GUATEMALA ÜLKE RAPORU Hazırlayan İ.G. Uzmanı Gülsevin ONUR T.C. Ekonomi Bakanlığı 2014 1-ÜLKE PROFİLİ GENEL BİLGİLER TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER Coğrafi Konum Temel Sosyal Göstergeler Devletin Adı Guatemala Cumhuriyeti (Republica de Guatemala) Başkenti Başlıca Şehirler Guatemala Şehri (2.725.000) Mixco (473,000), Villa Nueva (406,800), Quezaltenango (132,000), Escuintla (120,000). Yönetim Biçimi Başkanlık Sistemine Dayalı Demokratik Cumhuriyet Resmi Dili İspanyolca Nüfus 15,5 milyon (2013 Yılı tahmini) Yüzölçümü 108.889 km2 Dini Roman Katolik, Protestan ve Yerel inançlar Para Birimi 1 Quetzal(Q) =100 Centavos Kaynak: EIU Country Reports December 2013, Instituto Nacional de Estadistica Guatemala Temel Ekonomik Göstergeler GSYİH (milyar $, nominal) Reel GSYİH Büyüme (%) Kişi başına GSYİH ($, satın alma gücü paritesi) Tüketici Fiyat Enflasyonu (yıl sonu, %) Mal İhracatı (milyon $) fob Mal İthalatı (milyon $) fob Cari İşlemler Dengesi (milyon$) Dış borç (milyon $) Döviz kuru (dönem sonu, Q:ABD $) a: Gerçekleşen, b: Öngörü, c:Tahmin Kaynak: EIU Country Report, December 2014 2011a 47.689 4,2 7.329b 2012a 50.236 3,0 7.361b 2013b 54.631 3,3 7.416 2014c 58.381 2,9 7.443 2015c 62.618 3,2 7.492 6,2 3,4 4,4 4,7 4,2 10.519 -15.482 -1.672 16.286 7,81 10.107 -15.838 -1.489 16.611b 7,89 10.304 16.511 -1.638 17.660 7,91 10.877 -17.640 -1.865 18.667 7,95 11.641 -19.068 -2.123 19.535 8,09 Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar BCIE, CACM, CELAC, FAO, G-24, G-77, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO (muhabir), ITSO, ITU, ITUC, LAES, LAIA (gözlemci), MIGA, MINUSTAH, MONUSCO, NAM, OAS, OPANAL, OPCW, PCA, Petrocaribe, SICA, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNIFIL, Union Latina, UNISFA, UNITAR, UNMISS, UNOCI, UNSC (geçici), UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO 2 Orta Amerika Kanalında yer alan Guatemala’nın Karayip Denizi’ne sınırı olan ülkenin Pasifik Okyanusundaki sınırı oldukça uzundur. Guatemala’nın kuzey ve kuzey batısında Meksika, doğusunda ve kuzey doğusunda Belize, güney doğusunda Honduras ve El Salvador yer almaktadır. Ülkenin güney kısmı dağlıktır. Meksika ve Belize ile sınırı olan kuzey kısmı ise nispeten düzdür. Büyük bir kısmı ormanlık alanlarda kaplı olan ülke nemli ve yarı tropikal bir iklim yapısına sahiptir. Volkanik aktivite nedeniyle depremlere oldukça sık rastlanmaktadır. 1480 rakımı bulanan başkent Guatemala Şehrinde en sıcak dönem Mayıs ayında gerçekleşirken (en düşük 16 °C - en yüksek 32 °C ) en düşük sıcaklıklar Ocak ayında (en düşük 10 °C - en yüksek 28°C) gözlenmektedir. Siyasi ve İdari Yapı Guatemala, başkanlık sistemine dayalı demokratik cumhuriyettir. 4 yıllık süre ve bir dönem için seçilen Devlet Başkanı yürütmenin başıdır. Yasama 4 yıllık süre için seçilen 158 üyeli Cumhuriyet Kongresi tarafından temsil edilmektedir. 5 yıl görev yapan 5 üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi ve 5 yıllık görev için seçilen 13 üyeden oluşan Yüce Divan mevcuttur. Otto Perez Molina devlet başkanlığı görevini sürdürmektedir. Uyuşturucu ile ilgili suçlarda artış ve yüksek yoksulluk oranı, hükümetin sözkonusu konulara odaklanmasına neden olmuştur. Organize suçlarla mücadele etmek için polis kuvvetleri yanı sıra ordudan da destek alınmaktadır. Hükümetin 4 yıllık programında dikkat çeken diğer bir husus isevergi reformları ile finanse edilmesi planlanan sosyal destek programlarıdır. Nüfus ve İşgücü Yapısı Orta Amerika’nın (Guatemala, Honduras, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica, Panama ve Belize)en kalabalık ülkesi olan Guatemala’nın nüfusunun, 2013 yılında 15,5 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Guatemala’nın 1980’lerde başlayan hızlı nüfus artışının önümüzdeki 10 yıl boyunca da devam edeceği öngörülmektedir. 2014 yılında 15,8 milyon olacağı öngörülen nüfusun 2016 yılında 16,2 milyona milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Son derece genç nüfusun olduğu demografik bir profile sahip olan Guatemala’nın ortalama yaş oranı 20,7’tür. % 36,8’i 15 yaşın altında olan nüfusun sadece % 4,1’i 65 yaşın üzerindedir. Yıllık nüfus artışının % 1,91 olduğu Guatemala, Orta Amerika’nın en yüksek nüfus artışına sahip 2. ülkesidir (birinci Belize). Son yıllarda, Guatemala’dan ABD ve Kanada’ya göç oranında önemli artışlar gözlenmiş olup dış ülkelere göç eden net nüfus miktarının yılda 33.000 olduğu tahmin edilmektedir. 2012 yılında işgücünün 4,3 milyon olduğu Guatemala’da, işgücünün % 48’i hizmetler, % 38’i tarım ve % 14’ü sanayi sektöründe çalışmaktadır. İşsizlik oranının % 4,1 olduğu tahmin edilmektedir. Kişi başına GSYİH’si 7.361 Dolar olan Guatemala, Latin Amerika ve Karayipler’de 19. sırada yer almaktadır. Nüfusun yarısından fazlasının fakir olduğu Guatemala, düşük-orta gelire sahip ülkeler arasında yer almaktadır. 3 Doğal Kaynaklar ve Çevre Guatemala; nüfusun yoğun olduğu serin iklimli dağlık bölge, Pasifik ve Karayip sahillerindeki tropikal bölge ve kuzeyde tropikal orman alanı olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır. Ülkenin merkezindeki yüksek plato volkanik bir yapıya sahip olup tropikal bölgelere benzer bir iklim yapısına sahiptir. 37 tane volkanik alan bulunan bölgede şiddetli depremler meydana gelmekte olup bu depremler geçmişte küçük yerleşim yerlerinde hasar verici boyutlara ulaşmıştır. Depremler nedeniyle yeni bina inşasında Kaliforniya bina yönetmeliği uygulanmaktadır. Pasifik Okyanusu kıyılarında bazalt volkanik sahiller bulunmakta olup Karayip Sahilleri ise mercan kırığı kumu ile kaplıdır. Ülke yüzölçümünün % 13,2’si tarıma uygun olup bu alanın %5,6’sı kullanılmaktadır. Verimli toprakları olan Guatemala’da en önemli tarım ürünleri pamuk, sakız, kahve ve şekerdir. Ülkenin mineral kaynakları arasında petrol, nikel, çinko, kurşun ve demir yer almaktadır. GENEL EKONOMİK DURUM Ekonomik Yapı Guatemala’da, GSYİH’nin % 13,4’ünü oluşturan tarım geliri, iş gücünün % 38’ten fazlasının geçim kaynağıdır. Ülkenin ihracatının yaklaşık üçte ikisi tarım sektörü kaynaklıdır. Dünyanın en büyük 8. kahve üreticisi olan Guatemala’nın ihracatındaki en önemli tarım ürünleri sebze, muz ve şekerdir. Ülkedeki temel tarım ürünlerinden olan mısırın üretimi iklim şartlarına bağlı olarak azalış eğilimindedir. 2012 yılında GSYİH’nin % 23,7’sini ve işgücünün %14’ünü oluşturan sanayi sektörü ihracat odaklı imalata dayanmaktadır. Enerji sektörü ve kamu hizmetlerine yönelik yatırımlarla birlikte durgunluk dönemi yaşayan inşaat sektörünün 2013 yılından itibaren büyüme sürcine girmiştir. Küçük ölçekli işletmeler yerli tüketime yönelik üretim yapmaktadır. İmalat sanayisinin önde gelen sektörleri arasında hazır giyim, tekstil, ilaç sanayi ve inşaat malzemeleri yer almaktadır. Hizmetler sektörünün 2012 yılında GSYİH’ye katkısı % 62,9 ve iş gücüne katkısı % 48 olup sektörün yılda ortalama %3,5 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki dönemde, finansal ve profesyonel hizmetler sektöründeki genişlemeye bağlı olarak 4 hizmetler sektörünün diğer sektörlerin önüne geçeceği düşünülmektedir. Aynı zamanda, güvenlik politikaları konusundaki ilerlemelerin orta vadede turizm sektörünün genişlemesini sağlayacağı öngörülmektedir. Guatemala’nın doğal kaynakları arasında petrol, altın, nikel, çinko, balık, hidrogüç, sakız yapımında kullanılan reçine ve sadece bölgede yetişen ağaçlar yer almaktadır. Madencilik sektörü ülkenin stratejik sektörleri arasındadır. Doğalgaz ve petrol üretimi açısından potansiyel olduğu düşünülerek, özellikle kuzey doğu bölgeleri, İzabal Nehri ve Pasifik Okyanusu kıyılarına yatırım yapılmaktadır. Ancak, sadece 53 tanesi üretim yapan 153 petrol kuyusu bulunan ülkede rafine kapasitesi düşüklüğü nedeniyle petrol, ithal edilen mallar arasındadır. Ekonomi Politikaları Avrupa’daki borç krizi ve en büyük ticaret partneri olan ABD’nin ekonomisinin yavaş büyümesine bağlı olarak Guatemala Ekonomisi küresel krizden toparlanma sürecini kırılgan bir ekonomi ile yavaş bir şekilde geçirmektedir. Bu nedenle, hükümet makroekonomik istikrara yönelik temkinli politikalar uygulamaktadır. Guatemala Merkez Bankası (Banco de Guatemala) ekonomideki enflasyonist baskılardan dolayı Haziran ayından beri faiz indirici bir para politikası uygulanmaktadır. Pérez Molina hükümetinin hızlı bir şekilde hükümet gelirlerini artırmaya yönelik maliye politikasını yürürlüğe koymasına rağmen bu politikanın yasal programının belirlenmesinde problemler yaşanmaktadır. Bu yeni maliye politikasının yasal sürecinin belirlenmesinde Kongre’de çıkan tartışmalar sayesinde, kamu yönetimine şeffaflık ve hükümetin baskıcı uygulamalarının azalması şeklinde yansıyacağı düşünülmektedir. Hükümetin güvenlik politikaları ve yeni kurulan Sosyal Gelişim Bakanlığı (Ministry of Social Development) aracılığıyla yürütülen ve yüksek düzeyde olan fakirlik ve yetersiz beslenmeyi azaltmayı planlayan sosyal harcama politikaları halk tarafından yakından izlenmekte olup bir dahaki seçimlerde Pérez Molina’nın şansı bu politikaların başarısına bağlıdır. Ekonomik gelişimi desteklemek amacıyla hükümet, madencilik ve enerji sektöründeki fırsatları değerlendirilmesi ve ihracat odaklı altyapının oluşturulması ve iş mevzuatının iyileştirilmesine yönelik iş ortamının geliştirilmesine yönelik reformlar uygulamaya konulmuştur. Ekonomik Performans 2013 yılında % 3,3 büyüdüğü tahmin edilen