Araflt›rma | Research Article doi:10.2399/tahd.10.022 Türk Aile Hek Derg 2010; 14(1): 22-25 www.turkailehekderg.org Tip 2 diabetes mellitus ve obez hastalar›n anksiyete ve depresif bozukluk aç›s›ndan karfl›laflt›rmal› de¤erlendirilmesi Araflt›rma A comparative assessment of patients with type 2 diabetes and obesity for depression and anxiety Ava fiirin Tav1, Yark›n Özenli1, Aydan Ünsal2, A. Kürflad Özflahin3 Özet Summary Amaç: Kronik bir hastal›k olmakla birlikte diyabet sosyal ve duygusal çat›flmalar ile baz› farkl› psikiyatrik sonuçlara neden olabilir. Obezite de psikosomatik bir hastal›k olarak de¤erlendirilmektedir. Bu çal›flmada Endokrinoloji Poliklini¤i’ne baflvuran diyabet ve obezite hastalar›nda psikiyatrik morbiditenin de¤erlendirilmesi amaçland›. Objective: Besides being a chronic disease, diabetes may lead to various psychiatric entities, together with social and emotional conflicts. Obesity is evaluated as a psychsomatic disease. In this study we aimed to assess the psychiatric morbidity in patients of diabetes and obesity attending to family practice outpatient clinic. Yöntem: Baflkent Üniversitesi Adana Hastanesi Endokrinoloji Poliklini¤i’ne baflvuran 64 hasta (39 kad›n, 25 erkek) çal›flmaya al›nd›. Hastalardan anksiyete ve depresyona yönelik Hastane Anksiyete ve Depresyon (HAD) Ölçe¤i’nin sorular›n› cevaplamalar› istendi. Bulgular: Ortalama HAD depresyon skoru diyabet ve obezite için ard›fl›k olarak 8.2±3.18 ve 9.0±3.24 olup her iki grupta da eflik üstü iken, gruplar aras›nda anlaml› farka rastlanmam›flt›r. Ortalama HAD anksiyete skoru diyabet ve obezite için ard›fl›k olarak 9.4±2.63 ve 14.7±28.12 olup diyabetik grupta eflik alt› ve gruplar aras›nda anlaml› farka rastlanmam›flt›r. Results: Average HAD depression scores for diabetes and obesity were 8.2±3.18 and 9.0±3.24 respectively, both groups being over the threshold with no statistical difference between the 2 groups. Average HAD anxiety scores for diabetes and obesity were 9.4±2.63 and 14.7±28.12 respectively, with the diabetic group being under threshold with no statistical difference between the 2 groups. Sonuç: Diyabet ve obezite depresyon ve anksiyete yükü içinde önemli bir paya sahip olup, polikliniklerde bu tür hastalara multidisipliner bir yaklafl›m gerekebilir. Conclusions: Diabetes and obesity contribute to the burden of depression and anxiety and must be carefully evaluated in outpatient clinics for such entities. Anahtar sözcükler: Diyabet, obezite, depresyon, anksiyete. Key words: Diabetes, obesity, depression, anxiety. D iabetes mellitus (DM) kronik (fiziksel) bir hasta- komplikasyonlar›n ve uygulanan tedavilerin yaratt›¤› s›- l›k olman›n yan› s›ra, hasta aç›s›ndan ruhsal, k›nt›, gelecek kayg›s›, hastan›n kendi bafl›na yaflama bece- sosyal, psikoseksüel bir dizi sorun ve çat›flman›n risini kaybedece¤i, baflkalar›na ba¤›ml› hale gelece¤i en- gündeme gelmesine yol açabilen bir durumdur. Diyabet diflesi, beden imaj›yla ilgili korkular› fiziksel, biliflsel ve kronik bir hastal›kt›r ve