Kurtarma talimatı
Uygulama personeli için bilgi
Mayıs 2014
© 2014 BMW AG München, Deutschland kopyalamaya, ek basıma
veya çoğaltmaya, sadece alıntı da olsa sadece BMW AG
München'ın yazılı onayı ile izin verilir. 05/2014
Ön söz...................................................................................................................................................................
6
Esaslar..................................................................................................................................................................
7
Tıbbi yönler...........................................................................................................................................................
8
Teknik yönler.........................................................................................................................................................
9
BMW Assist acil çağrı...........................................................................................................................................
10
Yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerinin bir kaza sonrasında tutumu................................................................... 11
Kurtarma cihazının kullanımı ile ilgili bilgi.............................................................................................................
12
Otomobil kapılarını açın........................................................................................................................................ 13
Otomobil kapılarını açın........................................................................................................................................ 14
Gösterge panelini bastırarak uzaklaştırın.............................................................................................................
15
Gösterge panelini bastırarak uzaklaştırın.............................................................................................................
16
Elektrikli koltuk ayarlaması.................................................................................................................................... 17
Otomobillerin emniyete alınması........................................................................................................................... 18
Güvenlik konseptleri ve sistemleri......................................................................................................................... 19
Güvenlik sistemlerinin işaretlemesi....................................................................................................................... 20
Hava yastığı - Teknik bilgiler................................................................................................................................. 21
Sürücü hava yastığı..............................................................................................................................................
22
Ön yolcu hava yastığı...........................................................................................................................................
23
Yan hava yastığı...................................................................................................................................................
24
Kafa üstü hava yastığı ITS.................................................................................................................................... 25
Kafa üstü hava yastığı AITS.................................................................................................................................
26
Curtain hava yastığı.............................................................................................................................................. 27
Diz hava yastığı....................................................................................................................................................
28
Güvenlik mekanizmaları........................................................................................................................................ 29
Emniyet kemeri gergisi - Teknik bilgiler................................................................................................................
30
Mekanik emniyet kemeri gergisi............................................................................................................................ 31
Piroteknik emniyet kemeri gergisi.........................................................................................................................
32
Piroteknik otomatik gerdirici/arka koltuk kemer gerdiricisi....................................................................................
33
Koltuğa entegre edilmiş kemer sistemi.................................................................................................................
34
Aktif koltuk başlığı................................................................................................................................................. 35
Takla atma emniyet sistemi..................................................................................................................................
36
Aktif motor kaputu................................................................................................................................................. 38
Gövde ve malzemeler........................................................................................................................................... 40
cam.......................................................................................................................................................................
41
Elektrik - Akü yönetimi........................................................................................................................................... 42
Aküleri ayırma....................................................................................................................................................... 44
Yüksek voltaj aküsü..............................................................................................................................................
45
Alternatif elektrikli motorlar.................................................................................................................................... 46
Yakıtlar ve yakıt depoları......................................................................................................................................
47
Hava yastığı sistemiyle ilgili sık sorulan sorular.................................................................................................... 48
Yüksek gerilim / hibrit teknolojisi........................................................................................................................... 50
BMW i - e-Drive güvenliği tüm BMW i otomobillerinin ana bileşenidir..................................................................
51
Otomobilde "yüksek voltaj sistemi" ne anlama gelir?............................................................................................ 52
Bir hibrit araç hangi bileşenlerden oluşur?............................................................................................................ 53
Yüksek gerilim emniyeti........................................................................................................................................
55
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri de dahil yüksek gerilim bataryası...............................................................
56
Elektrikli makineler elektroniği............................................................................................................................... 57
Elektronik makine.................................................................................................................................................. 58
Yüksek gerilim hatları............................................................................................................................................ 59
Yüksek voltaj akülerinin tanımlaması.................................................................................................................... 60
Diğer yüksek voltaj parçalarının tanımlaması.......................................................................................................
61
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve 62
kurtarma................................................................................................................................................................
BMW uzman kılavuzu I01.....................................................................................................................................
67
1 Giriş.................................................................................................................................................................... 68
2 Esaslar............................................................................................................................................................... 69
3 Kurtarma............................................................................................................................................................
70
4 Çekme................................................................................................................................................................ 77
BMW uzman kılavuzu I12.....................................................................................................................................
79
1 Giriş.................................................................................................................................................................... 80
2 Esaslar............................................................................................................................................................... 81
3 Kurtarma............................................................................................................................................................
82
4 Çekme................................................................................................................................................................ 86
Ön söz
BMW Geliştirme ve Uygulama bölümünün birincil hedeflerinden biri tüm koşullarda en üst düzeyde güvenliktir.
Bütünsel bir yaklaşım şekli sayesinde hassas bir şekilde birbirine uyarlanmış olan aktif ve pasif güvenlik sistemleri
yasal gerekliliklerin ötesindedir.
Ayrıca, kurtarma işlemi için teknik koşullar da dikkate alınır. Buna BMW yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerinin
kullanımının yanı sıra kurtarma cihazının kullanımı ile ilgili bilgilerin sağlanması da dahildir.
Bu broşür, eğitimli kurtarma personeli için bir kılavuzdur. İlave olarak emniyet sistemlerinin ve ayrıca otomobil
özelliklerinin fonksiyonu ve etkime şekli konusunda bilgiler gereklidir.
Kurtarma personeli için kazazedelerin veya kendilerini ek bir tehlikeye maruz bırakmadan kazazedelerin hayatını
kurtarmak birinci önceliktir.
Kurtarma talimatı, kazazedelere hızlı ve güvenli erişimin kolaylaştırılmasına yönelik bilgiler içerir.
Sürekli olarak geliştirilen otomotiv endüstrisinde kullanılan malzemeler ve üretim tekniklerinden dolayı uygun ve
güncel kurtarma cihazlarının temin edilmesi önerilir.
Bu kurtarma talimatı, BMW Werkfeuerwehr München ile birlikte oluşturulmuştur.
Normalde kurtarma talimatı, yılda iki kere gözden geçirilerek yeniden düzenlenir.
Buna ilave olarak ayrıntılı bilgiler içeren modele bağlı kurtarma kartları sunulur.
Ayrıca ülkeye özel kurtarma yönetmelikleri ile iş güvenliği yönetmeliklerine de uyulmalıdır.
En güncel versiyonu https://oss.bmw.de/index.jsp sayfasında bulabilirsiniz.
.
BMW Werkfeuerwehr München
.
6
Esaslar
Kurtarma prosedürü hem tıbbi hem de teknik açıdan koordinasyonlu bir şekilde, işbirliğiyle gerçekleştirilmelidir!
7
Tıbbi yönler
Öncelikle (kapalı kalan veya sıkışan) kişilere erişim (yardım boşluğu) sağlanmalıdır. Diğer tüm önlemlerde,
koruyucu ve hastaya uygun yöntemler kullanılmalıdır.
Kişilerin zorla dışarı çekilmesinden her durumda sakınılmalıdır. Kazazede, kendisi ve kurtarma personeli için
doğrudan bir tehlike olmadığı sürece öncelikle otomobilde kalmalıdır.
Hayat kurtarıcı anında önlemler ve ilk muayene (temel kontrol) normalde kazalı otomobilde uygulanır. Otomobil
içerisinde uygulanan tıbbi önlemler, en gerekli olan önlemlerle sınırlı kalmalıdır, ancak kazazedenin durumuna
bağlı olarak çok kapsamlı da olabilir. Hayat kurtarıcı anında önlemlerin alınabilmesi için acil durum doktoruna
veya can kurtarma personeline ilgili kişiye erişim (yardım boşluğu) sağlanmalıdır. İlgili yaralanma durumları
görüldüğünde kazazedeler prensip itibarıyla hareketsiz hale getirilmesidir, yani otomobilden (kurtarma boşluğu)
kurtarılmadan önce uygun bir sabitleme uygulanmalıdır. Kurtarma boşluğu yeterince büyük boyutlandırılmalı ve
genel duruma uyarlanmalıdır.
Teknik kurtarma önlemleri esnasında kazazedelere sürekli tıbbi yardım sağlanmalıdır. Tıbbi yardım esnasında
teknik kurtarma önlemleri mümkün olduğu kadar kapsamlı bir şekilde hazırlanmalıdır.
.
Bir Crash (anında) kurtarmayı gerektiren istisnalar.
● Yangın veya müteakip kazalar gibi ciddi bir tehdit nedeniyle doğrudan tehlike
● Tıbbi nedenler
8
Teknik yönler
● Araç tipinin belirlenmesi
● Takılı yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerinin gözle kontrolü
● Hidrolik kurtarma cihazlarının kullanılmasına yönelik gövde özellikleri
9
BMW Assist acil çağrı
BMW Assist acil çağrı sistemi etkin olan ve geçerli bir servis sözleşmesi olan BMW otomobillerinde acil bir çağrı
otomatik veya manuel olarak yapılabilir. Bu çağrı genelde çağrıyı işleyen ve gerekirse yetkili kurtarma yönetim
birimini bilgilendiren bir BMW Çağrı Merkezine gider.
Kazanın belirli bir şiddet derecesinde sistem, acil çağrıyı otomatik olarak tetikler.
Genişletilmiş acil çağrıda, kaza şiddeti gibi ek ayrıntılar BMW Çağrı Merkezine iletilir. Bu verileri BMW tarafından
kaza incelemesinin tıbbi tespitleri ve verileri temelinde otomatik olarak analiz edilir ve kurtarma yönetim birimi için
anlaşılması kolay bir değerlendirme yardımına dönüştürülür. Bu bilgiler, kurtarma yönetim birimi tarafından doğru
kurtarma araçlarının nizamına uygun bir şekilde seçilmesi için kullanılabilir.
BMW Çağrı Merkezi, GPS verilerine dayanarak bir adres belirler ve bu adresi kaza yerine sürüş mesafesi
bilgileriyle birlikte kurtarma yönetim birimine iletir. Kurtarma personeline yardımcı olmak amacıyla bunun yanı sıra
sözleşme sahibi ve özellikle otomobil ile ilgili ayrıntılı bilgiler de iletilir.
Bu acil çağrı sistemi, müşterinin cep telefonundan bağımsız bir şekilde çalışır.
İlgili yer için bir BMW Çağrı Merkezi yoksa veya GSM şebekesi ulaşılamıyorsa, gerekirse doğrudan acil çağrı
numarası 112 üzerinden bir acil çağrı yapılır.
10
Yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerinin bir kaza sonrasında tutumu
Yolcu emniyet sistemleri otomobil duruyorsa, normalde tetiklenmez!
istisnalar
● Gaz jeneratöründeki (hava yastığı) katı yakıtın 200 °C'nin üstüne ısınması
● Hava yastığı modüllerinde ağır mekanik yükler (testere ile kesmek, delmek, zımparalamak, kaynak yapmak)
● Ateşleme kapsüllerini etkinleştirmek için elektrik hattının kısa devresi
● Duran araca başka bir aracın çarpması (tetikleme kriteri yerine getirildiğinde, yolcu emniyet sistemleri
tetiklenir)
.
Telsiz cihazlarının kullanımı
Telsiz cihazlarının tetiklenmeyen yolcu emniyet sistemlerinin doğrudan yanında kullanılması bir tehlike
oluşturmaz.
11
Kurtarma cihazının kullanımı ile ilgili bilgi
Otomobillerin alttan desteklenmesi
Örnek: Otomobillerin alttan desteklenmesi
Otomobiller, tüm marşbiyenin altında desteklenebilir. Destek noktalarının tam olarak konumu ve sayısı, duruma
göre belirlenmelidir.
İdeal olarak kriko için dayanak noktaları kullanılmalıdır.
12
Otomobil kapılarını açın
Model 1
A-direğinde kapıları açmak için dayanak noktaları
1. Hidrolik kurtarma ayırıcısı ile ön çamurluğa bastırın. Böylece ön çamurluk ve ön kapı arasında daha büyük bir
boşluk oluşur.
2. Kurtarma ayırıcısıyla boşluğu, menteşe yüksekliğinde büyütün.
İlgili otomobil için menteşenin tam olarak konumu, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
3. Hidrolik kesme cihazıyla menteşeyi kesin ve kapıyı açın. Alternatif olarak, menteşe veya cıvata kurtarma
ayırıcısı ile de açılabilir.
13
Otomobil kapılarını açın
Model 2
A-direğinde veya B-direğinde kapıları açmak için dayanak noktaları
1. Hidrolik kurtarma ayırıcısı ile cam çerçevesini bastırarak açın. Böylece ön kapı ve B-direği veya ön çamurluk
ve ön kapı arasında daha büyük bir boşluk oluşur.
2. Kurtarma ayırıcısıyla boşluğu, menteşe yüksekliğinde büyütün.
İlgili otomobil için menteşenin tam olarak konumu, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
3. Kapıyı menteşe veya kilit tarafından açın (yatay yandan çarpmaya karşı koruma olmayan otomobillerde kilit
tarafından).
İlgili otomobil için menteşenin, kapı kilitlerinin ve yandan çarpmaya karşı korumanın tam olarak konumu,
kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
14
Gösterge panelini bastırarak uzaklaştırın
Gösterge panelini bastırarak uzaklaştırmak için farklı yöntemler vardır.
Hangi yöntemin uygulanacağı, özellikle aşağıdakilere bağlıdır:
● Kaza mekanizması
● Bir gösterge paneli taşıyıcısının mevcut olup olmaması
.
Model 1
Yaralanma tehlikesi!
Kurtarma cihazı kayabilir.
Dikkat!
1. Otomobil tabanını destek malzemesiyle içe doğru bükülmeye karşı emniyete alın.
2. Cam yönetimi uygulayın (ayrıca ön camı 2 veya 3 bölümünde yatay bir şekilde ayırın).
3. Kapıyı menteşelerden hidrolik bir makasla kesin.
4. Marşbiyeyi 1 hidrolik makasla yolculardan bakıldığında taban yönünde kesin.
5. Alt alandaki 2 veya üst alandaki 3 iki A-direğini hidrolik makasla kesin.
6. Destek açısını gösterildiği gibi B-direğine yerleştirin.
Bilgi:
Kurtarma silindiri çok kısaysa destek açısını yatay bir şekilde yerleştirin.
7. Kurtarma silindirini mümkün olduğu kadar yatak ve gösterge paneli arasına yerleştirin.
8. Ön bölümü bastırarak uzaklaştırın.
15
Gösterge panelini bastırarak uzaklaştırın
Model 2
Yaralanma tehlikesi!
