VOTORANTİM ÇİMENTO.
SAN. ve TİC. A.Ş.
ÇİMENTO FABRİKASI
VE MALZEME OCAKLARI KAPASİTE
ARTIŞI PROJESİ
SİVAS İLİ, MERKEZ İLÇESİ,
YAPI MAHALLESİ
ÇED RAPORU
SİVAS, 2014
Serdar Mühendislik Çevre ve Atık Yönetimi
İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Adres: Oğuzlar Mahallesi 1370. Sokak No:16/12
Balgat, 06520 Ankara
Telefon: +90 312 287 35 11 (pbx)
Faks: +90 312 287 35 12
İnternet: www.serdar.com.tr
e-mail: [email protected]
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
BAŞLIK SAYFASI
PROJE SAHİBİNİN ADI
ADRESİ
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
PROJENİN ADI
PROJE BEDELİ
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
AÇIK ADRESİ:
(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİCARET
A.Ş.
Hasanoğlan Sanayi Bölgesi Bahçelievler Mah.
Atatürk Cad. No : 8 LMN (ABC Blok) Hasanoğlan /
Elmadağ / ANKARA
Telefon: 0 (312) 860 63 00
Faks : 0 (312) 860 63 20
ÇİMENTO FABRİKASI
VE MALZEME OCAKLARI KAPASİTE ARTIŞI
PROJESİ
325.000.000 TL
Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi
Fabrika Alanı 60 UTM Koordinatları
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
KOORDİNATLARI, ZONE
NOKTA
Y
NO
323775
1
323670
2
323570
3
323500
4
323430
5
323375
6
323325
7
323300
8
322700
9
322520
10
322600
11
322770
12
Toplam Alan : 996,212 m2
X
4398725
4398885
4399300
4399430
4399525
4399685
4399800
4399900
4400150
4400000
4399070
4399070
Fabrika Alanı Coğrafik Koordinatları
Nokta No.
1
2
3
4
Y
36,9437595
36,9424924
36,9412152
36,9403641
X
39,7186272
39,7200462
39,7237623
39,7249184
II
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
5
6
7
8
9
10
11
12
36,9395224
36,9388381
36,9382242
36,9379058
36,9308416
36,9287829
36,9299664
36,9319486
39,7257593
39,7271886
39,7282137
39,7291090
39,7312355
39,7298474
39,7214901
39,7215254
Malzeme Ocakları 60 UTM Koordinatları
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Yeni ÇED İzin
Alan Koordinatları (UTM)
Nokta No
Y
323215
1
323260
2
323675
3
323810
4
323875
5
Toplam Alan: 34,2 ha
X
4401800
4402350
4402475
4402100
4401800
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Yeni ÇED İzin
Alanı Coğrafik Koordinatları
Nokta No
Y
36,9364042
1
36,9367813
2
36,9415889
3
36,9432642
4
36,9441028
5
Toplam Alan: 34,2 ha
X
39,7461995
39,7511612
39,7523728
39,7490241
39,7463362
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin
Alan Koordinatları UTM
Nokta No
Y
322000
1
324000
2
322000
3
Toplam Alan : 100 ha.
X
4404000
4404000
4403000
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin
Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
Y
X
36,9216365
39,7657559
1
36,9449719
39,7661715
2
36,9219073
39,7567517
3
Toplam Alan : 100 ha.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Yeni ÇED İzin Alan
Koordinatları
Nokta No
Y
325908
1
326940
2
325874
3
325922
4
325654
5
Toplam Alan: 75,7 ha
X
4405474
4405028
4404151
4404805
4405114
III
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
57767 Ruhsat Numaralı Alçı OcağıYeni ÇED İzin Alan
Coğrafik Koordinatları
Nokta No
Y
36,9668437
1
36,9790050
2
36,9667976
3
36,9671844
4
36,9639750
5
Toplam Alan: 75,7 ha
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni
Alan Koordinatları UTM
Nokta No
1
2
3
4
Y
326000
327552
327900
326000
X
39,7798363
39,7760307
39,7679165
39,7738152
39,7765427
ÇED İzin
X
4406500
4406500
4406000
4406000
Toplam Alan: 86,3 ha
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin
Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
Y
36,9676455
36,9857603
36,9899533
36,9677780
X
39,7890936
39,7894096
39,7849778
39,7845914
Toplam Alan: 86,3ha
PROJENİN
ÇED YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ)
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED
RAPORUNU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED
RAPORUNU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN ADRESİ,
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED
Yönetmeliği GEÇİCİ MADDE 1 gereği
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED
Yönetmeliği
EK– I Listesi
Madde
31- Çimento Fabrikaları veya Klinker Üretim
Tesisleri
28- Madencilik projeleri;
Ruhsat Hukuku ve aşamasına bakılmaksızın,
a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm
alanı toplamı olarak) açık işletme ve cevher
hazırlama tesisleri
Serdar Mühendislik Çevre ve Atık Yönetimi İnşaat
Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Oğuzlar Mah. 1370. Sok. No : 16 /12
Balgat / Çankaya /ANKARA
Tel: (312) 287 35 11 Faks : (312) 287 35 12
IV
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
YETERLİK BELGESİ NO.SU,
TARİHİ
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED
RAPORU SUNUM TARİHİ
(GÜN, AY, YIL)
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
03-15.03.2010
21.02.2014
V
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ VI TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................... XI ŞEKİLLER DİZİNİ .............................................................................................. XIII EKLER DİZİNİ .................................................................................................... XIV BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI ....................................................... 17 I.1. Projenin konusu, yatırımın tanımı, işletme süresi (hesaplamalar), hizmet
amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği, zamanlama tablosu, Çevresel
Fayda Maliyet Analizi (yatırımın mevcut çevre üzerine etkilerinin fayda-maliyet analizi
yapılarak doğacak kayıpların ve kazançların bir analizini oluşturmalı ve projenin
gerekliliği ortaya konulmalıdır) ........................................................................................... 17 I.2. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde
sunulacak hizmetler, ............................................................................................................ 31 I.3. Proje ünitelerinde kullanılacak proses yöntemleri ile teknolojiler, proses akım
şeması, ................................................................................................................................. 36 I.4. Proje için gerekli hammadde ve yardımcı maddelerin miktarları, nasıl ve
nereden temin edileceği, ...................................................................................................... 43 I.5. Projede üretilecek nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere ne kadar
nasıl pazarlanacakları ve depolanması, ............................................................................... 46 I.6. Proje kapsamında kullanılacak makinaların, araçların ve aletlerin miktar ve
özellikleri, ............................................................................................................................ 46 I.7. Proje için seçilen yer ve kullanılan teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi,
............................................................................................................................................. 47 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ...................................... 49 II.1. Bölgeye ilişkin 1/50.000, 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli yürürlükte bulunan
planlar (bu planların proje özeti ekine plan hükümleri ve lejant paftası ile birlikte verilmesi
ve aslının aynıdır damgasının vurulması) ve proje sahasının plan üzerinde işaretlenmesi,
Çevre Düzeni Planı’nda planda hangi kullanımda kaldığının açıklanması, ........................ 49 II.2. 1/25.000 ve 1/5.000’lik hâlihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1
km’lik yarıçap üzerinde yeraltı sularını, yerüstü sularını ve deprem kuşaklarını gösterir
analiz, jeolojik yapı, köy yerleşik ve sanayi alanları, ulaşım ağı, enerji nakil hatları, arazi
kabiliyeti, koruma alanları, diğer stratejik bölgeler ve bu stratejik bölgelerin etkilenen
alanlarının gösterimi, ........................................................................................................... 49 II.3. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik
altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı
üzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat
adetleri ve yükseklikleri, sızdırmasız fosseptik, depolama alanları, yollar, şantiye
binalarının gösterilmesi), ..................................................................................................... 50 II.4. Arazinin mülkiyet durumu, koordinatları, faaliyet alanına ait panoramik
fotoğrafların eklenmesi, ....................................................................................................... 51 VI
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
BÖLÜM III: PROJE YERİ ve ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ (Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların
Kullanımı)............................................................................................................................ 60 III.1. Jeolojik Özellikler (Bölge ve inceleme alanı jeolojisi, büyük ölçekli jeolojik
harita ve stratigrafik kesit, ................................................................................................... 60 III.2. Doğal Afet ve Deprem Durumu ..................................................................... 67 III.2.a. Doğal Afet Durumu (Heyelan, kaya düşmesi, çığ ve su baskını gibi 7269
sayılı yasa kapsamındaki afet durumuna yönelik açıklamalar) ........................................... 67 III.2.b. Deprem Durumu (Faaliyet alanını içine alan büyük ölçekli diri fay
haritasının eklenmesi, raporda fayların proje alanına uzaklıkları ve etkileri, Türkiye
Deprem Bölgesi Haritasının eklenmesi) .............................................................................. 68 III.3. Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan
kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri (sahanın genel karakteri, yeraltı su
seviyesi, yeraltı suyundan faydalanma durumu, mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb.
kuyu) .................................................................................................................................... 69 III.4. Alana ve yakın çevresine ilişkin hidrolojik özelliklerin verilmesi, yüzeysel su
kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri,...... 72 III.4.a. Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre mesafesi ..... 72 III.4.b. İçme, kullanma ve sulama amaçlı kullanım durumları,............................... 72 III.5. Flora ve Fauna [Proje alanı ve bölgesinde olabilecek her bir türün (florafauna); hangi yöntemle (literatür, gözlem vs.) tespit edildiği, bölgedeki dağılımları ve
bolluk miktarları, IUCN kriterlerine göre tehdit kategorileri, uluslararası anlaşmalara göre
(Bern Sözleşmesi Ek-1 ve Ek-2 ile) koruma statülerinin listelenmesi, literatür
çalışmalarında güncel kaynakların kullanılması, flora için literatür çalışmalarında Türkiye
Bitkileri Veri Servisinin (TUBİVES) kullanılması] ............................................................ 73 III.6. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Bölgenin genel iklim koşulları, basınç
dağılımı, sıcaklık, yağış, nem dağılımı, buharlaşma durumu, sayılı günler dağılımı,
maksimum kar kalınlığı, rüzgar dağılımı, standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış
değerleri, meteorolojik verilerin güncelleştirilmiş ve uzun yıllar değerleri
kapsaması,olağanüstü Meteorolojik olaylar bilgiler ile standart zamanlarda gözlenen en
büyük yağış değerleri bilgileri ve yağış şiddet-süre-tekerrür eğrileri,modellemede yer alan
meteorolojik verilerin en uygun meteoroloji istasyonu seçilerek verilmesi,bölgede başka
emisyon oluşturan kuruluş olması halinde mevcut kirlilik yükü dikkate alınarak kümülatif
etkinin değerlendirilmesi) .................................................................................................... 73 III.7. Proje yerini yansıtan, ilgili kurum tarafından istenen ve modellemede yer alan
meteorolojik verilerin en uygun meteoroloji istasyonu seçilerek verilmesi, ....................... 86 III.8. Toprak Özellikleri (Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyet sınıfı, yamaç
stabilitesi, sahanın erozyon açısından durumu, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera,
çayır vb.), toprak sınıfını belirten arazi varlığı haritası ve raporunun verilmesi, ................ 87 III.9. Tarım ve Hayvancılık, (Tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım
arazilerin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, hayvancılık
türleri, adetleri ve beslenme alanları) .................................................................................. 91 VII
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
III.10. Koruma Alanları (Proje sahası ve etki alanında bulunan duyarlı yöreler ve
özellikleri, milli parklar, tabiat parkları, sulak alanlar, tabiat anıtları, tabiatı koruma
alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları, kültür varlıkları,
tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, biyogenetik rezerv alanları, biyosfer rezervleri, özel
çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili
koruma alanları, turizm alan ve merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar),
bunların faaliyet alanına mesafeleri ve olası etkileri, .......................................................... 94 III.11. Orman Alanları ve Alınacak Tedbirler (Ağaç türleri, miktarları, kapladığı
alan büyüklükleri ve kapalılığı; bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım
amaçları, orman alanlarına olumsuz etkilerin irdelenmesi ve alınacak önlemler, proje
yerinin ormanlık sahaya mesafesinin belirtilmesi, meşcere haritasının hazırlanarak ekte
verilmesi) ............................................................................................................................. 96 III.12. Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi, (toprak,
hava, su ve radyoaktif vb. kirlilik açısından değerlendirmenin yapılaması varsa analiz
sonuçlarının eklenmesi) ..................................................................................................... 100 BÖLÜM IV.A. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER ..................................................................................................................... 102 IV.A.1. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla
elden çıkarılmış tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım
ürün türleri, civardaki tarım alanlarına olabilecek etkileri ve alınan önlemler, ................ 102 IV.A.2. Arazinin hazırlanması ve yapılacak işler kapsamında nerelerde, ne
miktarda ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat artığı malzemelerin nerelere
taşınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları ........... 104 IV.A.3. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler, .............................................. 107 IV.A.4. Yerleşimler (İnşaat ve işletme sırasında yerleşimlere olabilecek etkiler,
alınacak önlemler ve mesafeleri) ve yerleşim birimlerinin proje alanına uzaklığının
1/25.000’lik harita üzerinde gösterilmesi .......................................................................... 107 IV.A.5. Nüfus Hareketleri (İşletme döneminde sağlanacak istihdam, ekonomik
değişiklikler, göç hareketi) ................................................................................................ 108 IV.A.6. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, .............................................. 109 IV.A.7. Proje kapsamında, inşaat ve işletme döneminde su temini sistemi planı,
suyun nereden temin edileceği, suyun temin edileceği kaynaklardan alınacak su miktarı ve
bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, oluşacak atıksuların cins ve miktarları,
bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği ortamlar, (Burada gerekli izinler alınmalı) ......... 109 IV.A.8. Faaliyet ünitelerinde ve diğer ünitelerde kullanılacak yakıt türleri,
miktarları ve kimyasal analizleri, yakıtların hangi ünitelerde ne miktarlarda yakılacağı ve
kullanılacak yakma sistemleri, oluşacak emisyonlar ve alınacak önlemler, emisyon dağılım
modellemesi yapılması, ..................................................................................................... 113 IV.A.9. Proses akım şemasında emisyon noktalarının, torbalı jet-plus ve elektro
filtrelerin kapasiteleri ve yerlerinin gösterilmesi, .............................................................. 114 IV.A.10. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde üretim nedeni ile meydana
gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, gürültüyü azaltmak için alınacak
önlemler, ............................................................................................................................ 117 VIII
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.A.11. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde meydana gelebilecek katı,
tehlikeli (atık yağ vs.) ve tıbbi atıkların cinsi, miktarı ve özellikleri, ne şekilde bertaraf
edileceği (atıklarla ilgili gerekli izinler alınmalı ve izin belgeleri rapor eklenmelidir)..... 118 IV.A.12. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde kullanılacak maddelerden,
parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların, taşınmaları, depolanmaları ve kullanımları
........................................................................................................................................... 122 IV.A.13. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde insan sağlığı ve çevre
açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler, .................................................... 123 IV.A.14. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (Ulaştırma güzergahı, şekli,
güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut
trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, faaliyet için kullanılacak araçları
kaldırıp kaldıramayacağı, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.,)
........................................................................................................................................... 124 IV.A.15. Çevresel etkilerin özellikle toz emisyonu ve gürültünün yerleşim yerlerine
ve çevrede çalışanlara olabilecek sağlık riskleri dikkate alınarak proje için önerilen sağlık
koruma bandı mesafesi, (Tesis izni ve açılma ruhsatı ile ilgili bilgilerin ve taahhüdün yer
alması) ............................................................................................................................... 127 IV.A.16. Acil Eylem Planı (Ünitelerde meydana gelebilecek muhtemel kaza, toz
tutma ünitelerinin devre dışı kalması, yangın, deprem, sel ve sabotaja karşı alınması gerekli
önlemler)............................................................................................................................ 128 IV.A.17. Sosyal ve ekonomik değerlendirmesi, .................................................... 135 IV.A.18. Sağlık etki değerlendirmesi, ................................................................... 136 IV.A.19. İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu
etkilere karşı alınacak önlemler (Arazi ıslahı, işletme sonu ve uzun süreli saha bakım
programı, rehabilitasyon ve rekreasyon çalışmaları, mevcut yeraltı ve yüzeysel su
kaynaklarına etkileri ve izlenmesi) .................................................................................... 136 BÖLÜM IV.B. MALZEME OCAKLARININ ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ
VE ALINACAK ÖNLEMLER ......................................................................................... 137 IV.B.1 Üretim sırasında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat
sırasında kullanılacak malzemeler, patlayıcı maddeler, .................................................... 137 IV.B.2. Hafriyat artığı toprak, taş, kum vb. maddelerin miktarı, nerelere
taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, ..................................................... 138 IV.B.3. Suyun temin edileceği kaynaklardan getirilecek su miktarları, içme ve
kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, patlatma yönteminin yerleşim
merkezine, kaynak sularına, yeraltısuyuna ve yeraltısuyu kuyularına etkisi, ................... 139 IV.B.4. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için
yapılacak işlemler ve kullanılacak malzemeler, enerji nakil hatlarının geçirileceği yerler ve
trafoların yerleri, ................................................................................................................ 140 IV.B.5. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli,
güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut
trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, faaliyet için kullanılacak araçları
kaldırıp kaldıramayacağı, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.)
........................................................................................................................................... 140 IX
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.B.6. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti,
........................................................................................................................................... 140 IV.B.7. Üretimde kullanılacak makinaların, araçların ve aletlerin miktar ve
özellikleri, .......................................................................................................................... 141 IV.B.8. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin
kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları ve etkileri,......................................... 141 IV.B.9. Kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, imalat haritası ve
kesitleri, patlatma paterni .................................................................................................. 142 IV.B.10. İçme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrası oluşacak atık sular ve
bertarafı.............................................................................................................................. 165 IV.B.11. Üretim sırasında toz kaynakları ve çıkacak toz miktarı,......................... 165 IV.B.12. Üretim sırasında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve
seviyeleri, akustik rapor..................................................................................................... 174 IV.B.13. Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer
teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, ............................ 182 IV.B.14. Üretim sırasında oluşacak katı atıklar ve atık yağların miktarı ve bertarafı,
........................................................................................................................................... 182 IV.B.15. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler, ............... 183 IV.B.16. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde insan sağlığı ve çevre
açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler, .................................................... 184 IV.B.17. Diğer faaliyetler, ..................................................................................... 184 IV.B.18. Malzeme ocakları faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler
ve bu etkilere karşı alınacak önlemler: .............................................................................. 184 IV.B.18.1. Rekreasyon Çalışmaları ....................................................................... 184 IV.B.18.2. Arazi ıslahı ........................................................................................... 185 IV.B.18.3. Mevcut su kaynaklarına etkiler............................................................ 185 BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI ........................................................................ 185 BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ........................................................... 189 EKLER .................................................................................................................. 195 NOTLAR ve KAYNAKLAR ................................................................................ 197 X
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1 Kişi Başına Çimento Tüketimi ............................................................................... 23 Tablo 2. Türk çimento sektörü üretim ve tüketim miktarları .............................................. 24 Tablo 3. Çimento sektörü kapasite miktarları ..................................................................... 26 Tablo 4. Çimento sektörü kapasite kullanım oranları, 2011 yılı ......................................... 26 Tablo 5. Sektörün 2013-2023 Projeksiyonu ........................................................................ 27 Tablo 6. Mevcut Üniteler .................................................................................................... 31 Tablo 7. Yapılması Planlanan Üniteler................................................................................ 32 Tablo 8. Hammadde ve Yardımcı Madde Kullanım miktarları........................................... 43 Tablo 9. Mevcut Üniteler .................................................................................................... 50 Tablo 10. Proje ünitelerine ait alan büyüklükleri ................................................................ 50 Tablo 11. Fabrika Alanı koordinatları ................................................................................. 52 Tablo 12 Etüt sahası ve yakınında bulunan sondaj kuyuları (Çimento Fabrikasına ait
kuyular) ........................................................................................................ 70 Tablo 13 Etüt sahası ve yakınında bulunan sondaj kuyuları (Şahıslara ait kuyular)........... 70 Tablo 14 Yeraltısuyu Kullanım Durumu ............................................................................. 71 Tablo 15 Su Kullanım Durumu ........................................................................................... 73 Tablo 16. Uzun Yıllar Basınç Değerleri (hPa) .................................................................... 74 Tablo 17. Sivas Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri .................................................. 75 Tablo 18 Uzun Yıllar Yağış Değerleri (mm) ...................................................................... 76 Tablo 19 Uzun Yıllar Nispi Nem Değerleri (%) ................................................................. 77 Tablo 20 Uzun Yıllar Buharlaşma Değerleri (mm) ............................................................. 78 Tablo 21 Uzun Yıllar Sayılı Günler Dağılımı ..................................................................... 78 Tablo 22 Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri ..................................................................... 79 Tablo 23 Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı Değerleri .................................. 80 Tablo 24 Mevsimlere Ait Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı ........................ 81 Tablo 25 Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hız Değerleri.................................................. 83 Tablo 26 Uzun Yıllar Ortalama Rüzgâr Hızı ...................................................................... 84 Tablo 27 Uzun Yıllar Maksimum Rüzgarın Yönü ve Hızı Değerleri ................................. 85 Tablo 28 Uzun Yıllar Ortalaması Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Değerleri ..... 85 Tablo 29. Hayvansal Üretim Miktarları .............................................................................. 92 Tablo 30. Sivas İli Küçükbaş Hayvancılık .......................................................................... 93 Tablo 31. Sivas İli Hayvan Varlığı ...................................................................................... 93 Tablo 32. Sivas İli Hayvan Varlığı ...................................................................................... 94 Tablo 33. Sivas İli Hayvan Varlığı ...................................................................................... 94 Tablo 34. Sivas İl sınırları içerisinde bulunan ormanların ilçelere göre dağılımı ve
çeşitli özellikleri ........................................................................................... 97 Tablo 35. Proje alanına yakın yerleşim birimlerinin mesafe ve yönleri ............................ 107 Tablo 36. Sivas İl Nüfus Bilgileri...................................................................................... 108 Tablo 37. İnşaat aşamasında oluşacak sıvı atık miktarı..................................................... 110 Tablo 38. İşletme aşamasında oluşacak sıvı atık miktarı .................................................. 111 Tablo 39. Evsel Nitelikli Atıksu Deşarj Kriterleri Su Kirliliği ve Kontrol Yönetmeliği
Tablo 21.1. ................................................................................................. 111 Tablo 40. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları ........ 111 Tablo 41. Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri ....................................... 112 Tablo 42. Yakıtlara Ait Analiz Değerleri .......................................................................... 114 Tablo 43. Mevcut Fabrikada Kullanılan Yakıt Miktarları ................................................. 114 Tablo 44. Yapılması Planlanan Hatta Kullanılması Planlanan Yakıt Miktarları .............. 114 Tablo 45 Mevcut Emisyon Kaynakları.............................................................................. 115 XI
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Tablo 46 Yeni Emisyon Kaynakları .................................................................................. 115 Tablo 47 Tesiste Oluşan Tehlikesiz Atıklar ...................................................................... 121 Tablo 48 Tesiste Oluşan Tehlikeli Atıklar ........................................................................ 122 Tablo 49 Araçların Motor Güçleri ve Miktarları ............................................................... 141 Tablo 50 Delme – Patlatma Paterni ................................................................................... 147 Tablo 51 Delme – Patlatma Paterni ................................................................................... 154 Tablo 52 Rezerv ve Tenör Değerleri ................................................................................. 156 Tablo 53 Delme - Patlatma Paterni ................................................................................... 162 Tablo 54 İzleme Tablosu ................................................................................................... 191 XII
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Çimento Üretim Aşamaları .................................................................................... 19 Şekil 2. Klinker-çimento üretim tesisi ünite görüntüleri ..................................................... 19 Şekil 3.Türkiye çimento üretimi 2011 yılı .......................................................................... 23 Şekil 4. Türkiye çimento tüketimi 2011 yıllı....................................................................... 24 Şekil 5 Klinker ..................................................................................................................... 36 Şekil 6 Yeni Üretim Hattı Klinker Üretimi ......................................................................... 37 Şekil 7 Yeni Üretim Hattı Çimento Üretimi........................................................................ 40 Şekil 8 Mevcut ve Yeni Üretim Hattı Genel Yerleşim Planı .............................................. 41 Şekil 9. Mevcut ve Yeni Üretim Hattına ait genel iş akım şeması ...................................... 42 Şekil 10 Kalker ve Alçı Üretimi Proses Akım Şeması ........................................................ 43 Şekil 11 Kil Üretimi Proses Akım Şeması .......................................................................... 43 Şekil 12 Uydu Görüntüsü .................................................................................................... 52 Şekil 13. 3.Üretim Hattının Kurulacağı Alan Fotoğrafları .................................................. 56 Şekil 14. 3.Üretim Hattının Kurulacağı Alan Fotoğrafları .................................................. 57 Şekil 15. 78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağını Gösterir Fotoğraf ............................. 58 Şekil 16. 40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağını Gösterir Fotoğraf ................................. 58 Şekil 17. 57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağını Gösterir Fotoğraf ..................................... 59 Şekil 18. 33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağını Gösterir Fotoğraf ................................. 59 Şekil 19 Sivas İl Merkezi Dolayının Genelleştirilmiş Dikme kesiti ................................... 66 Şekil 20 Türkiye Deprem Haritası (www.deprem.gov.tr) ................................................... 68 Şekil 21 Sivas İl Deprem Haritası (www.deprem.gov.tr).................................................... 69 Şekil 22 Uzun Yıllar Basınç Değerleri Grafiği (hPa) .......................................................... 74 Şekil 23. Sıcaklık Dağılımları Grafiği ................................................................................. 76 Şekil 24 Uzun Yıllar Yağış Değerleri Grafiği (mm) ........................................................... 77 Şekil 25 Uzun Yıllar Nispi Nem Değerleri Grafiği (%) ...................................................... 77 Şekil 26 Uzun Yıllar Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri Grafiği (mm) .......................... 78 Şekil 27. Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı Grafiği........................... 79 Şekil 28 Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği .......................................................................... 79 Şekil 29 Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Rüzgâr Diyagramı (Yıllık)................................. 80 Şekil 30 Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları ....................................... 82 Şekil 31 Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları ............................................... 83 Şekil 32 Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı ...................................... 84 Şekil 33 Aylık Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği ..................................................................... 84 Şekil 34 Maksimum Rüzgâr Hızı Grafiği ............................................................................ 85 Şekil 35 Uzun Yıllar Ortalaması Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Değerleri ...... 86 Şekil 36 Proje alanı ve yakın çevresinin orman durumunu gösterir veri haritası ............... 99 Şekil 37. Nakliye güzergahını gösterir uydu görüntü fotoğrafı ......................................... 125 Şekil 38. Trafik hacim haritası, 2012 ................................................................................ 126 Şekil 39 İş Akım Şeması ................................................................................................... 143 Şekil 40 İş Akım Şeması ................................................................................................... 150 Şekil 41. Gazete ilanları..................................................................................................... 187 Şekil 42 Halkın katılımı toplantısına ait fotoğraflar .......................................................... 188 XIII
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
EKLER DİZİNİ
Ek 1 Kapasite Raporu
Ek 2 Mülkiyet Belgesi
Ek 3 Malzeme Ocakların Ait İşletme Ruhsatları
Ek 4 Yerbulduru Haritası
Ek 5 Malzeme Ocaklarına Ait Daha Önce Alınmış ÇED Gerekli Değildir Belgeleri
Ek 6
Su Analiz Raporu ve Numune Alınan Noktaların Koordinatları
Ek 7 Genel Yerleşim Planı
Ek 8 Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Plan Lejantı
Ek 9 Malzeme Ocaklarına Ait DYKP Planları
Ek 10 Faaliyet Merkezli Harita
Ek 11 Hidrojeolojik Etüt Raporu ve Zemin Etüt Raporu
Ek 12 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Ek 13 1/25.000 Ölçekli Jeoloji Harita
Ek 14 Diri Fay Haritası
Ek 15 Meteorolojik Bülten ve Standart Zamanlarda Gözlenen En Yüksek Yağış Değerleri
Tablo ve Grafiği
Ek 16 Arazi Varlığı Haritası
Ek 17 Memleket ve Amenajman Haritası
Ek 18 Hava Kalitesi Modelleme Raporu
Ek 19 Yer altı Suyu Kullanma Belgesi
Ek 20 Hava Emisyon, Tehlikesiz Atık Geri Kazanım ve Atıksu Deşarjı Çevre İzin ve
Lisansı Belgesi
Ek 21 Toprak Kirlilik Analizi ve Numune Alınan Noktaların Koordinatları
Ek 22 Akustik Rapor
Ek 23 Mevcut Fabrika İçin Alınan Yol Geçiş İzni
Ek 24 Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü Görüş Yazısı
Ek 25 Ekosistem Değerlendirme Raporu
Ek 26 Ocaklara Ait Termin Planı, Restorasyon Planı ve 1/5.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
XIV
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
KISALTMALAR
Bkz.
$
€
A.Ş.
ÇED
DSİ
diğ.
İSG
KVS
Ltd. Şti.
Max.
Min.
No.
sp.
T.C.
TÇMB
TSE
UVS
var.
vb.
vs.
yy
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Bakınız
Amerikan Doları
Avro
Anonim Şirket
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
Diğerleri
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Kısa Vadeli Sınır Değer
Limited Şirketi
Maksimum
Minimum
Numara
Alt Tür
Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği
Türk Standartları Enstitüsü
Uzun Vadeli Sınır Değer
Varyete
Ve benzeri
Vesaire
Yüzyıl
XV
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
SİMGELER VE AÇIKLAMALARI
m
%
°C
Al2O3
CaCO3
CaO
Cd
cm
cm3
CO
CO2
Cr
Cu
dk
Fe
Fe2O3
gr
ha
hm3
K
kcal
kg
km
km2
kW
kws
lt
m2
m3
mg
MgO
mm
Mn
Ni
Nm3
NO2
NOx
NTU
pH
PM
ppm
SiO2
sn
SO2
SO2
Zn
μ
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Metre
Yüzde
santigrat derece
Alüminyumoksit
Kalsiyumkarbonat
Kalsiyumoksit
Kadmiyum
Santimetre
Santimetreküp
Karbonmonooksit
Karbondioksit
Krom
Bakır
Dakika
Demir
Demiroksit
Gram
Hektar
Hektometreküp
Kelvin
kilo kalori
Kilogram
Kilometre
Kilometrekare
Kilowatt
Kilowattsaat
Litre
Metrekare
Metreküp
Miligram
Magnezyumoksit
Milimetre
Manganez
Nikel
normal metreküp
Azotdioksit
Azotoksit
bulanıklık birimi
sıvı içerisindeki asit ve alkaline yoğunluğunun göstergesi
partiküler madde
milyonda bir hacimdeki miktar
Silisyumoksit
Saniye
Kükürtdioksit
Kükürtoksit
Çinko
Mikron
XVI
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI
I.1. Projenin konusu, yatırımın tanımı, işletme süresi (hesaplamalar), hizmet
amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği, zamanlama tablosu,
Çevresel Fayda Maliyet Analizi (yatırımın mevcut çevre üzerine etkilerinin faydamaliyet analizi yapılarak doğacak kayıpların ve kazançların bir analizini oluşturmalı
ve projenin gerekliliği ortaya konulmalıdır)
Proje, Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi sınırlarında VOTORANTİM
ÇİMENTO SANAYİ ve TİC. A.Ş tarafından yapılması ve işletilmesi planlanan “Çimento
Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı” faaliyetine ilişkindir.
İşbu raporun Bakanlığa sunum tarihi sebebiyle 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi
Yönetmeliği “GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED
Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Valiliğe ya da Bakanlığa sunulmuş projelere
başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır.” Hükmü gereği
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel
Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği doğrultusunda hazırlanmıştır.
Söz konusu faaliyet; 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete ’de
yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği (değişiklik:30.06.2011 tarih ve 27980
sayılı ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), EK-I Listesi Madde
31. Çimento Fabrikaları veya Klinker Üretim Tesisleri, 28- Madencilik projeleri; Ruhsat
hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm
alanı toplamı olarak) açık işletmeler ve cevher hazırlama tesisleri maddesine tabi
olduğundan iş bu ÇED Raporu hazırlanmıştır.
Büyük önder Atatürk tarafından, Cumhuriyetin 1. Kuşak sanayiileşme projelerinden
biri olarak kurulma talimatı verilmiş olan Sivas Çimento fabrikası için Sümerbank Genel
Müdürlüğünce 1935-1936 yıllarında bölgede jeolojik etüdler yaptırılmıştır. Bu etüdler
neticesinde inşa yeri olarak Sivas ilinin Huykesen mevkii tespit edilmiştir. Daha sonraki
süreçte , Alman Humbold Firması tarfından fabrikayı kurma çalışmalarına fiilen 1936
yılında başlanılmıştır.
Ancak 2. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi Fabrikanın kuruluş çalışmalarını
aksatmıştır. Bu nedenle kaba inşaat halınde 1943 yılında makina aksamı temin edilerek
aynı yıl 90.000 ton/yıl kapasiteli yaş sistem bir döner fırınlı olarak işletmeye alınmıştır.
Bölgenin kalkınmasının bir sonucu olarak artan çimento taleplerini karşılayabilmek için
1950 kapasite artırma çalışmalarına başlanmış ve 1952'de ek üniteler devreye alınarak
üretim kapasitesi 190.000 tona çıkarılmıştır.
1965 yılında yaş sistemden kuru sisteme geçilmiştir. 1968 yılı sonunda kuru sistem
iki döner fırınlı fabrika devreye alınmıştır.
Fabrika 31.12.1980 tarihine kadar Sümerbank'a bağlı bir işletme iken 1981'den
itibaren ise Çitosan'a devrolmuştur
Ülkemizdeki sürdürülen özelleştirme kapsamında 25.12.1992 tarihinde
özelleştirilerek Yibitaş tarafından satın alınmıştır. 1994'de Yibitaş'ın yapı malzemeleri
üreticisi uluslararası bir şirket olan Lafarge ile ortaklığa gitmesi üzerine Yibitaş - Lafarge
ortaklığının bir şubesi olarak faaliyetine devam etmiştir.
17
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yibitaş-Lafarge ortaklığı, Mart 2007’de Cimpor Grubu tarafından satın alınması ile,
Sivas Çimento Fabrikası bu Grubun işletmesi altına girmiştir.
28 Haziran 2013 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi’nde tescillendiği üzere, Cimpor
Yibitaş Çimento San ve Tic A.Ş. Sivas Şubesi ünvanlı Sivas Çimento Fabrikası,
Votorantim Çimento San ve Tic A.Ş. Sivas Şubesi ünvanı ile yapı malzemeleri üretimi
faaliyetlerine devam etmektedir.
Mevcut çimento fabrikasında iki üretim hattı mevcut olup; Kapasite Raporuna göre
yıllık klinker üretimi 454.053,600 kg, çimento üretimi ise 614.592,680 kg dır (Bknz Ek 1).
Söz konusu kapasite artışı ile üçüncü üretim hattı ilave edilecek olup, yıllık klinker
üretim miktarı 455.000 ton/yıl’a ilave 1.850.000 ton/yıl olarak toplamda 2.305.000 ton/yıl,
çimento üretim miktarı ise 615.000 ton/yıl’a ilave 2.000.000 ton/yıl olarak toplamda
2.615.000 ton/yıl kapasiteye çıkması planlanmaktadır.
Yeni klinker üretim hattı devreye girdiğinde, mevcut klinker üretim hatları ya
portland klinker üretiminde ya da modernize edilerek beyaz klinker üretiminde
kullanılabileceklerdir.
Söz konusu projeye ilişkin mevcutta bulunan malzeme ocakları da çimento
fabrikası için gerekli hammaddeyi sağlamak amacı ile faaliyet sahibi tarafından kapasite
artışına gidilmesi planlanmaktadır.
Yatırım, 87.740 m2 kapalı alan 880.085 m2 açık alan olmak üzere toplamda 967.825
m ’lik 375 ada 1 parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. İş bu rapora konu kapasite artışı
sanayi imarlı fabrika alanı içerisinde yapılacak olup bu alanın mülkiyeti faaliyet sahibine
ait olup fabrika yerleşim sahasını kapsayan araziye ilişkin Mülkiyet Belgesi Ek 2’de
verilmiştir.
2
Fabrikaya hammadde teminleri ise tesis alanının yakın çevresinde yine proje
dahilinde irdelenecek olan 2 adet kalker, 1 adet kil ve 1 adet alçı ocağı sahasından temin
edilecektir. Proses için gerekecek katkı maddeleri ise piyasadan temin edilecektir.
Projeye konu kalker sahaları, kil sahası ve alçı sahasına ait işletme ruhsatları
mevcut olup Ek 3’te sunulmuştur.
Fabrika, Sivas-Yozgat karayolu üzerinde Sivas şehir merkezine 6 km uzaklıkta yer
almaktadır. Fabrika alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu kuzey doğu yönünde 600m
mesafedeki Danişment Gazi Mahallesidir.
Proje kapsamında mevcut yollar kullanılacak olup, gerektiği zaman
demiryolununda kullanılması planlanmaktadır. Proje alanına ulaşımı gösterir yerbulduru
haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek 4).
Mevcut fabrikadaki klinker ve çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri
beklentilerini karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz
çimento üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılması planlanmakta
olup, ilave edilecek klinker ve çimento üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento
üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılacaktır. Ürünler, iç piyasaya
yönelik olarak satışa sunulacak olup, şartlar uygun olur ise ihracat yapılması da
planlanmaktadır.
18
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 1. Çimento Üretim Aşamaları
Kaynak: TÇMB Resmi Web Sitesi, www.tcma.org.tr
Şekil 2. Klinker-çimento üretim tesisi ünite görüntüleri
Kaynak: TÇMB Resmi Web Sitesi, www.tcma.org.tr
Modern çimento fabrikalarında farin enerji tasarrufu amacı ile fırına girmeden önce
bir ön ısıtmaya tabi tutulur. Yükseklikleri 60 metreyi geçen ön ısıtma kulelerinde seri
halindeki siklonlarda farin taneleri fırından gelen sıcak egzos gazları içinde savrularak
ısınırlar ve kısmen kalsine olurlar.
1
Bazı ön ısıtıcılarda kulenin altında ve döner fırından hemen önce bir ön kalsinasyon
ünitesi bulunur. Son siklon aşamasından buraya sıcak hava ve yakıtla birlikte giren farin
tanelerinde kalsinasyon, ham maddelerden CO2’in ayrıştırılması, % 95’e varan ölçüde
tamamlanabilir.
2
3
Döner fırın dünyada endüstri tesislerinde bulunan en büyük proses elemanı olarak
kabul edilir. Çapı 3-7 m, uzunluğu 50-75 m kadar olup 50 mm kalınlığında çelik saçtan
yapılmış, refrakter tuğla astarlı dev bir borudur. Yaklaşık %3-4 eğimli olarak monte edilen
fırın dakikada 1.5-4 devir yaparak döner. Ön ısıtıcıdan gelen malzeme fırına yukarı uçtan
girer ve fırınla beraber dönerek, yuvarlanarak, kayarak daha sıcak bölgelere, alt uçtaki
aleve doğru ilerler. Bu arada geri kalan CO2’de malzemeden ayrılır ve bir dizi kimyasal
reaksiyon meydana gelir.
19
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Döner fırının alt ucunda toz kömür, doğal gaz, fuel oil gibi yakıtların yakılması ile
oluşturulan alevin çıktığı boru bulunur. Alev borusundan çıkan beyaz kor halindeki alevin
sıcaklığı 1870°C değerine yani güneş yüzeyindeki sıcaklığın üçte birine ulaşır. Bu en sıcak
bölgede sıcaklığı 1480°C’ye varan kalsine malzeme kısmen ergiyip sıvılaşmaya başlar,
ince taneler birbirlerine yapışıp daha büyük boydaki klinker tanelerini oluştururlar. Fırının
alt ucundan çıkan klinker üzerinde soğutma işlemi uygulanır.
4
Soğutucudan çıkan klinker çimento üretiminde bir ara ürün sayılır. Çimento,
klinkerin bir miktar kalsiyum sülfat ile öğütülmesi sonucu elde edilir. Yaklaşık 2 cm
çapındaki klinker tanelerinin çimento tanesi inceliğine kadar öğütülmesi gerekir. Çimento
tane boyutları genellikle 40 mikronun altında, ortalama 15-20 mikron (0.0015-0.0020 cm)
olduğuna göre, bu aşama sonunda klinker tanesinin 1000 kere kadar küçültülmüş olması
gerekmektedir.1
Planlanan fabrikada üretim ön ısıtıcılı/ön kalsinasyonlu kuru proses yöntemiyle
gerçekleştirilecektir. Böylelikle daha düşük ısı enerjisi tüketimi ile dünyada ve ülkemizde
yaygın olarak tercih edilen kuru prosesin avantajlarından yararlanılacaktır. Prekalsinasyon
(ön pişirme) teknolojisinin gelişimi ile düşük NOx emisyonunu ve maksimum yakıt farin
temas süresi sağlanmaktadır. Prekalsinasyon kamarasında yakıt ve farinin temas süresinin
4 saniye üzerine çıkarılması NOx ve CO emisyonunu düşürmektedir.
Klinker Üretimi :
Kurulması plananan yeni tesiste Ön Isıtıcılı/ön kalsinasyonlu Kuru Proses ile
klinker üretimi gerçekleştirilecektir.
İlave edilecek yeni Klinker üretim kapasitesi 5.500 ton/gün olup yıllık üretim
kapasitesi 1.850.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Mevcut fabrikadaki klinker üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, gerçekleştirilen klinker üretiminin yanı sıra,
sülfata dayanıklı çimento klinkeri ve beyaz çimento klinkeri üretimi de yapılması
planlanmakta olup, ilave edilecek klinker üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento
klinkeri üretimi de dahil olmak üzere klinker üretimi yapılacaktır. Üretimi düşünülen beyaz
çimento klinkeri ve Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ) dönemsel olarak yapılacağından
kapasitede herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
Çimento Üretimi :
İlave edilecek yeni Çimento üretim kapasitesi 7.000 ton/gün olup yıllık üretim
kapasitesi 2.000.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Mevcut fabrikadaki çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz çimento
üretimi de dahil olmak üzere çimento üretimi yapılması planlanmakta olup, ilave edilecek
çimento üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento üretimi de dahil olmak üzere çimento
üretimi yapılacaktır. Üretimi düşünülen beyaz çimento ve SDÇ çimento dönemsel olarak
yapılacağından kapasitede herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
1
TÇMB, Çimento Yeni Bir Çağın Malzemesi
20
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ) üretiminde; normal çimento üretimi için
kullanılan hammadde ve yardımcı maddeler kullanılacak olup başka bir yardımcı madde
kullanılmayacaktır.
Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ); in kendi içlerinde optimizasyonu ile ve uygun
oranlarda karıştırılarak elde edilecektir.
Beyaz çimento üretiminde ise, normal çimento üretimi için kullanılan hammadde
ve yardımcı maddelerin dışında kaolen kullanılacak olup, piyasadan temin edilecektir.
Kalker Üretimi:
Proje kapsamında 33087 ve 40946 Ruhsat Numaralı kalker ocaklarından kalker
temin edilecektir. Kapasite artışı ile 2 ocaktan yılda toplam 5.000.000 ton üretim
gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Kalker sahalarına ait daha önce alınmış olan ÇED
Gerekli Değildir belgeleri mevcut olup, Ek 5’ te sunulmuştur.
Kil Üretimi:
Proje kapsamında 78732 Ruhsat Numaralı kil/marn ocağından kil temin edilecektir.
Kapasite artışı ile yılda toplam 750.000 ton kil üretimi gerçekleştirilecek olup, daha önce
alınmış olan ÇED Gerekli Değildir belgesi mevcuttur (Bknz Ek 5).
Alçı Üretimi:
Proje kapsamında 57767 Ruhsat Numaralı alçı ocağından alıcı temin edilecektir.
Kapasite artışı ile yılda toplam 300.000 ton alçı üretimi gerçekleştirilecek olup, daha önce
alınmış olan ÇED Gerekli Değildir Belgesi mevcuttur (Bknz Ek 5).
Çalışma Süresi
Yeni kurulması planlanan tesiste klinker hattı yılda 12 ay, yılda 336 gün, günde 24
saat, çimento hattı yılda 350 gün/yıl olarak çalışması hedeflenmektedir. Yılda 1 aylık bir
bakım ve diğer duruşlar yapılacaktır.
Kalker, kil ve alçı ocaklarında ise ayda 25 gün olmak üzere yılda 300 gün
çalışılacaktır.
Çalışacak Personel Sayısı
Projenin inşaat aşamasında 700 kişi, işletme aşamasında ise mevcut fabrika da dahil
olmak üzere fabrikada 200 kişi, ocaklarda 54 personel olmak üzere toplam 954 kişi proje
ve işletme aşamalarına göre istihdam edilecektir.
İşletme Süresi
Fabrikanın ekonomik ömrü 50 yıl olarak öngörülmektedir. Her yıl periyodik bakım
çalışmaları düzenli olarak gerçekleştirilecek olup, gerekli revize ve modernizasyonlar
yapılacaktır. Ekonomik ömrünü tamamlayan veya teknolojik sebeplerle revize edilmesi
gereken araç ve ekipmanlar yenilenerek veya bakımları yapılarak fabrikanın uzun yıllar
yöreye ve ülkeye hizmet etmesi planlanmaktadır. Kalker, kil ve alçı ocaklarındaki rezerv
miktarı fabrikanın 50 yıllık hammadde ihtiyacını karşılayabilecek kapasitedir.
Hizmet Amaçları
Votorantim Çimento Sanayi A.Ş.’nin, gerçekleştirmeyi planladığı yatırım ile
standartlara uygun ve pazarın talep ettiği ürünlerin üertilmesi, yurt içi ve yurdışına satışlaın
gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
21
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Projenin Sosyal ve Ekonomik Yönden Gerekliliği
Dünyada yapı malzemelerinin en önemlisi olarak kabul edilen çimento, ilk kez
İngilizler tarafından yapılmış ve kullanılmaya başlanmıştır. Joseph ASPDIN adlı bir
İngiliz, günümüzde kullanılan çimentoyu, kil ve kalker karışımını basit bir fırında pişirerek
elde etmiş ve İngiltere yakınlarındaki Portland Adası’nda çıkarılan ünlü yapı taşlarına
benzemesi nedeniyle de bu ürüne Portland Çimentosu adını vermiştir. 1824 yılında,
İngiltere’ deki bu ilk üretimden sonra 1869 yılında, Amerikan Keystone Firması’nca ilk
ticari üretim gerçekleştirilmiştir.
Klinker, silisyum, kalsiyum, alüminyum, demir oksitlerini içeren kalker, kil, marn
gibi hammaddelerin tek başına ya da belirli oranlarda karıştırılarak sinterleşme sıcaklığına
dek pişirilmesi ve ani soğutma ile elde edilen mamule verilen addır. Çimento da klinkerin
alçı taşı ya da katkı maddesi eklenerek öğütülmesi sonucu yapılan hidrolik bağlayıcılarıdır.
Dünyada yapı malzemelerinin en önemlisi olarak kabul edilen çimentoya ihtiyacın
artması ve bu ihtiyacın karşılanamaması nedeniyle çimento fabrikaları önemli bir faktör
haline gelmiştir.
Bu kapsamda Türkiye, 1950’lerde özel sektör ve kamu olmak üzere ayrı ayrı yeni
fabrikalar oluşturmaya başlamış ve bu çerçevede Devlet, 1953 yılında Türkiye Çimento
Sanayi A.Ş. (ÇİSAN)’ı kurmuştur.
Yıllık 36,4 milyon ton klinker üretim kapasitesi ve 66,4 milyon ton çimento
kapasitesi ile Türkiye, Avrupa’nın en büyük ikinci ve dünyanın en büyük yedinci üreticisi
konumundadır. 2001 yılında ekonomik krizle birlikte % 17’lik düşüş göstererek 30 milyon
ton’a inen üretim 2002 yılında % 9 oranında ve 2003’te ise % 7 oranında artarak 35 milyon
ton’a ulaşmıştır.
Türkiye’de çimento talebi ülkedeki ekonomik krizlere ve büyümeye karşı oldukça
duyarlı olup 1990-2000 döneminde ortalama % 4 büyümüştür. 2001 yılından sonra makro
ekonomik iyileşmenin ardından sektörde yaşanan temkinli büyüme ülkedeki 2-2,5
milyonluk konut açığı da göz önüne alınırsa çimento üreticileri bakımından ciddi bir talep
potansiyeli içermektedir. Sektör, Marmara Depremi ve ekonomik krizlerden büyük darbe
yemiş, 2001 yılında % 20 daralmış, tüketim neredeyse 1992 yılındaki seviyeye yakın olan
25,7 milyon tona inmiştir. 2002 yılında ise ekonomide yaşanan % 7,5 oranındaki büyüme
sektöre % 7,1’lik büyüme olarak yansımıştır. Türkiye’deki çimento talebinin, uzun vadede
hızlı nüfus artışı, yüksek şehirleşme oranı (% 4,7) ve ekonomik büyümeden olumlu
etkilenmesi beklenmektedir. Birikmiş konut ve sanayileşme açığının hızla kapatılacağı
öngörülmektedir. Özetle çimento talebi ülkemizin büyüme oranı ile paralel olarak
artmaktadır. Son iki yıllık büyüme hızı sonucunda çimento ihraç eden ülkemizi, klinker
ithal hale getirmiştir.
AB Müzakere sürecine girilmesi ile birlikte artan yabancı ve iç kaynaklı sanayi
yatırımları, ekonomik gelişme ve enflasyondan dolayı ülkemiz tasarruflarının faizden çıkıp
yatırıma dönüşmesi, Devletin büyük altyapı yatırımları ve en önemlisi TOKİ tarafından
başlatılan konut yapım seferberliği çimento satışlarının TÇMB tahminlerinin çok üzerinde
gerçekleştiğini göstermektedir. Geçmiş 10 yıllık dönemdeki krizler ve dalgalanmalar
sonucunda ertelenen konut ve sanayi yatırımların yeniden başlaması inşaatın temel taşı
olan çimentoda büyük bir talep patlamasına yol açmıştır. Bu durumun AB müzakere
sürecinde devam edeceği ön görülmektedir.
22
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
2011 yılında dünya çapında çimento talebi 3,56 milyar tona ulaşmıştır. 2011’de
Kuzey Amerika’da çimento tüketiminde % 2’lik artış yaşanırken, Batı Avrupa’da tüketim
hemen hemen sabit kalmıştır. Endonezya, Nijerya gibi ülkelerin çimento piyasaları
gelişirken, Mısır, Güney Kore ve Filipinler’de çimento talebi düşmüştür.
İspanya’da 2007’de 55 milyon ton tüketim seviyelerinde olan çimento tüketim
değeri 2011’de 20 milyon ton seviyelerine düşmüştür. İtalya 47 milyon tonluk tüketim
seviyelerinden 30 milyon ton seviyelerine düşmüştür.
Tablo 1 Kişi Başına Çimento Tüketimi
Ülke
Tüketim (kg/kişi)
Türkiye
540
Yunanistan
800
Portekiz
900
İspanya
1.000
Kaynak: Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği
Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu
Türkiye çimento üretimi 2010 yılındaki 62,7 milyon tona karşılık % 1,06 artarak
2011 yılında 63,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Klinker üretimindeki artış da devam
etmiş ve 2010 yılında 52,8 milyon ton olan üretim % 2,73 artarak 54,3 milyon tona
ulaşmıştır. 2006 yılında artan iç tüketimi karşılayabilmek için başlanan klinker ithalatı,
2007 ve 2008 senesinde klinker üretiminin yeterli olması sebebiyle azalmış ve 2009, 2010
ve 2011 yıllarında hiç ithalat yapılmamıştır.
Şekil 3.Türkiye çimento üretimi 2011 yılı
Kaynak: TÇMB Verileri
23
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sektör, AB normlarına uygun olarak üretim yapmaktadır. Türk çimento sektöründe
sınai maliyet açısından en önemli sorun, girdi maliyetlerindeki sürekli artış olup, enerji
konusunda dünya çimento sektörlerine kıyasla maliyet dezavantajı yaşamaktadır. Maliyet
düşürücü modernizasyon yatırımları ile Avrupa’nın en büyük üreticisi konumuna gelen
sektör, yurt içi tüketim itibariyle, 4. duruma gerilemiş, ihracatta yaşanan artış ile
Avrupa’nın en büyük ihracatçısı konumuna gelmiştir.
Şekil 4. Türkiye çimento tüketimi 2011 yıllı
Kaynak: TÇMB Verileri
2010 yılında çimento tüketimi 62,53 milyon tondur. 2011 yılı toplam tüketim 62,9
milyon tondur.
Tablo 2. Türk çimento sektörü üretim ve tüketim miktarları
24
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Kaynak: TÇMB Sektör Raporu
Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler
Çimento sektörünün SITC (Standard International Trade Classification) kodu
“661.2”, ISIC (International Standards for Industrial Classification Rev.3) kod numarası
ise “2694”’ tür. Türkiye’de standardı olan çimento tipleri aşağıda verilmiştir.





