GİZLİ NOT ONLİNE İSTİHBARAT-DÜŞÜNCE VE ANALİZ DERGİSİ 13 NISAN 2014 MİT KANUNUNDA DEĞIŞIKLIK ÖNGÖREN TASARI KIS I M 1 MİT KANUN TEKLİFİ TAM METNİ Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ve gerekçesi Meclis'e sunuldu. DEVLET İSTİHBARAT HİZMETLERİ üncü maddesinin birinci fıkrasına VE MİLLİ İSTİHBARAT TEŞKİLATI aşağıdaki bentler eklenmiş ve ikinci KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK fıkrasının birinci cümlesinde yer alan YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ "Devletin güvenliği ile ilgili" ibaresi "Devletin güvenliği ile ilgili, sınır ötesi MADDE 1- 1/11/1983 tarihli ve 2937 görevler hariç olmak üzere," şeklinde sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve değiştirilmiştir. Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 4 1 "h. Dış güvenlik, terörle mücadele ve sağlamak, istihbarat çalışmalarının milli güvenliğe ilişkin konularda yöneltilmesinde temel görüşleri Bakanlar Kurulunca verilen her türlü oluşturmak ve uygulamayı belirlemek görevi yerine getirmek. üzere, Başbakanın başkanlığında Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu (MİKK) i. Dış istihbarat, milli savunma, terörle kurulmuştur. mücadele ve uluslararası suçlar ile siber güvenlik konularında her türlü teknik Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu; istihbarat ve insan istihbaratı usul, araç Başbakan tarafından belirlenen bakanlar ve sistemlerini kullanmak suretiyle bilgi, ve üst düzey kamu görevlilerinden belge, haber ve veri toplamak, oluşur. Görüş ve bilgilerine ihtiyaç kaydetmek ve analiz etmek. duyulan kişiler ile özel veya kamu kurum ve kuruluşlarının üst düzey yöneticileri j. İstihbarat kapasitesini, niteliğini ve de Kurul toplantılarına çağrılabilir. etkinliğini artırmak amacıyla, yabancı Kurul üç ayda bir olağan, Başkanın istihbarat teşkilatlarının kullandığı usul, talebi üzerine de her zaman olağanüstü yöntem, imkan ve kabiliyetleri ile toplanır. Başbakanın katılamadığı teknolojik gelişmeleri takip etmek, toplantılara Başbakanın uygun göreceği uygun görülenleri temin etmek, bir bakan başkanlık yapar. Alman kullanmak veya uygulamak." kararlar Başbakanın onayına sunulur. MADDE 2- 2937 sayılı Kanunun 5 inci MİT Müsteşarı Kurulun doğal üyesidir. maddesinin üçüncü ve dördüncü Kurulun sekretarya hizmetleri MİT fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş Müsteşarlığı tarafından yürütülür. Kurul ve beşinci fıkrası yürürlükten kararları bağlayıcıdır." kaldırılmıştır. MADDE 3- 2937 sayılı Kanunun 6 ncı "Bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları kuruluşlarının yukarıda belirtilen görev aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, ikinci ve yükümlülüklerinin yerine fıkrasının altıncı cümlesinde yer alan getirilmesiyle ilgili koordinasyonu "Bu işlemler," ibaresinden sonra gelmek 2 üzere "MİT tarafından kurulan merkez hükümleri gerekçe göstermek suretiyle veya" ibaresi eklenmiş ve son talebin yerine getirilmesinden cümlesinde yer alan "merkez" ibaresi kaçınamazlar. "merkezler" olarak değiştirilmiş, altıncı c. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun fıkrasının son cümlesi yürürlükten İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dört, Beş, kaldırılmış ve onuncu fıkrasından sonra Altı ve Yedinci bölümlerinde yer alan gelmek üzere aşağıdaki fıkralar suçlara ilişkin soruşturma ve eklenmiştir. kovuşturmalarda ifade tutanaklarına, "Milli İstihbarat Teşkilatı görevlerini her türlü bilgi ve belgeye erişebilir, yerine getirirken aşağıdaki yetkileri bunlardan örnek alabilir. kullanır: d. Görevlerini yerine getirirken gizli a. Milli güvenliğin ve ülke menfaatinin çalışma usul, prensip ve tekniklerini gerektirdiği hallerde yerli ve yabancı her kullanabilir. türlü kurum ve kuruluş ile tüm örgüt e. İstihbari faaliyetler için veya oluşumlar ile kişilerle doğrudan görevlendirilenlerin kimliklerini ilişki kurabilir, uygun koordinasyon değiştirebilir, kimliğin gizlenmesi için yöntemlerini uygulayabilir. her türlü önlemi alabilir, tüzel kişilikler b. Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurabilir. Kimliğin oluşturulması veya kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, tüzel kişiliğin kurulması ve devam 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı ettirilmesi için zorunlu olması Bankacılık Kanunu kapsamındaki kurum durumunda gerekli belge, kayıt ve ve kuruluşlar ile diğer tüzelkişiler ve dokümanlar ile araç ve gereçler tüzelkişiliği bulunmayan kuruluşlardan hazırlanabilir, değiştirilebilir ve bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilir, kullanılabilir. bunlara ait arşivlerden, elektronik bilgi f. Yabancıların ülkeye giriş ve çıkış ile işlem merkezlerinden ve iletişim alt vize, ikamet, çalışma izni ve sımr dışı yapısından yararlanabilir ve bunlarla edilmesi gibi konularda, ilgili kurum ve irtibat kurabilir. Bu kapsamda talepte kuruluşlardan talepte bulunabilir. bulunulanlar, kendi mevzuatlarındaki 3 g. Telekomünikasyon kanallarından hükümlere ve diğer kanunlardaki geçen dış istihbarat, milli savunma, düzenlemelere bağlı kalmaksızın; MİT terörizm ve uluslararası suçlar ile siber Müsteşarı veya yardımcısının onayıyla güvenlikle ilgili verileri toplayabilir. yurt dışında veya yabancılar tarafından gerçekleştirilen iletişim ile ankesörlü h. Yabancı unsurların ülkenin ve telefonlarla gerçekleştirilen iletişim ve vatandaşların iletişim güvenliğini tehdit MİT mensuplarının, MİT'te görev almış eden faaliyetlerinin engellenmesine olanların veya görev almak üzere yönelik çalışmalar yapabilir, ilgili kurum başvuranların iletişimi tespit edilebilir, ve kuruluşlardan talepte bulunabilir. dinlenebilir, sinyal bilgileri i. MIT'te görev alan veya alacak kişilerin değerlendirilebilir, kayda alınabilir. güvenilirliklerini ve uygunluklarını Bu Kanundaki görevlerin ifası ve belirlemek için yalan makinası yetkilerin kullanılmasına ilişkin usul ve uygulaması dahil test teknik ve esaslar yönetmelikle düzenlenir." yöntemlerini kullanabilir. MADDE 4- 2937 sayılı Kanunun mülga j. MİT mensupları görevlerini yerine 16 ncı maddesi başlığıyla birlikte getirirken ceza ve infaz kurumlarındaki aşağıdaki şekilde yeniden tutuklu ve hükümlülerle önceden bilgi düzenlenmiştir. vermek suretiyle görüşebilir, görevinin gereği terör örgütleri dahil olmak üzere "Madalya milli güvenliği tehdit eden bütün MADDE 16- Yurt içinde veya yurt yapılarla irtibat kurabilir." dışında olağanüstü gayret ve fedakarlıkla "Yetkili ve görevli mahkeme, 26 ncı yaptığı çalışmalar sonucunda; ülkenin ve maddeye göre Hakimler ve Savcılar milletin bölünmez bütünlüğünün Yüksek Kurulunca belirlenen Ankara korunmasında, Devletin yücelmesinde, ağır ceza mahkemesidir." milli menfaatlere katkıda ve hizmette üstün başarı ve yararlılık gösteren MİT "Önleyici istihbarat elde etmek ve analiz personeline madalya verilebilir. yapabilmek amacıyla yukarıdaki 4 Birinci fıkra uyarınca verilecek "Cumhuriyet savcıları, MİT görev ve madalyaların ebat, biçim ve özellikleri, faaliyetleri ile mensuplarına ilişkin kimlere ve nasıl verileceği ile bunların herhangi bir ihbar veya şikayet muhafazasına ve taşınmasına ilişkin usul aldıklarında veya böyle bir durumu ve esaslar yönetmelikle düzenlenir." öğrendiklerinde MİT ile temasa geçerler. Konunun MİT'in görev ve faaliyetlerine MADDE 5- 2937 sayılı Kanunun 19 uncu ilişkin olduğunun anlaşılması veya maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. belgelendirilmesi üzerine adli yönden "MİT e kamu kurum ve kuruluşlarından başkaca bir işlem yapılmaz ve herhangi naklen atananlardan, deneme süresinde bir koruma tedbiri uygulanmaz. veya adaylık süresinde başarısız İsimsiz, imzasız, adressiz yahut takma olanların eski kurumlanna naklen adla yapıldığı anlaşılan ya da belli bir atamaları yapılır." olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve MADDE 6- 2937 sayılı Kanunun 25 inci dayanakları gösterilmeyen ihbar ve maddesi aşağıdaki şekilde şikayetler Cumhuriyet savcılarınca değiştirilmiştir. işleme konulmaz. "MADDE 25- MİT mensupları ile Bu Kanun kapsamına giren suçlar ile emeklileri, demirbaş silahlan ve zati MİT mensuplarının görev suçlarına silahlarım MİT Müsteşarlığı kayıtlarına ilişkin yargılamaları yapmaya Hakimler geçirilmek ve MİT Müsteşarlığınca ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenen verilen belgelere işlenmek kaydıyla, Ankara ağır ceza mahkemesi yetkilidir. meskun mahaller dahil her yerde Ancak MİT Müsteşarı hakkındaki taşıyabilirler. Bu suretle düzenlenen yargılama Yargıtay ilgili dairesince belgeler taşıma izni belgesi yerine geçer." yapılır. MADDE 7- 2937 sayılı Kanunun 26 ncı Aynı konuya ilişkin yeniden soruşturma maddesinin başlığı "Soruşturma izni ve yapılamaz. yargılama" olarak değiştirilmiş ve MİT mensupları ile istihbarat maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. hizmetlerine yardımları tevsik edilenler 5 ve bunların eş, çocuk, ana, baba ve ilişkin bilgi ve belgeleri, yetkisiz olarak kardeşleri MİT Müsteşarının