Kurtarma cihazı kayabilir.
Dikkat!
1. Otomobil tabanını destek malzemesiyle içe doğru bükülmeye karşı emniyete alın.
2. Cam yönetimi uygulayın (ayrıca ön camı 2 veya 3 bölümünde yatay bir şekilde ayırın).
3. Her iki araç tarafında (ön) kapıları uzaklaştırın.
4. Her iki marşbiyeyi 1 hidrolik kesme cihazıyla yolculardan bakıldığında ön bölüm yönünde kesin. İstenen etkiyi
yaratmak için bazı durumlarda ön tekerlek davlumbazına kadar çekmek gerekli olabilir ("ısırma tekniği").
5. Alt alandaki 2 veya üst alandaki 3 iki A-direğini hidrolik makasla kesin.
6. Destek açısını gösterildiği gibi B-direğine yerleştirin.
Bilgi:
Kurtarma silindiri çok kısaysa destek açısını yatay bir şekilde yerleştirin.
7. Kurtarma silindirini mümkün olduğu kadar yatak ve gösterge paneli arasına yerleştirin.
8. Ön bölümü bastırarak uzaklaştırın.
16
Elektrikli koltuk ayarlaması
Elektrikli koltuk ayarlamasında koltuklar, akü çıkarıldıktan sonra ayarlanamadığından gerekirse işaretlenen alanda
bir ayırma işleminin uygulanması önerilir.
17
Otomobillerin emniyete alınması
Örnek: Emniyete alma seçenekleri
takoz
takozu, aracın kaldırıldığı tarafın diğer tarafında arka aks tekerleğinin önüne ve arkasına yerleştirin.
İdeal olarak kriko için dayanak noktaları kullanılmalıdır.
Sonsuz ilmik
Sonsuz ilmiği pencere boşluklarından arkaya veya öne doğru getirin ev uygun bir karşı desteğe sabitleyin.
Ön ve arka aks
Otomobili emniyete almak için her zaman birden fazla aks parçasını (aks taşıyıcısı, enine salıncak, tahrik mili)
tutun.
Çeki halkası
Çeki halkası, otomobili kurtarmak veya emniyete almak için kullanılmamalıdır!
Dikkat!
18
Güvenlik konseptleri ve sistemleri
Yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerine genel bakış
1 Sürücü hava yastığı
6 Akümülatör
2 Ön yolcu hava yastığı
7 Yandan çarpmaya karşı koruma
3 Yan hava yastığı
8 Emniyet kemeri gergisi
4 Kafa üstü hava yastığı
9 Aktif koltuk başlığı
5 Akümülatör artı kutup kablosu
10 aktif motor kaputu
19
Güvenlik sistemlerinin işaretlemesi
Hava yastığı sistemi
Sürücü hava yastığı
Direksiyon simidinde SRS, SRS-Airbag veya AIRBAG yazısı (direksiyon simidi darbe plakası)
Yolcu hava yastığı
Gösterge panelinde SRS, SRS-Airbag veya AIRBAG yazısı (ön yolcu tarafı)
Yan hava yastığı
● Kapı iç çerçevesinde yan hava yastığı (neredeyse tüm BMW modelleri):
Kapı döşemesinde (önde ve arkada) kapı kilidi bölgesinde SRS, SRS-Airbag veya AIRBAG yazısı
● Ön koltuklarda yan hava yastığı (tüm MINI modelleri ve bazı BMW modelleri):
Sürücü ve ön yolcu koltuğunun sırt dayama bölümünün dış tarafında AIRBAG yazısı
Kafa hava yastığı
A- ve C-direği döşemesinde SRS, SRS-Airbag veya AIRBAG yazısı
Diz hava yastığı
Torpido gözü klapesinde (sağ üstte) veya direksiyon kolonu kaplamasında (sol üstte) AIRBAG yazısı
.
Emniyet kemeri gergisi
İşaretleme yok
Otomobillerde takılı emniyet kemerinin gevşekliğini azaltmak için dört sistem türü monte edilir:
● Mekanik emniyet kemeri gergisi
● Piroteknik emniyet kemeri gergisi
● Piroteknik otomatik gerdirici / arka koltuk kemer gerdiricisi
● Koltuğa entegre edilmiş kemer sistemi SGS
.
Aktif koltuk başlıkları
İşaretleme yok
Aktif koltuk başlıkları sürücü ve ön yolcu koltuğuna entegre edilmiştir.
Tetiklenmeyen aktif koltuk başlıkları için özel bir işlem uygulamaya gerek yoktur.
.
Takla atma emniyet sistemi
● 3 serisi (E36): İşaretleme yok
● 3 serisi (E46): Arka koltuk başlıklarının üst tarafında "Rolbar sistemi" işaretlemesi
● 1 serisi(E88), 3 serisi(E93), 6 Serisi(E64): "Rolbar sistemi" işaretlemesi
Rolbar sistemi sadece 1 serisi(E88), 3 serisi(E36, E46, E93) Cabrio ve 6 Serisi(E64) cabrio otomobillerde
takılıdır.
Devreye sokulmayan rol barlar için özel bir işlem uygulamaya gerek yoktur.
.
Aktif motor kaputu
İşaretleme yok
Üretim serisine ve ülkeye özgü versiyona göre montaj.
Devreye sokulmayan motor kaputları için özel bir işlem uygulamaya gerek yoktur.
.
Çocuk emniyet sistemleri
Ön yolcu ve yan hava yastıkları, çocuk emniyet sistemleri kullanıldığında kapatılabilir. Bu durumda ilgili hava
yastığının yanında etiketler bulunur.
20
Hava yastığı - Teknik bilgiler
Kullanım
Avrupa ve ABD'de farklı kanunlar nedeniyle BMW otomobillerde farklı hava yastığı varyantları kullanılır.
Sürücü ön hava yastığı I
Standart donanım olarak büyük hava yastığı (büyüklük ABD'de ve Avrupa'da kanunlar nedeniyle farklıdır)
Sürücü ön hava yastığı II
Spor direksiyon simitli donanımda küçük hava yastığı (Kompaktairbag; Eurobag)
Ön yolcu ön hava yastığı
Ön yolcu tarafında gösterge panelinin altında hava yastığı
Yan hava yastığı
Kapı iç çerçevesinde veya ön koltukların dış taraflarında küçük hava yastığı (ön veya arka kapılar)
Kafa üstü hava yastığı ITS
A-direğinin alt ucundan tavan iç yapısı boyunca C-direğinin hemen önüne kadar uzanan hava borusu
Kafa üstü hava yastığı AITS
A-direğinden C-direğine uzanan kafa üstü hava yastığı; ITS hava yastığı ve tavan çerçevesi arasında bir tente
aracılığıyla kafa üstü hava yastığı ITS genişletmesi
Curtain hava yastığı
A-direğinden C-direğine uzanan kafa üstü hava yastığı; ön ve arka yan camlar için genişletilmiş kapatma alanı
Arka kafa üstü hava yastığı
C-direğinin üst tarafında tavan çerçevesinde küçük hava yastığı
Diz hava yastığı
Torpido gözü klapesinin veya direksiyon kolonu kaplamasının arkasında küçük hava yastığı (sadece ABD
modelinde mevcuttur)
21
Sürücü hava yastığı
Tetiklenen sürücü hava yastığı
Sürücü hava yastığı, direksiyon simidinin darbe alanında bulunur.
İvmelenme bir sezici tarafından algılanır ve değerlendirilir. Tetikleme eşiği aşıldığında, hava yastığı kontrol ünitesi
veya ilgili uydu (= akıllı sezici) ateşleme kapsülüne bir ateşleme gerilimi gönderir ve bu gerilim de hava yastığını
tetikler.
Ateşleme sonucu oluşan gaz, tamamen açılan hava torbasından çıkar.
22
Ön yolcu hava yastığı
Tetiklenmeyen ön yolcu hava yastığı
Ön yolcu hava yastığı, ön yolcu tarafındaki torpido gözünün üst tarafında gösterge panelinde bulunur.
Ön yolcu koltuğu boş olduğunda, kaza durumunda ön yolcu hava yastığının gereksiz yere tetiklenmesini önlemek
için yıllardır bir koltuk işgal algılaması entegre edilmektedir.
Ön yolcu koltuğundaki sezicilerle veya hava yastığı kontrol ünitesinde ya da uyguda( = akıllı sezici) verilerin
değerlendirilmesiyle, 12 kg ağırlıktan itibaren ön yolcu koltuğu dolu olarak algılanır ve sistem etkinleştirilir.
23
Yan hava yastığı
Tetiklenmeyen yan hava yastığı
Yan hava yastıkları çoğu BMW modelinde kapıdaki yan bölüm kaplamasının arkasında bulunur. Bazı BMW
modellerinde ve tüm MINI modellerinde yan hava yastıkları sürücü ve ön yolcu koltuğunun sırt dayama
bölümünün içinde yanda bulunur.
Yandan çarpma durumunda meydana gelen yanal ivmelenme, ilgili seziciler tarafından algılanır.
Tetikleme eşiği aşıldığında, hava yastığı kontrol ünitesi veya ilgili uydular (= akıllı seziciler) yan hava yastıklarını
ve mevcutsa kafa üstü hava yastığını tetikler.
24
Kafa üstü hava yastığı ITS
ITS tetiklenmedi (tavan bölgesinde) ve tetiklendi
Kafa üstü hava yastığı ITS, diğer hava yastıklarına kıyasla emniyet kemer bantlarıyla gövdeye sabitlenmiş olan bir
hortum sistemidir.
Alternatör ateşlediğinde kafa üstü hava yastığının çapı büyür ve bu esnada toplam uzunluğu azalır. Bunun
sonucunda A-direğinin alt ucu ile tavan çerçevesinde arkadaki sabitlemenin arasında bulunan kafa üstü hava
yastığı gerilir.
Açıldıktan sonra oldukça hızlı bir şekilde sönen ön ve yan hava yastıklarına kıyasla kafa üstü hava yastığı gaz
hacmini tutar ve böylece aracın takla atması veya müteakip kazalarda da koruma sağlar.
Kafa üstü hava yastığı, emniyet kemer bantlarından kesilebilir (tehlikesiz).
25
Kafa üstü hava yastığı AITS
.
Ön ve arka yolcular için AITS (tetiklendi)
Kafa üstü hava yastığı AITS, ITS gibi bir baş koruma sistemidir. Ancak bu sistemin sunduğu avantaj, perde
benzeri bir yüzey korumasıdır.
AITS aracılığıyla başın veya uzuvların çıkması önlenir. Böylece boyun sarsılma kuvvetleri azaltılır ve baş
yaralanmaları daha nadir görülür.
Sistemin özellikleri:
● Ön ve arka yan camlar için genişletilmiş kapatma alanı
● Cam kırıklarına ve içeri giren nesnelere karşı koruma
● Çok büyük yolcular için optimize edilmiş kapatma alanı
26
Curtain hava yastığı
Curtain hava yastığı tetiklendi
Curtain hava yastığı A-direğinden C-direğine kadar uzanır ve tüm yan bölümü kaplar. Yolcular, yan cam ve direk
kaplamaları arasında açılır.
Sistemin özellikleri:
● Ön ve arka yan camlar için genişletilmiş kapatma alanı
● Cam kırıklarına ve içeri giren nesnelere karşı koruma
● Çok büyük yolcular için optimize edilmiş kapatma alanı
Curtain hava yastığı, katlanmış bir şekilde tavan çerçevesi bölümünde bulunur. Gaz jeneratörü, iki gaz doldurma
elemanı ve Curtain'dan oluşur.
Yandan çarpma durumunda jeneratör ateşlenir. Oluşan gaz, Curtain'daki iki gaz doldurma elemanından geçer.
Curtain'in önden ve arkadan aynı anda doldurulması sayesinde eşit bir dolum elde edilir.
Curtain hava yastığının A-direğine ve C-direğine sabitlenmesiyle kafa üstü hava yastığı doğru pozisyona getirilir.
Bu esnada Curtain hava yastığı, yan cam, direk kaplaması ve yolcular arasında gerilir.
Kapalı sistem sayesinde yapı sağlamlığı ve stabilite birkaç saniye süresince korunur.
27
Diz hava yastığı
Sürücü ve ön yolcu tarafı diz hava yastığı.
Sürücü veya ön yolcunun emniyet kemeri takılı değilse ve bir çarpma olduğunda, diz hava yastığı dizleri destekler.
Böylece üst gövde kontrollü bir şekilde öne alınır ve burada ilgili hava yastığı tarafından tutulur.
Sürücü tarafı diz hava yastığı, direksiyon kolonunda bir kapağın altında bulunur.
Ön yolcu tarafındaki diz hava yastığı, torpido gözünün klapesinde bir kapağın arkasındadır.
.
Ateşleme akışı
Hava yastığı, hava yastığı kontrol ünitesi veya ilgili uydu (= akıllı sezici) tarafından tetiklenir.
Entegre seziciler, tetikleme eşiği aşıldığında gerekli olan sistemleri etkinleştirir. Gaz jeneratöründe katı yakıt
sodyum asidi veya nitroselülozu genelde yakarak azot gazına dönüştürür. Yok denecek kadar az miktarda karbon
monoksit ve azot oksit oluşur. Bu gaz daha sonra hava torbasına akar ve torbayı açar. Hava torbası açıldığında
kapak (sürücü hava yastığının darbe yeri, ön yolcu hava yastığı kapağı, yan/kafa üstü hava yastığı döşemeleri)
itibari kırılma noktalarından yırtılır.
Araç iç mekanında oluşan hava yastığı talk pudrası tortuları bir tehlike oluşturmaz.
28
Güvenlik mekanizmaları
Yolcu emniyet ve güvenlik sistemleri, elektronik ve mekanik ivmelenme sezicileri üzerinden tetiklenir. Hava
yastıklarının tetiklenmesi için her zaman birbirinden bağımsız olarak çalışan iki sezici mevcuttur.
.
Elektronik ivmelenme sezicileri
Sürücü ve ön yolcu hava yastığı, kafa üstü ve yan hava yastığı, emniyet kemeri gergisi ve emniyetli akü kutup
başı bağlantısı.
.
Mekanik ivmelenme sezicileri (emniyet sezicisi)
Sürücü ve ön yolcu hava yastığı, mekanik ivmelenme sezicileriyle bağlantılı olarak tetiklenir.
.