Portland Çimentolar
Portland Kompoze Çimento
Yüksek Fırın Cüruflu Çimento
Puzolanik Çimento
Kompoze Çimento
Bunların haricinde gerek klinker üretimi sırasında gerekse sonradan ilave edilen
mineral katkılar sayesinde özel kullanım amaçlı olarak üretilmiş, TS EN 197-1
standardının kapsadığı 5 çeşit daha çimento bulunmaktadır. Bunlar:
- Sülfatlara Dayanıklı Çimentolar
- Beyaz Portland Çimentosu
- Harç Çimentosu
- Yüksek Fırın Cürufu Katkılı, Düşük Erken Dayanımlı Çimentolar
- Çok Düşük Hidratasyon Isılı Özel Çimentolardır
Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler
Çimento sektörü, inşaat sanayinin kayıt dışı olmayan en önemli kollarından biridir.
Çimento sanayisinde talep, ülkenin ekonomik koşullarına ve yatırım ortamlarına bağlı
olarak değişmekte ve harcama yapılmayan dönemlerde durgun bir seyir izlemektedir.
25
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler
Çimento satışlarına bölgesel olarak bakıldığında dökme çimento satışlarının batı,
kuzey ve orta bölgelerimizde yaklaşık %70-80 oranında daha fazla tercih edildiği
görülmektedir. Doğu bölgelerinde ise dökme satışlarının payı artmaya başlamıştır.
Marmara Bölgesinde satılan çimentonun yaklaşık % 70’i, Ege ve İç Anadolu
bölgelerindeki satışların yaklaşık % 60’ı hazır beton tesislerinde kullanılmıştır. Doğu
bölgelerimizde ise torbalı çimento satışlarının düşmesine rağmen, bu bölgelerde % 50
oranında bayi kanalıyla satış tercih edilmektedir.
Sektörün Kapasite Kullanımı
Tablo 3. Çimento sektörü kapasite miktarları
2012-6 Mton
2013-6 Mton
%
Çimento Üretim (*)
30,7
35,0
13,9
Çimento İç Satış (*)
25,7
29,0
13,0
Çimento İhracat (*)
5,0
5,8
17,1
LİBYA
1.523.046
IRAK
1.034.244
RUSYA
672.221
İSRAİL
306.773
SURİYE
261.848
Kaynak: TÇMB Verileri
Tablo 4. Çimento sektörü kapasite kullanım oranları, 2011 yılı
Kaynak: TÇMB Verileri
Sektörün Üretim Değeri
26
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Türk çimento sektörünün 2011 sonu itibariyle üretim kapasitesi 106,5 milyon
ton/yıl, üretimi ise 63 milyon ton düzeyinde gerçekleşmiştir.
Sektörün Cirosu
2011 yılında Türk çimento sektörü yaklaşık 4 milyar ABD Doları cirosu ve
doğrudan 15 bin kişiye yarattığı istihdam ile Türkiye ekonomisi için oldukça önemli bir
yere sahiptir.
Önümüzdeki 10 yıl içinde, sektörün iç pazar ve ihracatta daha da büyümesi
beklenirken 100 milyon ton üretim hacmine ulaşacağı öngörülmektedir. Yüksek kaliteli
üretimiyle 100’ün üzerinde ülkeye ihracat gerçekleştiren Türk çimento sektörü yeni pazar
arayışlarına devam etmekte olup, özellikle 2008 krizinden sonra Batı Afrika Ülkeleri
önemli pazarlarımız haline gelmiştir.
Sektörün 2013-2023 Projeksiyonu
Çimento sektörünün 2013-2023 projeksiyonuna göre üretim değerinin 2023 yılında
99,8 milyon tona, tüketimin ise 78,9 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Tablo 5. Sektörün 2013-2023 Projeksiyonu
Kaynak: TÇMB
Zamanlama Tablosu
Yatırıma ilişkin zamanlama tablosu aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Projeye konu olan faaliyetin inşaat işlemlerine 2014 yılı Eylül ayında başlanacak
olup, ÇED sürecinin tamamlanmasından sonraki yıllarda yapılacak iş ve işlemler
neticesine göre 2016 yılı nisan-haziran ayında başlanacak deneme üretimlerinin ardından
işletmeye geçilmesi planlanmaktadır.
27
Deneme
Üretimi Ve
İşletmeye
Geçiş
İnşaat Ve
Tesis
Montaj
Süreci
Altyapı Ve
Hafriyat
İşleri
Süreci
Etüd,
Proje,
Ruhsat Ve
İzin Süreci
ÇED
Olumlu
Kararı
Alınması
Süreci
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Aylar
2016
2015
2014
2013
Yıllar
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
28
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Söz konusu yatırım projesi ile, iç piyasaya yönelik olarak satışa sunulacak olup,
şartlar uygun olur ise ihracat yapılması da planlanmaktadır.
Söz konusu kapasite artışı ile üçüncü üretim hattı ilave edilecek olup, yıllık klinker
üretim miktarı 455.000 ton/yıl’a ilave 1.850.000 ton/yıl olarak toplamda 2.305.000 ton/yıl,
çimento üretim miktarı ise 615.000 ton/yıl’a ilave 2.000.000 ton/yıl olarak toplamda
2.615.000 ton/yıl kapasiteye çıkması planlanmaktadır.
Ayrıca mevcut fabrikadaki klinker ve çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri
beklentilerini karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz
çimento üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılması planlanmakta
olup, ilave edilecek klinker ve çimento üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento
üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılacaktır. Ürünler, iç piyasaya
yönelik olarak satışa sunulacak olup, şartlar uygun olur ise ihracat yapılması da
planlanmaktadır.
Projenin tam kapasite yatırım maliyetinin yaklaşık 325 Milyon TL civarında
olacağı tahmin edilmektedir. Projenin yatırım maliyetinin tamamı özsermayeden
karşılanacaktır.
Projenin Çevresel Fayda Maliyet Analizi
Çimento fabrikalarının en önemli çevresel etkileri baca çıkışı gaz ve toz
emisyonları, malzeme depolanması, malzeme ocakları, fabrika içi yollar ve nakliyeden
kaynaklanan partikül madde ve toz emisyonları sonucu hava kalitesinin düşmesi ve
özellikle malzeme çıkarma, kırma-eleme ve kırıcılardan kaynaklanan gürültü oluşumudur.
2
Çimento fabrikaları atık yönetimi konularında çevreye olumlu etkiler de
sağlayabilir. Teknoloji ve proses, bazı tehlikeli maddeler de dahil olmak üzere, çeşitli atık
maddelerin (atık yağ, çelikhane cürufu, tufal, santrallerin curuf atıkları ve külleri, mermer
ocakları dekapaj atıkları, vs.) döner fırınlarda tekrar kullanımı için uygundur.3
Etki Azaltıcı Önlemler 4
Çimento üretimi esnasında azaltıcı önlemler ve potansiyel olumsuz etkiler
aşağıdaki gibi eşleştirilebilir (azaltıcı önlemler italik yazılmıştır):
– Tüm fabrika işlemlerinden, kırma-eleme, öğütme, fırınlar ve klinker soğutucuları,
malzeme depolama ve paketlemeden kaynaklı atmosfere partikül yayılımı: partiküllerin
torbalı filtreler ve elektrostatik çöktürücüler ile kontrolü, kuru proses operasyonları için
nemlendirilerek, fırın partikülü yayılımının kontrolü;
– Elektrostatik ve torbalı filtrelerin çalışmaması durumunda oluşabilecek hava kirliliği:
elektrostatik filtrenin bağlı olduğu ünitenin çalıştırılmaması, otomasyonun sağlanması,
paralel bölmeli toplayıcı tasarlayarak, toplayıcının bir parçası bozukken diğer parçasının
kullanılabilmesinin sağlanması;
– Toz yayan ekipmanlardan kaynaklanan toz emisyonları: konveyörlerin, kırıcıların,
malzemenin, transfer noktalarının, depolama alanlarının kaplanması veya kapatılması;
2
ÇOB, ÇED Rehberi, Çimento Fabrikaları, Haziran 2009
ÇOB, ÇED Rehberi, Çimento Fabrikaları, Haziran 2009
4
ÇOB, ÇED Rehberi, Çimento Fabrikaları, Haziran 2009
3
29
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
gerekli yerlerde mekanik toz toplayıcılarının veya torba filtrelerin kurulması; yolların
asfaltlanması; fabrika yollarının vakumla süpürülmesi; fabrika yolları ve depolama
yığınlarında için spreyleme yapılması;
– Yakıt yakılmasından kaynaklı atmosfere SOx ve NOx fırın gazı yayılımı: kömür kullanımı
ve ön ısıtıcı/ ön kasinatörlü kısa döner fırınların kullanılmasıyla bu emisyonların
azaltılması yakma sisteminin modifikasyonu;
– Tehlikeli atıkların yakılmasından veya atık yağların yakıt yerine kullanılmasından
kaynaklanan toksik hava kirleticilerinin (eksik yanma ürünün ya da kurşun gibi metallerin)
atmosfere yayılımı: tehlikeli atık ve atık yağların yakılmadan önce analiz edilmesi, fırın
işletim etkinliğinin sağlanması.(atığın fırının “sıcak” ucuna atılması);
– Tehlikeli atıkların bulundurulması ve depolanmasının çevreye oluşturacağı risk: Tehlikeli
atık depolama prosedürlerine uyulması ve olası durum planlarının geliştirilmesi;
– Yollardan, yığınlardan partikül/toz yayılımı: yol iyileştirme, yığınların üzerine su
püskürtülmesi,taşıtlara hız sınırlaması getirilmesi;
– Fırın tozundan, ham madde, klinker, kömür ve yığın halinde depolanan diğer maddelerin
üzerine düşen yağışla kontamine su oluşması ve bunların yeraltına sızarak yeraltı ve yüzey
sularını kirletmesi: yığınların örtülerek ve/veya çevreleyerek yeraltı ve yerüstü sularına
sızması ve kaçağın önlenmesi (ör: kuşaklama kanalları ortalama 24 saatlik bir yağmur
suyunu içerebilecek yeterli büyüklükte olmalıdır);
– Yığın malzemeler için sabitleştirici spreyler.
_ Sıvı atıklardan ve proses soğutma suyunun salınmasından kaynaklanan su kirliliği veya
atık yığınlarından sızıntılar: yığınlara sızabilecek yağmur miktarının ve kontrolsüz
kaçakların en aza indirilmesi;
– Toz ve depolanan/taşınan malzemelerin işçiler üzerinde sağlık etkileri; tesiste bir
Güvenlik ve Sağlık Programı’nın yürütülmesi;
– Yetersiz depolama alanı nedeniyle oluşan bölgesel katı atık problemi; atık miktarına
yetecek atık depolama alanlarının planlanması, fırın tozu ya da diğer yan ürünlerin uygun
olan yerlerde dolgu maddesi olarak kullanılması (ör: fırın tozunun toprak kireçlemede, asit
nötralizasyonunda, ve tehlikeli atık dengelemede kullanılması);
– Malzeme ocaklarından hammadde çıkarılması ve fabrikaya hammadde, yakıt ya da
çimento taşıyan ağır kamyonların oluşturduğu tehlikeler ve gürültü oluşumu; yer ve nakliye
güzergahının uygun seçilmesi, rüzgar kesici ağaçlandırma yapılması, üniteler için kapalı
alan oluşturulması.
Tüm Çevresel Tedbirler Alınarak Risk En Aza İndirgenecektir.
Tüm sistem kontrolü otomasyon sistemi ile kontrol edilecektir, dolayısıyla tehlike
riski en aza indirilecektir. Otomasyon sistemi, üretim birimlerinin ve ana yardımcı
birimlerin güvenli bir şekilde, yerinden veya uzaktan, manuel veya otomatik olarak işletimi
için gerekli tüm ekipmanı içerecektir.
Üniteler çevresine çalışanlar için herhangi bir tehlike ve risk oluşturmaması için
gerekli yerlere tehlike ve ikaz panoları konulacak ve böylece olası tehlike ve riskler
ortadan asgari düzeye indirilecektir.
30
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Çimento fabrikasında işletme döneminde oluşacak çevresel etkiler 2872 sayılı
Çevre Kanunu’na istinaden çıkartılan başta hava kirliliği, su kirliliği, gürültü kirliliği,
atıklar ve diğer ilgili yönetmelikler gereğince değerlendirilmiş olup, yapılan hesaplamalar
sonucu yönetmeliklerde belirtilen sınır değerlerin altında kalındığı görülmüştür.
Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında Tablo 1 e göre; Faaliyet Alanı
yakınında arıtılmış atık suyun deşarj edilmesi muhtemel olan ve 3 noktadan alınan su
analiz raporu ve numune alınan 3 noktanın koordinatları Ek 6’da sunulmuştur.
Sonuç olarak projenin gerçekleşmesi; çevresel etkilerinin kabul edilebilir sınırlar
içinde kaldığının anlaşılması ve bölgeye sağlayacağı katma değer nedeniyle olumlu
bulunmaktadır.
I.2. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde
sunulacak hizmetler,
Söz konusu kapasite artışı ile üçüncü üretim hattı ilave edilecek olup, yıllık klinker
üretim miktarı 455.000 ton/yıl’a ilave 1.850.000 ton/yıl olarak toplamda 2.305.000 ton/yıl,
çimento üretim miktarı ise 615.000 ton/yıl’a ilave 2.000.000 ton/yıl olarak toplamda
2.615.000 ton/yıl kapasiteye çıkması planlanmaktadır.
Mevcut fabrikadaki klinker ve çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri
beklentilerini karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz
çimento üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılması planlanmakta
olup, ilave edilecek klinker ve çimento üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento
üretimi de dahil olmak üzere klinker ve çimento üretimi yapılacaktır. Ürünler, iç piyasaya
yönelik olarak satışa sunulacak olup, şartlar uygun olur ise ihracat yapılması da
planlanmaktadır.
Mevcut ve yapılması planlanan üniteleri ve yerlerini gösterir Genel Yerleşim Planı
Ek 7’de verilmektedir.
Yatırım kapsamında bulunan ve yapılması planlanan üniteler aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
Tablo 6. Mevcut Üniteler
Ekipman-Proses
Konkasör
1 Nolu Döner Fırın
2 Nolu Döner Fırın
Farin Değirmeni I
Farin Değirmeni II
1 Nolu Çimento
Değirmeni
2 Nolu Çimento
Değirmeni
3 Nolu Çimento
Değirmeni
4 Nolu Çimento
Değirmeni
Kömür Değirmeni
Kapasite
250 ton/saat
22.23 ton/saat
35.10 ton/saat
50 ton/saat
50 ton/saat
65 ton/saat
Alan
370 m²
835 m²
540 m²
485 m²
10 ton/saat
485 m²
11 ton/saat
11 ton/saat
485 m²
15 ton/saat
270 m²
31
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Tablo 7. Yapılması Planlanan Üniteler
EKİPMAN-PROSES
Kalker-Kil kırıcı
Tras kırıcı
Ön homojenizasyon sistemi
Katkı stokholü
Dik farin değirmeni +Farin Homojene
silosu
Döner fırın
Dik kömür değirmeni
Kapalı kömür stokholü
Kapalı klinker stokholü
Dik veya bilyalı çimento değirmeni
Çimento silosu
Paketleme ünitesi
Diğer alanlar (Bozuk klinker silosu ,
transfer ekipmanları , atölyeler, vs)
TOPLAM
KAPASİTE
1.300 t/h
130 t/h
32.800 ton
20.000 ton
ALAN (m2)
1,400
600
9,000
10,000
450 t/h
229 t/h
45 tph
9.000 ton
32.700 ton
2*160 t/h
2*15.600 ton
2*120 t/h
4,000
8,000
1300
8,000
4,940
5,000
3000
2,500
-
30,000
87.740
Yapılması planlanan ünitelerin toplam kapalı alanı 87.740 m² dir. Listede yer
almayan kısımlar transfer üniteleri, geçici bakım binaları vb. yapılardır.
Fabrika bünyesinde yer alacak üniteler şunlardır;
Tesis bünyesinde yer alacak üniteler ise şunlardır:
KALKER KIRICI: 1.300 t/h kapasiteli
TRAS VE KATKI KIRICI: 130 ton/h
ÖN HOMOJENE: 32.800 ton kapasiteli
DİK FARİN DEĞİRMENİ: 450t/h kapasiteli
KALSİNATÖRLÜ 5 KADEME SİKLONLU DÖNER FIRIN: 5.500 t/gün kapasiteli
DİK KÖMÜR DEĞİRMENİ: 45 ton/h kapasiteli
KAPALI KÖMÜR STOKHOLÜ: 15.000 ton
KAPALI KLİNKER STOKHOLÜ: 32.700 ton kapasiteli
DİK VEYA BİLYALI ÇİMENTO DEĞİRMENİ: 2x160 ton/h kapasiteli
ÇİMENTO SİLOSU: 2 adet, 2 x 15.600 ton
PAKETLEME ÜNİTESİ: 2 x 120 ton/h
Kalker ve Kil Kırıcı
Kalker ve kil kamyonlar aracılığı ile kırıcıların yakınındaki bunkerlere boşaltılacak
ve apron besleyiciden geçerek kırıcıya beslenecektir. Kırıcıların toplam kapasitesi
1430 ton/saat olup ürün boyutu ise ≤80 mm’ dir. Kırıcı çıkışından analizler yapılarak
kalker ve kil besleme oranları belirlenecektir.
32
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Katkı Maddeleri Kırıcısı
Kırılması gereken katkı maddeleri ve alternatif hammaddeler gibi malzemeler ile
alçıtaşı damperli kamyonlarla kırıcıya boşaltılacak ve kırılacaktır.
Kalker ve Kil Ön Karıştırma Stokholü
Kalker ile kil karışımı yığın olarak stoklanacaktır. Bir yığın stok edilirken diğeri
farin bunkerlerine beslenecektir.
Katkı Maddeleri Stokholü
Bütün katkı maddeleri müstakil yığınlar halinde stoklanacaktır. Besleme bandı ile
farin ve çimento değirmenleri dozlama ve besleme bunkerlerine beslenecektir.
Hammadde Dozlama ve Besleme
Hammadde dozlama sisteminde bunker bulunacaktır. Hammaddeler ilgili
bunkerlerine boşaltılacak, tartılacak ve öğütme sistemine beslenecektir. Bunun için
bunkerlerin altına, dozajlı besleyiciler monte edilecektir. Tartım işlemi sonrasında
hammadde karışımı bantlı konveyör ile öğütülmek için değirmen sistemine gönderilecektir.
Hammadde Öğütme
Hammaddelerin kurutma ve öğütülmesi işlemlerinde dik veya bilyalı değirmen
kullanılacaktır. Siklonlu ön ısıtıcıdan/ön kalsinatörden çıkan sıcak gaz kurutma işleminde
ısı kaynağı olarak kullanılacaktır. Değirmen, yüksek verimli dinamik seperatörle
donatılacaktır.
Öğütülmüş farin, havalı bantlar ve kovalı elevatör yardımıyla homojenizasyon
silosunun üst kısmına taşınacaktır. Hammadde değirmeni sisteminin gazları, torbalı
filtreden geçirilecek ve filtre çıkışında atık gazın toz içeriği 50 mg/Nm3’ ten daha az
olacaktır. Tutulan tozlar ise farin silosuna ya da ön ısıtıcı/ön kalsinasyona direkt beslenmek
üzere geri gönderilecektir.
Siklonlu ön ısıtıcıdan/ön kalsinatörden gelen gaz, baca gazı fanına girecek ve fan
çıkışında iki farklı yola yönlendirilecektir. 1. yolda kurutucu gaz olarak değirmene girecek,
2. yoldan da torbalı filtreye varacaktır. Değirmen durduğu zamanlarda fırın gazları hat
üzeri sıcaklık indirgeme sistemi ile (downcomer) soğutulduktan sonra torbalı filtreye direkt
olarak girecektir. Filtrasyon sisteminde tozu giderilen gaz, bacadan atmosfere verilecektir.
Homojenizasyon Silosu ve Farinin Fırına Beslenmesi
Farinin depolanması ve homojenizasyonu için homojenizasyon silosu bulunacaktır.
Farin, buradan fırın besleme bunkerine beslenecektir. Fırın besleme bunkerinden gelen
farin dozajlama ekipmanlarından tartılmış olarak fırın elevatörünü besleyen havalı banda
gönderilecektir. Farinin, ön ısıtıcının/ön kalsinatörün üst kısmına taşınması için kovalı
elevatör kullanılacaktır.
Ön Isıtıcı/Ön kalsinatör, Fırın, Klinker Soğutucu Sistemi
Önısıtıcı/önkalsinatörde ısıtılan ve dekarbonize edilen (~ % 90) farin fırına
gönderilecektir ve ısı transferi ile klinkere dönüşecektir. Dekarbonizasyon fırında da
devam edecektir. Fırından çıkan klinker depolanmak üzere klinker silosuna taşınacaktır.
Tesiste döner fırın sistemi kullanılacaktır. Fırın ve kalsinatör için pulverize kömür
yakıcılardan yararlanılacaktır.
33
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Klinker soğutucu emiş hattındaki sıcak gazların bir kısmı fırına sekonder hava
olarak girecektir. Bir kısmı da tersiyer hava borusu ile prekalsinasyona yanma havası
olarak gidecektir. Soğutucudan alınan gazlar torbalı filtrede filitre edilecek ve 50 mg/Nm3
altında emisyon ile atmosfere atılacaktır.
Klinker Stokholü
Soğutucudan çıkan klinkerin taşınması için apron çelik bantlar kullanılacaktır.
Çelik bant döküm çıkışındaki iki yönlü klape standart dışı malzeme ile normal klinkeri
ayırt etmek için kullanılacaktır. Klinkeri stoklamak için silo öngörülmüştür.
Kömür Depolama ve Ön Karıştırma
İhtiyaç görülen kömür tesise kamyonlarla taşınacaktır. Kömür stokholde yükleme
bandı ile stoklanacak ve 2x4.500 ton kapasiteli yığın yapılacaktır.
Ön stoklamadaki kömür, 45 ton/saat kapasiteli besleyici ile kömür değirmeni
besleme bunkerlerine sırasıyla beslenecektir.
Pulverize Kömür Hazırlanması ve Tartım Sistemi
Kömür öğütme sistemi girişinde bunker bulunacaktır. Bunkerlerin altında dozajlı
besleyiciler konumlandırılacaktır. Tartımdan sonra kömür, öğütülmek üzere değirmene
gönderilecektir. Ön ısıtıcının/ön kalsinatörün atık gazları kömür değirmeninde, kurutmada
kullanılacak ısı kaynağı olarak değerlendirilecektir.
Öğütmeden sonra, toz haline getirilmiş kömür torbalı filtre tarafından toplanacak ve
konveyör ile toz kömürü bunkerine depolama için taşınacaktır. Egzoz gazı torbalı filtrede
temizlendikten sonra atmosfere atılacaktır. Toz kömürü bunkerinin altında toz kömürü
tartma sistemi bulunacaktır. Tartma sistemi ile tartıldıktan sonra pulverize kömür fırına ve
kalsinatöre sevk edilecektir.
Çimento Öğütme
Malzemenin elde edilmesini sağlamak için tartı sistemi ile donatılmış dozajlama
bunkeri kullanılacaktır. 3.600 Blaine’ de 2x160 ton/saat üretim kapasiteli, dik veya bilyalı
çimento değirmeni mevcut olacaktır. Klinker ve yardımcı hammaddeler, yüksek
performanslı seperatorden gelen artık malzeme ile karışarak, değirmene girecektir. Öğütme
işleminden sonra değirmen çıkışından seperatöre geçecektir. Seperator ince malzemeyi
alırken iri malzeme öğütülmek üzere tekrar değirmene geri dönecektir. Çimento
seperatorden geçerek torbalı fitrelere gidecek ve daha sonra çimento silolarına iletilecektir.
Çimento Stoku ve Paketlemesi
Üretim için 2 adet 15.600 ton kapasiteli çimento silosu öngörülmüştür. Bu
silolardan dökme olarak da yüklenebilecektir.
Öğütülen çimento, cinsine göre kendi silosuna sevk edilir ve müşterinin isteğine
göre torbalı veya dökme olarak sevk edilir.
Faaliyet sahibi tarafından planlanan faaliyeti özetle aşağıda açıklanmaktadır :
 Hammaddelerin kapalı alanda stoklandığı ve ön homojenasyonun yapıldığı ön
homojene ünitesi
34
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
 Enerji tüketiminin minimize edildiği farin değirmeni (hammadde öğütme ünitesi)
 Düşük NOx emisyonlu ve düşük spesifik ısıl tüketimli, %90 kalsinasyon derecesine
ulaşacak ve düşük basınç kaybı yüksek verim sağlanacak şekilde tasarlanmış döner
fırın ön ısıtıcı/ön kalsinasyon kulesi
 Yüksek yanma verimliliğinde, yüksek momentumlu, düşük NOx ve düşük primer
hava kullanımlı yakma brülörlerinin kullanılması.
 Yeni nesil yüksek verimli Döner Fırın ve soğutma kullanımı, bu sayede ısıl tüketim
ve güç tüketiminin minimize edilmesi
 Yeni nesil yüksek verimli Farin homojenasyon sistemlerinin kullanılması
 Tüm hammadde, farin ve kömür tartım sistemlerinin yeni nesil yüksek doğrulukta
çalışan kantar sistemlerinin kullanımı
 Tüm malzeme taşıma hatlarının kapalı galeri olarak tasarlanması,
 Kapalı klinker stokholü yapılması.
 Döner Fırın – Soğutma ve Farin Değirmenlerinde Torbalı Filtre Uygulaması; 50
mg/Nm3 toz emisyonu salınımı.
 Enerji tüketiminin minimize edildiği dik çimento değirmeni veya bilyalı değirmen
Kalker, Kil ve Alçı Ocakları
Proje kapsamında 33087 ve 40946 Ruhsat Numaralı kalker ocaklarından kalker
temin edilecektir. 2 ocaktan yılda toplam 5.000.000 ton üretim gerçekleştirilecektir
Proje kapsamında 78732 Ruhsat Numaralı kil/marn ocağından kil temin edilecektir.
Sahadan yılda toplam 750.000 ton kil üretimi gerçekleştirilecektir.
Proje kapsamında 57767 Ruhsat Numaralı alçı ocağından alıcı temin edilecektir.
Sahadan yılda toplam 300.000 ton alçı üretimi gerçekleştirilecektir.
Kalker ve alçı, ocak sahasından delme–patlatma yöntemi ile istihraç edilecek olup,
bu kapsamda basamağın üst kotundan delici makineyle, daha önceden yapılan
hesaplamalarla yerleri tespit edilmiş delik yerlerinden delikler delinecektir. Bu delikler
patlayıcı maddelerle şarjlandıktan sonra, gecikmeli kapsüller kullanılarak birbirlerine
bağlanacak ve delikler kendi aralarında ard arda gecikmeli olarak patlarken, sıralar da
kendi aralarında ard arda gecikmeli olarak patlatılacaktır.
Ocakların bünyesinde kalıcı herhangi bir bina veya tesis inşaa edilmeyecek olup,
yalnızca açık ocak işletmeciliği yapılacaktır.
Kil sahasında ise, açık ocak işletmeciliği yöntemi kullanılarak, ocaktan kazıyükleme işlemi ile kil çıkarıtılacak ve kamyonlarla fabrika sahasına taşınacaktır.
Faaliyet kapsamında yapılacak olan ünitelerin gösterildiği Genel Yerleşim Planı
ekte verilmektedir (Bkz.Ek 7).
35
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
I.3. Proje ünitelerinde kullanılacak proses yöntemleri ile teknolojiler, proses akım
şeması,
Kuru Proses Teknolojisi
Çimento üretiminde önce kalker ve kilin (yada marn) yüksek sıcaklıklardaki
kalsinasyonu sonucu elde edilen ve klinker denilen, yarı mamül madde üretilmektedir.
İkinci aşamada ise alçı taşı, cüruf, puzolan gibi katkılar klinkere ilave edilerek öğütülmekte
ve mamül madde olan çimento üretilmektedir.
Genel anlamda çimento havada ve suda sertleşen bağlayıcı özellikte bir maddedir.
Sertleştikten sonra suya karşı dayanıklı olan çimentonun esas kısmı silisyum, kalsiyum,
alüminyum ve demir oksitlerin bileşiklerinden meydana gelerek dayanım ve hacim
sabitliği bakımından belirtilmiş normlara uygun değerlerdedir.
Çimento üretim prosesleri klinkerin elde ediliş biçimine göre farklılık
göstermektedir. Klinker ürteminde başlıca dört ana teknoloji mevcuttur. Bunlar;
1.
2.
3.
4.
Yaş Proses
Yarı Yaş Proses
Yarı Kuru Proses
Kuru Proses
Şekil 5 Klinker
Proje kapsamında kuru proses teknolojisi tercih edilmiştir. Kuru proseste
hammadde öğütülmekte ve fırından gelen yanma gazlarıyla kurutularak içinde % 1 nem
olan farin haline getirilmektedir. Farin çok kademeli siklonlardan oluşan bir ön ısıtıcıda/ön
kalsinatörde ısıtılmaktadır. Burada kısmi bir ön kalsinasyon sağlanmaktadır. Eğer bir ön
kalsinatör kullanılırsa kalsinasyon işlemi % 80–90 oranında tamamlanmaktadır. Malzeme
daha sonra kısa boylu bir döner fırında klinkerleştirilmekte ve soğutucuya
gönderilmektedir. Ön kalsinatör kullanımı hem üretim kapasitesini artırmakta hem de fırın
boyunun kısa olmasına imkan vermektedir. Kuru prosesin ısı enerjisi kullanımı, diğer
proseslere göre daha düşük gerçekleşmekte olup, 750–950 kcal/kg-klinker dolayındadır.
Türkiye’de çoğunlukla klinker üretim tesislerinde kuru sistem kullanılmaktadır. Halen
Avrupa’daki klinker üretiminin de % 75’i kuru prosesle gerçekleştirilmektedir.
36
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Proses İş Akım Şeması
Klinker Üretimi
Klinker, kalker, kil ve gerekiyorsa demir cevheri, boksit, kum gibi diğer
malzemelerin belli oranlarda karıştırılıp, öğütülüp döner fırında pişirilmesinden meydana
gelmektedir.
Üretimde hammadde olarak kullanılacak olan kalker, kil ve alçı yatırımcı firmaya
ait bu proje kapsamında irdelenecek olan ruhsatlı sahalardan, gerekmesi halinde marn,
tras, demir cevheri, boksit, kum ve termik santral külü gibi diğer malzemeler ise satın alma
yolu ile temin edilecektir.
Şekil 6 Yeni Üretim Hattı Klinker Üretimi
37
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Laboratuarın verdiği üretim reçetesine göre kırıcılardan çıkan malzeme için
hazırlanan ham karışım farin değirmeninde öğütülür.
Farin değirmeninde öğütme şekli, un değirmenine benzemektedir. Bu değirmende
90 µ’da % 10-12 bakiye ile öğütülen karışıma farin adı verilmektedir. Hammadde rutubeti
yaklaşık % 11 düzeyindedir. Ancak farinde istenen rutubet % 1 kadardır. Bu nedenle
öğütme işleminde farin rutubetinin % 1’e düşürülmesi için değirmen içine yaklaşık 350
o
C’de sıcak gaz verilmektedir. Sıcak gaz, fırın atık gazlarından veya sıcak hava ocağından
sağlanmaktadır. Bu gazların sevkinde çok yüksek emiş kapasitesi olan fanlar
kullanılmaktadır. Değirmende öğütülen toz haldeki farin, gazlarla birlikte büyük fanlarla
emilmekte ve tozlar filtrasyon sisteminde tutulmaktadır. Tutulan tozlar konveor ve
elevatörlerle farin silosuna gönderilmektedir. Değirmenden çıkan toz farin, 90 µ’dan küçük
ve 90-120 oC sıcaklığında olmaktadır.
Farin silosunun tabanı hava yastıkları ile donatılmış olup bu yastıkların üzeri bez ile
kaplanmıştır. Silo altından da 0,5-0,8 bar basınçla hava verilmektedir. Böylece silo içinde
depolanan farin, akıcı hale getirilip silodan kolay alınabilmektedir.
Daha sonra farin silodan alınmakta ve tartılarak fırın gazları ile farinin ısı
alışverişinin meydana geldiği önısıtıcıya/ön kalsinatöre gönderilmektedir. Farin
siklonlardan aşağıya doğru inerken sıcaklığı 90 oC’den 1.000 oC’ye kadar çıkmaktadır.
Fırına girdiği anda sıcaklığı 1.100 oC’yi aşmaktadır. Bu işlemde farinin kalsine olması
sağlanmaktadır. Kimyasal olarak da aşağıdaki reaksiyon oluşmaktadır.
CaCO3 → CaO + CO2
Siklonlar ters akım ilkesine göre çalıştığı için fırın gazları yukarı çıkarken farin
tozlarına çarparak ısı transferi gerçekleşmekte ve gazlar baca vantilatörü ile emilmektedir.
Farin, daha sonra fırına girmektedir. Fırın tahrik sistemi ile döndürülmektedir. Fırın
içi refrakter malzeme ile kaplanmıştır. Bu tuğlalar fırın saçını korumaktadır. Fırına giren
farin gravite nedeniyle aşağıya doğru hareket edebilsin diye çıkış noktasına doğru bir
eğime sahip olarak dizayn edilmiştir. Fırının çıkış ağzında bir alev borusu bulunmaktadır.
Kömür değirmende öğütülen kömür, bu alev borusuna toz halde pompalanmakta ve alev
borusu ucunda yanmaktadır. Fırına giren farin sıcaklığı yükselerek çıkış ağzına doğru
ilerlemektedir. Farinin sıcaklığı 1.350 oC’ye ulaştığında klinker meydana gelmektedir.
Klinker oluşumunda, farin içinde bulunan kireç (CaO), silisyum ve alüminyum
kimyasal reaksiyona girerek kalsiyum silikat ve kalsiyum aluminatları oluşturmaktadır.
CaO.SiO2 (CS) Kalsiyummetasilikat (Vollastonit)
3CaO.2SiO2 (C3S2) Trikalsiyumdisilikat (Rankinit)
2CaO.SiO2 (C2S) Dikalsiyumsilikat
3CaO.SiO2 (C3S) Trikalsiyumsilikat
CaO.Al2O3 (CA) Monokalsiyumalüminat
3CaO.5Al2O3 (C3A5) Trikalsiyumpentaalüminat
5CaO.3Al2O3 (C5A3) Pentakalsiyumtrialüminat
3CaO.Al2O3 (C3A) Trikalsiyumalüminat
Bunlardan vollastonit ve rankinit priz yapmaz. C2S’in 4 veya 5 polimorfu vardır.
Sıcaklığın azalmasıyla C2S α silikatı sırasıyla α, β, γ silikatına dönüşür. Bunlardan
38
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
sonuncusunun priz yapma yeteneği yoktur. C3S silikatlarının da 6 polimorfu vardır. Su ile
muamelesinde priz yapma yetenekleri diğerlerine göre hem fazla hem de hızlıdır.
CA, özellikle alüminli çimentonun bileşenidir. Suyla güçlü ve çabuk reaksiyon
yaparak katılaşmakta ve kısa sürede büyük mukavemete erişmektedir. C3A5 1.500 oC’de
oluşmaktadır. Priz yapma özelliği vardır. Yavaş fakat devamlı bir mukavemet artışı
sağlamaktadır. C5A3 de priz yapma özelliğine sahiptir. C3A su ile reaksiyon yaptığında
fazla miktarda ısı oluşturmaktadır. Bu nedenle, henüz reaksiyona katılmamış suyun
buharlaşmasına neden olmaktadır. Bu yüzden reaksiyon durabilmektedir. Bunu önlemek
için karışım nemli tutulmaktadır.
Farin içinde bulunan demir ise tetrakalsiyumalüminoferrit (4CaO.Al2O3.Fe2O3)
oluşturmaktadır. Bu da su ile reaksiyonda yavaş prizlenme yapmaktadır.
Klinker içinde başka bileşenler de bulunmaktadır. Örneğin, çimentoda
bulunabilecek alkali maddeler (K2O, N2O), kireç, alüminyum ve silis ile birleşen MgO
pişirme esnasında başka maddeler ile birleşmez. Ancak klinker yavaş soğutulduğu takdirde
kristal haline geçerek hacim deformasyonlarına neden olabilmektedir. Bunu engellemek
veya MgO’i amorf halde tutabilmek için klinker hızla soğutulmaktadır.
Klinker soğutucu, hareketli ızgara ile kaplı bir odadan oluşmaktadır. Odanın
duvarları refrakter malzeme ile kaplıdır. Bu odanın altında kamaralar olup, bu kamaralara
fanlarla sıkıştırılmış atmosfer havası üflenmektedir. Hava ızgara deliklerinden geçerek
ızgara üzerindeki klinkeri soğutmaktadır. Klinker bir yandan hareket ederken, bir yandan
da soğumaktadır. Başlangıçta 1.350 oC olan klinker, soğutucudan 150 oC’de çıkmakta ve
bu şekilde elde edilmiş olan klinker elevatörlerle klinker silosuna taşınmaktadır.
Çimento Üretimi
Çimento yarı mamul klinkerin alçı veya üretilecek ürün tipinin gereği ve müşteri
talebi doğrultusunda curuf, kalker, uçucu kül, tras, alternatif hammaddeler belirli oranlarda
karıştırılıp değirmende öğütülmesi ile elde edilmektedir.
Çimento değirmenlerinin iç yüzeyi aşınmaya dayanıklı zırh plakları ile
kaplanmıştır. Değirmen içine farklı çaplarda (90, 80, 70, 60, 50, 40, 30, 20 mm) bilya
doldurulmuştur. Bilya dolgu yüksekliği değirmen çapının yarısından azdır. Değirmen bir
pinyon, fener dişli ve dönüş sayısı 16-17 devir/dk olan bir elektrik motoruyla
döndürülmektedir. Trasın rutubetini almak için değirmen ağzına, klinker soğutucudan ve
ayrı olarak çalışan sıcak hava ocağından elde edilen sıcak gaz üflenmektedir. Değirmenden
çıkan çimento, seperatör içinde iri tanelerinden ayrılmaktadır. 200 µ’dan küçük ince
tanecikler çimento silosuna, % 3-4 dolayındaki iri tanecikler ise değirmene geri
beslenmektedir.
Çimento çıkış sıcaklığı 125 oC’yi geçmeyecek şekilde ayarlanmaktadır. Aksi
takdirde çimento içindeki alçı, kristal suyunu kaybetmekte ve fospriz denilen olay
gerçekleşmektedir. Bu nedenle çimento sıcaklığı otomatik olarak kontrol edilmekte ve
125 oC’yi geçtiği takdirde havalandırma işlemi ile sıcaklık düşürülmektedir. Elde edilen
çimento ilgili ürün silosuna taşınmaktadır.
Siloya giren çimento sevkiyata hazır hale gelmiştir.
Paketleme Ve Sevkiyat
Çimento silodan müşteri talebi doğrultusunda dökme olarak silobuslara veya
paketli olarak nakliye araçlarına yüklenerek sevk edilir.
39
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 7 Yeni Üretim Hattı Çimento Üretimi
40
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 8 Mevcut ve Yeni Üretim Hattı Genel Yerleşim Planı
41
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 9. Mevcut ve Yeni Üretim Hattına ait genel iş akım şeması
42
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Kalker, Kil ve Alçı Ocakları
Kalker ve Alçı Ocakları
Kalker ve alçı ocaklarında delme–patlatma yöntemi ile malzeme alınacak olup, bu
kapsamda basamağın üst kotundan delici makineyle, daha önceden yapılan hesaplamalarla
yerleri tespit edilmiş delik yerlerinden delikler delinecektir. Bu delikler patlayıcı
maddelerle şarjlandıktan sonra, gecikmeli kapsüller kullanılarak birbirlerine bağlanacak ve
delikler kendi aralarında ard arda gecikmeli olarak patlarken, sıralar da kendi aralarında
ard arda gecikmeli olarak patlatılacaktır. Aşağıdaki şekilde proses akım şeması
verilmektedir.
Cevherin
Ocak Sahasında
Delme–Patlatma Yöntemiyle
Serbestleştirilmesi
Serbestleşen Cevherin,
Ekskavatör-Kamyon Yöntemiyle
Kazı ve Yükleme İşlemlerinin
Gerçekleştirilmesi
Taşıma Araçlarına Yüklenen
Cevherin Fabrikaya Naklinin
Yapılması
Şekil 10 Kalker ve Alçı Üretimi Proses Akım Şeması
Kil Ocağı
Ocak sahasında üretim aşamasında açık ocak işletmeciliği yapılacaktır. Ocak
sahasında herhangi bir patlatma işlemi yapılmayacaktır. Çıkarılan kil malzemesi yükleyici
ile kamyonlara yüklenerek çimento fabrikasına nakledilecektir.
Ocak Üzerindeki Örtü Tabakasının Temizlenmesi
Kil Kazısı
Taşıma Araçlarına Yüklenen Malzemenin Fabrikaya Sevk Edilmesi
Şekil 11 Kil Üretimi Proses Akım Şeması
I.4. Proje için gerekli hammadde ve yardımcı maddelerin miktarları, nasıl ve
nereden temin edileceği,
Proje İçin Gerekli Hammadde Miktarları
Yapılması planlanan fabrikada ana hammadde olarak kalker ve kil, gerekmesi
halinde demir cevheri, boksit, kum kullanılacaktır. Bu hammaddelerden oluşan ve klinker
adı verilen yarı mamule ise alçı ve gerekmesi halinde tras, termik santral külü alternatif
hammaddeler gibi malzemeler ilave edilerek çimento elde edilecektir.
Mevcut fabrika da dahil olmak üzere söz konusu hammadde ve yardımcı
maddelerin yıllık tüketim miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 8. Hammadde ve Yardımcı Madde Kullanım miktarları
Hammadde
Kalker (2)
Kil/Marn
Demir Cevheri
Ocaklardan
toplam
(ton/yıl)
5.000.000
750.000
50.000
Temin edileceği yer
Firmaya ait ruhsatlı kalker sahalarından
Firmaya ait kil sahasından
Malatya Hekimhandan
43
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Alçı
Tras
Termik Santral
Külü
Kaolen
Boksit
Kum
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
300.000
Firmaya ait ruhsatlı alçı sahasından
400.000
Kayseri Himmetdeden
75.000
750.000
İhtiyaca Göre
İhtiyaca Göre
100 km mesafedeki Kangal termik
santralden
Piyasadan
Piyasadan
Piyasadan
Kalker
Hammadde olarak kullanılacak olan kalker, faaliyet sahibine ait sahalardan temin
edilecektir. Bununla birlikte söz konusu sahaların hammadde temini konusunda yetersiz
kalması durumunda kalker ihtiyacı başka ruhsatlı sahalardan satın alma yolu ile temin
edilebilecektir.
Projeye konu 33087 Ruhsat Numaralı kalker sahası ile ilgili olarak Maden İşleri
Genel Müdürlüğü’nden 18.11.2012 tarihinde işletme ruhsatı ve 11/06/2013 tarihinde ÇED
Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır (Bknz Ek 5).
Projeye konu 40946 Ruhsat Numaralı kalker sahası ile ilgili olarak Maden İşleri
Genel Müdürlüğü’nden 02.03.2005 tarihinde işletme ruhsatı ve 30/12/2005 tarihinde ÇED
Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır (Bknz Ek 5).
Kil/Marn
Hammadde olarak kullanılacak olan kil faaliyet sahibine ait sahalardan temin
edilecektir. Bununla birlikte söz konusu sahaların hammadde temini konusunda yetersiz
kalması durumunda kil ihtiyacı ruhsatlı sahalardan satın alma yolu ile temin edilebilecektir.
Projeye konu 78732 Ruhsat Numaralı kil/marn sahası ile ilgili olarak Maden İşleri
Genel Müdürlüğü’nden 11.10.2010 tarihinde işletme ruhsatı ve 16.03.2011 tarihinde ÇED
Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır (Bknz Ek 5).
Proje İçin Gerekli Yardımcı Madde Miktarları
Çimento üretiminde ihtiyaç duyulacak diğer yardımcı maddeler ise alçı, tras, demir
cevheri, curuf, boksit, kum, termik santral külü ve alternatif hammaddelerdir.
Demir Cevheri
Doğal demir cevheri kullanılacaktır. Ham karışımın kimyasal bileşimini
düzenleyici etkiye sahiptir. Malzeme ihtiyacı, Malatya Hekimhandan karşılanacaktır.
Alçı
Alçı taşı (jips) doğal olarak oluşan ve iki mol su içeren bir Kalsiyum Sülfat
mineralidir. Bileşiminde iki molekül kristal su bulunan jipsin (CaSO4 2H2O), yarım
molekül su kalacak şekilde, ısı verilerek uçurulması ve öğütülmesi ile elde edilen, suyla
karıştırılınca tekrar katılaşarak bağlayıcılık özelliği taşıyan bir yapı malzemesidir.
Projeye konu 57767 Ruhsat Numaralı alçı sahası ile ilgili olarak Maden İşleri Genel
Müdürlüğü’nden 02.03.2006 tarihinde işletme ruhsatı ve 04/01/2006 tarihinde ÇED
Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır (Bknz Ek 5).
Üretilen alçı taşı firmaya ait diğer çimento fabrikalarında da değerlendirilmesi
planlanmaktadır.
44
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Tras
Kendi kendine bağlayıcılık özelliği çok az olan veya hiç olmayan ancak uygun
rutubet şartlarında ve normal ortam sıcaklığında kireç ile reaksiyona girip bağlayıcı
özelliği olan ürünler açığa çıkaran, ince toz halindeki silisli veya silisli ve alüminli
maddelere puzolan denir. Puzolanlar esasen reaktif silisyum dioksit (SiO2) ve alüminyum
oksit (Al2O3)’den oluşmuştur. Geri kalan kısım demir oksit (Fe2O3) ve diğer oksitleri ihtiva
eder. Tras ihtiyacı, Himmetdededen karşılanacaktır.
Kaolen
Mevcut fabrikada beyaz çimento üretiminde kullanılacak olup, piyasadan temin
edilecektir.
Boksit, Curuf, Kum
İhtiyaç olması halinde üretilecek ürünlerde kullanılacak olup piyasadan temin
edilecektir.
Kül
Kül ihtiyacı yaklaşık 100 Km mesafede bulunan Kangal Termik santralden
karşılanacaktır.
Alternatif Hammaddeler
Alternatif hammaddeler, başka sanayi tesislerinden kaynaklanabilen çimento
üretiminde doğrudan kullanılabilecek çimento veya çimento hammaddesi özelliği
gösterebilen (çimentomsu) malzemelerdir. Bu tip malzemelere ihtiyaç duyulması
durumunda piyasadan temin edilecektir.
Kömür
İlave edilecek tesiste, mevcut tesiste kullanılmakta olan yakıtlardan farklı farklı bir
yakıt kullanılmayacak olup, yerli linyit, ithal linyit (steamcoal), petrokok gibi kömür tipleri
ana yakıt tipleri olarak tekil veya proses/fiyat optimizasyonu ve işletme şartlerı
kapsamında birliktede de kullanılabilecektir.
Yapılaması planlanan üretim hattında;
Klinker pişirme kalorisi 850 kcal/kg, petrokok kalorisi 7.550 kcal/kg, yerli linyit
kalorisi 5.400 kcal/kg, steamcaol kalorisi 6600 kcal/kg’’dır.
Üretim için;
% 100 petrokok kömürü kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg /
7.550 kcal/kg = 208.278 ton/yıl
% 100 yerli linyit kömürü kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg
/ 5.400 kcal/kg = 291.203 ton/yıl
% 100 steamcoal’ün kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg /
6.600 kcal/kg = 238.257 ton/yıl kömür kullanılması planlanmaktadır.
Mevcut Üretim Hatlarında İse; klinker üretim kapasitesi 455000 ton/yıl, klinker
pişirme kalorisi 1060 kcal/kg dır. Yukardaki yakıt kalorileri göz önüne alındığında;
% 100 petrokok kömürü kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg /
7.550 kcal/kg = 63.900 ton/yıl
45
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
% 100 yerli linyit kömürü kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg
/ 5.400 kcal/kg = 89.315 ton/yıl
% 100 steamcoal’ün kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg /
6.600 kcal/kg = 73.075 ton/yıl kullaınlmaya devam edilecektir.
Toplamda proje tamamlandığında fabrikada;
% 100 petrokok kullanılması durumunda: 208.278+63.900=272178 ton/yıl
% 100 yerli linyit kullanılması durumunda : 291.203+89.315=380.518 ton/yıl
% 100 steamcoal kullanılması durumunda : 238.257 + 73.075 = 311.332 ton/yıl
kömür tüketilmesi planlanmaktadır.
I.5. Projede üretilecek nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere ne
kadar nasıl pazarlanacakları ve depolanması,
Klinker Üretimi :
Mevcut fabrikadaki klinker üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, çimento, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz
çimento üretimi için gerekli klinker üretimi yapılması planlanmaktadır. Mevcut fabrikanın
klinker üretim hatlarının kapasitesinde herhangibir değişiklik olmayacaktır.
İlave edilecek klinker üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento klinkeri üretimi
de dahil olmak üzere klinker üretimi yapılacaktır. Ürünler Votorantim Çimentoya ait diğer
fabrikalrında kullanılacak geriye kalanlar ise, iç piyasaya yönelik olarak satışa sunulacak
olup, şartlar uygun olur ise ihracat yapılması da planlanmaktadır.
Yapılacak yeni üretim hattında Ön Isıtıcılı/ön kalsinatörlü Kuru Proses ile klinker
üretimi gerçekleştirilecektir. Bu üretim hattının kapasitesi 5.500 ton/gün olup yıllık üretim
kapasitesi 1.850.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Çimento Üretimi :
Mevcut fabrikadaki çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz çimento
üretimi de dahil olmak üzere çimento üretimi yapılması planlanmaktadır. Mevcut
fabrikanın çimento üretim hattının kapasitesinde herhangibir değişiklik olmayacaktır.
Yeni yapılacak üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento üretimi de dahil olmak
üzere çimento üretimi yapılacaktır. Yeni yapılacak çimento üretim kapasitesi 7.000 ton/gün
olup yıllık üretim kapasitesinin 2.000.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Ara ürün olarak üretilecek klinker kapalı klinker silosunda, nihai ürün olarak
üretilecek çimento ise kapalı çimento silolarında depolanacaktır.Fabrikada üretilecek nihai
ve yan ürünler piyasa koşullarına göre Sivas ve çevre illerde satışa sunulacak olup,
şartların uygun olması halinde yurtdışına ihraç edilecektir.
I.6. Proje kapsamında kullanılacak makinaların, araçların ve aletlerin miktar ve
özellikleri,
46
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Projenin inşaat ve montaj aşamasında taşeron firmaları tarafından temin edilecek
olan iş makinaları kullanılacaktır. Bu aşamada 5 adet kule vinç, 4 adet yükleyici-kazıcı, 6
adet mobil vinç, 2 adet loder, 6 adet forklift, 8 adet kamyon, 2 adet fore kazık makinası, 8
adet hazır beton mikseri, 2 adet beton pompası kullanılması planlanmaktadır.
İşletme aşamasında ise yine taşeron firma tarafından temin edilecek olan 1 adet
kepçe, 1 adet mobil vinç ve 2 adet forklift kullanılması planlanmaktadır.
I.7. Proje için seçilen yer ve kullanılan teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi,
Proje Yerinin Seçiliş Nedenleri
Proje yeri aşağıda verilen nedenlerden ötürü seçilmiştir.
 Fabrika alanının hammadde ihtiyacını karşılayacak ruhsatlı sahalara yakın olması,
 Nakliye mesafelerinin kısa olmasından dolayı maliyetlerin düşük olması,
 Altyapının mevcut olması ( elektrik, su, atıksu vb.)
 Çalışacak personelin çalışma yerlerinin (ofislerin) mevcut olması
Maden işletmelerinin doğası gereği bulunduğu arazi üzerinde çıkarılması
gerekmektedir. Dolayısıyla alternatif bir yer seçimi söz konusu değildir.
Projeye konu malzeme ocaklarında üretim devam etmekte olup, kapasite artışı
yapılması planlanmaktadır.
Teknoloji Alternatifleri
Kalker Ocakları ve Alçı Ocağı
Açık işletmelerde işlemler; zemin hazırlama (delme–patlatma, ateşleme, riperleme
vb.), kazı-yükleme, taşıma, dökme ve arazinin tekrar düzenlenmesi vb. gibi sınıflara
ayrılır. Bunun yanında yardımcı işler olarak da yol yapımı, ray ötelenmesi, çalışılan
zeminin düzenlenmesi gibi işler vardır.
Zemin hazırlama işlemi gevşetilecek zeminin sertliği ile direkt olarak bağlantılıdır.
Zeminler sertliklerine göre genelde üç gruba ayrılırlar.