onayıyla alan, temin eden, çalan, sahte olarak 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan, Mücadele Kanununda yer alan koruma bunları yok eden, tahrip eden veya geçici tedbirlerinden yararlandırılır. de olsa tahsis olundukları yerden başka yerde kullanan kişiye dört yıldan on yıla MİT mensuplarının görevlerini yerine kadar hapis cezası verilir. getirirken, görevin niteliği gereği veya görevin ifası sebebiyle diğer kişilere Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına vermiş oldukları zararlar idare ilişkin bilgi ve belgeleri ele geçiren, sahte tarafından tazmin edilir. Tazmin, zararın olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik göreve ilişkin bir husustan doğması ve yapan, bulunduran, kaydeden, bir ilgili personelin kasıt veya ağır başkasına veren veya yayan kişiye üç kusurunun bulunmaması halinde rücu yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir. işlemine konu edilmez. Birinci ve ikinci fıkra kapsamındaki bilgi Türk vatandaşları hariç olmak üzere, ve belgelerin; radyo, televizyon, internet, tutuklu veya hükümlü bulunanlar, milli sosyal medya, gazete, dergi, kitap ve güvenliğin veya ülke menfaatlerinin diğer tüm medya araçları ile her türlü gerektirdiği hallerde Dışişleri Bakanının yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle talebi üzerine, Adalet Bakanının teklifi iletişim araçları vasıtasıyla ve Başbakanın onayı ile başka bir ülkeye yayımlanması, yayılması veya iade edilebilir veya başka bir ülkede açıklanması halinde süreli veya süresiz tutuklu ve hükümlü bulunanlar ile takas yayın sahibi, içerik sağlayıcı, eser sahibi, edilebilir" muhabir, yazar, sorumlu müdür, yayımcı ve basımcı ile yayanlar hakkında üç MADDE 8- 2937 sayılı Kanunun 27 nci yıldan on iki yıla kadar hapis cezası maddesi aşağıdaki şekilde verilir. değiştirilmiştir. Bu Kanun kapsamındaki görev ve "MADDE 27- Milli İstihbarat yetkilerin kullanılmasına engel olan Teşkilatının görev ve faaliyetlerine 6 kişiye üç yıldan beş yıla kadar hapis "MADDE 29- MİT mensuplan ile MIT'te cezası verilir. görev yapmış olanlar, MIT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin hususlarda tanıklık Bu Kanun kapsamında talep edilen bilgi, yapamaz. Ancak, Devletin çıkarlarının belge ve verileri vermeyen kişilere iki zorunlu kıldığı hallerde MİT yıldan dört yıla kadar hapis cezası mensuplarının tanıklığı MİT verilir." Müsteşarının, MİT Müsteşarının MADDE 9- 2937 sayılı Kanunun 28 inci tanıklığı ise Başbakanın iznine bağlıdır." maddesi aşağıdaki şekilde MADDE 11- 2937 sayılı Kanunun 30 değiştirilmiştir. uncu maddesine aşağıdaki fıkra "MADDE 28- Bu Kanunda MİT'e verilen eklenmiştir. görev ve yetkiler çerçevesinde yapılan "Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer her türlü talep öncelikli olarak yerine kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yazılı getirilir, bu talepleri yerine getirenlerin görevlerin yerine getirilmesi sırasmda hukuki ve cezai sorumluluğu doğmaz. ihtiyaç duyulan hallerde, kullanımında Bu Kanun ile diğer kanunlarda aynı bulunan her türlü malzeme, ekipman, konuyu düzenleyen farklı hükümler teçhizat ve cihazı diğer kanunların bu bulunması halinde bu Kanun hükümleri konudaki düzenlemelerine uygulanır. bakılmaksızın MİT'e devredebilirler." Bu Kanunda yazılı yetkilerin MADDE 12- 2937 sayılı Kanuna kullanılmasını ihmal veya suistimal aşağıdaki madde eklenmiştir. suretiyle önleyen kamu görevlileri "EK MADDE 1- Teşkilat uhdesindeki hakkında 27 nci madde hükümleri ile istihbari nitelikteki bilgi, belge, veri ve Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri kayıtlar ile yapılan analizler Türk Ceza uygulanır." Kanununun İkinci Kitap Dördüncü MADDE 10- 2937 sayılı Kanunun 29 Kısım Dört, Beş, Altı ve Yedinci uncu maddesi aşağıdaki şekilde Bölümünde yer alan suçlar hariç olmak değiştirilmiştir. 7 üzere, adli soruşturma ve 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına kovuşturmalarda istenemez. aşağıdaki cümleler eklenmiştir. 