hastalar yaflam tarzlar›n› de¤ifltir- sosyal yaflam›n› etkiler.2 1 mek zorunda kal›rlar. Bu durum hastalarda çeflitli uyum Kan flekerindeki düzensizlikler beyni ve dolay›s›yla güçlüklerine yol açar. Hastal›k belirtilerinin yan› s›ra; ruhsal durumu etkilemektedir. Tedaviye ra¤men kan fle- 1) 2) 22 Methods: 64 patients (39 female, 25 male), attending to endocrinology clinic of Baskent University Adana hospital for obesity and diabetes were recruited in the study. The participants were asked to fill a HAD scale for depression and anxiety. 3) Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Adana Hastanesi Ruh Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Psikiyatri Uzman›, Adana Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Adana Hastanesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Adana Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Adana Hastanesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr., Adana 2010 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2010 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul. keri düzenlenemeyen diyabet hastalar›nda stres ve kayg› tedir. 4’lü Likert ölçüm sa¤lamaktad›r. Anksiyete için önemli bir etken olarak bulunmufltur. Psikolojik giriflim- kesme puan› 10/11, depresyon için kesme puan› 7/8 ola- lerin ve psikiyatrik deste¤in bu hasta grubunda prognozu rak kabul edilmifltir.9 iyilefltirdi¤i, diyabete ba¤l› semptomlar› azaltt›¤› gözlenmifltir.3 Obezite vücutta afl›r› ya¤ depolanmas› ile karakterizedir. Beden Kitle ‹ndeksi (BK‹) 30 üzerinde olan bireyler obez olarak kabul edilmektedir.4 T›pk› DM gibi ciddi sa¤l›k sorunlar›na yol açabilen, gelifliminde hem genetik, hem çevresel, hem de psikolojik etmenlerin rolünün oldu¤u düflünülen bir di¤er du- Araflt›rma verilerinin analizi, bilgisayar ortam›nda SPSS 11.0 istatistik paket program kullan›larak yap›lm›flt›r. Çal›flma gruplar› say›ca yeterli ve de¤iflkenlerin da¤›l›m› normal olmas› nedeniyle parametrik testler kullan›lm›flt›r. Verilerin analizinde, sürekli de¤iflkenlerin karfl›laflt›r›lmas›nda student t testi uygulanm›flt›r. Verilerin do¤rusal analizi Pearson korelasyon analizi ile araflt›r›lm›flt›r. mi, diabetes mellitus, karaci¤er fonksiyon bozuklu¤u, uyku apne sendromu gibi çok de¤iflik fiziksel bozukluklar›n 6 ortaya ç›kmas›na neden olabilmektedir. Bulgular Çal›flmada toplam 64 hastan›n verileri de¤erlendiril- Tüm dünyadaki yayg›nl›¤› yaklafl›k %7 olan obezite7 mifltir. Diyabetik hastalarda HAD-depresyon alt ölçe¤i bir halk sa¤l›¤› sorunu olarak da kabul edilmekte ve baz› ortalama puan› 8.2±3.18, obez hastalarda ayn› ölçek orta- araflt›rmac›lar taraf›ndan psikosomatik hastal›k olarak de- lamas› 9.0±3.24 olup her iki grupta da eflik üstüdür. An- ¤erlendirilmektedir. Tedavisinde çok boyutlu t›bbi yak- cak gruplar aras›nda depresyon alt ölçe¤i aç›s›ndan an- 8 lafl›m gerekmektedir. Araflt›rma rum da obezitedir.5 Obezite; hipertansiyon, hiperlipide- ‹statistiksel Analiz laml› istatistiksel fark yoktur (p>0.05). DM hastalar›nda Bu çal›flman›n