Elektronik yan darbe sezicileri
Yan ve kafa üstü hava yastıkları, elektronik ivmelenme sezicileriyle bağlantılı olarak tetiklenir.
.
Hava yastığı kontrol ünitesi
Hava yastığı kontrol ünitesi, tüm yolcu emniyet ve güvenlik sisteminin merkezi ünitesidir ve aşağıdaki görevleri
görür:
● Darbenin tanınması
● Hava yastıkları, emniyet kemeri gergisi, emniyetli akü kutup başı bağlantısı için ateşleme zamanı tespiti
● Hava yastığı, emniyet kemeri gergisi ve emniyetli akü kutup başı bağlantısının ateşlenmesi
● Kendi kendine test
● Arıza gösterimi ve diyagnoz özellikli arıza hafızası
● Ön yolcu koltuğunda koltuk işgali ve ağırlık algılaması
.
Uydular
Uydular, tahrik kollarını (hava yastıkları, emniyet kemeri gergisi vb.) kumanda etmek için entegre sezici sistemine
sahip bir kontrol ünitesinden oluşur. Uydular, tahrik kollarının seçici ve daha hızlı bir şekilde tetiklenmesi için akıllı
kararlar verme özelliğine sahiptir. Gerekli olmayan fonksiyonlar aktive edilmez.
Uydular, 7 serisi (E65/66) modellerinde Akıllı Güvenlik ve Entegrasyon Sistemine (ISIS) ve 5 serisi (E60/E61), 6
Serisi (E63/E64), Z4 (E85) modellerinden itibaren Advanced Safety Electronic'e (ASE) takılır.
29
Emniyet kemeri gergisi - Teknik bilgiler
Otomobillerde dört farklı emniyet kemeri gergi sistemi kullanılır:
● Mekanik emniyet kemeri gergisi
● Piroteknik emniyet kemeri gergisi
● Piroteknik otomatik gerdirici / arka koltuk kemer gerdiricisi
● Koltuğa entegre edilmiş kemer sistemi SGS
Bütün sistemlerin hedefi aynıdır: bir kazanın ardından insanların vücuduna biyomekanik olarak yük bindirilmesine
neden olan takılı emniyet kemerinin gevşekliğini azaltmaktır.
30
Mekanik emniyet kemeri gergisi
Mekanik emniyet kemeri gergisinde mekanik bir sezici çarpmayı algılar ve bir kumanda mekanizması üzerinden
gerdirme enerjisinin serbest bırakılmasını sağlar. Kemer kilidi bir güç aktarma elemanı tarafından aşağıya doğru
çekilir ve böylece emniyet kemer bandı yolcunun vücudunda gerdirilir. Daha sonra tutma kuvveti oluştuğunda bir
kilitleme sistemi kemer kilidi her germe pozisyonunda bloke eder. Yolcu böylece araç ile daha iyi bir şekilde
bağlıdır.
Bir önden çarpma durumunda mekanik darbe sezicisi sistemi aktive eder. Ön gergili bir yay, kemer kilidini geri
çeker. Omuz ve bel emniyet kemeri gerilir.
31
Piroteknik emniyet kemeri gergisi
Piroteknik emniyet kemeri gergisi, takılı emniyet kemerinin gevşekliğini daha da hızlı bir şekilde azaltmak için
mekanik emniyet kemeri gergisinin geliştirilmiş bir versiyonudur.
Piroteknik emniyet kemeri gergileri hava yastığı kontrol ünitesi veya koltuk modülü tarafından ateşlenir; bir
piroteknik ünite emniyet kemerinin gerdirilmesini sağlar.
32
Piroteknik otomatik gerdirici/arka koltuk kemer gerdiricisi
Piroteknik otomatik gerdiriciler
.
Piroteknik arka koltuk kemer gerdiricisi
.
Piroteknik otomatik gerdiricide, bant dirseklerinde sürtünme sonucu takılı emniyet kemeri gevşekliği genelde omuz
bölgesinde azaltılır.
Seziciler ve kumanda elektroniği üzerinden sarılı bir halat üzerinden otomatik milin dönmesini sağlayan bir
piroteknik ünite ateşlenir.
Film makarası etkisini ortadan kaldırmak için bir sıkıştırma tertibatı, yolcuların yükü öne doğru verildiğinde emniyet
kemer bandını tutar.
Piroteknik arka koltuk kemer gerdiricileri şu anda sadece arkada dış koltuklara monte edilmektedir.
Arka koltuğun altında az yer olduğundan ön emniyet kemeri gergisi gibi bir çözüm uygulanamamaktadır. Bu
nedenle takılı emniyet kemerinin gevşekliği, emniyet kemer bandını son katmandan çekerek çıkarılır. Sarma
mekanizması üst sabitleme noktasını ve arka koltuk kemer gerdiricisi alt sabitleme noktasını oluşturur.
Arka koltuk kemer gerdiricileri koltuk uyguları veya koltuk modülü tarafından ateşlenir; bir piroteknik ünite emniyet
kemerinin gerdirilmesini sağlar.
33
Koltuğa entegre edilmiş kemer sistemi
Koltuğa entegre edilmiş kemer sistemi SGS'de, saptırma noktaları da dahil olmak üzere tüm kemer elemanları
koltuklara yerleştirilmiştir. Çarpma durumunda, B-direği olmayan otomobillerde tüm kuvvetler taban düzeneğine
aktarılır.
Ayrıca, başlık ve üst kemer saptırma noktası, koltuğun boyuna ayarına bağlı olarak otomatik bir şekilde ayarlanır.
Doğrudan üst kemer çıkışında bulunan bir emniyet kemer bandı gerdiricisi, çarpma durumunda ilave olarak
yolcuların yükünün öne doğru verilmesini sınırlar. Bu düzenin tamamı serbest emniyet kemer bandı uzunluklarını
en aza indirir.
Üç kemer noktası da koltuk ayarlaması ile birlikte hareket ettiğinden, kemer geometrisi koltuk pozisyonundan ve
vücut büyüklüğünden bağımsız olarak otomatik bir şekilde en uygun vücut sarma işlemini gerçekleştirir.
.
34
Aktif koltuk başlığı
Aktif koltuk başlıkları sürücü ve ön yolcu koltuğuna entegre edilmiştir.
Fonksiyon
Arkadan darbe durumunda, başlığa büyük mesafe nedeniyle vücudun en zor hareket kısmına dönüştüğünden baş
hafifçe arkaya doğru bükülür. Bu bükülme hareketinin sonucunda boyun omurları (kırbaç vuruşu sendromu)
sakatlanabilir.
Baş ve başlık arasındaki mesafeyi azaltmak amacıyla aktif koltuk başlığı arkadan darbe durumunda öne, başa
doğru döner.
Aracın arkasında bulunan iki ilave darbe sezicisi veya uydu aracılığıyla bir arkadan çarpma durumunda sırt
dayama bölümündeki gaz jeneratörü devreye alınır. Gaz jeneratörünün piston kolu bir sürgü parçasını hareket
ettirir. Bu sürgü parçası, koltuk başlığının sabitlenmiş olduğu süspansiyon borusunu öne doğru hareket ettirerek
bu şekilde baş ve başlık arasındaki mesafeyi azaltır.
Koltuk başlığının yükseklik ayarına bağlı olarak ayar yolu 40 ile 60 mm arasındadır.
35
Takla atma emniyet sistemi
Rolbar emniyet sistemi bazı BMW Cabrio modellerinde bulunan ilave bir güvenlik fonksiyonudur. Takla atma
durumunda veya taklaya atmaya neden olabilecek başka durumlarda rolbar emniyet sistemi dışarı sürülür,
kilitlenir ve böylece yolcuların yeterince hayatta kalma alanının korunmasını destekler.
Öncelikle (kapalı kalan veya sıkışan) kişilere erişim (yardım boşluğu) sağlanmalıdır. Diğer tüm önlemlerde,
koruyucu ve hastaya uygun yöntemler kullanılmalıdır.
.
BMW 1 serisi E88, 3 serisi E93, 6 Serisi E64 ve MINI Cabrio R57 fonksiyonu
6 Serisinin E64 normal konumda ve tetiklenmiş halde (sağ) takla atma emniyeti
İki arka koltuğun arkasında bir taşıyıcı yapısında iki dışarı sürülebilir rol bar bulunur.
Rolbar emniyet sistemi, ayrı bir sistemdir ve hava yastığı kontrol ünitesi ile bağlantısı yoktur.
3 serisi (E93) modellerde taşıyıcı yapıya sağ rol barın yanı sıra ROC kontrol ünitesi (devrilmeye karşı koruma
kontrol ünitesi) takılıdır.
6 Serisi (E64) modellerde rol bar sezicisi bir uyduda bulunur.
Rol barlar normal çalışmada taşıyıcı yapısına itilmiş durumdadır. Rol barlar dışarı sürme yönünde bir yayla
önceden gerilir ve kilitleme tarafından tahrik kolunda tutulur.
.
BMW 3 serisi E93 ve MINI Cabrio R57
ROC kontrol ünitesi bir taklanın atılacağını algılarsa, her iki tahrik kolu doğrudan devreye sokulur. Rol barlar yay
gücü ile dışarı sürülür ve son konumda mekanik olarak kilitlenir.
.
BMW 6 Serisi E64
Uygudaki rol bar sezicisi bir taklanın atılacağını algıladığında, veriler bağlı olan bir bus sistemi üzerinden güvenlik
ve Gateway modülü SGM'ye gönderilir. Aynı anda bir bakır hat (arming hattı) üzerinden SGM'ye rolbar emniyet
sistemini serbest bırakma sinyali gönderilir. Bu sistem bir son kademe üzerinden iki tahrik kolunu devreye sokar.
Rol barlar yay gücüyle dışarı sürülür.
.
Fonksiyon 3 serisi E36 ve E46
36
Takla atma emniyet sistemi
3 serisinde E46 (A) ve E36 (B) Cabrio'da tetiklenen rolbar emniyet sistemi
Rolbar emniyet sistemi 3 serisi(E36) modellerinde arka koltukların başlıklarının arkasında bulunan iki rol bardan
(görünen) ve 3 serisi(E46) modellerinde arka koltukların başlıklarının içinde bulunan iki rol bardan (görünmeyecek
şekilde takılı) oluşur.
Rolbar emniyet sistemi, ayrı bir sistemdir ve hava yastığı kontrol ünitesi ile bağlantısı yoktur.
Rol bar sezicisi, doğrudan sağ arka koltuk oturma bölgesinin arkasındaki koruyucu kapağa vidalanmıştır.
Rol bar sezicisinin elemanları:
● Aracın eğimi, enine ve boylamasına ivmelenme algılaması için bir seviye sensörü.
● Yol teması kaybı algılaması için bir g-sezicisi (g = yerçekimi)
● Kendi kendine diyagnoz sistemli bir değerlendirme elektroniği.
● Araç elektrik gerilimi kesildiğinde rol barları devreye almak için gerekli olan yedek enerjiyi sağlamak üzere iki
kondansatör gereklidir.
Entegre rol bar sezicisi, sınır değerlere ulaşıldığında tahrik koluna kilitlemeleri serbest bırakma komutunu verir.
Selenoid, kilitlemeyi tetikler ve yay kuvvetiyle yüklenmiş rol barı serbest bırakır. Rol barlar dışarı sürülür ve son
konumda mekanik olarak kilitlenir.
37
Aktif motor kaputu
Bir yayaya çarpma durumunda motor kaputu kaldırılır. Bu durumda yayayı koruyan bir deformasyon bölgesi
oluşur.
.
Fonksiyon
1 Sağ motor kaputu kilidi (tahrik kollu)
6 Fiber optik kablolar
2 Kumanda teli
7 Merkezi sezici (ivmelenme)
3 Sağ motor kaputu menteşesi (tahrik kollu)
8 Tahrik kolu (motor kaputu menteşesinde)
4 Sol motor kaputu menteşesi (tahrik kollu)
9 Sezici (fiber optik kablo)
5 Sol motor kaputu kilidi (tahrik kollu)
10 Arıza yapısı
.
Tampon taşıyıcısı ve darbe emici arasına bir fiber optik kablo entegre edilmiştir. fiber optik kablo, bir seziciye
bağlıdır ve karşı araç tarafındaki bir döngü üzerinden tekrar seziciye geri aktarılır.
Fiber optik kablo üzerine uygulanan etkili bir kuvvet ile arıza yapıları arasında biçim değiştirilir. Bu sayede fiber
optik kablo içindeki ışık sönümlenir. Etki eden kuvvet, ışık sönümlenmesine doğru orantılıdır. Böylece, çarptığı
nesnenin kütlesi ve sağlamlığına bağlı olarak ışığın farklı sönümlenmesiyle karakteristik bir sinyal oluşturulur.
Bu sinyal, sezici tarafından ölçülür ve bir veri hattı üzerinden çarpışma güvenlik modülü ACSM'ye aktarılır.
Çarpışma güvenlik modülü ACSM bu verilerle ve tamponda bulunan merkezi ivmelenme sezicisinin verileriyle bir
yaya ile çarpma algılaması için eşiklere ulaşıldığını veya bu eşiklerin aşılıp aşılmadığını tespit eder ve bu şekilde
motor kaputundaki tahrik kolları için devreye sokma kararını verir.
Tahrik kolları piroteknik olarak devreye sokulur ve motor kaputunu kaldırır. Buna ilave olarak motor kaputunun
gazlı amortisörleri motor kaputunu kaldırmaya yardımcı olur.
Aktif motor kaputu sadece yaklaşık 20 –55 km/h hızlarda devreye sokulur. Güvenlik nedenlerinden dolayı sistem,
bir yayaya çarpma durumunun kesin olarak hariç tutulamadığı hallerde de devreye sokulabilir, örn.:
38
Aktif motor kaputu
● bir bidona veya bir sınır direğine çarpma
● hayvanlara çarpma
● taş vuruğu olduğunda
● Bir kar kütlesi içine sürüş
Aktif motor kaputu devreye sokulduktan sonra gösterge panelinde ve CID'de bir Check Control mesajı
görüntülenir.
Motor kaputu devreye sokulduktan sonra tekrar başlangıç konumuna geri alınamaz. Aktif yaya koruması ancak bir
bileşen değişikliğinden sonra tekrar mevcuttur. Yaya koruması devreye sokulduğunda en fazla 80 km/h hızla
olmak üzere dikkatli bir şekilde sürülmelidir.