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (e) "Ancak, doğrudan Milli İstihbarat bendine göre kimlikleri değiştirilenler, Teşkilatınca tedarik edilmesi uygun MİT'in görev ve faaliyetlerine yardımcı görülen istihbarat ve güvenlik amaçlı olanlar veya istihbarat hizmetlerinde ihtiyaçlar için gereken kaynak, MİT istifade edilenler, kamu görevlisi olup Müsteşarının teklifi, Milli Savunma olmadıklarına bakılmaksızın, görev, Bakanının uygun görüşü ve Başbakanın faaliyet ve yardımları sebebiyle sorumlu onayıyla, Savunma Sanayii Destekleme tutulamaz. Fonundan Milli İstihbarat Teşkilatı adına açılmış olan hesaplara aktarılır. Teşkilat uhdesindeki bilgi ve belgelerin Aktarılan bu tutarlar, Milli İstihbarat gizlilik derecelerinin ve sürelerinin tespit Teşkilatının tabi olduğu mevzuat edilmesine, birim ve kısımlara hükümlerine göre harcanır." ayrılmasına, kullanıma veya paylaşıma açılmasına ve bunların akademik MADDE 14- Bu Kanun yayımı tarihinde çalışmalar ile her türlü yayın ve edebi yürürlüğe girer. eserde kullanılmasına Müsteşar MADDE 15- Bu Kanun hükümlerini tarafından oluşturulacak bir Komisyonca Bakanlar Kurulu yürütür. karar verilir." Anayasanın "Devletin temel amaç ve MADDE 13- 7/11/1985 tarihli ve 3238 görevleri" başlıklı 5 inci maddesinde sayılı Savunma Sanayii Müsteşarlığının Türk milletinin bağımsızlığım ve Kurulması ve 11 Temmuz 1939 Tarih ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, 3670 Sayılı Milli Piyango Teşkiline Dair Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, Kanunun İki Maddesi ile 23 Ekim 1984 kişilerin ve toplumun refah, huzur ve Tarih ve 3065 Sayılı Katma Değer mutluluğunu sağlamak Devletin temel Vergisi Kanununun Bir Maddesinde amaç ve görevleri olarak sayılmış olup, Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun söz konusu görevin yerine getirilmesinde 8 istihbari faaliyetler büyük önem arz Bu çerçevede Milli İstihbarat etmektedir. Teşkilatımn görevlerini daha etkin ve verimli olarak yerine getirebilmesi için; 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri Devlet kurumlan ile koordinasyonun ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu ile, sağlanması, kişi, kurum, kuruluş ve Türkiye Cumhuriyetinin ülkesi ve milleti yapılarla ilişki kurulabilmesi, bilgi ve ile bütünlüğüne, varlığına, belgelere ve iletişim alt yapılarına erişim bağımsızlığına, güvenliğine, Anayasal sağlanabilmesi ve bunlardan istifade düzenine ve milli gücünü meydana edilebilmesi, gizlilik prensiplerine göre getiren bütün unsurlarına karşı içten ve çalışılabilmesi, MİT mensuplarının dıştan yöneltilen mevcut ve muhtemel haksız ve hukuksuz iddia ve isnatlarla faaliyetler hakkında milli güvenlik görevlerinin açığa çıkmasına veya istihbaratını Devlet çapında oluşturma engellenmesine karşı gereken tedbirlerin görevi Milli İstihbarat Teşkilatına alınabilmesi, bunların veya istihbarat verilmiş bulunmaktadır. hizmetlerine katkıda bulunan kişilerin Dış politika ve güvenlik algısının kanunlarla tanınan koruma tamamen değiştiği bir ortamda 2937 tedbirlerinden yararlandırılması önem sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1984 arz etmektedir. yılından bu yana dünyada ve ülkemizde Diğer taraftan, Milli Güvenlik meydana gelen değişim ve gelişmeler Kurulunun yapısı ve kararlarının niteliği çerçevesinde, otuz yılı aşkın bir süre gözönünde bulundurulduğunda, dış önce çıkarılan hükümlerinin günün güvenlik, terörle mücadele ve milli ihtiyaçlarını karşılamakta zaman zaman güvenliğe ilişkin konularda Bakanlar yetersiz kaldığı, bu süre içerisinde diğer Kurulunca MİT'e operasyonel görev mevzuatta meydana gelen değişikliklere verilebilmesine yönelik düzenleme de uyum sağlanamadığı müşahade yapılması ihtiyacı hasıl olmuştur. edilmiş olup, Milli İstihbarat Teşkilatımn yeni güvenlik ve dış politika Teklif ile; Milli İstihbarat Teşkilatının ihtiyaçlarına cevap verebilmesi için yasal çağın gereklerine uygun hale getirilmesi düzenlemeler gerekmektedir. ve diğer istihbarat teşkilatlarının imkan 9 ve kabiliyetlerine kavuşturulabilmesi ihtiyaçları karşılayacak hale getirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmakta, öngörülmektedir. insan istihbaratı ve teknik istihbarat Bu bağlamda Milli İstihbarat yöntem ve kapasitesi artırılmaktadır. Teşkilatının yabancı unsurların ülkenin MADDE 1- Madde ile, Milli İstihbarat ve vatandaşların iletişim güvenliğini Teşkilatına Bakanlar Kurulunca, Dış tehdit eden faaliyetlerinin güvenlik, terörle mücadele ve milli engellenmesine yönelik çalışmalar güvenliğe ilişkin konularda görev verme yapabilmesi ve görevlerini yerine imkanı tanınmaktadır. getirirken gizli çalışma usul, prensip ve tekniklerini kullanabilmesi Ayrıca, Milli İstihbarat Teşkilatına; her sağlanmaktadır. Ayrıca madde ile, MİT türlü teknik istihbarat ve insan mensuplarının görev suçlarından dolayı istihbaratı usul, araç ve sistemlerini soruşturulması Başbakanın iznine tabi kullanması, yabancı istihbarat olduğundan 6 ncı maddedeki bazı teşkilatlarının kullandığı