.000 4.50
b.
1958
0 6.00
1959
0 9.00
1960
0 14.00
0
Türkiyenin durumu :
Beş Yıllı k Kalkınma Plânımıza göre , memleketimizd e meyve
ve sebz e konserveciliğind e 37.00 0 to n kapasit e vardır . Ancak yurdumuzda konserv e istihlâk i ço k azdır , dolayisiyl e istihsa l rakam lan d a ço k düşüktür . (* )
Tablo XXXI V — Türkiye'ni n istihsal i
Madde 1957
Sebze konserveler i 4659,
Meyve)
> 327,
1958
1959
1960
3 7650,
5 776,
4 6300,
8 340,
8 2290,
9 104,
6
0
Türkiye'de hâlen , konserv e meyv e v e sebz e istihsal i ço k düşük olduğ u içi n ihraca t şimdili k mevzubahi s değildir . 196 0 yılında konserv e meyv e v e sebz e ihracatımı z 6 2 to n civarınd a bi r rakam olmuştur . B u raka m 196 1 de 7 6 ton, 196 2 de 2 6 ton, 196 3 te
62 ton , 196 4 te 5 1 ton, 196 5 (10 ay) 20 4 tondur.
(*) Evlerd e yapıla n imalâ t hariç .
(1) L a distributio n de s produit s alimentaire s sou s froid , e t
les fruit s e t legume s surgele s e n AUemsgn e Federale ,
Centre Nationa l d u Commerc e Exterieur.
Avrupa memleketlerinin yaş meyve ve sebze için olduğu kadar, konserve için de geniş bir pazar olduğu göz önünde tutulursa, bu alıcı pazardan bir hisse elde etmek için çalışmalar yapıl­
malıdır. Ancak bu konuda çeşitli problemler mevcuttur: (1)
a - Konserveye uygun meyve ve sebze istihsali gelişmemiş­
tir. Sebze ve meyve yetiştiricilerinin gerekli teknik bilgiye sahip
bulunmamaları yüzünden bu çeşit bir yetiştiriciliğe girişmek kolayolmayacaktır.
b - Konserve sanayii genelolarak büyük müstehlik merkezlerde kurulmuştur. Bu sebeple işlenmesi gerekli ham madde,
taşıma ve bekleme süresinde kalitesinden kaybetmektedir.
c - Konserve tesislerinin çoğu küçük kapasitede kurulınuş­
tur. Bu yüzden sanayi yüksek maliyet şartları içinde çalışmak­
tadır. İşletme tekniği yetersizdir, ve imalat iktisadi makineler
yerine pek çok işçi kullanılarak yapılmaktadır.
d - Konserve meyve ve sevzeistihsalimiz miktar bakımın­
dan artsa bile, Avrupa alıcı piyasalarına kadar nakliyesi, depolanması, konservelerimizin bilhassa ambalajı pek cazip olan ve bol
reklam yapan büyük rakipler arasında bir yer tutması, çok uzun,
masraflı ve meşakkatli çalışmaları gerektirecektir. Finansman
problemleriyle karşı karşıya olan müstahsil ve ihracatçılarımız
için bu saha şimdilik bir istikbal vadetmemektedir.
(1)
Kalkınma Planı,
1964
yılı programı.
-77 -
BÖLÜM
s
O N U
ç
III
VE ÖZE T
Bölüm m —
Sonu çv
e Öze t
Yaş meyv e v e sebz e ihracat ı bakımında n Türkiyeni n gene l
durumu v e raki p memleketlerl e mukayesele r netices i alıc ı mem leketler piyasalarındak i durumumu z hakkınd a öncek i bölümler de büg i verilmi ş bulunmaktadır .
Bu izahlar a gör e öze t olarak , ya ş meyv e v e sebz e ihracatiyl e
ilgili çeşitl i problemle r şunlardı r :
1. Gene l olara k istihsalimi z azdır . B u azlı k sadec e mikta r
bakımından değildir . Gene l istihsa l rakamlarımız , nüfusu mem leketimizden a z olan memleketler e nazara n a z olduğ u gibi , istih salin azlığ ı bilhass a standar d v e hastalıkta n temizlenmi ş mahsûl
temininde ortay a çıkmaktadır . Diğe r bi r güçlüğe , standar d vey a
ayni cin s v e çeşitt e mahsûlü n ihra ç edilebilece k miktarlard a te mininde rastlanmaktadır . Bunu n sebeb i küçü k bahç e ziraat i şek linde yetiştirile n çeşitl i meyv e v e sebzeni n ihraca t maksadiyl e
toplanması v e tasnifindek i olumsu z durumdur . Bi r meyv e bah çesinde yetişe n a z miktarda malın, diğe r bahçelerd e yetişe n ayn i
cins v e standard'd a mal il e bi r aray a getirilmes i içi n gerekl i tas nifin daim a bi r masra f unsur u olduğ u bi r gerçektir . Diğe r bir
deyimle, genellikl e meyv e v e sebz e bahçeler i ortalam a olara k
küçük v e değişi k standardlard a mahsû l yetiştirmektedir . B u ge nel duru m dolayisiyle , alıc ı piyasaları n tale p ettiğ i standar d mal
çeşitlerinin toplanmas ı mahzurla r doğurmaktadır.