39
Gövde ve malzemeler
Gövdenin yapısı
Yüksek sertliğe sahip çelikler, daha büyük et kalınlıkları ve daha fazla katmanlı yapı sayesinde otomobillerin
stabilitesi optimize edilir ve böylece yolcuların güvenliği arttırılır.
Araç gövdesinin kesilmesi için modern yüksek güçlü makaslar gereklidir, eski hidrolik kesme cihazları bu amaç
için yetersiz kalabilir.
Yüksek güçlü makaslar bu konuda eğitim görmüş personel tarafından usulüne uygun olarak kullanılmalıdır.
İlgili otomobil için en iyi kesim alanı, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
.
Malzemeler
İlgili malzemeler türü ve oranları, münferit model serilerinde farklıdır.
A- ve B-direklerinde yapı güçlendirmeleri özellikle Cabrio, Roadster ve Coupé otomobillerde takılıdır. Burada bu
araçlarda stabilite talepleri oldukça yüksektir.
.
Magnezyum pres döküm
Magnezyum pres döküm motor bölmesi ve gösterge paneli bölgesinde bulunabilir.
40
cam
Yaralanma tehlikesi!
Pencere camları çıkarılmadan önce yolcular toza ve cam kırıklarına karşı korunmalıdır.
Dikkat!
.
Tek katlı güvenlik camı (ESG)
Tek katlı güvenlik camı (ESG), yüksek yüklere karşı dayanıklı olan termik olarak hazırlanan bir camdır. Çok fazla
yük olduğunda, çok keskin kenarlı olmayan çok sayıda parçalar halinde kırılır.
ESG yan camlar, arka camlar ve açılır tavan için kullanılır.
Bilgi:
Kusursuz tek katlı güvenlik camları araçta kurtarma çalışmaları esnasında bir anda patlayabilir. Tek katlı güvenlik
camları kaza durumuna ve kurtarma çalışmalarının kapsamına göre önceden çıkarılmalıdır. Tek katlı güvenlik
camları, nokta yükü uygulayarak, örn. bir yaylı delgi veya acil durum çekici ile çıkarılabilir. Tek katlı güvenlik
camları önceden emniyete alınmalıdır.
.
Çok katlı güvenli cam (VSG)
Çok katlı güvenli cam (VSG), iki camdan ve folyo bir ara katmandan oluşur. Camlar hasar durumunda kusursuz
kalır.
VSG, ön camlar ve yan camlar için kullanılır. Ön camlar gövdeye yapıştırılır.
Bilgi:
Çok katlı güvenli camlar bir anda patlamadığında, sadece kurtarma çalışmaları için gerekli olduğunda
çıkarılmalıdır.
Çok katlı güvenli camlar, özel cam testereleri veya sac kesiciler ile çıkarılabilir.
.
Özel emniyet camı
Bazı araçlar özel emniyet camı ile donatılmıştır. Bunlar dıştan, daha kalın olan camlardan tanınır.
Özel emniyet camları sıradan kurtarma cihazı ile kesilemez.
41
Elektrik - Akü yönetimi
12 volt akümülatörler
Uygulama bilgileri
Prosedür, ilgili yerdeki durum değerlendirmesine göre belirlenmelidir.
Elektrikli cam krikosu regülatörü, koltuk ayarlaması veya direksiyon kolonu ayarlaması gibi aktif elektrikli sistemler
kullanarak kurtarma işlemi önemli ölçüde desteklenebilir. Bu nedenle aküyü sökme kararı, ilgili yerde bulunan
müdahale yönetimine aittir.
Nadir durumlarda bir kaza sonrasında araçta hasar gören hatlar emniyete alınmalarına rağmen bir ateşleme
kaynağı olabilir. Akülerin ayrılması, yangın riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Oldukça düşük bir risk olan, yolcu emniyet sisteminin (hava yastıkları, emniyet kemeri gergisi) istenmeden
tetiklenmesi, aküleri ayırarak önlenebilir.
Ateşleme kapatılmalıdır.
.
12 Volt akümülatörlerin konumu
Bir veya iki akülü donanım mümkündür.
12 Volt akümülatörler araca bağlı olarak motor bölmesinde veya bagajdadır.
İstisna: E34 ve E32 modellerinde 12 Volt akü, motor bölmesinde veya arka koltuk oturma bölgesinin altındadır.
İlgili otomobil için 12 Volt akümülatörlerin tam olarak konumu, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
.
Akümülatör artı kutup kablolarının konumu
12 Volt akümülatör, motor bölmesinde değilse, kırmızı akümülatör artı kutup kablosu araç tabanından motora
doğru gider.
.
Güvenli akümülatör kutup başı bağlantısı
Emniyetli akü kutup başı bağlantısı akünün artı kutbuna takılıdır.
Emniyetli akü kutup başı bağlantısının ateşleme kapsülü ezilmemeli, kesilmemeli veya ısıtılmamalıdır!
Emniyetli akü kutup başı bağlantısı sadece akü ve marş motoru/alternatör arasındaki akümülatör artı kutup
kablosunu ayırır!
.
Tanımlama
İşaretleme yok
.
Fonksiyon
Kazalarda kısa devre tehlikesini en aza indirmek için BMW otomobillerde araç elektrik sistemi iki akım devresine
ayrılmıştır: araç elektrik sistemi besleme parçası ve marş motoru akım devresi.
42
Elektrik - Akü yönetimi
Bir kaza durumunda belirleyici kriterler yerine getirildiğinde, hava yastığı kontrol ünitesi veya uydulardan birisi
emniyetli akü kutup başı bağlantısında itici yakıtın ateşlenmesi için bir komut gönderir. Bu esnada oluşan gaz
hacmi, kablo pimini akümülatör terminalinin braketinden iter ve böylece akü ve marş motoru/alternatör arasındaki
kablo bağlantısını ayırır.
Diğer tüketiciler aküye olan kendi bağlantıları üzerinden (araç elektrik sistemi besleme parçası) gerilim ile
beslenmeye devam edilir.
Tüm tetikleme işlemi yakl 3 milisaniye sürer.
43
Aküleri ayırma
Aküler ayrıldığında aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:
● Kontak kapatılmalıdır.
● Önce eksi kutup, ardından artı kutbu ayrılmalıdır.
● İki akülü donanımlarda her zaman iki akümülatör ayrılmalıdır.
.
Bilgi: Mekanik emniyet kemeri gergileri akümülatörün ayrılmasıyla devre dışı bırakılamaz.
.
Dikkat: Otomobil akımsız hale getirilemediğinde:
● Tetiklenmeyen hava yastıklarının açılma bölgesinde durmayın ve buraya malzeme koymayın, özellikle ağır bir
kurtarma cihazı kullanıldığında.
● Yaralananlara mümkün olduğunda yan taraftan yardım edin.
44
Yüksek voltaj aküsü
Yüksek gerilim bataryalarının gerilimi 60 ila 1000 Volt'tur.
İlgili otomobillerle ilgili ayrıntılı bilgiler için, bkz. kurtarma kartları.
● Active Hybrid 7 F04, F01, F02 bkz. Limousine 7 serisi kurtarma kartı
● Active Hybrid 5 F10, bkz. Limousine 5 serisi kurtarma kartı
● Active Hybrid 3 F30, bkz. Limousine 3 serisi kurtarma kartı
● X6 Active Hybrid E72, bkz. SAV X6 kurtarma kartı.
● BMW Active E, E82, bkz. 1 serisi kurtarma kartı
● MINI E, bkz. MINI E kurtarma kartı.
● BMW eDrive, bkz. kurtarma kartı i3
.
Yüksek gerilim teknolojisiyle ilgili diğer ayrıntılı bilgiler için, bkz. kurtarma talimatı.
45
Alternatif elektrikli motorlar
Elektrikli vasıtalar
MINI E ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. MINI E kurtarma kartı.
BMW Active E ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. 1 serisi kurtarma kartı.
BMW eDrive ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. i3 kurtarma kartı.
Hibrit araçlar
Active Hybrid 7 F04, F01, F02 hakkında ayrıntılı bilgile için bkz. Limousine 7 serisi kurtarma kartı.
Active Hybrid 5 F10 ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. Limousine 5 serisi kurtarma kartı.
Active Hybrid 3 F30 ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. Limousine 3 serisi kurtarma kartı.
X6 Active Hybrid E72 ile ilgili ayrıntılı bilgiler için bkz. SAV X6 kurtarma kartı.
Alternatif tahriklerle ilgili diğer ayrıntılı bilgiler için, bkz. kurtarma talimatı.
46
Yakıtlar ve yakıt depoları
Yakıtlar
Dizel motor: Dizel yakıt DIN EN 590
Benzinli motor:
● Super Plus, 98 ROZ
● Süper benzin kurşunsuz, 95 ROZ
● Normal benzin kurşunsuz, 91 ROZ
.
Yakıt deposu
Yakıt deposu, araç tabanında arka aks bölgesindedir.
İstisna: E32 ve Limousine E34 modellerinde yakıt deposu, bagaj bölgesindedir.
İlgili otomobil için yakıt deposunun tam olarak konumu, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
.
Yakıt deposu kapağı
BMW: Yakıt deposu dolum kapağı sağ taraftadır.
MINI: Yakıt deposu dolum kapağı sol taraftadır.
İlgili otomobil için yakıt deposu dolum kapağının tam olarak konumu, kurtarma kartlarında gösterilmiştir.
47
Hava yastığı sistemiyle ilgili sık sorulan sorular
Bir hava yastığı nasıl çalışır?
Seziciler tarafından algılanan ivmelenme, entegre edilir ve değerlendirilir. İlgili tetikleme eşikleri aşıldığında, ilgili
hava yastıkları ateşlenir. Gaz jeneratöründeki ateşleme kapsülü, hava yastığı kontrol ünitesinden veya ilgili
uygudan ateşleme gerilimini alır. Oluşan gaz hava torbasına gider.
.
Bir otomobilin hava yastıkları ile donatılmış olup olmadığı nereden anlaşılır?
Direksiyon simidinde, gösterge panelinde, kapı döşemesinde ve A-direği döşemesinde, C-direğinde, sürücü ve ön
yolcu koltuğunun sırt dayama bölümünün dış tarafında AIRBAG veya SRS veya SRS-AIRBAG yazısı. Endişe
durumunda, yeni otomobillerde bir hava yastığı donanımının bulunduğundan yola çıkabilirsiniz.
.
Ateşleme esnasında duman çıkar mı?
Temel olarak hava torbasına fabrikada uygulanmış olan talk pudrası nedeniyle toz oluşur.
.
Hava yastığı ısınır mı?
Hava torbası ısınmaz. Sadece hava yastığı modülünün içindeki bileşenler tetikleme sonucu yüksek sıcaklıklara
ulaşır. Bu bileşenler hava yastığı sabitlemesini bölgesindedir ve kurtarma personeli için bir tehlike oluşturmaz.
Parçaların soğuması için yakl. 15 dakika gereklidir.
.
Artıklar içerisinde sodyum azid bulunuyor mu?
Gaz jeneratöründe katı yakıt olan sodyum azid, gaz jeneratörü ateşlendiğinde tamamen yanar ve % 100 kimyasal
bir şekilde dönüştürülür. Reaksiyon sonucu oluşan ürün temel olarak azot gazından oluşur ve azot gazı
soluduğumuz havanın %80'inin oluşturur.
.
Tetiklenmeyen bir hava yastığı modülü mekanik olarak hasar gördüğünde hangi önlemler alınmalıdır?
Gaz jeneratörünün çok olağan dışı bir durum olmasına rağmen tahrip olması halinde, tablet biçiminde preslenen
itici gaz dışarı çıkabilir. Bu durumda ciltle temastan mutlaka sakınılmalıdır (eldiven ve koruyucu gözlük
takılmalıdır). Tabletler özel olarak taşınmalı ve tasfiye edilmelidir. Bütün ateşleme kaynaklarından (elektrik, yangın
vb.) uzak tutulmalıdır.
.
Otomobil yandığında gaz jeneratörünün patlama tehlikesi var mıdır?
Gaz jeneratörü, jeneratörün yüzey sıcaklığının 200 °C'yi aştığı bir yangın meydana geldiğinde, normal
tetiklenecek bir şekilde tasarlanmıştır.
.
Söndürme maddesi olarak su kullanılabilir mi?
Evet. Etkili olan her yangın söndürme maddesi hava yastığı donanımı olan otomobillerde de kullanılabilir.
.
Bir hava yastığı tetiklendikten sonra araç iç mekanındaki hava sorunsuz bir şekilde solunabilir mi?
Evet. Kimyasal ve tıbbi analizler bununla ilgili bir tehlike olmadığını göstermektedir. Ancak kısa süreli öksürme
kaçınılmazdır.
.
Hava yastığı çarpma esnasında tetiklenmediğinde, çarpmadan sonra tetiklenmesi muhtemel mi?
Hayır. Darbe sezicileri, bir kazanın fiziksel durumlarına tepki gösterir.
.
İlk yardım sağlayanlar için bir tehlike söz konusu mu?
Hayır. İlk yardım sağlayan (yardımcı veya kurtarma cihazı), normal sürüşte olduğu gibi bir durum ile karşı
karşıyadır. Otomobil duruyorsa, hava yastığı sistemleri tetiklenmez.
.
Hava yastığı çarpma esnasında tetiklenmediyse sistem nasıl devre dışı bırakılabilir?
Ateşlemeyi kapatın, iki akümülatör kablosunu (önce eksi kutup ve sonra artı kutbu) akümülatörden ayırın.
Böylece kurtarma işlemi esnasında tetiklenme riski ortadan kaldırılır. İstisnalar için bkz."Hava yastığı“ bölümü.
.
48
Hava yastığı sistemiyle ilgili sık sorulan sorular
Kurtarma personeli kurtarma işlemine başlamadan önce hava yastığı sisteminin devre dışı kalmasını beklemeli
mi?
Hayır. Ateşlemeyi kapatın, iki akümülatör kablosunu (önce eksi kutup ve sonra artı kutbu) akümülatörden ayırın.
" Yolcu emniyet ve güvenlik sistemlerinin bir kaza sonrasında tutumu" ile ilgili unsurlar dikkate alındıysa, yolcuları
kurtarma işlemine hemen başlanabilir.
.
Kişiler sıkıştığında, münferit hava yastığı sistemleri tetiklenmediğinde ve araç akımsız hale getirilemediğinde ne
yapılmalıdır?
● Hemen tıbbi acil durum yardımı sağlanmalıdır.
● Önce yardım boşlukları açılmalıdır.