usul, yöntem, hükümler yürürlükten kaldırılmaktadır. imkan ve kabiliyetleri kazanması ile teknolojik gelişmeleri takip etmesi MADDE 4- Madde ile, olağanüstü gayret görevi verilmektedir. ve fedakarlıkla yaptığı çalışmalar MADDE 2- Madde ile, Milli İstihbarat sonucunda; ülkenin ve milletin Koordinasyon Kurulunun yapısı bölünmez bütünlüğünün korunmasında, değiştirilmekte, Kurulun, Başbakanın Devletin yücelmesinde, milli menfaatlere başkanlığında toplanabilmesi ve katkıda ve hizmette üstün başarı ve uygulamayı belirleyici kararlar yararlılık gösteren MİT mensuplarına alabilmesi imkanı getirilmektedir. verilecek madalyalar hakkında düzenleme yapılmaktadır. MADDE 3- Madde ile, Milli İstihbarat Teşkilatının, görevlerini daha etkin ve MADDE 5- Madde ile, deneme veya verimli olarak yerine getirilmesi adaylık süresinde başarısız olan MİT amacıyla mevzuatta yer alan yetkilerinin mensuplarının naklen atanmalarına yeniden düzenlenmesi, güncellenmesi ve ilişkin düzenleme yapılmaktadır. 10 MADDE 6- Madde ile, MİT'in, ve cezai sorumluluğunun doğmamasına mensuplarına veya emeklilerine silah ilişkin düzenleme yapılmaktadır. taşıma belgesi verebilmesine yönelik MADDE 10- Madde ile, MİT mensupları düzenleme yapılmaktadır. ile MIT'te görev yapmış olanların, MADDE 7- Madde ile, Milli İstihbarat MİT'in görev ve faaliyetlerine ilişkin Teşkilatımn gizli kalması gereken görev hususlarda tanıklık yapamamaları ve faaliyetlerinin asılsız iddia ve ithamlar düzenlenmekte ve belirli durumlardaki ile açığa çıkarılmasına veya tanıklıkları da izne bağlanmaktadır. engellenmesine karşı tedbirler MADDE 11- Madde ile, Kamu kurum ve alınmakta, MİT mensuplarının ve kuruluşları ile diğer kurum ve istihbarat hizmetlerine yardım edenlerin kuruluşların kullanımında bulunan her ve bunların yakınlarının türlü malzeme, ekipman, teçhizat ve mağduriyetlerinin önlenmesine yönelik cihazı MİT'e devredebilmelerine kolaylık düzenlemeler getirilmektedir. sağlanmaktadır. MADDE 8- Madde ile, Milli İstihbarat MADDE 12- Madde ile, istihbarat Teşkilatının görev ve faaliyetleri ile hizmetlerine yardımcı olanların görev, görevlilerine ilişkin bilgi ve belgelerin faaliyet ve yardımları nedeniyle sorumlu temini, açıklanması, yayını, sahte olarak tutulamaması ile Teşkilat uhdesindeki üretilmesi, başka bir ülke lehine siyasal bilgi, belge, veri ve kayıtların akademik veya askeri casusluk maksadıyla çalışmalar ile edebi eserlerde kullanılması halinde verilecek cezalar ile kullanımına izin verilmesine yönelik MİT'in görev ve yetkilerinin usuller düzenlenmektedir. kullanılmasını engelleyenlere ve istenen MADDE 13- Madde ile, MİT'in çağın bilgi ve belgeleri vermeyenlere verilecek gereklerine uygun teknik ve idari alt cezalar düzenlenmektedir. yapıya kavuşturulabilmesi ve istihbarat MADDE 9- Madde ile, MİT'in ve güvenlik amaçlı ihtiyaçlarının taleplerinin öncelikli olarak karşılanması karşılanabilmesi için Savunma Sanayii ve bu talepleri yerine getirenlerin hukuki Destekleme Fonundan Başbakanın 11 KIS I M 2 Yeni Yasayla MİT’e AB Ve ABD Standartları Geliyor MİT’i çağa ve dünya standartlarına uygun bir yapıya kavuşturacak düzenlemeyle teşkilat Meclis’in denetimine açılıyor. Hesap verebilirlik ve kontrol açısından reform niteliği taşıyan yasa, ABD ve AB’ye nazaran daha demokratik düzenlemeler içeriyor. uygulamalara bakıldığında Türkiye’de yapılmak istenen düzenlemenin daha Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) demokratik olduğu görülüyor. MİT’in Kanunu’nda yapılan değişiklikler daha çok “dış güvenlik, milli savunma, üzerindeki tartışmalar sürerken, terörle mücadele, istihbarat karşı koyma dikkatler Avrupa ve ABD’deki ve siber suçlarla mücadele” konularında uygulamalara çevrildi. Hollanda, Fransa, faaliyetlerini yoğunlaştırması İngiltere ve ABD gibi ülkelerdeki 12 hedefleniyor. Bugüne kadar birçoğu gizli -İNGİLTERE: Posta, kargo, internet ve yönetmeliklerle yürütülen faaliyetler bu telekomünikasyon hizmet sağlayıcıları kanun teklifiyle kamuoyuna açık hale işbirliği yapmak zorunda. Gizli getiriliyor. Eskiden MİT sadece Sayıştay servislerinin acil durumlarda mahkeme ve Başbakanlık Teftiş Kurulu denetimine kararı olmadan 48 saatlik dinleme tabiydi. Yasayla birlikte devlet istihbarat yetkisi bulunuyor. ve güvenlik faaliyetlerinin meclis komisyonunca denetimi sağlanıyor. Hollanda, Fransa ve İngiltere başta -HOLLANDA: İstihbarat servisinden olmak üzere AB üyesi ülkelerin bilgi talebi alan servis ve hizmet istihbarat mevzuatlarına bakıldığında, sağlayıcılar, gerekli