Nisbî mal azlığı diyebileceğimi z b u durum ayrıca zaman kaybına sebe p olmaktadır . Bünyesi icab ı çabu k bozulabilen meyve ve
sebzenin toplanması, tasnif v e nakil vasıtalarına yüklenmesi, bu sebeple uzu n bi r müddet i gerektirdiğ i için , alıc ı piyasalar a varın caya kadar , kalit e düşüklüğünde n dolay ı iy i fiya t bulmas ı mümkün olmamaktadır.
Mal teminindek i b u gecikme , bekleye n navlu n durumun a da
sebebiyet verdiğinde n piyasay a ar z maliyet i üzerindek i tesirler i
olumsuz olmaktadır.
Nisbî ma l azlığını n diğe r bi r sebebi , i ç piyasaları n rorlamasıdır.
İhracatçının muayye n bir fiyattan bağlandığ ı bahçedek i mal,
toplanacağı sırada , i ç piyasay a ma l arzede n mutavassıtlan n da ha yükse k fiya t teklif i karşısında , memleke t iç i istihlâ k piyasa larına kaymakta, ve nakil vasıtası temi n eden ihracatçı ço k zor bir
durumla karşılaşmaktadır.
Yukanda sayıla n güçlükler e karş ı tedbirle r düşünülebilir :
Bunların başınd a istihsali n arttırılmas ı gelmektedir . Nispete n
uzun vadel i ola n b u tedbi r için , bahç e ziraat i şeklinde n plantas yon ziraat i şeklin e dönülmes i zarurîdir . İstihsal i arttırma k (i ç
tüketim v e ihraca t maksadiyle ) şar t olduğun a göre , yen i kurula cak bahçeleri n moder n plantasyon şeklind e tesisi , tekni k tavsiye lerle olacağ ı gibi , zira î istihsa l kredisini n verilmes i şartlanm n
tanzimi il e d e teşvi k edilebilir .
Diğer bi r tedbir , başk a memleketlerd e başar ı il e tatbi k edi len mahsûlü n fiyatlandırılmas ı tedbirleridir . Mahsûlü n idrakin den muayye n bi r müdde t evvel , mahall î müstalisi l il e norma l
muhtemel alıcılar , mahall î ziraa t teknisyenlerini n v e Ticare t
Odalarımn temsüciler i aracılığınd a toplanarak , norma l mahsû l
miktarı, istihsa l masrafları , vesai r ilgil i faktörleri n dikkat e alın masiyle müstahsili n zara r etmiyeceği bi r asgar î fiya t tespi t eder ler. B u fiyatı n altınd a mahsû l satılmaz , dolayisiyl e müstahsi l
teşvik edilir , ihracatç ı il e i ç piyas a aracılar ı fiya t mücadelesiyl e
hem müstahsili , he m ihracatçıyı , he m d e müstehlik i zo r v e şaş kın durum a düşüremezler. B u tedbirleri n gerçekleşmes i içi n başka faktörleri n mevcudiyet i v e tesis i gerekmektedir . Anca k küçü k
hesaplarla müstahsilin bi r araya gelememesi gib i zümiyetin, artı k
muhakkak vazgeçilmes i zarur î bi r husu s olduğunu n kabulün e
inanmak şarttır . Aks i takdird e b u zarureti n zorl a kabu l edUmesi
gerekeceği durumlarl a karşılaşmayı beklemey i göz e almalıdır .
2. Ambala j konusundak i problemler , malzem e kalitesi , tipi ,
ve fiyat ı hususlarınd a ortay a çıkmaktadır .
Ambalâjlık keresteni n terciha n kava k ve kajan ağacında n olması, piyasay a takdi m üzerind e oluml u tesi r yapmaktadır . Ayn ca muvakkat ithal yolunu n gerekirs e açılmas ı düşünülebilir . Baz ı
ihracatçıların, 11.8.196 4 tarihind e IGEME'd e yapıla n bi r toplan tıda ifad e ettikler i gibi . Orma n Gene l Müdürlüğünü n 550 kuruşa
verdiği sandıklar a mukabi l 17 3 kuruşa , beya z tahtada n yükse k
kaliteli ispanyo l menşeli sandıkların temin i imkânları mevcut ise,
muvakkat ihra ç yolunu n açılmasın a ihtiya ç olacaktır .
Ayrıca bilhass a ihraca t mevsimind e sandı k tahtas ı sıkıntıs ı
çekilmemesi için , beherini n 36.00 0 dolar a tesis edileceğ i belirtile n
ambalaj sandığı imâ l tesislerinin kurulması ve teşvik edilmes i çok
faydalı olacaktır .