● Kontrol: Henüz tetiklenmeyen hangi hava yastığı sistemleri otomobil içerisinde ve kurtarma ve çıkarma
yardımcılarının çalışma alanı içerisinde?
● Direksiyon kolonunu mümkünse bir ayırıcı ile çekmeyin.
● Hava yastığı sistemlerinin bulunduğu yerlerdeki kabloları kesmeyin (burada kısa devre sonucu küçük bir hava
yastığı tetiklenmesi riski mevcuttur)
● Tetiklenmemiş bir hava yastığının açılma bölgesi: Yaralılar için koruyucu önlemler uygulanmalıdır
● Yaralanan kişiye yan taraftan yardım edin.
● Araçta ağır bir kurtarma cihazı ile çalışıldığında, yaralının başını ve vücudunun üst kısmını mümkünse hava
yastığının etki alanının içerisine sokmayın.
● Tetiklenmeyen hava yastıklarının açılma bölgesinde durmayın ve buraya malzeme koymayın, özellikle ağır bir
kurtarma cihazı kullanıldığında.
.
Başka kurtarma yöntemleri de uygulanabilir mi?
Evet, kurtarmanın nasıl yapılacağına dair son karar her zaman ilgili yerde teknik kurtarma biriminin müdahale
yöneticisi ve acil durum doktoru veya can kurtarma personeli arasında alınması gereken bir karardır. Burada
özellikle mevcut tektik ve taktiksel imkanlar, kazanın durumu ve aracın tahrip olma derecesi dikkate alınmalıdır.
49
Yüksek gerilim / hibrit teknolojisi
50
BMW i - e-Drive güvenliği tüm BMW i otomobillerinin ana bileşenidir
e-Drive güvenliği ürün geliştirmesinin ana bileşenidir. Çok sayıda önlem kazalarda da işletim güvenliğini garanti
eder.
● Tamamen izole edilmiş yüksek voltaj sistemi.
● Hava yastığının devreye girdiği bir kazada yüksek voltaj aküsünü otomatik güvenli kapatma (ayırma).
● Yüksek voltaj hatlarının ve güvenlik açısından önemli kriterlerin sürekli denetlenmesi ve otomatik güvenlik
süreçleri.
Tüm sistemler güvenliklerini darbe testlerinde ve standart kontrollerde kanıtladı. BMW sistem testleri, sistem
güvenliğinin yasal talepleri aştığını kanıtladı.
51
Otomobilde "yüksek voltaj sistemi" ne anlama gelir?
Yüksek voltaj sistemli otomobillerde en az 60 V doğru gerilim veya 25 V değişken gerilim ile çalıştırılabilen
bileşenler takılıdır. Bu otomobillerdeki bileşenler için büyük elektrik güçleri gereklidir. Hibrit araçlardaki ve elektrikli
vasıtalardaki yüksek gerilim araç elektrik sistemi 650 V'ye kadar doğru gerilimlerle çalışır ve yüksek miktarda
elektrik enerjisi sağlamalıdır.
52
Bir hibrit araç hangi bileşenlerden oluşur?
Bir hibrit araç tahrik ünitesinin yanı sıra aşağıdaki temel bileşenlerden oluşur:
● Yüksek voltaj aküsü
● Yüksek gerilim hatları
● Elektrikli makineler elektroniği
● Elektrikli motor(lar) veya alternatör(ler)
X6 ActiveHybrid E72 örneğinde yüksek voltaj bileşenlerine genel bakış:
Endeks
Açıklama
1
Elektrikli makineler elektroniği
2
Elektrikli soğutucu madde kompresörü
3
Full-Hibrit için elektrikli motorlu/alternatörlü aktif şanzıman
4
Yüksek gerilim hatları
5
Yüksek voltaj aküsü
53
Bir hibrit araç hangi bileşenlerden oluşur?
3 serisi ActiveHybrid 3 F30 örneğinde yüksek voltaj bileşenlerine genel bakış:
Endeks
Açıklama
1
Elektrikli soğutucu madde kompresörü
2
Elektronik makine
3
Elektrikli makineler elektroniği
4
Yüksek voltaj aküsü
54
Yüksek gerilim emniyeti
Nizamına uygun olmayan kullanım durumunda, yüksek voltaj sistemindeki gerilim tehlike oluşturur. Otomobil bu
nedenle kapsamlı bir güvenlik konseptine sahiptir. Yüksek voltaj bileşeninin, turuncu renkteki yüksek gerilim
hatları da dahil olmak üzere onarım, bakım ve servis çalışmaları sadece eğitimli uzmanlar tarafından yürütülebilir.
Yüksek voltaj sisteminde kendi sorumluluğunuzda onarım çalışmalarının yürütülmesi yasaktır.
Yüksek voltaj emniyetine yönelik ek bilgiler
● Yüksek gerilim bataryası çarpışmaya karşı korumalı bölümünde bulunur. Ayrıntılar için, bkz. kurtarma kartları.
● Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerine ait soket bağlantısının ayrılmasıyla yüksek voltaj sistemi devre dışı
bırakılır (gerilimsiz hale getirilir).
● Yüksek voltaj sistemi, araç şasisinden galvanizli olarak ayrılmıştır.
● Otomobilin yüksek voltaj bileşenlerindeki tüm bağlantılar ve soketler temas emniyetlidir.
.
Yüksek voltaj sistemi aşağıdaki durumlarda kapatılır:
● Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerine ait soket bağlantısı ayrıldığında
● hava yastıklarının ve/veya emniyet kemeri gergisinin tetiklenmesine neden olan bir çarpma algılandığında
veya
● 12 Volt akümülatörün eksi bağlantısı akümülatör eksi kutbundan ayrıldığında
55
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri de dahil yüksek gerilim bataryası
X6 Active Hybrid E72 örneği
Endeks
Açıklama
1
Yüksek voltaj aküsü
2
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri
3
Yüksek gerilim hatları
.
3 serisi Active Hybrid 3 F30 örneği:
Endeks
Açıklama
1
Yüksek voltaj aküsü
2
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri
3
Yüksek gerilim hatları için soket bağlantısı
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri otomobil üreticilerinin güvenlik konseptlerinde önemli bir rol oynar. Tüm
konseptlerde aynı fonksiyona sahiptir, yüksek gerilim bataryasından otomobile giden akım devresini kesmek.
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerine ait soket bağlantısı ayrılır ayrılmaz, yüksek gerilim bataryası bağlantısı
dışındaki akım devresi kesilir ve dolayısıyla tüm yüksek voltaj sisteminin akım devresi kesilir.
56
Elektrikli makineler elektroniği
Hibrit teknolojisinde elektrikli makineler elektroniği, akımları dönüştürmek için kullanılır. Elektrikli makineler
elektroniği, çevirici veya inverter olarak tanımlanır. Yüksek voltaj jeneratöründe oluşan alternatif akımı, doğru
akıma dönüştürür. Çevirici, diğer tüm yüksek voltaj bileşenlerinde olduğu gibi kesinlikle açılmamalıdır, çünkü iç
kısmında yüksek gerilimler olabilir.
57
Elektronik makine
Active Hybrid 5'te elektronik makine sürekli tahrik edilen senkron bir makinedir. Yüksek gerilim bataryasının
elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürebilir ve bunun sonucunda otomobil tahrik edilir. Hem yakl.60 km/
saate kadar elektrikli sürüş hem de yanmalı motoru desteklemek mümkündür, örn. sollamalarda (Boost
fonksiyonu) veya vites değişimlerinde aktif moment desteği.
Tersine elektronik makine frenleme ve kendi ataletinde gitme modunda hareket enerjisini elektrik enerjisine
dönüştürür ve bunu yüksek voltaj aküsüne besler (enerji geri kazanımı).
58
Yüksek gerilim hatları
Yüksek gerilim hatları (1) yüksek voltaj bileşenlerini birbirine bağlar, örn. yüksek gerilim bataryasını makine
elektroniğine veya makine elektroniğini elektronik makineye. Yüksek gerilim hatları turuncu renkli izolasyondan
(kaplama) tanınabilir.
59
Yüksek voltaj akülerinin tanımlaması
60
Diğer yüksek voltaj parçalarının tanımlaması
Diğer bilgiler:
Araca özel bilgiler ve kazaya uğrayan araçlarda uygulanması gerekenler için mutlaka ilgili
kurtarma kartına bakın!
.
61
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv
Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve kurtarma
Sık sorulan soruların cevapları / FAQ (Frequently Asked Questions)
.
Düzenleme
1. Bilgi alma/Otomobil tipinin belirlenmesi
2. Elektrik çarpması nedeniyle tehlike
3. Yüksek voltaj enerji deposu nedeniyle tehlike
4. Kimyasal tehlike
5. Termik tehlike (yangın)
6. Elektrikli şarj altyapısı
7. Suyun içindeki otomobiller
8. Çekme, kurtarma, taşıma, arıza yardımı ve saklama
9. Diğer bilgiler
.
.
1. Bilgi alma/ Otomobil tipinin belirlenmesi
1.1 Bir aracın, yüksek voltaj sistemine sahip olup olmadığı nasıl anlaşılabilir?
● Aracın arkasında bulunan tip tanımları (örn. Hibrid, Elektrikli Tahrik) veya ilave etiketler (örn. çamurluk veya
benzeri) bu konu hakkında bilgi verir.
● Otomobilde bu tür bir tip tanımı mevcut değilse, şu özellikler söz konusu otomobilin yüksek voltaj sistemine
sahip olup olmadığı konusunda bilgi verebilir:
– Elektrikli şarj bağlantısı
– turuncu renkli yüksek gerilim hatları
– Elektrikli yüksek voltajlı bileşenlerdeki uyarı etiketi
– Gösterge panelindeki şarj göstergesi
– Gösterge panelindeki tanımlamalar
– Egzoz sistemi yok
Ancak bu tanımlamaların olmaması otomobilin yüksek voltaj sistemli bir otomobil olmadığına dair kesin bir
işaret değildir
● Ocak 2013'ten beri Almanya'da, Almanya'da ruhsatlandırılmış otomobiller için kurtarma merkezleri tarafından
ilgili kurtarma veri sayfasına benzersiz eşleştirme olanağı sağlayan plaka sorgulaması yapılabiliyor.
.
2. Elektrik çarpması nedeniyle tehlike
2.1 Bir kazadan sonra otomobile veya araç parçalarına temas etme yoluyla elektrik çarpma tehlikesi ortaya çıkar
mı?
● Elektrik çarpması nedeniyle yaralanma tehlikesi genel itibariyle söz konusu değildir, fakat bu kaza türüne
bağlıdır.
● Otomobillerde çok sayıda, çeşitli koruma mekanizması bulunmaktadır.
– Yüksek voltaj sistemi temasa karşı korumalı olarak üretilmiştir.
– Yüksek voltaj sistemi elektriksel bakımdan tamamen araç kaportasından izole edilmiştir (galvaniz/elektrik
ayrımı).
– Hava yastığının devreye girdiği ağır kazalarda yüksek voltaj sistemi çoğu otomobilde kapatılır veya
benzeri koruma mekanizmaları takılıdır. (Ayrıntılar için, bkz. araca özel kurtarma veri sayfası)
62
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve kurtarma
● Şüphe durumunda otomobilin yüksek voltaj sistemi mümkünse manüel olarak devre dışı bırakılmalıdır (bkz.
soru 2.4).
.
2.2 Kaza yapmış bir hibrit/elektrikli otomobilde yüksek voltaj sisteminin kapatılıp kapatılmadığı anlaşılabilir mi?
● Bir kazadan sonra gerilimin kesildiği çeşitli hasar senaryoları nedeniyle doğrudan görüntülenemiyor.
● Şüphe durumunda otomobilin yüksek voltaj sistemi mümkünse manüel olarak devre dışı bırakılmalıdır (bkz.
soru 2.4).
.
2.3 Kazaya karışmış olan park edilmiş bir otomobil (dururken çarpma) elektrik tehlikesi oluşturabilir mi?
● Otomobil yüksek voltaj sistemi dururken de etkin olabilir (örn. bağımsız klima sistemi).
● Bir "dururken çarpma" kazasına karışmış yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde genel bir kural olarak
hava yastığı tetiklenmesi gerçekleşmez, dolayısıyla bu da yüksek voltaj sisteminin kapatılmasına sebep
olmaz.
● Bu nedenle ağır kazalarda otomobilin yüksek voltaj sistemi devre dışı bırakılmalıdır (bkz. kurtarma veri
sayfası).
● Bu hem elektrikli bir şarj istasyonuna bağlı olan otomobiller, hem de bir şarj istasyonuna bağlı olmayan park
etmiş otomobiller için geçerlidir.
.
2.4 Uygulama personeli için bir yüksek voltaj sisteminin manüel olarak devre dışı bırakılması mümkün müdür?
● Evet, elektrikli/hibrit otomobillerde yüksek voltaj sistemi manüel olarak değişik yollarla devre dışı bırakılabilir.
● Çoğu otomobil, kurtarma ekipleri tarafından kullanılabilecek olan ilave bir yüksek voltaj sistemi kapatma
düzeneğine sahiptir. Burada 12 Volt ayrım yerleri söz konusudur. Bunlar yüksek voltaj uzmanı olmayanlar
tarafından da yüksek voltaj sisteminin devre dışı bırakılması için kullanılabilir.
Bilgi: Bu nedenle yüksek voltaj enerji deposu deşarj edilmez, fakat geri kalan yüksek voltaj sistemi elektriksel
olarak ayrılır.
● Manüel devre dışı bırakmaya ilişkin tavsiye edilen işleyiş ilgili üreticinin kurtarma veri sayfasında açıklanmıştır.
.
2.5 Hava yastıklarının tetiklenmediği bir kazadan sonra yüksek voltaj kabloları nasıl bir tehlike oluşturur?
● Hasarlı yüksek voltaj kabloları veya bileşenleri genel itibariyle elektrik tehlikesi yaratır. HV kablolarına/
bileşenlerine dokunulmamalıdır.
Bilgi: HV kabloları her zaman turuncu renktedir.
.
3. Yüksek voltaj enerji deposu nedeniyle tehlike
3.1 Yüksek voltaj enerji depoları bir kazadan sonra deşarj edilebilir mi?
● Hayır, yüksek voltaj enerji depolarının kaza yerinde elektriksel olarak deşarj edilmesi kullanışlı değildir.
.
3.2 Kaza yerinde araçtaki hasarlı yüksek voltaj enerji deposu ile ne yapılmalıdır?
● Hasarlı yüksek voltaj enerji deposuna dokunulmamalıdır.