amac› Endokrinoloji Poliklini¤i’ne HAD–anksiyete alt ölçe¤i ortalama puan› 9.4±2.63 sap- ayaktan baflvuran Diabetes Mellitus ve obezite tan›s› al- tanm›fl olup eflik alt›, obez hastalarda ise HAD-anksiyete m›fl hastalarda psikiyatrik morbiditenin araflt›r›lmas›d›r. 14.7±28.12 olup eflik üstü bulunmufltur. Ancak bu iki grup birbiriyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda istatistiksel olarak anlaml› fark saptanmam›flt›r (p>0.05). Gereç ve Yöntem Çal›flmaya; Baflkent Üniversitesi Adana Uygulama Araflt›rma Hastanesi Endokrinoloji Poliklini¤i’nde düzenli olarak tedavi gören 64 Obezite veya Tip 2 DM tan›s› konmufl hasta rasgele olarak al›nm›flt›r. Diyabetik grup 36 hasta (16 kad›n 20 erkek), obezite grubu 28 has- Tip 2 DM hastalar›nda HBA1c düzeyleri ile depresyon ve anksiyete bozuklu¤u aras›nda korelasyon bulunmam›flt›r. Yine DM hastalar›nda komorbid hastal›k öyküsü depresyon ile iliflkili (p< 0.05) bulunurken, anksiyete ile iliflkisiz bulunmufltur. tadan oluflmufl olup, 23’ü kad›n, 5’i erkektir. Diyabetik grubun yafl ortalamas› 42.9±11.5, obezite grubunun yafl Tart›flma ortalamas› 32.9±9.00 bulunmufltur. Çal›flma grubunun Hem DM hem de obezite ciddi sa¤l›k sorunlar›na yol açan mortalite ve morbiditeyi artt›ran hastal›klard›r. Çal›fl- tümünün resmi sa¤l›k güvencesi bulunmaktad›r. Her iki gruba da Sosyodemografik Veri Formu ve mam›z›n sonuçlar›na göre hem DM’da, hem de obez has- Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçe¤i (HAD) Formu talarda depresyon eflik üstü saptanm›flt›r. Her iki hastal›kta doldurtulmufltur.9 da depresyon puanlar›n›n artmas› literatürle uyumludur.10,11 Ülkemizde Bahar ve arkadafllar›n›n yapt›klar› bir Veri Toplama Araçlar› çal›flmada bir diyabet merkezine baflvuran hastalarda hasta- Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçe¤i (HAD): lar›n %30.8’inde anksiyete, %51.1’inde ise depresyon sap- Hastada anksiyete ve depresyon riski ve düzenini belirler. tanm›flt›r.12 Yine Okanovich ve arkadafllar›n›n yapt›klar› bir Ölçek kendini de¤erlendirme ölçe¤idir. 14 soru içermek- baflka çal›flmada diyabetlilerde depresif bozukluk oran› Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 1 | 2010 23 %33 olarak saptanm›flt›r.13 DM’lu hastalarda depresyon ve Yine diyabetli hastalarla ilgili 2001 y›l›nda Gülseren anksiyetenin yaflam kalitesini olumsuz yönde etkiledi¤i be- ve arkadafllar›n›n yapt›klar› bir çal›flmada, diyabet tan›s›- lirlenmifltir.14 T›bbi tedaviye ra¤men baz› diyabetik hasta- n›n ilk konuldu¤u dönemlerde anksiyete bozuklu¤u gö- larda stres ve kayg› sebebiyle kan flekeri düzenlenememek- rüldü¤ü, ancak hastal›k ilerleyip süre uzad›kça da diyabe- tedir. Böyle olgularda ilaç dozu artt›r›lmadan önce psiki- tin yol açt›¤› k›s›tlanmalara, yeti yitimi, kan flekerindeki yatrik yard›m ve psikolojik destek önem kazanmaktad›r.2 kronik dalgalanmalar›n santral sinir sistemi üzerindeki DM gibi obezite de yaflam kalitesini etkileyen bir du- rüldü¤ü belirtilmektedir.22 Bizim çal›flmam›zdaki diyabe- bir çal›flmada obez hastalarda %81.3 oran›nda depresyon tik grubun hastal›k süresi ortalama 6.2+5.46 y›l bulun- 16 saptanm›flt›r. Yine obez hastalarla yap›lan farkl› çal›fl17,18 malarda yüksek oranda depresyon tespit edilmifltir. Araflt›rma etkilerine ba¤l› olarak depresif bozuklu¤un daha s›k gö- Ülkemizde Eren ve arkadafllar›n›n yapt›klar› rumdur. 