bilgiyi tedarik etmek istihbarat servislerine tanınan hak ve zorunda. İstihbarat servisleri kablosuz yetkilerin benzer ve hatta çok daha geniş telekomünikasyonu denetleme ve teknik hükümler içerdiği görülüyor. Almanya, cihazlar yardımı ile belirli bir özelliği ABD, İngiltere, Bulgaristan, Çek olmayan kablosuz telekomünikasyonu Cumhuriyeti, Hollanda, İsviçre ve İtalya almaya veya kaydetmeye yetkili. gibi demokratik ülkelerde, devlete ait Hollanda istihbarat servisleri, gizli bilgilerin ifşası durumunda 10 yıla operasyonel faaliyetlerine destek olması kadar hapis cezaları öngörülüyor. için tüzel kişilikler oluşturabilir ve kullanabilirler. -FRANSA: İstihbarat kurumları, iletişimdeki veri trafiğine (içerik) ve -İSPANYA: Ulusal İstihbarat Servisi bilgilere (metadata) erişim yetkisine (CNI), kişiler ve gruplar hakkında sahip. İnternet hizmet sağlayıcıları, güvenlik soruşturmalarının telefon şirketleri ve internet kullanımı gerçekleştirilmesinde kurumlardan sağlayan diğer tüm kuruluşlar, talep işbirliği talebinde bulunabilir. Diğer edildiği takdirde, müşterilerine ait tüm kurum çalışanları CNI mensuplarına bilgileri vermek zorunda. ihtiyaç duymaları halinde gerekli belgeleri vermekle yükümlü. 13 numarası vb.) ve diğer belge, doküman ve kayıtlara erişim yetkisi var. -İTALYA: İç güvenlik ile sorumlu AISI ve dış istihbarattan sorumlu AISE gerçek Sınırsız Görev ve yetkiye sınırlama olmayan kişisel veriler içeren kimlik belgeleri ve sertifikaları kullanabilirler. Güvenlik ve istihbarat servisleri -Bakanlar Kurulu’nun MİT’e görev personeli görevleri ve operasyonları verecek olması kurumu siyasallaştırır bakımından gereklilik arz eden ancak mı? suç kapsamına giren faaliyetleri nedeniyle cezalandırılamaz. Bakanlar Kurulu’nun vereceği görevler yasayla belirleniyor. Benzer uygulamalar -HIRVATİSTAN: Güvenlik ve İstihbarat AB ülkelerinde de var. Ayrıca Servisi vatandaşların anayasal hak ve Anayasa’nın 118. maddesi de MGK özgürlüklerini kısıtlayan usul ve kararlarını Bakanlar Kurulu’nun onayına yöntemlerin uygulanabilir, gizli yöntem bağlayarak, Bakanlar Kurulu’nu güvenlik ve süreçlerle tüm resmi kayıtlara ve politikalarında karar verici olarak veritabanlarına erişim sağlayabilir. tüm tanıyor. devlet kurumlarında ve diğer tüzel kişiliklerde çalışanlar talep edilen verileri paylaşmakla mükellef. -MİT’E operasyon yetkisi mi veriliyor? -ABD: CIA, FBI ve NSA’in ulusal Yasada operasyon yetkisi güvenlik ve terörle mücadele bulunmamakta, MİTe verilecek kapsamında, vatandaşları veya görevlerde inisiyatif Bakanlar Kurulu’na diğerlerine ait her türlü finansal veriye bırakılıyor. (para hareketleri, bakiye, sosyal güvenlik -MİT’e sınırsız yetki mi veriliyor? 14 görüşmelerini 3’üncü ülkede yapan yabancı servis mensupları oluşturuyor. Şu anki MİT Yasası kuruma sınırsız Çok kısa süreli bu ziyaretler sırasında, görev ve sınırsız yetki veriyor. Yeni yasa ilgili istihbaratçıların tespiti ve ardından ile bu sınırsız yetkiye sınır çizilerek, gereken mahkeme kararı karşı casusluk MİT’in görev alanı belirleniyor. faaliyetlerini engelliyor. Benzer yetkiler birçok batı ülkesindeki teşkilatlarda da -MİT’e mahkeme kararı olmadan sınırsız var. dinleme yetkisi mi veriliyor? -MİT mensuplarına dokunulmazlık mı Hayır. MİT istihbari dinlemeleri sağlanıyor? mahkeme kararı ile yapıyor. İzin, Ankara’daki herhangi bir Ağır Ceza Hayır. Yasada MİT’e özel herhangi bir Mahkemesi’nden talep edilecek. Sadece yargısal koruma yok. MİT mensupları ile ulusal güvenlikle ilgili yürütülen ilgili sadece soruşturma usulü karara çalışmalarda Türk vatandaşı bağlanıyor. Bu ise MİT ile değil devlet olmayanların dinlenmesine ve çok acil memuru kanunu ile ilişkili. durumlarda, sonrasında 24 saat içinde mahkemeye başvurmak kaydıyla dinleme kararını MİT Müsteşarı -Bankaların ticari sırları MİT erişimine verebilecek. açılıyor? -MİT neden Türkiye vatandaşı Hayır. MASAK, BDDK ve Maliye olmayanları dinlemek istiyor? Bakanlığı gibi kurumlar tüm mali verilere ulaşabiliyorlar. MİT, terörizmin finansmanı ile Türkiye’den transit geçen Türkiye’ye her yıl 35 milyon turist uluslararası şüpheli para trafiğinin geliyor. Bunların bir kısmını istihbarat izlenmesi gibi konularda verilere 15 ulaşmaya yetkili. Olası suistimal sınırları belirgin hale getiriliyor. MİT’in durumunda MİT mensuplarına görev alanı tanımlanıp, siber güvenlik, soruşturma yapılması hüküm altına dış istihbarat ve terörle mücadele gibi alınıyor. konularla sınırlandırılıyor. -MİT insan istihbaratına