Guatemala ekonomisindeki büyümenin 2014 ve 2015 yıllarında % 2,9 ve % 3,2 oranında büyümeye devam edeceği öngörülmektedir.Guatemala ekonomisinin büyüme oranı en büyük ticaretve yatırım partneri olan ABD ekonomisine yakından bağlı olup ABD ekonomisindeki imalat ve istihdam Guatemala’daki ekonomik beklentileri etkilemektedir. Ülke üretimindeki verimsizlik, kalifiye işgücünün kısıtlı oluşu ve yetersiz yatırımlar ile büyümede önümüzdeki dönemde sürpriz gelişmeler beklenmemektedir. Ancak, hükümetin 5 güvenlik ve yoksulluk politikalarının yatırımı ve üretimi etkileyebileceği de unutulmamalıdır. Önümüzdeki dönemde de ülkenin ana ticaret partneri ve özel tüketiminin gelişmesini sağlayan yatırım kaynağı olan ABD Ekonomisinin Guatemala’yı birebir etkileyeceği düşünülmektedir. Dolayısıyla, ülke ekonomisi ile ilgili öngörülerde ABD Ekonomisindeki olumlu ve olumsuz beklentiler ağırlık kazanmaktadır. hizmetlerine yönelik yatırımlarla birlikte durgunluk dönemi yaşayan inşaat sektörü 2013’den itibaren büyüme eğilimindedir. Küçük ölçekli işletmeler yerli tüketime yönelik üretim yapmaktadır. İmalat sanayisinin önde gelen sektörleri arasında hazır giyim, tekstil, ilaç sanayi ve inşaat malzemeleri yer almaktadır. SEKTÖRLER Otomotiv ve yan ürünleri pazarın’da, Guatemala’da bir aracın kullanım süresi ortalama 5-7 yıldır. Araç satışında ithalat yanı sıra açık artırmalar yoluyla ABD’den hasarlı araç satın alınarak Guatemala’da tamir edilip satışa sunulması da yaygın bir yöntemdir. Guatemala’nın bölgedeki diğer pazarlara kıyasla dar bir tüketici piyasası bulunmaktadır. Ülkede en hızlı büyümenin gözlendiği sektör telekomünikasyon sektörü olup bu sektördeki yıllık ortalama büyüme oranının yaklaşık % 8 olduğu tahmin edilmektedir. Büyümenin gözlendiği diğer sektörler ise ulaşım, sağlık ürünleri ve sağlık hizmetleridir. Tarım ve Hayvancılık Ülkenin ihracatının yaklaşık üçte ikisi tarım sektörü kaynaklıdır. Dünyanın en büyük 8. kahve üreticisi olan Guatemala’nın ihracatındaki en önemli tarım ürünleri sebze, muz ve şekerdir. Ülkedeki temel tarım ürünlerinden olan mısırın üretimi iklim şartlarına bağlı olarak azalış eğilimindedir. Endüstriyel tarım, gelişim potansiyeli ve rekabet açısından Guatemala’da önümüzdeki dönemin en önemli sektörleri arasında değerlendirilmektedir. Bu nedenle, endüstriyel tarımın gelişimi için uzun vadeli stratejilerin belirlenmesi açısından devlet ve özel sektör arasında işbirlikleri ve projeler düzenlenmektedir. Guatemala, 350 üzerinde mikro iklim, biyoçeşitlilik ve tarım sektöründeki işgücü ile endüstriyel tarım yatırımcılarının dikkatini çekmektedir. Bu sektörde önemli faaliyet alanları; şeker, içecek ve meyve suyu, tatlı ekmek, meyve ve sebze reçeli, meyve ve sebze konservesi ve ikincil ormancılık ürünleri üretimi olarak sıralanmaktadır. Sanayi 2012 yılında GSYİH’nin %24’ünü ve işgücünün %14’ünü oluşturan sanayi sektörü ihracat odaklı imalata dayanmaktadır. Sanayi üretiminin 2012 yılında % 2,5 büyümüş olup; 2013 yılında da % 3,7 büyüdüğü tahmin edilmektedir. Enerji sektörü ve kamu 6 2,2 milyon ünite üzerinde taşıtın bulunduğu araç parkı ile Guatemala’da otomotiv yan sanayi hizmetleri ithal edilmiş ürünlerin petrol istasyonları, servisler ve yerel tamirciler tarafından satın alınarak son tüketicilere ulaştırılması ile gerçekleştirilmektedir. Otomotiv yan sanayi ithalatının %35’i ABD’den gerçekleştirilmekte olup önem arz eden diğer tedarikçiler Güney Kore, Japonya, Çin, Brezilya ve Avrupa ülkeleridir. Piyasada bulunan araçların %75’i Asya markalarından oluşmakta olup bu markalar düşük fiyat ile rekabet etmektedir. Diğer tarafacente ile çalışmak oldukça önemlidir. Sistem kurulumu, eğitim ve satış sonrası hizmetler konusunda dağıtıcılar ile yakın işbirliği içinde olmak gerekmektedir. Bu ürünlerin ithalatında, gümrük vergileri %0-15 oranında olup %12 oranında Katma Değer Vergisi alınmaktadır. 200 üzerinde ahşap ve mobilya imalatı yapan firmanın bulunduğu Guatemala’da imalata yönelik makinenin verimli ve teknolojik olması gerektiği yönünde bir algı oluşmuştur. Gümrük vergilerinin %0-15 oranında olduğu ülkede, sektöre yönelik ithalatın yükseleceği öngörülmektedir. Anılan sektörde ithalat potansiyeli olduğu düşünülen ürünler CNC tezgahları, elektrikli testere, yonga makinesi, yapıştırıcı, zımpara cihazı, el aletleri, kapı imalatına yönelik makine veyapıştırıcı madde uygulayan makine olarak sıralanmaktadır. Bu ürünleri en çok mobilya imalatçıları, marangozlar ve kereste fabrikaları talep etmektedir. Anılan sektörde iki yerel fuar bulunmaktadır. Bunlar mobilya imalatçıları için “Expomueble” ve ev aletleri ile ahşap imalatına yönelik makine tedarikçileri için “Promueble” fuarlarıdır. Madencilik Ülkenin mineral kaynakları arasında petrol, nikel, çinko, kurşun ve demirdir.Aynı zamanda; altın, kalay ve diğer hafif metallere yönelik potansiyeli bulunduğu düşünülen ülkede madencilik sektöründe çeşitli devlet projeleri yer almaktadır. Mineral sektöründeki yatırım projelerinde 6 aylık keşif ve 3 yıllık sondaj süreçlerinin ardından 25 yıla kadar rezervi işleme fırsatı bulunmaktadır. Özel sektör tarafından işletilen 5 maden projesi bulunmakta olup bu projelerde nikel, kireç taşı ve çimento üretiminde kullanılan diğer mineraller ile altına odaklanılmaktadır. Ulaştırma ve Telekomünikasyon İnternet erişimi yaygındır. Ülkede telekomünikasyon alt yapısı gelişmiş olup; oteller internet telefon hizmetleri sunmakta ve cep telefonları aracılığıyla internet erişimi mümkündür. Guatemala’da başkente 15 dakika uzaklıktaki La Aurora Uluslararası Havalimanıve ülkenin 7 kuzeyinde bulunan Mundo Maya Havalimanı olmak üzere iki adet uluslar arası havalimanı bulunmaktadır. La Aurora Havalimanının ABD ile (6 şehir), Meksika, Orta Amerika, Peru ve İspanya ile doğrudan uçuşları bulunmaktadır. Ülkede 5 adet liman bulunmakta olup dış ticaretin % 77’si deniz taşımacılığı ile yapılmaktadır. Limanlardan iki tanesi Atlantik Okyanusu’nda ve geri kalan üç tanesi ise Pasifik Kıyısında bulunmaktadır. Son 15 yılda, yılda %4 genişleyen otobanlar yaklaşık 15 bin kilometre uzunluğundadır. Guatemala’da 17 tane serbest ticaret bölgesi bulunmakta olup 6 tanesi de önümüzdeki dönemde hizmete girecektir. Serbest ticaret bölgelerinin en önemli hizmetlerinden biri de sunmuş oldukları güvenlik hizmetleridir. Enerji Guatemala’nın kuzeydeki ormanlık bölgesinde ihmal edilebilecek bir oranda petrol rezervleri bulunmaktadır. Ancak, Guatemala’nın en büyük gölü olan İzabal Gölü yakınlarında petrol arama faaliyetleri sürdürülmektedir. Kısıtlı orandaki petrol rafineri olanaklarıyla ülke, petrol ürünleri ithalatı yapmak zorundadır. Ülkede hızlı bir şekilde artan talebe rağmen hane halkının sadece %50’sininelektriğe erişim imkanı bulunmaktadır. Kırsal bölgelerde ise elektriğe erişim neredeyse yoktur. Elektrik erişiminin olduğu bölgelerde ise voltaj azalması ve elektrik kesintilerine sıkça rastlanılmaktadır. Enerjideki bu problemler nedeniyle Guatemala, Orta Amerika’nın elektrik şebekelerini birleştirerek maliyetleri düşürmek, güç kesintilerini azaltmak, yeni enerji projeleri için özel sektör yatırımını teşvik etmek amacı güden Puebla-Panama projesinde yer almaktadır. Bankacılık ve Finansal Hizmetler Guatemala’da 18 banka, 14 finansal kuruluş, 15 antrepo, 27 sigorta kurumu ve 2 kambiyo kuruluşu bulunmaktadır. Son yıllarda şirket satın almaları ve birleşmeleri ile daha büyük bankalar kurulmuş olup yüksek fon taleplerinin karşılamaktadır. Küçük ve orta ölçekli bankalar ise niş pazarların taleplerini karşılamaktadır. ABD, Panama, Meksika, İsviçre’de uzantıları bulunan uluslar arası faaliyet gösteren Guatemala Bankaları bulunmakta olup aynı zamanda aralarında Citibank, BAC, Banco Azteca’nın da bulunduğu yabancı 8 bankalar Guatemala’da faaliyet göstermektedir. Merkez Bankası Banco de Guatemala’dır. Superintendencia de Bancos de Guatemala bankalar, finansal kurumlar ve sigorta şirketleri gibi çeşitli kuruluşları denetleyen kurumdur. Ülkede birçok kontratta ve uluslararası işlemde Dolar kullanılmakta olup finansal kurumlarda Dolar, Euro veya Quatzales hesapları açmak mümkündür. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü Son yıllarda Guatemala’da doğrudan yabancı yatırımların artırılmasına yönelik çeşitli adımlar atılmış olup; bunların arasında yatırım ortamını iyileştirici sosyal programlar,altyapı yatırımları ve çeşitli ülkelerle imzalanan serbest ticaret ve ikili yatırım anlaşmaları yer almaktadır.Ülkenin Arjantin, Belçika ve Lüksemburg, Şili, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Fransa, Almanya, İtalya, Tayvan, Güney Kore, Hollanda, İspanya, Küba, İsrail, İsveç ve İsviçre ile ikili yatırım anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca CAFTA-DR serbest ticaret anlaşması kapsamında yatırımı düzenleyen çeşitli hükümler bulunmaktadır. Guatemala’da en çok yatırım çeken sektörler arasında endüstriyel tarım, turizm, imalat sanayi, çağrı merkezleri, doğal kaynaklar, enerji ve madencilik sektörleri yer almaktadır. DIŞ TİCARET Genel Durum Kuzey Amerika ve Meksika pazarlarına yakın olan ve bu pazarlara erişimi bulunan Guatemala, aynı zamanda Orta Amerika pazarının giriş noktalarından birisidir. Bu nedenle, Amerikalar pazarına erişim ve tutunma açısından stratejik bir noktadır. Ancak, güvenlik problemleri nedeniyle ülkenin dış ticareti gerçek potansiyelini yansıtmamaktadır. Guatemala’daki güvenliğe yönelik politikaların başarısı, diğer Orta Amerika ve Latin Amerika ülkelerinin de kıyasıya rekabet içinde olduğu Amerikalar pazarının kapılarından birisi olma yönündeki durumunu belirleyecek olan faktörler arasındadır. 2012 yılı itibariyle, Guatemala’nın ihracatı 10,1 milyar dolar ve ithalatı 16,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin dış ticaret açığı ise 6,8 milyar dolardır 9 Ülkenin Dış Ticareti Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon ABD Doları) İHRACAT YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2.228 2.635 2.932 5.381 3.198 6.899 7.737 7.209 8.460 10.161 10.124 Kaynak : ITC_Trademap, Economist Intelligence Unit İTHALAT 6.075 6.719 7.812 10.500 9.540 13.544 14.522 11.521 13.830 16.611 16.978 HACİM DENGE 8.302 9.353 10.744 15.880 12.738 20.443 22.258 18.730 22.290 26.772 27.102 -3.847 -4.084 -4.880 -5.119 -6.342 -6.646 -6.785 -4.313 -5.370 -6.450 -6.854 İhracatında Başlıca Ürünler Guatemala’nın 2012 yılı ihracatında önde gelen ürünler arasında % 9,4’lik pay ile kahve, % 7,8’lik pay ile kamış/pancar şekeri, , %6,1’lik pay ile muz (taze/kurutulmuş), % 5,6’lik pay ile kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri yer almaktadır. İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) GTİP Ürünler TOPLAM 2011 2012 8460153 10161041 10124555 0901 Kahve; kahve kabuk ve kapçıkları 714297 1063866 958748 1701 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde) 725240 647756 793318 0803 Muz (taze/kurutulmuş) 385396 476321 618314 2616 Kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri 499727 909292 567332 6106 Kadın/kız çocuk için bluz, gömlek, gömlek; bluz (örme) 518426 445383 420829 4001 Tabii kauçuk, balata, güta-perka, guayül vb tabii sakızlar 236750 396514 294191 2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar) Erkek/erkek çocuk için gömlek (örme) 227787 335451 291699 186518 252483 256584 Palm yağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) Küçük hındıstan cevızı, küçük hındıstan cevızı kabugu ve kakule Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 125741 215628 252439 308110 249051 248514 172011 202504 216426 0807 Kavunlar (karpuzlar dahıl) ve papaya (taze) 127243 125455 179068 6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 172736 174838 2207 Etil alkol, alkol derecesi >= 80% tağyir edilmemiş alkollü içki 71330 70572 4819 3808 Kağıt/karton vb. esaslı kutu, kılıf, torba vb. eşya Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici 100019 111627 127562 110438 6105 1511 0908 3004 10 2010 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 74124 87371 107724 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç 79378 95442 103267 2202 Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 66051 87396 99087 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs. Baklagıller (taze/sogutulmus) 66650 79114 85869 62471 66052 83705 Diğer örme mensucat Kadın/kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, pantolon vs. (örme) Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 89420 59022 99917 69038 76668 73227 71157 87516 68744 61906 66863 68328 7612 Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize gıda müstahzarları Alüminyum fıçı, varil, bidon, kutu vb. Kaplar-hacmi<300lt 37699 51374 61108 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) 40204 53184 58188 2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 51787 52800 56182 7306 Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller 32921 45683 53138 0708 6006 6104 2711 2104 Kaynak: ITC Trade Map İthalatında Başlıca Ürünler Guatemala’nın en çok ithal ettiği ürün kısıtlı petrol kaynakları ile paralel olarak rafine petrol ürünleridir. 2012 yılında ithalatın % 17’sini petrol ürünleri oluşturmuştur. 2,8 milyar dolar değerinde petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar ithal edilmiştir. Değer olarak en çok ithal edilen ikinci ürün telli telefon (ev telefonları) ve telgraf elektrikli cihazlardır. Toplam ithalatın yaklaşık olarak % 2,4’ünü telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar oluşturmaktadır. İthalatta değer olarak üçüncü sıradaki ürün ise ilaçlardır. Toplam İthalatın yaklaşık olarak %2,4’ünü ilaçlar oluşturmaktadır. Guatemala’nın ithal ettiği diğer ürünler sırasıyla, otomotiv, petrol gazları, eşya taşımaya mahsus motorlu araçlar (kamyon, kamyonet), pamuk, mısır, otomatik bilgi işlem makineleri, buğday, etilen polimerleri ve diğer örme mensucattır. İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) GTİP Ürünler TOPLAM 2010 2011 2012 13830314 16610814 16978686 2110126 2795491 2897301 456455 456918 418203 351190 398626 415778 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 172864 8517 Telli telefon -telgraf için elektrikli cihazlar 149729 3004 Tedavide/korunmada kullanılmak ilaçlar (dozlandırılmış) 143399 123511 8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 308464 368926 414782 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 235489 249331 306477 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 247494 305334 250890 1005 Mısır 149393 234813 223676 üzere h azırlanan 11 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 4804 6006 Kraft kağıt/kartonlar-sıvanmamış-rulo halinde Diğer örme mensucat 154919 175369 161564 137111 168930 160354 3808 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici 170458 173806 151250 137547 124990 145890 2304 115192 122369 144231 2106 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 110764 129847 141677 5515 Diğer devamsız sentetik liften dokumalar 123418 143448 133396 8711 Motosiklet, mopetler, motorlu bisikletler, sepetler 68435 105324 132372 3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül 106818 125576 126286 3105 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları 91247 103323 123458 8528 8523 veya tabaka Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler 8406 Ses ve diğer fenomenleri kaydetmek için disk, bant, katı hal kalıcı depolama aygı Sanayide hammadde olarak kullanılan koku veren maddelerin karışımları Buhar türbinleri 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 7208 Demir/çelik sıcak 600mm. Fazla 3302 3902 hadde yassı mamulleri-genişlik Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 115260 114038 120754 113471 77661 120511 104254 114570 118446 ‘ye en çok ihraç edilen ürünler arasında ihracattaki %21,5 payı ile kıymetli metaller yer almaktadır. İhracatta payı yüksek olan diğer ülkeler El Salvador (%10,9), Honduras (% 8), Meksika (%5,4), Nikaragua (% 4,6), Kosta Rika (% 4,1) ve Panama (% 2,4) olarak sıralanmaktadır. CAFTA-DR kapsamındaki ülkelerin Guatemala’nın toplam ihracatındaki payı % 75,4’tür. Ülkemizin Guatemala ihracatındaki payı ise 9 milyon dolar ile %0,01’dir. Başlıca Ülkeler İtibari ile İhracat (1 000 Dolar) 2010 2011 2012 Toplam Ülkeler 8460153 10161041 10124555 ABD 3283735 4224788 4155144 El Salvador 993793 1125928 1110744 Honduras 700083 813672 795462 Meksika 447344 510788 549816 Nikaragua 352669 458945 473275 Kosta Rika 347005 403526 424454 Panama 222023 247479 246625 Japonya 146830 187508 178431 98814 127776 174365 135975 150550 148940 7613 7917 115383 Hollanda 92501 102680 105245 Kanada 97262 140334 104803 Şili 91594 135618 130182 Almanya 94001 136537 119578 133895 127188 115430 69580 82774 95159 115470 90110 86387 86808 111248 98608 Dominik Cum. İspanya 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 84112 97371 98349 Suudi Arabistan 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs. 71181 88028 95927 İtalya 67407 96472 84877 Peru 79759 82404 80241 Belçika 52680 107807 75089 Venezuela 65462 69997 71930 121 2879 66037 Kolombiya 54347 67440 61245 Belize 48080 50337 53857 Güney Kore 79325 122407 53162 Tayvan 43761 37199 52197 BAE 54515 35029 46394 İngiltere 47004 37863 39720 Suriye 23153 26867 39420 Çin 34940 27941 34695 5070 9516 30761 Kaynak: ITC Trade Map Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti Guatemala’nın İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler ABD, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua’nın taraf olduğu CAFTA-DR Serbest Ticaret Anlaşması dışında Guatemala’nın; Şili, Meksika, Kolombiya, Tayvan ve Panama ile serbest ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca; Belize, Ekvator, Küba ve Venezüella ile ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Kanada ile serbest ticaret anlaşması müzakereleri sürmektedir. Avrupa Birliği ile Haziran 2012 yılında imzalan ticaret anlaşması Avrupa Birliği taarfından onaylanmış olup anlaşmaya taraf olan Orta Amerika Ülkeleri iç onay süreçlerinin tamamlanması ile birlikte Nisan-Haziran 2013 dönemi içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Peru ile imzalanan serbest ticaret anlaşması ise onaylanma sürecindedir. 2012 yılında Guatemala 10,1 milyar dolar ile ihracatının % 41’ni ABD’ye yapmaktadır. ABD 12 Gana Bangladesh Kaynak:ITC Trade Map 13 Başlıca Ülkeler İtibari ile İthalat (1 000 Dolar) Ülkeler 2011 2012 13830314 16610814 16978686 ABD 5125632 6510430 6461996 Meksika 1542538 185901 5 1915632 Çin 983652 1144083 1264958 El Salvador 675572 820370 780285 Kolombiya 393961 596789 551033 Panama 438373 476969 543402 Kosta Rika 427686 455533 476934 G. Kore 387706 368997 427220 Honduras 307000 344687 367119 Japonya 276586 303879 2762 78 Almanya 245679 254813 267804 Brezilya 232907 274690 250791 Hindistan 142078 162118 242677 Ekvador 178339 184022 220178 Hong Kong 144711 169353 193673 İspanya 151422 171937 186450 Ar jantin 114668 91377 162421 Belçika 100908 159944 153548 T ayland 94751 108131 133969 Şili 93925 128412 130406 Norveç 70909 113214 129852 Tayvan 93340 122747 128908 Domini k 39492 83402 124711 İtalya 84256 107959 117810 Peru 67440 102224 115477 Nicaragua 82303 76928 97821 Hollanda 83365 96640 94246 103867 100372 93279 71036 80175 85967 18482 22630 28760 Toplam K anada Rusya Fed. 201 1 …. …. Türkiye (41.ci sırada) Kaynak:ITC Trade Map Guatemala’nın İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler 2012 yılında Guatemala’nın en çok ithalat yaptığı ülke, 6,4 milyar dolar ve % 38’lik pay ile ABD’dir. Guatemala’nın ABD’den ithal ettiği başlıca ürünler; petrol yağları, mısır, ev telefonları, otomatik bilgi işlem makineleri, buğday ve otomotiv olarak sıralanmaktadır. Diğer önemli tedarikçiler ise Meksika (%11,2), Çin (% 7,4), El Salvador (% 4,9), Kolombiya (%3,6), Panama (%2,9), Kosta Rika (%2,7) ve Güney Kore (%2,2) olarak sıralanmaktadır. CAFTA-DR kapsamındaki ülkelerin Guatemala’nın toplam ihracatındaki payı %69,8’dir. Ülkemizin Guatemala ithalatındaki payı ise 28,7 milyon dolar ile yaklaşık %0,2’dir. 14 Haziran 2012 tarihinde Guatemala, diğer Orta Amerika ülkeleri (Panama, Kosta Rika, El Salvador, Honduras, Nikaragua) ile birlikte Avrupa Birliği ile bir serbest ticaret anlaşması imzalanmış olup, bu anlaşma onay sürecindedir. Bu anlaşma ile birlikte Avrupa Birliği’nden ithalat edilecek sanayi ve balıkçılık sektörüne yönelik ürünlerin %69’una uygulanan gümrük vergileri sıfırlanacak olup, 10 yıllık dönem içinde kapsamın %100’e yaklaşması beklenmektedir. DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE VERGİLER Dış Ticaret Politikası ABD, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua’nın taraf olduğu CAFTA-DR Serbest Ticaret Anlaşması dışında Guatemala’nın; Şili, Meksika, Kolombiya, Tayvan ve Panama ile serbest ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca; Belize, Ekvator, Küba ve Venezüella ile ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Kanada ile serbest ticaret anlaşması müzakereleri sürmektedir. Avrupa Birliği ile Haziran 2012 yılında imzalan ticaret anlaşması Avrupa Birliği tarafından onaylanmış olup anlaşmaya taraf olan Orta Amerika Ülkeleri iç onay süreçlerinin tamamlanması ile birlikte Nisan-Haziran 2013 dönemi içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Peru ile imzalanan serbest ticaret anlaşması ise onaylanma sürecindedir. CAFTA-DR anlaşması Orta Amerika ülkeleri, Dominik Cumhuriyeti ve ABD arasındaki serbest ticareti düzenlerken aynı zamanda ülkelerin gümrük idaresi, fikri mülkiyet hakları, yatırım ve finansal hizmetler, pazara giriş ve hükümet ihalelerinde altyapıyı geliştirmeleri ve şeffaflık ve yolsuzluk gibi sorunların önüne geçilmesine yönelik hükümler içermektedir. 1993’te imzalanmış olan, Orta Amerika ülkelerinin ekonomik bütünleşme ve makroekonomik koordinasyonu düzenleyen ve ülkelerin farklı tarife oranları belirlemesine olanak veren anlaşma (SICA) ve Orta Amerika ülkelerinin 1998’de oluşturdukları üçüncü ülkelere karşı ortak tarife uygulaması sonrasında 2009 yılında Kuzey Üçgeni olarak da adlandırılan Guatemala, El Salvador ve Honduras arasında ülkeler arası gümrük birliğinin oluşturulmasına yönelik çerçeve anlaşması imzalanmıştır. İthalat Rejimi İthalat şirketlerinin, Mali İdare Kontrol Kurumu’na (Superintendencia de Administración Tributaria, SAT) kayıt olmaları gerekmektedir. Bu süreçte ithalatçıların mali kimlik numaraları (NIT) bulunması gerekmektedir. Gümrükten çekme işlemleri için gereken konşimento, menşe şahadetnamesi, ticari fatura, kıymet beyanı, manifesto, gümrük beyannamesi ve ithalatçı belgesi SAQB’E/e-SAT isimli elektronik sisteme yüklenmesi gerekmektedir. İthalatta gereken diğer belgeler ise proforma fatura ve sigorta sertifikasıdır. Ayrıca, zorunlu olmamakla beraber gümrükten çekme işlemleri sırasında yükün muhteviyat listesinin sunulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. 15 Ürünlerin türüne bağlı olarak ilgili kuruluşlarca düzenlenmiş ithalat lisansı, ithalat izinleri ve/veya sertifikaları istenmektedir. Gümrükleme işlemi için gümrük komisyoncusu ile kontrat yapılması zorunludur. İthalatta istenen genel belgelerin çoğunluğunun İspanyolca dilinde hazırlanması gerekmekte olup İngilizce hazırlanabilecek belgelerde de İspanyolca çeviri bulunması zorunluluğu vardır. Hayvansal ürünler ithalatında gümrükleme sırasında Tarım Bakanlığı’ndan alınmış ithalat izin belgesi, menşei, ülkede kimyasal ve fiziksel testlerin uygun bir laboratuarda yapıldığını kanıtlayan analiz sertifikası ve ürünlerde herhangi bir enfeksiyon veya hastalık bulunmadığını ispat eden veteriner sağlık sertifikası gerekmektedir. Canlı hayvan ithalatında ise Tarım Bakanlığı’ndan alınmış ithalat izin belgesi ve veteriner sağlık sertifikası gerekmektedir. Bitki ve bitki ürünleri ithalatında gereken belgeler ise Tarım Bakanlığı’ndan alınmış tohum, bitki ve bitki ürünleri ithalat gereklilikleri belgesi, ithalat izin belgesi ve bitki sağlığı sertifikası gerekmektedir.Soyu tükenmekte olan bitki ve hayvan ürünleri ile ilgili ithalatta ise Ulusal Korunma Alanları Kurulu (CONAP) tarafından onaylanmış “Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES)” belgesi istenmektedir. Gıda maddeleri ithalatında ise Kamu Sağlığı ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na kayıt olunması gerekmektedir. Kayıt öncesinde ürünün menşei ülkesinde serbest satışının olduğunu belgeleyen serbest satış belgesi alınması gerekmektedir. Kozmetik ve ilaç ürünlerinde ise işlemin Kamu Sağlığı ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na kayıt edilmesi, serbest satış sertifikası, malzeme güvenlik bilgi formu ve imalat yeterlilik belgeleri gerekmektedir. Narkotik ürünler ithalatında ise ek olarak ithalat izin belgesi gerekmektedir. Tarım ilaçları ve gübre ithalatında ise Tarım Bakanlığı’na işlemin kaydedilmesi yanı sıraanaliz sertifikası, serbest atış sertifikası ve malzeme güvenlik bilgi formuistenmektedir. Ürün bazında ithalatta istenen belgeler, sertifikalar ve standartlar için; http://madb.europa.eu/mkaccdb2/datasetPreviewFormATpubli.htm?datacat_ id=AT&from=publi(İngilizce) Guatemala’nın genel ithalat prosedürleri için; http://madb.europa.eu/mkaccdb2/viewPageIFPubli.htm?datasetid=MAIF-GT12-02v001&filename=overview.html&hscode=0203&path=/data/website/madb/egif/prod/ MAIF-GT12-02v001/&imagepath=/egif/prod/MAIF-GT12-02v001/&country=Guatemala&page=overview&countryid=GT (İngilizce) linklerinden bilgi almak ve belgelerin örneklerini incelemek mümkündür. Orta Amerika Ortak Gümrük Kanunu (CAUCA) kapsamında Onaylanmış Kişi Statüsü (AEO) ile ithalatçılara gümrük prosedürlerinin daha standart ve hızlı uygulanması gibi avantajlar sağlanabilmektedir. Sadece ithalatçıların değil aynı zamanda ihracatçıların, gümrük müşavirlerinin ve 5 yıllık tecrübesi bulunan lojistik firmalarınınAEO olarak değerlendirilmesi mümkündür. İthalatı Yasak Olan Mallar Guatemala Savunma Bakanlığı’nın uyguladığı kanun ile hükümet dışında silah veya mühimmat ithalatı yasaklanmıştır.Ayrıca Nisan 2009’dan beri Psödoefedrin veya Psödoefedrin içeren ürünlerin ithalatı yasaklanmıştır. Zirai ilaç ithalatında Sağlık Bakanlığı’na kayıt olunması gerekmekle birlikte bazı zirai ilaçların ithalatı tamamiyle yasaktır. Tarifeler ve Diğer Vergiler Gümrük Tarifeleri Guatemala’nın; Belize, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Tayvan ve ABD’ye serbest ticaret anlaşmaları ve/veya tercihli tarife düzenlemesi kapsamında özel tarife uygulanmaktadır. İthalatta ülkemiz menşeli eşyaya uygulanan tarife oranı en çok kayrılan ülke (MFN) gümrük tarife oranlarıdır.Fasıl bazında ortalama MFN tarife oranları aşağıda özetlenmektedir: Temel gıda ürünleri, finansal hizmetler ve düşük kira oranları olan mülk satışları dışında tüketim vergisi %12 düzeyinde olup alkol içeriği olan ürünler ve kullanılmış otomotivde genel tüketim vergisi dışında özel tüketim vergisi de bulunmaktadır. Fasıllar Bazında MFN Vergi Oranları (2012) MFN Ad Valorem Tarife Oranları Fasıl Ortalama (%) Minumum (%) Maksimum (%) 01 Canlı hayvanlar 7,3 0 10 02 Etler ve yenilen sakatat 13,9 5 15 03 9,0 0 15 12,7 0 15 3,7 0 5 06 Balıklar,kabuklu hayvanlar,yumuşakçalar,diğer omurgasızlar Süt ve süt mamulleri,kuş ve kümes hay.yumurtaları,bal vb. Tarifenin başka yerinde yer almayan hayvansal müstahsallar Canlı bitkiler ve çiçekçilik müstahsalları 9,1 0 15 07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 12,6 0 30 08 13,1 0 15 09 Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu Kahve,çay,paraguay çayı ve baharat 11,3 5 15 10 Hububat 10,0 0 23,7 11 Değirmencilik ürünleri,malt,nişasta,inülin,buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar,sanayi bitkileri,saman,hayvan yemi Laklar,sakızlar,bitkisel özsu ve hülasalar 7,2 0 15 1,5 0 10 0,0 0 0 Örülmeye elverişli bitkisel maddeler,bitkisel müstahsallar Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları 2,2 0 15 7,6 0 15 04 05 12 13 16 Açıklama 14 15 17 08 13,1 0 15 38 Muhtelif kimyasal maddeler 3,5 0 15 09 Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu Kahve,çay,paraguay çayı ve baharat 11,3 5 15 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 3,2 0 15 10 Hububat 10,0 0 23,7 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 4,8 0 15 11 Değirmencilik ürünleri,malt,nişasta,inülin,buğday gluteni Yağlı tohum ve meyvalar,sanayi bitkileri,saman,hayvan yemi Laklar,sakızlar,bitkisel özsu ve hülasalar 7,2 0 15 41 Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler 5,6 0 15 13,4 0 15 15,0 15 15 Örülmeye elverişli bitkisel maddeler,bitkisel müstahsallar Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları 7,6 0 15 0 0 15,0 Ortalama (%) 0,0 15 Minumum (%) 0 15 Maksimum (%) 0 1,5 0 10 42 0,0 0 0 43 Deri eşya,saraciye eşyası,seyahat eşyası,bağırsaktan eşya Postlar,kürkler,taklit kürkler ve mamulleri 2,2 0 15 44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya;odun kömürü 7,6 0 15 45 Mantar ve mantardan eşya Et,balık,kabuklu hayvan,yumuşakça vb hayvansal 14,4 müstahzarlar Şeker ve şeker mamulleri 11,1 MFN Ad Valorem Tarife Oranları 5 15 46 Fasıl Hasır;saz ve benzeri örülebilen maddelerden mamuller Açıklama 0 20 47 Odun hamuru;lifli selülozik maddelerin hamurları,hurdalar 18 Fasıl Kakao ve kakao müstahzarları Açıklama 0 Minumum (%) 0 15 0 4,7 0 15 13,9 0 15 50 Kağıt ve karton;kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya Basılı kitap,gazete,resim vb baskı sanayi mamulu,el yazmaları İpek 5,6 5,0 0 10 21 Esasını hububat,un,nişasta,süt teşkil eden müstahzarlar Sebze,meyva,bitki parçaları,sert kabuklu yemiş konserveleri Yenilen çeşitli gıda müstahzarları 15 Maksimum (%) 15 48 19 9,9 Ortalama 13,8 (%) 11,8 0 15 51 Yün,kıl,at kılı;bunların iplik ve dokumaları 4,1 0 10 22 Meşrubat,alkollü içkiler ve sirke 24,5 10 40 52 Pamuk 7,6 0 10 23 Gıda sanayii kalıntı ve döküntüleri,hazır hayvan gıdaları 5,7 0 15 53 4,6 0 10 24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler 9,0 0 20 54 Dokumaya elverişli bitkisel lifler,kağıt ipeği ve dokumaları Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler 6,4 0 10 25 Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alçılar ve çimento 2,7 0 15 55 Sentetik ve suni devamsız lifler 6,6 0 10 26 Metal cevherleri,cüruf ve kül 0,3 0 5 56 0 15 4,7 0 104 15,0 15 15 0,2 0 10 9,7 0 15 29 Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar İnorganik kimyasal müstahsallar,organik,inorganik bileşikler Organik kimyasal müstahsallar 0,1 0 10 3,9 0 10 30 Eczacılık ürünleri 2,5 0 15 31 Gübreler 0,4 0 5 60 Vatka,keçe,dokunmamış mensucat,özel iplik,sicim ve mamulleri Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddeden yer kaplamaları Özel dokunmuş mensucat,dantela,duvar halıları,işlemeler Emdirilmiş,sıvanmış,kaplanmış mensucat,bunlardan teknik eşya Örme eşya 6,8 27 9,9 0 10 32 Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa,boya,macun,sakızlar Uçucu yağlar,rezinoitler,parfümeri,kozmetikler vb 1,7 0 15 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları 14,9 0 15 9,8 0 15 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 14,9 0 15 7,3 0 15 63 0 15 3,7 0 15 64 Mensucattan mamul diğer eşya,kullanılmış eşya,paçavralar Ayakkabılar,getrler,tozluklar vb eşya ve aksamı 14,2 35 Sabunlar,yüzey aktif organik maddeler,yıkama-yağlama madde. Albüminoid maddeler,tutkallar,enzimler vb 14,0 0 15 36 Barut,patlayıcı maddeler,pirotekni mamulleri,kibrit vb 10,3 0 15 65 Başlıklar ve aksamı 11,7 5 15 37 Fotoğrafçılıkta,sinemacılıkta kullanılan eşya 8,0 0 10 66 Şemsiye,baston,kamçı,kırbaç ve bunların aksamı 11,7 5 15 38 Muhtelif kimyasal maddeler 3,5 0 15 67 Hazır kuş tüyü ve insan saçı mamulleri,yapma çiçekler 14,4 5 15 39 Plastik ve plastikten mamul eşya 3,2 0 15 68 Taş,alçı,çimento,amyant,mika vb maddelerden eşya 7,6 0 15 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 4,8 0 15 69 Seramik mamulleri 9,5 0 15 41 Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler 5,6 0 15 70 Cam ve cam eşya 4,2 0 15 42 13,4 0 15 71 İnciler,kıymetli taş ve metal mamulleri,madeni paralar 6,9 0 15 43 Deri eşya,saraciye eşyası,seyahat eşyası,bağırsaktan eşya Postlar,kürkler,taklit kürkler ve mamulleri 15,0 15 15 72 Demir ve çelik 1,4 0 15 44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya;odun kömürü 7,6 0 15 73 Demir veya çelikten eşya 4,6 0 15 Mantar ve mantardan eşya 0,0 0 0 74 Bakır ve bakırdan eşya 1,0 0 15 Hasır;saz ve benzeri örülebilen maddelerden mamuller 15,0 15 15 12 13 14 15 16 17 20 28 33 34 18 45 46 49 57 58 59 0,0 MFN Ad Valorem Tarife Oranları 19 67 Hazır kuş tüyü ve insan saçı mamulleri,yapma çiçekler 14,4 5 15 68 Taş,alçı,çimento,amyant,mika vb maddelerden eşya 7,6 0 15 69 Seramik mamulleri 9,5 0 15 70 Cam ve cam eşya 4,2 0 15 71 İnciler,kıymetli taş ve metal mamulleri,madeni paralar 6,9 0 15 72 Demir ve çelik 1,4 0 15 73 Demir veya çelikten eşya 4,6 0 15 74 Bakır ve bakırdan eşya 1,0 0 15 75 Nikel ve nikelden eşya 0,0 0 0 76 Aluminyum ve aluminyum eşya 5,1 0 15 78 Kurşun ve kurşundan eşya 0,6 0 5 79 Çinko ve çinkodan eşya 0,0 0 0 80 Kalay ve kalay mamulleri 0,0 0 0 81 Diğer adi metaller,sermetler,bunlardan eşya 0,0 0 0 82 Adi metallerden aletler,bıçakçı eşyası,sofra takımları 3,1 0 15 83 Adi metallerden çeşitli eşya 5,0 0 15 84 1,1 0 15 85 Nükleer reaktörler,kazan;makina ve cihazlar,aletler,parçaları Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları 2,8 0 15 86 Demiryolu ulaşım araçları vb,aksam ve parçaları 0,0 0 0 87 8,7 0 20 88 Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer Hava taşıtları,uzay araçları,aksam ve parçaları 2,0 0 5 89 Gemiler,suda yüzen taşıt ve araçlar 4,4 0 15 90 1,4 0 15 91 Optik,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol,ayar cihazları,tıbbi alet. Saatler ve bunların aksam ve parçaları 9,0 0 15 92 Müzik aletleri;bunların aksam,parça ve aksesuarı 8,7 5 15 93 16,5 15 20 12,8 0 15 10,9 0 15 96 Silahlar ve mühimmat,bunların aksam,parça ve aksesuarları Mobilyalar,aydınlatma,reklam lambaları,prefabrik yapılar Oyuncaklar,oyun ve spor malzemeleri,aksam ve parçaları Çeşitli eşya 9,5 0 15 97 Sanat eserleri,koleksiyon eşyası,antikalar 7,9 5 10 Fasıl 94 95 MFN Ad Valorem Tarife Oranları Açıklama Ortalama (%) Minumum (%) Maksimum (%) Tarife Dışı Engeller Guatemala’nın ithalat rejimi liberal olarak değerlendirilmekte olup standartlar, etiketleme ve ithalat prosedürlerinde çeşitli uygulamalar mevcuttur. Bunlar arasında tüm gıda ürünlerinin Sağlık Bakanlığı’na kayıt ettirilmesi, etiketlemede tüm muhteviyatın, son kullanma tarihinin ve kayıt numarasının açıkça belirtilmesi ve ilaçların ticarileşmesinden önce mutlaka Sağlık Bakanlığı’nın gerekli izin belgelerinin alınması gibi uygulamalar vardır. Bu uygulamalar sırasındabazı problemler yaşanabilmektedir. Aynı zamanda, bürokratik ve idari prosedürlerin uzunluğu da ihracatçılar için problem oluşturabilmektedir. Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar Tarım, ticari ve endüstriyel faaliyetlere yönelik standartları uygulayan kuruluş Ulusal Standart Komisyonu’dur (COGUANOR). Söz konusu kuruluş tarafından uygulanan tavsiye niteliğinde (NGR) ve zorunlu olan (NGO) iki standart türü bulunmaktadır.Standartların uygunluk değerlendirmesi konusunda faaliyet gösteren kurum ise Tüketici Hizmetleri ve Destek Kurumu (DIACO) olup COGUANOR tarafından yürürlüğe konulan standartları ve uluslar arası anlaşmalarca zorunlu olan standartları denetlemektedir. Bazı malların ithalatında malın zorunlu standartlara uygun olduğunu kanıtlayan Uygunluk beyanı belgesi gerekmektedir.Bu belgenin akredite olmuş bir laboratuar tarafından herhangi bir dilde hazırlanması yeterlidir. Ancak, İspanyolca çevirinin eklenmesi tavsiye edilmektedir. Ürün bazında ithalatta istenen belgeler ve standartlar için http://madb.europa.eu/ mkaccdb2/datasetPreviewFormATpubli.htm?datacat_id=AT&from=publi linkinden faydalanmak mümkündür. Ayrıca COGUNAR’ın web sitesinden İspanyolca bilgi edinme imkanı mevcuttur (http://www.coguanor.org/normas_decreto_1523.html ). Kaynak: WTO, Trade Download Facility 20 21 Türkiye’nin Guatemala’ya İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar) TÜRKİYE İLE TİCARET Genel Durum 2013 yılında, Türkiye’nin Guatemala’ya ihracatı 19,7 milyon dolar, ithalatı 10,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İki ülke arasındaki toplam dış ticaret hacmi ise 30,6 milTürkiye – Guatemala Dış Ticaret Değerleri (1000 ABD Doları) yon dolardır. YILLAR İHRACA T İTHALA T HACİM DENGE Türkiye – Guatemala Dış Ticaret Değerleri (1000 ABD Doları) 2002 2.981 1.194 4.175 1.787 2003 YILLAR İHRACA5.519 T Demir/çelikten inşaat ve aksamı 7215 Demir/çelik çubuklar (diğer) 6802 3923 3.463 DENGE 5209 4.907 4.175 4. 673 1.787 2003 2005 5.519 6.253 2.056 2.31 0 7.575 6.484 3.463 6.022 2004 2006 4.79 0 12.416 117 4 3.10 4.907 15.519 4.9.313 673 2005 2007 6.253 9.962 2.31 3.8200 6.484 10.344 6.022 9.580 9.962 2 10.02 7308 7.575 HACİM 117 1.194 12.416 15.465 Demir/alaşımsız çelikten profil İTHALA2.056 T 4.79 0 2.981 2007 2009 Ürünler 7216 8701 2004 2002 2006 2008 GTİP 3.10 4 3.652 15.519 19.117 9.313 11.813 3.82 0 2.471 10.344 12.495 9.580 7.553 1806 1905 7214 1704 kapak, kapsül Traktörler den fazla) 150 423 16 154 364 862 913 347 0 0 325 96 180 260 0 0 255 170 393 229 0 0 159 98 371 154 0 543 145 243 104 144 silindirleri 46 137 111 Her türlü maddeden elektrik izolatörleri 14 320 90 0 0 81 118 109 79 79 144 75 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz 25.218 9.066 34.284 16.152 2012 27.623 7.132 34.755 20.491 2011 2013 25.218 19 748 9.066 10 .898 34.284 30 .646 16.152 8.850 9021 2012 2013* 27.623 3 506 7.132 855 34.755 4 361 20.491 2 651 7008 Çok katlı yalıtım camları 2013 2014* 191748 375 10 .898 648 302.646 023 8.850 727 9302 Revolverler ve tabancalar 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 8455 8546 8716 3924 8414 720 373 burulmuş, çekilmiş) 2011 5206 768 516 586 4.400 Guatemala’ya 2012 yılında 27,6 milyon dolar olan ihracatımız, 2013 yılında 19,7 milyon dolara düşmüştür. Guatemala’ya ihracatımızın değer olarak yaklaşık % 48’ni demir çelik ile demir çelik ürünleri oluşturmaktadır. Demir çelik ürünleri dışında yontulmaya ve inşaata elverişli taşlar, eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, taraktörler, pamuklu mensucat, çikolata ve kakao içeren gıda ürünleri ihracatta başlıca ürünlerdir. 367 326 28.216 4803 52 530 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, 11.908 7013 773 138 kapsülü mühür güllacı vs. 16.308 727 707 609 2010 2 023 495 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç 7.553 648 784 664 12.495 1 375 17 327 2.471 2014* 3254 41 1089 10.02 2 2 651 5453 9111 0 2009 4 361 2136 972 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 11.813 4.400 855 3660 10381 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 19.117 28.216 Kaynak: TÜİK * 1 aylık veriler 2013* 3 506 2013 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, 3.652 11.908 Türkiye’nin Kaynak: TÜİK Guatemala’ya * 1 aylık veriler İhracatında Başlıca Ürünler 22 (kayagan hariç) 15.465 16.308 8422 2012 Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar 2008 2010 7318 2011 çikolata dahil) Demir/çelikten cıvata, somun, tavan halkası, vida, perçin, pim vb. Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. İşler için makine, cihaz Ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar, işitme cihazı vb. Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb için cam eşya Tuvalet -temizlik kağıtları Pamuk (dikiş hariç) ipliği (ağırlık; >%85 pamuk (toptan) Metalleri haddeleme makineleri, bunların Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. İle aksam -parçaları Plastikten sofra, mutfak ve diğer ev eşyası, tuvalet eşyası Hava -vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör 23 Türkiye’nin Guatemala’dan İthalatında Başlıca Ürünler PAZARLA İLGİLİ BİLGİLER Türkiye’nin Guatemala’dan ithalatı 2012 yılında 7,1 milyon dolar iken 2013 yılında 10,8 milyon dolara yükselmiştir. 2013 yılında ithalatımızın yaklaşık % 44,4’ünü muz, % 21,9’nu ekim amacıyla kullanılan tohum ve meyve, % 18,7’sini yaprak tütütn ve tütün döküntüleri oluşturmaktadır. Dağıtım Kanalları Türkiye’nin Guatemala’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar) GT P Ürünler 0803 Muz (plantain dahil) (taze veya kurutulmuş) 1209 Ekim amacıyla kullanılan tohum, meyve ve sporlar 2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 0602 D iğer canlı bitkiler (kökleri dahil) çelikler, açı k alem ve gözleri; mantar miselleri 0901 2008 6109 2208 0908 6202 4015 bir oranda kahve bulunup kahve yerine kullanılan ü bitki parçaları konserveleri Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme) 3550 1929 4839 1934 993 2392 1409 2762 2046 273 287 582 302 223 302 19 0 261 31 102 133 0 0 105 74 43 80 35 44 44 17 39 26 0 0 24 17 59 20 11 14 11 1 26 5 4 8 5 0 0 4 20 14 3 0 6 2 Etil alkol, alkollü içkiler ve likör -alkol derecesi % 80'den az, tağyir edilmemiş Küçük hindistan cevizi, küçük hindistan cevizi kabuğu ve kakule Kadın/kız çocuk için dış giyim Vulkanize kauçuktan her türlü giyim eşyası aksesuarı (eldiven) 6116 Eldiven (örme) 6110 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme) 6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. Erkek/erkek çocuk için gömlek (örme) Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde) 4203 Deri ve köseleden giyim eşyası, aksesuarları 3926 Plastikten diğer eşya Kaynak : ITC_Trademap 24 2013 Ba ka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen diğer Yuvarlak ağaçlar 1701 2012 Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları, içinde herhangi 4403 6105 2011 Ürüne göre değişmekle birlikte satış öncesi pazarlamanın ve satış sonrası hizmetlerin öne çıktığı ürün gruplarında yerel acente ve distribütör ile çalışmak daha faydalı olmaktadır. Ticari ilişkilerde firmalar ve kamu kurumları tedarikçi ile olan birebir bağlantıya önem vermektedir. Guatemala pazarında e-ticaret yaygınlaşmakta olup büyük bankalar ve süpermarketler gibi kuruluşlarca e-ticaret sistemleri kullanılmaktadır. Sektörün önemi sadece iş çevresince değil aynı zamanda devlet kurumlarınca da kavranmıştır. Büyük bir hızla büyüyen e-ticaret sektörüne en hızlı büyük ölçekli şirketler adapte olmaktadır. Küçük ölçekli firmaların adapte olması için ise zaman gerekli olduğu düşünülmektedir. Direk satış yöntemi ise pazarda az sayıda alıcının bulunduğu ve ürünün pazarda tanınırlığının olduğu durumlarda faydalı bir yöntem olarak değerlendirilmektedir. Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme Etiketlemede ürünün adı, cinsi, fiziksel özellikleri (içerik vs.), net ağırlık/hacim, içerik ve katkı maddeleri, ithalatçı/dağıtıcı isim, adres ve telefon numarası, eğer varsa son kullanma tarihi gibi bilgiler bulunmalıdır. Bu bilgiler başka bir dilde ise İspanyolca bir etiket ürüne eklenmelidir. Guatemala’da gıda ürünleri, ilaçlar, tarım ilaçları, ayakkabı ve saf alkollü içeceklere yönelik özel etiketleme standartları bulunmaktadır. Gıda ürünlerinde ürün cinsi, ürünün ismi, fiziksel özellikleri, net ağırlık/hacim, içerik ve katkı maddeleri, ithalatçı/dağıtıcı isim, adres ve telefon numarası, menşei, lot üretim kimlik numarası, son kullanma tarihi ve özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları gibi bilgiler mutlaka bulunmalıdır. Kozmetik ürünlerde etiketleme mutlaka İspanyolca dilinde olmalıdır. Başka bir dilde etiketleme yapıldığı durumlarda ise mutlaka İspanyolca bir etiket pakete eklenmelidir. Pakettefirmanın ismi, ürünün menşesi, kozmetik içeriği, güneş koruma faktörü (güneşten koruyucu ürünlerde), net miktarı, muhteviyatı, parça (lot) numarası ve güvenlik bilgisi mutlaka bulunmalıdır. Yanlış yönlendirici ve gerçek dışı bilgilerden kaçınılmalıdır. Ambalaj, paketleme ve etiketleme hakkında detaylı bilgi için; - http://www.coguanor.gob.gt/ (İspanyolca) - h t t p : / / m a d b . e u r o p a . e u / m k a c c d b 2 / v i e w P a g e I F P u b l i . h t m ? d a t a s e t i d =MAIF-GT12-03v001&filename=overview.html&hscode=0203&path=/data/website/ madb/egif/prod/MAIF-GT12-03v001/&imagepath=/egif/prod/MAIF-GT12-03v001/&- 25 country=Guatemala&page=overview&countryid=GT (İngilizce) web siteleri ziyaret edilebilir. Ahşap ambalajlamada ülkemizin de üyesi olduğu IPPC’nin (Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu) “ISPM 15 ahşap ambalaj malzemeleri hakkında uluslararası standart” uygulanmaktadır. ISPM 15 standardına her türlü ahşap ambalaj malzeme (kalınlığı 6 mm.den az olanlar hariç olmak üzere, palet, sandık, kasa, takoz vb.) işlemden geçirilmiş (ısıl işlem) ve işaretlenmiş olmak zorundadır. Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler Guatemala’da tüketicilerin alım davranışını etkileyen en önemli faktörler fiyat, hizmet ve kalitedir. ABD ile ticari ilişkileri gelişmiş olan Guatemala’da ABD menşeli malların diğer mallar üzerinde avantajı bulunmaktadır. Bu nedenle tanıtım faaliyetlerinin, markalaşmanın, satış sonrası hizmetin önemi artmaktadır. Müşteri sayısının az olduğu ve ürünün (kalite, fiyat, özellikleri) alıcı tarafından tanındığı durumlarda direk satış yöntemi etki olmaktadır. Direk satış yönteminin kullanıldığı durumlarda yerel reklam kampanyaları, satış promosyonu, teknik ve görsel broşürler, alıcılarla birebir görüşmeler önem arz etmektedir. Son kullanıcıların ve perakendecilerin tedarikçiler ile birebir iletişim için yeterli tecrübeleri olmamaları ve zaman maliyeti açısından bir aracı ile tedarikçilerle irtibata girmeyi tercih etmeleri nedeniyle, yerel acenteler ve distribütörlerle çalışarak pazara girmek direk satıştan daha etkili yöntemler olarak değerlendirilmektedir. Ancak, bir firmanın Guatemala’daki yerel şirket tarafından temsil edildiği durumlarda, bu yetkinin iptali ve başka bir yerel firmaya transfer edilmesi için önceki temsilci firmadan onay alınması gerektiğinden ticari ilişkiler kurulmadan önce detaylı bir araştırma yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Reklam faaliyetleri genellikle gazeteler, dergiler, radyo ve televizyon gibi yerel reklam mecraları kullanılarak yapılmakta olup son yıllarda otoyollarda dış mekan reklamcılığı uygulamaları da tercih edilmektedir. Satış Sonrası Hizmetler Guatemala’da alım kararını etkileyen en önemli faktörlerden birisi satış sonrası hizmetlerdir. ABD’li firmaların pazardaki başarısının en büyük nedenleri arasında ithalatçılara satış sonrası hizmet kalitesi garanti etmeleri ve acenteleri, alıcıları ve distribütörleri satış ve satış sonrası hizmetlerinde desteklemeleridir. Ticari görüşmelerde satış sonrası hizmetlerin fiyat ve kalite gibi önemli bir pazarlık unsuru olduğu dikkate alınarak; yerel acente, distribütör veya alıcıya satış sonrası hizmetlerin açıkça belirtilmesi gerekmektedir. 