Pazarlarna konusunda ambalaj ın şeklinin ve tipinin önemli
olduğu malUmdur. Bu sahada ihracatçının dış rakiplerin takdim
tarzlannı, ve alıcı memleketlerin tercihlerini yakından takip ederek duruma ayak uydurması tavsiye edilebilir. Dış memleketlerdeki ataşe, müşavir ve ilgililerin raporlarında ambalaj tarzına yer
vermelerini tekrar önemle belirtn1ek yerinde olur.
3. Yaş meyve ve sebze ticaretiyle ilgili önemli bir husus soğuk tekniği imkanlarından istifade edilmesidir. Bu hususta soğuk tekniğinden bilhassa depolama ve nakliye sahalarında yararlanılmalıdır. Mahsülün ihraç maksadiyle toplanması sırasında,
istihsal ve nakliye bölgelerinin münasip yerlerinde önsoğutma ve
soğutma, hatta malın mahiyetine göre çabuk dondurma ameliyelerinin yapılacağı soğUk hava depolarının tesisi üzerinde teknik
ve ekonomik etüdler yapılarak bu hususta olumlu adımlar atıla­
bilir. Bir müddet evvel ele alınnuş bulunan 500 ton kapasiteli
soğuk hava tesisleri ve 100 ton kapasiteli ön soğutma tesisi ile
ilgili Gemlik Pilot İstasyonu projesi'nin gerçekleşmesine mdni
olan hususları anlayışla halletmek zarureti vardır. Zira her geçen
gün, ihracat mevsilninin geçmesiyle ihracatımızın gelişmesinde
en aşağı bir yıl kaybedilmesine sebep olmaktadır.
Soğuk tekniğinin diğer bir sah.ası nakliye safhasında ortaya
çıkmaktadır. Bu konuda milletlerarası normlar ve anlaşmaların
hükümlerine riayet ederek alınacak tedbirlerin ileride olumsuz
olmamasına özellikle dikkat edilmelidir.
4. Yaş meyve ve sebzenin nakliyesi için mevcut vasıtalann
adedi ve teknik kapasitelerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca bir çok hava nakliye şirketlerinin memleketimizden ve Orta
Doğu Ülkelerinden Avrupa'ya dönüşlerinde, u.ınumiyetle kargo
seferlerinin boş kaldığı ilgililerce beyan edilmeıüedir. Çilek gibi
çabuk bozulabilen Ve pahalı sayılan meyvaların nakliyesinde, ihracatçılarımızın uçak kargo seferlerinden de faydalanmasına imkan olduğuna işaret edilebilir.
Nakliye konusunda, yaş üzüm ve nispeten daha dayamkIı
bazı sebzeler haTiç, en iyi vasıtanın frigorifik kamyon olduğun­
da, görüşülen ihracat~llar bilhassa ısrar etm.ektedirler. Kamyonun üstünlüğü mahsulün toplaına yerlerinden alınarak doğrudan
doğruya istihlak merkezlerine kadar gidebilmesidir. Bu suretle
demir ve denizyoluna nazaran elleme masraflarından ciddi tasarrufla·t yapılabilir.
-
83-
5. Ya ş meyv e v e sebz e üıracatiyl e ilgil i mal î tedbirlerin ,
(vergi iades i v e ihraca t kredileri ) kâf i olmadığ ı v e tatbikatt a yü rümediği anlaşılmaktadır . B u konuları n üzerind e durulmas ı v e
rakip memleketleri n teşvi k edic i imkânların a benze r kolaylıkla rın tesis i v e bi r ((İhraca t Bakasınm » teşküi , ihracatımızı n geliş mesi için en tesirl i tedbirle r olcaktır .
Böyle bi r banka , b u raporu n ((Kred i v e Mal î Problemler » bölümünde bahsedile n yabanc ı memleketlerdek i benze r teşekkülle rin vazifelerin i yapma k imkânın ı verecektir . Ayrıc a çeşitl i mer ciler elid e buluna n ihracatl a ügil i çeşitl i kredile r d e bi r merkezden idar e edilecektir . Hükümetin , Bankaları n v e müteşebbi s ih racatçıların iştirakiyl e kurulmas ı faydal ı olaca k bi r ihraca t Bankasının tesis i üzerindek i düşünceleri n gerçekleştirilmes i so n de rece temenniy e şayandır . B u mevz u başlıbaşm a ayr ı v e deri n bir
etüd teşki l ettiğinden , burad a üzerind e dah a fazl a durulmaya caktır.
Netice olarak , ya ş meyv e v e sebz e ihracatını n geliştirilmes i
için konunu n memleketimi z bakımında n oldukç a işlenmey e mü sait, v e müteşebbisler e açı k bi r sah a olduğ u ifad e edilebilir . Tü tün, pamuk , kuru üzüm, inci r v e fındı k gib i ananev i ihra ç mallarımız yanında , ya ş meyv e v e sebze'ni n ihracatını n geliştirilmesi ,
bilhassa geni ş alıc ı piyasaları n mevcu t olmas ı dolayisiyl e müm kün görülmektedir . Almanya , İngiltere , İsviçre , İsveç , Rusya , Polonya v e Çekoslovaky a gib i Avrup a memleketlerinde n başka , Su riye, Ürdün , Kuveyt , Sudan , Senega l gib i memleketleri n d e alıc ı
oldukları görülmektedir . Bilhass a Lübnan'ı n b u so n gruptak i
memleketlere doğr u ya ş meyv a ihracatın ı geliştirmekt e olduğ u
anlaşılmaktadır.