dayalı bir -Muhaberat devleti mi olunuyor? teşkilat olarak tanımlanmıştı. Yeni durumda MİT dış istihbarat ve teknik Muhaberat devleti ancak çok sayıda istihbarata yönelmekte. personel, içe dönük istihbarat, sınırsız yetki, keyfi uygulamalar, adli kolluk gücü -Terörle mücadele, dış istihbarat ve yetkisi ve alana yaygınlıkla olur. Oysa istihbarata karşı koyma konularında, yasal düzenleme tam aksi düzenlemeleri MİT’in sahadaki yetkileri içeriyor. tanımlanmamıştı. Sahada kullanılacak yetkiler hukuki zemine oturtuldu. Sahada kullanılacak yetkiye hukuki zemin -MİT mensuplarına ilişkin oluşan şikayetlerin ne şekilde işleme konulacağı Mevcut durumla yeni düzenleme sonrası hukuken düzenlenmemişti. Bu şikâyetlerin hangi usuller çerçevesinde durum arasında yapılan karşılaştırmada işleme alınacağı hukuki dayanağa şöyle bir sonuç ortaya çıkıyor: kavuşturuluyor. -Mevcut durumda MİT sadece Başbakan -MİT Müsteşarı hakkındaki soruşturma ve MGK tarafından ve yargılama usulleri net olarak görevlendirilebiliyordu. Yeni durumda düzenlenmemişti. MİT Müsteşarı’nın ise MİT görevlendirmeleri Bakanlar soruşturulması 353 Sayılı Askeri Kurulu tarafından yapılacak. Daha önce Yargılama Kanuna, yargılanması ise muğlak ve sınırsız olan yetkilerin 16 KIS I M 3 Jurnalci MİT'ten Küresel MİT'e Mahmut Övür Gazeteci-Yazar Milli İstihbarat Teşkilatı'yla (MİT) ilgili bugüne kadar yönetmeliklerle yeni yasa taslağı Meclis gündeminde. Bu yürütülmüş. Bu yüzden belki de yasal yasaya itiraz edenler var ama işin garip açıdan en güvencesiz kurum bizzat MİT. tarafı nedir biliyor musunuz? Türkiye Bunun nedeni de büyük olasılıkla iç devletinin en temel kurumlarından siyasetin bir parçası olarak istihbarat teşkilatının bir yasası yok. Bir kullanılması... Her önüne gelen işine yasa var ama yetersiz. İş daha çok geldiği gibi kullanmış. Anlayacağınız 17 MİT, kendi vatandaşını jurnalleyen bir operasyon çekmekten daha somut kurumdan öteye geçememiş bugüne "Paralel devlet" kanıtı olabilir mi? kadar. Ağırlıkla askerin zaman zaman da Geçmişte Mehmet Ağar-Mehmet Eymür siyasi iktidarların korumasına sığınarak çatışması yaşanmıştı ama böyle vahim ayakta kalmış. bir boyuta ulaşmamıştı. Zaten bölgesel ve küresel sorunlarla Eğer MİT'in bir yasası olsaydı büyük ilgilenmek gibi bir durumu da yoktu; olasılıkla daha az jurnalcilikle uğraşır, çünkü o görevler, büyük olasılıkla MİT'le daha az darbecilere boyun eğer ve daha iç içe yaşayan CIA'ya veya Mossad'a çok ülkenin bölgesel meseleleriyle havale edilmişti. Bazen dış görevlerle ilgilenirdi. Ve daha önemlisi Türkiye'nin ilgilenseler de ne yazık ki o görevlerinin dönüşümüne de katkı sunardı. Çünkü de bir yasal dayanağı yoktu. devletler tarihinde önce istihbarat 7 Şubat 2012'de olanlar MİT'in bu örgütleri dönüşür sonra devlet. Bizde ise yapısını, yasal dayanak sorununu kanuni bir güvence olmadığı için siyaset hatırlatmak açısından bir dönüm noktası değiştiği halde MİT kendini oldu. Şu manzara bile MİT'in nasıl bir değiştiremedi. Bu haliyle bile ilk işaret duruma düşürüldüğünün kanıtı. 7 Şubat fişeğinin 2006'da MİT'ten geldiğini günü, İstanbul MİT Bölge Başkanlığı unutmayalım. İstanbul Polisi tarafından sarılır. Adeta İşte yeni yasa, MİT'i bu durumdan kuşatma altına alınır. Polislerin arasında kurtarıyor ve ilk kez yasal güvenceyle başbakanlık koruma polisleri bile var. kurumsallaşmasının önünü açıyor. İnsanlar tünellerden kaçırılıyor. Eski MİT meselesi yıllardır iç siyasetin müsteşarı ve yardımcıları korunaklı tartışma konusu. Çünkü jurnalcilikten evlere taşınıyor. Görevdeki müsteşarın çıkıp, küresel kuruma dönüşemiyor. yani Hakan Fidan'ın uçağı izleniyor ve o Durumu eski MİT Daire Başkanı izleme sonucu gözaltına alınması Mehmet Eymür'e sordum. Eymür şöyle planlanıyor. Dünyada örneği olmayan diyor: "Bugüne kadar MİT'in kanuni bir durum. güvencesi yoktu. Sadece Başbakan Türkiye'nin en dokunulmaz kurumuna tarafından bir güvence vardı. İşler daha 18 çok yönetmeliklerle yürüyordu. Yönetmelikleri bilmeyen kanunda böyle bir madde yok diye MİT'e yüklenebilir." Eymür'e 7 Şubat'ta İstanbul'da yaşanan kuşatmayı hatırlatınca kısa bir cevap verdi: "Ben MİT müsteşarı olacağım beni almaya kalkacaklar ben o savcıyı alırım. Böyle kepazelik olmaz..." MİT'in yıllarca iç siyaset aktörü olarak değerlendirilmesini de şöyle yorumluyor: "Evet öyle... Zaten içteki problemler hiçbir zaman bitmediği için dışa dönük çalışma az. Daha önce yazdığım için söyleyebilirim, daha çok ABD'nin yani müttefiklerimizin istediği yerlerde dış faaliyetler yapılmış." Ve yeni yasaya ilişkin söyledikleri: "Ben ayrıntılı incelemedim ama Sönmez Köksal'la konuştum. O, ne zamandır 'beklediğimiz yasa çıkıyor' diye bir yorum yaptı. Olumlu bakıyor. Yasal güvencesi olan bir teşkilat olması lazım." 