● Yüksek voltaj enerji deposunun durumu gözlenmelidir (örn. duman oluşumu).
Somut elektriksel tehlikeyi değerlendirmek ve sonraki işlemleri belirlemek için yetkili yönetim birimi aracılığıyla
yüksek voltaj sistemi konusunda nitelikli bir elektrik teknisyeninin talep edilmesi tavsiye edilmektedir.
.
3.3 Kaza nedeniyle otomobilden ayrılan veya çözülen bir yüksek voltaj enerji deposu veya onun parçaları ile ne
yapılmalıdır?
63
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve kurtarma
Bu sıra dışı durumda yüksek voltaj enerji deposunun elektriksel, kimyasal, mekanik ve termik tehlike yarattığı
varsayımından hareket edilmelidir.
● Yüksek voltaj enerji deposuna dokunulmamalıdır.
● Somut elektriksel tehlikeyi değerlendirmek ve sonraki işlemleri belirlemek için yetkili yönetim birimi aracılığıyla
yüksek voltaj sistemi konusunda nitelikli bir elektrik teknisyeninin talep edilmesi tavsiye edilmektedir.
.
4. Kimyasal tehlike
4.1 Bir kazadan sonra yüksek voltaj enerji depolarından akan elektrolit konusunda nelere dikkat etmek gerekir?
● Elektrolitler genelde kaşındırıcı, yanıcı ve tahriş edici etki yaratırlar. Cilt temasından ve buharının teneffüs
edilmesinden mutlaka kaçınılmalıdır.
● Klasik bağlayıcı maddeler kullanılmalıdır.
.
4.2 Bir yüksek voltaj enerji deposunun „Gaz emisyonu“nda ne tür tehlikeler oluşur?
● Çok yakındaki gazlar kaşındırıcı, yanıcı ve tahriş edici etki yaratırlar ve bu nedenle kesinlikle teneffüs
edilmemelidir.
● Kurtarma işlemi durdurulmalı ve diğer işlemler itfaiye müdahale yönetimiyle açıklığa kavuşturulmalıdır.
.
5. Termik tehlike (yangın)
5.1 Bir yangın durumunda yüksek voltaj enerji deposunun patlama olasılığı söz konusu mudur?
● Yüksek voltaj enerji depolarının patlaması ilgili güvenlik tekniği nedeniyle genel itibariyle mümkün değildir.
● Yüksek voltaj enerji depoları ve bunların münferit hücreleri, örn. yangına bağlı bir sıcaklık ve basınç
yükselmesi durumunda açılan ve böylece "Gaz gidermeyi" ve dolayısıyla basıncın boşaltılmasını sağlayan
mekanik güvenlik tertibatları içerir.
.
5.2 Elektrikli/hibrit bir otomobil yanarken toksik duman çıkar mı?
● Evet, elektrikli/hibrit bir otomobil yanarken klasik otomobillerde de olduğu gibi örn. plastik gibi yanıcı
malzemeler yanması sonucu sağlığa zararlı bir duman çıkar.
.
5.3. Bir kazanın üzerinden belirli bir süre geçtikten sonra da yüksek voltaj enerji deposu yanabilir mi?
Evet, kaza yapan klasik otomobillerde de olduğu gibi gecikmeli bir yangın oluşma olasılığı tamamen ortadan
kalkmaz, bu özellikle hasarlı yüksek voltaj enerji depolarında geçerlidir (bkz. ayrıca Soru 8.5).
.
5.4 Yüksek voltaj enerji depolu bir otomobil söndürülebilir mi veya hangi söndürme maddesi kullanılmalıdır?
● Temel olarak evet.
Su, söndürme maddesi olarak tercih edilmelidir, çünkü bunun yüksek voltaj deposuna serinletici etkisi de vardır.
Bol suyla söndürülmeli veya soğutulmalıdır.
.
6. Elektrikli şarj altyapısı
6.1 Bir şarj direğine bağlanan elektrikli/hibrit bir aracın bir kazaya (dururken çarpma) karışması durumunda neye
dikkat edilmelidir?
● Mümkünse şarj kablosu şarj direğinden/otomobilden çekilmeli veya şarj direği kapatılmalıdır. Esas olarak şarj
kablosu otomobilden ayrılmalıdır.
● Ayırmadan önce kablo ve soket olası hasarlar bakımından görsel olarak kontrol edilmelidir.
● Ağır kazalarda otomobilin yüksek voltaj sistemi devre dışı bırakılmalıdır (bkz. kurtarma veri sayfası).
64
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve kurtarma
Bilgi: Otomobil yüksek voltaj sistemi şarj ünitesinden bağımsız olarak dururken de etkin olabilir (örn. bağımsız
klima sistemi).
.
6.2 Elektrikli bir otomobilin şarj işlemi esnasında vandalizm nedeniyle bir şarj kablosu halka açık bir istasyonda
kesilirse ne olur?
● Bu durum halka açık şarj istasyonunun teknik altyapısı ile güvenceye alınmıştır ve normalde kapatma
gerçekleşir.
● Halka açık şarj istasyonuna bilgi verilmelidir.
.
7. Suyun içindeki otomobiller
7.1 Suyun içinde bulunan bir elektrikli/hibrit otomobilde belirli risklere dikkat edilmeli midir?
● Suyun içinde, yüksek voltaj sistemi nedeniyle prensip olarak yüksek bir elektrik çarpması riski oluşmaz.
● 2. ve 3. bölümde açıklanan uyarılar geçerlidir.
● Kurtarma sırasında uygulanacak işlemler klasik otomobillerdekiyle aynıdır.
Bu, karbon elyaftan (karbon) yapılmış gövdeler için de geçerlidir.
.
7.2 Elektrikli/hibrit bir otomobil içme suyu koruma bölgesine (örn. baraj) girdiğinde oradaki su için bir tehlike oluşur
mu?
● Normalde, klasik otomobillerdekinin tersine, içme suyu için ilave bir tehlike oluşmaz.
.
8. Çekme, kurtarma, taşıma, arıza yardımı ve saklama
8.1 Elektrikli/hibrit bir otomobil çekme halatı/çubuğu ile tehlikeli bir bölgeden (örn. otoban şantiyesi) çekilirken
nelere dikkat edilmelidir?
● Otomobilin doğrudan tehlike bölgesinden yürüme hızıyla çıkartılmasına prensip olarak her zaman izin verilir.
● Çekmeye ilişkin ayrıntılı bilgiler için otomobil üreticisinin kullanım kılavuzuna başvurulmalıdır.
.
8.2 Ağır bir kazadan sonra elektrikli/hibrit bir otomobil yüklenirken nelere dikkat edilmelidir?
● Yükleme işleminden önce yüksek voltaj sistemi devre dışı bırakılmış durumda olmalıdır. Konuya ilişkin bilgiler
için otomobil kullanım kılavuzuna veya kurtarma veri sayfasına bakılmalıdır.
● Yetkili merciye/kurtarma kuruluşuna teslim edilirken alınan yangın önlemlerinin (yüksek voltaj devre dışı
bırakma) bildirilmesi tavsiye edilir. Hasarlı yüksek voltaj bileşenleri nedeniyle oluşabilecek olası bir tehlike
(örn. elektrik çarpması veya enerji deposu nedeniyle yangın riski) konusunda uyarılmalıdır.
● Yükleme ve nakliye için ulusal yönetmelikler/normlar dikkate alınmalıdır BGI 800 ve BGI 8664, BGI 8686 ve
BGI 5065).
● Otomobil üçüncü şahıslara devredilecekse, başlatılan önlemler bildirilmeli ve bu yazılı olarak onaylatılmalıdır.
● Vinç/kriko ile kaldırma veya yükleme sırasında şu noktalara dikkat edilmesi önerilir:
Celaskal ile çalışılırken, hiçbir yüksek voltaj bileşenine hasar vermemeye dikkat edilmelidir.
.
8.3 Kaza yapmış elektrikli/hibrit otomobillerin nakliyesinde/çekilmesinde nelere dikkat edilmelidir?
● Araç nakliyesi esasen yükleme aracı veya üretici verilerine göre yapılmalıdır.
● Kaldırma elemanıyla çekme sırasında, tahrik aksı (aksları) yolun üzerinde kalırsa elektrik sisteminde/hibrit
sistemde hasarlar oluşabilir. Bilgi: Tüm tekerleklerden çekişli araçlar!
● Akümülatörü hasar görmüş otomobiller mümkünse en yakın servise veya güvenli bir saklama yerine
nakledilmelidir (ayrıca bkz. Soru 8.5).
65
Yüksek voltaj sistemine sahip otomobillerde VDA'ye (Alman Otomotiv Endüstrisi Birliği) göre kaza yardımı ve kurtarma
.
8.4 Hasarlı bir elektrikli/hibrit otomobil taşıyan çekicilerin tünel geçişini sınırlayan herhangi bir yönetmelik var
mıdır?
● Hayır, akülü araçlar ve hibrit araçlar taşınırken ADR kurallarına tabi değildir.
(Accord européen relatif au transport international des merchandises Dangereuses par Route - Tehlikeli
maddelerin karayoluyla taşınmasıyla ilgili Avrupa Konvansiyonu)
● Önceki önlemler (bkz. 8.2) ve hasar derecesi dikkate alınarak kurtarma kuruluşu, taşıma işleminin trafik
emniyetini sağlamalıdır. Hasarlı yüksek voltaj bileşenleri nedeniyle oluşabilecek olası bir tehlike (örn. elektrik
çarpması veya enerji deposu nedeniyle yangın riski) dikkate alınmalıdır.
● Ülkeye özel ve işletmeye özel tünel düzenlemeleri dikkate alınmalıdır.
.
8.5 Kaza yapmış elektrikli/hibrit otomobiller nasıl bırakılmalı ve saklanmalıdır?
● Geleneksel otomobillerde olduğu gibi kaza görmüş elektrikli/hibrit otomobiller de yangından korunma
nedenlerinden dolayı etrafı çevrili bölgelerde açık hava park yerlerine diğer otomobiller, binalar ve diğer yanıcı
cisimlerle arasında yeterince mesafe olacak şekilde bırakılmalıdır.
● Otomobil uygun bir şekilde işaretlenmelidir.
● Bu durum özellikle çalışma saatlerinde yapılan otomobil teslimatları için geçerlidir.
.
9. Diğer bilgiler
Alternatif tahrik tekniklerini tanımlamak üzere "AUTO (ATDY) itfaiye düzenlemesi" öne çıkmaktadır:
A = Dışarı çıkan işletme maddeleri
U = Alt kısım incelenmelidir
T = Yakıt deposu kapağı açılmalıdır
O = Yüzey taranmalıdır
.
VDA'ya göre SSS (Sıkça Sorulan Sorular) son durumu bkz.: http://www.vda.de/de/publikationen/
publikationen_downloads/detail.php?id=1200
Müdahale yerinde elektriksel tehlikelere ilişkin ülkeye özgü ilave bilgileri dikkate alın.
.
.
66
BMW uzman kılavuzu I01
67
1 Giriş
Kurtarma personelinin yüksek voltaj sisteminin durumu konusunda emin olamadığı ağır bir kazadan sonra bu
prosedür kılavuzu uygulanmalıdır.
Ülkeye özgü yönetmeliklere mutlaka uyulmalıdır.
Artık otomobilin öz güvenliğinin olmadığından şüpheleniliyorsa ve kurtarma personeli açısından olası bir tehlike
söz konusu ise, kaza yerine müdahale yönetimi tarafından bir elektrik teknisyeni çağrılmalıdır.
Yüksek gerilim bataryasının hasar görme riskinin ortadan kaldırılamadığı ağır kazalarda yüksek gerilim bataryası
otomatik olarak yüksek voltaj sisteminden ayrılır.
Araçta daha fazla işlem uygulanmadan önce (örn. onarım, geri dönüşüm), BMW bilgileri uyarınca araç, kalifiye
uzman personel tarafından muayene edilmelidir
Yüksek voltaj sistemi temelde kendinden güvenli olarak değerlendirilmelidir. Bir hava yastığının tetiklenmesi
durumunda araçta yüksek voltaj sistemini kapatan iki kapatma mekanizması mevcuttur. Kapatma işlemi,
akümülatörün 12 voltluk artı kutbundaki emniyetli akü kutup başı bağlantısını ayırarak ve yüksek voltaj
akümülatöründeki akümülatör kontaktörünün gerilim beslemesini ayıran ve böylece sistemin kapanmasına neden
olan bir CAN sinyal üzerinden gerçekleştirilir. Yüksek voltaj sistemi (IT şebekesi), 12 Volt araç elektrik sisteminden
bütünüyle ayrılmış ayrı iki akım devresinden (HV+, HV-) oluşur. Araç şasisi yüksek voltaj potansiyeline sahip
değildir. Sadece bileşen gövdesi potansiyel eşitlemesi amacıyla araç şasisine bağlıdır. Elektriksel bir tehlikenin
oluşması için bir kişinin yüksek voltaj eksi ve yüksek voltaj artı devresini köprülemesi gerekir. Hasarlı yüksek
gerilim hatlarına (turuncu renkli işaretlenmiş hatlar) veya yüksek voltaj bileşenine temas edilmezse, bir elektrik
çarpma olasılığı ortadan kalkar.
Dikkat: Aşağıda açıklanan talimatlar sadece BMW I01'de kullanım için öngörülmüştür.
.
68
2 Esaslar
2.1 Ağır kaza geçirmiş araç tanımı
Bir otomobil, aşağıdaki koşullardan en az biri ortaya çıktığında ağır bir kaza geçirmiş olarak kabul edilir:
– Yüksek gerilim bataryasının muhafazasında 5 mm'den büyük girintiler veya deformasyonlar
– Otomobil tamamen veya kısmen suyun içinde bulunuyor (örn. dok, nehir, kanal)
– Otomobil tamamen veya kısmen yanıyor
69
3 Kurtarma
3.1 Yüksek voltaj sistemini emniyete alma
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerinin soket bağlantısı kesilerek ve 12 Volt akümülatör (eksi kutup) ayrılarak
yüksek voltaj sistemi kapatılmalıdır (uygulama şekli için bkz. kurtarma kartı). Bir hava yastığı tetiklenmesi
durumunda yüksek voltaj sisteminin kapatılacağı kabul edilebilir. Yüksek voltaj bileşenlerine ve yüksek gerilim
hatlarına dokunulmasından genel olarak kaçınılmalıdır. Yüksek voltaj bileşenlerinin şasi bantları (potansiyel
eşitlemesi) ayrılmamalıdır. Gerilimin mevcut olmadığı, gösterge panelinden (12 volt akümülatör bağlı olmalıdır)
okunabilir veya bir uzman elektrik teknisyeni tarafından tanımlanmış ölçümlerle tespit edilebilir.