Yumuşak zeminler
Orta sert zeminler
Sert zeminler
Zeminlerin bu özellikleri belirlendikten sonra, zeminin gevşetilmesinde farklı
yöntemler kullanılmaktadır. Yumuşak ve kolayca kazılabilen zeminlerde zemin hazırlama
faaliyetlerine gerek yoktur. Orta sertlikteki zeminlerde riperleme yöntemi ile zemin
gevşetilir. Sert zeminlerde ise delme-patlatma yöntemi ile zeminin gevşetilmesi
gerekmektedir. Bunun yanında sert zeminlerde makine ile kazı, uygun şartların mevcut
olabilmesi halinde mümkün olabilmektedir.
47
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Zemin hazırlamada delme-patlatma yöntemi tercih edildiyse; patlayıcı maddeler ile
yapılan işler deliklerin delinmesi, patlayıcı madde ile doldurularak ateşlenmesi yoluyla
yapılmaktadır. Delikler yapılan hesaplamalarla belirli bir dizaynda delinmekte ve
patlatılmaktadır. Buna delme-patlatma dizaynı denilmektedir.
Sonuç itibariyle; kalker ve alçı taşı genelde basınç mukavemetinin (8.000-18.000
N/cm2) arasında olduğunda sert kayaç sınıfına girmekte ve delme-patlatma yöntemi ile
zeminin gevşetilmesi gerekmektedir.
Kil/Marn Ocağı
Ocak sahasında üretim aşamasında açık ocak işletmeciliği yapılacaktır. Ocak
sahasında herhangi bir patlatma işlemi yapılmayacaktır. Alınan kil malzemesi, yükleyici ile
kamyonlara yüklenerek çimento fabrikasına nakledilecektir.
Kuru Proses Teknolojisi
Çimento üretim prosesleri, klinkerin elde ediliş biçimine göre farklılık
göstermektedir. Klinker üretiminde başlıca dört ana teknoloji mevcut olup bunlar yaş
proses, yarı yaş proses, yarı kuru proses ve kuru prosestir.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından 2000 yılında
yayınlanan Taş ve Toprağa Dayalı Ürünler Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu’ nda;
[...] Klinker üretim metod ve teknolojisinde en önemli farklılıklar fırın ünitelerinde
kendini göstermektedir. Elektrik enerjisi tüketiminde yaş metodun 20 kws/ton çimento
mertebelerinde bir avantaj göstermesine karşın, kuru metot ısı enerjisi tüketiminde yaş
metodun 1.450-1.650 kcal/kg klinker tüketimine 700-900 kcal/kg klinker ısı enerjisi
tüketimi ile üstünlük göstermektedir.
Yaş sistemde, gerekli tahsisler yapıldıktan ve homojenize edildikten sonra zincirli
uzun fırınlara sevkedilen çamur giriş tarafındaki zincir bölgesinde rutubetini kaybeder, orta
bölgede kalsine olur çıkış tarafındaki sinter bölgesinde klinkerize olur ve soğutucuya
dökülür. Bu sistem ancak hammaddenin çok rutubetli ve sedimanter marn ve kilden
oluşması halinde ekonomik olabilir. Ülkemizde fırınların çoğunluğu yakıt tasarrufu
sağlamak amacı ile kuru sisteme çevrilmişlerdir.
Yarı kuru metot, Lepol sisteminde farin eğik bir döner tabak üzerinde % 14-16
rutubetli granül hale getirilmekte, sevkedildiği hareketli ızgarada rutubetini kaybederek
kısmen kalsine olmakta ve takiben kısa döner fırında önce kalsinasyon tamamlanmakta,
sonra da klinkerizasyon gerçekleşmektedir.
Kuru sistemli klinker üretiminde ise konkasörde kırılmış hammadde, farin
değirmeninde öğütülerek homojene edilir. Öğütme işlemi sırasında farin, fırından alınan
yanma gazları ile kurutulur. Kurutma ve ısıtma işlemleri yaş ve yarı yaş sistemden farklı
olarak döner fırında yapılmamaktadır. Bu nedenle fırın boyu diğerlerine göre kısadır. Kuru
sistem fırınlarda yalnızca kalsinasyon ve sinterleme işlemleri yapılmaktadır. Ön ısıtıcı
ünitesinde döner fırın çıkışındaki gaz siklon kademelerinden geçerken enerjisini vererek
soğur, homojene edilmiş farin ise ters istikamette geçerken enerji ile ısınır ve kısmen
kalsine olur. Kademe sayısı 4 veya daha fazla olabilmektedir. Kademe sayısı arttıkça ısı
tasarrufu artar. Kuru sistem fırınların ön kalsinasyon sistemini de içermesi halinde yakıt
döner fırından başka kalsinatörde de yakılmaktadır. Kalsinatöre sekonder hava olarak
soğutmadan sıcak gaz alınmaktadır. Ön ısıtıcılı kuru sistem döner fırında fırına girişteki
kalsinasyon derecesi en fazla % 40-50 iken, ön kalsinasyonlu sistemlerde bu değer % 9248
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
98 oranına kadar ulaşmaktadır. Ön kalsinasyonlu döner fırınlarda kalsinatörde düşük
kalorili kömür kullanımı sağlanabildiği gibi ısı tüketimi düşer (% 5-10 m) ve fırın
kapasitesi artar. Yaş sistem fırınları, kuru sisteme tahvillerinde çok defa 1 veya 2 siklon
kademeli ön ısıtıcılar tercih edilmektedir [...] denilmektedir.
Sonuç olarak hammadde vasfı, yüksek kükürt içeriğine sahip yakıtların
kullanılabilecek olması, yaş sisteme göre daha düşük ısı enerjisi tüketimi dolayısı ile proje
için Avrupa’da ve Türkiye’de yaygın bir şekilde kullanılmakta olan kuru proses teknolojisi
kullanılmaktadır.
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Bölgeye ilişkin 1/50.000, 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli yürürlükte bulunan
planlar (bu planların proje özeti ekine plan hükümleri ve lejant paftası ile birlikte
verilmesi ve aslının aynıdır damgasının vurulması) ve proje sahasının plan üzerinde
işaretlenmesi, Çevre Düzeni Planı’nda planda hangi kullanımda kaldığının
açıklanması,
Proje alanının içerisinde kaldığı bölgeye ait 1/100.000 ölçekli Sivas İli Çevre
Düzeni Planı 02/04/2012 tarihinde (27/07/2013 tarihli değişiklik) Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından onanmıştır. Mekansal Planlama
Genel Müdürlüğünden alınan “Aslının Aynıdır” onaylı çevre düzeni planı, plan notları,
plan lejantı ekte verilmektedir. (Bkz. Ek 8).
Proje kapsamındaki malzeme ocaklarında geçici veya kalıcı tesisler yer
almayacaktır. Ancak geçici tesislerin gerekmesi durumunda, 6727 sayılı Maden
Kanunu’nun 7. Maddesi Değişik dördüncü fıkra: 10/6/2010- 5995/3 md’sine göre;
“İmarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve
bunların müştemilatı, inşaat ve yapı kullanım iznine tabi değildir. Ancak, yapıların fen ve
sağlık kurallarına uygun olması ve ilgili il özel idaresine bildirilmesi zorunludur.” Hükmü
doğrultusunda hareket edilecektir.
Madencilik faaliyetlerinde çevreye zarar verilmemesi için hertürlü önlem yatırımcı
tarafından alınacaktır.
Ocak sahasında arazinin yapısı, malzemenin cinsi ve niteliğine göre basamaklar
tesis edilerek, şevin heyelan yapmadan durması sağlanacak ve ocak terk edilirken, ocak
sahasının çevre düzenlenmesine önem verilecektir. Söz konusu malzeme ocakları için
DYKP Planı Ek 9’da sunulmuştur.
II.2. 1/25.000 ve 1/5.000’lik hâlihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1 km’lik
yarıçap üzerinde yeraltı sularını, yerüstü sularını ve deprem kuşaklarını gösterir
analiz, jeolojik yapı, köy yerleşik ve sanayi alanları, ulaşım ağı, enerji nakil hatları,
arazi kabiliyeti, koruma alanları, diğer stratejik bölgeler ve bu stratejik bölgelerin
etkilenen alanlarının gösterimi,
Faaliyet alanı merkezli 1 km’lik yarıçap üzerinde yeraltı suları, yerüstü suları ve
deprem kuşaklarını gösterir analiz, jeolojik yapı, köy yerleşik ve sanayi alanları, ulaşım
ağı, enerji nakil hatları, arazi kabiliyeti, koruma alanları ve stratejik bölgelerin gösterildiği
Faaliyet Merkezli Harita ekte verilmektedir. (Bkz.Ek 10).
Projeye konu malzeme ocakları ile ilgili olarak; hidrojeolojik etüt raporu ve zemin
etüt raporu hazırlatılmış olup Ek 11’te, sunulmuştur.
49
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
II.3. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik
altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet
planı üzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri,
binaların kat adetleri ve yükseklikleri, sızdırmasız fosseptik, depolama alanları,
yollar, şantiye binalarının gösterilmesi),
Yatırım, 87.740 m2 kapalı alan 880.085 m2 açık alan olmak üzere toplamda 967.825
m ’lik 375 ada 1 parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında kurulacak olan
ünitelerin yükseklikleri farklılık ve değişiklik arz edeceğinden iş bu raporda
belirtilememiştir.
2
Söz konusu kapasite artışı fabrika alanı içerisinde yapılacak olup bu alanın
mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup fabrika yerleşim sahasını kapsayan araziye ilişkin
Mülkiyet Belgesi Ek 2’de verilmiştir.
Tablo 9. Mevcut Üniteler
Ekipman-Proses
Konkasör
1 Nolu Döner Fırın
2 Nolu Döner Fırın
Farin Değirmeni I
Farin Değirmeni II
1 Nolu Çimento Değirmeni
2 Nolu Çimento Değirmeni
3 Nolu Çimento Değirmeni
4 Nolu Çimento Değirmeni
Kömür Değirmeni
Kapasite
250 ton/saat
22.23 ton/saat
35.10 ton/saat
50 ton/saat
50 ton/saat
65 ton/saat
10 ton/saat
11 ton/saat
11 ton/saat
15 ton/saat
Alan
370
835
540
485
485
485
270
Tablo 10. Proje ünitelerine ait alan büyüklükleri
EKİPMAN-PROSES
Kalker-Kil kırıcı
Tras kırıcı
Ön homojenizasyon sistemi
Katkı stokholü
Dik farin değirmeni +Farin
Homojene silosu
Döner fırın
Dik kömür değirmeni
Kapalı kömür stokholü
Kapalı klinker stokholü
Dik veya bilyalı çimento değirmeni
Çimento silosu
Paketleme ünitesi
Diğer alanlar (Bozuk klinker silosu ,
transfer ekipmanları , atölyeler,
vs)
TOPLAM
KAPASİTE
1.300 t/h
130 t/h
32.800 ton
20.000 ton
ALAN (m2)
1,400
600
9,000
10,000
450 t/h
229 t/h
45 tph
9.000 ton
32.700 ton
2*160 t/h
2*15.600 ton
2*120 t/h
4,000
8,000
1300
8,000
4,940
5,000
3000
2,500
-
30,000
87.740
50
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yapılması planlanan ünitelerin toplam kapalı alanı 87.740 m² dir. Listede yer
almayan kısımlar transfer üniteleri, geçici bakım binaları vb. yapılardır.
Proje kapsamında yapılacak tüm ünite ve yerlerinin gösterildiği Genel Yerleşim
Planı ekte verilmektedir (Bkz.Ek 7).
II.4. Arazinin mülkiyet durumu, koordinatları, faaliyet alanına ait panoramik
fotoğrafların eklenmesi,
Yatırım, 87.740 m2 kapalı alan 880.085 m2 açık alan olmak üzere toplamda 967.825
m2’lik 375 ada 1 parsel üzerinde gerçekleştirilecektir.
Söz konusu kapasite artışı fabrika alanı içerisinde yapılacak olup bu alanın
mülkiyeti faaliyet sahibine aittir. Fabrika yerleşim sahasını kapsayan araziye ilişkin
Mülkiyet Belgesi Ek 2’de verilmiştir.
Fabrikaya hammadde teminleri ise tesis alanının yakın çevresinde yine proje
kapsamında olan 2 adet kalker, 1 adet kil ve 1 adet alçı ocağı sahasından temin edilecektir.
Projeye konu kalker, kil ve alçı sahaları faaliyet sahibine ait olup, işletme ruhsatları
mevcut olup Ek 3’te sunulmuştur.
Projeye konu ocaklar için;
33087 ruhsat numaralı kalker ocağı 100 ha olup, 21,53 ha alanı için Sivas Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğünden 11.06.2013 tarihinde ÇED Gerekli Değildir Kararı Belgesi
alınmıştır.
40946 ruhsat numaralı kalker ocağı 100 ha olup, 10 ha’lık alanı için Sivas Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğünden ( Çevre ve Orman İl Müdürlüğü Mülga) 30.12.2005 tarihinde
ÇED Gerekli Değildir Kararı Belgesi alınmıştır.
57767 ruhsat numaralı alçı ocağı 294,8 ha olup, 10 ha’lık alanı için Sivas Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğünden ( Çevre ve Orman İl Müdürlüğü Mülga) 04.01.2006 tarihinde
ÇED Gerekli Değildir Kararı Belgesi alınmıştır.
78732 ruhsat numaralı kil/marn ocağı 49 ha olup, 21,54 ha’lık alanı için Sivas
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden ( Çevre ve Orman İl Müdürlüğü Mülga) 16.03.2011
tarihinde ÇED Gerekli Değildir Kararı Belgesi alınmıştır.
Proje yerini gösterir uydu görüntü fotoğrafı Şekil 12.’de verilmektedir.
51
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Şekil 12 Uydu Görüntüsü
Proje alanının ED-50 UTM 6° ve WGS 84 coğrafi koordinatları aşağıdaki tabloda
verilmektedir.
Tablo 11. Fabrika Alanı koordinatları
Fabrika Alanı 60 UTM Koordinatları
NOKTA NO
1
Y
323775
X
4398725
2
3
4
323670
323570
323500
4398885
4399300
4399430
5
323430
4399525
6
323375
4399685
7
8
9
323325
323300
322700
4399800
4399900
4400150
10
322520
4400000
11
322600
4399070
12
322770
4399070
Toplam Alan : 996,212 m2
52
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Fabrika Alanı Coğrafik Koordinatları
Nokta No.
Y
1
36,9437595
39,7186272
X
2
36,9424924
39,7200462
3
36,9412152
39,7237623
4
36,9403641
39,7249184
5
36,9395224
39,7257593
6
36,9388381
39,7271886
7
36,9382242
39,7282137
8
36,9379058
39,7291090
9
36,9308416
39,7312355
10
36,9287829
39,7298474
11
36,9299664
39,7214901
12
36,9319486
39,7215254
Malzeme Ocakları 60 UTM ve Coğrafik Koordinatları
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Ruhsat Alan Koordinatları (UTM)
Nokta No
1
2
3
4
Toplam Alan : 49 ha.
Y
323900
323900
323200
323200
X
4402500
4401800
4401800
4402500
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Ruhsat Alanı Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
Toplam Alan : 49 ha.
Y
36,9442069
36,9443944
36,9362293
36,9360411
X
39,7526444
39,7463414
39,7461964
39,7524994
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Yeni ÇED İzin Alan Koordinatları (UTM)
Nokta No
1
2
3
4
5
Toplam Alan: 34,2 ha
Y
323215
323260
323675
323810
323875
X
4401800
4402350
4402475
4402100
4401800
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Yeni ÇED İzin Alanı Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
5
Toplam Alan: 34,2 ha
Y
36,9364042
36,9367813
36,9415889
36,9432642
36,9441028
X
39,7461995
39,7511612
39,7523728
39,7490241
39,7463362
53
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Ruhsat Alan Koordinatları UTM
Nokta No
1
2
3
Toplam Alan : 100 ha.
Y
322000
324000
322000
X
4404000
4404000
4403000
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Ruhsat Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
Y
36,9216365
36,9449719
36,9219073
X
39,7657559
39,7661715
39,7567517
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin Alan Koordinatları UTM
Nokta No
1
2
3
Toplam Alan : 100 ha.
Y
322000
324000
322000
X
4404000
4404000
4403000
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
Toplam Alan : 100 ha.
Y
36,9216365
36,9449719
36,9219073
X
39,7657559
39,7661715
39,7567517
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Ruhsat Alan Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
Toplam Alan: 294,8 ha
Y
325917
326977
325204
324455
X
4406005
4405047
4403573
4404714
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Ruhsat Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
Toplam Alan: 294,8 ha
Y
36,9668080
36,9794318
36,9591336
36,9500900
X
39,7846194
39,7762093
39,7625747
39,7726946
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Yeni ÇED İzin Alan Koordinatları
Nokta No
1
2
3
4
5
Toplam Alan: 75,7 ha
Y
325908
326940
325874
325922
325654
X
4405474
4405028
4404151
4404805
4405114
57767 Ruhsat Numaralı Alçı OcağıYeni ÇED İzin Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
Y
36,9668437
36,9790050
X
39,7798363
39,7760307
54
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
36,9667976
36,9671844
36,9639750
3
4
5
Toplam Alan: 75,7 ha
39,7679165
39,7738152
39,7765427
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Ruhsat Alan Koordinatları UTM
Nokta No
1
2
3
4
Y
326000
328000
328000
326000
X
4406500
4406500
4406000
4406000
Toplam Alan: 100 ha
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Ruhsat Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
1
2
Y
36,9676455
36,9909894
X
39,7890936
39,7895002
3
4
36,9911204
36,9677780
39,7849980
39,7845914
Toplam Alan: 100 ha
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Yeni ÇED İzin Alan Koordinatları UTM
Nokta No
1
2
3
4
Y
326000
327552
327900
326000
X
4406500
4406500
4406000
4406000
Toplam Alan: 86,3ha
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı ÇED İzin Alan Coğrafik Koordinatları
Nokta No
Y
X
1
2
3
4
36,9676455
36,9857603
36,9899533
36,9677780
39,7890936
39,7894096
39,7849778
39,7845914
Toplam Alan: 86,3ha
Projeye konu olan 3.üretim hattının kurulacağı alan fotoğrafları aşağıda
verilmektedir.
55
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 13. 3.Üretim Hattının Kurulacağı Alan Fotoğrafları
56
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 14. 3.Üretim Hattının Kurulacağı Alan Fotoğrafları
Projeye Konu Malzeme Ocaklarını Gösterir Fotoğraflar aşağıdaki gibidir.
57
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 15. 78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağını Gösterir Fotoğraf
Şekil 16. 40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağını Gösterir Fotoğraf
58
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 17. 57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağını Gösterir Fotoğraf
Şekil 18. 33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağını Gösterir Fotoğraf
Proje alanının işlendiği 1/25.000 ölçekli topografik harita ekte verilmektedir
(Bkz.Ek 12).
59
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
BÖLÜM III: PROJE YERİ ve ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ (Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların
Kullanımı)
III.1. Jeolojik Özellikler (Bölge ve inceleme alanı jeolojisi, büyük ölçekli
jeolojik harita ve stratigrafik kesit,
Bölgesel Jeolojik Özellikler
Sivas havzasının ofıyolitli karışık ve metamorfitlerden oluşan bir temel üzerinde
geliştiği kabul edilmektedir. Bu temel üzerinde genel olarak Orta-Üst Eosen yaşlı denizel
kırıntılı kayalar, Üst Eosen- Oligosen yaşlı masif jipsler, Oligo-Miyosen yaşlı karasal
kırıntılı kayalar ve bu kayaları uyumlu olarak izleyen yer yer katmanlı jips yaygılarından
oluşmaktadır. Bu düzeyin üzerine ise sığ denizel karbonatlar ve sığ denizel -karasal
kırıntılı kayalarla jips ara katkılarının yer aldığı Alt-Orta Miyosen yaşlı istif, açılı
uyumsuzlukla gelmektedir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı karasal kırıntılı kayalar ve gölsel
karbonatlar ile Kuvaterner yaşlı alüvyon ve topraktan oluşan örtü, sıra ile daha eski tüm
birimlerin üzerinde açılı uyumsuzlukla yer almaktadır.
Mesozoyik
Toros Tektonik Kuşağı'nda geniş bir yayılım sunan Munzur Dağları'nın batı
uzanımını oluşturmakta ve İl sınırları içinde Divriği yöresinde yüzeylemektedir. Daha çok
platform türü karbonatlardan oluşan birimin üst düzeyleri derin denizel ortam koşullarını
yansıtmaktadır. Özde allokton bir birim olmakla beraber, yöredeki ofiyolitik kayalara göre,
göreliotokton konumludur.
Üst Triyas - Üst Kretase yaş aralığında oluşmuş bir tektono-stratigrafik olan birim,
Özgül ve diğerleri (1981) tarafından Munzur Kireçtaşı olarak tanımlanmıştır.
Jura-Kretase
Tüm tektonik kuşaklarda izlenen bu düzey, Kangal İlçesi Höyüklü Dağı dolayında,
Gürün İlçesi batı bölümlerinde, Hafik kuzeyi, Doğanşar'ın batısı ve Gölova'nın
kuzeydoğusunda olmak üzere tüm tektonik kuşaklar boyunca yüzeylenir.
Örneğin, Gölova yöresinde bu düzey, piroklastik kayalar, kireçtaşı, epiklastik
kayalar, çakıltaşı-kumtaşı ve kireçtaşı düzeylerinden oluşur (Yılmaz, 1985). Kangal ve
Gürün dolaylarında neritik kireçtaşı, killi kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı, kalkarenit, breşik
kireçtaşı gibi genellikle kireçtaşı düzeylerinden oluşmaktadir. Bu yörenin kireçtaşları, bazı
araştirmacilar tarafından Munzur Dağları'nı oluşturan kireçtaşlarının batıdaki devamı
olarak düşünülmüştür (Özgül ve diğerleri, 1991; Yılmaz, 1998).5 Hafik kuzeyi ve
Doğanşar'ın batısında görülen kireçtaşları ise, pelajik ve neritik fasiyeslerde oluşmuş tortul
kayatürü blokları şeklinde görülür. Bu blokların, Tokat yöresi metamorfitleri üzerine
uyumsuzlukla gelen kayalardan kaynaklandığı kabul edilmektedir.
Toros Tektonik Kuşağında, yer yer dolomitik olan kireçtaşları da İl sınırları içinde
Jura-Kretase Yaşlı olup göreli otokton konumlu olarak kabul edilmekte ve diğer birimlerle
beraber temeli oluşturmaktadir. Kuzey Anadolu Ofiyolit Kuşağı'nda yer alan ofiyolitlerin
5Kaynak: (Özgül ve diğerleri, 1991; Yılmaz, 1998).
60
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
ise Paleozoik' te oluştuğu (Tator, 1987) ya da Jura-Kretase sırasında okyanus ortası sırtlar
boyunca oluştuğu kabul edilmektedir (Yılmaz, 1980, 1985).
Üst Kretase
Üst Kretase sırasında, kuzeyde yer alan Pontid Tektonik Birliği bir yay topluluğu,
güneyde yer alan Toros Tektonik Birliği ise pasif kıta kenarı karbonatları ile temsil
edilmektedir. Arada yer alan Kuzey Anadolu Ofiyolit Kuşaği boyunca, çeşitli yaşlarda
oluşmuş ofiyolitler ile yitim zonu boyunca oluşmuş ofiyolitli karışık yüzeylenir.
(Zakariadze, 1983; Yılmaz, 1984, 1985, 1989).
Daha çok ofiyolitik karışıktan oluşan birim, Yıldızeli–Sivas-Hafik yerleşim
yerlerinin kuzeyinde, Gürün – Kangal - Divriği yörelerinde, İmranlı – Suşehri - Koyulhisar
Ölçeleri ve Ulaş'in doğu kesiminde yaygın bir şekilde yüzeylenmektedir.
Peridotit, serpantinleşmiş peridotit, gabro, diyabaz, aglomera, radyolarit, kireçtaşı,
mermer ve fillit gibi kayaları temsil eder. Genellikle serpantinit, yer yer tüf, aglomera,
spilitleşmiş volkanitler ve volkano - tortul kayalardan oluşur. Bu kaya topluluğunun
oluşturdugu hamur içinde yüzer konumda değişik yaş ve kayatürü özellikli bloklar bulunur.
Bu bloklar, Paleozoyik yaşlı metamorfitler ve daha çok Üst Jura - Alt Kretase yaşlı
kireçtaşlarından oluşmaktadır. Ayrıca Senomaniyen yaşlı pelajik kireçtaşları, ofiyolitli
kaya türü topluluğu içerisinde hem ara düzey hem de bloklar şeklinde yer alır.Tüm
tektonik birliklerin Maastrihtiyen öncesinde yerleştiği kabul edilmektedir.
Üst Kretase (Maestrihtiyen)-Eosen
Yukarıda sunulan tektonik birliklerin üzerinde ise Maestrihtiyen'den itibaren oluşan
bir örtü, açılı uyumsuzlukla gelir. Bu örtü genel olarak transgresif ve regresif istiflerin
birbirini izlediği, kimi yerlerde yerel uyumsuzluklarla birbirinden ayrılabilen karasal, sığ
denizel ve hemipelajik ortam koşullarını yansıtan ve yanal ya da dikey yönde fasiyes
özellikleri sıkça değişen bir topluluktan oluşur. Örneğin, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde
yaygın bir şekilde görülen sığ denizel karbonatlar ve tortul arakatkılı kırıntılı kayalara
Koyulhisar-Suşehri dolayında da rastlanır. Diğer taraftan, İl sınırları içinde Divriği ve
Suşehri yörelerindeki granitoyidik kayalar da Üst Kretase - Eosen aralığında oluşmuştur.
Paleosen-Eosen
Bu düzey, özellikle Ulaş, ilçesi Tecer Dağları ve Şarkışla - Altınyayla yörelerinde
yüzeylenir. Tecer Dağları yöresinde gri, siyahımsı renkli, orta-kalın tabakalı kireçtaşı ile
temsil edilir. Kalınlığı değişken olup, yanal devamlılığı olmayan bir düzey
görünümündedir. Ofiyolitli karışık üzerine diskordan olarak çökelen bu kireçtaşı,
ofiyolitlerin Eosen'de ikinci kez aktarılması sonucu, bugünkü konumunu kazanmıştır. Yaşi,
Üst Maestrihtiyen-Paleosen olarak belirtilmiştir (İnan, 1993).
Şarkışla-Altınyayla yörelerinde ise Paleosen yaşli andezit - bazalt ve piroklastik
kayalar; Paleosen - Eosen yaşli türbiditik kireçtaşları, volkano - tortul dizi, türbiditik
kireçtaşı, denizel kumtaşi – kiltaşi - Şeyl ardışımı ve tekrar türbiditik kireçtaşı gibi volkano
– tortullardan oluşmaktadir (Yılmaz, 1989). Bu birimlerin, temel konumundaki birimlerle
ilişkisi sahada görülmemektedir.
61
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Eosen
Bu düzey, Hafik, Zara ve İmranlı ilçelerinin kuzeyinde, Suşehri - Koyulhisar
arasında, Yıldız Dağı'nın güneyinde, Yıldızeli ilçesinin batısında, Gürlevik Dağı Gedikbaşi arasındaki koridor boyunca ve Gürün İlçesi civarında yüzeylenmektedir.
Denizel kırıntılı kayalar; yer yer volkanit, serpantinit olistolitleri ve aktarılmış
serpantinit breşleri, çeşitli olistolitli düzeyler ve kireçtaşı blokları içermektedir.
Özellikle Orta Eosen yaşlı düzey, daha yaşlı temel birimler üzerine açısal uyumsu
dereceli bir geçiş sunar bazı yerlerde uyumsuz olup, üstte yeralan Alt Miyosen yaşlı
düzeylere ise, dereceli bir geçiş sunar.
Oligosen
Birim, ağırlıklı olarak Ulaş, Hafik, Zara ve İmranlı dolaylarında yüzeylenir. Altta
jips arakatkılı kireçtaşı, kiltaşı, çamurtaşı ardalanması ve üstte ise çakıltaşı, kumtaşı,
çamurtaşı düzeylerinden oluşur. Birim ayrıca iri boyutlu ofiyolitik kaya ve kristalleşmiş
kireçtaşı blokları da içerir. Sığ deniz, lagün ve karasal ortamlarda çökelmiş olan birim,
6ince-orta kalın tabakalı, eklemli ve yer yer devrik kıvrımlıdır. Kırıntılı üst düzeylerde
çapraz katmanlanma gelişmiştir.
Oligosen yaşlı birim, daha yaşlı birimler üzerinde bazı yerlerde uyumsuz olup, üstte
yeralan Alt Miyosen yaşli düzeylere ise, dereceli bir geçiş sunar .
Oligo-Miyosen
Ayırtlanamamış Oligo-Miyosen yaşlı birimler, Sivas İl merkezinin güneybatısından
Şarkışla ve Gemerek'e kadar uzanan bir alanda yüzeylenir.
Üstte sunulan Oligosen yaşlı birimle olasılıkla yanal ve dikey geçişlidir. Çakıltaşı,
kumtaşı ve silttaşı arakatkılı masif jips düzeyleri ve jips üzerine uyumlu olarak gelen
çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve çamurtaşı ardalanmalı birimlerden oluşmaktadir. Kalın, orta
ve orta – ince katmanlanma gösterir. Yanal olarak kısa aralıklarda merceklenen
katmanlarda, derecelenme ve çapraz katmanlanma olağandır. Birim, denizle ilişkili delta
ve taşkın ovası çökelleriyle temsil edilmekte olup, Oligosen - Alt Miyosen yaş aralığında
çökelmiştir.
Miyosen
Bu düzey, ilin Merkez İlçesi ile Hafik – Zara - İmranlı ilçeleri güney kesimlerinde
ve Kangal - Divriği arasındaki bölgede yaygın bir şekilde yüzeylenir.
Alttaki çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve çamurtaşından oluşan düzeyleri jips mercekleri
ve bazaltik volkanit arakatkıları içerir. Üstte uyumlu olarak gelen masif, yer yer yumrulu
ve ortaince katmanlı jipsler, daha üstte çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ve çamurtaşı
ardışımına uyumlu olarak geçer.
Bütün bu birimlerin üzerinde de masif jips, çamurtaşı, silttaşı, kireçtaşının yanısıra
çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ardalanması uyumlu olarak yer alır.
6 Kaynak: (İnan, 1993 , Bingöl ve diğerleri 1989)
62
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Miyosen'in alt düzeyleri sığ denizel, delta ve akarsu ortamı ürünü olup, üste doğru
gölsel ortam gelişmeye başlamiş ve en üstteki birimleri göl-akarsu ortamında çökelmiştir.
Yukarıda sunulan kaya türlerinin yaşi Alt - Orta Miyosen olarak belirtilmiştir.
Neojen
Neojen yaşlı karasal düzeyler, Sivas İl Merkezinden Şarkışla ve Gemerek'e doğru
uzanan Kızılırmak Vadisinde, Kangal ve Gürün dolayında yüzeylenir.
Altta kırmızı-bordo renkli çakıltaşı, kumtaşi, silttaşı ve çamurtaşı ardalanmasından
oluşan düzeylerde derecelenme ve çapraz katmanlanma izlenir. Bu düzey, daha yaşlı
oluşukların üzerine açılı uyumsuzlukla gelmekte olup, göl-akarsu ortamında çökelmiştir.
Alt- Orta Miyosen yaşli jipslerin üzerinde uyumlu olması nedeniyle aynı yaşta kabul
edilmiştir. Bu birimin üzerinde yer alan polijenik çakıltaşı, kumtaşi, silttaşı ve çamurtaşı
ardalanmalı seviyeler, akarsu ortamında çökelmiş ve Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı olarak
kabul edilmiştir. Üstte ise orta-kalın katmanlı, bitki kırıntılı, Gastropod ve Ostracod fosilli
kireçtaşı düzeyleri ise olasılı Pliyosen yaştadır. En üstte ise karasal volkanitler yer alır
(Yılmaz ve diğerleri,1989).
Yukarıda tanımlanan birimler, Bingöl ve diğerleri (1989)'nin haritasında Neojen
yaşlı bir düzey olarak sunulmuştur.
Pliyosen
Sivas İl Merkezinin kuzeyinde ve İmranlı dolayında Pliyosen yaşlı karasal birimler
yüzeylenir. Bunlar, ağırlıklı olarak akarsu ve gölsel oluşuklardir. Birimin alt düzeylerini,
genel olarak turuncumsu çakıltaşı ve kumtaşindan oluşan akarsu çökelleri temsil eder.
Üstte ise geçişli olarak gölsel ortamda oluşmuş kireçtaşı düzeyleri yer alır. Başlangiçta
akarsu, daha sonra gölsel ortamda oluşumunu sürdüren birimin alt kesimlerinin Üst
Miyosen, üst kesimlerinin ise Pliyosen yaşta olduğu belirlenmiştir (Yılmaz ve
diğerleri,1997).
Pliyo-Kuvaterner
Birim, Kangal - Divriği arasında Yamadağ bölgesinde yüzeylenir. Bazaltın yanısıra
yer yer piroklastik düzeyler de kapsayan topluluk geniş bir yayılım sunar. Volkanitler, Üst
Miyosen - Pliyosen yaşli birimleri keserek çıkmış ve üzerine akmıştır.
Buna göre volkanitler, Pliyosen ya da daha genç yaşta olmalıdır.
Kuvaterner
Bu birim, akarsu vadilerinde ve yamaçlarda yer alan çakıl, kum ve çamur depoları
ile sıcak su kaynakları boyunca gelişen traverten oluşuklarından oluşur.
Prekambriyen
Sivas İli sınırları içinde Prekambriyen yaşlı bir düzey saptanmamış olmakla
beraber, Toros Tektonik Birliği'nin yüzeylendiği başka alanlarda bu yaşta çeşitli düzeylerin
var olduğu bilinmektedir.
63
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
İnceleme Alanı Jeolojisi7
Selimiye formasyonu
Sivas Tersiyer havzasmda Oligosen yaşlı kırıntılı karasal oluşuklar, Selimiye
formasyonu olarak adlandırılmıştır Genel olarak morumsu, kırmızı yer yer alacalı gri
renkte olan çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve çamur taşı ardalanmasından oluşan birim, kaim,
orta-kalın ve orta-ince katmanlıdır. Kırıntılı düzeylerde derecelenme ve çapraz
katmanlarıma gibi sedimenter yapılar izlenmektedir. Faaliyet yerine ait Jeoloji Haritası Ek
13’te verilmiştir.
Hafik formasyonu
Sivas havzasında oldukça geniş yayılım sunan ve ağırlıklı olarak masif jipslerden
oluşan Oligo-Miyosen yaşlı birim Hafik formasyonu olarak adlandırılmıştır. Masif jipslere
yer yer kırıntılı katmanlı jips ardalanmasından oluşan düzeyler de eşlik etmektedir. Sivas
havzasında oldukça geniş bir yayılım sunan ve masif jipslerden oluşan Oligo-Miyosen
yaşlı Hafik formasyonu da bölgedeki en önemli akifer durumundadır. Dolin, ovala ve
polye türü karstik yapıların yaygın olarak geliştiği bu birim, KB-GD ve KD-GB doğrultulu
fayların ve kırık zonlarının denetiminde deformasyona uğramıştır. Karstik yapıların da
kırık zonlarına bağlı olarak geliştiği kabul edilmektedir. Karstik su kaynaklarının yöredeki
egemen kırık zonlannın kesişim yerlerinde yer aldığı ve jipsli formasyonların yeraltı yada
yerüstü suları ile temasa geçtiğinde bu formasyonların içerdiği anyon ve katyonların
çözünerek su kalitesi yönüyle sorunlara neden oldukları sonucuna varılmıştır. Hafik
formasyonu'nun bileşiminde evaporit grubu minerallerden jipsin (CaS042H20) yanı sıra
anhidrit (CaS04) ve kayatuzu (NaCI) da bulunur. Bu mineraller, iyonik bir kafes yapısına
sahip olup su ile temas etmeleri sırasında kolaylıkla çözünürler. Su, ortamı terk ettiğinde,
evaporit grubu mineraller tekrar kristalleşebilir, yada iyonlar yer değiştirerek yeni
mineraller oluşur veya mineraller birbirine dönüşebilirler. Dolayısıyla bu minerallerin
oluşturduğu kayatürlerinin egemen olduğu ortamdaki havzalarda su kalitesi kolaylıkla
bozulmaktadır. Evaporit grubu minerallerin çözündüğü yüzey ve yeraltısulan doğal olarak
kirlenmektedir. Sivas dolayındaki yüzey ve yeraltısulannın büyük bir bölümü, bölgede çok
geniş bir yayılım gösteren Hafik formasyonu jipslerinin etkisi sonucunda toplam çözünmüş
iyon miktarı çok yüksek, tuzlu ve acı sulardır.
Karacaören formasyonu- Yoğurthıdağı üyesi
Miyosen yaşlı denizel kırıntılı ve karbonatlar bir bütün olarak Karacaören
formasyonu biçiminde adlandırılmıştır. Bu formasyonun içinde yer alan sığ denizel
karbonatlar ise Yoğurtlu dağı üyesi olarak ayırtlanmıştır.
Apa formasyonu
İnceleme alanının ve Sivas'ın batısında sığ denizel ve karasal kırıntılı kayalarla
temsil edilen bu topluluk Apa formasyonu olarak adlandırılmıştır . Bu birimin, yukarıda
sunulan Karacaören formasyonundan farkı, denizel karbonatları içermesi ve yer yer karasal
kırıntılı düzeylerin de denizel kırıntılı düzeylere eşlik etmesidir. Sivas'ın yakın dolayında
7
Votorantim Çimento Sanayi ve Tic. A.Ş. Sivas 2013, Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları
Hidrojeolojik Etüt Raporu Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi Mevkii Yasin Doğan Müh. Mad. İnş. Tur.
San. ve tic. Ltd. Şti. Sivas- 2013
64
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
da yüzeylenen bu birim, yeraltı suları açısından iyi sayılabilecek bir akiferini temsil
etmektedir.
İncesu formasyonu
Sivas havzasının kuzeyinde Üst Miyosen - Pliyosen yaşlı akarsu ve gölsel çökeller
İncesu formasyonu olarak adlandırılmıştır. Ayrıca, altta yer alan ve akarsu çökellerinden
oluşan kırıntılı düzey Derindere üyesi, gölsel karbonatlardan oluşan üstteki düzey ise
Porsuk üyesi olarak adlandırılmıştır . Sivas'ın kuzeyinde yer alan Üst Miyosen- Pliyosen
yaşlı akarsu ortamının ürünü iri taneli kırıntılı kaya türlerinin üzerinde yer alan gölsel
ortamın ürünü karbonatlar yeraltısulan yönüyle zengin birer akifer niteliğindedirler.
Formasyonu oluşturan kaya türlerinin özellikle alt kotları zengin birer kaynak
potansiyeline sahiptirler.
Kuvaterner yaşlı oluşuklar
İnceleme alanında ve yakın dolayında Kuvaterner yaşlı topraklar ve alüvyonlar ova
konumunda olan düzlüklerde ve akarsu vadilerinde geniş bir alanda görülmektedir.
Alüvyonlar genel olarak tutturulmamış ya da gevşek tutturulmuş ve taşınma evresi
geçirmiş çakıl, kum ve çamur depolanyla temsil edilmektedir. Topraklar ise ince taneli ve
yerli yerinde oluşmuş ince taneli zeminleri temsil etmektedir. Ayrıca traverten ve yamaç
molozu ya da alüvyon konileri yer yer izlenmektedir. Özellikle alüvyon ve Selimiye
formasyonu üzerinde yerli yerinde oluşmuş toprak durumundadır. Kızılırmak vadisi
boyunca ve Kızılırmak'a ulaşan vadilerde yada yamaçlarda yer alan alüvyon ve toprak,
yüzey sularının üzerinden aktığı düzeyleri oluşturmaktadırlar. Bu oluşukların, özellikle
dolaylarındaki jipsli akiferlerden süzülen sulara yatak işlevini gören kesimleri, doğal
olarak kirlenmiş, dolayısıyla içme ya da tarım amaçlı kullanımı sınırlı olan yeraltısulannın
sınırlı olarak bulunduğu akiferlerdir.
65
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 19 Sivas İl Merkezi Dolayının Genelleştirilmiş Dikme kesiti8
Jeomorfoloji
İklim: İç Anadolu’nun kara iklimi hüküm sürer. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk
ve yağışlı geçer. Senelik yağış ortalaması 411 mm’dir. +30°C’nin üzerinde gün sayısı 30
8
Votorantim Çimento Sanayi ve Tic. A.Ş. Sivas 2013, Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları
Hidrojeolojik Etüt Raporu Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi Mevkii Yasin Doğan Müh. Mad. İnş. Tur.
San. ve tic. Ltd. Şti. Sivas- 2013
66
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
günden az ve 0°C’nin altında gün sayısı 120’dir. 30 gün kar yağar, 70 gün toprak karla
örtülüdür. Sıcaklık -30,4°C ile +38°C arasında seyreder. Bitki örtüsü: Sivas’ın yayla ve
platoları ilkbahar ve sonbaharda yemyeşil yazın ise bozkır görünümündedir. İl
topraklarının % 11’i ormanlık ve fundalık, % 43’ü çayır vemer’a, % 42’si ekili ve dikili
alanlardır.
Topoğrafik durum: Sivas yüzölçümü bakımından Konya'dan sonra ikinci sırada yer
alan bir ildir. Sivas ili topraklarının büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nin yukarı Kızılırmak
bölümünde diğer kısımları ise Karadeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde olup, 35°
50' ve 38° 14' doğu boylamları ile 38° 32' ve 40° 16° kuzey enlemleri arasında yer alır. İç
Anadolu'nun yüksek platoları üzerinde başlayan ve doğuya doğru yükselen il alanı; kuzey,
doğu ve güneydoğuda daglik ve sarp bir kesimle son bulmaktadır. Ortalama yükselti 1000
metrenin üzerindedir. İl alanının %47,6 si dağlarla, %6,2 si ovalarla kaplıdır. İldeki dağlar,
III. Zamanda başlayan Alp Kıvrımlaşması sırasında Kuzey ve Güney Anadolu dağ
sistemleri de belirgenleşmiştir. Kuzey Anadolu Dağlarının güneye, Güney Anadolu
Dağları’ nın kuzeye açılan uzantıları il alanının büyük bölümünü kaplamaktadır. Kuzey
Anadolu sistemine bağlı dağlar; Kelkit Vadisi ile Kızılırmak Vadisi arasını doldurarak
batı-doğu doğrultusunda uzanır. Tüm Güney Anadolu’yu batıdan doğuya doğru geçen
Toroslara bağlı dağlar ise Şarkışla’dan başlayıp ilin ortalarına doğru sokulur. Bu iki sıranın
dışında kalan ve genellikle tek tek yükselen dağlar, ilin ikinci derecede kabartıları
durumundadır.
III.2. Doğal Afet ve Deprem Durumu
İnceleme alanının yapısal unsurları, başlıca faylar, kıvrımlar ve kırıklarla temsil
edilmektedir.
Faylar: Genel olarak inceleme alanının kuzeyinde kuzeydoğu-güney batı gidişli
bindirme bileşenin de yer aldığı sol yönlü doğrultu atımlı faylar izlenmektedir. Bu faylar,
Yukarı Kızılırmak Fay zonu'nun bileşenleri olup, sınırlı olarak aktif olabilirler. Ancak bu
fayların proje alanını etkilemesi beklenmemektedir.
Kıvrımlar: İnceleme alanında yer alan kırıntılı birimlerin katmanlanmasına
bakıldığında yaklaşık kuzeybatı-güneydoğu gidişli bir kıvrım dikkati çeker. Bu kıvrımın
ekseninde katmanların eğimi 10-15 derece, kanatlara doğru 35 -45 derece dolayındadır.
Kırıklar: İnceleme alanının tüm birimlerinde bir bölümü çökelme sırasında ve
sonrasında olmak üzere, çeşitli boyutlarda kırıklar ve eklemler gelişmiştir. İnceleme
alanında yer alan Selimiye formasyonunun özellikle kalın katmanlı olan çakıllı
kumtaşlarındaki eklemler görülmüştür.
III.2.a. Doğal Afet Durumu (Heyelan, kaya düşmesi, çığ ve su baskını gibi 7269
sayılı yasa kapsamındaki afet durumuna yönelik açıklamalar)
İnceleme alanı içerisinde yapılan arazi çalışmaları, yapılan incelemeler ve
araştırmalar sonucunda, etüt alanı içerisinde yapılaşmaya engel heyelan, kaya düşmesi, çığ
düşmesi ve tabii-suni mağaralar, gibi doğal afet riski bulunmamaktadır.
Taşkın Önleme ve Drenaj İle İlgili İşlemler
Faaliyet alanı DSİ tarafından taşkına maruz ilan edilmemiştir. Ancak alanının batı
sının boyunca ve sahanın kuzeyinde güneyine doğru kuru dereler geçmektedir. Bu nedenle
proje alanından geçen kuru derenin yatak ekseninden sağlı-sollu 25 m olmak üzere toplam
50 m'lik bir koruma bandı alanın taşkına maruz kalmaması için bırakılacaktır. Yine alanın
67
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
doğudan batıya doğru geçen drenaj kanalları için ise sağlı sollu 5'er metre olmak üzere
toplam 10 m'lik koruma mesafesi bırakılarak bu alanlara herhangi bir müdahale
yapılmayacaktır.
Bununla birlikte fabrika içerisindeki tüm yollar betonarme inşa edilmiş, yeni inşa
edilecek yollarda betonarme inşa edilerek, alana düşen yağış sulannın güvenli bir şekilde
uzaklaştırılması için yağmur suyu toplama kanallan yapılarak yağış sulan toplanacaktır.
Toplanan yağış sulan uygun bir noktadan deşarj edilmektedir.
Proje kapsamında 2872 sayılı "Çevre Kanunu", 167 sayılı "Yeraltı Sulan Hakkında
Kanun", Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği, Katı Atıklann Kontrolü Yönetmeliği,
09.09.2006 tarrih ve26284 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dere
Yataklan ve Taşkınlar" adı ile yayınlanan 2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi ve İlgili
diğer mevzuatlann ilgili hükümlerine riayet edilecektir.
III.2.b. Deprem Durumu (Faaliyet alanını içine alan büyük ölçekli diri fay
haritasının eklenmesi, raporda fayların proje alanına uzaklıkları ve etkileri, Türkiye
Deprem Bölgesi Haritasının eklenmesi)
Deprem Durumu
Şekil 20 Türkiye Deprem Haritası (www.deprem.gov.tr)
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve Bakanlar Kurulu’nun
18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiş olan Türkiye Deprem
Bölgeleri Haritası’na göre fabrika alanının da içinde bulunduğu Sivas ili, merkezi ilçesi ve
civarı 3.derece deprem kuşağına girmektedir. Sivas ili deprem haritası aşağıdaki şekilde
sunulmaktadır.
68
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 21 Sivas İl Deprem Haritası (www.deprem.gov.tr)
02/09/1997 tarih ve 23098 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren,
Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
06/03/2007 gün ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren,
Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Faaliyet alanını içine alan büyük ölçekli diri fay haritası Ek 14’te sunulmuştur.
III.3. Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan
kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri (sahanın genel karakteri, yeraltı su
seviyesi, yeraltı suyundan faydalanma durumu, mevcut her türlü keson, derin,
artezyen vb. kuyu)
Hidrojeolojik Özellikler9
Sivas il sınırları içerisindeki yeraltı su potansiyeli toplam 44 hm3/yıl dır. Sivas kent
olarak su miktarı açısından sorunu olmayan iller arasında yer almaktadır. Miktar açısından
yüzey ve yeraltı suyu olarak sorun yoktur. Ancak mevcut suların sertliğinin biraz yüksek
olması sorunu mevcuttur. Bu ise doğal koşulların, yani jeolojik yapının bir sonucudur.
Sivas kentinin de içerisinde yer aldığı çok geniş bir alanda, Miyosen yaşlı jipsli jeolojik
9
Votorantim Çimento Sanayi ve Tic. A.Ş. Sivas 2013, Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları
Hidrojeolojik Etüt Raporu Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi Mevkii Yasin Doğan Müh. Mad. İnş. Tur.
San. ve tic. Ltd. Şti. Sivas- 2013
69
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
formasyonlar mevcuttur. Bu kayaç birimleri ile temasta olan sular, söz konusu kayaçları
çok kolay çözebildiği için suyun tuzluluğu ve buna bağlı olarak da sertliği fazla
olmaktadır. Bölgede geniş bir yayılıma sahip olan bu jipsli birimler, yaygın karstlaşmalı
olup, yüzeylemelerinde karst morfolojisinin tipik şekillerinden olan çöküntü alanları, dolin,
düden ve mağaralar gözlenmektedir. Havzadaki yer altı sularının beslenimi genel olarak
yağıştan ve yüzey akıştan süzülme ile olur. Alüvyon kolonileri beslenimini güzergah
çevresindeki mevsimsel akarsulardan temin etmektedir.
Etüt sahasının bulunduğu:
İl
İlçe
Köy
: Sivas
:Merkez
Havzanın adı ve no: Kızılırmak
Ovanın adı ve no: Sivas
Alanı (km2)
:
Amaç
İnceleme alanı ve yakın çevresinde yer alan sondaj kuyuların ve kaynakların
malzeme ocakları faaliyetleri esnasında etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesi
Tablo 12 Etüt sahası ve yakınında bulunan sondaj kuyuları (Çimento Fabrikasına ait kuyular)
Adı
Faaliyet alanına
uzaklığı (m)
Sondaj 1
(dsi no: 235468)
4100m
Sondaj 2
(dsi no: 227394)
4100 m
Derinliği (m) Statik
seviyesi(m) Dinamik
Seviyesi (m)
60 m 9 m 18m
5 İt/sn verimi
60 m 4 m lOm
7 İt/sn verimi
Sondaj'da geçilen
formasyonlar
3 m Nebati Toprak 57 m
Alüvyon
3 m Nebati Toprak 57 m
Alüvyon
Yeraltı suyu akifer
birimleri
Alüvyon
Alüvyon
Bölgenin temelini oluşturan Orta-Üst Eosen yaşlı denizel kırıntılı kayalar, Üst
Eosen-Oligosen yaşlı masif jipsler, Oligo-Miyosen yaşlı karasal kırıntılı kayalar ve bu
kayaları uyumlu olarak izleyen yer yer katmanlı jips yaygılarından oluşmaktadır. Bu
düzeyin üzerine ise sığ denizel karbonatlar ve sığ denizel -karasal kırıntılı kayalarla jips ara
katkılarının yer aldığı Alt-Orta Miyosen yaşlı istif, açılı uyumsuzlukla gelmektedir. Üst
Miyosen-Pliyosen yaşlı karasal kırıntılı kayalar ve gölsel karbonatlar ile Kuvaterner yaşlı
alüvyon ve topraktan oluşan örtü, sıra ile daha eski tüm birimlerin üzerinde açılı
uyumsuzlukla yer almaktadır.
Yeraltısuyunu oluşturan akifer özelliğindeki alüvyondur.
Tablo 13 Etüt sahası ve yakınında bulunan sondaj kuyuları (Şahıslara ait kuyular)
Adı
Faaliyet alanına
uzaklığı (m)
Sondaj 3 Tarım İl
Müd. (dsino: 1267)
4550m
Sondaj 4 İsmail
EVCİ (dsino: 1605)
1850m
Derinliği (m) Statik
seviyesi(m) Dinamik
Seviyesi (m)
50m
3m
6m
lOlt/sn verimi
60m 15m 30m
2 İt/sn verimi
Sondaj'da geçilen
formasyonlar
Yeraltısuyuakifer
birimleri
İm Nebati Toprak 49m
alüvyon
Alüvyon
İm Nebati Toprak 59m
çakıltaşı, kumtaşı,
çamurtaşı
Çakıltaşı, kumtaşı,
çamurtaşı
70
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı
Faaliyet alanında kullanılacak su, fabrikaya ait 2 adet su kuyusu su deposu (1000
ton) ve şehir şebeke suyundan temin edilecektir.
Personelin Kullanacağı Su Miktarı
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personel sayısı 700 kişi olup, proje esnasında
mevcut üretim hatlarında üretime devam edileceği için, bugün itibariyle toplamda 200 kişi
olan personel çalışmaya devam edecektir. Toplamda inşaat döneminde fabrika ve proje
sahasında 900 kişi bulunacaktır. Kişi başına düşen su ihtiyacı 150 lt/kişi-gün kabul
edilmiştir.
İnşaat aşamasında su tüketimi;
Personel sayısı
= 900 kişi
Kişi başı kullanılacak su miktarı
= 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı
= 0,15 m /kişi-gün x 900 kişi = 135 m3 /gün
Kullanılacak suyun 1/1 oranında geri döneceği kabul edilirse oluşacak atık su
miktarı yine 135 m3/gün olacaktır.
İşletme aşamasında Su Tüketimi;
Fabrikada işletme aşamasında 200 kişinin çalıştırılması planlanmakta olup, su
tüketimi; Personel sayısı = 200 kişi
Kişi başı kullanılacak su miktarı
=150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı = 0,15 m /kişi-gün x 200 kişi = 30 m3/gün
Kullanılacak suyun 1/1 oranında geri döneceği kabul edilirse oluşacak atık su
miktarı yine 30 m3/gün olacaktır.
Ocaklarda işletme aşamasında 54 kişinin çalıştırılması planlanmakta olup, su
tüketimi;
Personel sayısı =54 kişi
Kişi başı kullanılacak su miktarı =150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı =0,15 m3/kişi-gün x 54 kişi = 8,1 m3/gün
Kullanılacak suyun 1/1 oranında geri döneceği kabul edilirse oluşacak atık su
miktarı yine 8,1 m3/gün olacaktır.
Fabrikanın ve ocakların işletme aşamasında yüketilecek toplam su miktarı: 30
m /gün + 8,1 m3/gün = 38,1 m3/gün olacaktır.
3
Tablo 14 Yeraltısuyu Kullanım Durumu
Sondaj Kuyusu (235468) Çekilecek Sondaj Kuyusu (227394) Çekilecek
Su Miktarı (Günlük)
Su Miktarı (Günlük)
384 m3/gün
411 m3/gün
TOPLAM Çekilecek Su Miktarı
(Günlük)
795 m3/gün
71
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
III.4. Alana ve yakın çevresine ilişkin hidrolojik özelliklerin verilmesi, yüzeysel
su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve
debileri,
Faaliyet alanının 900 m güneyinden Kızılırmak nehri geçmektedir. Faaliyet
alanında başkaca yerüstü su kaynağı bulunmamaktadır. Faaliyet alanı içerisinde 2 adet
kuru dere yatağı olmakla birlikte 2 adet drenaj kanalı ile yağış sulan faaliyet alanı dışına
drene edilmiştir. Bunun sonucu olarak herhangi bir sel ve taşkın riski bulunmamaktadır.
III.4.a. Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre mesafesi
Sivas hidrolojik olarak Yukarı Kızılırmak havzasında yer almaktadır. Karasal iklim
özelliğine sahip olan bölgede yağışlar kış, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür.
Yazlan genellikle kuraktır. Yılık ortalama yağış miktarı 420 mm'dir. Yağışların % 22'si
sonbahar, % 36'sı ilkbahar, % 32'si kış ve % 10’luk bölümü yaz aylarında düşer. Kış
aylarında sıcaklığın düşük olması nedeniyle yağışlar genellikle kar şeklinde diğer
mevsimlerde yağmur şeklindedir. Yağışlı gün sayısı (kar yağışları dahil) 105'dir. İlkbahar
sonu yaz başlarında dolu yağışları da görülür. Dolu yağışlı gün sayısı ortalama 4 gündür.
Kar yağışlı gün sayısı ortalama 30 gün olup, kar kalınlığı 20 cm civarındadır.
Sivas il sınırlan içerisinde, yerüstü su potansiyeli toplam 6307,74 hm3/yıl"dır.
Yeraltı su potansiyeli ise toplam 342 hm/yıldır. İlin toplam sulanabilir alanı 310.000
hektardır. Bu sulanabilir arazilerden 26 813 hektarında halen DSİ tesisleri ile sulama
yapılmaktadır. KHGM Sulamaları ve halk sulamalan da dikkate alındığında, Sivas"da
sulamaya açılan toplam alan ise 148 064 hektardır.
Sivas İl sınırları içerisinde bulunan akarsular; Kızılırmak, Yıldız Irmağı, Kalın
Irmağı, Mısmıl Irmak, Fadlım Irmağı, Tecer Irmağı, Acı Irmak, Acısu Irmağı, Kelkit Çayı,
Tozardı Irmağı, Çaltı Çayı, Yılanlı Çayı, Balıklıtohma Çayı, Tohma Çayı ve Hurman
Çayı"dır. Sivas il sınırları içerisindeki bazı akarsuların Yıllık Ortalama Akımları;
Kızılırmak 39.42 m3/sn, Yıldız Irmağı 11.30 m3/sn, Kaim Irmağı 1.77 m3/sn, Tecer Irmağı
2.90 m3/sn, Kelkit Çayı
50.335 m3/sn, Tohma Çayı 3.780 m3/sn, Mısmıl ırmak 1.21 m3/sn ve Fadlım ırmağı
3.0 m3/sn'dir.
III.4.b. İçme, kullanma ve sulama amaçlı kullanım durumları,
İnceleme alanı Sivas ili Merkez ilçesi sınırları dahilinde kalmaktadır. Sivas ilinde
çeşitli yerlerden doğan pek çok akarsu vardır. Bunlar; Kızılırmak, Kelkit Çayı, Tozanlı
Çayı, Çaltı Çayı, Tohma Çayı ve Karabel Çayı’dır. Sivas ilinde çok sayıda göl vardır.
Ancak bunların büyük bir bölümü alan, derinlik ve süreklilik açısından pek önemli göller
sayılmaz.
Kuzey Anadolu dağları ile Güney Anadolu dağlarının birbirine yaklaştığı bir yöre
olan Sivas il alanında kıvrılma ve yükselmeler sırasında bazı kesimler çöküntüye
uğramıştır. Ayrıca il alanında egemen durumda olan suya direnci az oluşumların erimesiyle
çöküntü alanları ortaya çıkmıştır.