Genel olara k geliştirilmes i mümkü n görülen b u sahada , alı nacak tedbirleri n başınd a gere k gittikç e arta n i ç istihlâk i karşı lamak, gereks e ihracat a elverişl i miktar ı sağlama k içi n he r şey den evve l istihsali n bUgil i bi r şekild e arttırılmas ı mecburiyet i
vardır.
İstihsal arttırılmada n v e verimlili k yükseltilere k istihsa l ma liyeti düşürülmeden , ihracatı n geliştirilmesin e imkâ n yoktur , v e
bu maksatla , dı ş memleketlerd e bürola r kurmak , ihraca t şirket leri, ((board) ) ve sai r teşekkülle r tesi s etmek , istihsa l seviyes i v e
maliyeti ihracat ı teşvi k edece k hal e gelincey e kada r lüzumsu z
masraflara sebebiye t verecektir .
EKLER
1.
Yabancı
Memleketlerdeki
İthalatçılarının Adresleri.
2. BibIiogl'afya.
Yaş
Meyve ve Sebze
EK 1 -
Yabancı memleketlerdeki yaş meyve ve seı.e
ithaJa~ıJarının
adresleri.
İtalya'mn taze ve kurn gzüm ithalaWılan:
Europfruit s.r.l.
Via Fiesohi, 8-11 GENOVA
Manfredo Fanti
Via XX Septembre 40-5 GENOVA
Giacomo Farina e Figlg
Dersane Sezione T 7 GENOVA
Gandolfo Francesko
Via Ponteromano ALBENGA (Savona)
F. 11 Gattiglia S.n.c.
Via Terpi, 22 GENOVA
J. Humouda
Via Val1echiara 7 -1 GENOVA
İtalo Iberica di Peco Cichele
Darsena Seziona X 19 GENOVA
Lanza Annibale
Via Canevari. 2 R. GENOVA
Jigure Londra'da per l'Industria
Marmelate e Conserve AHmentari
S.p.A. Corso A. POdesta, 2 GENOVA
Magnifico
Via Alghero 1-12 GENOVA
Nizzo Carlo
Piaza Monastero 7 R.
GENOV A - SAMPIERDARENA
Noceti Attilio
Corso Lavagna. 2 R CHIAVARI (GENOVA)
-
87-
Federal Almanya Yaş ve Sebze İthalatçı Firmalan
Arebeitsgeıneinschaft
der Obst-, Gemüse-und Südfruchtimporteure, Köln-Lindenthal, Bachemer Str. 91, Azaları:
5
Bessainger u. Streit
Bertoldi, Marchesetti u.Co. 5
Johann Brügmann u.Co.
4
Hubert Coenen
5
Jean u.Hch. Derkum
5
Gottf. Düsseldorf
5
Josef Elsen u. Co.
5
Früchte-Thiele
5
Grelinger u. Co. GmbH.
5
Harder, Meiser u. Co.
407
P. Hermanns
Heinrich Holbeck
Wilhelm v. Kraft
Gebr. Lamers
Johannes Matthies
Egbertus Melten
Frdr. Menze GmbH.
Barth. Mes
Mollenhauer u. Sohne
Emil Pott
Waıter Pott
Gustav Quast K.G.
Theadar Schreurs
J acob A. Vonk
Johann Wambach
5
4
4055
5
41
4
5
4
567
4
4
4
5
4
Köln
Köln
Düsseldorf
Köln
Köln
Köln
Köln
Köln
Köln
Grossınarkt
Grossınarkt
Grossmarkt
Grossmarkt
Grossınarkt
Grossınarkt
Grossmarkt
Grossrrıarkt
Grossmarkt
Rhey-Giesenkirchen
Konstantinstr. 32,
Köln
Grossmarkt
Düsseldorf
Grossınarkt
Kaldenkirchenpoststrasse
Köln
Grossmarkt
Duisburg
Neckarstr. 10
Düsseldorf
Baumstr. 2
Köln
Grossmarkt
Düsseldorf
Oberkassel
Burggrafenstr. 2
Opladen
Bahna1les 1
Düsseldorf
Grossmarkt
Düsseldorf
Grossmarkt
Düsseldorf
Oberkassel
Düsseldorferstr. 41
Köln
Grossmarkt
Düsseldorf
Grossmarkt
-.88 -
Verband Hanseatiseher Fruehtimporteure e.V,
Hamburg 1, Fruchthof, Azalan:
Afrikanische Fruehteom2 H8ffiburg 11
pagnie Laeisz u.Co.
2 Hamburg 1
Ph. Astheimer u.Sohn
Atlanta - Handelsgesell2 Hamburg ı
schaft Harder u.Co.