.
3.1.1 Yüksek voltaj sistemini devre dışı bırakma (gerilimsiz hale getirme)
Motor kaputunun altında yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri ile 12 Volt akümülatör bulunur.
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerinin soket bağlantısı kesilerek ve 12 Volt akümülatör (eksi kutup) ayrılarak
yüksek voltaj sistemi devre dışı bırakılır (bkz. kurtarma kartı).
Motor kaputunun altındaki yüksek gerilim kurtarma ayırma yerine erişilemiyorsa, bagajda servis kapağının altında
yer alan elektronik makine elektroniğinin büyük yüksek voltaj soketlerine bağlı yüksek voltaj sisteminin kapatılması
işlemi gerçekleştirilebilir.
Yüksek voltaj sistemini kapatma işlemi, küçük montaj soketi çekilerek (1) gerçekleştirilmelidir. Bkz. sıradaki bölüm,
Alt başlık 6.
.
3.1.2 Gerilimin olmadığını tespit etme
Kapatılmış bir yüksek voltaj sistemi gösterge panelindeki "Yüksek voltaj sistemi kapalı" Check Control mesajından
anlaşılabilir.
Bilgi: 12 Volt akümülatörün göstergeye bağlanması ve bir terminal değişimi (otomobil marş düğmesi aracılığıyla
durdurulmalı ve tekrar çalıştırılmalıdır) gerçekleştirilmelidir.
Gerilimin olmadığı gösterge paneli aracılığıyla belirlenemiyorsa, kişisel koruyucu donanıma sahip bir elektrik
teknisyeni tarafından aşağıdaki ölçümler aracılığıyla belirlenebilir.
Çalışma adımları:
1. Otomobil kapatılmalıdır. BAŞLAT-DURDUR tuşu ile otomobili aktif durumdan çıkarılmalıdır.
70
3 Kurtarma
2. Araç anahtarını otomobilden çıkartılmalıdır.
3. Bagaj kapağı açılmalıdır.
4. 12 Volt akümülatör ayrılmalıdır.
4. Bagaj taban kapağı çıkartılmalıdır.
5. Servis kapağı çıkartılmalıdır. Bunun için 8 cıvata gevşetilmeli (oklar) ve motor bölmesi kapağı çekerek
sökülmelidir.
71
3 Kurtarma
Açıklığın altında solda, altta yer alan elektronik makineyle birlikte elektronik makine elektroniği (1) ve sağda
(takılmışsa) Range-Extender (2) bulunur.
6. Yüksek voltaj soketinin bağlantısı kesilmelidir.
Yüksek voltaj soketinin (2) montaj soketindeki (1) kilide bastırılmalı ve montaj soketi (1) çekilmelidir.
Yüksek voltaj soketinin (2) kilidi (1) ok yönünde sınır konuma kadar dışarıya doğru çekilmelidir.
72
3 Kurtarma
Yüksek voltaj soketi (1) yukarı doğru çekilmelidir.
.
7. Yüksek voltaj soketinde gerilimin olmaması durumu ölçülmelidir.
Bağlantısı kesilen yüksek gerilim hattı doğrudan yüksek gerilim bataryasına bağlanmıştır.
Ölçme sırasında, kontaklara ölçme uçlarıyla ulaşılmasına dikkat edilmelidir.
73
3 Kurtarma
Sonraki bir adımda, elektrikli makineler elektroniğinin muhafazasına giden iki kontaktan ölçüm yapılabilir. Tüm
yüksek voltaj bileşenlerinin muhafazası, potansiyel dengeleme hattı aracılığıyla araç şasisi (alüminyum sürüş
modülü) üzerinden bağlıdır. Muhafazada veya araç şasisinde hasar nedeniyle bir yüksek voltaj potansiyeli
mevcutsa, böylelikle bu potansiyel ölçülebilir.
Hiçbir durumda bir gerilim ölçülemiyorsa, sistemden hiçbir tehlikenin kaynaklanmadığı kabul edilmelidir.
.
8. Yüksek voltaj soketinin bağlanması
74
3 Kurtarma
Başka bir hata giderme işlemini engellemek için yüksek voltaj soketi tekrar takılmalı ve kilitlenmelidir. Küçük soket
(yüksek voltaj kapatma) tekrar takılmamalıdır.
.
9. Motor bölmesi servis kapağıyla kapatılmalıdır
.
3.2 Otomobilin yanması
Temel olarak klasik otomobil yangınlarıyla ilgili tüm yasal spesifikasyonlara dikkat edilmelidir.
Bir otomobil yangını nedeniyle tetiklenen Lityum-İyon yüksek gerilim bataryası reaksiyonunda patlama olmaz.
Hızlı bir termik reaksiyon oluşur. Burada yüksek gerilim bataryasının bir termal kamera ile denetlenmesi önerilir.
Sıkışmış insanlar uygun itfaiye koruyucu donanımı ile kurtarılabilir.
BMW I01 alüminyum bir sürüş modülünün üzerindeki bir karbon elyaf yolcu kabininden oluşur. Karbon elyaf yanıcı
değildir. Ancak bu elyaflar bir reçine aracılığıyla bağlandığı için yüksek sıcaklıklarda reçine yanabilir.
Yangının, araç yapısının yorulmasına neden olduğuna dikkat edilmelidir. Otomobil, yangından sonra sadece
sürüş modülünün yapısından oluşur. Kurtarma sırasında Bölüm 3.2.3'e dikkat edilmelidir!
– Klasik otomobil yangınlarına uygun kişisel koruyucu donanım!
– Elektriksel tehlikeler yangından sonra da ortaya çıkabilir!
.
3.2.1 Söndürme
Yangın çıktığında, yüksek gerilim bataryasında başka reaksiyonların oluşmasını engellemek için yüksek gerilim
bataryası bol suyla soğutulmalıdır. Söndürme işlemi sırasında yüksek gerilim bataryasının iç kısmında duyulabilir
olaylar ortaya çıkabilir. Burada akümülatör hücrelerinin emniyet valfleri söz konusudur. Bu hiçbir tehlike yaratmaz.
Bu duyulabilir olaylar, otomobil yangını söndürüldükten sonra da ortaya çıkabilir.
– BGI/GUV-I 8677 Müdahale yerinde elektriksel tehlikeler
– Söndürme sırasında koruma mesafesine dikkat edilmelidir
1m - Püskürtme tazyiki
5m - Tam tazyik
.
.
3.2.2 Yanmış otomobilde gerilimsizlik durumunu belirleme
Yangından sonra da elektrik nedeniyle tehlike potansiyeli mevcut olabilir. Yüksek gerilim hattının izolasyonu ısı
nedeniyle hasar görebilir, hatta ayrılabilir.
Böyle bir durumda otomobile sadece kişisel koruyucu donanımla yaklaşılmalıdır.
Bölüm 3.1.2 Alt başlık 7'de açıklandığı gibi, burada da her iki kabloda gerilimsizlik durumu ölçülür. Bir sonraki
adımda, yüksek gerilim bataryasının muhafazasına giden iki kabloda ölçüm yapılacaktır. Gerekiyorsa otomobilin
ön kısmında başka kablolarda ölçüm yapılabilir. Hâlâ bir gerilim potansiyeli mevcutsa, yüksek gerilim
bataryasından çıkan yüksek gerilim hatları yüksek gerilim bataryasından ayrılmalıdır. Bunun için, kısa devre
oluşmasını engellemek için bakır hatlar birbirinden izole edilmeli ve tek tek ayrılmalıdır. Bunun devamında toprağa
göre kısa devre ölçümü yapılmalıdır.
Bilgi: Yüksek gerilim bataryasının yüksek gerilim hatları oldukça büyük enine kesitlerinden tanınır. İzolasyon
yangın nedeniyle erimişse sadece bakır hatlar tanınabilir.
.
3.2.3 Otomobil yangın kalıntıları konusunda izlenecek yöntem
Yangın artıkları, kişisel koruyucu ekipman kullanarak temizlenmelidir.
Bir yangın durumunda, ortaya çıkan büyük ısı nedeniyle yüksek gerilim bataryası yola yapışabilir. Bu durumda,
yüksek gerilim bataryasını zeminden ayırmak için metal bir cisim kullanılmamalıdır. Karbon elyaf yapının artık
mukavemeti kalmadığı için, otomobil doğrudan yüksek gerilim bataryasının altından kaldırılır. Tekerlekler
75
3 Kurtarma
üzerinden kaldırma, hedefe götürmez. Tahrik ünitesi parçalanır. Bu durumda tahrik ünitesi (ön/arka aks) Life
modülünden ayrılır.
Araç artıkları, iletken olmayan malzemeden oluşan kamalarla (örn. kuru ahşap) zeminden ayrılmalıdır. Bunun
ardından kaldırma kayışlarını geçirmek için yüksek gerilim bataryasının altı iletken olmayan malzemelerle
desteklenmelidir. Bir forklift/yükleyici mevcutsa, bu araçla yüksek gerilim bataryası (yüksek gerilim bataryası ile
bağlantı çatalı arasında izole edilmiş alt destekle birlikte) ve otomobil kaldırılabilir.
Otomobil kalıntıları, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yükleme platformuyla bir kamyonun
üzerine doğru kaldırılabilir ve iletken olmayan bir brandayla kaplanabilir. Uyarılı uygun bir yüksek voltaj
işaretlemesi (uyarı notu plaketi) asılmalıdır.
Otomobil kalıntılarının hasarlı yüksek gerilim bataryasıyla birlikte ilk kez taşınması madencilik kanunuyla emniyete
alınmıştır.
.
3.3 Suyun içindeki ve altındaki otomobiller
Otomobil sudan kurtarıldıktan sonra, yüksek gerilim emniyet şalterinin kapatılması ve 12 V akümülatörün (eksi
kutup) ayrılması yoluyla, yüksek voltaj sistemi kapatılmalıdır. Bir hava yastığı tetiklenmesi durumunda yüksek
voltaj sisteminin kapatılacağı kabul edilebilir. Yüksek voltaj bileşenlerine ve yüksek gerilim hatlarına
dokunulmasından genel olarak kaçınılmalıdır.
Sudan kurtarma sonrasında:
– Otomobil incelenmelidir.
– Otomobil, açık havada yanıcı malzemelerle arasında yeterince mesafe bırakılarak
depolanmalıdır!
– İtfaiye için girişin engellenmemesi gerekir.
.
3.4 Parçalara ayrılmış veya otomobilden ayrılmış yüksek gerilim bataryası
Yüksek gerilim bataryasının içindeki gerilim prensipte kesilemez. Ancak BMW I01'nin yüksek gerilim bataryası
dahili olarak kendinden güvenli olarak tasarlanmıştır. Bu bileşen, diğerlerinin yanı sıra uygun bir temas
korumasına sahiptir. Tüm yüksek gerilim hatları takılabilir ve turuncu renkle işaretlenmiştir. Yüksek gerilim
bataryasının hasar görme olasılığı nedeniyle temas korumasının hasar görmüş olabileceği kabul edilmelidir.
Bu sıra dışı durumda yüksek gerilim bataryasının elektriksel ve termik tehlike yarattığı varsayımından hareket
edilmelidir. Uygun bir kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
Yüksek gerilim bataryasının parçaları izole edici bir malzemeyle zeminden kaldırılmalıdır. Sadece münferit
hatların parçaları bir arada kalmışsa, gerekiyorsa hatların bağlantısının kesilmesi veya ayrılması önerilir. Bu
durumda, tehlikeli kısa devre durumlarını engellemek için hatlara sadece münferit olarak bağlantı kesme veya
ayırma işlemi uygulanmalıdır.
Parçalar, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yüzeyle bir kamyonun üzerine doğru kaldırılabilir ve
iletken olmayan bir brandayla donatılabilir. Üzerinde açıklayıcı bilgi olan uygun bir yüksek voltaj uyarı levhası
yerleştirilmelidir.
Otomobil kalıntılarının hasarlı yüksek gerilim bataryasıyla birlikte ilk kez taşınması madencilik kanunuyla emniyete
alınmıştır.
.
76
4 Çekme
Ağır kaza yapmış bir otomobil çekilirken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
– Kurtarma talimatı ve kurtarma veri sayfasındaki veya otomobil kullanım kılavuzundaki çekmeyle ilgili bilgilere
dikkat edilmelidir.
– Çekme işlemi sadece eğitimli personel tarafından gerçekleştirilmelidir.
– Yüksek voltaj sistemi taşımadan önce kapatılmalıdır (gerilimsiz hale getirme).
– İletken olmayan emniyet kemerleri ve kaldırma araçları kullanılmalıdır.
– Eğitimli olmayan personel uzak tutulmalıdır.
– Otomobil artık kendi lastikleri üzerinde durmuyorsa uygun bir izolasyon malzemesi kullanılmalıdır. Araç
kaportası, yükleme platformuyla arasında metal bir bağlantı noktasına sahip olmamalıdır.
– Yüksek gerilim bataryasının parçaları, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yüzeyle bir
kamyonun üzerine doğru kaldırılabilir ve iletken olmayan bir brandayla kaplanabilir.
– Yüksek gerilim bataryasındaki hareket nedeniyle ek hasarlar oluşmasını engellemek için otomobil, yeterli
düzeyde emniyete alınmalıdır.
– Otomobilin onarılması mümkünse, mümkün olduğunca en yakın uygun atölyeye taşınmalıdır.
.
Otomobil çekilmemelidir. Taşıma işlemi sadece bir taşıyıcı araç üzerinde yapılabilir. Diğer tüm çekme seçenekleri
yasaktır. Tehlike bölgesinden kısa şekilde uygulanacak bir çekme işlemi mümkündür. Otomobilin tekerlekler
üzerinde emniyete alınması önerilir.
77
4 Çekme
Otomobil kaldırılırken kırmızıyla çevrelenmiş yüzeyler destek yüzeyi olarak kullanılmamalıdır (istisnai durum:
yangından sonra):
.
78
BMW uzman kılavuzu I12
79
1 Giriş
Kurtarma personelinin yüksek voltaj sisteminin durumu konusunda emin olamadığı ağır bir kazadan sonra bu
prosedür kılavuzu uygulanmalıdır.