26 Guatemala’da iş çevresinin küçük olması ve reklamdan çok referansın önemli olması nedeniyle, zayıf veya orta dereceli hizmet ve destek verildiği bilgisi hızlı bir şekilde yerel ve yabancı firmalara yayılmakta ve alım davranışlarını etkilemektedir. Aynı şekilde, satış sonrası hizmetlerin kalitesi bilgisi de hızlı bir şekilde yayılarak tedarikçinin pazara nüfus etmesinin kolaylaştırmaktadır. Ticaret Kanunu’nda satış sonrası hizmetler ile ilgili bir hüküm bulunmamasına rağmen Guatemala’da, özellikle ev eşyaları, elektronik tüketim malları, telekomünikasyon ve bilgisayar donanımı, diğer elektronik aşya ve sanayi makineleri gibi sektör ürünleri için toptancılar, perakendeciler ve temsilciler tarafından satış sonrası hizmetler sağlanmaktadır. Yine Ticaret Kanunu’nda ürün garantileri ile ilgili hükümler yoktur ancak birçok perakendeci belirli kapsamlarda garanti hizmeti sunmaktadır. İŞADAMLARIMIZIN PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler Guatemala ABD başta olmak üzere diğer Amerika Ülkeleri ile yoğun ticari ilişkiler sürdürmektedir. İşadamlarının çoğu İngilizce konuşmaktadır. ABD’ye lojistik olarak yakınlığı nedeniyle, ABD ile ticari ilişkileri bulunan firmalarımızın avantajı bulunmaktadır. Ancak, yerel iş kültürünü tanımak uzun vadeli iş ilişkileri kurmak açısından oldukça önemlidir. Ürünün fiyatı, kalitesi, özellikleri yanı sıra satış sonrası hizmetler en önemli pazarlık unsurudur. Pazarlık yaparken agresif satış yöntemlerinden uzak durulması ve uzun vadeli ticari ilişki kurma yönünde adımlar atılması tavsiye edilmektedir.Kartvizitlerin bir tarafının İspanyolca olması tavsiye edilmekte olup, karşı tarafa kartvizitin İspanyolca tarafının çevrilerek verilmesi uygun olacaktır. Toplantılar sırasında, doğrudan göz temasına önem verilmekte olup karşı tarafın konuştuklarına önem verildiğine işaret etmektedir. Yüksek sesle konuşmak Guatemala iş kültüründe kaba bir davranış olarak algılanmaktadır. İş ile ilgili konuşmaya başlamadan önce kısa bir sohbet yapılması yaygın bir davranıştır. Guatemala’nın coğrafyası, tarihi ve kültürü iş toplantıları öncesinde konuşulabilecek konular arasındadır. Toplantılara tam vaktinde gitmek önemli bir konu olup, doğrudan iletişim yerine dolaylı iletişim teknikleri tercih edilmektedir. Karar verme kanalı üst yönetimden alt yönetime doğru gerçekleştiği için karar verme süreci uzundur. Toplantı öncesi ve sonrasında el sıkışmak ve karşı tarafa hitap ederken unvanlar önem arz etmektedir. Vatandaşların, genellikle iki soyadı bulunupbunlardan bir tanesi anne diğeri de baba tarafından gelmektedir. Ancak, hitap ederken baba tarafından gelen soy ismi kullanmak yeterlidir. 27 Pasaport ve Vize İşlemleri Türkiye ve Guatemala Dışişleri Bakanlıkları arasında ilk siyasi istişareler 8-10 Haziran 2008 tarihlerinde Ankara’da yapılmıştır. Meksiko’daki Türkiye Büyükelçiliği Guatemala’ya akreditedir. Türkiye’nin Guatemala’da Fahri Başkonsolosu bulunmaktadır. Guatemala’nın İstanbul’da Fahri Konsolosu mevcuttur. Umuma mahsus, diplomatik, hizmet ve hususi pasaport hamili Türk vatandaşları Guatemala’ya girişte vizeden muaftırlar. Kullanılan Lisan İş toplantılarında ve dokümantasyonda İngilizce kullanılabilmektedir. Birçok evrak için, yerel mahkemelere İspanyolca tercümesi eklendiği takdirde, herhangi bir dilde evrak sunmak mümkündür. Ancak, yerel idarelere kayıt işlemlerindeki evraklar için İspanyolca kullanılması istenebilmektedir. Başkentte ve Antigua, Atitlan ve Tikal gibi turistik bölgelerde İngilizce yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, bu bölgeler dışında İspanyolca kullanılması gerekebilmektedir. Haberleşme Bilgisayarlar ve laptoplar aracılığıyla internete ulaşım oldukça yaygındır. Oteller internet telefon sistemleri sunmaktadır. Cep telefonları yaygın olarak kullanılmaktadır. Önde gelen cep telefonu operatörleri arasında Claro ve Telefónica yer almakta olup Internet de dahil olmak üzere çeşitli telekomünikasyon hizmetleri sunulmaktadır. Uluslararası telefon görüşmeleri için telefon kartlarına büyük mağazalar ve çeşitli ürün satışı yapan marketlerden ulaşılabilmektedir. Guatemala’nın uluslararası telefon kodu 502’dir. Başkentte çok sayıda internet kafe bulunmakta olup diğer büyük şehirlerde de gittikçe artmaktadır. Sağlık Başkentte sağlık hizmetleri gelişmiştir. Birçok restoranda kaliteli ve sağlıklı yiyecek ve içecek bulunmaktadır. Şişe su genelde temiz ve güvenli olarak değerlendirilmektedir. Ancak, musluk suyu ve şişelenmemiş su içmek için pek uygun değildir. Birçok hastanede tedavi öncesi ödeme yapılması gerekliliği nedeniyle, seyahat öncesinde sağlık sigortası yaptırmak faydalı olarak değerlendirilmektedir. Ancak, kişinin sigortası karşılasa dahi birçok sağlık hizmetleri kuruluşunda avans ödeme gerekliliği nedeniyle, işadamlarının ve ziyaretçilerin sağlık sigortalarını ziyaret öncesinde değerlendirmeleri ve olası ödemelerinin sigorta şirketi tarafından geri ödemesinin yapılıp yapılmayacağından emin olmaları faydalı olacaktır. Ulaşım Ülkemizden Guatemala’ya direk uçuş bulunmamakta olup Avrupa, Panama veya ABD üzerinden aktarmalı seferler bulunmaktadır.Havalimanı ve otel arası ulaşım otel ser- 28 visi veya taksi aracılığıyla yapılabilmektedir. Bunun dışında havalimanında birçok araba kiralama şirket temsilciliği bulunmaktadır. Güvenlik nedeniyle büyük oteller veya taksi şirketleri aracılığıyla taksi ile seyahat önerilmektedir. Toplu ulaşım önerilmemektedir. Güvenlik Guatemala’da hırsızlık ve soygun suçları yaygındır. Güvenlik nedeniyle, her zaman dikkatli ve tedbirli olunması tavsiye edilmektedir. Toplantılara giderken toplu taşıma yerine taksi kullanılmasının daha güvenli olabileceği düşünülmektedir. GENEL DEĞERLENDİRMELER VE ÖNGÖRÜLER Kuzey Amerika ve Meksika pazarlarına yakın olan ve bu pazarlara erişimi bulunan Guatemala, aynı zamanda Orta Amerika pazarının giriş noktalarından birisidir. Bu nedenle, Amerikalar pazarına erişim ve tutunma açısından stratejik bir noktadır. Ancak, güvenlik problemleri nedeniyle ülkenin dış ticareti gerçek potansiyelini yansıtmamaktadır. Guatemala’daki güvenliğe yönelik politikaların başarısı, diğer Orta Amerika ve Latin Amerika ülkelerinin de kıyasıya rekabet içinde olduğu Amerikalar pazarının kapılarından birisi olma yönündeki durumunu belirleyecek olan faktörler arasındadır. Guatemala ekonomisindeki büyümenin 2013 yılında % 3,3 oranında gerçekleştiği tahmin edilirken, 2014 yılı için % 2,9 oranında büyüme öngörülmektedir. Guatemala ekonomisinin büyüme oranı en büyük ticaret ve yatırım partneri olan ABD ekonomisine yakından bağlı olup ABD ekonomisindeki imalat ve istihdam Guatemala’daki ekonomik beklentileri etkilemektedir. ABD, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras veNikaragua’nın taraf olduğu CAFTA-DR Serbest Ticaret Anlaşması dışında Guatemala’nın; Şili, Meksika, Kolombiya, Tayvan ve Panama ile serbest ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Ayrıca; Belize, Ekvator, Küba ve Venezüella ile ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. Kanada ile serbest ticaret anlaşması müzakereleri sürmektedir. Avrupa Birliği ve Peru ile imzalanan serbest ticaret anlaşmaları onaylanma sürecindedir. Guatemala’ya ihracatımızda potansiyel olduğu düşünülen tarım ve gıda ürünleri; fındık, kuru meyveler, buğday unu, zeytinyağı, makarna, domates salçası, yaprak tütün ve şekerli mamüllerdir. Diğer taraftan, ülkemiz ihracatı için fırsat barındıran sanayi sektörleri arasında otomotiv ana ve yan sanayi, demir çelik, doğal taş, madencilik, ilaç, plastik ürünler, petrol ürünler, hediyelik eşya, elyaf ve iplik, takım tezgahları, elektrikli makine ve kablolar yer almaktadır. Guatemala’da güvenlik politikası ile birlikte yatırım ortamının iyileşeceği tahmin edilmekte olup imalat sanayi, turizm ve konaklama, endüstriyel tarım, madencilik, imalat sanayi, çağrı merkezleri ve elektrik enerjisine yönelik yatırmlar başta olmak üzere 29 çeşitli sektörlerde yabancı yatırımların artacağı öngörülmektedir. Taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları ve coğrafik konumu nedeniyle diğer Amerika pazarlarına giriş kapısı olan Guatemala ticaret ve yatırım için potansiyel barındırmaktadır. TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİMİZ SERT KABUKLU MEYVELER 2012 yılında, Guatemala 1,5 milyon dolarlık fındık ithal etmiştir. İthalatın % 96’sı ABD’den temin edilmiştir. Yılda yaklaşık 1 milyar dolarlık fındık ihraç eden Türkiye’nin pazarda varlık göstermesi için ülkeye yönelik pazarlama faaliyetleri artırılmalıdır. KURU MEYVELER Guatemala’nın, 2012 yılı kuru meyve ithalatı 992 bin dolardır. İthalatın % 52’sini ABD, % 39’nu Kanada’dan gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin pazara ihracatı çok küçük bir miktardır. 2012 yılında, Guatemala 13,2 milyon dolarlık makarna ithalatı yapmıştır. Başlıca tedarikçi ülkeler Meksika (% 54), Kosta Rika (% 21), ABD (% 7)’dir. Türkiye’den Guatemala’ya yapılan makarna ihracatı 20 bin dolar’dır. Pazara yönelik ihracatın artırılması için daha yoğun pazarlama faaliyeti yapılmalıdır. TATLI BİSKÜVİ VE GOFRETLER Guatemala’nın bisküvi ithalatı 95,9 milyon dolardır. İthalatın % 80’ni El Salvador, Kosta Rika ve Honduras’dan temin edilmektedir. 