2 Hamburg 1
L.Behrens u.Söhne
2 Hamburg 1
Gustav Bey
2 Hamburg ı
Hans Bleckwedel
2 Hamburg 1
Wil1y Bruns GmbH.
2 Hamburg ı
Juı. Friedr. Classen
2 Hamburg ı
Rogelio Garcia Castello
2 Hamburg 36
Stephan C. Daranyi
2 Hamburg ı
Wilhelm Dirrigl
Dörgeloh u.Lohmann
GmbH.
28 Bremen
Fleek u. Co.
2 Hamburg ı
Giuseppe PoUina
2 Hamburg 1
Fruehteinfuhr - Gesell2 Hamburg ı
schaft m.b.H.
Fruchthandel - Gesell28 Bremen
schaft
28 Bremen
Scipio u.Fischer
28 Bremen
Wilhelm Garbe
28 Bremen
Ernst Grosse
2 Hamburg 1
Harder, Meiser u.Co.
2 Hamburg 1
Hars u. Hagebauer
2 Hamburg ı
Bernharb Himmelskamp 28 Bremen
Johannes Hitzeroth
2 Hamburg ı
Gunnar Holm-Petersen
Aussenhandels - GmbH.
2 Hamburg ı
Charles Hosie
2 Hamburgİberia Fruchtimport
J. Garcia Guijarro
2 Hamburg ı
Internationale Frucht importgesellsehaft
2 Han1burg 1
Weichert u. Co.
-
89-
Trostbrüeke
Fruehthof
ı
Fruehthof
Speersort 1
Fruehthof
Marsehıanderstr.
ıı
Fruehthof
Fruehthof
Spaldingstr. 2-8
Poststr. 14-16
Fruehthof
Beim Handelsmuseum 9
Fruehthof
Fruehthof
Fruehthof
Fruehthof
Am Gütersehuppen 8
Gr. Johannisstr. 223
Breitenweg 25
Fruehthof
Deichstr. 15
Aın Güterschuppen 8
Bankstr. 20/26
Hohe Bleichen 8-10
Chilehaus B
Raboisen 5/13
Fruehthof
J. A. K.ahl
28 Bremen
J. A. K.ahl
2 Hamburg 1
Johannes Andreas Knüp2 Hamburg 1
pel
2 Hamburg 1
Wilhelm Kôpke
2 Hamburg 1
D. Lehmann Söhne
W. u. H. Liebelt
2 Hamburg 1
Francisco Llopis
28 Bremen
Meyer u. OsterIoh
2 Hamburg 1
H. OIH u. Sohn
2 Hamburg 1
OLf!, Kôpke u. Co.
2 Hamburg 1
Tomas Peris - Agust
2 Hamburg 1
Plauınann u. Co. GmbH.
2 Hamburg 1
Johannes Reimers
2 Hamburg 1
Erno Schreiber
2 Hamburg 1
Aug. Stier
Herbert Stoekmann u.
2 HaınburCo. GmbH.
WandsbeJ{
Emil Thede
2 Hamburg 1
Timrn u. Gerstenkorn
2 Hamburg 1
AIfredo Tomas
2 Hamburg 1
Fritz TreidIer
2 Hamburg 1
Tumminia u. Saitta
2 Hamburg 1
Weber u. Eberhardt
28 Bremen
Heinrich Weichert
2 Hamburg 1
Richard Wieck
2 Hamburg 36
Heinrich Wobbe
2 Hamburg 1
Peter Hasf'
2 Hamburg 33
Am Güterschuppen 8
Fruchthof
Fruchthof
Chilehaus A/VI
Fruchthof
Fruchthof
Fruchthof
Beim Handelsmuseum 9
Fruchthof
Fruchthof
Bankstr. 20/26
Fruchthof
Fruchthof
Bankstr. 20/26
Fruehthof
Efftingerstr. 29
Fruchthof
Fruchthof
Marschlanderstr. 11
Marschıanderstr.
11
Fruchthof
Beim HandeIsm useum 9
Fruchthof
Poststr. 14-16
Norderstr. 46
S teilshooperstr. 200b
Bundesstelle für Aussenhandelsinformationen.
Köln, Blaubach 13.
J. Rôsel
J. Wör1e
W. Henn
H. Maier
875 AschaffenburgGoldbacherstr. 13a
89
Augsburg
Heinrich-v. -BuzStr. 16
Mühlenstr. 50
Bad Kreuzna cb
823 Bad Reichen- Poststr. 20
655
haıı
Weinrich u. Co.
823
Bad Reichen- Poststr. 29
haıı
-
90-
K. Rausch
V. BeItrame
Tb. Breiding
M. Brüser
N. V. Centrafruit
H. Hey u. Co.
J. Karameh.:ngos
J. Mareth
K. Moser
Pogge u. Damınann
J. Rudolph
H. Düsdieker
Gustav Steinkrüger
Andreas Felder
B. Bertz GmbH.
C. Vogel
Sauer u. 1Nilkens
P. van vVylick
GıubH.