15 Üzüntü, öfke, depresyon, anksiyete, yaln›zl›k hissi gibi olumsuz durumlar›n emosyonel yeme davran›fl›n› or- mufltur. Bu da hastal›¤›n kronik gidifli ile ilgili olarak tan› konuldu¤undaki ilk kayg›lar›n yerini yas sürecinin son basama¤› olan depresyon ve kabullenmenin alm›fl olmas›yla aç›klanabilir. taya ç›kard›¤› belirtilmektedir.19,20 Özellikle tedavi aray›- Obez hastalarda anksiyetenin eflik üstünde saptanma- fl›nda olan obez hastalarda psikopatolojik morbiditenin s› literatürle uyumludur. Ancak iki grup karfl›laflt›r›ld›- daha yüksek oldu¤u bildirilmektedir.21 ¤›nda istatistiki aç›dan anlaml› farkl›l›k bulunmam›flt›r. Karfl›laflt›rma yapt›¤›m›z her iki grupta da depresyon HbA1c, diyabetik hastalarda uzun süreli kan flekerini puanlar› istatistiksel olarak anlaml› ç›km›fl, ancak bu iki kontrolünü de¤erlendirmede alt›n standart olarak kabul grup aras›nda depresyon aç›s›ndan anlaml› bir farkl›l›k edilmifl bir göstergedir.26 Yeterli metabolik kontrol sa¤la- bulunmam›flt›r. namayan diyabetik hastalarda psikiyatrik bozukluklar›n Bununla birlikte DM tan›s› alm›fl grupta anksiyete eflik yayg›nl›k oranlar›n›n daha yüksek oldu¤u belirtilmifltir. alt› ç›karken, obezitede anksiyete puanlar›n›n yüksek ç›k- HbA1c düzeyine göre kan flekeri kontrol alt›nda olma- mas›, obezitenin morbidite ba¤lam›nda önemli bir sa¤l›k yanlarda anksiyete ve depresyonun daha yüksek oldu¤u sorunu olmas› dolay›siyle anlaml› bulunmufltur. saptanm›flt›r.26,27 Ancak bizim çal›flmam›zda bunun aksine Gülseren ve arkadafllar› 2001 y›l›nda yapt›klar› bir ça- HbA1c ile anksiyete depresyon düzeyleri aras›nda an- l›flmada diyabetiklerde kad›n olman›n anksiyete ve dep- laml› bir iliflki bulunmam›flt›r. Bu sonuç yurdumuzda ve resyonun daha fazla görülmesine neden oldu¤unu tespit yurt d›fl›nda yap›lan baz› çal›flmalarla uyumludur.22,28 etmifllerdir.22 Yine baflka bir çal›flmada; diyabetik hasta- Çal›flmam›z›n bir baflka sonucu olarak, diyabetik has- larda kad›n olman›n anksiyete ve depresyon için risk et- talarda komorbid hastal›k ile depresyon aras›nda anlaml› keni oldu¤u saptanm›flt›r.23 Lloyd ve arkadafllar›n›n 2000 bir iliflki saptanm›flt›r. Yurdumuzda yap›lan baflka bir ça- y›l›nda yapt›klar› çal›flmada ise diyabetik kad›nlarda ank- l›flmada da Eren ve arkadafllar› majör depresif bozukluk siyete düzeyinin erkeklerde ise depresyon düzeyinin yük- oran›n› diyabete ba¤l› komplikasyonu olan hastalarda 24 sek bulundu¤u belirtilmifltir. Çal›flmam›zda DM tan›s› %68, komplikasyonu olmayanlarda ise %38.9 olarak bul- alm›fl hasta grubunda anksiyetenin eflik alt› saptanmas› mufltur.29 diyabet grubunda obez gruba göre kad›n hasta say›s›n›n daha az olmas›yla aç›klanabilir. Obezite ve cinsiyet iliflkisini