Ülkeye özgü yönetmeliklere mutlaka uyulmalıdır.
Artık otomobilin öz güvenliğinin olmadığından şüpheleniliyorsa ve kurtarma personeli açısından olası bir tehlike
söz konusu ise, kaza yerine müdahale yönetimi tarafından bir elektrik teknisyeni çağrılmalıdır.
Yüksek gerilim bataryasının hasar görme riskinin ortadan kaldırılamadığı ağır kazalarda yüksek gerilim bataryası
otomatik olarak yüksek voltaj sisteminden ayrılır.
Araçta daha fazla işlem uygulanmadan önce (örn. onarım, geri dönüşüm), BMW bilgileri uyarınca araç, kalifiye
uzman personel tarafından muayene edilmelidir
Yüksek voltaj sistemi temelde kendinden güvenli olarak değerlendirilmelidir. Bir hava yastığının tetiklenmesi
durumunda araçta yüksek voltaj sistemini kapatan iki kapatma mekanizması mevcuttur. Kapatma işlemi,
akümülatörün 12 voltluk artı kutbundaki emniyetli akü kutup başı bağlantısını ayırarak ve yüksek voltaj
akümülatöründeki akümülatör kontaktörünün gerilim beslemesini ayıran ve böylece sistemin kapanmasına neden
olan bir CAN sinyal üzerinden gerçekleştirilir. Yüksek voltaj sistemi (IT şebekesi), 12 Volt araç elektrik sisteminden
bütünüyle ayrılmış ayrı iki akım devresinden (HV+, HV-) oluşur. Araç şasisi yüksek voltaj potansiyeline sahip
değildir. Sadece bileşen gövdesi potansiyel eşitlemesi amacıyla araç şasisine bağlıdır. Elektriksel bir tehlikenin
oluşması için bir kişinin yüksek voltaj eksi ve yüksek voltaj artı devresini köprülemesi gerekir. Hasarlı yüksek
gerilim hatlarına (turuncu renkli işaretlenmiş hatlar) veya yüksek voltaj bileşenine temas edilmezse, bir elektrik
çarpma olasılığı ortadan kalkar.
Dikkat: Aşağıda açıklanan talimatlar sadece BMW I12'de kullanım için öngörülmüştür.
.
80
2 Esaslar
2.1 Ağır kaza geçirmiş araç tanımı
Bir otomobil, aşağıdaki koşullardan en az biri ortaya çıktığında ağır bir kaza geçirmiş olarak kabul edilir:
– Yüksek gerilim bataryasının muhafazasında 5 mm'den büyük girintiler veya deformasyonlar
– Otomobil tamamen veya kısmen suyun içinde bulunuyor (örn. dok, nehir, kanal)
– Otomobil tamamen veya kısmen yanıyor
81
3 Kurtarma
3.1 Yüksek voltaj sistemini emniyete alma
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerinin soket bağlantısı kesilerek ve 12 Volt akümülatör (eksi kutup) ayrılarak
yüksek voltaj sistemi kapatılmalıdır (uygulama şekli için bkz. kurtarma kartı). Bir hava yastığı tetiklenmesi
durumunda yüksek voltaj sisteminin kapatılacağı kabul edilebilir. Yüksek voltaj bileşenlerine ve yüksek gerilim
hatlarına dokunulmasından genel olarak kaçınılmalıdır. Yüksek voltaj bileşenlerinin şasi bantları (potansiyel
eşitlemesi) ayrılmamalıdır. Gerilimin mevcut olmadığı, gösterge panelinden (12 volt akümülatör bağlı olmalıdır)
okunabilir.
.
3.1.1 Yüksek voltaj sistemini devre dışı bırakma (gerilimsiz hale getirme)
Motor kaputunun altında yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri ile 12 Volt akümülatör bulunur (bkz. kurtarma kartı).
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yerinin soket bağlantısı kesilerek ve 12 Volt akümülatör (eksi kutup) ayrılarak
yüksek voltaj sistemi devre dışı bırakılır (bkz. kurtarma kartı).
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri kapalı.
Yüksek gerilim kurtarma ayırma yeri açık.
82
3 Kurtarma
.
3.1.2 Gerilimin olmadığını tespit etme
Kapatılmış bir yüksek voltaj sistemi gösterge panelindeki "Yüksek voltaj sistemi kapalı" Check Control mesajından
anlaşılabilir.
Bilgi: 12 Volt akümülatörün göstergeye bağlanması ve bir terminal değişimi (otomobil marş düğmesi aracılığıyla
durdurulmalı ve tekrar çalıştırılmalıdır) gerçekleştirilmelidir
.
3.2 Otomobilin yanması
Temel olarak klasik otomobil yangınlarıyla ilgili tüm yasal spesifikasyonlara dikkat edilmelidir.
Bir otomobil yangını nedeniyle tetiklenen Lityum-İyon yüksek gerilim bataryası reaksiyonunda patlama olmaz.
Hızlı bir termik reaksiyon oluşur.
Burada yüksek gerilim bataryasının bir termal kamera ile denetlenmesi önerilir.
Sıkışmış insanlar uygun itfaiye koruyucu donanımı ile kurtarılabilir.
BMW I12 karbon elyaf bir yolcu kabininden oluşmaktadır. Karbon elyaf yanıcı değildir. Ancak bu elyaflar bir reçine
aracılığıyla bağlandığı için yüksek sıcaklıklarda reçine yanabilir.
Yangının, araç yapısının yorulmasına neden olduğuna dikkat edilmelidir. Otomobil, yangından sonra sadece
sürüş modülünün yapısından oluşur. Kurtarma sırasında Bölüm 3.2.3'e dikkat edilmelidir!
– Klasik otomobil yangınlarına uygun kişisel koruyucu donanım!
– Elektriksel tehlikeler yangından sonra da ortaya çıkabilir!
.
3.2.1 Söndürme
Yangın çıktığında, yüksek gerilim bataryasında başka reaksiyonların oluşmasını engellemek için yüksek gerilim
bataryası bol suyla soğutulmalıdır. Söndürme işlemi sırasında yüksek gerilim bataryasının iç kısmında duyulabilir
olaylar ortaya çıkabilir. Burada akümülatör hücrelerinin emniyet valfleri söz konusudur. Bu hiçbir tehlike yaratmaz.
Bu duyulabilir olaylar, otomobil yangını söndürüldükten sonra da ortaya çıkabilir.
– BGI/GUV-I 8677 Müdahale yerinde elektriksel tehlikeler
– Söndürme sırasında koruma mesafesine dikkat edilmelidir
1m - Püskürtme tazyiki
5m - Tam tazyik
.
.
3.2.2 Yanmış otomobilde gerilimsizlik durumunu belirleme
83
3 Kurtarma
Yangından sonra da elektrik nedeniyle tehlike potansiyeli mevcut olabilir. Yüksek gerilim hattının izolasyonu ısı
nedeniyle hasar görebilir, hatta ayrılabilir.
Böyle bir durumda otomobile sadece kişisel koruyucu donanımla yaklaşılmalıdır.
Söndürme çalışmalarının ardından eğer erişilebiliyorsa yüksek gerilim bataryasından çıkan yüksek gerilim hatları
yüksek gerilim bataryasından ayrılmalıdır. Bunun için, kısa devre oluşmasını engellemek için bakır hatlar
birbirinden izole edilmeli ve tek tek ayrılmalıdır. Bunun devamında toprağa göre kısa devre ölçümü yapılmalıdır.
Bilgi: Yüksek gerilim hatları, çok daha büyük olan kesitlerinden tanınabilir. İzolasyon yangın nedeniyle erimişse
sadece bakır hatlar tanınabilir.
.
Yüksek gerilim bileşenlerinin konumu
.
3.2.3 Otomobil yangın kalıntıları konusunda izlenecek yöntem
Yangın artıkları, kişisel koruyucu ekipman kullanarak temizlenmelidir.
Bir yangın durumunda, ortaya çıkan büyük ısı nedeniyle yüksek gerilim bataryası yola yapışabilir. Bu durumda,
yüksek gerilim bataryasını zeminden ayırmak için metal bir cisim kullanılmamalıdır. Karbon elyaf yapının artık
mukavemeti kalmadığı için, otomobil doğrudan yüksek gerilim bataryasının altından kaldırılır. Tekerlekler
üzerinden kaldırma, hedefe götürmez. Bu durumda tahrik ünitesi (ön/arka aks) Life modülünden ayrılır.
Araç artıkları, iletken olmayan malzemeden oluşan kamalarla (örn. kuru ahşap) zeminden ayrılmalıdır. Bunun
ardından kaldırma kayışlarını geçirmek için yüksek gerilim bataryasının altı iletken olmayan malzemelerle
desteklenmelidir. Bir forklift/yükleyici mevcutsa, bu araçla yüksek gerilim bataryası (yüksek gerilim bataryası ile
bağlantı çatalı arasında izole edilmiş alt destekle birlikte) ve otomobil kaldırılabilir.
Otomobil kalıntıları, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yükleme platformuyla bir kamyonun
üzerine doğru kaldırılabilir ve iletken olmayan bir brandayla kaplanabilir. Uyarılı uygun bir yüksek voltaj
işaretlemesi (uyarı notu plaketi) asılmalıdır.
Otomobil kalıntılarının hasarlı yüksek gerilim bataryasıyla birlikte ilk kez taşınması madencilik kanunuyla emniyete
alınmıştır.
.
3.3 Suyun içindeki ve altındaki otomobiller
84
3 Kurtarma
Otomobil sudan kurtarıldıktan sonra, yüksek gerilim emniyet şalterinin kapatılması ve 12 V akümülatörün (eksi
kutup) ayrılması yoluyla, yüksek voltaj sistemi kapatılmalıdır. Bir hava yastığı tetiklenmesi durumunda yüksek
voltaj sisteminin kapatılacağı kabul edilebilir. Yüksek voltaj bileşenlerine ve yüksek gerilim hatlarına
dokunulmasından genel olarak kaçınılmalıdır.
Sudan kurtarma sonrasında:
– Otomobil incelenmelidir.
– Otomobil, açık havada yanıcı malzemelerle arasında yeterince mesafe bırakılarak
depolanmalıdır!
– İtfaiye için girişin engellenmemesi gerekir.
.
3.4 Parçalara ayrılmış veya otomobilden ayrılmış yüksek gerilim bataryası
Yüksek gerilim bataryasının içindeki gerilim prensipte kesilemez. Ancak BMW I12'nin yüksek gerilim bataryası
dahili olarak kendinden güvenli olarak tasarlanmıştır. Bu bileşen, diğerlerinin yanı sıra uygun bir temas
korumasına sahiptir. Tüm yüksek gerilim hatları takılabilir ve turuncu renkle işaretlenmiştir. Yüksek gerilim
bataryasının hasar görme olasılığı nedeniyle temas korumasının hasar görmüş olabileceği kabul edilmelidir.
Bu sıra dışı durumda yüksek gerilim bataryasının elektriksel ve termik tehlike yarattığı varsayımından hareket
edilmelidir. Uygun bir kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
Yüksek gerilim bataryasının parçaları izole edici bir malzemeyle zeminden kaldırılmalıdır. Sadece münferit
hatların parçaları bir arada kalmışsa, gerekiyorsa hatların bağlantısının kesilmesi veya ayrılması önerilir. Bu
durumda, tehlikeli kısa devre durumlarını engellemek için hatlara sadece münferit olarak bağlantı kesme veya
ayırma işlemi uygulanmalıdır.
Parçalar, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yüzeyle bir kamyonun üzerine doğru kaldırılabilir ve
iletken olmayan bir brandayla donatılabilir. Üzerinde açıklayıcı bilgi olan uygun bir yüksek voltaj uyarı levhası
yerleştirilmelidir.
Otomobil kalıntılarının hasarlı yüksek gerilim bataryasıyla birlikte ilk kez taşınması madencilik kanunuyla emniyete
alınmıştır.
.
85
4 Çekme
Ağır kaza yapmış bir otomobil çekilirken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
– Kurtarma talimatı ve kurtarma veri sayfasındaki veya otomobil kullanım kılavuzundaki çekmeyle ilgili bilgilere
dikkat edilmelidir.
– Çekme işlemi sadece eğitimli personel tarafından gerçekleştirilmelidir.
– Yüksek voltaj sistemi taşımadan önce kapatılmalıdır (gerilimsiz hale getirme).
– İletken olmayan emniyet kemerleri ve kaldırma araçları kullanılmalıdır.
– Eğitimli olmayan personel uzak tutulmalıdır.
– Otomobil artık kendi lastikleri üzerinde durmuyorsa uygun bir izolasyon malzemesi kullanılmalıdır. Araç
kaportası, yükleme platformuyla arasında metal bir bağlantı noktasına sahip olmamalıdır.
– Yüksek gerilim bataryasının parçaları, yükleme platformunun üzerine konan izole edici bir yüzeyle bir
kamyonun üzerine doğru kaldırılabilir ve iletken olmayan bir brandayla kaplanabilir.
– Yüksek gerilim bataryasındaki hareket nedeniyle ek hasarlar oluşmasını engellemek için otomobil, yeterli
düzeyde emniyete alınmalıdır.
– Otomobilin onarılması mümkünse, mümkün olduğunca en yakın uygun atölyeye taşınmalıdır.
.
Otomobil çekilmemelidir. Taşıma işlemi sadece bir taşıyıcı araç üzerinde yapılabilir. Diğer tüm çekme seçenekleri
yasaktır. Tehlike bölgesinden kısa şekilde uygulanacak bir çekme işlemi mümkündür. Otomobilin tekerlekler
üzerinde emniyete alınması önerilir.
86
4 Çekme
Otomobil kaldırılırken kırmızıyla çevrelenmiş yüzeyler destek yüzeyi olarak kullanılmamalıdır (istisnai durum:
yangından sonra):
.
87

3SÜPER - aXmag

26 eylül 2014 - Ekonomi Gazetesi

pdf formatı

Ömer Adem GAZİOĞLU-Kitle Kurtarma Operasyonlarının

iOS Deployment Tech Ref Guide DK-NO-SE-FI-NL-RU-TR

Şubat 2014 - Sayı 170 Aylık Şiir ve Eleştiri Dergisi ISSN

ı. güz yarıyılı - Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi

basak safranci

YENİ BMW X.

Ürün Katalogu - EWM Hightec Welding GmbH