Friedrich Behrens
K. Brunke
E. Budelmann
G. u. E. Cassel
Heinrich Koch
H. Kruse
R. Müeller
A. Rink
H. Vögeding u. Co. KG.
Rigo Cristobal
J. Schackmann
W. Wewers oHG.
A. Allhorn u. Sohn
W. Books
M. Kammerling
M. ürell
817
1
1
1
1
Bad Tölz
Berlin 42
Berlin 42
Berlin 51
Berlin 31
1 Berlin
1 Berlin
1 Berlin
1 Berlin
1 Berlin
1 Berlin
61
Oranietıstr.
42
31
30
42
42
Ringstr.75
Hohenzollerndamm 182
Habsburgerstr. 6
48 Eieıefeld
48 Bielefeld
712 Bietighein1
463
53
33
33
(Württ.)
Bochurn
Bonn
Braunschweig
Braunschweig
2[1 Brenıen
28
28
28
28
Frl1chthof. Halle 1
Grossmarkt
\VaJter-Rathenau-Str. 67
Dammstr. 53
Pippelweg 20
-
Lesum
Bremen
Bremen
Bn'men
Bremen
863 COburg
Dortmund
Dortmund
Düsseldorf
Düsseldorf
Düsseldorf
Düsseldorf
-
49
Grossmarkthalle
Broitzemerstr. 222
28 Brenıen
28 Brcmen
28 Bremen
28 Bremen
46
46
4
4
4
4
Schützenstr. 25
Fruchthof
Wulfila - Ufer 50
Thyssenstr. 28
Paulsbornerstr. 18
91-
Alte Heerstrasse
Chemnitzerstr. 11
\Vesterstr. 30
Breitenweg 29
Breitenweg 43
l\-1:einkenstr. 55
Langemarckstr. 119/21
Herm.-Böse-Str. 15
Beim Handelsmusseum 9
Steinweg 7
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarlet
Uhnenstr. 275
Grossmarkthalle
Oberbilker Allee 115
\Vwe. Th. Bergrath
A. Gründel
41 Duisburg -
Hamborn
41 Duisburg J. Hartleib
Ruhport
G. Mühe
41 Duisburg
H. Schwedtmann jr.
41 Duisburg
H. Güedel
43 Essen
F. Jakoby
43 Essen
O. Keindürf jr.
43 Essen
Geschw. Schaland
43 Essen
L. u. F. Siekmann
43 Essen
Hansen K. G.
239 Flensburg
M. Aita
6 Frankfurt/:rvt
P. Bertüldi
6 Frankfurt/M.
Butzer u. Wildner GıubH. 6 Franldurt/1\1:.
CaneHas GmbH.
6 Frankfurt/M.
M. C. Ceballa
B Frankfurt/M.
J. Calan
B Frankfurt/M.
Francescü Guarnaccia
B Frankfurt/M,
Hey u. van der Haınm
6 Frankfurt/M.
H. Kögler
B Frankfurt/M.
Kretschmer u. Co.
B Frankfurt/M.
J. u. L. Meyer
G Frankfurt/M.
H. Perlich
6 Frankfurt/M.
'8. Soravia
B Frankfurt/M.
AGRARİA - Import
2 Hamburg 1
GmbH.
H. J. Albers
2 Hamburg 39
2 Hamburg 26
J. E. Albers
H. Barthels
2 Hamburg 2B
2 Hamburg 1
Pertel u. Krebs KG.
Hinrich Cürdes
2 Hamburg ı
H. Degner
2 Hamb.-Rissen
W. O. Dwinger
2 Hamburg 4
E. Eggers
2 Hamburg 43
J. EscandeIl
2 Haınburg 1
Gebr. Feindt
2 Hanıburg 1
2 Hamburg 1
G. Follina
-
92 --
Wilmsstr. 32
Grossmarkthalle
Bergiusstr. 21
Krummenhak 54
Junkerstr. 5
Grossmarkt
Grossmarkt
Grossmarkt
Rheinische Str. 1
Gabelsbergerstr 6/26
Waitzstr. 7
Zeil 80
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Hochhaus
Baumweg 57
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Hanauer Landstr. 133
Grossınarkthalle
Grossmarldhalle
Grossmarkthalle
Grossnıarl{thalle
Bankstr. 20/26
Martin-Raller-Ring 22
Curtiusweg 22
Hammer Baum 25
Fruehthof
Fruehthof
\;V""eteweg 38
Hendsburgerstr. 5
Horner Landstr. 433
Klostertor 4
Fruchthof
Fruchthof
J. Godenraht u. Co.
H. Hussmann
J. Jaeriseh
O. Kahler
H. Kluth
Lampke
De Luea u. Co.