2013 yılında, Türkiye’den de 585 bin dolarlık bisküvi ithal edilmiştir. DOMATES SALÇASI 2012 yılı, Guatemala’nın salça ithalatı 7,7 milyon dolardır. Pazardaki talebin % 72’si ABD tarafından tedarik edilmektedir. UN SANAYİ ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİMİZ 2012 yılında, Guatemala 22,4 milyon dolarlık buğday unu ithalatı yapmıştır. İthalatın % 68’i Meksika’dan, % 32’si El Salvador’dan temin edilmiştir. Türkiye’nin yıllık 843 milyon dolarlık un ihracatı gözönüne alındığında, pazara satış potansiyelimiz olduğu düşünülmektedir. PETROL ÜRÜNLERİ 2012 yılında, Guatemala’nın vazelin, parafin, yağlı mum ithalatı bir önceki yıla göre % 17 artmış ve 26,3 milyon dolar olmuştur. Pazardaki en büyük tedarikçi Çin olup; ithalatın % 64’ü bu ülkeden yapılmaktadır. Kolombiya (% 7), ABD (% 7) ve Türkiye (% 7,3) diğer önemli tedarikçi ülkelerdir. Türkiye’den yapılan ithalat bir önceki yıla göre % 13,5 artış göstermiş ve 1,6 milyon dolar olmuştur. ZEYTİNYAĞI 2012 yılında, Guatemala’nın zeytinyağı ithalatı 3,4 milyon dolardır. İthalatın % 45’ni İspanya, % 44’nü ABD’den gerçekleştirmiştir. ŞEKERLİ ÇİKOLATALI MAMULLER Guatemala’nın, 2012 yılında şekerli mamuller ithalatı 34,6 milyon dolardır. İthalatın % 34’nü Meksika, % 25’ni El Salvador, % 8’ni Kolombiya’dan tedarik etmiştir. Türkiye’den Guatemala’ya yapılan şekerli mamuller ihracatı ise 363 bin dolardır. Guatemala’nın çikolatalı mamuller ithalatı 22,3 milyon dolardır. İthalatın yapıldığı pazarlar ve payları ; ABD % 38, Meksika % 27, El Salvador % 15’dir. 30 MAKARNA İLAÇ Guatemala’nın, dozlandırılmış ilaç ithalatı, 2012 yılında % 4 artmış ve 415,7 milyon dolar olmuştur. İthalatın % 38’i Panama, % 16’sı Meksika, % 6’sı Kosta Rika ve % 6’sı El Salvador’dan gerçekleştirilmiştir. PLASTİK ÜRÜNLER 2012 yılında, Guatemala’nın propilen ve diğer olefinlerin polimerleri ithalatı, bir önceki yıla göre % 11 azalmış ve 98,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalatın % 35’i Meksika, % 25’i Kolombiya, % 15’i ABD, % 9’u S.Arabistan’dan tedarik edilmiştir. 31 32 MFN: %15 DRCAFTA*: %0 Meksika (%34), El Salvador (%25), Kolombiya (%8), ABD (% 10), Kosta Rika (%6,7) 0,363 10 135 0,4 489,8 0,363 34,6 1704 Şekerli ve Çikolatalı Mamuller Şekerli Mamuller 3,4 1509 Zeytinyağı Zeytinyağı 22,4 1101 Un Buğday unu/ Mahlut Unu 0,004 0,992 0813 Kuru Kayısı, Erik, Elma v.b. 1,5 Kuru Meyveler Visit USA 2012 August 23-24 www.visitusaguatemala.org Fındık New World Crafts September 12-13 www.nwcguatemala.com/ 0802 Expomueble July 31-August 5 www.expomueblecentralamerica.com/ Sert Kabuklu Meyveler Feria de la Proveeduría May 3-5 www.cadexco.net/component/content/article/132-feria-de-la-proveeduria-guatemala- Türkiye'n Dünya Türkiye'n Ülkenin Türkiye Türkiye'n Guatemala’nın Guatemala’nı in İthalatınd in Toplam 'nin in 2012 n Türkiye'ye Toplam a Ülkeye İthalatınd Ülkeye Ülkeye İthalatında İlk 5 ve Rakip İhracatı Ülkenin İhracatın aki İhracatı İhracatı Ülke ve Pazar Ülkelere 2013 Payı daki Değişim 2013 * 2014 * Payları (%) Uyguladığı milyon$ 2012 (%) Değişim 2011milyon milyon$ Gümrük 20122012 (%) $ Oranları 2013 (%) (2012) 1 257,8 0 15 ABD(%96) , MFN: %0Şili (%2) %15 El Salvador DR(%1), CAFTA*: Nikaragua %0-%7,5 (%0,1, Meksika (%0,5) 337,8 0 -5 0,004 ABD (% 52), MFN: %0Şili (%39), %15 Meksika (%1), DRAlmanya (% 2), CAFTA*: Arjantin (%3) %0-%7,5 947,4 0,4 12 Meksika (% MFN: %10 68), DREl Salvador (% CAFTA*: 32) %5,8 294,5 0,1 -12 İspanya (%45), MFN: %10 ABD (%4 4), DRİtalya (% 8) CAFTA*: %0 Apparel Sourcing Show May 22-24 www.apparelexpo.com/gt/ Türkiye'ni n Ülkeye İhracatı 2012 milyon$ 5-FUARLAR Ülkenin Toplam İthalatı 2012 milyon$ 2012 yılında, Guatemala’nın otomotiv ana ve yan sanayi ithalatı 468,4 milyon dolardır. İthalatın % 65’ini eşya taşımaya mahsus motorlu araçlar, % 20’sini kara taşıtları aksam ve parçaları oluşturmuştur. ABD, Tayland, Japonya, Meksika, Çin ve G.Kore en önemli tedarikçi ülkelerdir. Potansiyel Ürün OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ GTİP 2012 yılında, Guatemala’nın demir çelik ürünler ithalatı 129, 6 milyon dolardır. İthalatın % 47’sini demir çelik inşaat aksamı, % 30’unu demir çelik profiller ve % 21’ni demir çelik çubuklar oluşturmuştur. Demir çelikten inşaat aksamında, Türkiye % 21 pazar payı ile en büyük tedarikçi olup; Hindistan % 21, Meksika % 14 payla pazardaki diğer önemli tedarikçilerdir. TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİMİZ DEMİR ÇELİK Sektör HALI 2012 yılında, Guatemala’nın el halısı ithalatı 209 milyon dolardır. İthalatın % 25’i ABD, % 23’ü Hindistan, % 18’i Türkiye, % 12’si G.Kore ve % 12’si Çin’den tedarik edilmiştir. İthalat bir önceki yıla göre % 3 artmıştır. Türkiye’den yapılan ithalatta ise bir önceki yıla göre % 13 azalma gerçekleşmiştir. 33 34 35 1905 2002 Bisküvi Domates Salçası Domates Salçası Tatlı bisküvi ve gofretler Makarna Çikolata veKakao İçeren Gıda 7,7 95,9 13,2 22,3 - 0,585 - 1,0 181,1 877,6 494,2 542,6 0,2 0,3 0,2 0,1 - 79 -100 -39 -11 9 13 8 - 0,585 - 0,609 - GTİP 2712 3004 3902 5701 7211 7214 Sektör Petrol Ürünleri İlaç Plastik Ürünler Halı Demir Çelik Demir Çelik Demir/çeli k Çubuklar Demir/çeli k Yassı Hadde Mamul El Halıları Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri Dozlandırıl mış İlaçlar Vazelin; parafin, yağlı mum, vb. Potansiyel Ürün 27,38 1,59 0,209 98,6 415,7 26,3 Ülkenin Toplam İthalatı 2012 (milyon$ ) 0,422 - 0,014 - - - Türkiye'nin Ülkeye İhracatı 2013 (milyon$) 4856,5 37,7 123,1 35,4 687,8 19,2 Türkiye'ni n Toplam İhracatı 2013 (milyon$) 0,1 0 0 0,2 0,1 0,7 Dünya İthalatınd a Ülkenin Payı 2012 (%) -180 - -50 - - -100 Türkiye'ni n Ülkeye İhracatınd a Değişim 20122013 (%) 10 -39 33 -11 4 17 Ülkenin Toplam İthalatında Değişim 2011 -2012 (%) SANAYİ ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİMİZ 0,422 - 0,014 - - - Türkiye'ni n Ülkeye İhracatı 2013 Yılı* milyon$ almaktadır. Belirli bir ürün için gümrük tarife bilgisine WTO Trade Download Facility’yi kontrol ederek ulaşabilirsiniz. Türkiye'ni n Ülkeye İhracatı 2014Yılı * milyon$ Gu atemala’nın 2012 Yılı İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) ABD (%3 8), Meksika (%2 7), El Salv ador (%15), Kosta Rika (%6), Türkiye (% 3) Meksika (%5 4), Kosta Rika (%21), ABD (%7), El Salvador (%6), Şili (%4) El Salvador (%4 4), Kosta Rika (%2 2), Honduras (%1 4), Meksika (%8, 5), ABD (%7) ABD (% 72), Şili (%12), Çin (% 10), Honduras (% 3), İtalya (%2) Panama (%38), Meksika (%16), Kosta Rika(%6), Hindistan (%5), El Salvador %6) Kolombiya(%25)M eksika (% 35) ABD (%15) S. Arabistan (%9) G. Kore (%6) ABD (%25), Hindistan (%23), Türkiye (%18), G.Kore (%12) Çin (% 12) ABD (% 31), El Salvador(%27) Türkiye (% 8), Meksika (% 18), Çin (% 8) El Salvador (% 51), Honduras (%17), İspanya (%13), Meksika ( %11), Kosta Rika(%3) Çin (%64), Kolombiya(%8), ABD (%7), Türkiye (% 7,3), Almanya (% 4) CAFTA, ABD, Tayvan, Meksika gibi serbest ticaret anlaşmaları kapsamında vergi indirimine tabii olan ürünler varsa söz konusu anlaşma karşısında sadece bu ürünlerin vergi dilimleri bilgis i yer Not: Taloda vergi oranları okunurken; söz konusu ürün grubunda DR (*) Veriler 12 aylıktır . DR -CAFTA*: Dominik Cumhuriyeti, ABD, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua Kaynak: ITC_Trademap 1902 1806 Makarna Şekerli ve Çikolatalı Mamuller MFN:%5 -%15 DR CAFTA*:%2,5 %7,5 ABD, Meksika:%0 - MFN:%0 MFN:%0 MFN: %0 MFN:%0 MFN: %0 Guatemala’nın Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı G .O. (2012) MFN: %0 %15 DR CAFTA*: %0 -%7,5 MFN: %15 DR CAFTA*: %0 -%7,5 MFN: %15 DR CAFTA*: %0 -%7,5 MFN: %0 %15 DR CAFTA*: %0 -%7,5 36 37 7308 8465 8544 8701 8704 8708 Demir Çelik Takım Tezgahla rı (Ağaç İşleme) Elektrikli Makinele r ve Kablolar Otomotiv Ana ve Yan Sanayi Otomotiv Ana ve Yan Sanayi Otomotiv Ana ve Yan Sanayi Kara Taşıtları Aksam ve Parçaları Eşya taşımaya mahsus motorlu araçlar (Kamyon, Kamyonet) Traktörler İzole edilmiş kablo ve teller Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, plastik vb. işleme makineleri Demir/Çeli kten İnşaat Aksamı Demir/Ala şımsız Çelikten Profil 0,0 0,158 0,719 - - 3,2 5,4 3906,5 3851,3 422,8 2500,7 94,4 1385,6 1144,5 -100 100 -36 - - -64 150 1 23 29 -5 44 2 10 0,0 0,158 0,719 - - 3,2 5,4 0802,0813,1101,1509,1704,1806,1902,1905,2002, 2712,3004,3 ABD (%42), Japonya (%12), Çin (%9), Meksika (%9), Tayvan (%7) ABD (%68) Meksika (%24), İngiltere (%1,5), Brezilya (%1,7), Honduras(%0,9) Türkiye(%0,8) ABD(%32), Tayland (%32), Japonya (%15), G. Kore (%5) Arjantin(%4) Kosta Rika (%27), ABD %30), Meksika (%14), Çin (% 8), Honduras (%6) ABD(%49), Çin (%14), İtalya(% 7), Meksika(% 6) Tayvan (%8) Meksika (%14), Türkiye (%21), ABD (%10), Hindistan(%17), Honduras (%19) Meksika (%29), ABD (%11), Kosta Rika (%12), El Salvador (%13), İspanya (%15) -CAFTA, ABD, Tayvan, Meksika gibi serbest ticaret anlaşmaları z konusu anlaşma karşısında sadece bu ürünlerin vergi dilimleri bilgisi yer 902,5701,7211,7214,7216,7308,8465,8544,8701,8704,8708 mrük tarife bilgisine WTO Trade Download Facility’yi kontrol ederek ulaşabilirsiniz. kapsamında vergi indirimine tabii olan ürünler varsa sö alma ktadır. Belirli bir ürün için g 0 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 ABD, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua 98,3 306,4 63,7 74,0 5,0 61,3 39,4 Not: Ta b loda vergi oranları okunurken; söz konusu ürün grubunda DR DR -CAFTA*: Dominik Cumhuriyeti, (*) Veriler 12 aylıktır . Kaynak: ITC_Trademap 7216 Demir Çelik MFN: %0 - %10 CAFTA -DR*: %0 Meksika:%0 Tayvan:%0 -%6 (Türkiye, Japonya ve Çin için MFN Vergi Oranları Uygulanmaktadı r) MFN:%0 -%15 ABD, Meksika:%0 %5 DR CAFTA*:%0 %6,4 MFN: %0 MFN:%0 -%15 ABD, Meksika:%0 DR CAFTA*:%0 %7,5 MFN: %0 -%15 Meksika, ABD: %0 -%9 DR -CAFTA *:%0 -%6 (Türkiye ve Brezilya için MFN Vergi Oranları Uygulanmaktadı r) MFN: %5 -%10 Meksika, ABD: %0 DR CAFTA*:%0 %4 (Türkiye ve Çin için MFN Vergi Oranları Uygulanmaktadı r) MFN: %0 %9
© Copyright 2024 Paperzz