araflt›ran çal›flmalarda kad›n cinsiyetinde depresyon ve obezite iliflkisinin erkek hastalara göre daha güçlü oldu¤u belirtilmektedir.25 Bu çal›flmada obezite grubunda Bu karfl›laflt›rmal› çal›flman›n s›n›rl›l›¤› iki grupta karfl›laflt›r›lan olgular›n cinsiyet ve sosyodemografik de¤iflkenler aç›s›ndan standardize gruplar aras›nda yap›lmam›fl olmas›d›r. diyabetik gruptan farkl› olarak anksiyetenin daha yüksek ç›kmas› kad›n olgu say›s›n›n daha fazla olmas› ve kad›n Sonuç obezlerde beden imaj›yla ilgili kayg›lar›n daha yo¤un ya- Her iki hastal›kta da psikiyatrik tablolar hastal›¤a efllik flanmas›yla aç›klanabilir. 24 etmekte, hastal›¤›n gidiflini, tedavi sürecini, tedavi ekibiyle Tav Afi ve ark. | Tip 2 diabetes mellitus ve obez hastalar›n anksiyete ve depresif bozukluk aç›s›ndan karfl›laflt›rmal› de¤erlendirilmesi uyumunu, komplikasyon geliflme riskini, tedavi baflar›s›n› etkilemektedir. Bu hastal›klar kiflinin benlik sayg›s› ve kifli- 14. Kohen D, Burgens AP, Catalan J, Lant A. The role of anxiety and depression in quality of life and symptom reporting in people with diabetes mellitus. Qual Life Res 1998; 7: 197-204. leraras› iliflkilerini etkilemekte olup endokrinolojik tedavi 15. Sertöz ÖÖ, Elbi H. Obezite tedavisinde biliflsel davran›flç› grup ter- kadar psikiyatrik deste¤i gerektirmektedir. ‹flbirli¤ini ge- apisinin kilo verme, yaflam kalitesi ve psikopatolojiye etkileri: Sekiz haf- lifltirici tedavi yaklafl›mlar› hastalarda tedavi flans›n› ve yaflam kalitesini artt›racakt›r. tal›k izlem çal›flmas›. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2005; 15: 119-26. 16. Eren ‹, Erdi Ö. Obez hastalarda psikiyatrik bozukluklar›n s›kl›¤›. Klinik Psikiyatri 2003; 6:152-7. 17. Black DW, Goldstein RB, Mason EE. Prevalence of mental disorder in 88 morbidly obese bariatric clinic patients. Am J Psychiatry 1992; 149: Kaynaklar 1. 227-34. Özkan S. Psikiyatrik T›p: Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi, 1. Bask›, ‹stanbul, Roche ‹laç Sanayi Afi Yay›nlar›, 1993; 94-9. 2. clinical study group of adolescents with extreme obesity and in obese ado- Akbay Pfi. Diyabette Depresyon ve Anksiyete Bozukluklar›. Dahiliye ve Psikiyatri V. 1. Bask›, ‹stanbul, Okuyan Us Yay›nlar›, 2003; 7-44. Disord 2000; 2: 1707-14. Özmen M. Diyabette Psiko-Sosyal Problemler. Türk Diyabet Y›ll›¤› 20002001, ‹stanbul, Türk Diyabet Cemiyeti Y›ll›k Yay›n Organ›, 2001; 51-7. 4. Willett WC, Dietz WH, Colditz GA. Guidelines for healthy weight. N Engl J Med 1999; 341: 427-34. 5. lescents ascertained via a population based study. Int J Obes Relat Metab 19. Ganley RM. Emotion and eating in obesity: a review of the literature. Int J Eat Disord 1989; 8: 343-1. 20. Macht M. Characteristics of eating in anger, fear, sadness and joy. Appetite 1999; 33: 129-39. Comuzzie AG, Allison DB. The search for human obesity genes. Science 1998; 280: 1374-7. 21. Fabricatore AN, Wadden TA. Psychological aspects of obesity. Clin Dermatol 2004; 22: 332-7. 6. Pi-Sunyer FX. Medical hazards of obesity. Ann Intern Med 1993; 119: 655-60. 