J. H. Lütten u. Sohn
Wilhelm Matthies
J. Minners u. Sohn
P. Nürnberger
C. Perez
T. Port
D. Reeht Söhne
E'. Riecken
Rüben u. Cohrs
J. Salazar
Sehônberg u. Schaufeld
W. G. O. Sehröder
W. Sehubaek
R. Sehulz
H. Weinrieh
J. Wesselhôft
G. Zeyen
Fruchthandel - Klemmer
A. Gunkel u. Sohn
Gebr. Rust
H. Benninger
V. Pertolini
Ernest Fein
O. Karle
2 Hamburg 1
2 Hamburg 33
2 'Hamburg 1
2 Hamburg ı
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Hamburg 1
Haınburg 1
Hamburg 1
Han1burg 1
Hamburg 1
'Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
iHamburg 1
Hamburg ı
Haınburg 1
Hanıburg 1
Fruchthof
"Viesendamm 1
Deiehtorstr. 5
Chilehaus B
Fruchthof
Fruehthof
Fruchthof
Fruehthof
Fruchthof
Fruehuhof
Fruehuhof
Fruehthof 3
Fruchthof
Fruehthof
Marschıanderstr. 11
Deiehtorstr. 8
Raboisen 5/13
Deiehtorstr. 4
Fruehthof
l\1arschHinderstr. II
Fruehthof
Deichtormarkt
Fruchthof
Fruehthof
Ha.uptb ahnhaf
Klagesmarkt
Mendelssohnstr. 38
Brüekenstr. LS
Haupstr. 120
Bürgestr. 17
Hamburg 1
'Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
Hamburg 1
3 Hannover
3 Hannover
3 Hannaver
69 Heidelberg
69 Heidelberg
69 Heidelberg _
Kircheim
71 Heilbronn A. Bergstr. 21
N.
Stahl u. Karle
71 Heilbronn A. Badstr. 30/34
N.
G. Steinkrüger
E. Frings
H. Haek
49 Herford
32 HiIdesheim
675 Kaİserslautern
-
93-
Marktha11e
Waterloostr. 16
Alleestr. 19/21
Kronenfrucht - Bananes u. Südfrüchte
675 Kaiserslauter n
Eisenbahnstr. 33
İmport
F. Belli
Gebr. Bratzler
G. Knussman
K. Reuter
P.
Rödnİg
Otto Weber
W'vve. F. Wüst
J. Knüppel
Geor. Gusdorf
Hoff u. Co.
A. Koninckx
K. Schiifer
G. Schneider
R. D'Amato
F.
Baİer
R.
Base~
A. Beck
F. Bell
W. Below
J. Bertkold
Continentale Fruehtimport Gesellsehaft Maeder u. Co.
G. Coris
A. Cuee
M. Daumenlang
Otto Dussmann
W. Egger
E. Fasold
S. Ferrauto
M. Fiseher u. Co.
Fİscher-Weppler GmbH.
F. Fuarnaccia
L. Handler
F. v. d. Hamm
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
75 Karlsruhe
23 Kiel
5
5
5
5
5
Köln
Köln
Köln
Köln
Köln
8
IVıünchen
Moltkestr. 151
Rüppurrerstr. 92/92 a
Beiertheimer Allee 28
GrÜnwinl{elerstr. 9
Karıstr. 101
Werderstr. 87/93
Zahringerstr. 24
Grossmarkt Werftbahnstr.
Grossınarkthal1e
Grossnıarkthalle
G rossmarkthalle
Grossıuarkthalle
25
8 Müncl1en 25
8 München 25
8 ıVıünchen 25
8 Münehen 25
8 München 25
8 München 25
I\1ünehen
München
München
]vIünchen
8 München
8 München
8
8
8
8
8
8
8
8
:rı.1ünehen
94-
Grossınarkthal1e
Grossmarkthalle
Thalkirehnerstr. 128
Grossmarkthalle
25
25
25
25
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Kyreinstr. 2
Grossnıarkth all e
50
Grossnıarkthalle
25
25
25
25
25
25
Grossmarkthalle
Grossmarkthal1e
Grossmarkthal1e
Grossmarkthalle
Grossma.rkthal1e
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
München
lVIünchen
Münehen
8 München
8 München 25
8 München 25
-
Grossmarkthalle
Tha.11örehnerstr. 128
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
J. Hellrigl u. Co. KG.
F Huber u. Co.
J. Klammer jr.
Kutschenreiter u. Co.
L. Lex
Liebe1t u. Co. oHG.
De Luca u. Co. oHG.
E. Lucks
J u. L. Meyer
F. Moser
A. H. Oesch
A. Patane
A. Piltz
P. Pricoco u. Co.
G. Rechner
H. Rehwinkel GmbH.
E. Reuter
F. X. Sammer
K. Schenk
C. Soravia
H. TremmI
Domenico Tringale
Wagenpfeil GmbH.
Tb. Wehnmann
Johann Widmann
Zellner u. Fischhold
S
S
8
S
8
8
S
B
8
8
8
8
8
S
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
München 50
München 25
München 25
München 25
Münchçn 25
München 25
München 25
München 50
München 25
München 25
München 25
München 25
München 25
München 25
München 25
München 25
Th.1:ünchen 25
München 25
München 25
München 25
München 50
München 25
München 25
München 25
München 25
München 25
-
95-
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarktha1le
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Thalkirchnerstr. 128
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Thalkirchnerstr. 128
Grossmarkthal1e
Grossmarkthal1e
Grossmarktha1le
Grossmarldhalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
GrossmarkthaUe
Grossmarkthalle
Grossmarkthalle
Grossmarkthal1e
Grossmarkthalle
Thalkirchnerstr. 128
Grossl1ıarktha.l1e
Gotzingerstr. 25
Lübnan'daki
bazı yaş
meyve ve sebze
ithala tçıları
Halwani Freres et Co.