Bu çöküntü alanlarından bazen sürekli bazen geçici nitelikte göller oluşmuştur.
Bunlar; Tödürge Gölü, Hafik Gölü, Lota Gölü, Gürün Gökpınar Gölü, Sülük Gölü’dür.
Ayrıca; Kelkit üzerinde kurulan Kılıçkaya baraj gölü ile yeni kurulmakta olan Çamlıgöze
baraj gölü, Divriği-Mursal baraj gölü, Sivas 4 Eylül baraj gölü bulunmaktadır.
72
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Faaliyet alanında kullanılacak su, fabrikaya ait 2 adet su kuyusu, su deposu (1000
ton) ve şehir şebeke suyundan temin edilecektir. Kuyuların özellikleri Hidrojeoloji
kısmında bahsedilmiştir.
Tablo 15 Su Kullanım Durumu
İnşaat aşamasında
(Kullanma) su tüketimi
Günlük
İşletme aşamasında
(Yolların sulanması +
yeşil alan) Su Tüketimi
Günlük
135 m3/gün
67+51= 118 m3/gün
Proseste
Kullanılacak Su
Miktarı Günlük
300 m3/gün
Personelin
içme suyu
Fabrika Günlük Su
İhtiyacı (işletme
aşaması)
38,1 m3/gün
456 m3/gün
III.5. Flora ve Fauna [Proje alanı ve bölgesinde olabilecek her bir türün (florafauna); hangi yöntemle (literatür, gözlem vs.) tespit edildiği, bölgedeki dağılımları ve
bolluk miktarları, IUCN kriterlerine göre tehdit kategorileri, uluslararası
anlaşmalara göre (Bern Sözleşmesi Ek-1 ve Ek-2 ile) koruma statülerinin listelenmesi,
literatür çalışmalarında güncel kaynakların kullanılması, flora için literatür
çalışmalarında Türkiye Bitkileri Veri Servisinin (TUBİVES) kullanılması]
Flora ve Fauna
Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi sınırlarında Votorantim Çimento Sanayi ve
Tic. A.Ş tarafından yapılması ve işletilmesi planlanan “Çimento Fabrikası ve Malzeme
Ocakları Kapasite Artışı” faaliyeti ile ilgili olarak Ekosistem Değerlendirme Raporu
hazırlanmıştır. Ekosistem Değerlendirme çalışmaları kapsamında Prof.Dr. Latif Kurt
tarafından Fitoekolojik Değerlendirme, Prof. Dr. Nuri Yiğit tarafından faunistik
değerlendirme ve Dr. Mehmet Ali Kurt tarafından ise Jeolojik, Jeomorfolojik ve
Hidrojeolojik değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Söz konusu Ekosistem
Değerlendirme Raporu Ek 25’te sunulmaktadır.
III.6. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Bölgenin genel iklim koşulları, basınç
dağılımı, sıcaklık, yağış, nem dağılımı, buharlaşma durumu, sayılı günler dağılımı,
maksimum kar kalınlığı, rüzgar dağılımı, standart zamanlarda gözlenen en büyük
yağış değerleri, meteorolojik verilerin güncelleştirilmiş ve uzun yıllar değerleri
kapsaması,olağanüstü Meteorolojik olaylar bilgiler ile standart zamanlarda gözlenen
en büyük yağış değerleri bilgileri ve yağış şiddet-süre-tekerrür eğrileri,modellemede
yer alan meteorolojik verilerin en uygun meteoroloji istasyonu seçilerek
verilmesi,bölgede başka emisyon oluşturan kuruluş olması halinde mevcut kirlilik
yükü dikkate alınarak kümülatif etkinin değerlendirilmesi)
Bölgenin Genel İklim Koşulları
Sivas İlinin büyük bir kesimi karasal İç Anadolu ikliminin etkisinde kalmakta olup,
kuzeyde Karadeniz, doğuda Doğu Anadolu yüksek bölge ikliminin de etkileri
gözlenmektedir.
Kışları soğuk ve sert geçer, genelde kış aylarında bol kar yağışı görülür ve kimi
zaman 3-4 ay karla örtülüdür. Yazları sıcak, ilkbahar ve sonbahar ayları genelde yağmurlu
geçer.
73
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
İl topraklarının büyük bir bölümü Kızılırmak, bir bölümü de Yeşilırmak
havzalarına girer. Kızılırmak havzasına giren yörelerde genellikle bozkır bitkiler yer alır.
Ayrıca orman ağaçlarından oluşan küçük kümelere rastlanır. Bu topluluklar, yüz yıl
kadar önce tüm bölgeyi kaplayan zengin orman örtüsünün son kalıntıları görünümündedir.
Sivas İlinin Yeşilırmak havzasına giren ve Karadeniz iklimini yansıtan Gölova,
Akıncılar, Suşehri ve Koyulhisar yörelerinde bitki örtüsü açısından tümüyle değişik bir
görünüm vardır. Bu yörelerde genellikle karaçam, kızılçam ve ardıç gibi iğne yapraklı
ağaçlardan oluşan zengin ormanlar vardır. Karasal iklimin hüküm sürdüğü ilde, doğal bitki
örtüsü genelde step görünümü taşır. Kuzeydeki dağların yüksek kesimlerinde, soğuğa
dayanıklı sarıçam ormanları mevcuttur.
Meteorolojik verilerin derlenmesinde kullanılan Sivas Meteoroloji İstasyonu’na ait
1960-2012 yıllarına ait meteorolojik bülten ve standart zamanlarda gözlenen en yüksek
yağış değerleri tablo ve grafiği ekte verilmektedir (Bkz.Ek 15).
Basınç
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 871.308
hPa dır. Maksimum basınç 888,2 hPa, Minimum basınç 848,1 hPa olarak ölçülmüştür.
Tablo 16. Uzun Yıllar Basınç Değerleri (hPa)
1
Ortalama
Basınç
(hPa)
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
871.9 870.4 869.7 869.2 870.5 870.3 869.3 870.2 872.5 874.4 874.3 873
871.308
Maksimum
887.5 885.3 884.6 880.6 879.5 878.4 877.1 876.3 880.3 882.2 885.5 888.2
Basınç
(hPa)
Minimum
Basınç
(hPa)
848.1 849.4 851.9 855.2 857.1 860.5 860.9 862.8 862
863.7 858.1 849.2
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
Şekil 22 Uzun Yıllar Basınç Değerleri Grafiği (hPa)
74
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Sıcaklık
1960-2012 yılları arası Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık
ortalama sıcaklık 9,09 C’dir. En yüksek sıcaklık 40 C ile temmuz ayında, en düşük
sıcaklık -34,6 C ile ocak ayında ölçülmüştür. Aşağıda tabloda 52 yıl verilerinden elde
edilmiş sıcaklık değerleri verilmiştir.
Tablo 17. Sivas Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri
Aylar
Ortalama Sıcaklık
(°C)
Maksimum Sıcaklık
(°C)
Maksimum
Sıcaklıkların
Ortalaması (°C)
Minimum
Sıcaklıkların
Ortalaması (°C)
Minimum Sıcaklık
(°C)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
-3.3
-2.1
3.0
9.1
13.6
17.2
20.2
20.1
16.2
10.9
4.6
-0.4
14.6
17.5
25.0
29.0
32.0
35.2
40.0
39.4
34.6
30.3
22.8
19.4
0.8
2.4
8.2
15.2
20.0
24.0
27.9
28.4
24.6
18.4
10.5
3.8
-7.1
-6.3
-1.6
3.5
7.3
10.1
12.3
12.0
8.4
4.6
-0.1
-3.9
-34.6
-29.6
-27.6 -10.9
-2.0
-0.3
3.6
3.2
-0.8
-8.0
-21.0
-27.0
Yıllık
Ort.
9,09
40
15,35
- 12,9
-34,6
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
75
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Şekil 23. Sıcaklık Dağılımları Grafiği
Yağış
1960-2012 yılları arası Sivas Meteoroloji gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama
toplam yağış miktarı 36,8 mm’dir. Bugüne kadar gözlenen günlük Maximum yağış miktarı
47,5 mm. ile ekim ayında gözlenmiştir. (Bkz. Tablo 18).
Tablo 18 Uzun Yıllar Yağış Değerleri (mm)
1
Toplam
Yağış
Ortalaması
(mm)
42.0
Maksimum
Yağış
(mm)
44.2
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
39.8
46.6
61.6
59.7
35.4
8.9
6.0
17.8
35.0
42.3
46.7
36.8
25.7
23.3
30.4
55.0
34.4
27.7
30.9
32.0
47.5
34.4
38.8
47.5
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
76
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Şekil 24 Uzun Yıllar Yağış Değerleri Grafiği (mm)
Nem
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama nispi nem
% 64,9 en yüksek aylık ortalama nispi nem % 76,1 ile aralık ayında, en düşük aylık
ortalama nispi nem % 54,3 ile ağustos ayındadır.
Tablo 19 Uzun Yıllar Nispi Nem Değerleri (%)
1
Ortalama
Nem (%) 76.0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
74.1
68.9
62.9
61.2
58.3
54.9
54.3
57.2
64.2
71.8
76.1
Yıllık
64,9
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Şekil 25 Uzun Yıllar Nispi Nem Değerleri Grafiği (%)
Buharlaşma
77
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre en yüksek aylık ortalama açık
yüzey buharlaşması 90.1 mm ile temmuz ayındadır. Yıllık toplam buharlaşma miktarı
948.8 mm'dir. Bu güne kadar gözlenen günlük maksimum açık yüzey buharlaşması 17.2
mm'dir.
Tablo 20 Uzun Yıllar Buharlaşma Değerleri (mm)
1
2
Ortalama Açık
Yüzey
Buharlaşması(mm)
Maksimum Açık
Yüzey
Buharlaşması
(mm)
3
4
5
6
7
8
9
10
11
42.6
125.0
161.7
208.9
198.3
138.2
71.7
2.3
12
yıllık
948.8
90.1
9.0
10.0
17.2
15.0
13.0
12.0
9.9
4.0
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
Şekil 26 Uzun Yıllar Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri Grafiği (mm)
Sayılı Günler
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sisli günler
sayısı 1,19, en yüksek ortalama sisli gün sayısı 3 ile ocak ayında, yıllık ortalama dolulu
günler sayısı 0,38, en yüksek ortalama dolulu gün sayısı 1,2 ile nisan ayında, yıllık
ortalama kırağılı günler sayısı 4,21, en yüksek ortalama kırağılı gün sayısı 11,2 ile kasım
ayında, yıllık ortalama orajlı günler sayısı 2,29 en yüksek ortalama orajlı gün sayısı 6,9 ile
mayıs ayındadır.
Tablo 21 Uzun Yıllar Sayılı Günler Dağılımı
1
2
3
4
Sisli Günler Sayısı Ortalaması
3.0
1.8
0.8
0.3
Dolulu Günler Sayısı Ortalaması
0.1
0.3
1.2
Kırağılı Günler Sayısı
Ortalaması
4.3
3.1
6.2
3.7
Orajlı Günler Sayısı Ortalaması
0.0
0.5
3.2
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
5
6
7
0.2
1.0
0.1
0.4
0.8
6.9
0.1
5.2
8
0.1
9
0.1
0.0 0.1
10
0.4
0.2
11
2.4
0.1
12
2.8
0.0
4.7
1.5
11.2
0.3
7.5
1.6
0.5
2.2
1.5
Yıllık
1.19
0.38
4.21
2.29
78
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Şekil 27. Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı Grafiği
Maksimum Kar Kalınlığı
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre bugüne kadar ölçülmüş
maksimum kar kalınlığı 67 cm’ dir.
Tablo 22 Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri
1
2
3
4
Maksimum
Kar
Kalınlığı
(cm)
58
67
62
8
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
5
10
6
7
8
9
10
11
12
10
48
44
Şekil 28 Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği
Rüzgâr
Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü
79
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgârın esme
sayıları toplamı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 23 Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı Değerleri
Yön
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW
SW
WSW
W
WNW
NW
NNW
1
2641
2737
2463
4480
3869
3458
2408
2690
1506
1266
953
1623
1683
1718
906
1514
2
2447
2652
2281
4194
3359
2902
2167
2302
1510
1329
843
1483
1530
1786
1131
1623
3
3117
3192
2358
3688
2925
2645
1634
2160
1530
1276
985
1810
2110
2745
1502
2563
4
2858
2825
1716
2306
2196
2135
1421
2251
1446
1863
1277
2450
2515
3577
1818
2975
5
3175
3434
1852
2597
2096
2061
1323
1867
1231
1429
1097
2455
2565
3865
1983
3593
6
4529
4452
2258
2096
1656
1553
1089
1357
1072
1129
830
1824
2154
2875
2065
4896
7
6041
5526
2451
2484
1654
1436
1108
1307
1070
849
753
1273
1501
2146
2112
5388
8
5366
5336
2796
2308
1711
1633
1234
1385
1183
957
793
1269
1436
2005
1983
5259
9
4724
3772
2247
2106
1636
1687
1146
1228
1055
1016
860
1729
1930
2781
2034
4307
10
3742
3281
2185
2514
2095
1849
1202
1540
1310
1171
1085
2010
2422
3150
1980
3204
11
3033
2917
2328
2968
2914
2562
1603
2023
1518
1425
1188
1895
2069
2020
1494
2264
12
3073
2841
2266
4068
3556
2954
2272
2549
1792
1544
1239
1665
1719
1929
1049
1716
Yıllık
44746
42965
27201
35809
29667
26875
18607
22659
16223
15254
11903
21486
23634
30597
20057
39302
Kaynak: [Meteoroloji Genel Müdürlüğü]
1960-2012 yılları arası Sivas Meteoroloji İstasyonu(17090 istasyon nolu) gözlem
kayıtlarına göre 1. Derece hakim rüzgar yönü (N) Kuzey, 2. Derece hakim rüzgar yönü
(NNE) kuzey kuzey-doğu, 3. Derece hakim rüzgar yönü (NNW) Kuzey-kuzeybatı
yönüdür. Aşağıda esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı verilmiştir.
Şekil 29 Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Rüzgâr Diyagramı (Yıllık)
1970-2012 yılları arası Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre esme
sayıları mevsimlik olarak hesaplanmış olup, aşağıdaki tabloda verilmektedir.
80
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Tablo 24 Mevsimlere Ait Yönlere Göre Rüzgârın Esme Sayıları Toplamı
Yön
Kış
N
8161
NNE
8230
NE
7010
ENE
12742
E
10784
ESE
9314
SE
6847
SSE
7541
S
4808
SSW
4139
SW
3035
WSW
4771
W
4932
WNW
5433
NW
3086
NNW
4853
Kaynak: [MGM]
İlkbahar
9150
9451
5926
8591
7217
6841
4378
6278
4207
4568
3359
6715
7190
10187
5303
9131
Yaz
15936
15314
7505
6888
5021
4622
3431
4049
3325
2935
2376
4366
5091
7026
6160
15543
Sonbahar
11499
9970
6760
7588
6645
6098
3951
4791
3883
3612
3133
5634
6421
7951
5508
9775
Kış Mevsimi Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına Göre
Rüzgar Diyagramı
İlkbahar Mevsimi Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına Göre
Rüzgar Diyagramı
Yaz Mevsimi Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına Göre
Rüzgar Diyagramı
Sonbahar Mevsimi Rüzgarın Esme Sayıları Toplamına
Göre Rüzgar Diyagramı
81
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 30 Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramları
Ocak Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Şubat Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Mart Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Nisan Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Mayıs Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Haziran Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına
Göre Rüzgâr Diyagramı
Temmuz Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Ağustos Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Eylül Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
82
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Ekim Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Kasım Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Aralık Ayı Rüzgârın Esme Sayılarına Göre
Rüzgâr Diyagramı
Şekil 31 Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları
Yönlere Göre Rüzgar Hızı
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1960–2012 yılları arası
yönlere göre rüzgârın ortalama hızları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 25 Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hız Değerleri
Yön
1
N
1.0
NNE
1.0
NE
1.0
ENE
1.1
E
1.1
ESE
1.1
SE
1.0
SSE
1.2
S
1.3
SSW
1.4
SW
1.2
WSW 1.2
W
1.2
WNW 1.3
NW
1.3
NNW 1.2
Kaynak: [MGM]
2
1.1
1.1
1.0
1.3
1.2
1.3
1.2
1.4
1.5
1.8
1.6
1.4
1.4
1.5
1.5
1.5
3
1.3
1.2
1.1
1.3
1.3
1.4
1.3
1.6
1.9
1.8
1.7
1.6
1.6
1.7
1.6
1.6
4
1.4
1.3
1.1
1.2
1.2
1.4
1.3
1.7
1.8
2.0
1.6
1.9
1.8
1.9
1.7
1.8
5
1.4
1.3
1.0
1.2
1.1
1.2
1.0
1.3
1.4
1.6
1.5
1.7
1.7
1.9
1.8
1.8
6
1.6
1.6
1.1
1.2
0.9
1.0
0.9
1.1
1.0
1.3
1.3
1.5
1.5
1.8
1.8
2.0
7
1.8
1.8
1.4
1.2
1.0
1.1
0.9
1.0
0.9
1.1
1.0
1.2
1.1
1.5
1.6
2.0
8
1.7
1.6
1.2
1.2
1.0
1.1
0.8
1.0
0.8
1.1
1.1
1.3
1.2
1.6
1.5
2.1
9
1.4
1.3
0.9
1.0
0.8
1.0
0.8
1.0
1.0
1.1
1.1
1.3
1.3
1.5
1.5
1.7
10
1.0
1.0
0.8
0.9
0.8
0.9
0.8
1.1
1.2
1.1
1.1
1.3
1.2
1.3
1.1
1.3
11
0.9
0.9
0.8
1.0
0.9
1.0
1.0
1.2
1.2
1.3
1.1
1.1
1.1
1.2
1.1
1.2
12
0.9
0.9
0.9
1.1
1.1
1.2
1.0
1.3
1.4
1.3
1.1
1.2
1.1
1.3
1.2
1.3
Yıllık
1.2
1.2
1
1.1
1
1.1
1
1.2
1.2
1.4
1.2
1.3
1.3
1.5
1.4
1.6
83
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Şekil 32 Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı
Ortalama Rüzgar Hızı
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1960–2012 yılları arası yıllık
ortalama rüzgâr hızı 1,3 m/sn’dir.
Tablo 26 Uzun Yıllar Ortalama Rüzgâr Hızı
Ortalama Rüzgâr Hızı (m-sec)
Kaynak: [MGM]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1.2
1.5
1.6
1.7
1.6
1.6
1.6
1.4
1.1
1.0
1.1
1.2
Yıllık
1,3
Şekil 33 Aylık Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği
Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1960–2012 yılları arası
maksimum rüzgârın yönü SSW (güneygüneybatı), maksimum rüzgârın hızı ise
25,8 m/sn’dir.
84
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Tablo 27 Uzun Yıllar Maksimum Rüzgarın Yönü ve Hızı Değerleri
Maksimum
Rüzgar Yönü
Maksimum
Rüzgâr Hızı
(m_sec)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
SSW
SSW
S
NE
WNW
NNW
NNW
N
WNW
S
N
S
SSW
31.5
28.8
24.1
26.2
22.9
22.4
22.3
20.7
21.7
28.0
25.8
34.1
27.3
Kaynak: [MGM]
Şekil 34 Maksimum Rüzgâr Hızı Grafiği
Fırtınalı Günler Sayısı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı
Sivas Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1960–2012 yılları arası yıllık
ortalama fırtınalı günler sayısı 0,3’dir. Yıllık ortalama kuvvetli rüzgârlı günler sayısı
42,8’dır.
Tablo 28 Uzun Yıllar Ortalaması Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Değerleri
Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması
Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı
Ortalaması
Kaynak: [MGM]
1
0.5
2
0.4
3
0.6
4
0.7
5
0.6
6
0.2
7
0.2
8
0.1
9
0.2
10
0.2
11
0.1
12
0.5
Yıllık
0.3
2.4
2.9
4.2
6.7
5.3
4.4
4.1
3.5
2.6
2.0
2.0
2.7
42,8
85
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 35 Uzun Yıllar Ortalaması Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Değerleri
Proje ile İlgili Modelleme Özeti
1960-2012 yılları arası Sivas Meteoroloji İstasyonu(17090 istasyon nolu) gözlem
kayıtlarına göre 1. Derece hakim rüzgar yönü (N) Kuzey, 2. Derece hakim rüzgar yönü
(NNE) kuzey kuzey-doğu, 3. Derece hakim rüzgar yönü (NNW) Kuzey-kuzeybatı
yönüdür. Aşağıda esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı verilmiştir.
III.7. Proje yerini yansıtan, ilgili kurum tarafından istenen ve modellemede yer alan
meteorolojik verilerin en uygun meteoroloji istasyonu seçilerek verilmesi,
Proje kapsamında meteorolojik verilerin derlenmesinde ve modelleme
çalışmalarında rasat süresi ve yeri açısından en uygun istasyon olan Sivas Meteoroloji
İstasyonu’na ait veriler kullanılmıştır.
86
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sivas Meteoroloji İstasyonu 1960-2012 yıllarına ait meteorolojik bülten ile standart
zamanlarda gözlenen en yüksek yağış değerleri tablo ve grafiği ekte verilmektedir.
(Bkz.Ek 15).
III.8. Toprak Özellikleri (Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyet sınıfı, yamaç
stabilitesi, sahanın erozyon açısından durumu, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan
mera, çayır vb.), toprak sınıfını belirten arazi varlığı haritası ve raporunun verilmesi,
Genel Toprak Yapısı
İl topraklarının yarısına yakını, 1.387.681 hektarı, VII. sınıf arazidir. VII. sınıf sarp
eğim, çok şiddetli aşınım ve sığlık gibi nedenlerle otlak ve orman olarak kullanılmaları da
sınırlanmış arazilerdir. Çoğu kere örtünün değiştirilmesi teknik bakımdan olanaksız yahut
ekonomik değildir.
En iyisi doğal örtü altında ve sınırlı otlatmayla korunabilirler. VIII. sınıf araziler
toprak ve bitki örtüsünden yoksun çok sarp eğimler kaya yüzeyleri, bataklık gibi tarımsal
kullanıma elverişsiz arazilerdir. Bu araziler, olduğu gibi kullanılabilir ya da av veya
eğlence alanı olarak değerlendirilebilirler. Irmak taşkın yatakları ve çıplak kaya yüzeyleri
dikkate alındığında ildeki VIII. sınıf arazi miktarı 83.137 hektardır. Yerleşim alanları ve su
satıhları ile birlikte 90.196 hektara ulaşırlar.
Sivas İli Genel Toprak Yapısı10
Kayaların ve minerallerin, yeryüzünde veya yeryüzüne yakın derinliklerde,
atmosfer, su ve canlılar tarafından ayrışmaya uğratılmaları sonucu fiziki olarak
parçalanma-ufalanma veya kimyasal olarak çözülme, erime şeklinde meydana gelen
olaylar sonucu, sağlam kayalardan gevşek yapılı-taneli bir zemin veya toprak oluşur.
Toprağın oluşumu ve türleri ile ilgili iklim ve organizmanın varlığı ile beraber ana kayanın
cinsi ve arazinin şekli de önemli rol oynar. Örneğin; granit gibi kayalar, ılıman iklim
bölgelerinde gri renkli bir toprak, steplerde siyah renkli bir toprak ve tropik bölgelerde ise
kırmızı renkli topraklar meydana getirir. Granit gibi kayalar bir çok iklimlerde yavaş yavaş
ayrışır ve bitki köklerinin tutunmasına elverişli bir ortam sağlar. Bazalt gibi kayalar ise
çabuk kırılır ve parçalanırlar, taşlı bir zemin meydana getirirler. Saf kireçtaşı kendi başına
bir toprak meydana getirmez. Ancak yabancı maddeler içeriyorsa bunlar kireçtaşı üzerinde
ince bir toprak örtüsü meydana getirir. Volkanik maddeler, özellikle tüfler, çok verimli
topraklar meydana getirir. Kum, birçok bitkiler için hafif bir topraktır. Boşluklari çok
olduğundan suyu muhafaza edemez. Kil ise suya karşı çok hassas bir toprak türüdür. Suyu
içerisinde muhafaza eder. Daha aşağılara geçirmez. Kil ile kum karışımı olan TIN ise çok
iyi bir toprak meydana getirir. Toprağın rengi, en çok demirli bileşenlerden ve humus gibi
organik maddelerden ileri gelir. Limonitli topraklar sarı, hematitli topraklar kırmızı
renklidir. Koyu gri ve soluk yeşil renkli topraklar, bitkiler vasıtasıyla redüksiyona maruz
kalmış demirli bileşenlerden ileri gelir. Humusça zengin topraklar siyah renklidir.
Eski ve tabii bir toprak derinlere doğru, birbirinden farklı dört horizona ayrılır.
Bunlar A, B, C, D horizonları olup bu horizonlar "toprak profilini" meydana getirirler.
Toprak gruplarının her birinin belirli özellikleri vardır. Bunlar; organik madde, serbest
oksitler, baz durumu, renk, kil oluşumu ve kil gruplarının kimyasal ve fiziksel bileşimleri
10
Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
87
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
gibi özelliklerdir. Ülkemizdeki çeşitli toprak gruplarını meydana getiren en önemli olaylar;
kalsifikasyon ve salinizasyon (tuzlulaşma)'dur.
Kalsifikasyon: Toprak profilinde kalsiyum ve magnezyum karbonat oluşumunu
içeren bir olaydır. Türkiye için büyük önem taşıyan kalsifikasyon olayı yıllık yağışları 600
mm'den az olan yerlerde büyük rol oynar. Kalsifikasyonla meydana gelen topraklarda
reaksiyon alkali (PH=7.5 veya daha yüksek) olup, kil gruplarının baz yüzdeleri de
yüksektir. Ülkemizdeki toprak gruplarının bir çoğu bu şekilde oluşmuştur. Kahverengi ve
kestane renkli topraklar en önemli toprak türleridir.
Salinizasyon (Tuzlulaşma): Kurak ve yarı kurak iklimlerde sık görülen bir toprak
teşekkülü olayıdır. Bu olayda toprakta çeşitli tuzlar birikir. Bunlar klörür, sülfat, karbonat
ve bikarbonat tuzları olup çeşitli tuzlu topraklarda bunlardan bir veya birkaçı hakim
durumdadır. Tuzların birikmesi daha ziyade kurak iklim, yeraltı su seviyesinin yüksek
olması ve düz bir topoğrafyadan ileri gelir.
Araziler, özellikle tarımsal kullanmaya uygunluk derecelerine göre I.den VIII.e
kadar değişen sınıflara ayrılmıştır. I. sınıf en iyi, hiçbir sınırlayıcı sorunu olmayan
kullanışa elverişli toprağı, VIII. sınıf ise hiçbir tarımsal kullanıma uygun olmayan ve
bitkisel üretim yapılamayan araziyi ifade eder. Diğer sınıflar nitelik ve kullanmaya
uygunluk yönünden bu ikisi arasında derecelenir. Yukarıdaki sınıflamaya göre İl
topraklarının 158.906 hektarı I. Sınıf tarım arazisidir. Bu topraklar derin, orta bünyeli ve
iyi drenajlıdır. Eğim düz veya düze yakındır. Bu nedenlerle tarımı sınırlayıcı sorun
bulunmamaktadır.
Proje alanının işaretlendiği arazi varlığı haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek 16).
Alüvyal Topraklar (A)
Bütün iklimlerde mevcut olan bu topraklar tarım bakımından çok önemlidir.
Genellikle genç topraklar olarak tanımlanırlar. Ayrıca bu topraklarda genelde ABC
horizonları bulunmaz. Buna karşılık değişik mineral katmanları bulunur.
Bu topraklar üzerinde bütün kültür bitkileri yetişir. Verim çok yüksekten çok
düşüğe kadar değişir.
Alüvyal topraklar, İlin akarsu düzlüklerinde ve akarsuların yelpaze yaptığı
alanlarda bulunur. İl toprakları içinde toplam 130.951 hektar alanı kapsayan Alüvyal
toprakların 33.329 hektarı kuru tarım, 23.284 hektarı yetersiz sulu ve 2542 hektarı sulu
bahçedir. İlin Toprak dağılımının % 4.6.sını Alüvyal topraklar kapsamaktadır.
Kolüvyal Topraklar
Dik eğimlerin eteklerinde yer çekimi, toprak kayması, yüzey akışı veya yan
derelerden kısa mesafelerden taşınarak oluşmuş topraklardır.
Kolüvyal topraklar % 2.den fazla olma koşuluyla mutlak bir eğime sahiptir. Eğim
nedeniyle akaçlamaları (drenejları) iyidir. Bunun sonucu olarak ta tuzluluk göstermezler. İl
toprakları içinde % 1.4 oran ile toplam 41.116 hektar alanı kapsarlar.
Kahverengi Topraklar (M)
Üzerinde doğal bitki örtüsü kısa ot ve çalılardan ibarettir. Oluşumlarında
kalsifikasyon rol oynar. ABC profili topraklardır. Erozyona uğrayanlarda yalnızca A ve C
horizonları görülür. Doğal akaçlamaları iyidir.
88
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Kahverengi topraklarda profil baştan aşağı kireçlidir. İl topraklarının % 38.lik
oranlarıyla 1.088.280 hektarlık bir alanı kapsarlar. Sivas’ın tüm ilçelerinde yaygın olarak
bulunurlar.
Kırmızı Kahverengi Topraklar
Doğal bitki örtüsü uzunca otlar ve çalılardır. Ana madde değişiktir. Oluşumlarında
kalsifikasyon rol oynar.
Doğal akaçlamaları iyidir. Doğal verimlilikleri yüksektir. İldeki 12.387 hektarlık
alanları ile % 5,7 lik orana sahiptirler.
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları
Bu gruptaki topraklar değişik ana kayalardan oluşmuştur. Bulundukları yerlerdeki
topografyanın daha çok dik, sarp veya dalgalı olması nedeniyle bu topraklar genelde sığdır.
Gelişmiş bir profilleri yoktur. İl topraklarının 115.349 hektarlık alanını (% 4.1) kapsamakta
olup, 21.263 hektarında kuru tarım yapılmaktadır.
Kahverengi Orman Toprakları
Fazla eğimli sahalarda oluşmuş sığ ve genç topraklarda oluşmuş sığ ve genç
topraklardır. 1.107.140 hektarlık alanlarıyla il topraklarının % 39’u gibi en büyük paya
sahiptirler. Ancak bu toprakların nitelikleri iyi değildir. 293.967 hektarında kuru tarım
yapılmakta olup, geri kalan kısmını ise mera, orman ve funda kaplamaktadır.
Arazi Sınıfları ve Kullanma Durumu
Arazi sınıflarının tesbit ve değerlendirilmesi için gerek etütlerde, gerekse alınan
numunelerin analizleri sonucu tesbit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden
değerlendirilip derecelendirilmeleri yapılmaktadır. Yorumlama olarak adlandırılan bu
derecelendirmeler, toprak raporu ve haritalarından çeşitli kurum, kuruluş ve meslek
mensuplarının yararlanmalarını sağlar.
Değişik topraklar ve kullanma amaçları olduğundan, yorumlamalar da değişik
amaçlarla yapılmaktadır. Bu yorumlamadan biri olan arazi kullanma kabiliyeti sınıflaması,
daha çok tarımsal amaçla yapılan bir yorumlama şeklidir.
Arazi kullanma kabiliyeti sınıflamasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyet
birimi, (2) kabiliyet alt sınıfı ve (3) kabiliyet sınıfı olmak üzere üç kategoride
yaplmaktadır.
Kabiliyet birimi kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemen
hemen aynı derecede karşılık veren toprakların bir arada gruplandırılmalarıdır. Bu
değerlendirilmeye esas olan etütlerin ayrıntısı yeterli olmadığından, kabiliyet birimlerine
göre gruplandırma yapılmamıştır.
Kabiliyet alt sınıfı, aynı tür ve aynı şiddet derecesindeki sınıflandırma ve zararları
ihtiva eden kabiliyet birimlerinin gruplandırılmasıdır.
Yorum için yapılan değerlendirmelerde etkin olan sınıflandırma ve zararlar (1)
erozyon zararları, (2) yaşlık, (3) bitki kök bölgesindeki toprak sınıflandırmaları, (4)
iklim’dir. Bu sınırlandırmalardan iklim faktörü dikkate alınmamıştır.
Kullanma kabiliyeti sınıfları sekiz adet olup toprak zarar ve sınıflandırmaları I.
sınıftan VII. sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi
altında yöreye adepte olmuş kültür bitkileri ile orman, mer’a ve çayır bitkilerini iyi bir
89
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
şekilde yetiştirme yeteneğine sahiptir. V. VI. ve VII. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerin
yetişmesine elverişlidir. Bunlardan V. ve VI. sınıflarda, toprak ve su koruma önlemleri
alındığı takdirde bazı özel bitkiler de yetiştirilebilir. VII. sınıf arazilerde çok etkin ve
pahalı ıslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de mevcut piyasa koşullarında elde edilecek
ürün yatırım harcamalarını karşılayamaz.
Sınıf II
187.303 hektar olan II. sınıf araziler orta derin ve hafif eğimlidir. Orta derecede
erozyon ve yetersiz drenaj gibi etkenlerle kullanımları hafif sınırlanmış topraklardır.
Sınırlayıcı etkiler, ıslah ve koruma önlemleriyle giderilerek her türlü kullanışa
uygun duruma getirilebilir.
Sınıf III
Orta eğimli ve sığ topraklı 337.498 hektar III. sınıf arazilerde orta derecede
erozyon, taşlılık, sıkça taşkına uğrama gibi önemli sorunlar görülür. iyi ürün almak ve
toprağı erozyondan korumak için yoğun önlemler gereklidir. Bu koşulla çeşitli kullanımlar
elverişli duruma gelirler.
Sınıf IV
IV. sınıf araziler 302.811 hektar alanı kaplar. Bu araziler çok sığ topraklı ve dik
eğimli olup, şiddetli erozyon, taşlılık çok sık taşkın alma gibi ciddi sorunlar vardır. Çok
yoğun özel önlemlerle çeşitli kullanımlar uygun olurlar.
Sınıf V
V. sınıf arazi 5.645 hektardır. V. sınıf çok bozuk drenaj yada kaba taşlılık, kayalık,
sığlık nedeniyle işlemeli tarımda kullanılmayan düz arazilerdir. Taşlık ve yaşlık giderilmez
niteliktedir. Çayır, otlak ve orman olarak kullanılabilirler. Koruyucu önlemlere gerek
yoktur.
Sınıf VI
378.727 hektar alanı kaplayan VI. sınıf araziler çok dik eğim, şiddetli aşınım, sığlık
gibi kısıtlayıcı etkenler nedeniyle işlemeli tarımda güvenlikli olarak kullanılmayan; ancak
otlak ve orman olabilen arazilerdir. Mera ve orman örtüsünün geliştirilmesi olanaklıdır.
Bazı iklimlerde ve özel koşullarda değerli bitkiler için VI. sınıf arazi Gekillenerek işlemeli
tarıma alınabilir.
Sınıf VII
İl topraklarının yarısına yakını, 1.387.681 hektarı, VII. sınıf arazidir. VII. sınıf sarp
eğim, çok şiddetli aşınım ve sığlık gibi nedenlerle otlak ve orman olarak kullanılmaları da
sınırlanmış arazilerdir. Çoğu kere örtünün değiştirilmesi teknik bakımdan olanaksız yahut
ekonomik değildir. En iyisi doğal örtü altında ve sınırlı otlatmayla korunabilirler.
Sınıf VIII
VIII. sınıf araziler toprak ve bitki örtüsünden yoksun çok sarp eğimler kaya
yüzeyleri, bataklık gibi tarımsal kullanıma elverişsiz arazilerdir. Bu araziler, olduğu gibi
kullanılabilir ya da av veya eğlence alanı olarak değerlendirilebilirler. Irmak taşkın
yatakları ve çıplak kaya yüzeyleri dikkate alındığında ildeki VIII. sınıf arazi miktarı 83.137
hektardır. Yerleşim alanları ve su satıhları ile birlikte 90.196 hektara ulaşırlar.
90
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
III.9. Tarım ve Hayvancılık, (Tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım
arazilerin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, hayvancılık
türleri, adetleri ve beslenme alanları)
Genel Tarımsal Yapı
Mülga Topraksu Genel Müdürlüğü tarafından uygulanan Türkiye geliştirilmiş
toprak haritası ve Köy Hizmetleri çalışanları tarafından yapılan yenileme etütleri sonucu
yayınlanan Sivas ili arazi varlığı kitabı 1994 sonuçlarına göre Sivas ili arazilerinin
kullanma durumları şöyledir: 1.072 224 hektar kuru tarım arazisi, 136.755 hektar sulu
tarım arazisi ve 7728 hektar bağ-bahçe arazisi olmak üzere toplam 1.216.707 hektar alanda
işlemeli tarım yapılmaktadır.
Aynı kuruluş tarafından 1982-1983 yıllarında yapılan yenileme çalıGmalarında bu
değerlerde küçük değişiklikler olduğu görülmüştür. Devlet sulamalarından dolayı sulu
tarım arazilerinde, meradan tarla açmalar devam ettiğinden kuru tarım arazilerinde artışlar
olmuştur. Sulu tarım alanları, 31.12.2009 tarihi itibariyle 148.262 hektara ulaşmış ve
bunun 65.773 hektarı devlet sulamaları, 82.489 hektarı yeterli ve yetersiz çiftçi
sulamalarıdır. İl topraklarının 18.675 hektarı çayır, 1189.241 hektarı mera, 232.618 hektarı
orman, 97.906 hektarı funda arazisi olarak kullanılmaktadır. 5.036 hektar alan yerleşim
yerine ayrılmıştır. Irmak yatakları 6.727 hektar, çıplak kayalık yerler (diğer arazi) 86.561
hektar, su yüzeyleri de 2.023 hektar alanı kaplamaktadır.
Sivas ili arazilerinin sahip oldukları kalite sınıflarına uygun olarak kullanılmaları
bugün alınan ürün miktarının ve çeşidinin artması yanında toprakların da zaman içinde
daha doğru bir biçimde yaralanmasını da sağlayacaktır. Tarım yapılan toplam 1216.707
hektar arazinin I. sınıf olan 158.906 hektarı ile 187.303 hektar olan II. sınıf arazilerin çoğu
toprak ve topoğrafya nitelikleri yönüyle sulanmaya elverişlidir. Sivas DSİ Bölge
Müdürlüğü’nün bugüne kadar yaptığı incelemelere göre yer üstü su kaynakları ile
ekonomik olarak sulanabilecek alan 108.742 hektardır. Bu rakama küçük sulama sahaları
dahil değildir. Haritalama çalışmalarında ise toplam 310.000 hektar alanın sulanabilir
nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Bu alanlara sulama hizmetleri öncelikle götürülmelidir.
Sivas DSİ Bölge Müdürlüğü’nün bugüne kadar yaptığı incelemelere göre yer üstü
su kaynakları ile ekonomik olarak sulanabilecek alan 109.924 hektar olup, 2007 sonu
itibariyle DSİ tarafından 26.356 hektarında halen sulama yapılmaktadır. Diğer arazilerle
ilgili inşaat, proje, planlama ve etüt çalışmalarına kısım kısım devam edilmektedir. DSİ
tarafından sulanabilir alan olarak saptanan 109.924 hektara küçük sulamalar dahil değildir.
Küçük sulamalar da dikkate alındığında İlimizde toplam 310.000 hektar alanın sulanabilir
nitelikte olduğu tespit edilmiştir.
Mülga Köy Hizmetleri Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi’nce 2010 yılı sonu itibariyle
sulamaya açılan 40.068 hektar araziden ayrı olarak sulama suyu sağlanması konusundaki
çalışmalar sonucunda olumlu görülerek planlama çalışmalarına geçilen sulama tesisleriyle
toplam 13.688 daha sulamaya açılacaktır. Bu tesisler sırasıyla yıllık yatırım programına
teklif edilmektedir. Diğer sulanabilir araziler ise gelecek yıllarda ayrıntılı olarak
incelenerek çalışmalar yapılacaktır.
Kuru tarım yapılmakta olan araziler içerisinde 346.647 hektarlık oldukça büyük bir
saha V., VI. Ve VII. sınıftır. Bu arazilerin toprak ve topoğrafik koşulları işletilmelerine
uygun değildir. Bu toprakları işlemek mevcut olan erozyon zararını daha da artıracağından
91
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VI. Sınıf olan 222.659 hektarlık kısmı meraya, VII. sınıf olan 109.468 hektarlık kısmı
ormana dönüştürülmesi gerekmektedir. Yine kuru tarım olarak kullanılan I., II., III. ve IV.
Sınıf arazilerden yeter miktarda saha ekonomik ve iklim şartları göz önünde
bulundurularak meyve çeşitlerinin yetiştirilmesine ayrılabilir.
Mera arazileri içerisinde 32.125 hektarlık sahayı kaplayan I., II., ve III. sınıf
arazilerin kuru tarım veya çayır; 49.972 hektarlık IV. sınıf arazilerin de çayır veya
meyvelik şekline çevrilmesi mümkündür. 97.984 hektar olan fundalık arazinin 4394
hektarının çayır olarak kullanılması hayvan yemi kaynağının arttırılmasını sağlayacaktır.
Fundalık arazinin VI. ve
VII. sınıf olan 93.590 hektarının da ormana çevrilmesi ildeki toprak ve su varlığının
kontrolü açısından yararlı olacaktır.
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Hayvansal Üretim
Büyükbaş Hayvancılık
1999 yılı verilerine göre İl sığır varlığı açısından 2., koyun varlığı açısından ise 7.
sırada yer almaktadır. 1986-1995 yılları arasında uygulanan Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonu çalışmalarıyla 172 besi ahırı, 125 koyun ağılı, 146 arıcılık işletmesi, 17
inek ahırı, 4 alabalık tesisi yapılmıştır. Dış kaynaklı hayvancılık projesi kapsamında 1987
yılından beri toplam 3153 baş yurtiçi ve yurt dışı kaynaklı gebe düve Bakanlık ve özel
sektör kanalıyla getirilerek 854 işletme kurulmuştur. 2000 yılına kadar 5011 baş buzağı
elde edilmiştir. 2350 adedine saf ırk sertifikası verilmiştir. Halen faal olarak devam eden
302 işletmede 2255 baş süt ineği ve 1802 baş buzağı bulunmaktadır. Ulusal soy kütüğü ile
ilgili çalışmalar devam etmekte olup, bugüne kadar istekli çiftçilerimize ait kondisyon ve
kontitüsyon olarak saf ırka benzeyen her yaştaki hayvan kayıt altına alınmıştır. Bu
kapsamda 250 adet süt sığırcılığı işletmesi oluşturulmuştur. Özellikle İl kırsalında yaşanan
göç olayı ile küçük ölçekli işletmelerin yeterli seviyede gelir getirmemesidir.
Sivas’ta son yıllarda büyük ve küçük baş hayvan varlığında bir azalma
görülmektedir. Bunun en önemli sebebi kurulamamaktadır. İlde 8 adet yetiştirici belgeli
alabalık tesisi bulunmaktadır. 3 adedi Gürün, 2 adedi Ulaş diğerleri de Divriği, Zara,
Gemerek ilçelerinde faaliyet göstermektedir. Gurun’de 30 aile, Doğanşar’da 4 aile,
Gemerek ve Merkez’de ise birer aile küçük aile yetiştiriciliği şeklinde alabalık işletmeciliği
yapmaktadır.
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Tablo 29. Hayvansal Üretim Miktarları
92
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Küçükbaş Hayvancılık
İldeki küçükbaş hayvancılık ile ilgili bilgiler aşağıdaki tablolarda verilmektedir.
Tablo 30. Sivas İli Küçükbaş Hayvancılık
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Kümes Hayvancılığı
Tablo 31. Sivas İli Hayvan Varlığı
93
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Su Ürünleri
Tablo 32. Sivas İli Hayvan Varlığı
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Arıcılık ve İpekböcekçiliği
Tablo 33. Sivas İli Hayvan Varlığı
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
III.10. Koruma Alanları (Proje sahası ve etki alanında bulunan duyarlı yöreler
ve özellikleri, milli parklar, tabiat parkları, sulak alanlar, tabiat anıtları, tabiatı
koruma alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları,
kültür varlıkları, tabiat varlıkları, sit ve koruma alanları, biyogenetik rezerv alanları,
biyosfer rezervleri, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, içme ve
kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, turizm alan ve merkezleri ve
koruma altına alınmış diğer alanlar), bunların faaliyet alanına mesafeleri ve olası
etkileri,
ÇED Yönetmeliği’nin EK-V’deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alındığında, proje
ve etki alanı içerisinde,
1) Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
2873 Sayılı Milli Parklar Kanununun 2. Maddesinde Tanımlanan Ve Bu
Kanunun 3. Maddesi Uğarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”,
“Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”
Sivas ili Gürün ilçesi sınırları içindeki “guğul Vadisi”dir Coğrafi Konumu: 38° 45.
00”-38° 46. 35” kuzey enlemleri, 37o 08. 38”-37o 15. 00” doğu boylamları. Kuzeyi: Kale
Tepe, Kar kuyusu Tepe, Çaltepe, Güneyi: Karakuz Tepesi, Kabüz Tepesi, Doğusu:
Bozyokuş Tepesi, Batısı: “Memiç Deresi” nin Tohoma Çayı ile kesiGtigi noktadan,
Malatya-Kayseri karayolunu kestiği yere kadar olan bölümü.
23/3/1971 tarihli ve 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su
Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları
Tödürge Gölü, Hafik Gölü ve Lota Gölleri Su ürünleri istihsal ve üreme sahalarıdır.
Proje alanının Tödürge Gölüne mesafesi 66,2 km, Hafik Gölüne mesafesi 35 km dir.
94
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu
Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar
Sivas İli sınırları içerisinbde bu nitelikte bir alan henüz koruma altına alınmamıştır.
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların
Korunması Yönetmeliği’ ne Belirtilen Alanlar
Sivas ilinde Tödürge Gölü, Hafik Gölü, Lota Gölleri, Göydün (Balıkkaya) Gölü,
Tecer Gölü, Ulaş Gölü, Karayün Gölü, Çemen – Yenice – Akgöl - Karagöl, Kurugöl,
Kemis Gölü, Çetme (Sülüklü), Bingöl Gölü sulak alan kapsamında bulunan alanlardandır.
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli
alanlar
- 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına
alınmış alanlar.
RAMSAR Sözleşmesi gereklerine göre düzenlenen Uluslararsı Öneme Sahip Sulak
Alanlar Listesinde ilimiz Tödürge Gölü, Ulaş Gölleri,ve Hafik Gölü yer almaktadır.
İlimizdeki bu göllerin Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde belirtilen zonlarının
tespit edilerek yönetim planlarının hazırlanması gerekmektedir.
Kaynak: Sivas İl Çevre durum Raporu
3. Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak
tesbit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan,
biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.),
1/100.000 ölçekli Sivas İli Çevre Düzeni Planı, 24.07.2013 tarihinde Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından onanmıştır.
Söz konusu 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek 8’ de sunulmuştur.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve
arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda
kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı,
Söz konusu proje sahalarının arazi kullanım durumu incelendiğinde sanayi alanında
kaldığı görülmektedir (Bkz.Ek 16 Arazi Varlığı Haritası).
Proje alanı, tarımsal kalkınma alanları, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf
ile, özel mahsul plantasyon alanlarında kalmamaktadır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya
akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi
geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı
olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar
çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,
İlde sulak alan bulunmamaktadır.
95
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Proje alanına en yakın sulak alan Kızılırmak olup, proje yerinin kuşuçuşu yaklaşık
600m. güneyindedir.
Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden
Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar
Fidanlık Mesire Yeri
Sivas merkez Akdeğirmen mevkiinde halkımızın yoğun rekreasyon gereksinimi
karşılayan saha Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne bağlı olarak ve işletmeciligi ihale
edilerek hizmet vermektedir. 3,8 ha kullanım alanı ve 450 kişi/gün kapasitesi olan sahada 1
adet giriş kulübesi binası, 1 adet kırevi binası, 2 adet WC (3+3), 1 adet çocuk oyun alanı, 1
adet voleybol sahası vardır. Sarıçam, karaçam, akçaağaç, kavak, akasya ve söğüt ağaç
türleri ile çalı formasyonlarının mevcut olduğu saha Orman Fidanlık Müdürlüğü sınırları
içinde olup, belediye otobüsüyle ulaşımı mümkündür.
Kızılkavraz Mesire Yeri
Sivas merkez Kızılkavraz Köyü Ortadüz mevkiindeki saha Mülga İl Çevre ve
Orman Müdürlüğü’ne bağlı olarak ve işletmeciliği ihale edilerek hizmet vermektedir.
Vejetasyon örtüsü; sarıçam, karaçam ve akasyadır. Kızılkavraz köyü elektrik hattından
elektrik enerjisi temini mümkündür. Saha içerisinde kaynak içme suyu bulunmaktadır.
Ayrıca saha içinde küçük bir derecik de mevcuttur. Merkez ilçeye 10 km ve Kızılkavraz
Köyü’ne 6 km mesafedeki saha 5 ha olup, potansiyeli 1.000 kişi/gündür.
Suşehri Karşıyaka Mesire Yeri
SuGehri ilçesi Karşıyaka mahallesinde 23,22 ha.büyüklüğünde olan sahada 1980
yılında tesis edilen Sarıçam-Karaçam ormanı, çevresinde ise 2005 yılında Müdürlüğümüz
ve Suşehri Kaymakamlığınca tesis edilen Ağaçlandırma sahası mevcuttur. İlçe merkezinde
halkın açıkhava rekreasyon ihtiyaçlarına cevap verecek çok fazla alan bulunmamaktadır.
Karşıyaka Mesire Yeri, Kılıçkaya Barajı ve ilçe manzarasına hâkim bir tepe üzerinde yer
almasından, orman dokusunun bulunmasından, ulaşılabilirliğinin rahat olmasından ve
temiz havasından dolayı Suşehri halkı için önemli bir rekreasyonel potansiyele sahiptir.
Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce hazırlanan gelişme planı Mülga Çevre ve Orman
Bakanlığınca onaylandıktan sonra faaliyete geçecek saha doğal potansiyelini koruyarak,
halkın açık hava rekreasyon ihtiyaçlarına cevap vermek üzere hizmete sunulacaktır. Zara
ilçesi gerefiye Beldesi’ne 1200 m. mesafede yer alan saha 17 ha. Büyüklüğündedir. Mesire
yeri olarak planlanan sahanın bir kısmında etrafında sazlıklar olan yaklaşık 1 ha.
büyüklüğünde Sülüklügöl, diğer kısımlarında ise Çam ormanı bulunmaktadır. Sülüklügöl
mevkii temiz çam havası, Kösedağı ve Belde manzarasına hakim bir tepe üzerinde
bulunması, belde merkezine yakınlığı ve ulaşım kolaylığı nedeniyle yöre halkının
günübirlik piknik ihtiyacını karşılayacaktır. Kuruluş raporu onaylanan saha Mülga İl Çevre
ve Orman Müdürlüğünce gelişme planı hazırlandıktan sonra halkın hizmetine sunulacaktır.
III.11. Orman Alanları ve Alınacak Tedbirler (Ağaç türleri, miktarları,
kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı; bunların mevcut ve planlanan koruma
ve/veya kullanım amaçları, orman alanlarına olumsuz etkilerin irdelenmesi ve
alınacak önlemler, proje yerinin ormanlık sahaya mesafesinin belirtilmesi, meşcere
haritasının hazırlanarak ekte verilmesi)
Sivas, Karadeniz ikliminden İç Anadolu step iklimine geçiş zonu üzerinde yer
almaktadır. Yağışın yetersiz, vejetasyon mevsiminin kısa, sıcaklık ve hava rutubetinin az
96
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
olması sebebiyle, mevcut ormanlar süratli ve sağlıklı olarak yetişememekte, kendini
yenileyebilmesi de zorlaşmaktadır.
Sivas İlinde orman alanları açısından durum daha da vahimdir. Sivas İlinde 261.399
ha. ormanlık alan vardır. Bunun Sivas İli topraklarına oranı % 9.18.dir. Sadece verimli
ormanlar açısından hesaplandığında bu oran % 2.5.a düşmektedir. Bugün itibariyle Sivas
topraklarının % 80.i erozyona maruzdur. Topraklar aşınmış ve sığlaşmıştır. Besin ve
organik madde bakımından fakirdir. Engebeli-dağlık topoğrafik yapı, bu olumsuzlukları
daha da artırmaktadır.
İlde, ormanların oluşmasında birinci derecede etkili olan faktör iklimdir. İlimizin,
orman varlığına baktığımızda kuzey bölgelerde (Koyulhisar-SuGehri) Karadeniz sahil
ikliminden İç Anadolu step iklimi geçiş zonu üzerinde bulunan ormanlar genelde
Karadeniz Bölgesinde yayılım gösteren ibrelilerden göknar, yapraklılardaysa kayın ağacı
göze çarpmaktadır. Bu her iki ağaç türü ilimizin başka bir bölgesinde bulunmamaktadır.
İklim ve toprak faktörlerinin yanı sıra jeolojik ve jeomorfolojik yapının da
ormanların oluşması üzerinde etkili olduğu görülmektedir. İlin orman varlığı 1200 ile 2600
metre rakımlarında bulunmaktadır. En üst rakımlarda (2600 m) ağaç türü olarak ardıç
gelmektedir.
Ardıçtan sonra başka bir ağaç türü bulunmamaktadır. Yapraklılarda ise ilin doğal
ağaç türü meşedir. Meşe ağaçları karasal iklim içerisinde orman oluşturan nadir ağaç
türlerinden birisidir.
İlin Orman Envanteri
Tablo 34. Sivas İl sınırları içerisinde bulunan ormanların ilçelere göre dağılımı ve çeşitli özellikleri
97
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Kaynak: Sivas İl Çevre Durum Raporu, 2010
Söz konusu proje için Sivas Orman İşletme Müdürlüğü’ne ÇED İnceleme ve
Değerlendirme Formu için müracaat edilmiştir. Alınan inceleme ve değerlendirme
formunda “ 78732 nolu 1-b Grubu işletme ruhsatı koordinatları kapsamında 49 ha’lık
alanın tamamı orman alanı dışındadır. 33087 numaralı II-a Grubu işletme ruhsatının 100
ha2lık kısmının 63,21 ha’lık kısmı ormanlık alan içerisindedir. 57767 numaralı IV. Grup
işletme ruhsatının 294,8 ha’lık ruhsat alanını 88,11 ha’lık kısmı orman alanda
kalmaktadır. 40946 numaralı II-a grubu işletme ruhsatının tamamı orman alanının dışında
kalmaktadır. Kısıtlı alanlarda kalmaması, gen koruma alanında bulunmaması, endemik ve
korunması gereken nadir ekosistem alanında kalmaması nedenleriyle, ÇED Yönetmeliği ve
6831 Sayılı Orman Kanunu Kapsamında yapılan ineleme ve değerlendirme sonucunda
Kalker, Kil ve Alçı taşı ocağı açılmasında ormanlar ve ormancılık çalışmaları üzerinde
olumsuz etkisi bulunmamaktadır.” İfadesi yeralmaktadır. Proje alanına ilişkin 1/25.000
ölçekli Memleket Haritası, 1/25.000 ölçekli Amenajman Haritası ile birlikte ekte
verilmektedir. (Bkz.Ek 17)
98
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 36 Proje alanı ve yakın çevresinin orman durumunu gösterir veri haritası
Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi)
Proje alanı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın CBS’ne (Coğrafi Bilgi Sistemi)
işlendiğinde Fabrika alanının ve Malzeme ocaklarının ormanlık alanda kalmadığı
görülmektedir.
Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler
Faaliyet alanı ve çevresinde gerek inşaat gerekse işletme aşamasında çıkması
muhtemel yangınlara karşı, 6831 Sayılı Orman Kanunu’nun orman yangınlarının
önlenmesi ve söndürülmesi ile ilgili hükümlerine riayet edilecek olup, çalışacak personele
orman yangınlarını önleyici bilgi ve tedbirler konusunda bilgiler verilecektir. Çevreye
gerekli uyarı levhaları konulacaktır.
Ayrıca, herhangi bir orman yangını söz konusu olduğunda Orman İşletme
Şefliği’nin talebi halinde iş yerinde bulunan iş makinesi, ekipman ve personel, Şefliğin
direktifleri doğrultusunda hareket edecektir.
Proje kapsamında proje alanı veya ünite yerleşim alanında muhtemel bir yangına
karşı bir yangın söndürme tertibatı oluşturulacaktır. Bu tertibat yangın suyu deposu, pompa
ve hidrantlarından oluşacaktır.
99
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Acil müdahale ile;
 Yangını gören ilk şahıs en yakın alarm düğmesine basarak sistemi alarma
geçirecektir.

İtfaiyeye haber verilecektir.
 Yangının çıktığı noktaya köpük yapıcı cihazlar hızlı ve emniyetli olarak
getirilecektir.

Yangın motopompları çalıştırılacaktır.

Tesisat emniyeti ve kapı güvenliği sağlanacaktır.
 Yangın
toplanacaktır.
ekiplerinde
görevli
olmayan
personel,
toplanma

Yangın ofisteki görevli temas birimine rapor edilecektir.

Yaralılara ilk yardım sağlanacaktır.
noktalarında
Fabrikada meydana gelen her türlü yangına derhal müdahale edilecektir. Bu amaçla
seyyar yangın söndürme cihazları da kullanılacaktır. Bu cihazlar, İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü’nün işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere alınacak güvenlik tedbirleri
ve bulundurulması gereken araçlar ile ilgili 5. Kısım’ının iş yerlerinde yangına karşı
alınacak güvenlik tedbirleri adlı 1. Bölüm’ünde yer alan hükümler doğrultusunda temin
edilecek, yerleştirilecek, muhafaza ve kontrol edilecek ve kullanılacaktır.
III.12. Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi,
(toprak, hava, su ve radyoaktif vb. kirlilik açısından değerlendirmenin yapılaması
varsa analiz sonuçlarının eklenmesi)
Hava Kirliliği
Proje kapsamında yapılan hava kalitesi modelleme çalışmalarından elde edilen
sonuçlar 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2 Tablo 2.2’de belirtilen
değerler ile karşılaştırılmıştır. Gerçekleştirilen ölçümler neticesinde mevcut hava kalitesi
değerlerinin mevzuatta belirtilen sınır değerlerin çok altında olduğu tespit edilmiştir.
Çimento tesislerinde tarım arazilerine olabilecek en önemli olumsuz etki toz
emisyonudur. Kontrolsüz bir şekilde önlem alınmadan salınan tozlar, bitkinin yüzeyini
kaplayarak fotosentez, terleme, stomanın açılıp kapanması ve yaprak sıcaklığı gibi
özellikleri olumsuz etkilemekte ve tarımsal verimi düşürücü bir tesirde bulunmaktadır. Bu
sebeple çimento üretim tesislerinde filtre kullanımı ile gaz ve toz emisyonlarında mevzuat
sınır değerlerin sağlanması esastır. Söz konusu proje için hazırlanan hava kalitesi
modellemesinde emisyon değerlerinin 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”’nde belirtilen sınır değerlerin altında kaldığı görülmüştür. (Bkz.Ek 18)
Bununla birlikte tesiste partikülleri yüksek verimde (% 99.9) tutan ve sınır değerlerinin
altında emisyonların gerçekleşmesini sağlayan filtrasyon sistemleri kullanılacak olup,
alınacak önlemler sayesinde tarım arazileri üzerinde olumsuz bir etki beklenmemektedir.
Faaliyetin muhtemel olumsuz etkileri önlemek amacıyla toz yayan üniteler torbalı
filtre ile donatılacaktır. Üretilen maddeler kapalı hacimlerde depolanacak veya aynı etkiyi
100
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
sağlayan tedbirlerle depolama ve yüklemede toz emisyonu önlenecektir. Kaçak toz
oluşumunu engellemeye yönelik, sahada uygun uygulamalar gerçekleştirilecek, ortam hava
kalitesi sınır değerine uyumun sürekliliği sağlayacaktır.
Konveyör ve diğer taşıyıcıların ve bunların birbiri üzerine malzeme boşalttığı
bağlantı kısımlarının üstü kapatılacaktır. Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma
yapılacaktır. Yığma malzemelerden tozuşma olmaması için sahada uygun önlemler
alınacaktır. Fabrika içerisindeki yollar bitümlü kaplama malzemeleri, beton veya benzeri
malzemelerle kaplanacak ve düzenli olarak temizlenecektir. Toz emisyonunu önlemek için
toz biçimindeki emisyonu tutan filtreler kapalı sistemlerde boşaltılacak veya boşaltma
sırasında nemlendirilecektir.
Sonuç olarak projenin gerçekleşmesi; çevresel etkilerinin kabul edilebilir sınırlar
içinde kaldığının anlaşılması ve bölgeye sağlayacağı katma değer nedeniyle olumlu
bulunmaktadır.
Su Kirliliği
Proje kapsamında arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin
içme ve kullanma suyu ile proses soğutma suyu ihtiyacı ve çalışma alanlarında tozlanmayı
önlemek amacıyla su gereksinimi olacaktır.
Proje kapsamında personelin içme suyu tüketimi damacanalarla, kullanma ve
proses suyu ise yer altı suyundan veya belediyeden temin edilmesi planlanmaktadır. Yer
altı suyu kullanılması durumunda 167 sayılı “Yeraltı Suları Hakkında Kanun” hükümlerine
uyulacaktır.
Fabrika alanı içerisinde mevcutta bulunan yer altı su kuyusu ile ilgili olarak DSİ
19. Bölge Müdürlüğü’nden yer altı suyu kullanma belgesi alınmıştır (Bknz Ek 19).
Su Kirliliği ve Kontrolü yönetmeliği, 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı “Dere
yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayınlanan 2006/27 no’lu Başbakanlık Genelgesi ve ilgili
diğer mevzuatlara ve hükümlerine uyulacaktır.
Projenin inşaat ve işletme döneminde personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atık
sular için mevcut fabrikada bulunan arıtma tesisi kullanılacaktır. Arıtma tesisinde,
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1’de belirtilen standartlara uygun olarak
arıtılarak alıcı ortama deşarj edilecektir.
Mevcut fabrikanın halihazırda 140 m3/gün kapasiteli artıma tesisi bulunmaktadır.
Bu tesiste arıtılan atık suların deşarjı için TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hava
Emisyon, Tehlikesiz Atık Geri Kazanımı ve Atıksu deşarjınıda kapsayan 1038 belge nolu
Çevre İzin ve Lisansı bulunmaktadır (Bknz Ek 20). Arıtma tesisinin 140 m3/gün’lük
kapasitesi, mevcut çalışanların ihtiyaçlarının yanı sıra yeni kurulacak olan üretim hattının
inşaat ve işletme dönemleri içinde çalışacak personelden kaynaklanacak atık suların
arıtılması içinde yeterli olacaktır.
Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında Tablo 1 e göre; Faaliyet Alanı
yakınında arıtılmış atık suyun halihazırda deşarj edildiği ve deşarj edilmesi muhtemel olan
ve 2 diğer noktadan (toplamda 3 nokta) alınan su analiz raporu ve numune alınan 3
noktanın koordinatları Ek 6’da sunulmuştur.
Faaliyet kapsamında yüzey ve yer altı sularına olumsuz etkide bulunabilecek tüm
kirletici unsurlar ile ilgili gerekli tüm önlemler faaliyet sahibi tarafından alınacaktır.
101
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sonuç olarak projenin gerçekleşmesi; çevresel etkilerinin kabul edilebilir sınırlar
içinde kaldığının anlaşılması ve bölgeye sağlayacağı katma değer nedeniyle olumlu
bulunmaktadır.
Toprak Kirliliği
Tesisin inşaatı aşamasında temel kazıları ve arazi düzenlemeleri kapsamında
hafriyat işlemleri gerçekleştirilecektir. Hafriyat toprağı kimyasal/pişebilirlik özellikleri
dikkate alınarak üretim prosesinde katkı maddesi olarak kullanılacak, kullanılamayacak
özellikte olan malzeme ise dolgu, rekreasyon ve benzeri amaçla kullanılacaktır.
Faaliyetin inşaat, montaj ve işletme aşamalarında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal
Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.
Tesisin çevreye etkisini belirleyebilmek amacıyla hakim rüzgar yönü dikkate
alınarak 3 noktadan alınan toprak numuneleri üzerinde toprak verimlilik analizi
yaptırılmıştır. Söz konusu verimlilik analizi kapsamında % kireç analizi, su ile doygunluk,
tuz, pH, kireç, fosfor, potasyum, organik madde ve mikro elementler ( Fe, Zn, Cu, Mg,
Mn, Ca) yaptırılmıştır.
Numune alınan noktaların analiz sonuçları ve numune alınan noktaların
koordinatları rapor ekinde sunulmaktadır. (Bkz.Ek 21)
BÖLÜM IV.A. PROJENİN
ALINACAK ÖNLEMLER
ÖNEMLİ
ÇEVRESEL
ETKİLERİ
VE
(Bu bölümde faaliyetin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri tanımlanır; bu
etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik
önlemler ayrı ayrı ve ayrıntılı bir şekilde açıklanır.)
IV.A.1. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini
amacıyla elden çıkarılmış tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım
kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, civardaki tarım alanlarına olabilecek etkileri ve
alınan önlemler,
Yatırım, 87.740 m2 kapalı alan 880.085 m2 açık alan olmak üzere toplamda 967.825
m ’lik 375 ada 1 parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu kapasite artışı fabrika
alanı içerisinde yapılacak olup bu alanın mülkiyeti faaliyet sahibine aittir.
2
Fabrika yerleşim sahasını kapsayan araziye ilişkin Mülkiyet Belgesi Ek 2’de
verilmiştir. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre; fabrika alanı sanayi alanı olarak
geçmektedir (Bknz Ek 8).
Faaliyet alanı ve çevresindeki akarsuların ve mevsimsel akış gösteren kuru dere
yatakları faaliyet sırasında zarar görmeyecek, dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması
söz konusu olabilecek yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıklar
atılmayacak, dere yatakları değiştirilmeyecek ve oluşabilecek çevre kirliliğinin
engellenmesi hususları yerine getirilecektir.
Proje alanı ve çevresinin tarım ürün türleri hakkında detaylı bilgi Bölüm III.9.’da
verilmektedir.
Tarım Alanlarına Olabilecek Etkileri Ve Alınacak Önlemler
Havanın bileşimi tarımsal verimliliği etkileyen önemli bir faktördür. Havada asılı
halde bulunan kirleticiler, yağışlarla birlikte bitki ve toprak yüzeyine temas ederler ve
102
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
bitkilerin gelişimini, fizyolojik ve biyokimyasal yapısını değiştirir ve verimi düşürürler
(Toros, 2000; Harvey,1989).
Hava kirliliğinin tarım üzerindeki etkisini ortaya çıkarmayı amaçlayan birçok
çalışma yapılmıştır (WMO,1993; Heck, 1982; Heck,1987; Heck ve diğerleri,1986). Bu
çalışmalar, tarımsal verimliliği düşüren en önemli kirleticilerin kükürt dioksit, ozon,
hidrojen florür, azot dioksit, duman ve toz olduğunu göstermektedir (Dursun ve diğerleri,
1998).
Çimento tesislerinde tarım arazilerine olabilecek en önemli olumsuz etki toz
emisyonudur. Kontrolsüz bir şekilde önlem alınmadan salınan tozlar, bitkinin yüzeyini
kaplayarak fotosentez, terleme, stomanın açılıp kapanması ve yaprak sıcaklığı gibi
özellikleri olumsuz etkilemekte ve tarımsal verimi düşürücü bir tesirde bulunmaktadır. Bu
sebeple çimento üretim tesislerinde filtre kullanımı ile gaz ve toz emisyonlarında mevzuat
sınır değerlerin sağlanması esastır.
Söz konusu proje için hazırlanan hava kalitesi modellemesinde emisyon
değerlerinin 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen sınır
değerlerin altında kaldığı görülmüştür. (Bkz.Ek 18) Bununla birlikte tesiste partikülleri
yüksek verimde (% 99.9) tutan ve sınır değerlerinin altında emisyonların gerçekleşmesini
sağlayan filtrasyon sistemleri kullanılacak olup, alınacak önlemler sayesinde tarım arazileri
üzerinde olumsuz bir etki beklenmemektedir.
Ayrıca mülga Çevre ve Orman Bakanlığı ile Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği
arasında 24.06.2004 tarihinde “ II. Çimento Sanayi Çevre Deklarasyonu” imzalanmıştır.
Bu anlaşmadan sonra yapılacak yeni tesisler ve/veya kapasite artırımına giden tesisler için
atık gazlardaki toz emisyon değeri 50 mg/Nm3 değerini, kükürtdioksit emisyonu da kuru
bazda 300 mg/Nm3 değerini, azotoksit (azotdioksit cinsinden) emisyonu için sınır değeri
%10 O2 düzeltmeli, saatlik ortalama ve kuru bazda ızgaralı ön ısıtıcılı fırınlarda 1500
mg/Nm3, siklon ön ısıtıcılı fırınlarda 1300 mg/Nm3 ( baca gazı değerlendirmeli) ve siklon
ön ısıtıcılı fırınlarda 1800 mg/Nm3 (baca gazı değerlendirmesiz) değerini aşmayacaktır.
Bunun yanı sıra imzalanan deklarasyon gereği aşağıda belirtilen önlemler uygulanacaktır:
- Çimento sanayi adına belirtilen kapasitede ithal edilecek kuru bazda azami %5’e
kadar kükürt içeren petrol koku ve 6 no’lu fuel oil kısmen veya tamamen başkasına
satılmaksızın, sadece çimento fırınlarında kullanılacaktır. Diğer yandan petrokok
içerisindeki kükürt oranları ve petrokok ebatları hususu Bakanlık ve TÇMB tarafından
bilimsel araştırma sonuçları ve yurt dışı uygulamalar doğrultusunda yeniden
değerlendirilebilecektir. Ayrıca, ithal edilen petrokok ile ilgili bilgiler Bakanlığın
belirleyeceği formatta hazırlanacak ve Bakanlığın belirleyeceği periyotlarda iletilecektir.
-Enerji kesilmesi ve ani karbon monoksit yükselmeleri ile ilk ateşleme gibi zorunlu
haller dışında, tesisler filtreler devre dışı iken çalıştırılmayacaktır. Değerlendirmelerde
elde olmayan ve önceden tedbiri mümkün olmayan sebeplerden dolayı oluşan duruşlardan
sonra fırınların ve değirmenlerin tekrar devreye alınma süreleri hariç tutulacak, bu
durumlar aylık raporlar halinde belgelendirilecektir.
-Emisyon izni alan çimento fabrikaları ilgili mevzuatta belirtilen süreler içerisinde
istenen emisyon değerlerini ve Bakanlık tarafından gerekli görüldüğünde hava kalitesi
raporlarını Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olmuş veya
yurtdışında akredite olup TÜRKAK’dan onay almış laboratuvarlara yaptıracak ve
Bakanlığı bilgilendirecektir.
103
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
-Çimento fabrikalarının döner fırın bacalarıyla ilgili emisyon değerlerinin
(kükürtdioksit, azotoksit ve toz) istatistiki olarak takibinin sağlanması ve çevre
performanslarının değerlendirilmesi amacıyla çimento fabrikaları aylık olarak emisyon
değerlerini Bakanlığın belirleyeceği formatta Bakanlığa ve TÇMB’ne gönderecektir.
-İlgili mevzuatta yer alan çimento fabrikaları ile ilgili tüm diğer hususlara
uyulacaktır.
-Tesisler, filtreler devre dışı iken kesinlikle çalıştırılmayacaktır. Baca gazı toz
çıktılarından elde edilen raporla bu tasdik edilecektir.
-Elektrofiltrelerin devre dışı kalmasına ve randıman kaybına sebep olan
karbonmonoksit miktarındaki artış ve voltaj düşmelerine karşı her türlü tedbir önceden
alınacaktır. Ancak değerlendirmelerde, elde olmayan ve önceden tedbiri mümkün olmayan
sebepler dolayısıyla vaki sistem inkıtalarını müteakip fırınların ve değirmenlerin tekrar
devreye alınma süreleri hariç tutulacak, bu durumlar aylık raporlar halinde tevsik
edilecektir.
-Tozumayı engellemek için tesis içi yollar beton, asfalt, vb. malzemelerle
kaplanacak ve tesis sahası çevresinde ağaçlandırma çalışmalarının sürdürülmesine devam
edilecek ve 2 yıl içerisinde tamamlanacaktır.
Tesisin çevreye etkisini belirleyebilmek amacıyla hakim rüzgar yönü dikkate
alınarak 3 noktadan alınan toprak numuneleri üzerinde toprak verimlilik analizi
yaptırılmıştır. Söz konusu verimlilik analizi kapsamında % kireç analizi, su ile doygunluk,
tuz, pH, kireç, fosfor, potasyum, organik madde ve mikro elementler ( Fe, Zn, Cu, Mg,
Mn, Ca) yaptırılmıştır. Numune alınan noktaların analiz sonuçları ve numune alınan
noktaların koordinatları rapor ekinde sunulmaktadır. (Bkz.Ek 21)
Faaliyetin inşaat, montaj ve işletme aşamalarında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal
Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.
IV.A.2. Arazinin hazırlanması ve yapılacak işler kapsamında nerelerde, ne miktarda
ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat artığı malzemelerin nerelere
taşınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları
Fabrika Alanı Hafriyat İşlemleri:
Söz konusu fabrika alanının inşaat aşamasında 20.000 m2’lik bir alanda hafriyat
gerçekleştirilecek olup, yaklaşık olarak 100.000 m3 kazı işlemi gerçekleştirilecektir.
Fabrika alanında yapılacak kazı işlemi zeminin tesviye edilmesine yönelik
gerçekleştirilecektir. Çalışmaların ayda 28 gün, günde 10 saat tek vardiya üzerinden 2 ay
sürmesi planlanmaktadır. Kazı işleminden oluşacak toz emisyon değerleri aşağıda
hesaplanmıştır.
Toz emisyonları oluşumlarının hesaplanmasında kullanılacak toz emisyon
faktörleri: (Emisyon faktörleri SKHKKY EK-12’den alınmıştır.)
Sökme
Yükleme
Taşıma (yollardan kalkan tozlar)
= 0.025 kg/ton
= 0,01 kg/ton
= 0,7 kg/km-araç
104
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Boşaltma
= 0,01 kg/ton
Fabrika Alanında Oluşacak Hafriyat Miktarı:
Her cins zemin kazısı
= 100.000 m3
Yoğunluk
= 2,0 ton/m3
Oluşacak hafriyat miktarı
= 100.000 m3x2,0 ton/m3= 200.000 ton
Hafriyatın Alınması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu 
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
200.000 ton
x 0,025 kg/ton
56 gün/Ay x 10 saat/gün
Toz Emisyonu= 8,9 kg/saat
Hafriyatın Yüklenmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
200.000 ton
x 0,01 kg/ton
56 gün/Yıl x 10 saat/gün
Toz Emisyonu= 3,5 kg/saat
Hafriyatın Taşınması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Kazı çalışmalarında açığa çıkacak hafriyat toprağı kimyasal/pişebilirlik özellikleri
dikkate alınarak üretim prosesinde katkı maddesi olarak kullanılacak, kullanılamayacak
özellikte olan malzeme ise dolgu, rekreasyon ve benzeri amaçla kullanılacaktır. Bu
sebepten saha içinde hafriyatın ortalama taşıma mesafesi 100 m kadar olacaktır.
200.000 ton
Yıllık Üretim Kapasitesi
56 gün/Ay
Yıllık Çalışma Süresi
Sefer Sayısı =

Kamyon Taşıma Kapasitesi
25 ton/araç
 142 sefer/gün
Toz Emisyonu =
Araç Sayısı x Emisyon Faktörü x Mesafe
Günlük Çalışma Kapasitesi
Toz Emisyonu =
142 sefer/gün x 0,7 kg toz/araç-km x 0.1 km x 2
 1.98 kg/saat
10 saat/gün
Hafriyatın Boşaltılması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
105
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
200.000 ton
x 0,01 kg/ton
56 gün/Ay x 10 saat/gün
Toz Emisyonu= 3,5 kg/saat
Toplam Toz Miktarı
Sökme
Yükleme
Taşıma
Boşaltma
Toplam
8,9 kg/saat
3,5 kg/saat
1,9 kg/saat
3,5 kg/saat
17,8 kg/saat
Proje kapsamında fabrika alanı için yapılacak kazı işlemlerinde oluşacak toz
emisyon debisi, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerinde verilen 1
kg/saat sınır değerin üzerindedir. Bu nedenle modelleme çalışmalarında kazı faaliyeti de
değerlendirilmiştir (Bkz.Ek 18).
Proje kapsamında, oluşacak toz emisyonları ile ilgili olarak, 03.07.2009 tarih ve
27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği” ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Proje alanında hafriyat atıkları oluşması durumunda, 18.03.2004 tarih ve 25406
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı ile İnşaat ve
Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Ayrıca planlanan projenin inşaat ve montaj aşamasında aşağıda belirtilen önlemler
alınacaktır.
 Faaliyet sahibi hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının çevre ve insan
sağlığına yönelik olumsuz etkilerini, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek
şekilde atık yönetimini sağlayacaktır.
 Hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının oluşumu, taşınması ve
depolanması aşamalarında gerekli izinler ve onaylar alınacaktır.
 Faaliyetler sırasında hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları bileşenlerine göre
ayrı toplanacak, geri kazanılacak, biriktirilecek ve atığın içinde zararlı, tehlikeli
ve yabancı madde bulundurulmayacaktır.
 Atıklar geri kazanım veya depolama tesisi dışındaki yerlere dökülmeyecektir.
 Atıkların yönetimi amacıyla yapılacak harcamalar karşılanacaktır.
 Atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında meydana
gelebilecek kazalarda oluşacak zarar tazmin edilecek ve kaza sonucu oluşacak
kirlilik giderilecektir.
106
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
 Hafriyat toprağının çıkartılması sırasında gürültü ve görüntü kirliliği ile toz
emisyonlarını azaltacak tedbirler alınacak ve faaliyet alanının çevresi
kapatılacaktır.
 Hafriyat toprağının çıkartılması sırasında doğal drenaj sistemleri korunacak ve
olabilecek erozyona karşı önlem alınacaktır.
 Hafriyat alanı yanında bina, doğal drenaj, enerji ve telekomünikasyon
tesisleri/sistemleri, kaldırım ve yol kaplaması gibi yapılar mevcut olursa bunlar
korunacak, olabilecek hasar ve erozyona karşı önlem alınacaktır.
IV.A.3. Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler,
Mevcut fabrikanın ilgili yasal düzenlemelere uyan yol ve altyapısının yanı sıra
gerekmesi durumunda, proje kapsamında ilgili tüm yollar betonarme veya bitümle kaplı
şekilde inşaa edilecek olup proje sahasına düşen yağış sularının güvenli bir şekilde
uzaklaştırılması amacıyla gerekli tüm yağmur suyu ve kanalizasyon şebekeleri mevcut
altyapıya ilave edilecektir. Fabrika yerleşim sahası, herhangi bir taşkın sahası içerisinde
bulunmamaktadır.
IV.A.4. Yerleşimler (İnşaat ve işletme sırasında yerleşimlere olabilecek etkiler,
alınacak önlemler ve mesafeleri) ve yerleşim birimlerinin proje alanına uzaklığının
1/25.000’lik harita üzerinde gösterilmesi
Proje alanına yakın yerleşim birimlerinin kuşuçuşu mesafe ve konumları aşağıdaki
tabloda verilmektedir.
Tablo 35. Proje alanına yakın yerleşim birimlerinin mesafe ve yönleri
Yerleşim birimi
Fabrika
alanı
mesafesi
(km.)
Fabrika
alanına
göre
konumu
Maden
sahalarına
mesafesi
(km.)
Maden
sahalarına
göre konumu
Danişment Gazi
Mahallesi
600 m
Kuzey
1,4
Kuzey- Kuzey
Doğu
6
Doğu
4,8
Kuzey Batı
Sivas İli
Projeye konu faaliyetin yerleşim yerlerine olabilecek olumsuz etkileri gürültü, PM,
CO, SOx, NOx emisyonları ile nakliye amacıyla kullanılacak araçların hareketinden
kaynaklanacak trafik yüküdür.
Rapor ekinde (Bkz.Ek 22) yer alan akustik raporda belirtildiği üzere tesisin inşaat
ve işletme aşamasında projeden kaynaklanacak gürültü değerleri, en yakın yerleşim
yerlerinde “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” sınır
değerlerinin altında kalmaktadır. Bununla birlikte tesis bünyesinde gürültü önleme
programları oluşturulacak olup, gerekli izolasyonlar yapılacak, yüksek düzeyde gürültüye
sebep olan üniteler kapalı mekânlar içerisine alınacak, araç ve ekipmanların bakımları
düzenli olarak gerçekleştirilecektir.
Fabrikanın işletme döneminde PM, SOx ve NOx emisyonlarının önlenmesine
yönelik olarak gerekli tüm önlemler alınacak ve “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen sınır değerlere uyulacaktır.
107
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Ayrıca fabrikanın toz emisyonu ve gürültü gibi olumsuz etkilerinin önlenmesi
ve/veya en aza indirilmesi amacıyla savurma yapılmadan yükleme ve boşaltma yapılacak,
malzemenin sevk edileceği yollar özellikle sıcak hava koşullarında arazözler ile sulanacak,
hız ve tonaj tahditlerine riayet edilecek, araçların bakım ve onarımları düzenli olarak
yaptırılacak, tesisteki toz emisyonu kaynakları filtreler ile donatılacaktır.
Proje alanına en yakın yerleşim yeri olan Danişment Gazi Mah. 600 m mesafededir.
Yapılan hesaplamalarda atımların etki mesafesi 155 m olacağından patlatmadan dolayı
olumsuz etkilenmeyecektir.
Proje alanı ve yakın yerleşim yerlerinin gösterildiği 1/25.000 ölçekli topografik
harita ekte verilmektedir (Bkz. Ek 12).
IV.A.5. Nüfus Hareketleri (İşletme döneminde sağlanacak istihdam, ekonomik
değişiklikler, göç hareketi)
Sivas İl nüfusu 2012 yılı itibari ile 428.426’dır.
Tablo 36. Sivas İl Nüfus Bilgileri
Kaynak: http://www.webcitation.org/6EZxwIf88
Projenin inşaat aşamasında 700 kişi, işletme aşamasında ise mevcut fabrika da dahil
olmak üzere fabrikada 200 kişi, ocaklarda 54 personel olmak üzere toplam 954 kişi proje
ve işletme aşamalarına göre istihdam edilecektir.
Projenin çeşitli aşamalarında gerek duyulacak personel istihdamının yöreden temin
edilecek olması bölgenin istihdam olanaklarının arttırılması açısından büyük önem
taşımaktadır.
Ayrıca, fabrika halihazırda işlediğinden dolayı bölgede istihdam sağlamıştır. Söz
konusu fabrikaya 3. Üretim hattı ilavesi yapılması ve işletmeye geçmesi ile birlikte
güncelleşecek olan hammadde ve ürün nakliyesi, personel ulaşımı, kantin işletmesi,
yemek, bahçe düzenleme ve temizlik gibi hizmet sektöründe doğacak gereksinimlerin de
bu bölgeden sağlanacak olması, bölgedeki ticari ve ekonomik yaşantıya katkı
sağlayacaktır.
108
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.A.6. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı,
Çimento fabrikalarına elektrik enerjisi 31,5-154 kV hatlardan sağlanır. Bu amaçla
31,5-154 kV elektrik enerjisi, EİH (elektrik iletim hattı) vasıtasıyla fabrika girişine kadar
getirilecektir. Fabrika girişindeki açık şalt sahasında yer alan güç trafosu marifetiyle
elektrik enerjisinin gerilimi 31,5-154 kV’dan 6,3 kV’a düşürülecektir. 6,3 kV enerjinin bir
kısmı bu gerilimde kullanılırken bir kısmının gerilimi dağıtım trafoları vasıtasıyla 0,4 kV’a
düşürülerek kullanılacaktır.
Çimento fabrikasında elektrik ihtiyacı yakınında bulunan enerji nakil hattından
sağlanacaktır. Enerji nakil hattının çekilmesi ile ilgili olarak Elektrik Dağıtım A.Ş.
(EDAŞ)’den ve diğer ilgili resmi kurum ve kurulaşlardan gerekli izinler alınacaktır.
Yakında bulunan trafo merkezinin gücünün yetmemesi durumunda veya kaliteli
kesintisiz enerji alınamaması durumunda, fabrikanın mevcutta kurulu enerji kapasitesinin
üstüne çıkacağı durumu göz önünde bulundurularak yeni bir trafo merkezi kurulmasıda
kurulabilcektir.
IV.A.7. Proje kapsamında, inşaat ve işletme döneminde su temini sistemi planı,
suyun nereden temin edileceği, suyun temin edileceği kaynaklardan alınacak su
miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, oluşacak atıksuların cins
ve miktarları, bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği ortamlar, (Burada gerekli
izinler alınmalı)
Proje kapsamında arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin
içme ve kullanma suyu ile proses soğutma suyu ihtiyacı ve çalışma alanlarında tozlanmayı
önlemek amacıyla su gereksinimi olacaktır.
Proje kapsamında personelin içme suyu tüketimi damacanalarla, kullanma ve
proses suyu ise yer altı suyundan veya belediyeden temin edilmesi planlanmaktadır. Yer
altı suyu kullanılması durumunda 167 sayılı “Yeraltı Suları Hakkında Kanun” hükümlerine
uyulacaktır.
Fabrika alanı içerisinde mevcutta bulunan yer altı su kuyusu ile ilgili olarak DSİ
19. Bölge Müdürlüğü’nden yer altı suyu kullanma belgesi alınmıştır (Bknz Ek 19).
Su Kirliliği ve Kontrolü yönetmeliği, 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı “Dere
yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayınlanan 2006/27 no’lu Başbakanlık Genelgesi ve ilgili
diğer mevzuatlara ve hükümlerine uyulacaktır.
Projenin faaliyet aşamasında çalışacak olan personelin içme ve kullanma suyunun
İnsani Tüketim Amaçlı Sular hakkındaki Yönetmelik hükümlerine göre mikrobiyolojik ve
kimyasal analizlerinin yetkili laboratuvarlarda periyodik olarak yapılacak ve sonuçlar
arşivlenecektir.
İçme ve kullanma suyunun belli periyotlarla analizi yapılacaktır.
İnşaat Aşaması:
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personel sayısı 700 kişi olup, proje esnasında
mevcut üretim hatlarında üretime devam edileceği için, bugün itibariyle toplamda 200 kişi
109
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
olan personel çalışmaya devam edecektir. Toplamda inşaat döneminde fabrika ve proje
sahasında 900 kişi bulunacaktır. Kişi başına gerekli olan su miktarı 150 lt/gün11 alınırsa;
Tablo 37. İnşaat aşamasında oluşacak sıvı atık miktarı
Personel sayısı
= 900 kişi
Kişi başı kullanılacak su miktarı
= 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı
= 0,15 m3/kişi-gün x 900 kişi = 135 m3/gün
Toz oluşumunun önlenmesi esnasında atık su oluşumu beklenmemektedir. Sahada sadece
personelin kullanımı sonucunda evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. Kullanılacak suyun 1/1
oranında atık su olarak döneceği kabul edilirse personel kaynaklı evsel nitelikli atık su
miktarı toplam 135 m3/gün olacak olup, mevcut fabrikanın 140 m3/gün’lük arıtma tesisi
kapasitesi yeterli olacaktır.
Projenin inşaat aşamasında, personel kaynaklı evsel nitelikli atıksuyun dışında başka
herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu değildir.
İşletme Aşaması:
Proseste Su Kullanımı
Yeni yapılacak üretim hattı kuru sistemle çalışacağından yalnızca makine soğutma suyu
olarak su kullanılacaktır. Soğutma suyunun kapalı devre kullanılacak olması sebebiyle
herhangi bir proses atık suyu oluşmayacak ve alıcı ortama proses soğutma suyu ile ilgili
herhangi bir deşarj kesinlikle yapılmayacaktır. Soğutma işlemleri esnasında ısınan su
toplanacak ve reküperasyon havuzunda soğutularak tekrar kullanılacaktır. Buharlaşmadan
dolayı eksilen su ise sisteme tekrar ilave edilecektir.
Ayrıca, farin değirmeni durduğu zamanlarda fırın gazları hat üzeri sıcaklık indirgeme
sisteminde (downcorner) gazları soğutma amacıyla su kullanılacaktır. Burada gazları
soğutma amacıyla tüketilen su buharlaşacağından, atık su oluşumu söz konusu
olmayacaktır.
Proseste toplamda 300 m3/gün ilave su kullanılması planlanmaktadır. Söz konusu kullanım
sonucunda buharlaşma sebebi ile atık su oluşmayacaktır.
Proseste soğutma amaçlı kullanılacak suya kullanım öncesi herhangi bir işlem
yapılmayacaktır.
Diğer Amaçlı Su Kullanımı
Çalışma sahaları içerisinde yolların değişmeyeceğinden ötürü yolların sulanması
için halihazırdaki tüketim miktarı olan ortalama 67 m3/gün su kullanılmasına devam
11
Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ-1998, Prof.Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. Veysel
EROĞLU
110
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
edileceği öngörülmektedir. Benzer şekilde fabrika içerisindeki yeşil alan miktarıda
değişmeyeceğinden ötürü yeşil alanlar için kullanılması planlanan su miktarı halihazırdaki
tüketim miktarı olan 51 m3/gün olarak öngörülmektedir.
Toz oluşumunu önlemek için kullanılacak su, buharlaşacağı için atıksu
oluşmayacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak su miktarı, temin edileceği kaynaklar ve kullanım
amaçları ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
Projenin işletme aşamasında ocaklarda çalışacak personelle birlikte toplam personel
sayısı 254 kişi olup, kişi başına gerekli olan su miktarı 150 lt/gün alınırsa;
Tablo 38. İşletme aşamasında oluşacak sıvı atık miktarı
Personel sayısı
= 254 kişi
Kişi başı kullanılacak su miktarı
= 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün
Toplam su ihtiyacı
= 0,15 m3/kişi-gün x 254 kişi = 38,1 m3/gün
Yukarıda bahsedildiği üzere söz konusu projenin ocaklarla beraber işletme aşamasında 254
kişi çalıştırılacaktır.
Projenin inşaat ve işletme döneminde personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atık
sular için mevcut fabrikanın halihazırda 140 m3/gün kapasiteli artıma tesisi kullanılacaktır.
Arıtma tesisinin 140 m3/gün’lük kapasitesi, mevcut çalışanların ihtiyaçlarının yanı sıra
yeni kurulacak olan üretim hattının inşaat ve işletme dönemleri içinde çalışacak
personelden kaynaklanacak atık suların arıtılması içinde yeterli olacaktır.
Arıtma tesisinde, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı resmi gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo 21.1 de belirtilen standartlara
uygun olarak arıtılacak ve alıcı ortama deşarj edilecektir.
Tablo 39. Evsel Nitelikli Atıksu Deşarj Kriterleri Su Kirliliği ve Kontrol Yönetmeliği Tablo 21.1.
Parametre
Birim
Kompozit Numune
2 saatlik
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
Askıda Katı Madde (AKM)
pH
(mg/L)
(mg/L)
(mg/L)
-
50
180
70
6-9
Kompozit Numune
24 saatlik
45
120
45
6-9
Evsel nitelikli atık sularda kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları tablosuna göre
inşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri
aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 40. Evsel Nitelikli Atık Sularda Kirleticiler Ve Ortalama Konsantrasyonları
Parametre
pH
Konsantrasyon
6-9
111
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
AKM
200 mg/L
BOİ5
200 mg/L
KOİ
500 mg/L
Toplam Azot
40 mg/L
Toplam Fosfor
10 mg/L
Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980
Yukarıdaki tabloya göre personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atık su
içerisindeki kirletici yükleri;
Tablo 41. Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri
AKM
İşletme Dönemi
6,99 kg/gün= (34,95 m3/gün x 200 mg/lt /1000)
BOİ5
6,99 kg/gün= (34,95 m3/gün x 200 mg/lt /1000)
KOİ
Toplam Azot
17,48 kg/gün= (34,95 m3/gün x 500 mg/lt
/1000)
1,40 kg/gün=(34,95 m3/gün x 40 mg/lt /1000)
İnşaat Dönemi
26,79 kg/gün= (133,95 m3/gün x 200 mg/lt
/1000)
26,79 kg/gün= (133,95 m3/gün x 200 mg/lt
/1000)
66,975 kg/gün= (133,95 m3/gün x 500 mg/lt
/1000)
5,36 kg/gün=(133,95 m3/gün x 40 mg/lt /1000)
Toplam Fosfor
0,35 kg/gün=(34,95 m3/gün x 10 mg/lt /1000)
1.34 kg/gün=(133,95 m3/gün x 10 mg/lt /1000)
Proje kapsamında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı ile
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine
riayet edilecektir.
Atıksu Arıtma Tesisinin Çalışma Şekli
Tesiste toplanan atıksu, dengeleme havuzunda bulunan dalgıç pompalar yardımıyla
dengeleme havuzuna verilecektir. Sonra atık suyun havalandırma havuzuna alınması
suretiyle biyolojik arıtma işlemi başlayacaktır. Biyolojik arıtma ünitesi olan havalandırma
havuzu, atıksuyun havuz içerisinde havalandırılması sonucu, organik maddelerin askıda
büyüyen mikroorganizmalar tarafından parçalanması prensibiyle çalışmaktadır. Askıda
büyüyen mikroorganizmalar suyun içerisinde bulunan organik maddeleri parçalayarak H2O
ve CO2’ye çevirmektedirler. Bu sistemdeki havalandırma havuzu tam karışımlı rejime göre
çalışacak ve havalandırma işlemi tıkanmaz difizörlerle sağlanacaktır. Havalandırma
havuzundan su çökeltme havuzuna alınacaktır. Havalandırma havuzunda oluşan biyolojik
yumaklar bu havuzda çökeltilerek sudan ayrılması temin edilecektir. Havalandırma
havuzunda gereken arıtma veriminin sağlanması amacı ile havuz içerisinde faaliyet
gösteren mikroorganizma sayısının (MLSS) sabit bir değerde kalması sağlanacaktır. Bunu
sağlamak amacı ile çökeltme havuzu tabanında çökelen çamurun belirli bir kısmı geri
devredilecektir. Kalan çamur oluşması durumunda ilgili yasal mevzuata göre bertarafı
sağlanacaktır.
Çökeltme havuzunda arıtılmış su dezenfekte edilmek üzere klorlama
(dezenfeksiyon) ünitesini oluşturan havuza verilerek dezenfeksiyon işlemine tabi
tutulduktan sonra alıcı ortama deşarj edilecektir.
Yatırım kapsamında inşaat ve işletme aşamasında faaliyet alanı ve çevresindeki
akar ve kuru dere yataklarına zarar verilmeyecek, dere yataklarına pasa malzeme
112
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
atılmayacak, dere yataklarından malzeme temin edilmeyecek ve dere yatakları
değiştirilmeyecektir.
IV.A.8. Faaliyet ünitelerinde ve diğer ünitelerde kullanılacak yakıt türleri, miktarları
ve kimyasal analizleri, yakıtların hangi ünitelerde ne miktarlarda yakılacağı ve
kullanılacak yakma sistemleri, oluşacak emisyonlar ve alınacak önlemler, emisyon
dağılım modellemesi yapılması,
Tesisin işletme döneminde yakıt olarak yerli linyit kömürü, ithal linyit kömürü
ve/veya ithal linyit petrokok kullanımı söz konusu olacaktır. Hangisinin yada ikisinin
birden kullanımı durumunda karışım oranları, proses ve fiyat optimizasyonuna göre
işletme şartlarında belirlenecektir.
Yapılması planlanan üretim hattında;
Klinker pişirme kalorisi 850 kcal/kg, petrokok kalorisi 7.550 kcal/kg, yerli linyit
kalorisi 5.400 kcal/kg, steamcaol kalorisi 6600 kcal/kg’’dır.
Üretim için;
% 100 petrokok kömürü kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg /
7.550 kcal/kg = 208.278 ton/yıl
% 100 yerli linyit kömürü kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg
/ 5.400 kcal/kg = 291.203 ton/yıl
% 100 steamcoal’ün kullanılması durumunda: 1.850.000 ton/yıl x 850 kcal/kg /
6.600 kcal/kg = 238.257 ton/yıl kömür kullanılması planlanmaktadır.
Mevcut Üertim Hatlarında İse; klinker üretim kapasitesi 455000 ton/yıl, klinker
pişirme kalorisi 1060 kcal/kg dır. Yukardaki yakıt kalorileri göz önüne alındığında;
% 100 petrokok kömürü kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg /
7.550 kcal/kg = 63.900 ton/yıl
% 100 yerli linyit kömürü kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg
/ 5.400 kcal/kg = 89.315 ton/yıl
% 100 steamcoal’ün kullanılması durumunda: 455.000 ton/yıl x 1060 kcal/kg /
6.600 kcal/kg = 73.075 ton/yıl kullaınlmaya devam edilecektir.
Toplamda proje tamamlandığında fabrikada;
% 100 petrokok kullanılması durumunda: 208.278+63.900=272178 ton/yıl
% 100 yerli linyit kullanılması durumunda : 291.203+89.315=380.518 ton/yıl
% 100 steamcoal kullanılması durumunda : 238.257 + 73.075 = 311.332 ton/yıl
kömür tüketilmesi planlanmaktadır.
Üretimde yakıt olarak prosesin güvenliği ve klinker kalitesinin sağlanması amacıyla
yüksek kalorili kömür kullanılacaktır. Mevcut fabrikada fiili olarak kullanılmış örnek
kömür analiz sonuçları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
113
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Tablo 42. Yakıtlara Ait Analiz Değerleri
Yakıt Özellikleri (Orijinal bazda)
Yerli
Petrokok
Kül % 15,50
0,75
Steamcaol
8.00
Uçucu Madde % 37,00
13,00
24.00
Yanıcı Kükürt % 2,00
4,50
0.60
Toplam Rutubet %
17,00
8.00
9.00
Alt Kalori (kcal/kg) 5.400
7.550
6.600
Yanma işlemi sonrası oluşan kül, klinkere bağlanmaktadır. Böylece çimento
üretiminde kül, katı atık olarak değil üretimde katkı malzemesi olarak değerlendirilmiş
olmaktadır. Yakıtın bünyesinde bulunan küküre ise kimyasal olarak klinkere
bağlandığından klinker üretiminde yüksek kükürt içerikli yakıtlar kullanılabilmekte bu
kapsamda işletmede gerekli izinlerin alınması ile yüksek kükürtlü petrokok (kükürt içeriği
>%5) kullanılması da planlanmaktadır.
Fuel-oil ihtiyacı;
Fuel-oil, fabrikada fırının ilk ateşleme/devreye alma esnasında kullanılacaktır.
Fırının ateşlenmesinden sonra ana yakıt olan petrokok ve/veya linyit kömürü
kullanılacaktır. Fabrikada yaklaşık 10.000 ton/yıl fuel-oil kullanılacağı öngörülmektedir.
Faaliyet ünitelerinde kullanılacak yakma sistemleri, oluşacak emisyonlar ve
alınacak önlemlere ilişkin detaylı değerlendirmeler, yanma sonucu ortaya çıkacak
emisyonların dağılımına ilişkin modelleme sonuçları ile birlikte rapor ekinde verilen Hava
Kalitesi Modelleme Raporu’nda belirtilmiştir (Bkz.Ek 18).
Tablo 43. Mevcut Fabrikada Kullanılan Yakıt Miktarları
Yakıtlar
Yıllık (ton/yıl)1
Günlük (ton/gün)2
34.681,34
105,1
Petrokok
25.489,36
77,24
Steamcoal
78,98
0,23
Linyit
75
0,227
Fuel oil
Toplam Isıl Güç: 63,23 MW
Anma Isıl Gücü
1
2013 yılı fiili değerleridir. Yaş bazda verilmiştir.
2
Yılda 330 gün çalışma süresi üzerinden hesaplanmıştır.
3
Günde 24 saat çalışma süresi üzerinden hesaplanmıştır.
4
Mevcut fabrikanın kapasite raporuna göre; Fabrikanın toplam ısıl gücü 70 MW tır.
Saatlik (kg/saat)3
4379,3
3218,3
9,97
9,5
Tablo 44. Yapılması Planlanan Hatta Kullanılması Planlanan Yakıt Miktarları
Yakıtlar(1)
Yıllık (ton/yıl)1
Günlük (ton/gün)2
Saatlik (kg/saat)3
208.278
620
25,8
Petrokok
238.257
709
29,55
Steamcoal
291.203
867
36,11
Linyit
10.000
29,8
1,24
Fuel oil
Toplam Planlanan Isıl Güç: 241 MW
Anma Isıl Gücü
Yakıtların tekil olarak %100 kullanılması durumundaki tüketim miktarlarıdır. Fuel oil sadece ateşlemede fırını devreye
almada kullanılacaktır.
IV.A.9. Proses akım şemasında emisyon noktalarının, torbalı jet-plus ve elektro
filtrelerin kapasiteleri ve yerlerinin gösterilmesi,
Fabrika bünyesinde filtrelerin montaj yerlerinin gösterildiği Genel Yerleşim Planı
Ek 7’de verilmektedir. Mevcut fabrikanın emisyon kaynakları listesi Tablo 45 te
114
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
verilmektedir. Yeni kurulacak üretim hattının tozsuzlaştırma sisteminin dökümü ise Tablo
46 da verilmekte olup, kurulacak bütün filtrasyon sistemi torbalı filtre olacaktır.
Tablo 45 Mevcut Emisyon Kaynakları
No
1.
2.
3.
4.
Ünite adı
1 Nolu Döner Fırın
2 Nolu Döner Fırın
1 Nolu Çimento Değirmeni
Kömür Değirmeni
1 ve 2 Nolu Klinker
5.
Soğutma
6. Döner Fırın 1 ve 2
7. 1 Nolu Çimento Değirmeni
8. Paketleme
9. Paketleme
10. 1 ve 2 Nolu Döner Fırınlar
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Farin Değirmenleri
Kırıcı
Paketleme
Paketleme
Farin Değirmenleri
1 ve 2 Nolu Döner Fırınlar
2 Nolu Çimento Değirmeni
3 Nolu Çimento Değirmeni
4 Nolu Çimento Değirmeni
20. 1 ve 2 Nolu Döner Fırınlar
21. 2 ve 3 Nolu Çimento Değ.
22. 1 ve 2 Nolu Döner Fırınlar
23. Paketleme
24. Çimento Değirmenleri
Emisyon Kaynağının Adı
ESP – 1
ESP – 2
Çimento Değirmeni 1
Kömür Değirmeni
Toz Tutucu Sistem
Elektrostatikfiltre
Elektrostatikfiltre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Soğutma
Torbalı Filtre
Döner Fırın Besleme Silosu
Çimento Değirmeni Bant
Yolları
1-2-3 Nolu Çimento Siloları
4-5-6 Nolu Çimento Siloları
Döner Fırın Besleme
Sistemi-1
Farin Homojene Siloları
Kırıcı
1 Nolu Paketleme Makinası
2 Nolu Paketleme Makinası
Farin Stok Silosu
Kovalı Bant
Çimento Değirmeni 2
Çimento Değirmeni 3
Çimento Değirmeni 4
Döner Fırın Besleme
Sistemi-2
Çimento Değirmenleri 2-3
Kantar
Kovalı Bant Dökülüş
7 Nolu Çimento Silo
Uçucu Kül Silosu
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Torbalı Filtre
Tablo 46 Yeni Emisyon Kaynakları
ÜNİTELER
FİLTRE KAPASİTESİ
(Nm3/h)
Fırın bacası
570.000
Kömür değirmeni bacası
50.000
Klinker soğutma filtre bacası
275.000
Çimento değirmeni bacası
200.000
Hammadde nakil ünitesi_1
35.000
Hammadde nakil ünitesi_2
10.000
Hammadde nakil ünitesi_3
10.000
Hammadde stokholü boşaltma ünitesi_1
10.000
Hammadde stokholü boşaltma ünitesi_2
6.000
115
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Farin değirmeni besleme ünitesi_1
13.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _2
10.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _3
10.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _4
6.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _5
10.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _6
10.000
Farin değirmeni besleme ünitesi _7
10.000
Farin değirmeni ünitesi
13.000
Homojene silosu besleme ünitesi_1
9.000
Homojene silosu besleme ünitesi _2
3.000
Homojene silosu besleme ünitesi _3
6.000
Ön ısıtıcı besleme ünitesi_1
6.000
Ön ısıtıcı besleme ünitesi_2
9.000
Ön ısıtıcı besleme ünitesi_3
6.000
Soğutucu çıkış ünitesi_1
13.000
Soğutucu çıkış ünitesi_2
10.000
Soğutucu çıkış ünitesi_3
13.000
Klinker silosu ünitesi
40.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_1
13.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_2
13.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_3
13.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_4
10.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_5
10.000
Klinker silosu çıkış ünitesi_6
10.000
Sekonder kırıcı ünitesi
20.000
Çimento katkı nakil ünitesi_1
10.000
Çimento katkı nakil ünitesi_2
10.000
Çimento katkı stokholü boşaltma ünitesi_1
10.000
Çimento katkı stokholü boşaltma ünitesi_2
10.000
Çimento katkı stokholü boşaltma ünitesi_3
10.000
Çimento değ. besleme bunkerleri ünitesi_1
20.000
Çimento değ. besleme bunkerleri ünitesi_2
13.000
Çimento değ. besleme bunkerleri ünitesi_3
20.000
Kömür stokholü ünitesi_1
10.000
Kömür stokholü ünitesi_2
10.000
Kömür stokholü ünitesi_3
13.000
Kömür stokholü boşaltma ünitesi_1
10.000
Kömür stokholü boşaltma ünitesi _2
6.000
Kömür stokholü boşaltma ünitesi _3
10.000
Kömür stokholü boşaltma ünitesi _4
6.000
Kömür değirmeni ünitesi_1
10.000
Kömür değirmeni ünitesi_2
6.000
116
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Çimento değirmeni ünitesi_1
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_2
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_3
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_4
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_5
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_6
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_7
13.000
Çimento değirmeni ünitesi_8
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_9
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_10
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_11
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_12
20.000
Çimento değirmeni ünitesi_13
6.000
Çimento değirmeni ünitesi_14
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_15
3.000
Çimento değirmeni ünitesi_16
3.000
Çimento değirmeni ünitesi_17
3.000
Çimento değirmeni ünitesi_18
3.000
Çimento değirmeni ünitesi_19
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_20
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_21
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_22
10.000
Çimento değirmeni ünitesi_23
Paketleme ünitesi_1
10.000
10.000
Paketleme ünitesi_2
10.000
Paketleme ünitesi_3
10.000
Paketleme ünitesi_4
10.000
Paketleme ünitesi_5
3.000
Paketleme ünitesi_6
3.000
IV.A.10. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde üretim nedeni ile meydana
gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, gürültüyü azaltmak için
alınacak önlemler,
Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde üretim nedeni ile meydana gelecek
vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, gürültüyü azaltmak için alınacak önlemler,
hazırlanan Akustik Rapor’da verilmektedir (Bkz.Ek 22).
117
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.A.11. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde meydana gelebilecek katı,
tehlikeli (atık yağ vs.) ve tıbbi atıkların cinsi, miktarı ve özellikleri, ne şekilde
bertaraf edileceği (atıklarla ilgili gerekli izinler alınmalı ve izin belgeleri rapor
eklenmelidir)
İnşaat aşaması:
Söz konusu projenin inşaat aşamasında oluşacak atıklar; yapılacak kazı
işlemlerinden kaynaklanacak hafriyattan inşaat demiri, ambalaj malzemeleri ve evsel
nitelikli katı atıklardır. Bu atıklardan geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve
benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve lisanlı bir firmaya verilecektir.
Katı Atıklar
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında toplam 700 personel görev alacaktır.
Proje esnasında mevcut üretim hatlarında üretime devam edileceği için, bugün itibariyle
200 kişi olan personel çalışmaya devam edecektir. Toplamda inşaat döneminde fabrika ve
proje sahasında 900 kişi bulunacaktır.
Proje kapsamında çalışacak personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık
miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.14 kg12 değeri
kullanılarak şu şekilde hesaplanmaktadır:
Çalışacak işçi sayısı
Kullanılacak katı atık miktarı
Oluşacak katı atık miktarı
= 900 kişi
= 1.14 kg/gün
= 1.14 kg/günx900 kişi=1026 kg/gün-kişi
Proje kapsamında; inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı 1026
kg/gün-kişi’dir. Oluşacak atıklarla ilgili olarak 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin
8.Maddesine uygun olarak çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini
kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı
ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır.
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katı atıkların toplanması ve taşınması ile
ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi’nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin
olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp
kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nin 20.
Maddesine uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden
çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı araçlarla Sivas Belediyesi’nin katı atık sahasına
verilerek bertaraf edilecektir.
Bitkisel Atık Yağlar
İnşaat aşamasında çalışanların yemek ihtiyacı mevcut fabrika sahasında bulunan
yemekhaneden karşılanacaktır.
Yemekhane kaynaklı oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar T.C. Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete, Bitkisel Atık
12
www.tuik.gov.tr, Belediye Katı Atık İstatistikleri, 2010
118
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete, Bitkisel
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
kapsamında lisanslı firmalara teslim edilecektir.
Hafriyat Atığı
Kazı çalışmalarından açığa çıkacak hafriyat, temel ve çukur kısımların dolgusunda,
tesis içi yolların yapımı işlemleri ile yarma ve dolgu çalışmalarında kullanılacaktır. Proje
sahasında hafriyat atığı malzemeler olması durumunda 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Ambalaj Atıkları
Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir
katı atıklar bulunması durumunda 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince
seçilmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda ayrı ve ağzı kapalı kaplarda
biriktirilerek lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir.
Ömrünü Tamamlamış Lastikler
Projenin inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin her türlü yağ değişimi,
bakım ve onarımı ruhsatlı akaryakıt istasyonlarından karşılanacaktır. Bununla birlikte iş
makinelerinden çıkabilecek kullanılamaz durumdaki lastikler, 25.11.2006 tarih ve 26357
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin
Kontrolü Yönetmeliği” (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Ömrünü Tamamlamış
Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik)
hükümlerine göre lisanslı geri kazanım tesislerine verilip bertarafı sağlanacaktır.
Tıbbi Atıklar
Proje kapsamında çalışacak personelin herhangi bir sağlık sorunu söz konusu
olduğunda en yakın aile sağlığı merkezine ve/veya devlet hastanesine sevki sağlanacaktır.
İlk yardım müdahalesi gerektiren durumlardan kaynaklanabilecek tıbbi atıklar ise
22.07.2005 tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (değişiklik:30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Tıbbî
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ilgili
hükümlerine uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak ve lisanlı geri
kazanım/bertaraf tesislerine verilerek bertarafı sağlanacaktır.
Tehlikeli Atıklar
Hafriyat için kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımından
kaynaklanabilecek atık yağ, gres yağı ve yakıtlarının insan sağlığı ve çevreye yönelik
zararlı etkisini 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı “Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” (değişiklik:30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ve 30.07.2008 tarih ve 26952
sayılı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak en aza düşürülecek
şekilde atık yönetimi sağlanacaktır.
Proje sahasında çalışacak iş makinelerinden kaynaklı herhangi bir yağ sızıntı olması
halinde ise 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair
Yönetmelik”deki ilgili hükümlere uyulacak ve bu maddelerle kirlenmiş her türlü
119
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile
14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.
Oluşacak tehlikeli atıklar ise kırmızı renkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alan
tank/konteynerlerde depolanarak lisanlı araçlarla lisanslı bertaraf tesislerine
nakledilecektir.
İşletme aşaması:
Kurulacak olan yeni üretim hattının işletmesinde, mevcut fabrikanın işletmesi
esnasında çıkan atıklardan farklı bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır.
Mevcut fabrikanın işletmesi sonucunda çıkan ve beyanı yapılan atıklara ait liste
Tablo 47 ve 48 de verilmiştir.
Katı Atıklar
Projenin işletme aşamasında fabrikada 200 kişi, ocaklarda 54 kişi olmak üzere
toplam 254 personel görev alacaktır. Çalışacak personelden meydana gelecek evsel
nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.14
kg13 değeri kullanılarak şu şekilde hesaplanmaktadır:
Çalışacak personel sayısı
Kullanılacak katı atık miktarı
Oluşacak katı atık miktarı
=254 kişi
= 1.14 kg/gün
= 1.14 kg/günx254 kişi=289,56 kg/gün-kişi
Yatırımın işletme aşamasında sadece evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusu
olacaktır. Bu atıklar içerisinde değerlendirilebilir olanlar (cam, kâğıt, plastik vb.) ayrı
konteynırlarda biriktirilerek lisanslı geri kazanım firmalarına verilecektir. Geri kazanımı
mümkün olmayan evsel nitelikli atıklar ise ayrı konteynırlarda biriktirilerek 14.03.1991
tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği” (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik) hükümleri doğrultusunda bertaraf edilmek üzere Sivas Belediyesi’nin katı
atık sahasına verilecektir.
İşletme aşamasında faaliyetlerden oluşacak toz, torbalı filtrelerde tutulup
biriktirilerek sistemde tekrar kullanılacaktır. Dolayısıyla çevreye herhangi bir atık salınımı
söz konusu değildir.
Bitkisel Atık Yağlar
İşletme aşamasında çalışanların yemek ihtiyacı mevcut fabrika sahasında bulunan
yemekhaneden karşılanacaktır.
Yemekhane kaynaklı oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar T.C. Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete, Bitkisel Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete, Bitkisel
13
www.tuik.gov.tr, Belediye Katı Atık İstatistikleri, 2010
120
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
kapsamında lisanslı firmalara teslim edilecektir.
Tehlikeli Atıklar
Faaliyet kapsamında, makine-ekipman ve araçların bakım-onarımı sırasında yağyakıt bulaşmış bez, paçavra, yağ-yakıt bulaşıklı atık makine parçası, boşalan antifriz
kapları vb. atıklar, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.03.2010 tarih ve 27537
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gereği diğer atıklardan ayrı olarak, sızdırmasız
kaplarda biriktirilecektir.
Biriktirilecek tehlikeli atıklar, yönetmelik gereği Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’ndan lisans almış atık taşıma kuruluşları vasıtasıyla, yine Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’ndan lisans almış tehlikeli atık bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf
edilecektir.
Ambalaj Atıkları
Fabrikada oluşacak ambalaj atıkları (cam, kağıt, plastik, çimento torbası vb.) diğer
atıklardan ayrı olarak konteynırlarda biriktirilerek 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
hükümleri doğrultusunda Bakanlıktan lisanslı toplama ayrıştırma veya lisanslı geri
kazanım firmalarına verilecektir.
Tıbbi Atık
Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 180. maddesi uyarınca “Devamlı olarak en az elli
işçi çalıştıran bütün iş sahipleri, işçilerin sıhhi ahvaline bakmak üzere bir veya müteaddit
tabibin sıhhî murakabesini temine ve hastalarını tedaviye mecburdur. Büyük müessesatta
veya kaza ihtimali çok olan işlerde tabip daimi olarak iş mahallerinde yahut civarında
bulunur. Hastanesi olmayan mahallerde veya şehirler ve kasabalar haricinde bulunan
yerlerdeki iş müesseseleri bir hasta odası ve ilk yardım vasıtalarını ihzar ederler. Yüzden
beş yüze kadar daimi amelesi olan müesseseler bir revir mahalli ve beş yüzden yukarı
amelesi olanlar yüz kişiye bir yatak hesabı ile hastane açmaya mecburdurlar.”
Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun yukarıda belirtilen hükmü doğrultusunda fabrikanın
işletme aşamasında mevcutta bulunan revir kullanılacaktır. Revirden kaynaklanacak tıbbi
atıklar, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik” kapsamında evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak toplanacak ve
bertaraf edilmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış firmalara
verilecektir.
Tablo 47 Tesiste Oluşan Tehlikesiz Atıklar
Atık Kodu
17 04 07
20 01 39
16 01 03
Oluşan Atık
Hurda metal
Lastik bant, diğer lastikler, atık kayış, plastik
atık
Araç lastiği
Bertaraf/Geri Kazanım
Yöntemi
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Geri Kazanım
121
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
17 04 11
20 01 01
20 01 02
20 01 08
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Hurda elektrik malzemesi, kablo
Kağıt ve karton
Cam
Evsel atıklar
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Belediye’ye verilmektedir.
Tablo 48 Tesiste Oluşan Tehlikeli Atıklar
Atık Kodu
13 02 05
15 02 02
15 01 10
16 02 13
16 06 02
20 01 21
20 01 33
08 03 17
20 01 26
Atık Tanımlaması
Atık madeni yağ
Atık filtre torbası,üstübü ve koruyucu İSG
malzemeleri (toz maskesi, eldiven vs), atık
kontamine absorban
IBC tankları, atık kimyevi madde ambalajı ,
silikon tüp, atık boya kutusu, aeresol kutusu
(tehlikeli maddeler ile kirlenmiş ambalajlar)
Kondansatör
Atık pil ve batarya (Kalem Pil, Batarya vb.)
Atık flüoresan lamba
Atık akümülatör
Atık kartuş toner
Bitkisel atık yağ
Tıbbi atık
Bertaraf/Geri Kazanım
Yöntemi
Geri Kazanım veya Bertaraf
(kategorisine göre)
Bertaraf
Bertaraf
Bertaraf
Bertaraf
Bertaraf
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Belediye’ye verilmektedir.
Proje kapsamında atıklarla ilgili tüm yönetmeliklere uyulacaktır.
IV.A.12. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde kullanılacak maddelerden,
parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların, taşınmaları, depolanmaları ve
kullanımları
Yatırım kapsamında kurulacak olan çimento fabrikasının inşaat ve işletme
aşamasında parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanılmayacaktır.
Ancak kalker ve alçı ocaklarında açık ocak işletmeciliği yöntemi ile üretim
gerçekleştirilecek olup, bu kapsamda delme-patlatma ve gecikmeli usul yöntemi ile bir
miktar patlayıcı madde kullanımı söz konusudur. Galeri usulü patlatma kesinlikle
yapılmayacaktır. Bu amaçla patlayıcı madde olarak dinamit ve anfo kullanılması
planlanmıştır. Anfo amonyum nitrat ile fuel oilin belirli oranlarda karıştırılması sonucu
üretilebilen patlayabilir bir karışımdır. Amonyum nitrat kimyasal formülü NH4NO3 olan
oksijen taşıyıcı bir kimyasal maddedir. Teknik amonyum nitratlar, nitrogliserin bazlı
dinamitler ve emülsiyon patlayıcıların üretiminde kullanılmaktadır. Pril poroz amonyum
nitratlar anfo üretiminde kullanılmaktadır.
Patlayıcı maddeler, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve
Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması,
Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” hükümleri kapsamında
satın alınacak, kullanılacaktır.
122
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Patlayıcı madde üreten kuruluşlar patlayıcı madde temini ve patlatma hizmetlerini
yürütmektedir. Ocak sahalarında sözleşmelere bağlı olarak bu kuruluşlarca patlayıcı madde
temini ve patlatma yapılacaktır. Faaliyet sahibi tarafından patlayıcı madde deposu
yapılmamakta, patlayıcı madde nakli yapılmamakta, ehliyetli kişilerce patlatmanın
yapılması sağlanmakta, patlatma sırasında ve sonrasında ölçümlerin yapılması sağlanarak
çevreye uyumlu bir patlatma yapılması sağlanmaktadır. Bu proje sırasında da bu
anlaşmalar doğrultunda üretim gerçekleştirilecektir.
Patlayıcının kullanımı sırasında 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Patlayıcı maddelerin kullanımı konusunda 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı
Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük”
hükümlerine uyulacaktır.
IV.A.13. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde insan sağlığı ve çevre
açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler,
İş sağlığı ve güvenliği şirket politikasının önemli bir parçasıdır ve en az verimlilik,
etkinlik, kalite ve çevre kadar önemlidir.
Fabrikada meydana gelen her türlü yangına derhal müdahale edilecektir. Bu amaçla
seyyar yangın söndürme cihazları da kullanılacaktır. Bu cihazlar, İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü’ nün işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere alınacak güvenlik
tedbirleri ve bulundurulması gereken araçlar ile ilgili 5. Kısım’ının iş yerlerinde yangına
karşı alınacak güvenlik tedbirleri adlı 1. Bölüm’ ünde yer alan hükümler doğrultusunda
temin edilmiş ve yerleştirilmiştir. Muhafaza ve kontrol edilerek kullanılacaktır.
Fabrika içerisine yetkisiz kişilerin girmesi kesinlikle engellenmekte olup bu konuda
gerekli güvenlik tedbirleri alınmıştır. Ancak sabotaj gibi herhangi bir durum ile karşı
karşıya kalınması durumunda en yakın güvenlik birimine haber verilecektir.
İşletme aşamasında atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında
meydana gelebilecek kazalarda oluşacak zarar tazmin edilecek ve kaza sonucu oluşacak
kirlilik giderilecektir.
Yürürlükte olan çimento standartlarına uygunluk ve müşteri memnuniyeti dikkate
alınarak, hammadde ocaklarından müşteriye kadar tüm aşamalarda kaliteli üretim ve
hizmet anlayışı tüm çalışanlar tarafından benimsenmiştir.
Yatırımın inşaat aşamasında gerçekleştirilecek olan hafriyat, saha düzenleme,
elektrifikasyon, inşaat ve montaj gibi işlemler özellikle işçi sağlığı ve iş güvenliği
açısından risk taşımakta olup işletme aşamasında ise özellikle hareketli büyük parçaların
hareketi, yüksek sıcaklık ihtiva eden üniteler, gürültü ve emisyonlar diğer risk taşıyan
faktörlerdir.
Her türlü iş kazasının önlenmesi amacıyla çalışma alanlarına uyarıcı levhalar
konulacak ve çalışanların ilgili her konuda eğitilmesi sağlanacaktır. Yatırımın inşaat ve
123
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
işletme aşamasında da işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla İş Kanunu14
hükümlerine uyulacak olup İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü15 kapsamında çalışanlara
baret, koruyucu gözlük, toz maskesi, başlık vb. her türlü kişisel korunma amacı verilecek
ve kullanmaları sağlanacaktır.
Ayrıca inşaat aşamasında Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
hükümlerine uyulacaktır.
Fabrikada meydana gelen her türlü yangına derhal müdahale edilecektir. Bu
amaçla seyyar yangın söndürme cihazları da kullanılacaktır. Bu cihazlar, İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü’nün işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere alınacak güvenlik tedbirleri
ve bulundurulması gereken araçlar ile ilgili 5. Kısım’nın iş yerlerinde yangına karşı
alınacak güvenlik tedbirleri adlı 1. Bölüm’ ünde yer alan hükümler doğrultusunda temin
edilmiş ve yerleştirilmiştir. Muhafaza ve kontrol edilerek kullanılacaktır.
Fabrika içerisine yetkisiz kişilerin girmesi kesinlikle engellenmekte olup bu konuda
gerekli güvenlik tedbirleri alınmıştır. Ancak sabotaj gibi herhangi bir durum ile karşı
karşıya kalınması durumunda en yakın güvenlik birimine haber verilecektir.
İşletme aşamasında atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında
meydana gelebilecek kazalarda oluşacak zarar tazmin edilecek ve kaza sonucu oluşacak
kirlilik giderilecektir.
Yürürlükte olan çimento standartlarına uygunluk ve müşteri memnuniyeti dikkate
alınarak, hammadde ocaklarından müşteriye kadar tüm aşamalarda kaliteli üretim ve
hizmet anlayışı tüm çalışanlar tarafından benimsenmiştir.
IV.A.14. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (Ulaştırma güzergahı, şekli,
güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı,
mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, faaliyet için kullanılacak
araçları kaldırıp kaldıramayacağı, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme
çalışmaları vb.,)
Fabrika, Sivas-Yozgat karayolu üzerinde Sivas şehir merkezine 6 km uzaklıkta yer
almaktadır. Fabrika alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu kuzey yönünde 600m
mesafedeki Danişment Gazi Mahallesidir.
Proje kapsamında yeni yol yapımı söz konusu olmayıp, mevcut kullanımdaki
yolların gerekli bakımları yapılacak, stabilize yollarda ise tozumanın önüne geçilmesi için
düzenli olarak sulama yapılacaktır. Kullanılacak mevcut yollarında gösterildiği Topoğrafik
Harita Ek 12’de sunulmuştur.
Proje yerine ulaşım güzergahını gösterir uydu görüntü fotoğrafı aşağıdaki şekilde
verilmektedir.
14
15
]İŞK]
[İSİG]
124
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 37. Nakliye güzergahını gösterir uydu görüntü fotoğrafı
Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı Ulaşım ve
Maliyet Etütleri Şubesi Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Otoyollar ve Devlet Yolları
Trafik Hacim Haritası adlı çalışma kapsamında D 200 Sivas-Yozgat Karayolu’ndaki trafik
hacmi;
• Otomobil
: 4.235 taşıt/gün
• Orta Yüklü Ticari Taşıt
:431 taşıt/gün
• Otobüs
:177 taşıt/gün
• Kamyon
:777 taşıt/gün
• Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork :331 taşıt/gün
• Toplam
: 5.951 taşıt/gün olarak verilmiştir.
125
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Proje alanı
Şekil 38. Trafik hacim haritası, 2012
Kaynak:www.kgm.gov.tr
Fabrikada üretilecek çimentonun nakliyesini yapacak kamyonlar Sivas Yozgat
karayollarını kullanacaklardır. Halihazırda fabrika yerine ulaşım mümkün olup, yeni yol
yapımı söz konusu değildir. Fabrikaya giriş çıkışlar mevcut kavşaklardan sağlanacak olup,
karayoluna herhangi bir bağlantı yolu yapılmayacaktır. Mevcut fabrika için alınan yol
geçiş izni Ek 23’te verilmektedir.
İnşaat aşamasında kazı ve montaj işlerinde çalışacak iş makineleri sahada tutulacak
olup, trafiğe çıkmayacaklardır. Sadece personelin özel araçları ile servis araçları trafiğe
çıkacağından bu aşamada trafik yükünde kayda değer bir artış olmayacaktır.
Bu kapsamda hesaplar yapılmış olup aşağıda verilmiştir.
Fabrikanın işletme döneminde malzemenin nakliyesini gerçekleştirecek araçlardan
kaynaklanacak trafik yükü aşağıda hesaplanmıştır;
Bu malzemelerin taşınması için 33 ton yüklü ve 10 ton yüksüz ağırlığa sahip
kamyonların kullanılacağı kabul edilmiştir.
Sefer Sayısı =
Nakliye Edilecek Miktar (ton/yıl)
Araç Taşıma Kapasitesi (ton/sefer)
126
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Çimento Üretiminde;
Sefer Sayısı =
2.615.000 ton/yıl
 344 sefer/gün olacaktır.
23 ton/sefer x 330 gün/yıl
Sivas-Yozgat Karayolu’ndaki toplam taşıt hacmi 5951 taşıt/gün olup, fabrikanın
işletmeye geçmesinden sonra getireceği maksimum 344 taşıt/gün’lük ilave yük ile taşıt
hacmi 6.295 taşıt/gün olacaktır. Sonuç olarak faaliyet sırasında mevcut toplam taşıt
hacmini % 3,2 oranında artıracaktır. Bu oran çok yüksek miktarda olmayıp, faaliyet ile
oluşacak olan trafik yükü mevcut yolun kapasitesini etkilemeyecektir. Bu rakam bütün
çimentonun karayolu ile sevki söz konusu olduğunda gerçekleşebilecek değerdir. Ayrıca
fabrikanın içerisinde mevcut olan TCDD bağlantısı sayesinde halihazırda da kullanıldığı
üzere, demiryolu ile sevk imkanıda bulunmakta olup, bütün çimentonun karayolu ile sevki
durumunda söz konusu olan % 3,2’lik artıştan daha az bir artış gerçekleşecektir.
Çimento fabrikası ve malzeme ocakları kapsamında kurulacak tüm tesislere ve
yapılara ilişkin yer planlamasında “ Karayolu kenarında Yapılacak ve açılacak Tesisler
Hakkında Yönetmelik” hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı Çekme Paylarına
uyulacaktır.
Yolun tarfik güvenliğini etkileyecek hertürlü çalışmadan proje sahibi sorumlu
olacaktır.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında taşınacak malzemeler öncelikle karayolu
dışında alternatif bir güzergahtan taşınması, bu mümkün olmadığı taktirde ise 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden Karayolları ile ilgili olarak çıkarılan
tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır.
Projenin inşaat ve işletme çalışmaları sırasında yollara olası etkileri sonucu zarar
verilmesi durumunda zarar karşılanacak ve bu çalışmalar yapılırken Trafik Mevzuatlarına
uyulacaktır. Mevcut fabrika için alınan yol geçiş izni Ek 23’te verilmektedir.
Malzeme ocakları mevcutta çalışan ocaklar olduğundan ve nakil güzergahları belli
olduğundan dolayı Karayolları 16. Bölge Müdürlüğünden görüş alınmıştır (Bknz Ek 24).
Belirtilen hususlar doğrultusunda hareket edilecektir.
İnşaat ve işletme aşamasında malzemelerin taşınması sırasında karayollarına zarar
verilmeyecek, verilmesi durumunda zararın Karayolları 16.Bölge Müdürlüğü ile yapılacak
protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karşılanacaktır.
İnşaat ve işletme aşamalarında yola giriş ve çıkışlarda trafik güvenliği açısından
hertürlü önlemin Karayolları 16.Bölge Müdürlüğünün görüşleri doğrulrusunda ilgili firma
tarafından alınacaktır.
IV.A.15. Çevresel etkilerin özellikle toz emisyonu ve gürültünün yerleşim
yerlerine ve çevrede çalışanlara olabilecek sağlık riskleri dikkate alınarak proje için
önerilen sağlık koruma bandı mesafesi, (Tesis izni ve açılma ruhsatı ile ilgili bilgilerin
ve taahhüdün yer alması)
Projenin ÇED sürecinin tamamlanmasından sonra, “İşyeri Açma ve Çalışma
Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” hükümleri gereği “Yer Seçimi Tesis Kurma İzni” ve tesis
kurulduktan sonra “İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” alınacaktır. İnceleme kurullarınca
işletmelerin çevre ve toplum sağlığına yapacağı etkiler ve kirletici unsurlar dikkate
alınarak Sağlık Bakanlığı’ndan uygun görüş alınması ve Sağlık Bakanlığı’nca belirlenecek
127
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
esas, usul ve referans mesafelere uygun olarak sağlık koruma bandı mesafesi tespit
edilecektir. Tespit edilecek olan sağlık koruma bandı mesafesine uyulacak ve oluşturulacak
sağlık koruma bandının ihlal edilmemesi için gerekli önlemler alınacaktır.
IV.A.16. Acil Eylem Planı (Ünitelerde meydana gelebilecek muhtemel kaza, toz tutma
ünitelerinin devre dışı kalması, yangın, deprem, sel ve sabotaja karşı alınması gerekli
önlemler)
Acil eylem planları genel olarak fabrika ve tesislerinde acil durumlar sırasında
yapılması gerekli işleri ve alınması gereken önlemleri önceden belirlemeyi ve acil
durumların insan ve çevre sağlığına verebileceği zararları en aza indirmeyi, kontrol altına
almak için gerekli önlemlerin ve aksiyonların alınmasını , acil durum olmadan önce ve
acil durumlar esnasında alınacak önlemleri ve görevlendirilecek ekipleri oluşturmak, bu
ekiplerin görev yetki ve sorumluluklarını belirlemek, kısa sürede etkin müdahaleyi
sağlayacak hareket tarzlarını oluşturmak ve bu tarzın tatbikatlarla sürekli geliştirilmesini
kapsar.
Gerek inşaat, gerek işletme aşamalarında çalışanların sağlık ve güvenliklerini
korumak için 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu ve yönetmeliklerine uygun
önlemler alınacaktır.
İşyeri ve iş sınırları dahilinde meydana gelen her türlü kaza sonrasında
kazazedeye, işyerinde profesyonel destek gelinceye kadar veya kazazede hastaneye
transfer edilinceye kadar geçen sürede kazazedenin durumunun daha kötüye gitmesini
engellemesi için iş yeri sağlık biriminde gerekli teçhizat bulundurulacaktır.
İş kazaları genel hareket şekli aşağıdaki gibidir.
128
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Olayı İlk Gören Kişi
Durum
Değerlendirmesi
CİDDİ
Yaralının
Hareket Etmesi
Durumunun
Ciddiyetinin
Artırırmı ?
HAYIR
EVET
HAFİF
Yaralıyı Yerinden
Kaldırma. İlk yardım
ekibi / revir sağlık
personeli.
Yaralıyı Vakit Geçirmeden
Fabrika Revirine Taşı
Revir Görevlisi ile Yaralıyı Fabrika
Revirine Taşı
Fabrika
Revirinde
Tedavi
Edilebilir mi?
EVET
Fabrika Revirinde Tedavi.
HAYIR
Sağlık Merkezine / Hastaneye Sevk
Tesis içerisinde kurulacak olan ve mevcut sosyal donatıların ve barınakların fazla
rüzgar (fırtına) almayan, çığ, heyelanlı ve sel baskınları gibi doğal afetlerden
etkilenmeyecek yerlerde ve yapı denetime uygun şekilde kurulacaktır.
Fabrikada en düşük maruziyet değeri olan 80 dBA gürültü düzeyinin aşıldığı
ünitelerde uyarı levhaları konulacak ve bu alanlarda çalışan personel kulak tıkaçları ve
kulaklık kullanacaklardır.
Ayrıca, tehlike kontrol hiyerarşisi çerçevesinde gürültünün kaynağında yok
edilmesi anlayışı ile; yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve
benzeri yöntemlerle azaltılması ve hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma,
gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması gibi gürültünün teknik yöntemlerle
azaltılması amaçlanır.
Fabrikada, senede bir kere döner fırın durdurulacak, bakıma alınacak ve değişmesi
gereken unsurlar, örneğin, içerisindeki ısıya dayanıklı malzemeden zarar görenler
değiştirilecektir. Fabrikada önleyici ve planlı bakımlar yapılacak olup, bu plan dahilinde
filtrasyon sistemleri de düzenli olarak kontrol ve bakıma tabi tutlacaktır.
129
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yeni kurulacak üretim hattında yer alacak, ana emisyon kaynağı olan fırın bacası,
torbalı filtre, filtrasyon sistemi çalışırken bakıma alınabilir tip (on-line maintenance type)
olacak olup arıza halinde sisteme durmadan müdahale edilebilecektir.
Mevcut üretim hatlarında bulunan filtrasyon sistemlerinden ana emisyon kaynakları
olan elektrofiltrelerde ise, halihazırda uygulanmakta olan koruyucu ve planlı bakım
faaliyetlerinin yanı sıra, arıza durumlarının önüne geçmek için, basınç, sıcaklık,
karbonmonoksit gibi elektrofiltre performansını olumsuz etkileyebilecek ve hepsinin aşırı
artışında arızaya sevkedecek parametrelerin sürekli izlenmesi ile acil durumların
oluşmasının önüne geçilmektedir.
İşletmede çalışacak işçiler için 4857 Sayılı İş Kanunu ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunun ilgili hükümleri yerine getirilecektir.
Çevre ve toplum sağlığını etkileyecek hususlar ile yangın ve patlamalara karşı
gerekli tedbirler alınacaktır. Bu tedbirler alınırken Binaların Yangından Korunması
Hakkında Yönetmelik, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik ve Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden
Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınacaktır.
Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında ÇED Raporu’nda verilen tüm taahhütlere
uyulacaktır.
Ayrıca faaliyet kapsamında genel olarak dikkat edilecek hususlarda aşağıda
verilmektedir.
Acil Eylem Planı
Personel Sorumluluğu
Mevcut personelin örgütlenmesi ve hareket planının hazırlanmasından kilit
konumdaki idareciler sorumludur. Karmaşayı en aza indirecek planın başarıyla
uygulanabilmesi için, her bir personelin acil durumda üstleneceği sorumluluğu bilmesi
gerekmektedir. Proje yöneticisi acil eylem planının tümünden sorumludur. Güvenlik
görevlileri planın uygulamasından sorumlu olup sonuçları doğrudan proje yöneticisine
rapor eder. Aşağıda verilen acil eylem kontrol listesi tesiste çalışanların sorumluluğunu
tanımlayan rehber liste olarak kullanılabilir.
Proje Yöneticisi






Aldığı acil durum mesajı karşısında, ilk alarma dayanarak eylem planının
meydana gelen olaya göre uygun olan bölümünü başlatır.
Amirler, kilit noktadaki personel ve yardım organizasyonlarını temsilciler
önceden belirlenen acil eylem merkezinde acil durumun şiddeti
değerlendirilmek üzere bir araya getirir ve bu toplantıda eylem planının ana
hatları çıkarılır.
Destek personelini harekete geçirerek amirleri destekler.
Gerekirse uzman yerlerden yardım ister.
Normal işletme koşulları sağlanana kadar acil eylem hareketini izler ve
destekler.
Gerektiğinde eylem zamanı, eylem metodunun uygunluğu, donanımlar,
haberleşme, personel egitimi, esneklik, yardımcı eleman verimliligi ve
karşılıklı yardımlaşma açısından acil eylem planını degerlendirir, eleştirir ve
geliştirir.
130
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Güvenlik Görevlisi

Destek personeli de dahil olmak üzere tüm işletme personelini harekete
geçirir, proses ayarlamalarını yapar gerekirse proses kontrol ve analizi için
örnekleme yapar.
 Proje yöneticisine acil durumdaki proses şartlarını ve örnekleme sonuçlarını
aktarır.
 Acil durumlarda personelin çalışmasını izler ve onlara destek verir.
 Operatörlerin acil eylem müdahalelerini değerlendirir ve eleştirir.
Bakım Amirliği





Bakım ekibini ve yardımcı personeli harekete geçirir.
Operasyonu personel, ekipman, vb ile destekler.
Karşılıklı yardımlaşmayı koordine eder, uzmanlık bilgilerini uygular.
Normal çalışma şartları sağlanana kadar katılan ekibin çalışmalarını izler ve
destek verir.
Bakım ekibinin acil eylem çalışmalarını değerlendirir ve eleştirir.
Acil Eylem Merkezi
Acil eylem merkezi olarak kullanılacak ünite ve elemanlar önceden belirlenmiş ve
kolaylıkla ulaşılabilen yerde bulunmalıdır. Acil durum bildirildiğinde, görevdeki
operatörün acil durum ile ilgili yapacağı eylemler bir metot olarak elinde bulunmalıdır.
Tesisin kilit personeli ve irtibata geçilmesi gereken diğer şahısların telefon
numaraları da dahil diğer güncelleştirilmiş bilgiler yönetim binasında bulunmalı ve acil
durumda operatörün kullanımına açık olmalıdır.
Herhangi bir acil durum ortaya çıktığında durumu ilk gören nizamiye ve/veya
Vardiye ustabaşısına haber verir. Acil durumun ortaya çıktığını öğrenen personel aşağıdaki
şekilde hazırlanmalıdır.
•Çalışan üniteler emniyetli şekilde duruşa alınarak iş yerinin en kısa zamanda,
•İdari bina ve fabrikada bakım yapan ekipler acil durumu duyar duymaz tehlikenin
türüne göre derhal boşaltılarak İdari bina arka kapısı önünde bulunan fabrika giriş
meydanında yer alan ACİL DURUM TOPLANMA NOKTASI’nda toplanmalıdır.
Tüm Çalışanların Hareket Tarzı
Acil durumda tüm çalışanlar toplanma noktalarına giderler, Panik yapılmadan
kendilerine verilen bilgi ve talimatlar doğrultusunda hareket ederler,
•Durumla ilgili işletme dışarısında vb. kimseye bilgi verilmez,
•Durumla ilgili ayrıntılı bilgisi olanlar derhal ilgili sorumlulara bilgileri aktarır,
•Telefon/Telsiz gereksiz yere meşgul edilmez,
•Acil durumda fabrikada bulunan hizmet aracı kullanılır, Bölüm yetkilileri elektrik
şalterlerinin kapatılmasını sağlayacak ve kontrol edeceklerdir, Tahliyelerde özürlü kişilere
öncelik tanınacaktır. Tahliye sonrası her bölüm amiri ekibini kontrol edecek ve eksik olup
131
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
olmadığını kriz masasına bildireceklerdir.Dışarıdan basın vb. dahil ilgisiz – yetkisiz
kişilerin girmesine engel olurlar.
Acil Ekipman Envanteri
Acil ekipman envanteri dosyada tutulmalı ve kullanılan tüm ekipman, malzeme ve
kimyasalları içermelidir. Mevcut bulunması gereken acil ekipman listesi aşağıda
verilmektedir:












Her bina ve tehlikeli bölgelere yakın yerler için en azından bir adet karbon
dioksit veya kuru kimyasal içerikli yangın söndürücü,
Tehlikeli bölgelerdeki çalışmalar için emniyetli ve patlamaya dayanıklı
ekipman,
Tehlikeli bölgelerde yapılan çalışmalar için kıvılcımsız çalışan alet ve
ekipmanlar,
Tehlikeli bölgelerdeki atmosferi ölçmek için parlayıcı gaz indikatörü veya
düşük patlama limitlerini ölçer cihazlar,
Çevrede, tehlikeli bölgeler için taşınabilir hava kalitesi izleme cihazı,
Hortumlu taşınabilir pompa,
Kürek, kepçe ve süpürge,
Kuka, çapa ve benzer ekipman ve aletler,
Tüm elektrik panellerinin önüne plastik (kauçuk) paspas,
Plastik eldiven,
Uçları lastikli çizme ve donanımlı giysi,
Pille çalışan el feneri ve cep feneri.
Meydana gelecek herhangi bir olayda uygulanacak işlemler aşağıda genel hatlarıyla
verilmiştir.
132
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
1. Yangına Karşı Acil Müdahale
2. İş Kazaları
Tesis kapsamında çalışacak personele yapacağı iş konusunda öncelikle eğitim
verilecek konusunda uzman kişiler çalıştırılacaktır.
Çalışanlar için İş Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’ nun ilgili hükümleri
yerine getirilecektir.
Her türlü iş kazasının önlenmesi için çalışma alanlarına uyarıcı levhaları konulacak,
çalışanlara kişisel koruyucular verilecektir. Tesis içerisinde yeterli aydınlanma sağlanacak,
çalışma süresi içerisinde kısa molalar verilerek ortaya çıkabilecek konsantrasyon
azalmasına bağlı iş kazalarının oluşma riskleri azaltılacaktır.
Kullanılacak araç ve gereçler insan anatomi ve fizyolojisine uygun, ergonomik
özelliklerde olacak, vibrasyon kaynağı olabilecek araç ve gereçlerde vibrasyon etkilerini
azaltıcı düzenlemeler yapılacaktır.
133
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Elektrik tesisatında kablolar ve bunlara ilişkin bağlantı yerleri izole edilerek
gereken yerlere uyarı levhaları konulacaktır. Her türlü önleme rağmen meydana gelecek iş
kazalarına karşı, çalışanların sağlığı ve iş güvenliği konusunda hizmet içi eğitim
sağlanacaktır. Bu konu ile ilgili kanun, yönetmeliklere uyulacaktır.
Ayrıca tesiste meydana gelecek iş kazalarına karşı da revirde gerekli teçhizat
bulundurulacaktır.
3. Deprem Sırasında Alınacak Önlemler











Oluşabilecek bir deprem anında öncelikle panik olmamak gerekecektir.
Tesis alanının giriş ve çıkış kapıları güvenlik görevlileri tarafından kontrol
altına alınacaktır.
Kapalı bölümlerde çalışan personel kendilerine yakın olan emniyetli
gördükleri bir yerde toplanacaklardır. Toplanma yeri var ise bu kısımda
yoksa açık bir alanda toplanacaklardır.
Personel toplandıkları yerde Acil Durum Amirinin vereceği talimatları
bekleyecek ve buna göre davranacaktır.
Depremin şiddeti ve yeri hakkında bilgi alınacaktır.
Oluşabilecek artçı depremler ile ilgili olarak Resmi Kurumlardan bilgi
alınacaktır.
Herhangi bir tehlikenin kalmadığı gözlenirse tesiste çalışmalar kısım kısım
başlayacaktır.
Tesis kontrolüne çıkılacaktır. Bu aşamada öncelikler listesi izlenecektir.
Binaya girmeden önce, yapısal hasarları denetlenecektir.
Eğer bina emniyetli görünmüyor ise veya yetersiz ışık varsa girilmeyecektir.
Bütün dogalgaz hatlarını sızıntıya karşı denetlenecektir. Gaz kaçağı
olmadığından emin olana kadar yakıcı madde (çakmak, mum, vb.)
kullanılmayacaktır. Gaz kaçağından şüphelenilirse elektrikli cihazlar
çalıştırılmayacaktır.
Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında ÇED Raporu’nda verilen tüm taahhütlere
uyulacaktır.
134
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
DEPREM
Güvenlik Personeli Kriz
Yönetim Ekibi Talimatı ile
Tahliye Alarmını çalıştır.
HAYIR
Acil Durum Ekibi Acil
Durum odasında
toplan
Sarsıntı
Devam
Etmekt
e mi?
Gerekli techizatları
alarak acil durum
alanına git.
EVET
Sarsıntı durana
kadar güvenli bir
bölgede bekle.
Binalara kimsenin
girmesine izin verme
Ekip Şefi talimatı ile
hasar durumunu
araştır.
Farklı bir acil durum
meydana gelmiş ise
müdahale et.
Acil durum amirinin
talimatı ile arama /
kurtarma
çalışmalarına başla.
Kesinlikle tek başına
hareket etme.
Dışarıdan gelecek
arama /kurtarma
ekiplerine destek ol.
IV.A.17. Sosyal ve ekonomik değerlendirmesi,
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personel sayısı 700 kişi olup, projenin işletme
döneminde fabrikada 200, ocaklarda 54 personel olmak üzere toplam 954 kişinin
çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin çeşitli aşamalarında gerek duyulacak personel
istihdamının yöreden temin edilecek olması bölgenin istihdam olanaklarının arttırılması
açısından büyük önem taşımaktadır.
Ayrıca, fabrikanın kapasite artışı ile güncelleşecek olan hammadde ve ürün
nakliyesi, personel ulaşımı, kantin işletmesi, yemek, bahçe düzenleme ve temizlik gibi
hizmet sektöründe doğacak gereksinimlerin de bu bölgeden sağlanacak olması, bölgedeki
ticari ve ekonomik yaşantıya katkı sağlayacaktır.
Nihai ürün olan çimento, iç piyasaya yönelik olarak satışa sunulacak olup, şartlar
uygun olur ise ihracat yapılması da planlanmaktadır. Yapılması planlanan ihracat ile
ülkemize sürekli bir döviz kazancı sağlanacaktır.
135
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.A.18. Sağlık etki değerlendirmesi,
Projeye konu faaliyetin insan sağlığına etkileri ile ilgili detaylı bilgi Bölüm
IV.A.13.’de verilmektedir.
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı projesinde insan sağlığı
açısından en önemli etki toz oluşumudur. ÇED aşamasında hazırlanan hava kalitesi
modelleme raporunda toz kaynağı faaliyetler ayrıntılı olarak değerlendirilmiş ve mevzuatta
belirtilen sınır değerlerin sağlandığı görülmüştür.
İnceleme kurullarınca işletmelerin çevre ve toplum sağlığına yapacağı etkiler ve
kirletici unsurlar dikkate alınarak Sağlık Bakanlığı’ndan uygun görüş alınması ve Sağlık
Bakanlığı’nca belirlenecek esas, usul ve referans mesafelere uygun olarak sağlık koruma
bandı mesafesi tespit edilecektir. Tespit edilecek olan sağlık koruma bandı mesafesine
uyulacak ve oluşturulacak sağlık koruma bandının ihlal edilmemesi için gerekli önlemler
alınacaktır.
IV.A.19. İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu
etkilere karşı alınacak önlemler (Arazi ıslahı, işletme sonu ve uzun süreli saha bakım
programı, rehabilitasyon ve rekreasyon çalışmaları, mevcut yeraltı ve yüzeysel su
kaynaklarına etkileri ve izlenmesi)
Rekreasyon Çalışmaları
Ülkemizdeki çimento üretim tesisleri çok uzun süre faaliyet gösterebilmektedirler.
Çimento teknolojisindeki gelişmeler, daha çok fabrikaların çevre üzerindeki etkilerini
azaltmaya yönelik teçhizatların geliştirilmesi (filtreler vb.) ve maliyetleri azaltıcı (enerji
tüketimi vb.) teknolojik gelişmelerden oluşmaktadır. Tesislerdeki makine ve ekipmanlar
eskidikçe, gelişen teknoloji ile birlikte makine ve ekipmanlar yenilenebilmekte ve tesisin
ömrü uzatılabilmektedir. Böylelikle zamana göre daha ekonomik ve modern tesisler halini
alabilmektedir.
Faaliyetin sona ermesi ile tesisten atmosfere emisyon salınımı gerçekleşmeyecektir.
İşletme dönemi sonrasında, tesisin sökülüp kaldırılması öngörüldüğü taktirde, tesis sahası
günün koşullarına göre yeniden düzenlenip başka bir kullanıma (konut, sanayi vb.)
sunulabilir.
Arazi Islahı
Proje sahasındaki arazi ıslahı çalışmaları, faaliyetin durdurulup tesis ünite
binalarının yıkılmasından hemen sonra başlayacaktır. Ayrıca, tesise ait kullanılabilir
parçalarının satımından bir gelir elde edilebileceği tahmin edilmektedir.
Arazi ıslahı çalışmaları, alan tesviyesi, şekillendirilmesi ve teraslama işlemlerini
kapsamaktadır. Ayrıca bu çalışmalar sırasında yüzey drenajı kontrol edilecektir. Bu amaçla
yağışlarla oluşabilecek yüzey akışının proje sahasında problem oluşturmasını engellemek
için gerekli yerlere drenaj kanalları açılarak hendekler oluşturulması planlamaktadır. Arazi
ıslah çalışmaları sonucu kademeli hale gelen arazi, diğer uygulamalara uygun hale
geçecektir.
Proje alanında planlanan alanda çalışmaların sona ermesinden sonra gerekli olan
çevre düzenlemesi yapılarak buraların mümkün olduğu ölçüde ağaçlandırılması ve çevreye
uyumlu hale getirilmesi planlanmaktadır.
136
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Ayrıca çevre kirlenmesini önlemek için gerekli olan her türlü önlem alınarak
uygulanmaya çalışılacaktır. Doğal yapısı tahrip edilmiş bir arazi parçasının
rekültivasyonunda en önemli noktalardan biri, rekültivasyon dendiğinde sadece
ağaçlandırma anlaşılmaması gereğidir. İnsan eliyle yapılan müdahalelerle doğal
ekosistemlerin dengelerinde değişmeler (bozulmalar) meydana gelmektedir. Doğadaki bu
sistemlerde dengeyi yeniden kuracak düzenekler (mekanizmalar) vardır ve sonuçta bu
denge yeniden oluşur. Bu bağlamda, sahanın doğaya yeniden uyumu demek topografik
uyumun yanı sıra başta ekolojik uyumu kapsamasıdır. Yeniden düzenleme çalışmalarının
amacı sahayı eski haline döndürmek değildir, bu çoğu zaman hem imkansız hem de
gereksizdir. Ulaşılması gereken hedef, söz konusu arazi parçasındaki ekolojik dengenin
tekrar kurulmasıdır.
BÖLÜM IV.B. MALZEME OCAKLARININ ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE
ALINACAK ÖNLEMLER
(Bu bölümde faaliyetin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri tanımlanır; bu etkileri
önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler ayrı
ayrı ve ayrıntılı bir şekilde açıklanır.)
IV.B.1 Üretim sırasında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat
sırasında kullanılacak malzemeler, patlayıcı maddeler,
Kalker, kil ve alçı ocaklarında açık işletme yöntemi ile üretim yapılacaktır.
Ocaklardan elde edilecek malzemeler, çimento fabrikasında hammadde olarak
kullanılacaktır. Bütün ocaklarda yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 8 saat faaliyet
yapılacaktır. Üretim sırasında hafriyat oluşmayacaktır.
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Kapasite Artışı;
Projeye konu kalker sahası ile ilgili olarak; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 100 hektarlık saha için 18.11.2012
Tarihinde 33087 Ruhsat ve 2240146 Erişim Numaralı II-a Grubu İşletme Ruhsatı
alınmıştır.
100 hektarlık ruhsat sahanın 21,53 hektarlık kısmı için 10.06.2013 tarih ve 462 sayı
ile Sivas Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır.
Mevcutta kalker ocağından yıllık 550.000 ton kapasite ile kalker üretilmektedir.
Kapasite artışı ile birlikte ÇED izin alanı 86,3 ha’a, kalker üretimi ise yıllık 2.500.000
ton’a çıkarılması planlanmaktadır.
Yüzeyde bulunan bitkisel toprak, önce dozerle sıyrılacak ve ekskavatör – kamyon
yöntemi ile kazı ve nakliyatı yapılarak, ocak alanında geçici olarak belirlenen bitkisel
toprak döküm alanında depo edilecektir. Bitkisel toprak sıyırma ve nakil işlemlerinde
herhangi bir patlayıcı madde kullanılmayacaktır.
Kazı faaliyetlerinde; 1 dozer, 1 yükleyici ve 3 kamyon kullanılacaktır.
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı Kapasite Artışı;
Projeye konu kalker sahası ile ilgili olarak; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 100 hektarlık saha için 02.03.2005
137
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Tarihinde 40946 Ruhsat ve 2311003 Erişim Numaralı II-a Grubu İşletme Ruhsatı
alınmıştır.
100 hektarlık ruhsat sahanın 10 hektarlık kısmı için 30.12.2005 tarih ile Sivas
(Mülga Çevre ve Orman) İl Müdürlüğünden ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır.
Mevcutta kalker ocağından yıllık 20.000 ton kapasite ile kalker üretilmektedir.
Kapasite artışı ile birlikte ÇED izin alanı 100 ha’a, kalker üretimi ise yıllık 2.500.000 ton’a
çıkarılması planlanmaktadır.
Ocaktan alınan malzeme direk olarak fabrikaya götürüldüğünden ocak sahasında
bitkisel toprak ve pasa oluşumu söz konusu olmayacaktır.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Kapasite Artışı;
Projeye konu alçı sahası ile ilgili olarak; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 294,8 hektarlık saha için 02.03.2006 Tarihinde
57767 Ruhsat ve 2455416 Erişim Numaralı IV. Grup İşletme Ruhsatı alınmıştır.
294,8 hektarlık ruhsat sahanın 10 hektarlık kısmı için 04.01.2006 tarih ile Sivas
(Mülga Çevre ve Orman) İl Müdürlüğünden ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır.
Mevcutta alçı ocağından yıllık 30.000 ton kapasite ile alçı üretilmektedir. Kapasite
artışı ile birlikte ÇED izin alanı 75,7 ha’a, alçı üretimi ise yıllık 300.000 ton’a çıkarılması
planlanmaktadır.
Ocaktan alınan malzeme direk olarak fabrikaya götürüldüğünden ocak sahasında
bitkisel toprak ve pasa oluşumu söz konusu olmayacaktır.
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı Kapasite Artışı;
Projeye konu kil/marn sahası ile ilgili olarak; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 49 hektarlık saha için 11.10.2010
Tarihinde 78732 ruhsat ve 3234546 erişim numaralı I-b Grup İşletme Ruhsatı verilmiştir.
49 hektarlık ruhsat sahanın 21,54 hektarlık kısmı için 16.03.2011 tarih ile Sivas
(Mülga Çevre ve Orman) İl Müdürlüğünden ÇED Gerekli Değildir Belgesi alınmıştır.
Mevcutta kil/marn ocağından 150.000 ton/yıl kapasite ile alçı üretilmektedir.
Kapasite artışı ile birlikte ÇED izin alanı 34,2 ha’a, kil üretimi ise 750.000 ton/yıl’a
çıkarılması planlanmaktadır.
Ocaktan alınan malzeme direk olarak fabrikaya götürüldüğünden ocak sahasında
bitkisel toprak ve pasa oluşumu söz konusu olmayacaktır.
IV.B.2. Hafriyat artığı toprak, taş, kum vb. maddelerin miktarı, nerelere
taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları,
Üretim sırasında hafriyat açığa çıkmayacağından hafriyat artığıda oluşmayacaktır.
Ancak sadece 33087 Ruhsat Numaralı Kalker ocağında açığa çıkan bitkisel toprak
olacaktır. Kil, alçı ve kalker sahalarından üretilecek malzeme hiçbir işleme tabi tutulmadan
ve depolanmadan direkt fabrika alanına sevk edilecektir.
138
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı;
İşletmede üretim boyunca sırası ile, bitkisel toprağın ve kalker malzemesinin
alınması, yüklenmesi, taşınması, boşaltılması ve depolanması esnasında toz oluşumu
gerçekleşecektir. Bu üretimde oluşan toz emisyonu 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı
(10.10.2011 tarih ve 28080 sayı ile değişiklik) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği esas alınarak ocakta
oluşması muhtemel toz emisyon değerleri hesaplanmıştır.
ÇED izin alanının, 100.000 m2’ lik alanda çalışma yapılacaktır. Proje kapsamında
örtü tabakasının alınması mazleme alımı ile eş zamanlı olarak yapılacağından dolayı 10
yılda tamamlanacaktır ve oluşan örtü tabakası çevre düzenlemesinde kullanılacaktır. Bu
durumda 1 yılda oluşacak örtü tabakasının miktarı;
100.000 m2/ 10 yıl x 0,15 cm.= 1.500 m3 /yıl olacaktır.
Toprağın yoğunluğu : 1,6 ton/m3
1.500 m3 /yıl x 1,6 ton/m3 = 2.400 ton/yıl toprak çıkarılacaktır.
Yüzeyde bulunan bitkisel toprak, önce dozerle sıyrılacak ve ekskavatör – kamyon
yöntemi ile kazı ve nakliyatı yapılarak, ocak alanında geçici olarak belirlenen bitkisel
toprak döküm alanında depo edilecektir. Daha sonra arazi ıslahında, rekreasyonda vb
durumlarda kullanılacaktır.
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı;
Ocaktan alınan malzeme direk olarak fabrikaya götürüldüğünden ocak sahasında
bitkisel toprak ve pasa oluşumu söz konusu olmayacaktır.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı;
Ocaktan alınan malzeme direk olarak fabrikaya götürüldüğünden ocak sahasında
bitkisel toprak ve pasa oluşumu söz konusu olmayacaktır.
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı;
Kil; yüzeyde mostra verdiğinden ve homojen bir yapıya sahip olduğundan herhangi
bir dekapaj faaliyeti gerçekleştirilmeyecektir. Faaliyet alanından bitkisel toprak alımı ve
hiçbir depolama işlemi gerçekleştirilmeyecektir.
IV.B.3. Suyun temin edileceği kaynaklardan getirilecek su miktarları, içme ve
kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, patlatma yönteminin
yerleşim merkezine, kaynak sularına, yeraltısuyuna ve yeraltısuyu kuyularına etkisi,
Üretim faaliyeti süresince kil, kalker ve alçı ocaklarında herhangi bir su kullanımı
söz konusu olmayacaktır. Ancak, ocak alanlarında vardiya boyunca faaliyette olan çalışma
alanları ve nakliye faaliyeti süresince kamyonların geçtiği stabilize yollar arazözle
sulanacaktır. Halihazırda kullanılan ocak yolları söz konusu kapasite artışı projesinde de
kullanılacağı ve değişmeyeceğinden ötürü yolların sulanması için mevcut tüketim miktarı
olan 67 m3 /gün olacağı öngörülmektedir. Gerekli sulama suyu fabrikadan getirilecektir.
139
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Personelin kişi başına düşen içme ve kullanma suyu ihtiyacı 150 lt/kişi – gün
alınmıştır. Ocaklar için gerekli içme – kullanma suyu ihtiyacı;
54 kişi x 150 lt/kişi – gün = 8,1 m3/gün olarak hesap edilir.
Ocaklarda kalıcı herhangi bir bina veya altyapı inşası öngörülmemekte olup,
personel tüm ihtiyacını çimento fabrikasından temin edecektir. Ancak geçici tesislerin
gerekmesi durumunda, 6727 sayılı Maden Kanunu’nun 7. Maddesi Değişik dördüncü fıkra:
10/6/2010- 5995/3 md’sine göre; “İmarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için
gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı, inşaat ve yapı kullanım iznine tabi
değildir. Ancak, yapıların fen ve sağlık kurallarına uygun olması ve ilgili il özel idaresine
bildirilmesi zorunludur.” Hükmü doğrultusunda hareket edilecektir.
Ocaklarda yapılacak olan patlatma faaliyetinin yerleşim yerlerine, kaynak sulara,
yeraltı suyu ve yeraltı su kuyularına etkileri Bölüm IV.B.12’de ayrıntılı olarak
açıklanmıştır.
Alçı ve kalker ocaklarında yapılacak olan patlatmalardan dolayı faaliyet alanının
yakın çevresinde bulunan sondaj kuyularına ilişkin hidrojeolojik etüt raporu hazırlatılmıştır
(Bknz Ek 11)
Ocak sahalarına en yakın sondaj kuyusu 1850 m. mesafede olup, bu kapsamda
patlatmalardan dolayı sondaj kuyusunun etkilenmesi söz konusu değildir.
IV.B.4. Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için
yapılacak işlemler ve kullanılacak malzemeler, enerji nakil hatlarının geçirileceği
yerler ve trafoların yerleri,
Kil, alçı ve kalker ocaklarında üretim faaliyetleri gündüz saatlerinde
gerçekleşeceğinden elektrik enerjisine ihtiyaç duyulmayacaktır. Üretim sırasında elektrik
ihtiyacı gerekmesi durumunda ise ihtiyaç jeneratörlerden karşılanacaktır.
IV.B.5. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli,
güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı,
mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, faaliyet için kullanılacak
araçları kaldırıp kaldıramayacağı, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme
çalışmaları vb.)
Proje kapsamında ÇED alanı; fabrika sahası, iki adet kalker, bir adet kil ve bir adet
alçı sahasını kapsamaktadır. Projenin ulaşım güzergahı ile ilgili ayrıntılı bilgi Bölüm
IV.A.14.’de verilmektedir.
Ocaklarla ilgili ayrıca yeni yol yapımı söz konusu olmayıp mevcut yol güzergahları
kullanılacaktır. Malzeme ocakları için karayolu kullanımı ve/veya karayolu bağlantısı söz
konusu değildir.
IV.B.6. Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti,
Fabrikaya hammadde; 2 adet kalker, 1 adet kil ve 1 adet alçı ocağı sahasından
temin edilecektir.
Söz konusu malzeme ocakları ruhsatlı saha olup, ruhsatlar faaliyet sahibine aittir.
140
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Söz konusu malzeme ocaklarından;
33087 RN kalker ocağı VII Sınıf tarım arazisi sınıfına, 40946 RN kalker ocağı III.
Sınıf taraım arazisi sınıfına, 78732 RN kil/marn ocağı VII Sınıf tarım arazisi sınıfına ve
57767 RN alçı ocağı VII Sınıf tarım arazisi sınıfına girmektedir.
IV.B.7. Üretimde kullanılacak makinaların, araçların ve aletlerin miktar ve
özellikleri,
Kil, alçı ve kalker ocaklarında kullanılacak makine-ekipmana ait aşağıdaki tabloda
araçların motor güçleri ve miktarları verilmektedir.
Tablo 49 Araçların Motor Güçleri ve Miktarları
ARAÇ CİNSİ
ADET
Delici Makine
2
Kompresör
1
Dozer
4
Yükleyici
4
Ekskavatör
2
Kamyon
40
Not : 1 HP = 0,746 Kw
MOTOR GÜCÜ
(HP)
144
100
250
100
250
150
MOTOR GÜCÜ
(KW)
107,4
74,6
186,5
74,6
186,5
111,9
IV.B.8. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım
durumları, taşınmaları ve depolanmaları ve etkileri,
Önceki bölümlerde de bahsedildiği gibi malzeme ocaklarında açık işletme yöntemi
ile üretim yapılacaktır. Alçı ve kalker sahaları için delme– patlatma yöntemi ile yüzey
gevşetilerek malzeme alınacak, kil sahası için de kazı işlemi yapılarak malzeme
alınacaktır.
Patlatma faaliyetinde; asıl patlayıcı olarak Anfo kullanılacaktır. Anfo tek başına
patlayıcı özelliğine sahip olmadığından ve patlayabilmesi için güçlü bir patlayıcı madde
ihtiyacı olduğundan, anfoyu patlatabilmek için yemleme olarak dinamit kullanılacaktır.
Elektriksiz kapsüllerle patlatma gecikmeli olarak yapılacaktır.
Patlatma faaliyetleri, patlayıcı madde üreten firmalar tarafından yapılacaktır.
Faaliyet sahibi patlatma denetimini yapacaktır. Ocaklarda patlatma yapılacağı zaman
patlayıcı madde nakli yapılacaktır. İhtiyaç kadar patlayıcı madde sahaya patlayıcı firmalar
tarafından taşınacaktır. Faaliyet sahibi tarafından ocak alanlarında herhangi bir patlayıcı
madde depolama faaliyeti ve patlayıcı madde nakli yapılmayacaktır.
Alçı ve kalker sahalarında gündüz saatlerinde ve mümkün olduğunca tatil günleri
dışında, düşük şarjlı ve milisaniyeli patlatmalar yapılacaktır.
Patlayıcı maddeler, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gzete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin
Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi,
Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzükte Değişiklik Yapılmasına Dair Tüzük”
hükümleri kapsamında kullanılacaktır.
Patlayıcıların kullanımı sırasında 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gzete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
141
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Patlayıcı maddelerin kullanımı konusunda 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi
Gzete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı
Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük”
hükümlerine uyulacaktır.
IV.B.9. Kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, imalat haritası ve
kesitleri, patlatma paterni
Fabrikanın kullanacağı yıllık kalker miktarı toplamda 5.000.000 tondur. Bu miktar,
faaliyet sahibine ait 2 adet kalker sahasından temin edilecektir.
Ocaklarda açık işletme yöntemi ile üretim gerçekleştirilecektir. Ocaklarla ilgili
üretim faaliyetleri aşağıda ayrıntılı olarak bahsedilmektedir.
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı;
Ocağa Ait Rezerv Bilgileri
Söz konusu saha 100 hektarlık ruhsat alanına sahiptir. Görünür rezerv alanı, üretim
alanı olarak belirlenen (100 ha) 1.000.000 m2’lik alanın tamamına yayılmıştır. Cevherin
sertliği 5, cevherleşmenin görünür kalınlığı 40 metredir.
Ruhsat alanı içerisindeki boyutları belirlenmiş olan görünür kalker rezervinin
hesaplanması için:
Görünür Kalker Rezervi = 1.000.000 m2 x 40 m x 2,5 ton/m3 = 100.000.000 ton
bulunur.
Görünür rezervin yaklaşık % 80’inin ekonomik olarak işletilebileceği
düşünülmektedir. Üretim sırasında ortalama % 20 cevher kaybı tahmin edilmektedir.
İşletilebilir rezerv miktarı; 100.000.000 ton x % 80 = 80.000.000 ton bulunur. Ocakta
2.500.000 ton/yıl üretim yapılacağı düşünülürse;
Ekonomik Görünür Kalker Rezerv Ömrü =
Ekonomik Gorunur Rezerv =
Rezerv Miktarı (ton)
Yıllık Üretim Miktarı (ton/yıl)
80.000.0000 ton
2.500.000ton / yıl
 32 yil ’dır
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır.
Ocaktan elde edilecek kalkerler, herhangi bir stoklama faaliyeti yapılmadan direkt
olarak fabrikaya nakledilecektir.
Alanda yapılan prospeksiyon, jeoloji çalışmalarında kalker üretim alanının büyük
bir bölümünde mostra verdiği gözlenmiştir. Kalker üretim alanlarının tamamına
yayılmıştır. Alanlarda bitkisel toprak (0–20) cm kalınlığında değişen bitkisel toprak
bulunmaktadır.
142
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yüzeyde bulunan bitkisel toprak, önce dozerle sıyrılacak ve ekskavatör – kamyon
yöntemi ile kazı ve nakliyatı yapılarak ocak alanında geçici olarak belirlenen bitkisel
toprak döküm alanında depo edilecektir. Bitkisel toprak sıyırma ve nakil işlemlerinde
herhangi bir patlayıcı madde kullanılmayacaktır.
Ocak alanında kalker sert formasyona sahip olduğundan, patlatma ile
gevşetilecektir. Delici makinelerle delinen delikler, patlayıcılarla şarjlanarak patlatılacak
ve kayaç yüzeyden gevşetilecektir.
Yüzeyden gevşetilen kalkerler, yükleyici ile kamyonlara yüklenerek kazı ve
nakliyatı yapılacaktır. Kamyonlara yüklenemeyecek kadar iri parçalar, kırıcı uç takılı
ekskavatör yardımıyla boyutları küçültülecektir. Ocak alanına ait iş akım şeması aşağıda
sunulmaktadır.
Deliklerin Açılması
Malzemenin Patlatma ile Yerinden Sökülmesi
Elde Edilen Cevherlerin Çimento Fabrikasında İşlenmek
Üzere Naklinin Gerçekleştirilmesi
Şekil 39 İş Akım Şeması
Ocakta üretim ömrü 10 yıl olarak belirlenmiştir. 10. yıl sonunda, yapılacak ayrıntılı
rezerv ve tenör çalışmalarına bağlı olarak temdit işletme projeleri hazırlanacak, Maden
İşleri Genel Müdürlüğü ve ilgili kurumlara müracaat edilerek gerekli izinler alınıp, üretim
faaliyetlerine devam edilebilecektir.
Ocakta; 1 adet delici makine, 1 adet loder, 1 adet ekskavatör ve 15 adet kamyon
kullanılacaktır.
Ocak faaliyetinde 18 personel çalışacaktır.
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağında Yapılacak Patlatma Tasarımı;
Proje kapsamında delme – patlatma yöntemi ile kalker yüzeyden gevşetilecektir.
Kalker sert formasyona sahip olduğundan, mutlaka hazırlık faaliyetlerine ihtiyaç
duyulmuştur.
Asıl patlayıcı madde olarak Anfo kullanılacaktır. Anfo’yu patlatabilmek için
dinamit kullanılacaktır. Mevcut durumda faaliyet sahibi tarafından patlayıcı nakli, patlayıcı
depolama faaliyeti ve patlatma faaliyetleri yapılmamaktadır. Patlayıcı madde üreten firma
tarafından patlayıcı depolama, nakli ve patlatma faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
Patlatmalar sadece gündüz ve havanın açık olduğu durumlarda yapılacaktır. Ateşçi
belgesine sahip personeller tarafından gerçekleştirilecektir.
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms'lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
143
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Deliklerin delinmesi sırasında formasyonlar da meydana gelebilecek çatlaklara ve
oyuklara patlayıcı maddenin yer yer dağılması sonucu bir miktar patlayıcı sarfiyatı
oluşması öngörülmektedir. Her delikte kullanılacak patlayıcı madde miktarının %10’u
kadar artış meydana gelmesi beklenmektedir. Ortalama 8-12 m basamak yüksekliği, yer
yer topoğrafya ya bağlı olarak 12 m’ nin üstüne, 8 m’ nin altında çalışma yapılabilecektir.
Ocaklarda basamak yükseklikleri 12 m olacaktır. Basamak şev açısı 80 derece
olarak belirlenmiştir. Genel şev açısı ise 70 derecedir. Matkap çapı ile uyumlu olan delik
çapı ise 89 mm olacaktır. Kullanılan asıl patlayıcı olan Anfo’nun yoğunluğu 0,8
ton/m3'dür. Kayaç yoğunluğu ise 2,5 ton/m3'dür. Delikler dik ve şeş-beş (şaşırtmalı)
düzende delinecektir. Basamak dibinde tırnak kalmasını engellemek için delikler, basamak
boyuna göre biraz daha uzun delinecektir. Delikten çıkan kırıntılar sıkılama malzemesi
olarak kullanılacaktır. Bu sabit değerlerden yola çıkılarak yapılan delme - patlatma
hesapları aşağıda verilmektedir;
1. Dilim Kalınlığı Hesabı
Atlas Powder Company yaklaşımı;
B = 19,7 x d0,79
B = Dilim kalınlığı (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
B = 19,7 x (0,089)0,79 = 2,91 m
2. Delikler Arası Mesafe
S = 0,85 x B
S = Delikler arası mesafe (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = 0,85 x 2,91 = 2,5 m
3. Delik Taban Payı
T = 0,34 x B
T = Delik taban payı (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
T = 0,34 x 2,91 = 1 m
4. Delik Boyu
L=H+T
L = Delik boyu (m)
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
T = Delik taban payı (m) = 1 m
L = 12 + 1 = 13 m
144
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
5. Sıkılama Boyu
hs = B
hs = Sıkılama boyu (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
hs = 2,91 m
6. Delik Dibi Şarj Yüksekliği
hd = 1,1 x B
hd = Delik Dibi Şarj Yüksekliği (m)
B = Dilim Kalınlığı (m) = 2,91 m
hd = 1,1 x 2,91 = 3,2 m
7. Delik Kolonu Şarj Yüksekliği
hk = L - (hd + hs)
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m)
L = Delik boyu (m) = 13 m
hd= Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
hs = Sıkılama boyu (m) = 2,91 m
hk = 13 - (3,2 + 2,91) = 6,89 m
8. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Şarj Konsantrasyonu
Qd = d2/1000
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m)
d = Delik çapı (mm) = 89 mm
Qd = (89)2/1000 = 7,921 kg/m
9. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Miktarı
Qhd = Qd x hd
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı miktarı (kg)
kg/m
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921
hd = Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
Qhd = 7,921 x 3,2 = 25,3 kg
10. Delik Kolonu Şarj Konsantrasyonu
Qk = (0,4 ≈ 0,5) x Qd
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m)
Qd = Delik dibi şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921 kg/m
Qk = 0,4 x 7,921 = 3,16 kg/m
145
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
11. Delik Kolonuna Konulacak Patlayıcı Madde Miktarı
Qhk = Qk x hk
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg)
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m) = 3,96 kg/m
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m) = 6,89 m
Qhk = 3,16 x 6,89 = 21,7 kg
12. Deliğe Konulacak Toplam Patlayıcı Madde Miktarı
QT = Qhd + Qhk
QT = Toplam patlayıcı madde miktarı (kg)
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 25,3 kg
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 21,7 kg
QT = 25,3 + 21,7 = 47 kg
13. Özgül Şarj
Q = QT / B x S x H
Q = Özgül şarj (kg/m3)
QT = Toplam patlayıcı miktarı (kg) = 47 kg
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği = 12 m
Q = 47 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,53 kg/m3
14. Özgül Delme
b=L/BxSxH
b = Özgül delme (m/m3)
L = Delik boyu (m) = 13 m
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
b = 13 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,14 m/m3
15. Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı
Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı = B x S x H
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler Arası Mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
Bir delikten elde edilecek malzeme miktarı = 2,91 x 2,5 x 12 = 87,3 m3
146
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
16. Yıllık Toplam Delik Sayısı
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Kalkerin yoğunluğu 2,5 ton/m3
olup, yılda 1.000.000 m3 kalker üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Kalker Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 1.000.000 / 87,3 = 11,454 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 120 patlatma, ayda 10, haftada 3 patlatma yapılması planlanmaktadır.
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. Sırada 30
delik ve 2. Sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
Bir atımda elde edilecek kalker miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 kalker elde
edilecektir.
17. Bir Atımdaki Sarfiyat
Bir atımdaki anfo miktarı = 95 x 47 = 4,465kg/atım
Bir atımdaki dinamit miktarı = 95 x 1 = 95 kg/atım
Bir atımdaki elektriksiz kapsül = 95 x 1 = 95 adettir. Buna 8 adet sıralar
arası gecikme kapsülü eklenir ve toplam 103 adet olur.
Atım başına 1 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Ateşleme Sistemi
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms’lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Aşağıdaki tabloda delme – patlatma modeli sunulmaktadır.
Tablo 50 Delme – Patlatma Paterni
PARAMETRELER
Formasyon
Kayaç Yoğunluğu
Yıllık Çalışma Süreleri
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Kaç günde bir patlatma
yapılacağı
Aylık Patlatma Sayısı
Yıllık Patlatma Sayısı
Delik Paterni
Delik Çapı
:
:
:
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
2,5
300
550.000
45.833
18.333
1.833
733.3
-
2,5
300
2.500.000
208.333
83.333
8.333
3.333
3
kg/m3
gün/yıl
ton/yıl
ton/ay
m3/ay
ton/gün
m3/gün
Gün
4
48
10
120
adet
adet
89
89
mm
147
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Delik Eğimi
Basamak Boyu
Delik Boyu
Dip Delgi
Sıkılama Boyu
Yük Mesafesi
Delikler Arası Mesafe
Bir delikteki yüzey/delik
içi gecikme süreleri
Sıralar Arası Gecikme
Süresi
Bir Delikten Elde Edilen
Teorik Hacim
Bir Delikten Elde Edilen
Teorik Hacim
90(dik)
11
12
0,873
2,91
2,91
2,6
30/500
90 (Dik)
12
13
1
2,91
2,91
2,5
25/500
m
m
m
m
ms
30
42
ms
83,2
87,3
m3
12.480
20.733
ton
Bir
Atımdaki
Tüketimler
Bir atımdaki üretim
ANFO
Dinamit
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
o
m
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
50,4
47
Kg
1
1
Kg
1
1
Adet
52,4
48
Kg
:
:
0.57
0,011
0,44
0,011
kg/m3
kg/m3
:
:
:
0,011
-
0,0011
0,0001
0,09
ad/m3
ad/m3
ad/m3
:
-
0,01623
m/m3
:
-
0,51
m/m3
Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde
Miktarları
Ana Şarj (ANFO)
:
Miktarı
Yemleyici
:
(Dinamit) Miktarı
Elektriksiz Kapsül
:
Miktarı
Bir delikten toplam :
patlayıcı madde
miktarı
Birim Tüketimler
ANFO
Yemleyici
(Dinamit)
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
Delgi
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
:
:
:
:
:
:
4.992
3.024
60
60
-
8293,5
4,465
95
95
1
8
m3/atım
kg/atım
kg/atım
adet/atım
adet/atım
adet/atım
:
-
45
m/atım
Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı
148
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Delik Sayısı
:
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
60
Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları
ANFO
599.040
:
Dinamit
7.200
:
Elektriksiz Kapsül
7.200
:
Elektrikli Kapsül
:
Sıralar
Arası :
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön :
kesme
uygulamaları için)
95
adet/atım
995.220
11.400
11.400
120
960
Kg/yıl
Kg/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
5.400
m/yıl
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı
Ocağa Ait Rezerv Bilgileri
Söz konusu saha 100 hektarlık ruhsat alanına sahiptir. Görünür rezerv alanı, üretim
alanı olarak belirlenen (100 ha) 1.000.000 m2’lik alanın tamamına yayılmıştır. Cevherin
sertliği 5, cevherleşmenin görünür kalınlığı 40 metredir.
Ruhsat alanı içerisindeki boyutları belirlenmiş olan görünür kalker rezervinin
hesaplanması için:
Görünür Kalker Rezervi = 1.000.000 m2 x 40 m x 2,5 ton/m3 = 100.000.000 ton
bulunur.
Görünür rezervin yaklaşık % 80’inin ekonomik olarak işletilebileceği
düşünülmektedir. Üretim sırasında ortalama % 20 cevher kaybı tahmin edilmektedir.
İşletilebilir rezerv miktarı; 100.000.000 ton x % 80 = 80.000.000 ton bulunur. Ocakta
2.500.000 ton/yıl üretim yapılacağı düşünülürse;
Ekonomik Görünür Kalker Rezerv Ömrü =
Ekonomik Gorunur Rezerv =
Rezerv Miktarı (ton)
Yıllık Üretim Miktarı (ton/yıl)
80.000.0000 ton
2.500.000ton / yıl
 32 yil ’dır
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır.
Ocaktan elde edilecek kalkerler, herhangi bir stoklama faaliyeti yapılmadan direkt
olarak fabrikaya nakledilecektir.
Ocak alanında kalker sert formasyona sahip olduğundan, patlatma ile
gevşetilecektir. Delici makinelerle delinen delikler, patlayıcılarla şarjlanarak patlatılacak
ve kayaç yüzeyden gevşetilecektir.
Yüzeyden gevşetilen kalkerler, yükleyici ile kamyonlara yüklenerek kazı ve
nakliyatı yapılacaktır. Kamyonlara yüklenemeyecek kadar iri parçalar, kırıcı uç takılı
ekskavatör yardımıyla boyutları küçültülecektir. Ocak alanına ait iş akım şeması aşağıda
sunulmaktadır.
149
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Deliklerin Açılması
Malzemenin Patlatma ile Yerinden Sökülmesi
Elde Edilen Cevherlerin Çimento Fabrikasında İşlenmek
Üzere Naklinin Gerçekleştirilmesi
Şekil 40 İş Akım Şeması
Ocakta üretim ömrü 10 yıl olarak belirlenmiştir. 10. Yıl sonunda, yapılacak ayrıntılı
rezerv ve tenör çalışmalarına bağlı olarak temdit işletme projeleri hazırlanacak, Maden
İşleri Genel Müdürlüğü ve ilgili kurumlara müracaat edilerek gerekli izinler alınıp, üretim
faaliyetlerine devam edilebilecektir.
Ocakta; 1 adet delici makine, 1 adet loder, 1 adet ekskavatör ve 15 adet kamyon
kullanılacaktır.
Ocak faaliyetinde 18 personel çalışacaktır.
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağında Yapılacak Patlatma Tasarımı;
Proje kapsamında delme – patlatma yöntemi ile kalker yüzeyden gevşetilecektir.
Kalker sert formasyona sahip olduğundan, mutlaka hazırlık faaliyetlerine ihtiyaç
duyulmuştur.
Asıl patlayıcı madde olarak Anfo kullanılacaktır. Anfo’yu patlatabilmek için
dinamit kullanılacaktır. Mevcut durumda faaliyet sahibi tarafından patlayıcı nakli, patlayıcı
depolama faaliyeti ve patlatma faaliyetleri yapılmamaktadır. Patlayıcı madde üreten firma
tarafından patlayıcı depolama, nakli ve patlatma faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
Patlatmalar sadece gündüz ve havanın açık olduğu durumlarda yapılacaktır. Ateşçi
belgesine sahip personeller tarafından gerçekleştirilecektir.
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms’lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Deliklerin delinmesi sırasında formasyonlar da meydana gelebilecek çatlaklara ve
oyuklara patlayıcı maddenin yer yer dağılması sonucu bir miktar patlayıcı sarfiyatı
oluşması öngörülmektedir. Her delikte kullanılacak patlayıcı madde miktarının %10’u
kadar artış meydana gelmesi beklenmektedir. Ortalama 8-12 m basamak yüksekliği, yer
yer topoğrafya ya bağlı olarak 12 m’ nin üstüne, 8 m’ nin altında çalışma yapılabilecektir.
Ocaklarda basamak yükseklikleri 12 m olacaktır. Basamak şev açısı 80 derece
olarak belirlenmiştir. Genel şev açısı ise 70 derecedir. Matkap çapı ile uyumlu olan delik
çapı ise 89 mm olacaktır. Kullanılan asıl patlayıcı olan Anfo’nun yoğunluğu 0,8
ton/m3’dür. Kayaç yoğunluğu ise 2,5 ton/m3’dür. Delikler dik ve şeş-beş (şaşırtmalı)
düzende delinecektir. Basamak dibinde tırnak kalmasını engellemek için delikler, basamak
150
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
boyuna göre biraz daha uzun delinecektir. Delikten çıkan kırıntılar sıkılama malzemesi
olarak kullanılacaktır. Bu sabit değerlerden yola çıkılarak yapılan delme – patlatma
hesapları aşağıda verilmektedir;
90. Dilim Kalınlığı Hesabı
Atlas Powder Company yaklaşımı;
B = 19,7 x d0,79
B = Dilim kalınlığı (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
B = 19,7 x (0,089)0,79 = 2,91 m
2. Delikler Arası Mesafe
S = 0,85 x B
S = Delikler arası mesafe (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = 0,85 x 2,91 = 2,5 m
3. Delik Taban Payı
T = 0,34 x B
T = Delik taban payı (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
T = 0,34 x 2,91 = 1 m
90. Delik Boyu
L=H+T
L = Delik boyu (m)
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
T = Delik taban payı (m) = 1 m
L = 12 + 1 = 13 m
90. Sıkılama Boyu
hs = B
hs = Sıkılama boyu (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
hs = 2,91 m
90. Delik Dibi Şarj Yüksekliği
hd = 1,1 x B
hd = Delik Dibi Şarj Yüksekliği (m)
B = Dilim Kalınlığı (m) = 2,91 m
151
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
hd = 1,1 x 2,91 = 3,2 m
7. Delik Kolonu Şarj Yüksekliği
hk = L – (hd + hs)
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m)
L = Delik boyu (m) = 13 m
hd= Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
hs = Sıkılama boyu (m) = 2,91 m
hk = 13 – (3,2 + 2,91) = 6,89 m
8. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Şarj Konsantrasyonu
Qd = d2/1000
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m)
d = Delik çapı (mm) = 89 mm
Qd = (89)2/1000 = 7,921 kg/m
9. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Miktarı
Qhd = Qd x hd
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı miktarı (kg)
kg/m
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921
hd = Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
Qhd = 7,921 x 3,2 = 25,3 kg
10. Delik Kolonu Şarj Konsantrasyonu
Qk = (0,4 ≈ 0,5) x Qd
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m)
Qd = Delik dibi şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921 kg/m
Qk = 0,4 x 7,921 = 3,16 kg/m
11. Delik Kolonuna Konulacak Patlayıcı Madde Miktarı
Qhk = Qk x hk
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg)
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m) = 3,96 kg/m
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m) = 6,89 m
Qhk = 3,16 x 6,89 = 21,7 kg
12. Deliğe Konulacak Toplam Patlayıcı Madde Miktarı
QT = Qhd + Qhk
QT = Toplam patlayıcı madde miktarı (kg)
152
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 25,3 kg
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 21,7 kg
QT = 25,3 + 21,7 = 47 kg
13. Özgül Şarj
Q = QT / B x S x H
Q = Özgül şarj (kg/m3)
QT = Toplam patlayıcı miktarı (kg) = 47 kg
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği = 12 m
Q = 47 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,53 kg/m3
14. Özgül Delme
b=L/BxSxH
b = Özgül delme (m/m3)
L = Delik boyu (m) = 13 m
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
b = 13 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,14 m/m3
15. Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı
Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı = B x S x H
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler Arası Mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
Bir delikten elde edilecek malzeme miktarı = 2,91 x 2,5 x 12 = 87,3 m3
16. Yıllık Toplam Delik Sayısı
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Kalkerin yoğunluğu 2,5 ton/m3
olup, yılda 1.000.000 m3 kalker üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Kalker Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 1.000.000 / 87,3 = 11,454 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 120 patlatma, ayda 10, haftada 3 patlatma yapılması planlanmaktadır.
153
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. Sırada 30
delik ve 2. Sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
Bir atımda elde edilecek kalker miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 elde
edilecektir.
17. Bir Atımdaki Sarfiyat
Bir atımdaki anfo miktarı = 95 x 47 = 4,465kg/atım
Bir atımdaki dinamit miktarı = 95 x 1 = 95 kg/atım
Bir atımdaki elektriksiz kapsül = 95 x 1 = 95 adettir. Buna 8 adet sıralar
arası gecikme kapsülü eklenir ve toplam 103 adet olur.
Atım başına 1 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Ateşleme Sistemi
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms’lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Aşağıdaki tabloda delme – patlatma modeli sunulmaktadır.
Tablo 51 Delme – Patlatma Paterni
PARAMETRELER
Formasyon
Kayaç Yoğunluğu
Yıllık Çalışma Süreleri
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Kaç günde bir patlatma
yapılacağı
Aylık Patlatma Sayısı
Yıllık Patlatma Sayısı
Delik Paterni
Delik Çapı
Delik Eğimi
Basamak Boyu
Dip Delgi
Sıkılama Boyu
Delik Boyu
Yük Mesafesi
Delikler Arası Mesafe
Bir delikteki yüzey/delik
içi gecikme süreleri
Sıralar Arası Gecikme
Süresi
Bir Delikten Elde Edilen
Teorik Hacim
Bir Delikten Elde Edilen
:
:
:
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
-
2,5
300
2.500.000
208.333
83.333
8.333
3.333
3
kg/m3
gün/yıl
ton/yıl
ton/ay
m3/ay
ton/gün
m3/gün
Gün
-
10
120
adet
adet
-
89
90 (Dik)
12
1
2,91
13
2,91
2,5
25/500
mm
o
m
m
m
-
42
ms
-
87,3
m3
-
20.733
ton
m
m
ms
154
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Teorik Hacim
Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde
Miktarları
Ana Şarj (ANFO)
:
Miktarı
Yemleyici
:
(Dinamit) Miktarı
Elektriksiz Kapsül
:
Miktarı
Bir delikten toplam :
patlayıcı madde
miktarı
Birim Tüketimler
ANFO
Yemleyici
(Dinamit)
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
Delgi
Bir
Atımdaki
Tüketimler
Bir atımdaki üretim
ANFO
Dinamit
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
-
47
Kg
-
1
Kg
-
1
Adet
-
48
Kg
:
:
-
0,44
0,011
kg/m3
kg/m3
:
:
:
-
0,0011
0,0001
0,09
ad/m3
ad/m3
ad/m3
:
-
0,01623
m/m3
:
-
0,51
m/m3
:
:
:
:
:
:
-
8293,5
4,465
95
95
1
8
m3/atım
kg/atım
kg/atım
adet/atım
adet/atım
adet/atım
:
-
45
m/atım
95
adet/atım
995.220
11.400
11.400
120
960
Kg/yıl
Kg/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
5.400
m/yıl
Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı
Delik Sayısı
:
Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları
ANFO
:
Dinamit
:
Elektriksiz Kapsül
:
Elektrikli Kapsül
:
Sıralar
Arası :
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön :
kesme
155
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
uygulamaları için)
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı;
Ocağa Ait Rezerv Bilgileri
Ruhsat sahasında yapılan çalışmalarda elde edilen verilere göre ilk aşamada çalışma
yapılması planlanan alan için rezerv hesaplaması yapılmıştır. Sahada üretim yapılacak
alanın ortalama boyutları uzunluk 500 m., genişlik 380 m. kalınlık 10 m. alındığında
sahanın potansiyel rezervi 1.900.000 m3 olarak bulunur. Kilin yoğunluğu 2 ton/ m3
alındığında saha rezervi 3.800.000 ton olarak bulunur. Ancak üretim ve diğer sebeplerden
dolayı oluşacak kayıpları göz önüne alındığında % 20 zaiyatla çalıştığında kullanılabilir
rezerv 3.040.000 ton olarak bulunur. Proje ömrü 20 yıl olarak belirlenmiştir.
Tablo 52 Rezerv ve Tenör Değerleri
No
kta
lar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Nokta
Koord
inatlar
ı
323668
440241
4
323671
440239
1
323669
440234
3
323682
440227
7
323692
440221
0
323686
440212
5
323580
440208
1
323542
440219
0
323565
440228
0
323522
440234
3
323458
440237
7
323537
440241
5
323604
440245
3
323599
Kız
dır
ma
Ka
ybı
C
3S
S.
M
3,1
4
28,
17
13
1
39,
81
2,6
6
32,
46
16
0,3
8
37,
55
2,7
5
30,
66
63
0,0
4
0,5
3
21,
30
4,5
7
18,
93
41,
70
0,0
3
0,5
2
20,
93
4,4
0
18,
67
8,7
3
40,
28
0,0
3
0,5
1
20,
43
4,9
8
18,
38
1,4
6
7,0
9
41,
35
0,0
2
0,4
0
23,
36
4,0
4
20,
14
1,8
1
5,3
2
44,
75
0,0
7
0,5
5
20,
07
5,3
0
17,
94
1,1
0
6,3
3
26,
70
0,0
0
0,5
5
32,
00
3,2
6
26,
53
0,9
4
5,7
8
23,
36
0,0
3
0,4
6
34,
90
2,9
6
28,
63
2,4
6
8,6
2
40,
55
0,0
1
0,5
0
20,
05
4,9
2
18,
65
0,8
7
6,0
9
24,
48
0,0
1
0,5
1
35,
46
2,6
8
28,
99
0,8
7
5,0
5
19,
34
0,0
9
0,4
1
39,
39
2,6
8
32,
07
36
1,1
5,6
24,
0,0
0,4
34,
3,0
28,
-
2,
6
8
2,
3
3
2,
6
9
3,
1
3
3,
4
0
2,
9
4
3,
7
2
4,
2
1
2,
7
8
2,
6
7
2,
9
9
2,
7
9
2,
5
0
2,
M
g
O
%
Al
2O
0,9
7
Si
O2
%
S
O3
%
K2
O
%
Ca
O
%
6,0
8
24,
73
0,0
5
0,4
8
34,
27
0,9
2
5,0
0
17,
85
0,0
2
0,3
6
0,8
9
5,0
2
20,
92
0,0
2
1,8
3
8,3
5
40,
40
1,8
5
7,8
8
1,9
5
3
%
Fe
2O
3
%
34
9
35
8
35
4
34
1
36
8
16
3
11
0
35
8
12
2
156
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
No
M
5
Al
8
Si
08
S
1
K2
1
Ca
82
Fe
9
Kız
80
1,5
8
9,0
7
41,
94
0,0
6
0,5
6
20,
59
4,7
5
18,
10
Mİ
N
0,8
7
5,0
0
17,
85
0,0
0
0,3
6
20,
05
2,6
6
17,
94
M
AX
.
2,4
6
9,0
7
44,
75
0,0
9
0,5
6
39,
81
5,3
0
32,
46
16
AV
G.
1,3
8
6,6
7
31,
50
0,0
3
0,4
7
29,
00
3,7
5
24,
48
21
7
St
De
v.
0,5
1
1,4
8
10,
03
0,0
3
0,0
7
8,0
4
0,9
9
5,8
0
14
0
15
Nokta
440236
4
323399
440219
1
C
11
8
37
0
37
0
S.
7
5
3,
0
3
2,
3
3
4,
2
1
2,
9
7
0,
4
9
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağında Kullanılacak Üretim Tasarımı
Taş ve toprak sanayinde, taş ve kil çalıştırma tekniği, gelişim sürecinde çok sık
değişmeler göstermiştir. İlk zamanlarda insan gücünün etkin olduğu ocaklarda iş
makineleri etkin olarak kullanılmaya başlanmıştır. Hızlı ve periyodik bir üretim artışı
sağlanarak daha az sayıda işçilik girdisi yanı sıra maliyetle önemli ölçüde azalmalar
sağlanmıştır. Taş ve kil ocaklarında açık ocak işletmeciliği bilinen en eski yöntemdir. Pek
fazla dekapaj istemeyen kaba işletmeciliğin hakim olduğu taş ve toprak sanayinde açık
işletme tek alternatif olarak bilinmektedir.
Ocakta yılda 750.000 ton/yıl kil üretilmesi planlanmaktadır. Basamak ölçüleri, iş
makinelerinin emniyet tedbirleri içerisinde manevra ve yükleme kabiliyetleri göz önünde
bulundurularak seçilmiş olup, bu kapsamda basamak yüksekliği 8-10 m., basamak
genişliği 8-10 m. ve basamak şev açısı 70-85 derece ve genel şev aşısı 55 derece civarında
olması planlanmaktadır.
Ruhsatlı sahada yapılacak olan üretim esnasında, istihracı yapılacak olan çimento
kili malzemesinin gevşek bir yapıya sahip olması nedeniyle patlatmaya gerek
duyulmamıştır. İstihraç işleminde kazıma riperleme metodu ile malzeme sökülerek
kamyonlara yüklenecektir.
Ocakta üretim ömrü sonunda, yapılacak ayrıntılı rezerv ve tenör çalışmalarına bağlı
olarak temdit işletme projeleri hazırlanacak, Maden İşleri Genel Müdürlüğü ve ilgili
kurumlara müracaat edilerek gerekli izinler alınıp, üretim faaliyetlerine devam
edilebilecektir.
Ocakta; 1 adet loder, 1 adet ekskavatör, 1 adet yükleyici ve 5 adet kamyon
kullanılacaktır.
Ocak faaliyetinde 9 personel çalışacaktır.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı
Ocağa Ait Rezerv Bilgileri
Maden yataklarının üretiminde madencilikte en yaygın kullanılan yöntem “açık
işletmecilik” yöntemidir. Bu sebeple, kalker açık işletmecilik yöntemi ile üretilecektir.
Sahada kademeler oluşturulacak ve cevher üretilecektir.
157
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Proje ömrü, ekonomik rezervle paralelik göstermekte olup bu ömür 46 yıl olarak
belirlenmiştir.
Sahada basamak yüksekliği 10 m., basamak genişliği 12 - 18 m. ve genel şev açısı
370 olacak şekilde ayarlanacaktır. Basamak şev açısı ise 80 0 olacaktır. Proje ömrü 46
yıldır.
Ocakta, 1 adet delici makine, 1 adet kırıcı uç takılı ekskavatör, 1 adet lastik
tekerlekli yükleyici, 1 adet grayder ve 5 adet kamyon kullanılacaktır.
Ocak faaliyetinde 9 personel çalışacaktır.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağında Yapılacak Patlatma Tasarımı;
Alçı sert formasyona sahip olduğundan, hazırlık aşamasında gevşetilmesi
gerekmektedir. Öncelikle, delme–patlatma yöntemi kullanılarak cevher yüzeyden
gevşetilecektir.
Asıl patlayıcı madde olarak Anfo kullanılacaktır. Anfo’yu patlatabilmek için
dinamit kullanılacaktır. Mevcut durumda faaliyet sahibi tarafından patlayıcı nakli, patlayıcı
depolama faaliyeti ve patlatma faaliyetleri yapılmamaktadır. Patlayıcı madde üreten firma
tarafından patlayıcı depolama, nakli ve patlatma faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
Patlatmalar sadece gündüz ve havanın açık olduğu durumlarda yapılacaktır. Ateşçi
belgesine sahip personeller tarafından gerçekleştirilecektir.
Patlatma sonucunda asıl amaç herhangi bir işlem yapılmadan direkt olarak kazı ve
yükleme faaliyetlerine başlamaktır. Ancak, patlatma parametrelerini etkiyelen bir çok
etkenler mevcuttur. Bunlar kontrol edilebilir etkenler (delik çapı, delik eğimi, delik boyu,
patlayıcı cinsi, patlayıcı miktarı v.b.) ve kontrol edilemeyen etkenler (kayacın jeolojik
yapısı v.b.) olarak belirtilebilir. Bu nedenle, ocaklarda optimum bir patlatma verimi elde
etmek genelde zordur. Bir çok ocak faaliyetlerinde patarlama (ikincil kırma) işine ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu ocakta da, patlatma sonucu elde edilen tüvenan cevherlerde kamyonlara
yüklenemeyecek kadar olan iri parçalar (patarlar) kırıcı uç takılı ekskavatör yardımıyla
patarlama (ikincil kırma) işlemleri yapılarak, istenen boyuta indirilecektir.
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms'lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Deliklerin delinmesi sırasında formasyonlar da meydana gelebilecek çatlaklara ve
oyuklara patlayıcı maddenin yer yer dağılması sonucu bir miktar patlayıcı sarfiyatı
oluşması öngörülmektedir. Her delikte kullanılacak patlayıcı madde miktarının %10’u
kadar artış meydana gelmesi beklenmektedir. Ortalama 8-12 m basamak yüksekliği, yer
yer topoğrafya ya bağlı olarak 12 m’ nin üstüne, 8 m’ nin altında çalışma yapılabilecektir.
Ocaklarda basamak yükseklikleri 12 m olacaktır. Basamak şev açısı 80 derece
olarak belirlenmiştir. Genel şev açısı ise 70 derecedir. Matkap çapı ile uyumlu olan delik
çapı ise 89 mm olacaktır. Kullanılan asıl patlayıcı olan Anfo’nun yoğunluğu 0,8
ton/m3'dür. Kayaç yoğunluğu ise 2,5 ton/m3'dür. Delikler dik ve şeş-beş (şaşırtmalı)
düzende delinecektir. Basamak dibinde tırnak kalmasını engellemek için delikler, basamak
boyuna göre biraz daha uzun delinecektir. Delikten çıkan kırıntılar sıkılama malzemesi
158
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
olarak kullanılacaktır. Bu sabit değerlerden yola çıkılarak yapılan delme - patlatma
hesapları aşağıda verilmektedir;
1. Dilim Kalınlığı Hesabı
Atlas Powder Company yaklaşımı;
B = 19,7 x d0,79
B = Dilim kalınlığı (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
B = 19,7 x (0,089)0,79 = 2,91 m
2. Delikler Arası Mesafe
S = 0,85 x B
S = Delikler arası mesafe (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = 0,85 x 2,91 = 2,5 m
3. Delik Taban Payı
T = 0,34 x B
T = Delik taban payı (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
T = 0,34 x 2,91 = 1 m
4. Delik Boyu
L=H+T
L = Delik boyu (m)
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
T = Delik taban payı (m) = 1 m
L = 12 + 1 = 13 m
5. Sıkılama Boyu
hs = B
hs = Sıkılama boyu (m)
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
hs = 2,91 m
6. Delik Dibi Şarj Yüksekliği
hd = 1,1 x B
hd = Delik Dibi Şarj Yüksekliği (m)
B = Dilim Kalınlığı (m) = 2,91 m
hd = 1,1 x 2,91 = 3,2 m
159
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
7. Delik Kolonu Şarj Yüksekliği
hk = L - (hd + hs)
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m)
L = Delik boyu (m) = 13 m
hd= Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
hs = Sıkılama boyu (m) = 2,91 m
hk = 13 - (3,2 + 2,91) = 6,89 m
8. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Şarj Konsantrasyonu
Qd = d2/1000
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m)
d = Delik çapı (mm) = 89 mm
Qd = (89)2/1000 = 7,921 kg/m
9. Delik Dibine Konulacak Patlayıcı Miktarı
Qhd = Qd x hd
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı miktarı (kg)
kg/m
Qd = Delik dibine konulacak patlayıcı şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921
hd = Delik dibi şarj yüksekliği (m) = 3,2 m
Qhd = 7,921 x 3,2 = 25,3 kg
10. Delik Kolonu Şarj Konsantrasyonu
Qk = (0,4 ≈ 0,5) x Qd
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m)
Qd = Delik dibi şarj konsantrasyonu (kg/m) = 7,921 kg/m
Qk = 0,4 x 7,921 = 3,16 kg/m
11. Delik Kolonuna Konulacak Patlayıcı Madde Miktarı
Qhk = Qk x hk
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg)
Qk = Delik kolonu şarj konsantrasyonu (kg/m) = 3,96 kg/m
hk = Delik kolonu şarj yüksekliği (m) = 6,89 m
Qhk = 3,16 x 6,89 = 21,7 kg
12. Deliğe Konulacak Toplam Patlayıcı Madde Miktarı
QT = Qhd + Qhk
QT = Toplam patlayıcı madde miktarı (kg)
Qhd = Delik dibine konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 25,3 kg
160
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Qhk = Delik kolonuna konulacak patlayıcı madde miktarı (kg) = 21,7 kg
QT = 25,3 + 21,7 = 47 kg
13. Özgül Şarj
Q = QT / B x S x H
Q = Özgül şarj (kg/m3)
QT = Toplam patlayıcı miktarı (kg) = 47 kg
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği = 12 m
Q = 47 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,53 kg/m3
14. Özgül Delme
b=L/BxSxH
b = Özgül delme (m/m3)
L = Delik boyu (m) = 13 m
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler arası mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
b = 13 / 2,91 x 2,5 x 12 = 0,14 m/m3
15. Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı
Bir Delikten Elde Edilecek Malzeme Miktarı = B x S x H
B = Dilim kalınlığı (m) = 2,91 m
S = Delikler Arası Mesafe (m) = 2,5 m
H = Basamak yüksekliği (m) = 12 m
Bir delikten elde edilecek malzeme miktarı = 2,91 x 2,5 x 12 = 87,3 m3
16. Yıllık Toplam Delik Sayısı
Yılda 300.000 ton alçı üretilecektir. Alçının yoğunluğu 2,5 ton/m3 olup,
yılda 120.000 m3 alçı üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Alçı Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 120.000 / 87,3 = 1374 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 15 patlatma, ayda 1, 3 haftada 1 patlatma yapılması planlanmaktadır.
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. sırada 30
delik ve 2. sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
161
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Bir atımda elde edilecek alçı miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 elde
edilecektir.
17. Bir Atımdaki Sarfiyat
Bir atımdaki anfo miktarı = 95 x 47 = 4,465kg/atım
Bir atımdaki dinamit miktarı = 95 x 1 = 95 kg/atım
Bir atımdaki elektriksiz kapsül = 95 x 1 = 95 adettir. Buna 8 adet sıralar
arası gecikme kapsülü eklenir ve toplam 103 adet olur.
Atım başına 1 adet elektrikli kapsül kullanılacaktır.
Ateşleme Sistemi
Elektriksiz milisaniyeli ateşleme sistemi uygulanacaktır. Her bir delik 25 ms
gecikme süreleri ile tek tek patlatılacaktır. Delikler şeşbeş düzende delinecektir. Bir atımda
3 sıra yapılacaktır. Sıralar arasında da 42 ms'lik gecikme süresi uygulanacaktır. İlk
ateşlemede elektrikli kapsül manyetoya bağlanacaktır. Manyeto ile elde edilen elektrik,
elektrikli kapsülü ateşleyecek ve kapsülde infilaklı fitili veya elektriksiz kapsülü
ateşleyecektir. İnfilaklı fitil veya elektriksiz kapsülü delikleri ateşleyecektir.
Aşağıdaki tabloda delme - patlatma modeli sunulmaktadır.
Tablo 53 Delme - Patlatma Paterni
PARAMETRELER
Formasyon
Kayaç Yoğunluğu
Yıllık Çalışma Süreleri
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Aylık Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Günlük Üretim Miktarı
Kaç günde bir patlatma
yapılacağı
Aylık Patlatma Sayısı
Yıllık Patlatma Sayısı
Delik Paterni
Delik Çapı
Delik Eğimi
Basamak Boyu
Delik Boyu
Dip Delgi
Sıkılama Boyu
Yük Mesafesi
Delikler Arası Mesafe
Bir delikteki yüzey/delik
içi gecikme süreleri
Sıralar Arası Gecikme
Süresi
Bir Delikten Elde Edilen
Teorik Hacim
Bir Delikten Elde Edilen
Teorik Hacim
:
:
:
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
2,3
100
30.000
7.500
3.000
300
120
-
2,5
300
300.000
25.000
10.000
1.000
400
21
kg/m3
gün/yıl
ton/yıl
ton/ay
m3/ay
ton/gün
m3/gün
Gün
1
4
1
15
adet
adet
89
90 (Dik)
11,2
10
1,2
4,005
5,2
5,006
30/500
89
90 (Dik)
12
13
1
2,91
2,91
2,5
25/500
mm
o
m
m
m
m
m
ms
30
42
ms
200,49
87,3
m3
431,12
20.733
ton
162
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde
Miktarları
Ana Şarj (ANFO)
:
Miktarı
Yemleyici
:
(Dinamit) Miktarı
Elektriksiz Kapsül
:
Miktarı
Bir delikten toplam :
patlayıcı madde
miktarı
Birim Tüketimler
ANFO
Yemleyici
(Dinamit)
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
Delgi
Bir
Atımdaki
Tüketimler
Bir atımdaki üretim
ANFO
Dinamit
Elektriksiz Kapsül
Elektrikli Kapsül
Sıralar
Arası
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön
kesme
uygulamaları için)
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Mevcut Durum
Talep Edilen
Birim
49,08
47
Kg
-
1
Kg
-
1
Adet
49,08
48
Kg
:
:
0,24
-
0,44
0,011
kg/m3
kg/m3
:
:
:
-
0,0011
0,0001
0,09
ad/m3
ad/m3
ad/m3
:
-
0,01623
m/m3
:
0,0005
0,51
m/m3
:
:
:
:
:
:
3409
834,36
-
8293,5
4,465
95
95
1
8
m3/atım
kg/atım
kg/atım
adet/atım
adet/atım
adet/atım
:
-
45
m/atım
95
adet/atım
995.220
11.400
11.400
120
960
Kg/yıl
Kg/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
Adet/yıl
5.400
m/yıl
Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı
Delik Sayısı
17
:
Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarları
ANFO
3240
:
Dinamit
:
Elektriksiz Kapsül
:
Elektrikli Kapsül
:
Sıralar
Arası :
Gecikme Kapsülü
Fitil (sadece ön :
kesme
uygulamaları için)
163
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Malzeme Ocaklarında Alınacak Çevresel Önlemler
Ocakta çalışacak personellerin bütün ihtiyaçları fabrikadan karşılanacaktır.
Ocak faaliyetinde proses suyu kullanımı gerektirek bir durum söz konusu
olmayacaktır. Personel için gerekli içme suyu damacanalarla, tozumayı önlemek için
kullanılacak sulama suyu ise yeraltından veya belediyeden ocak alanına fabrikadan
getirilecektir.
Ocağın işletme esnasında oluşan çevresel etkilerden tozumayı önlemek için ocak
çalışma alanı, ocak içi yollar ve çalışma alanı belirli aralıklarla arazözle sulanacaktır. Aşırı
sıcakların olduğu dönemlerde sulama sıklığı arttırılacaktır.
Ocak faaliyeti süresince; gürültü ile ilgili olarak sınır değerlerin aşılması
durumunda, kaynakta gürültü azaltılmasına yönelik tedbirler (örneğin iş makinelerine
susturucu takılması veya mevcut susturucuların bakımlarının yapılması) ile alıcı noktada
gürültü perdelemeye yönelik önlemlerin alınması (örneğin ağaçlandırma veya paneller ile
gürültü perdelerinin oluşturulması) gerekebilecektir.
Bölüm IV.B.12’de ayrıntılı olarak hesaplanan patlatma vibrasyon hesabına göre,
yapılacak faaliyetin yerleşim yerlerine ve/veya yapılara olumsuz etkisi söz konusu değildir.
Patlatmanın yaratacağı ses ve sarsıntı etkisini en aza indirmek için milisaniyeli
gecikmeli kapsüllerle ateşleme yapılacaktır. Bütün patlatma faaliyetleri gündüz saatlerinde
gerçekleştirilecektir. Patlatmalar haftasonlarında yapılmayacaktır.
Patlayıcı madde üreten kuruluşlar, patlayıcı madde temini ve patlatma hizmetlerini
gerçekleştireceklerdir. Faaliyet sahibi tarafından ocak alanında herhangi bir patlayıcı
madde deposu yapılmayacak, patlayıcı madde nakli yapılmayacaktır. Patlatma faaliyeti
ateşçi belgesine sahip personel tarafından yapılacaktır. Patlatma sırasında ve sonrasında
ölçümler yapılması sağlanacak ve çevreye uyumlu bir patlatma yapılacaktır.
33087 RN Kalker ocağında; Yüzey gecikmeli kapsüller kullanılacak, mesire yerine
yakınlığı sebebiyle Cumartesi ve Pazar günleri patlatma yapılmayacak, Periyodik olarak
yıllık sarsıntı ve hava şoku ölçümleri yapılacaktır.
57767RN Alçı Ocağında; Yüzey gecikmeli kapsüller kullanılacak. Periyodik olarak
yıllık sarsıntı ve hava şoku ölçümleri yapılacaktır.
40946RN Kalker ocağında; Yüzey gecikmeli kapsüller kullanılacak. Periyodik
olarak yıllık sarsıntı ve hava şoku ölçümleri yapılacaktır.
78732 RN Kil/Marn Ocağında; tozumayı engellemek amacıyla arazözle yollar
sulanacaktır.
Malzeme ocaklarındaki üretim faaliyeti sırasında 3213 sayılı Maden Kanunu’na
(değişiklik: 5995 Kanun no ile Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun) ve bu kapsamda yürürlükte olan tüm kanun ve yönetmeliklere
uyulacaktır.
Ocaklara Ait Termin Planı, Restorasyon Planı ve 1/5.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
ekte sunulmaktadır (Bkz.Ek 26).
164
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.B.10. İçme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrası oluşacak atık sular ve
bertarafı
Malzeme ocakları bünyesinde kalıcı herhangi bir bina veya tesis inşaa edilmeyecek
olup, çalışacak personel tüm ihtiyaçlarını fabrikadan karşılayacaktır. Dolayısı ile ocaklarda
herhangi bir atıksu oluşumu söz konusu olmayacaktır.
IV.B.11. Üretim sırasında toz kaynakları ve çıkacak toz miktarı,
Ocaklarda üretim sırasında gerçekleştirilecek patlatma, sökme, yükleme ve taşıma
gibi işlemlerden kaynaklanacak toz emizyonlarına ilişkin hesaplamalar ve mevzuat
kapsamında değerlendirmeleri, hazırlanan hava kalitesi modelleme raporunda
verilmektedir (Bkz.Ek 18).
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır.
Ocaklarda malzemenin nakliyesi sırasında kullanılacak stabilize yol mesafeleri
aşağıda verilmektedir.
 33087 ruhsat numaralı ocak sahasında 12 km.
Ocaklarda çalışmalar sırasında tozumaya sebep olacak işlemler malzemeyi almak
için yapılacak malzemenin alınması, kamyonlara yüklenmesi, taşınması, boşaltılması
patlatılması gibi durumlardan kaynaklanacaktır. Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz
emisyon miktarları, Yönetmelikte verilen faktörler yardımıyla belirlenmiştir.
Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz emisyon miktarlarının hesabında
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-12 Tablo 12.6’da verilen kontrollü
emisyon faktörleri kullanılmıştır. Yükleme, Nakliye, Boşaltma işlemlerinde Yönetmelik
Ek-1’de belirtilen önlemler (sulama, kapalı taşıma sistemlerinin kullanılması, malzemenin
nemli tutulması, savrulma yapılmadan yükleme boşaltılması vb.) alınacaktır.Bu sebepten
dolayı kontrollü emisyon faktörleri kullanılmıştır.
Malzemenin Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır. Çıkarılacak malzeme 25 ton’luk kamyonlarla taşınacak olup
ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki mesafe 12 km’dir.
Emisyon Faktörleri
Boşaltma Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Yükleme Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
165
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Araçların Hareketi(Gidiş-Dönüş) Faktörü
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
0,35 kg/araç-km
Malzemenin Boşaltılması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton kalker/yıl
x 0,005 kg toz/ton kalker
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  5.2 kg toz/saat
Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton kalker/yıl
x 0,005 kg toz/ton kalker
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  5.2 kg toz/saat
Malzemenin Taşınmasından Kaynaklanan Toz Miktarı
Mesafe = 12 km. (Ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki yolun uzunluğu.
Ayrıca ocak sahasına gidiş ve dönüş sebebiyle bu mesafe iki ile çarpılmıştır.)
Toz Emisyonu =
Araç Sayısı x Emisyon Faktörü x Mesafe
Günlük Çalışma Kapasitesi
Toz Emisyonu =
15 araç/gün x 0.35 kg toz/araç-km x 12 km x 2
 15.75 kg/saat
8 saat/gün
Toplam Toz Emisyonu
Boşaltma ................................................................................................... . 5,2 kg/saat
Yükleme ..................................................................................................... 5,2 kg/saat
Taşıma ................................................................................................... 15,75 kg/saat
Toplam .................................................................................................... 26,15 kg/saat
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocak Sahası Patlatma için;
Emisyon Faktörleri
Patlatma Emisyon Faktörü ...................................................................... 0,080 kg/ton
166
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Kalkerin yoğunluğu 2,5 ton/m3
olup, yılda 1.000.000 m3 kalker üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Kalker Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 1.000.000 / 87,3 = 11,454 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 120 patlatma, ayda 10, haftada 3 patlatma yapılması planlanmaktadır.
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. Sırada 30
delik ve 2. Sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
Bir atımda elde edilecek kalker miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 elde
edilecektir.
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecek olup;
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton/yil
 8333 ton/gun
300yil/gün
Toz Emisyonu =
0.080 kg/ton x 8333 ton/gun
 27.7 kg/sa
24gun/sa
Sonuç
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0 kg/saat
değerinden yüksek olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına
gidilmiştir.
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır.
Ocaklarda malzemenin nakliyesi sırasında kullanılacak stabilize yol mesafeleri
aşağıda verilmektedir.
 40946 ruhsat numaralı ocak sahasında 8 km.
Ocaklarda çalışmalar sırasında tozumaya sebep olacak işlemler malzemeyi almak
için yapılacak malzemenin alınması, kamyonlara yüklenmesi, taşınması, boşaltılması
patlatılması gibi durumlardan kaynaklanacaktır. Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz
emisyon miktarları, Yönetmelikte verilen faktörler yardımıyla belirlenmiştir.
Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz emisyon miktarlarının hesabında
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-12 Tablo 12.6’da verilen kontrollü
emisyon faktörleri kullanılmıştır. Yükleme, Nakliye, Boşaltma işlemlerinde Yönetmelik
Ek-1’de belirtilen önlemler (sulama, kapalı taşıma sistemlerinin kullanılması, malzemenin
nemli tutulması, savrulma yapılmadan yükleme boşaltılması vb.) alınacaktır.Bu sebepten
dolayı kontrollü emisyon faktörleri kullanılmıştır.
167
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Malzemenin Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Ocakta yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde
8 saat çalışma yapılacaktır. Çıkarılacak malzeme 25 ton’luk kamyonlarla taşınacak olup
ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki mesafe 8 km’dir.
Emisyon Faktörleri
Boşaltma Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Yükleme Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Araçların Hareketi(Gidiş-Dönüş) Faktörü ......................................... 0,35 kg/araç-km
Malzemenin Boşaltılması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton kalker/yıl
x 0,005 kg toz/ton kalker
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  5.2 kg toz/saat
Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton kalker/yıl
x 0,005 kg toz/ton kalker
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  5.2 kg toz/saat
Malzemenin Taşınmasından Kaynaklanan Toz Miktarı
Mesafe = 8 km. (Ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki yolun uzunluğu.
Ayrıca ocak sahasına gidiş ve dönüş sebebiyle bu mesafe iki ile çarpılmıştır.)
Toz Emisyonu =
Araç Sayısı x Emisyon Faktörü x Mesafe
Günlük Çalışma Kapasitesi
Toz Emisyonu =
15 araç/gün x 0.35 kg toz/araç-km x 8 km x 2
 10.5 kg/saat
8 saat/gün
168
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Toplam Toz Emisyonu
Boşaltma ................................................................................................... . 5,2 kg/saat
Yükleme ..................................................................................................... 5,2 kg/saat
Taşıma ..................................................................................................... 10,5 kg/saat
Toplam ...................................................................................................... 20,9 kg/saat
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocak Sahası Patlatma için;
Emisyon Faktörleri
Patlatma Emisyon Faktörü ...................................................................... 0,080 kg/ton
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecektir. Kalkerin yoğunluğu 2,5 ton/m3
olup, yılda 1.000.000 m3 kalker üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Kalker Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 1.000.000 / 87,3 = 11,454 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 120 patlatma, ayda 10, haftada 3 patlatma yapılması planlanmaktadır.
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. Sırada 30
delik ve 2. Sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
Bir atımda elde edilecek kalker miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 elde
edilecektir.
Yılda 2.500.000 ton kalker üretilecek olup;
Toz Emisyonu =
2.500.000 ton/yil
 8333 ton/gun
300yil/gün
Toz Emisyonu =
0.080 kg/ton x 8333 ton/gun
 27.7 kg/sa
24gun/sa
Sonuç
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0 kg/saat
değerinden yüksek olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına
gidilmiştir.
78732 Ruhsat Numaralı Kil/Marn Ocağı
Ocakta yılda 750.000 ton/yıl kil üretilmesi planlanmaktadır
Ocaklarda malzemenin nakliyesi sırasında kullanılacak stabilize yol mesafeleri
aşağıda verilmektedir.
169
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
 78732 ruhsat numaralı ocak sahasında 3 km.
Ocaklarda çalışmalar sırasında tozumaya sebep olacak işlemler malzemeyi almak
için yapılacak malzemenin alınması, kamyonlara yüklenmesi, taşınması, boşaltılması
patlatılması gibi durumlardan kaynaklanacaktır. Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz
emisyon miktarları, Yönetmelikte verilen faktörler yardımıyla belirlenmiştir.
Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz emisyon miktarlarının hesabında
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-12 Tablo 12.6’da verilen kontrollü
emisyon faktörleri kullanılmıştır. Yükleme, Nakliye, Boşaltma işlemlerinde Yönetmelik
Ek-1’de belirtilen önlemler (sulama, kapalı taşıma sistemlerinin kullanılması, malzemenin
nemli tutulması, savrulma yapılmadan yükleme boşaltılması vb.) alınacaktır.Bu sebepten
dolayı kontrollü emisyon faktörleri kullanılmıştır.
Malzemenin Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Ocakta yılda 750.000 ton/yıl kil üretilmesi planlanmaktadır Yılda 12 ay, ayda 25
gün ve günde 8 saat çalışma yapılacaktır. Çıkarılacak malzeme 25 ton’luk kamyonlarla
taşınacak olup ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki mesafe 3 km’dir.
Emisyon Faktörleri
Boşaltma Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Yükleme Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Araçların Hareketi(Gidiş-Dönüş) Faktörü ......................................... 0,35 kg/araç-km
Malzemenin Boşaltılması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
750.000 ton kil/yıl
x 0,005 kg toz/ton kil
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  1.56 kg toz/saat
Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
750.000 ton kil/yıl
x 0,005 kg toz/ton kil
300 gün/yıl x 8 saat/gün
170
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Toz Emisyonu  1.56 kg toz/saat
Malzemenin Taşınmasından Kaynaklanan Toz Miktarı
Mesafe = 3 km. (Ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki yolun uzunluğu.
Ayrıca ocak sahasına gidiş ve dönüş sebebiyle bu mesafe iki ile çarpılmıştır.)
Toz Emisyonu =
Araç Sayısı x Emisyon Faktörü x Mesafe
Günlük Çalışma Kapasitesi
Toz Emisyonu =
5 araç/gün x 0.35 kg toz/araç-km x 3 km x 2
 1.31 kg/saat
8 saat/gün
Toplam Toz Emisyonu
Boşaltma ................................................................................................. . 1,56 kg/saat
Yükleme ................................................................................................... 1,56 kg/saat
Taşıma ..................................................................................................... 1,31 kg/saat
Toplam ...................................................................................................... 4,43 kg/saat
Sonuç
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0 kg/saat
değerinden yüksek olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına
gidilmiştir.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocak Sahası
Yılda 300.000 ton alçı üretilecektir Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 8 saat
çalışma yapılacaktır.
Ocaklarda malzemenin nakliyesi sırasında kullanılacak stabilize yol mesafeleri
aşağıda verilmektedir.
 57767 ruhsat numaralı ocak sahasında 9 km.
Ocaklarda çalışmalar sırasında tozumaya sebep olacak işlemler malzemeyi almak
için yapılacak malzemenin alınması, kamyonlara yüklenmesi, taşınması, boşaltılması
patlatılması gibi durumlardan kaynaklanacaktır. Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz
emisyon miktarları, Yönetmelikte verilen faktörler yardımıyla belirlenmiştir.
Söz konusu işlemler sonucu oluşacak toz emisyon miktarlarının hesabında
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Ek-12 Tablo 12.6’da verilen kontrollü
emisyon faktörleri kullanılmıştır. Yükleme, Nakliye, Boşaltma işlemlerinde Yönetmelik
Ek-1’de belirtilen önlemler (sulama, kapalı taşıma sistemlerinin kullanılması, malzemenin
nemli tutulması, savrulma yapılmadan yükleme boşaltılması vb.) alınacaktır. Bu sebepten
dolayı kontrollü emisyon faktörleri kullanılmıştır.
171
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Malzemenin Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Yılda 300.000 ton alçı üretilecektir. Yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 8 saat
çalışma yapılacaktır. Çıkarılacak malzeme 25 ton’luk kamyonlarla taşınacak olup ocak
sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki mesafe 9 km’dir.
Emisyon Faktörleri
Boşaltma Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Yükleme Emisyon Faktörü ..................................................................... 0,005 kg/ton
Araçların Hareketi(Gidiş-Dönüş) Faktörü ......................................... 0,35 kg/araç-km
Malzemenin Boşaltılması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
300.000 ton alci/yıl
x 0,005 kg toz/ton alci
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  0.62 kg toz/saat
Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Toz Emisyonu =
Yıllık Üretim Kapasitesi
x Emisyon Faktörü
Yıllık Çalışma Süresi x Günlük Çalışma Süresi
Toz Emisyonu =
300.000 ton alci/yıl
x 0,005 kg toz/ton alci
300 gün/yıl x 8 saat/gün
Toz Emisyonu  0.62 kg toz/saat
Malzemenin Taşınmasından Kaynaklanan Toz Miktarı
Mesafe = 9 km. (Ocak sahası ile Çimento Fabrikası arasındaki yolun uzunluğu.
Ayrıca ocak sahasına gidiş ve dönüş sebebiyle bu mesafe iki ile çarpılmıştır.)
Toz Emisyonu =
Araç Sayısı x Emisyon Faktörü x Mesafe
Günlük Çalışma Kapasitesi
Toz Emisyonu =
5 araç/gün x 0.35 kg toz/araç-km x 9 km x 2
 3.93 kg/saat
8 saat/gün
172
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Toplam Toz Emisyonu
Boşaltma ................................................................................................. . 0,62 kg/saat
Yükleme ................................................................................................... 0,62 kg/saat
Taşıma ..................................................................................................... 3,93 kg/saat
Toplam ...................................................................................................... 5,17 kg/saat
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocak Sahası Patlatma için;
Emisyon Faktörleri
Patlatma Emisyon Faktörü ...................................................................... 0,080 kg/ton
Yılda 300.000 ton alçı üretilecektir. Alçının yoğunluğu 2,5 ton/m3 olup,
yılda 120.000 m3 alçı üretilecektir.
Yıllık toplam delik sayısı = Toplam Alçı Hacmi / Bir Delikten Elde
Edilecek Malzeme Miktarı
Yıllık toplam delik sayısı = 120.000 / 87,3 = 1374 adet/yıl
Bir patlatmada ortalama 95 delik delinecektir.
Yılda 15 patlatma, ayda 1, 3 haftada 1 patlatma yapılması planlanmaktadır.
Delikler dik, şeş-beş düzende ve 3 sıra halinde delinecektir. 1. sırada 30
delik ve 2. sırada 31, 3. Sırasında 34 delik delinecektir.
Bir atımda elde edilecek alçı miktarı = 95 x 87,3 = 8293,5 m3 elde
edilecektir.
Yılda 300.000 ton kalker üretilecek olup;
Toz Emisyonu =
300.000 ton/yil
 1000 ton/gun
300yil/gün
Toz Emisyonu =
0.080 kg/ton x 1000 ton/gun
 3.33 kg/sa
24gun/sa
Sonuç
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0 kg/saat
değerinden yüksek olduğu için hava kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanmasına
gidilmiştir.
MODELLEMEDEN YORUM
Proje kapsamında, oluşacak toz emisyonları ile ilgili olarak, 03.07.2009 tarih ve
27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği” ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine
173
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
uyulacak olup, modelleme sonucunda çıkan değerler sınır değerlerin altında kaldığından
dolayı çevreye herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır.
IV.B.12. Üretim sırasında meydana gelecek vibrasyon, gürültü kaynakları ve
seviyeleri, akustik rapor
Patlatma Sırasında Ocaklarda Meydana Gelebilecek Vibrasyon (Titreşim)
Hesapları
Toplamda üç ocakta da patlatma faaliyeti yapılacağından vibrasyon hesapları her
bir ocak için ayrı ayrı hesaplanmıştır.
33087 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı İçin Vibrasyon Hesabı;
Patlatma sonucu oluşan şok dalgalar havada ve ateşlenen kaya birimi içinde belirli
bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir. Şok dalgalarının çevrede bulunan hassas noktalara (bina, köprü,
tarihi binalar, mağara vb) hasar verebileceği mesafe aşağıda açıklanan bağıntılar
yardımıyla hesaplanabilmektedir. Bağıntılarda değişken olarak anlık şarj (bir gecikme
süresinde ateşlenen patlayıcı miktarı) atım yeri ile çevre birimleri arasındaki mesafe ve
kayaç türlerine ait katsayılar bulunmaktadır.
Bir yılda alınacak malzeme miktarı ortalama 2.500.000 ton/yıl (1.000.000 m3)
kabul edildiğinde bunun bir patlatmada minimum 8.293,5 m3' ü alınarak toplam 120 adet
patlatmayla 2.500.000 ton' luk üretim gerçekleştirilecektir.
Her deliğe 48 kg patlayıcı konularak bir patlatmada minimum 8.293,5 m3 malzeme
çıkarılacaktır. Patlatmalar gecikmeli kapsüller kullanılarak yapılacaktır.
a. Taş Savrulması
Patlatma işlemi sırasında patlayıcı madde kaya kütlesi içerisinde yeterince
hapsedilmezse, reaksiyon sonucu oluşan yüksek basınçlı gazların erken atmosfere deşarj
olması sırasında bazı kayalar kütleden ayrılarak uzağa savrulurlar.
Lm = 260 x d2/3
Lm = Maksimum taş savrulma mesafesi (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
Lm = 260 x (0,089)2/3 = 52,67 m'dir.
φ = 0,1 x d2/3
φ = Savrulan taş parçası boyutu (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
φ = 0,1 x (0,089)2/3 = 0,02 m = 20 cm
Sonuç olarak; patlatma sonucunda, 20 cm boyutundaki taşlar en fazla 52,67 m
mesafeye savrulacaktır.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri 2 km güneyinde bulunan Fatih
Mahallesi’ne ve 1330 metre mesafede bulunan Mihrivefa Su kaynağına herhangi bir
olumsuz etkisi olmayacaktır.
b. Hava Şoku
174
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Kaya çatlaklarından atmosfere hızla boşalan reaksiyon ürünü gazlar önemli ölçüde
gürültü oluştururlar. Önlemler alınmadığı koşullarda gürültü düzeyi yüksek boyutlara
ulaşarak hava şoku dalgalarına dönüşür.
Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır.
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5√W
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√W<D<10√W
Hafif Şiddette Etki Zonu
: 10√W<D<15√W
D = Etki zon aralığı (m)
W = Bir gecikme aralığında kullanılan patlayıcı miktarı (kg) = 48 kg
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5 √48 = 34,6 m
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√48 < D < 10 √34,2 = 34,6 < D < 69,2 m
Hafif Şiddette Etki Zonu
: 10 √47 < D < 15 √ 47 = 69,2 < D <103,9 m
Sonuç olarak; patlatma sonucunda; 103,9 m hava şoku etkisi olacaktır.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri 2 km güneyinde bulunan Fatih
Mahallesi’ne ve 1330 metre mesafede bulunan Mihrivefa Su kaynağına hava şokunun
olumsuz etkisi olmayacaktır.
c. Yer Sarsıntısı (Vibrasyon)
Patlatma sonucu oluşan şok dalgaları havada olduğu gibi ateşlenen kaya birimi
içinde de belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım şok (sismik)
dalgaların enerjileri tükeninceye kadar devam eder. Atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir.
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; Birincisi
bozulan ortamın yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını
etkileyip, denge pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık
hızıdır.
Sismik dalgaların taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi,
süreksizlikler, frekans, kırılma açısı, kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik
özellikleri gibi çeşitli etkenlere bağlıdır.
Sarsıntı hızı tespiti için, parçacık hızı formülü kullanılmıştır.
V = k x SDβ
V = Parçacık hızı (mm/s)
k, β = Arazi katsayıları (daha önceden yapılmış bir kalker formasyonu sırasında
tespit edilmiş olan sabit değerler alınmıştır)
k = 2445
β = - 1,937
V = 2445 x SD-1,937
SD = (R / √Q)
R = patlatmanın etki ettiği mesafe (ölçüm yeri mesafesi) (m)
175
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Q = Birim zamanda devreye giren toplam patlayıcı miktar (kg) = 48 kg
Formulün son hali;
V = k x (R / √Q)β
R = 50 m mesafe için :
V = 2445 x (50 / √48)-1,937
V = 53,1 mm/s
R = 100 m mesafe için:
V = 2445 x (100 / √48)-1,937
V = 13,8 mm/s
R = 200 m mesafe için :
V = 2445 x (200 / √48)-1,937
V = 3,6 mm/sn
R = 300 m mesafe için :
V = 2445 x (300 / √48)-1,937
V = 1,65 mm/sn
R = 400 m mesafe için :
V = 2445 x (400 / √48)-1,937
V = 0,94 mm/sn
R = 500 m mesafe için :
V = 2445 x (500 / √48)-1,937
V = 0,61 mm/sn
R = 1000 m mesafe için :
V = 2445 x (1000 / √48)-1,937
V = 0,16 mm/sn
R = 2000 m mesafe için :
V = 2445 x (2000 / √48)-1,937
V = 0,041 mm/sn
R = 3000 m mesafe için :
V = 2445 x (3000 / √48)-1,937
V = 0,019 mm/sn
Yorumlar
Standart Değerler;
Modern Evler için : Parçacık hızının 19 mm/sn' nin altında olması gerekmektedir.
Eski Yapılar için : Parçacık hızının 12,7 mm/sn'in altında olması gerekmektedir.
Boru hattı için
: Parçacık hızının 5 mm/sn'nin altında olması gerekmektedir.
En yakın yerleşim yerindeki evlerin, eski yapılar olduğu kabul edilirse; 105 m
(12,37mm/sn) mesafede herhangi bir yerleşim yerinin olmaması gerekmektedir. Buna, 50
m'lik tampon mesafesi eklendiğinde, güvenlik mesafesi 155 m olması gerekmektedir.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri 2 km güneyinde bulunan Fatih
Mahallesi’ne ve 1330 metre mesafede bulunan Mihrivefa Su kaynağına herhangi bir
olumsuz etkisi olmayacaktır.
40946 Ruhsat Numaralı Kalker Ocağı İçin Vibrasyon Hesabı;
Patlatma sonucu oluşan şok dalgalar havada ve ateşlenen kaya birimi içinde belirli
bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir. Şok dalgalarının çevrede bulunan hassas noktalara (bina, köprü,
176
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
tarihi binalar, mağara vb) hasar verebileceği mesafe aşağıda açıklanan bağıntılar
yardımıyla hesaplanabilmektedir. Bağıntılarda değişken olarak anlık şarj (bir gecikme
süresinde ateşlenen patlayıcı miktarı) atım yeri ile çevre birimleri arasındaki mesafe ve
kayaç türlerine ait katsayılar bulunmaktadır.
Bir yılda alınacak malzeme miktarı ortalama 2.500.000 ton/yıl (1.000.000 m3)
kabul edildiğinde bunun bir patlatmada minimum 8.293,5 m3' ü alınarak toplam 120 adet
patlatmayla 2.500.000 ton' luk üretim gerçekleştirilecektir.
Her deliğe 48 kg patlayıcı konularak bir patlatmada minimum 8.293,5 m3 malzeme
çıkarılacaktır. Patlatmalar gecikmeli kapsüller kullanılarak yapılacaktır.
a. Taş Savrulması
Patlatma işlemi sırasında patlayıcı madde kaya kütlesi içerisinde yeterince
hapsedilmezse, reaksiyon sonucu oluşan yüksek basınçlı gazların erken atmosfere deşarj
olması sırasında bazı kayalar kütleden ayrılarak uzağa savrulurlar.
Lm = 260 x d2/3
Lm = Maksimum taş savrulma mesafesi (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
Lm = 260 x (0,089)2/3 = 52,67 m'dir.
φ = 0,1 x d2/3
φ = Savrulan taş parçası boyutu (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
φ = 0,1 x (0,089)2/3 = 0,02 m = 20 cm
Sonuç olarak; patlatma sonucunda, 20 cm boyutundaki taşlar en fazla 52,67 m
mesafeye savrulacaktır.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 5 km (kuş uçuşu
mesafedeki) uzaklıktaki Çimento Fabrikası ve Altıntabak Mahallesi olup herhangi bir
olumsuz etkisi olmayacaktır.
b. Hava Şoku
Kaya çatlaklarından atmosfere hızla boşalan reaksiyon ürünü gazlar önemli ölçüde
gürültü oluştururlar. Önlemler alınmadığı koşullarda gürültü düzeyi yüksek boyutlara
ulaşarak hava şoku dalgalarına dönüşür.
Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır.
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5√W
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√W<D<10√W
Hafif Şiddette Etki Zonu
: 10√W<D<15√W
D = Etki zon aralığı (m)
W = Bir gecikme aralığında kullanılan patlayıcı miktarı (kg) = 48 kg
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5 √48 = 34,6 m
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√48 < D < 10 √34,2 = 34,6 < D < 69,2 m
177
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Hafif Şiddette Etki Zonu
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
: 10 √47 < D < 15 √ 47 = 69,2 < D <103,9 m
Sonuç olarak; patlatma sonucunda; 103,9 m hava şoku etkisi olacaktır.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 5 km (kuş uçuşu
mesafedeki) uzaklıktaki Çimento Fabrikası ve Altıntabak Mahallesi olup herhangi bir
olumsuz etkisi olmayacaktır.
c. Yer Sarsıntısı (Vibrasyon)
Patlatma sonucu oluşan şok dalgaları havada olduğu gibi ateşlenen kaya birimi
içinde de belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım şok (sismik)
dalgaların enerjileri tükeninceye kadar devam eder. Atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir.
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; Birincisi
bozulan ortamın yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını
etkileyip, denge pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık
hızıdır.
Sismik dalgaların taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi,
süreksizlikler, frekans, kırılma açısı, kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik
özellikleri gibi çeşitli etkenlere bağlıdır.
Sarsıntı hızı tespiti için, parçacık hızı formülü kullanılmıştır.
V = k x SDβ
V = Parçacık hızı (mm/s)
k, β = Arazi katsayıları (daha önceden yapılmış bir kalker formasyonu sırasında
tespit edilmiş olan sabit değerler alınmıştır)
k = 2445
β = - 1,937
V = 2445 x SD-1,937
SD = (R / √Q)
R = patlatmanın etki ettiği mesafe (ölçüm yeri mesafesi) (m)
Q = Birim zamanda devreye giren toplam patlayıcı miktar (kg) = 48 kg
Formulün son hali;
V = k x (R / √Q)β
R = 50 m mesafe için :
V = 2445 x (50 / √48)-1,937
V = 53,1 mm/s
R = 100 m mesafe için:
V = 2445 x (100 / √48)-1,937
V = 13,8 mm/s
R = 200 m mesafe için :
V = 2445 x (200 / √48)-1,937
V = 3,6 mm/sn
R = 300 m mesafe için :
V = 2445 x (300 / √48)-1,937
178
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
V = 1,65 mm/sn
R = 400 m mesafe için :
V = 2445 x (400 / √48)-1,937
V = 0,94 mm/sn
R = 500 m mesafe için :
V = 2445 x (500 / √48)-1,937
V = 0,61 mm/sn
R = 1000 m mesafe için :
V = 2445 x (1000 / √48)-1,937
V = 0,16 mm/sn
R = 2000 m mesafe için :
V = 2445 x (2000 / √48)-1,937
V = 0,041 mm/sn
R = 3000 m mesafe için :
V = 2445 x (3000 / √48)-1,937
V = 0,019 mm/sn
Yorumlar
Standart Değerler;
Modern Evler için : Parçacık hızının 19 mm/sn' nin altında olması gerekmektedir.
Eski Yapılar için : Parçacık hızının 12,7 mm/sn'in altında olması gerekmektedir.
Boru hattı için
: Parçacık hızının 5 mm/sn'nin altında olması gerekmektedir.
En yakın yerleşim yerindeki evlerin, eski yapılar olduğu kabul edilirse; 105 m
(12,37mm/sn) mesafede herhangi bir yerleşim yerinin olmaması gerekmektedir. Buna, 50
m'lik tampon mesafesi eklendiğinde, güvenlik mesafesi 155 m olması gerekmektedir.
Buna göre proje alanına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 5 km (kuş uçuşu
mesafedeki) uzaklıktaki Çimento Fabrikası ve Altıntabak Mahallesi olup herhangi bir
olumsuz etkisi olmayacaktır.
57767 Ruhsat Numaralı Alçı Ocağı Vibrasyon Hesabı
Patlatma sonucu oluşan şok dalgalar havada ve ateşlenen kaya birimi içinde belirli
bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir. Şok dalgalarının çevrede bulunan hassas noktalara (bina, köprü,
tarihi binalar, mağara vb) hasar verebileceği mesafe aşağıda açıklanan bağıntılar
yardımıyla hesaplanabilmektedir. Bağıntılarda değişken olarak anlık şarj (bir gecikme
süresinde ateşlenen patlayıcı miktarı) atım yeri ile çevre birimleri arasındaki mesafe ve
kayaç türlerine ait katsayılar bulunmaktadır.
Bir yılda alınacak malzeme miktarı ortalama 300.000 ton/yıl (120.000 m3) kabul
edildiğinde bunun bir patlatmada minimum 8.293,5 m3' ü alınarak toplam 15 adet
patlatmayla 300.000 ton' luk üretim gerçekleştirilecektir.
Her deliğe 48 kg patlayıcı konularak bir patlatmada minimum 8.293,5 m3 malzeme
çıkarılacaktır. Patlatmalar gecikmeli kapsüller kullanılarak yapılacaktır.
a. Taş Savrulması
179
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Patlatma işlemi sırasında patlayıcı madde kaya kütlesi içerisinde yeterince
hapsedilmezse, reaksiyon sonucu oluşan yüksek basınçlı gazların erken atmosfere deşarj
olması sırasında bazı kayalar kütleden ayrılarak uzağa savrulurlar.
Lm = 260 x d2/3
Lm = Maksimum taş savrulma mesafesi (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
Lm = 260 x (0,089)2/3 = 52,67 m'dir.
φ = 0,1 x d2/3
φ = Savrulan taş parçası boyutu (m)
d = Delik çapı (m) = 0,089 m
φ = 0,1 x (0,089)2/3 = 0,02 m = 20 cm
Sonuç olarak; patlatma sonucunda, 20 cm boyutundaki taşlar en fazla 52,67 m
mesafeye savrulacaktır.
Ocak sahasına en yakın yerleşim yeri 3,75 km. mesafedeki Sivas İli ve 6 km
mesafedeki Yapı Mahallesi olup herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır.
b. Hava Şoku
Kaya çatlaklarından atmosfere hızla boşalan reaksiyon ürünü gazlar önemli ölçüde
gürültü oluştururlar. Önlemler alınmadığı koşullarda gürültü düzeyi yüksek boyutlara
ulaşarak hava şoku dalgalarına dönüşür.
Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır.
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5√W
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√W<D<10√W
Hafif Şiddette Etki Zonu
: 10√W<D<15√W
D = Etki zon aralığı (m)
W = Bir gecikme aralığında kullanılan patlayıcı miktarı (kg) = 48 kg
Şiddetli Etki Zonu
: D < 5 √48 = 34,6 m
Orta Şiddette Etki Zonu
: 5√48 < D < 10 √34,2 = 34,6 < D < 69,2 m
Hafif Şiddette Etki Zonu
: 10 √47 < D < 15 √ 47 = 69,2 < D <103,9 m
Sonuç olarak; patlatma sonucunda; 103,9 m hava şoku etkisi olacaktır.
Buna göre ocak sahasına en yakın yerleşim yeri 3,75 km. mesafedeki Sivas İli ve 6
km mesafedeki Yapı Mahallesi olup herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır.
c. Yer Sarsıntısı (Vibrasyon)
Patlatma sonucu oluşan şok dalgaları havada olduğu gibi ateşlenen kaya birimi
içinde de belirli bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım şok (sismik)
dalgaların enerjileri tükeninceye kadar devam eder. Atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir.
180
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Patlatma yapıldığı zaman meydana gelebilecek iki çeşit hız vardır; Birincisi
bozulan ortamın yoğunluğuna bağlı olarak dalga veya faz hızı, ikinci olarak ise dalga hızını
etkileyip, denge pozisyonunun bozulması ile salınım hareketi meydana getiren parçacık
hızıdır.
Sismik dalgaların taşınması; kat ettiği mesafe, zemin incelemesi, jeoloji, dalga tipi,
süreksizlikler, frekans, kırılma açısı, kaynağın yapısı, küresel yayılma ve ortamın elastik
özellikleri gibi çeşitli etkenlere bağlıdır.
Sarsıntı hızı tespiti için, parçacık hızı formülü kullanılmıştır.
V = k x SDβ
V = Parçacık hızı (mm/s)
k, β = Arazi katsayıları (daha önceden yapılmış bir kalker formasyonu sırasında
tespit edilmiş olan sabit değerler alınmıştır)
k = 2445
β = - 1,937
V = 2445 x SD-1,937
SD = (R / √Q)
R = patlatmanın etki ettiği mesafe (ölçüm yeri mesafesi) (m)
Q = Birim zamanda devreye giren toplam patlayıcı miktar (kg) = 48 kg
Formulün son hali;
V = k x (R / √Q)β
R = 50 m mesafe için :
V = 2445 x (50 / √48)-1,937
V = 53,1 mm/s
R = 100 m mesafe için:
V = 2445 x (100 / √48)-1,937
V = 13,8 mm/s
R = 200 m mesafe için :
V = 2445 x (200 / √48)-1,937
V = 3,6 mm/sn
R = 300 m mesafe için :
V = 2445 x (300 / √48)-1,937
V = 1,65 mm/sn
R = 400 m mesafe için :
V = 2445 x (400 / √48)-1,937
V = 0,94 mm/sn
R = 500 m mesafe için :
V = 2445 x (500 / √48)-1,937
V = 0,61 mm/sn
R = 1000 m mesafe için :
V = 2445 x (1000 / √48)-1,937
V = 0,16 mm/sn
R = 2000 m mesafe için :
V = 2445 x (2000 / √48)-1,937
V = 0,041 mm/sn
181
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
R = 3000 m mesafe için :
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
V = 2445 x (3000 / √48)-1,937
V = 0,019 mm/sn
Yorumlar
Standart Değerler;
Modern Evler için : Parçacık hızının 19 mm/sn' nin altında olması gerekmektedir.
Eski Yapılar için : Parçacık hızının 12,7 mm/sn'in altında olması gerekmektedir.
Boru hattı için
: Parçacık hızının 5 mm/sn'nin altında olması gerekmektedir.
En yakın yerleşim yerindeki evlerin, eski yapılar olduğu kabul edilirse; 105 m
(12,37mm/sn) mesafede herhangi bir yerleşim yerinin olmaması gerekmektedir. Buna, 50
m'lik tampon mesafesi eklendiğinde, güvenlik mesafesi 155 m olması gerekmektedir.
Buna göre ocak sahasına en yakın yerleşim yeri 3,75 km. mesafedeki Sivas İli ve 6
km mesafedeki Yapı Mahallesi olup herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır.
Patlatma esnasında her türlü çevre emniyeti alınacak, tüm saha çevresine gerekli
ikaz levhaları asılarak ve patlatma yapılmadan önce siren ile uyarı yapılacaktır. İşletmede
24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan "Parlayıcı, Patlayıcı,
Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve işlerde alınacak tedbirler"
hakkındaki tüzük hükümlerine uyulacaktır. Patlayıcı madde kullanımı "Tekel Dışı
Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretim İthali, Taşınması,
Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul Ve
Esasları"na ilişkin 29 Eylül 1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
87/12028 karar sayılı tüzüğe uygun olarak yapılacaktır.
IV.B.13. Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer
teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği,
Ocak sahalarında kalıcı herhangi bir bina veya altyapı inşası öngörülmemekte olup,
personelin sosyal altyapı ihtiyaçları çimento fabrikasından karşılanacaktır.
IV.B.14. Üretim sırasında oluşacak katı atıklar ve atık yağların miktarı ve bertarafı,
Üretim Sırasında Oluşacak Katı Atıklar;
Ocaklarda proses gereği herhangi bir katı atık oluşumu söz konusu değildir.
Personelin ihtiyaçlarını çimento fabrikasından karşılayacağından dolayı ocak sahalarında
evsel nitelikli katı atık oluşmayacaktır.
Üretim Sırasında Oluşacak Atık Yağlar;
Sahada kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımı arazide değil serviste
yapılacağından dolayı herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır.
Ancak arazide yapılması durumunda; 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine göre hareket edilecektir.
182
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
IV.B.15. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler,
Alçı ve kalker ocaklarında en riskli ve tehlikeli işlem patlatmadır. Patlatma ile ilgili
olarak uyulacak kurallar ve işlemler önceki bölümlerde verilmiştir. Patlatma dışında
üretimde özellikli ve ağır tonajlı araçlar kullanılacak olup, bu araçları sadece bu araçları
kullanma lisansına sahip personel kullanacaktır.
Patlayıcı maddeler, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve
Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması,
Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” hükümleri kapsamında
satın alınacak ve kullanılacaktır.
Patlayıcı madde üreten kuruluşlar patlayıcı madde temini ve patlatma hizmetlerini
yürütmektedir. Ocak sahalarında sözleşmelere bağlı olarak bu kuruluşlarca patlayıcı madde
temini ve patlatma yapılacaktır. Yapılan bu anlaşmalar ile faaliyet sahibi tarafından
patlayıcı madde deposu yapılmamakta, patlayıcı madde nakli yapılmamakta, ehliyetli
kişilerce patlatmanın yapılması sağlanmakta, patlatma sırasında ve sonrasında ölçümlerin
yapılması sağlanarak çevreye uyumlu bir patlatma yapılması sağlanmaktadır. Bu proje
sırasında da yapılacak anlaşmalar doğrultunda üretim gerçekleştirilecektir.
Patlayıcının kullanımı sırasında 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
İnşaat ve işletme aşamasında işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla 4857
sayılı İş Kanunu hükümlerine uyulacak olup, “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”
kapsamında çalışanlara baret, koruyucu gözlük, toz maskesi, başlık vb. her türlü kişisel
korunma amacı verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır.
Herhangi bir kaza ihtimaline karşı, alanda ilk yardım malzemeleri daima hazır
olarak bulundurulacaktır. Kaza anında işletmede bulunacak araçla, kazazedenin en yakın
sağlık birimine intikali sağlanacaktır.
Sahada patlatma işlemi sırasında ve sonrasında aşağıdaki hususlara dikkat
edilecektir.







Kapsül kablolarına ilave edilecek uzatma kablolarının bağlantıları itina ile
yapılacak ve izole bantla iyi bir şekilde izole edilecektir.
Yemleyici dinamitin kartuşları kablo ile bir demet şeklinde bağlanacak ve
bu demet, kablo yardımı ile sarkıtılarak indirilecektir.
Sıkılama sırasında elektrik kablolarının zedelenmemesine dikkat edilecektir.
Ateşleme devresi kabloları manyetoya bağlanmadan önce ohm-metreyle
devrenin direnç kontrolü yapılacaktır.
Ateşleme yapmadan önce siren ile alarm verilecek ve ayrıca flamalı
gözcüler önemli noktalara dikilecektir.
Ateşleme kablosu uygun bir uzaklıktaki ateşleme cebine kadar uzatılarak
vakit geçirmeden ateşleme yapılacaktır.
Yağışlı havalarda statik elektrik tehlikesi göz önüne alınarak gerektiğinde
ateşlemeden vazgeçilecektir.
183
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş








Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Ateşleme sahasına yetkililerden başkası girmeyecektir.
Patlatma işlemi uzman kişiler tarafından yapılacaktır.
Patlayıcı maddeler ateşleme yerine özel bir araçla getirilecek, dinamit ve
kapsüller ayrı ayrı araçlarla nakledilecektir.
Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne
uygun olarak zararsız hale getirilecektir.
Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi sorumlu kişiler tarafından
kontrol edilecek ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak
şevinde askıda kalmış ise gerekli önlemler alınacaktır.
Çalışma sahasında, ocak aynasında üretimden dolayı oluşacak tozumanın
engellenmesi için sulama yapılacaktır.
Ocak alanı içerisindeki sirkülasyon yolları ve sevkiyat yolu tozlanmaya
karşı sulanacaktır.
Savurma yapmadan doldurma ve boşaltma yapılacaktır.
Ana kayadan malzeme sökülürken parçanın kopma anında kontrolden çıkması,
küçük bir ihtimalle de olsa söz konusudur. Bu yüzden görevli olmayan kişi ve personel
üretim sahasına kesinlikle sokulmayacaktır.
IV.B.16. Proje kapsamında inşaat ve işletme döneminde insan sağlığı ve çevre
açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler,
Ocak işletmeciliğinde inşaat aşaması söz konusu değildir. İşletme döneminde ise
insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler Bölüm
IV.B.15 başlığı altında anlatılmıştır.
IV.B.17. Diğer faaliyetler,
Bu başlık altında belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
IV.B.18. Malzeme ocakları faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve
bu etkilere karşı alınacak önlemler:
IV.B.18.1. Rekreasyon Çalışmaları
Orman sayılan alanlar, tarım veya mera alanları, 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi yönetmeliği kapsamı dışında
olan madencilik faaliyetleri, su kaynaklarının korunması ile ilgili mevzuata uyulması
şartıyla baraj ve gölet projelerinde rezervuar altında kalacak alanlar dışındaki madencilik
faaliyetleri, malzeme ve toprak temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya
bırakılan atıklarla bozulan doğal yapının yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esasları
kapsar.
İşletmeci tarafından çalışmalara başlamadan önce, bozulacak doğal yapının yeniden
düzenlenmesi, doğal dengenin korunması, alanın yeniden insanların ya da diğer canlıların
güvenle yararlanabileceği hale getirilmesini sağlayacak biçimde doğaya yeniden
kazandırma çalışması, söz konusu madencilik faaliyetine ilişkin ÇED sürecinde bir bütün
olarak değerlendirilir ve sonuçlandırılır.
184
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Bir faaliyet sırasında doğaya yeniden kazandırma çalışması yapılacak alanın
kullanım öncesi çoraklık ve verimsizlik gibi olumsuz nitelikler taşıyor olması, alanda
doğaya yeniden kazandırma çalışması yapılmaması için gerekçe olarak gösterilemez.
Havza madenciliği şeklinde yapılan madencilik faaliyetlerinde, örtü ve dekapaj
malzemesi uygun bir şekilde depolanır ve doğaya yeniden kazandırma çalışması havzanın
bütünlüğü dikkate alınarak rezervin bittiği alanlardan başlanmak üzere bölüm bölüm
gerçekleştirilir.
Doğaya yeniden kazandırma çalışmaları madencilik, kazı veya döküm çalışmaları
ile eş zamanlı başlatılır, faaliyet süresince devam eder ve faaliyet alanının faaliyet sonrası
kullanıma uygun hale getirilmesine müteakip son bulur.
İşletmede üretim basamaklı açık ocak tekniği kullanılmak sureti ile yapılmaktadır.
Çalışma yapılması planlanan alanda çalışmaların sona ermesinden sonra gerekli olan çevre
düzenlenmesi yapılarak buraların mümkün olduğu ölçüde ağaçlandırılması ve çevreye
uyumlu hale getirilmesi planlanmaktadır. Basamak eğimlerinin düşürülmesi ve sökülen
yapılara ait zeminin tesviyesi halinde gerçekleştirilecek arazi ıslahı çalışmalarından sonra,
rehabilitasyon çalışmaları yapılacaktır.
Ocak sahasında arazinin yapısı, malzemenin cinsi ve niteliğine göre basamaklar
tesis edilerek, şevin heyelan yapmadan durması sağlanacak ve ocak terk edilirken, ocak
sahasının çevre düzenlenmesine önem verilecektir.
Söz konusu malzeme ocakları için DYKP Planları Ek 9’da sunulmuştur.
IV.B.18.2. Arazi ıslahı
Şev açılarının belirlenmesin de dikkate alınması gereken en önemli faktörler,
çalışma sahasını oluşturan malzemenin mekanik özellikleri ve sahanın tektonik yapısı başta
olmak üzere süreksizlikler, ara kesmeler, yer altı ve yüzey suları gibi özelliklerdir.
Ocak sahasında arazinin yapısı, malzemenin cinsi ve niteliğine göre basamaklar
tesis edilerek, şevin heyelan yapmadan durması sağlanacaktır. Genel şev açısı maksimum
300 olacaktır.
Arazi ıslahı çalışmaları, alan tesviyesi, şekillendirilmesi ve teraslama işlemlerini
kapsamaktadır. Ayrıca bu çalışmalar sırasında yüzey drenajı kontrol edilecektir. Bu amaçla
yağışlarla oluşabilecek yüzey akışının proje sahasında problem oluşturmasını engellemek
için gerekli yerlere drenaj kanalları açılarak hendekler oluşturulmasını planlamaktadır.
Arazi ıslah çalışmaları sonucu düz bir satıh haline gelen arazi, diğer çalışmalara uygun hale
geçecektir.
IV.B.18.3. Mevcut su kaynaklarına etkiler
Ocakların faaliyete kapatılmasıyla mevcut su kaynaklarına herhangi bir olumsuz
etki ihtimali tamamen ortadan kalkacaktır.
BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI
185
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Halkın katılımı sonrasında proje kapsamında yapılan değişiklikler, bu konuda
verilebilecek bilgi ve belgeler
Projenin ÇED sürecinde; Sivas Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce Halkın
Katılımı ve Bilgilendirilmesi Toplantısı İller Bankası A.Ş. Sivas Bölge Müdürlüğü Sosyal
Tesislerinde yapılmasına karar verilmiştir.
Halkın Katılımı ve Bilgilendirilmesi Toplantısı; T.C. Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nın belirlediği 10.09.2013 tarihinde; Sivas Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce
tutanak altına alınarak belirlenen İller Bankası A.Ş. Sivas Bölge Müdürlüğü Sosyal
Tesislerinde saat 15.00’te ulusal ve yerel gazeteler ile belediye askı ve ilan duyuruları
sonucunda yapılmıştır.
Faaliyetin ve çevresel etkilerinin anlatıldığı bu toplantıya halkın katılımını
sağlamak amacıyla bir yerel ve bir ulusal gazeteye verilen gazete ilanları aşağıda
verilmektedir.
186
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 41. Gazete ilanları
Söz konusu toplantıda yöre halkı, Serdar Mühendislik Çevre ve Atık Yönetimi İnş.
Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. yetkilileri tarafından bilgilendirilmiştir. Toplantıda faaliyetin
çevresel etkileri ve bununla ilgili olarak alınacak önlemler hakkında detaylı bilgi
verilmiştir. Toplantıya katılan vatandaşlar aşağıda maddelenen hususlarla ilgili sorular
sormuşlar ve ilgili konularda bilgilendirilmişlerdir.
 Kalker ve alçı üretiminde patlatma yapılıp yapılmayacağı ve alınacak önlemler,
 Fabrikada üretimden kaynaklanacak tozun nasıl engelleneceği,
 Çıkması olası atıkların bertarafları
Halkın katılımı toplantısından fotoğraflar aşağıda verilmektedir.
187
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Şekil 42 Halkın katılımı toplantısına ait fotoğraflar
Halkın katılımı toplantısının akabinde 12.09.2013 tarihinde gerçekleştirilen
Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı’ndan sonra T.C. Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü’nce faaliyete özgü özel format verilmiş
olup, bu rapor söz konusu format doğrultusunda hazırlanmıştır.
188
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
(Bu bölümde projenin genel özeti yapılarak ilgili yönetmeliklere uyacağının
taahhüdünün verilmesi. Tesisten kaynaklanacak gaz ve toz emisyonlarının, atık suyun, katı
atık ve gürültünün ölçüm ve izleme parametrelerinin oluşturulması)
Proje, Sivas İli, Merkez İlçesi, Yapı Mahallesi sınırlarında VOTORANTİM
ÇİMENTO SANAYİ A.Ş tarafından yapılması ve işletilmesi planlanan “Çimento
Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı” faaliyetine ilişkindir.
Mevcut çimento fabrikasında iki üretim hattı mevcut olup; Kapasite Raporuna göre
yıllık klinker üretimi 454.053,600 kg, çimento üretimi ise 614.592,680 kg dır (Bknz Ek 1).
Söz konusu kapasite artışı ile üçüncü üretim hattı ilave edilecek olup, yıllık klinker
üretim miktarı 455.000 ton/yıl’a ilave 1.850.000 ton/yıl olarak toplamda 2.305.000 ton/yıl,
çimento üretim miktarı ise 615.000 ton/yıl’a ilave 2.000.000 ton/yıl olarak toplamda
2.615.000 ton/yıl kapasiteye çıkması planlanmaktadır.
Söz konusu projeye ilişkin mevcutta bulunan malzeme ocakları da çimento
fabrikası için gerekli hammaddeyi sağlamak amacı ile faaliyet sahibi tarafından kapasite
artışına gidilmesi planlanmaktadır.
Yatırım, 87.740 m2 kapalı alan 880.085 m2 açık alan olmak üzere toplamda 967.825
m2’lik 375 ada 1 parsel üzerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu kapasite artışı fabrika
alanı içerisinde yapılacak olup bu alanın mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup fabrika
yerleşim sahasını kapsayan araziye ilişkin Mülkiyet Belgesi Ek 2’de verilmiştir.
Klinker Üretimi :
Kurulması plananan yeni tesiste Ön Isıtıcılı/ön kalsinasyonlu Kuru Proses ile
klinker üretimi gerçekleştirilecektir.
İlave edilecek yeni Klinker üretim kapasitesi 5.500 ton/gün olup yıllık üretim
kapasitesi 1.850.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Mevcut fabrikadaki klinker üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, gerçekleştirilen klinker üretiminin yanı sıra,
sülfata dayanıklı çimento klinkeri ve beyaz çimento klinkeri üretimi de yapılması
planlanmakta olup, ilave edilecek klinker üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento
klinkeri üretimi de dahil olmak üzere klinker üretimi yapılacaktır. Üretimi düşünülen beyaz
çimento klinkeri ve Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ) dönemsel olarak yapılacağından
kapasitede herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
Çimento Üretimi :
İlave edilecek yeni Çimento üretim kapasitesi 7.000 ton/gün olup yıllık üretim
kapasitesi 2.000.000 ton/yıl olması planlanmaktadır.
Mevcut fabrikadaki çimento üretim hatlarında pazar ve müşteri beklentilerini
karşılayacak şekilde, standartlara uygun, sülfata dayanıklı çimento ve beyaz çimento
üretimi de dahil olmak üzere çimento üretimi yapılması planlanmakta olup, ilave edilecek
çimento üretim hattında da, sülfata dayanıklı çimento üretimi de dahil olmak üzere çimento
üretimi yapılacaktır. Üretimi düşünülen beyaz çimento ve SDÇ çimento dönemsel olarak
yapılacağından kapasitede herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
189
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ) üretiminde; normal çimento üretimi için
kullanılan hammadde ve yardımcı maddeler kullanılacak olup başka bir yardımcı madde
kullanılmayacaktır.
Sülfata dayanıklı çimento (SDÇ); in kendi içlerinde optimizasyonu ile ve uygun
oranlarda karıştırılarak elde edilecektir.
Beyaz çimento üretiminde ise, normal çimento üretimi için kullanılan hammadde
ve yardımcı maddelerin dışında kaolen kullanılacak olup, piyasadan temin edilecektir.
Kalker Üretimi:
Proje kapsamında 33087 ve 40946 Ruhsat Numaralı kalker ocaklarından kalker
temin edilecektir. Kapasite artışı ile 2 ocaktan yılda toplam 5.000.000 ton üretim
gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Kalker sahalarına ait daha önce alınmış olan ÇED
Gerekli Değildir belgeleri mevcut olup, Ek 5’ te sunulmuştur.
Kil Üretimi:
Proje kapsamında 78732 Ruhsat Numaralı kil/marn ocağından kil temin edilecektir.
Kapasite artışı ile yılda toplam 750.000 ton kil üretimi gerçekleştirilecek olup, daha önce
alınmış olan ÇED Gerekli Değildir belgesi mevcuttur (Bknz Ek 5).
Alçı Üretimi:
Proje kapsamında 57767 Ruhsat Numaralı alçı ocağından alıcı temin edilecektir.
Kapasite artışı ile yılda toplam 300.000 ton alçı üretimi gerçekleştirilecek olup, daha önce
alınmış olan ÇED Gerekli Değildir Belgesi mevcuttur (Bknz Ek 5).
Tesiste klinker hattı yılda 12 ay, yılda 336 gün, günde 24 saat, çimento hattı yılda
350 gün/yıl olarak çalışması hedeflenmektedir. Yılda 1 aylık bir bakım ve diğer duruşlar
yapılacaktır.
Kalker, kil ve alçı ocaklarında ise ayda 25 gün olmak üzere yılda 300 gün
çalışılacaktır.
Fabrikaya hammadde teminleri ise tesis alanının yakın çevresinde yine proje
dahilinde irdelenecek olan 2 adet kalker, 1 adet kil ve 1 adet alçı ocağı sahasından temin
edilecektir. Proses için gerekecek katkı maddeleri ise piyasadan temin edilecektir.
Projeye konu kalker sahaları, kil sahası ve alçı sahasına ait işletme ruhsatları
mevcut olup Ek 3’te sunulmuştur.
Fabrika, Sivas-Yozgat karayolu üzerinde Sivas şehir merkezine 6 km uzaklıkta yer
almaktadır. Fabrika alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu kuzey doğu yönünde 600 m
mesafedeki Danişment Gazi Mahallesidir.
Proje kapsamında yeni yol yapımı söz konusu olmayıp, mevcut yollar
kullanılacaktır.
Gürültünün Ölçüm ve İzleme Parametreleri
Sözkonusu ÇED çalışması kapsamında, projenin çevresel etkilerini tespit etmeye
yönelik gerekli değerlendirmeleri yapabilmek, proje alanı mevcut koşulların tespiti
amacıyla gerekli ölçüm ve analizler gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda mevcut durumun
tespitine yönelik yapılmış analiz ve ölçümler ileride referans veri seti olarak da
kullanılabilecektir. Bu kapsamda yapılmış olan analiz ve ölçümler yürürlükteki mevzuatlar
doğrultusunda gerçekleştirilmiş olup, fiili durumu yansıtmaktadır.
190
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Planlanan faaliyetin inşaat ve işletme aşamalarında ilgili kanun ve yönetmelikler
çerçevesinde çevresel etkileri olumlu ve olumsuz yönlerden gerekli değerlendirmeleri
yapılmıştır. Buna ilave olarak ÇED Raporundaki taahhütlere uyularak kanun ve
yönetmelikler doğrultusunda hareket edilmesi ve bu yolla projenin çevre ve insan sağlığı
üzerindeki etkilerini minimize etmek amaçlı minimize T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” Beşinci Bölüm (İzleme ve Kontrol),
“Yatırımın İzlenmesi ve Kontrol Edilmesi” maddesi gereğince; Madde 18: (3)
(Değişik:RG-30/6/2011-27980) Proje sahibi veya yetkili temsilcisi "Çevresel Etki
Değerlendirmesi Olumlu" kararını aldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat dönemine
ilişkin izleme raporlarını Bakanlığa iletmekle yükümlüdür. Proje sahibi veya yetkili
temsilcisi, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi
Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra projede yapılacak Yönetmeliğe tabii değişiklikleri
Valiliğe iletmekle yükümlüdür.” Hükmü gereği faaliyetin “İzleme Çalışmaları” konusunun
uzmanı tarafından yürütülecektir.
Böylelikle 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden çıkartılan başta hava kirliliği, su
kirliliği, gürültü kirliliği, atıklar ve diğer ilgili Yönetmelikler gereğince yapılması ve dikkat
edilmesi gerekli hususlar ile diğer önlem ve tedbirlerin gereği sağlanmış olacaktır.
Bu amaçla ÇED Raporu içerisinde yeralan tedbir ve önlemler ile birlikte, aşağıda
tablo halinde yeralan “İzleme Çalışmaları” yapılacaktır. Yürütülecek izleme çalışması ile
planlanan faaliyetin gerçekleştirme aşamasında mevcut koşulların tespiti vasıtasıyla (hava,
su, toprak kaynakları ile atık yönetimi konuları) mevzuat çerçevesinde değerlendirmelerin
yapılması ve gerekli durumlarda koruma tedbirlerinin arttırılması sağlanacaktır. Bu süreç
içerisinde gerçekleştirilen faaliyetin kanun ve yönetmelikler çerçevesinde yapılması, çevre
üzerindeki etkileri en aza indirgenmesini sağlayacaktır.
Tablo 54 İzleme Tablosu
Konu
Hangi
parametreler
İzlenecektir?
Toz, Partikül Madde
Emisyonları
İnşaat
makinalarının
hareketinden
ve
egzozundan
kaynaklanacak
toz
İnşaat
Aşama
Parametreler
nerde
izlenecektir?
Parametre
Nasıl
İzlenecektir?
(İzleme
Ölçme
ekipman tipi)
İnşaat Alanı
Tamamında
Bakanlıktan
Yeterlik almış
ve
Akredite
Olmuş
Laboratuvarlar
tarafından
ölçümler
yapılacaktır.
Gerekli
olduğu
durumlarda /
şikayet
üzerine
Bakanlıktan
Yeterlik almış
ve
Akredite
Olmuş
Laboratuvarlar
tarafından
ölçümler
yapılacaktır.
Gerekli
olduğu
durumlarda /
şikayet
üzerine
Görsel
Günlük
Gürültü
Gür
ültü seviyesi
Yer
leşim
yakınlarında
ve
inşaat
alanlarında
Sağlık ve güvenlik
Çalışanların
Sağlık
ve
güvenlik
İnşaat
alanlarında
Parametre
Ne Zaman
İzlenecektir/?
Ölçüm
Sıklığı /
Sürekliliği
Parametre
Neden
İzlenecektir/
Ölçülecektir?
Sanayi Kaynaklı
Hava
Kirliliği
Kontrolü
Yönetmeliği ve İş
sağlığı
ve
Güvenliği
Yönetmeliği’ne
uyulmasının
sağlanması
Çevresel
Gürültünün
Değerlendirilmesi
ve
Yönetimi
Yönetmeliği ve
İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği
Yönetmeliği’ne
uyulmasının
sağlanması
İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği
Yönetmeliği’ne
Kurumsal
sorumluluk
Votorantim
Çimento Sanayi
A.Ş.
Votorantim
Çimento Sanayi
A.Ş.
Votorantim
Çimento Sanayi
A.Ş.
191
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Aşama
Konu
Hangi
parametreler
İzlenecektir?
Parametreler
nerde
izlenecektir?
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Parametre
Nasıl
İzlenecektir?
(İzleme
Ölçme
ekipman tipi)
Parametre
Ne Zaman
İzlenecektir/?
Ölçüm
Sıklığı /
Sürekliliği
konuları
Flora Fauna üzerine
etkiler
Proje sınırları
dışına
iş
makineleri
çıkmayacak
Şantiyelerden
kaynaklanacakatıklar
(İhtiyaçlarını mevcut
tesisten karşılayacak
personel
kaynaklı
atıksular)
Şantiye
kaynaklı
atıksu,
katı
atıklar ve atık
yağlar
Proje sahası
tamamında
Görsel
Şantiyede
Görsel, kayıt
ve
atık
yönetim planı
denetim
altında
tutulacak.
İnşaat
süresince
Sürekli
Parametre
Neden
İzlenecektir/
Ölçülecektir?
uyumun
sağlanması
Etraftaki
doğal
bitki örtüsü ve
faunaya
etkiyi
azaltmak
amacıyla
Tesisin atık
yönetim planı ile
uyumun
sağlanması,
Kurumsal
sorumluluk
Votorantim
Çimento Sanayi
A.Ş.
Votorantim
Çimento Sanayi
A.Ş.
Projenin yukarıda yeralan inşaat aşaması izlenmesi gerekli hususları içeren tablo
dışında faaliyetin tüm aşamalarında faaliyet sahibi çevre ve insan sağlığı konularında
gerekli her türlü tedbiri almakla sorumludur. İnşaat aşaması sonrası, ayrıca işletme
aşamasında faaliyet sahibi, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik’in Ek 1 Çevreyi Kirletici Etkisi Yüksek
Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi’nin; “2.Madencilik ve Yapı Malzemeleri 2.1.Çimento
Klinkeri ve Entegre Çimento Üretim Tesisleri” kapsamında emisyon, deşarj, atıklar vb.
hususlarda gerekli tüm çalışmaları ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde
gerçekleştirecektir.
Proje kapsamında faaliyet ile ilgili olarak inşaat-montaj, işletme aşamalarında ve
işletme faaliyete kapandıktan sonraki işlemlerde ÇED Raporu’nda belirtilen taahhütlere ve

167 sayılı Yer Altı Suları Kanunu,

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve bu kanuna dayalı olarak çıkarılan tüzük
ve Yönetmelik,

2006/1 İl Umumi Hıfzıssıhha Kurul Kararı

5995 Sayılı Kanun İle Değişik 3213 Sayılı Maden Kanunu ve Madencilik
Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği,

6.11.2010 tarih ve 27751 sayılı Resmi Gazate’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Maden Kanunu ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği,
 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”,
192
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”
 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,

30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik”
 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”,

13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı ile 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazetelerde yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
 22.07.2005 tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,

30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
 14.03.2005 tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,

30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
”İşyeri Açma ve Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik”,
 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”,
 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”,

30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”,

30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,

24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
193
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU

30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”

25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”
 26.08.2010 tarih ve 27684 sayılı R.G.’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak
Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Açık Alanda
Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili
Yönetmelik”

1380 sayılı “Su Ürünleri Kanunu”
 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Ürünleri Yönetmeliği“
 10.03.2010 tarih ve 25517 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Ürünleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”

08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”
 19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”
 28/02/1998 tarih 23272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342
sayılı “Mera Kanunu”
 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan “ İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü”

27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”,

10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin
Yönetmeliği” ve 03.07.2011 tarih ve 27983 sayılı “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına
İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,

17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik”, 31.07.2009 tarih ve 27305 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,
194
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU

05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”,

25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” ve 30.03.2010 tarih ve 27537
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,

26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Tehlikeli Maddelerin
Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği”, 30.03.2010 tarih ve
27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden
Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”,

09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı “Dere Yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayımlanan
2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi
ile diğer mer’i mevzuat hükümlerine uyulacaktır.
EKLER
Ek 1 Kapasite Raporu
Ek 2 Mülkiyet Belgesi
Ek 3 Malzeme Ocakların Ait İşletme Ruhsatları
Ek 4 Yerbulduru Haritası
Ek 5 Malzeme Ocaklarına Ait Daha Önce Alınmış ÇED Gerekli Değildir Belgeleri
Ek 6
Su Analiz Raporu ve Numune Alınan Noktaların Koordinatları
Ek 7 Genel Yerleşim Planı
Ek 8 Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Plan Lejantı
Ek 9 Malzeme Ocaklarına Ait DYKP Planları
Ek 10 Faaliyet Merkezli Harita
Ek 11 Hidrojeolojik Etüt Raporu ve Zemin Etüt Raporu
Ek 12 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Ek 13 1/25.000 Ölçekli Jeoloji Harita
Ek 14 Diri Fay Haritası
Ek 15 Meteorolojik Bülten ve Standart Zamanlarda Gözlenen En Yüksek Yağış Değerleri
Tablo ve Grafiği
195
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
Ek 16 Arazi Varlığı Haritası
Ek 17 Memleket ve Amenajman Haritası
Ek 18 Hava Kalitesi Modelleme Raporu
Ek 19 Yer altı Suyu Kullanma Belgesi
Ek 20 Hava Emisyon, Tehlikesiz Atık Geri Kazanım ve Atıksu Deşarjı Çevre İzin ve
Lisansı Belgesi
Ek 21 Toprak Kirlilik Analizi ve Numune Alınan Noktaların Koordinatları
Ek 22 Akustik Rapor
Ek 23 Mevcut Fabrika İçin Alınan Yol Geçiş İzni
Ek 24 Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü Görüş Yazısı
Ek 25 Ekosistem Değerlendirme Raporu
Ek 26 Ocaklara Ait Termin Planı, Restorasyon Planı ve 1/5.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
196
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
NOTLAR ve KAYNAKLAR
-BAYTOP, T. 1994, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, T.D.K. Basımevi, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, , Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 24.04.2011 tarih ve
27914 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; 05.04.2005 tarih ve
25777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete,
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve
10.10.2011 tarih ve 28080 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava
Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği, 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete,
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; 04.09.2009 tarih ve 27339 sayılı Resmi Gazete,
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete, Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete,
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği ve
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete, Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde
Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete, Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği; 31.07.2009 tarih ve 27305 sayılı Resmi Gazete, Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete,
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete, Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete,
Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete, Atık
Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete, Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik, Ankara
197
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı
Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve
27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete,
Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537
sayılı Resmi Gazete, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete, Atık
Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 13.01.2005 tarih ve 25699 sayılı Resmi Gazete,
Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 07.02.2009 tarih ve
27134 sayılı Resmi Gazete, Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik,
31.07.2009 tarih ve 27305 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı
Sular Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Ankara
-T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik,
16.08.2011 tarih ve 28027 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik, Ankara
-DEMİRSOY, A. Amfibiler, Meteksan A.Ş., Ankara
-DEMİRSOY, A. 2002, Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası, Meteksan A.Ş.,
Ankara
-DEMİRSOY, A. 1996, Sürüngenler, Meteksan A.Ş., Ankara
-DEMİRSOY, A Türkiye Omurgalıları “Memeliler”,”Sürüngenler” ve “Amfibiler”
-Mülga T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 06.03.2006 tarihli Resmi Gazete, Deprem
Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Ankara
-U.S. Environmental Protection Agency, Resmi İnternet Sitesi (http://www.epa.gov/
scram001/dispersion_alt.htm), A.B.D.
-U.S. Environmental Protection Agency, Office of Air and Radiation, Office of Air Quality
Planning and Standards, Ocak 1995, Compilation of Air Pollutant Emission Factors, 13-23 Heavy construction Operations, Research Triangle Park, NC 27711, A.B.D.
-11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,
Ankara
- Mülga T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı
Resmi Gazete, 4857 sayılı İş Kanunu, Ankara
-Türkiye
Çimento
Müstahsilleri
Birliği,
TÇMB
Resmi
İnternet
Sitesi,
http://www.tcma.org.tr
-Compilation of Pollutant Emission Factor, Stationariy Point and Area Sources, 1995
-T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 23.12.1960 tarih ve 10688 sayılı Resmi Gazete,
-167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun, Ankara
198
VOTORANTİM ÇİMENTO SANAYİ VE TİC A.Ş
Çimento Fabrikası ve Malzeme Ocakları Kapasite Artışı
ÇED RAPORU
-YİĞİT, N. ve ark., 2002, Çevresel Etki Değerlendirme “ÇED”, Kılavuz, Ankara
-http://bioces.tubitak.gov.tr (Türkiye Taksonomik Tür Veri Tabanı - TÜBİTAK)
-http://www.herb.gazi.edu.tr (Gazi Ü. Biyoloji Bölümü Herbaryumu Veri Tabanı)
-http://www.tubitak.gov.tr/tubives/index.php (Türkiye Bitkileri Veri Servisi – TÜBİTAK)
-http://www.iucnredlist.org/
-Tübitak Yayınları Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri İ.Baran
-http://tr.wikipedia.org
-www.amphibians.org
-Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi / İlhami Kiziroğlu
-www.worldbirds.org
-www.trakus.org
-www.dsi.gov.tr
-www.tcma.org.tr
-Sivas İl Çevre Durum Raporu,
199

BOLU ÇİMENTO SANAYİİ A.Ş. Sayfa No: 1 II

indirmek için tıklayınız

Geleceğe ulaşmak için yaşanabilir dünya

lenin ve emperyalizm kuramı

izleme ve raporlama tebliği izleme planı kılavuzu

MR Tebliği - Enofis.com.tr

BROYLER - Tavsan Tavukçuluk Ekipman San. ve Tic. A.Ş.

İDARÎ YARGI MUHTEMEL MÜNHAL LİSTESİ

Askeri Terminoloji - Ministry of Foreign Affairs

2013 Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu

Faaliyet Raporu 31.03.2014

FAALiYET RAPORU

2014 YILI OCAK TAHKİMATI İÇİN GI 110 ve 140 ÇELİK BAĞ

basamak patlatmalarında noneldet elektriksiz kapsüller

kars grup yarışması programı - Türkiye Halk Oyunları Federasyonu