22. Gülseren L, Hekimsoy Z, Gülseren fi, Bodur Z, Kültür S. Diabetes mel- 7. Lee L, Shapiro CM. Psychological manifestations of obesity. J Psychosom lituslu hastalarda depresyon, anksiyete, yaflam kalitesi ve yeti yitimi. Türk Psikiyatri Dergisi 2001;12: 89-98. Res 2003; 55: 477-9. 8. Resch M, Haasz P, Sido Z. Obesity as psychosomatic disease. Eur Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L, Kültür S. Hastane anksiyete ve depresyon Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirli¤i. Türk Psikiyatri Dergisi 1977; 8: comorbidity and risk factors. Diabet Med 2005; 22: 293-300. 24. Lloyd CE, Dyer PH, Barnett AH. Prevalence of symptoms of depression and anxiety in a diabetes clinic population. Diabet Med 2000; 17: 198-202. 280-7. 10. Sullivan M, Karlsson J, Sjostrom L ve ark. Swedish obese subjects (SOS)an intervention study of obesity. Baseline evaluation of health and psychosocial functioning in he first 1743 subjects examined. Int J Obes Relat Metab Disord 1993; 17: 503-2. 25. Istvan J, Zavela K, Weidner G. Body weight and psychological distress in NHANES I. Int J Obes Relat Metab Disord 1992; 16: 999-1003. 26. Kulo¤lu M, Karao¤lu A, Atmaca M ve ark. Tip 2 diyabetik hastalarda psikiyatrik belirtiler ve kan flekeri kontrolü. Düflünen Adam 2000; 13: 19-23. 11. Lloyd CE, Brown FJ. Depression and diabetes. Curr Women’s Health Rep 2002; 2: 188-93. 27. Lustman PJ, Griffith LS, Clouse RE ve ark. Psychiatric illness in diabetes mellitus. Relationship to symptoms and glucose control. J Nerv Ment Dis 12. Bahar A, Sertbafl G, Sönmez A. Diabetes mellituslu hastalar›n depresyon ve anksiyete düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2006; 7: 18-26. 1986; 174: 736-42. 28. Fisher L, Skaff MM, Mullan JT, Arean P, Glasgow R, Masharani U. A longitudinal study of affective and anxiety disorders , depressive affect and 13. Okanovic MP, Peros K, Szabo S, Begict D, Metelko Z. Depression in Croation Type 2 diabetic patients: prevalence and risk factors. A Croation Survey from the European Depression in Diabetes Research Consortium. Diabet Med 2005; 22: 942-5. 23. Hermanns N, Kulzer B, Krichbaumt M, Kubiak T, Haak T. Affective and anxiety disorders in a German sample of diabetic patients: prevalence, Psychiatry 1998; 13(4): 315. 9. Araflt›rma 3. 18. Britz B, Siegfried W, Ziegler A ve ark. Rates of psychiatric disorders in a diabetes distress in adults with Type 2 diabetes. Diabet Med 2008; 25: 1096-101. 29. Eren ‹, Erdi Ö. Tip 2 Diabetes mellitusta komplikasyonlar›n psikiyatrik komorbiditeye etkisi. 3P Dergisi 2004; 12: 209-16. Gelifl tarihi: 18.11.2009 Kabul tarihi: 25.01.2010 Çıkar çakıflması: Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. ‹letiflim adresi: Doç. Dr. A. Kürflad Özflahin Baflkent Üniversitesi T›p Fakültesi Adana Hastanesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal› Adana Tel: (0322) 327 27 27 / 2280 e-posta: [email protected] Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 1 | 2010 25
© Copyright 2024 Paperzz