Rue de l'Argentine
Beyrnt
Debbas Negea et Co.
Rue Bachara Khoury
Reyrnt
Salah Saraygy
Rue de rUruguay
B.P. 2877
Beyrut
ste des Agrumes et des Fruits
Rue de l'Argentine B.P. 1895
Beyrut
ste Syro Libanaise de fruits
Rue de la Bourse
B.P. 906
Beyrut
Scoff Saba et Co.
Hue de l'Uruguay
B.P. 1707
Beyrnt
Bazı
memleketlerdeki yaş meyve ve sebze
i thalatçıları
W.L.R. Traders Ltd.
40 st. Martins Lane
Covent Garden
London N.C.2
İngiltere
Köbenhauns Frugtanktioner Ltd.
Römersgade No: 7
Kopenhag K.
Danimarka
Marketing Promotions
12 Acorn Road
Dundrum - Dublin
ırlanda
-
96-
Ek 2 -
-
Bibliografya
Zirai İstatistik özetleri: Devlet İstatistik Enstitüsü
Devlet İstatistik Enstitüsü Bültenleri
İGEME Enformasyon Bültenleri
United Nations: Commodity Trade Statisties
FAO, Produetion Yearbook 1963
FAO, Trade Yearbook 1963
FAO, Monthly Bulletins of Agriculturaı Economies and
Statistics" 1963 - 64
Dış Memleketlerdeki Ticaret Müşavirleri ve Ataşeleri aylık
ve yıllık raporları,
Statistieal Yearbook of Greece, 1963
Annuaire Statistique de la France, 1962
İGEME, 1962 yılı Şeftali İhracatının Nih~i Raporu
Devlet Pl§'nlama Teşkila.tı, İhracat özel Komisyonu, Yaş
Meyve ve Sebze Konserveleri Raporu, 1962
Türk İhraç Malları, Hasbi Ateş, İstanbul Ticaret Odası
1963.
Türk Standardlar Enstitüsü yayınları.
Birinci Beş Yıllık Kalkınma Pıanı, Devlet PHlnlama Teşkila.tı
Devlet pıa.nlama Teşkila.tı.
- Türk Soğuk Tekniği Cemiyeti kayıtları.
- International Refrigeration Institute, Bulletin, 1963.
- Devlet Demiryolları. 7. nci İşletme Müdürlüğü, Interfrigo
Bürosu kayıtlan, 1965.
- TIR Andıaşması, Türkiye Odalar Birliği. 1962.
- Bozulabilecek yiyecek maddelerinin taşınmasına mahsus özel cihazlar ve bu cihazların adı geçen yiyecek maddelerinin bazılarının milletlerarası nakliyatında kullanıl­
ması ile ilgili anlaşma, Türkiye Odaları Birliği, 1964.
_ Yaş meyve ve sebze ihracatı ile ilgili olarak IGEME'de
yapılan toplantı hakkında rapor, 1964; İstanbul Ticaret
-
1964
Kalkınma Programı,
Odası.
-
97-
-
Avrupa - Türkiye'de Yaş Meyve ve Sebze Halleri ve Enformasyon Sistemi, Türkiye Odalar Birliği.
İhracatta Vergi İadesi, IGEME" 1964
İhracat Kredileri Teknik Komitesi Protokolü, Ticaret
Bakanlığı.
-
Kredi Alanlar Tali Komitesi Raporu, 1963, Türkiye Odalar Birliği.
İhracatı Teşvik Edici Tedbirler, İngiliz Endüstrileri Federayonu, Türkiye Odalar Birliği.
Avrupa Niüşterek Pazarının Türk Ekonomisi üzerinde
muhtemel tepkileri, Prof. Besim Üstünel, Türkİye Odalar
Birliği.
-
-
European Economic Community Cus.tom Tarriffs, EEC;
Yunanistan - ~lIüşterek Pazar Anlaşması, İstanbul Ticaret Odası 1963.. .
La Distribution des Produits Alimentaires sous froid, et
les Fruits et Ugumes Surgeles, en Allemagne Federale,
Paris, Centre National du Commerce Exterieur.
Troisieme Rapport Annuel de r Association Europeenne
de Libre - Echange. Geneve, 1963,
Maliye Bakanlığı Haberler Bültenİ Yıl 1, Sayı 19, 23.1.1964.
-
98-

yerel ligler yarışma yönergesi - Türkiye Basketbol Federasyonu

Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Sanatı: Türk

ı - ITO

View/Open

Lamotrijine Bağlı Deri Döküntüsü

24 EKİM 2014 - Ekonomi Gazetesi

24 Mayıs 2014 - Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği