KAYIŞ-KASNAK MEKANİZMALARI DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl. Makina Tasarımı II Melih Belevi-Çiçek Özes Burada verilen bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. • Bir milden diğerine güç ve Döndürülen Eleman hareket iletmek için kullanılan mekanizmalardır. • Döndüren ve döndürülen elemanlar arasında Kayış hareket iletimi bu elemanlara sarılı kayış ismi verilen esnek bir eleman Döndüren Eleman aracılığı ile yapılır. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kayış Kasnak Mekanizmalarının Avantajları Kayış elastik bir malzemeden yapıldığı için darbeleri sönümler Kayış uçlarındaki gürültü önlenebilirse çalışma sessiz olur Yapıları basit olduğundan ucuzdurlar Büyük eksen aralıklarında güç ve hareket iletebilirler Ani yük büyümelerini iletmez bu nedenle emniyet elemanı olarak çalışırlar DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Çevrim oranının değiştirilmesi basittir. Etken kasnak çapının değiştirilebildiği sistemlerle Kademeli kasnak Kademesiz kasnak (konik kasnak) DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Moment yönü değiştirilebilir Tek kayışla birden fazla mil döndürülebilir DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Boşa alınması basittir Avara kasnağı ile Avara Kasnak Döndürülen Kasnak Döndüren Kasnak DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Gergi Kasnağını Kaldırarak Eksen Uzaklığını Değiştirerek DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kayış Kasnak Mekanizmalarının Dezavantajları Çok yer kaplarlar ve yatak kuvvetleri oldukça büyük olabilir. Hareket iletiminde kısmi kayma ( % 1 - % 2 ) olduğundan tam ve sabit bir çevrim oranı sağlanamaz. Kayışta zamanla meydana gelen uzama ve aşınma sebebiyle aks aralığını değiştiren düzeneğe veya germe kasnak düzenine gerek vardır. Kayışın esnekliği sıcaklık ve rutubetle değişir. Sürtünme katsayısı toz, pislik ve rutubetle değişir. Gergi kuvvetlerinden dolayı çok büyük değerde aks kuvveti oluşur. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Konstrüksiyonlarına göre sınıflandırma • Düz Mekanizma • 1800 döndürülmüş (Çapraz) Mekanizma • 900 döndürülmüş(Yarı Çapraz) Mekanizma • Yön Değiştirici Kasnaklı Mekanizma • Çok Kasnaklı Tahrik • Gergi Kasnaklı Mekanizma • Kademeli Mekanizma • Konik Mekanizma DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Düz mekanizma 1800 döndürülmüş (Çapraz) mekanizma DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes 900 döndürülmüş ( Yarı çapraz) mekanizma İki kademeli mekanizma DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Yön değiştirici kasnaklı mekanizma Klavuz Kasnak Çok kasnaklı tahrik DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Gergi kasnaklı mekanizma Eksenler arası mesafenin kısa çevrim oranının ise büyük olduğu durumlarda kayışın küçük kasnağa sarım açısını arttırmak amacıyla gevşek kola üçüncü bir kayış yerleştirilir. DEÜ Mühendislik Makina Gergi kasnağı kayışın gevşek kolunaFakültesi yerleştirilir. Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kayış - kasnak mekanizmasında kullanılan kayış çeşitleri Yuvarlak Kayış Düz Kayış V Kayış Birleştirilmiş V Kayış Baklalı V Kayışları Triger (Dişli) Kayış Poly V (Kanallı) Kayış Çift Profilli V Kayış DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Dişli (triger) kayış Tırtıllı kayış Birleştirilmiş V kayışı Çift profilli V (altıgen) kayış Poly V kayışı DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes • Basma kuvveti kayış gerdirilerek oluşturulur. Sükunet halinde kayış kollarında F0 gerdirme kuvvetleri oluşur. F0 Fn F0 DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes • Ancak çalışma sırasında sürtünmeden dolayı kayış kollarında eşit olmayan F1 ve F2 kuvvetleri meydana gelir. Fs Gevşek Kol F2 n1 Fn F1 Gergin kol Ft DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes • Bu iki kuvvet arasında ; Euler (eytelwein) denklemi olarak bilinen; Md = r(F1 – F2 ) F1 = F2 e μβ1 bağıntısı mevcuttur. Md e μβ1 F1 = r e μβ1 - 1 Md 1 F2 = r e μβ1 - 1 F1> F2 olduğundan F1 kuvvetinin tesir ettiği kola gergin kol F2 ‘ nin tesir ettiği kola gevşek kol denir. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kayışta meydana gelen gerilmeler Kayış kollarındaki kuvvetler çeki gerilmesi doğurmakta ayrıca yüksek hızlar nedeniyle merkezkaç gerilmeler ve kayış, kasnak üzerine sarılırken eğildiğinden, eğilme gerilmeleri meydana gelir. toplam = çekme + eğilme + merkezkaç DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Çekme gerilmeleri : Kayış kesidi A ile gösterilirse; F1 2Md σ= = A D1 .A e μβ 1 e μ β 1 -1 Eğilme gerilmeleri: Çok küçük deformasyonlar için kayışın Hooke kanununa uyduğu kabul edilirse; s σ e = Ee . D1 Ee=Kayışın eğilme elastik modülü Bu gerilmeler açısından D1 100s alınması önerilir. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Merkezkaç gerilmeler : Sonsuz küçüklükteki bir kayışın kütlesi ( dm ) alınırsa bu kütlenin yaratacağı merkezkaç kuvvet : Fç = v2 . DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DÜZ Kayış-Kasnak Mekanizmasının Hesabı • Geometrik boyutların Hesabı • Kayış kesitinin hesabı • Eğilme frekansı hesabı • Kayış gerilmelerinin kontrolü DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Düz Kayış-Kasnak Mekanizmasının Hesabı Geometrik Boyutlar: Çaplar, Aks aralığı, Kayış uzunluğu, Sarım açısı α α α β1 a DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes β2 Sarım açısı Pratik Hesaplar için Kayış Uzunluğu Kasnak çapı 180 D 2 - D1 1 180 a (D 2 - D1 ) 2 L 2a (D1 D 2 ) 2 4a P D1 ≈(1200...1450)3 n1 D 2 D1i Düz Kayışlar için Standart Uzunluklar(Cetvel 39) Kasnakları için Standart Çaplar (Cetvel 38) DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes P : (kW); n1: (D/d) amin = (1,5...2)(D1 + D2 ) •İyi bir sonuç elde etmek için a ≥ amin ve β1 ≥150º olması önerilir. •Bazı durumlarda hesap sonucu bulunan L değerlerinin yuvarlatılması gerekir. Bu durumda aks aralığının tekrar hesaplanması gerekir. 2.L - π(D1 + D2 ) m= 8 1 n = (D2 - D1 )2 8 a = m + m2 - n DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Düz Kayış-Kasnak Mekanizmasının Hesabı Kayış Kesitinin Hesabı • Kayış genişliği hesaplanır ve uygun genişlik standarttan seçilir.(cetvel38) P b= PN c1c2c3 • c1:Çalışma Faktörü • c2:Ortam Faktörü • c3:Mekanizmanın tertip şeklini dikkate alan faktör • PN:Kayışın birim genişliğine göre iletebileceği güç (üretici firma tarafından deneysel olarak belirlenir. Kayış tipi ve çevre hızına bağlı DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina olarak β1=180º için verilmektedir. Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Veya birim genişliğin iletebileceği Güç, aşağıdaki gibi hesaplanır. PN (em F e )s.v. σem Cetvel 40 µ Cetvel 40 DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes e 1 1 e 1 Düz Kayış-Kasnak Mekanizmasının Hesabı Eğilme Frekansı Hesabı Eğilme ( bükülme ) sayısına göre de kontrol hesabı yapılır. v.z 0 fE f E em L z0: Gergi kasnağı dahil olmak üzere sistemdeki kasnak sayısı D2>>D1 ise z0=1 alınır. v : Çevre hızı ( m/sn ) DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Sonlu kayış birleştirme yöntemleri Düz kayışlar genellikle sonlu yani uçları açık olarak imal edilirler. Gereken kayış uzunluğu kesilerek aşağıdaki yöntemlerden biri ile birbirine bağlanır. • Yapıştırma : Günümüzdeki yapıştırıcılar sayesinde çok iyi sonuç veren bir yöntemdir. Yapıştırma alanını büyütmek amacıyla kayış uçları eğik olarak kesilir. Açılmaması için yapıştırılmış olan uçların yönü kasnak dönüş yönüne göre ayarlanmalıdır. • Raptiye • Kancalı teller • Meşin bağcık DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kayış Uçlarının Birleştirilmesi DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Kaynaklar • http://192.248.11.75/control/downloads/10_Belt%20Drives.ppt • Makine Elemanları II, Yrd.Doç.Dr. Melih Belevi • Makine Elemanları Teori, Konstrüksiyon ve Problemler, Prof.Dr.Cahit Kurbanoğlu • Makine Elemanları, Prof.Dr.Atilla Bozacı • Makine Elemanları, Prof.Dr.Mustafa Akkurt • Shigley’s Mechanical Engineering Design, Budynas−Nisbett • Makine Elemanları, Şefik Okday DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes science.nayland.school.nz/SimonPa/Resources/.../year%2010%20Forces.ppt DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes c1:Çalışma Faktörü DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes c2:Çevre Faktörü c3:Mekanizmanın tertip şeklini dikkate alan faktör DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes Pem : Diş profili emniyetli yüzey basıncı (N/mm2) (Şekil 12) DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Bölümü Makina Tasarımı II Dersi Melih Belevi-Çiçek Özes
© Copyright 2024 Paperzz