19 KIS I M 4 MİT Kanununda Değişiklik Öngören Yasa Teklifine Dünya Ekseninden Bakış! Ömer ADIYAMAN Gazeteci-Yazar Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Dış güvenlik, terörle mücadele ve milli Kanunu'nda değişiklik öngören yasa güvenliğe ilişkin konularda Bakanlar teklifi, eleştirilen maddelerde yapılan Kurulu'nca verilen her türlü görevi değişikliklerin ardından İçişleri yerine getirmek, Dış istihbarat, milli Komisyonu'ndan geçmişti. Kanun savunma, terörle mücadele ve Teklifi, MİT'in görevlerini yeniden uluslararası suçlar ile siber güvenlik belirliyor. konularında her türlü teknik istihbarat 20 ve insan istihbaratı usul, araç ve ülkelerin ve Amerika Birleşik sistemlerini kullanmak suretiyle bilgi, Devletleri’nin istihbarat mevzuatları belge, haber ve veri toplamak, incelendiğinde, istihbarat servislerine kaydetmek ve analiz etmek ve İstihbarat tanınan hak ve yetkiler çok daha geniş kapasitesini, niteliğini ve etkinliğini hükümler içerdiği görülecektir. Buna artırmak amacıyla, çağdaş istihbarat ilaveten, “milli güvenliğin korunmasını” teşkilat usul ve yöntemlerini araştırmak, bir toplumsal öncelik olarak kabul eden teknolojik gelişmeleri takip etmek ve bu ülkelerde, devletin menfaatlerini uygun görülenleri temin etmek, MİT'in zedeleyici şekilde gizli bilgi/belge görevleri arasında yer alacak. Ancak bu açıklayan veya yayınlayanlar hakkında yasa tasarısı kamuoyunda yanlış çeşitli cezai yaptırımlar düzenlenmiştir. okumalara sebep oldu. Birçok medya 1. AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDEN organı bu yasa tasarısının uluslararası ÖRNEKLER boyutunu araştırmadan tepkiler vermeye ve yasa tasarısı ile ilgili kamuoyunda bir 1.1. İstihbarat Servislerinin Yetkileri dezenformasyon yapmaya başladı. Sizler Fransa’da, 2006 tarihinde yürürlüğe için Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) giren Terörle Mücade Yasası uyarınca Kanunu'nda değişiklik öngören yasa istihbarat kurumları, kendi teknik teklifinin dünyadaki örnekleri ile analiz platformlarını kurarak iletişimdeki veri etmeye çalıştık. trafiğine (içerik) ve bilgilere (metadata) MİT’in yetki esaslarına yönelik Kanun erişim yetkisine sahip olmuşlardır. Aynı Teklifi ile getirilen düzenlemeler, yasaya göre, internet hizmet evrensel demokratik standartlardan sağlayıcıları, telefon şirketleri ve internet uzaklaşmak anlamına gelmemektedir. kullanımı sağlayan diğer tüm kuruluşlar, Aksine, gizli yönetmeliklerle yürütülen kendilerinden talep edildiği takdirde, faaliyetler, bu kanun teklifi ile Meclis’in müşterilerine ait tüm bilgileri, istihbarat onayına ve kamuoyunun bilgisine servislerine vermek zorundadır. sunulmaktadır. Hollanda, Fransa ve Birleşik Krallık’ta, “Posta, kargo, İngiltere başta olmak üzere AB üyesi internet ve telekomünikasyon hizmet 21 sağlayıcıları, bilgi talep eden istihbarat çözümünde servis ile işbirliği yapmak servisleri ile işbirliği yapmak zorundadır (Madde25). zorundadır.” Ayrıca yine İngiltere’de - İstihbarat servisleri kablosuz gizli servislerinin acil durumlarda telekominikasyonu denetleme ve teknik mahkeme kararı olmadan 48 saatlik cihazlar yardımı ile belirli bir özelliği dinleme yetkisi bulunmaktadır. olmayan kablosuz telekomünikasyonu Hollanda ise istihbarat servislerinin bu almaya veya kaydetmeye yetkili konudaki yetkisi daha da geniş tutulmuş kılınmışlardır. ve yasa ile gizli servislerin “sahte sinyaller, sahte anahtarlar ya da sahte - Servisler, teknik ya da teknik olmayan kimlikler kullanarak otomatik bir cihazlar vasıtasıyla, sahte sinyaller, sahte sisteme sızabileceği, güvenlik engellerini anahtarlar ya da sahte kimlikler aşma girişiminde bulunabileceği ve kullanmak sureti ile otomatik bir sisteme sisteme ilişkin verileri kopyalayıp sızabilir, güvenlik engellerini aşma depolayabilecekleri” hüküm altına girişiminde bulunabilir ve sisteme ilişkin alınmıştır. verileri kopyalayıp depolayabilir. Hollanda parlamentosu tarafından 2002 - Hollanda istihbarat servisleri, yılında yürürlüğe sokulan İstihbarat ve operasyonel faaliyetlerine destek olması Güvenlik Servisleri Yasası’na göre; için tüzel kişilikler oluşturabilir ve kullanabilirler. - İstihbarat Servisinden bilgi talebi alan servis ve hizmet sağlayıcılar, gerekli - Personele sahte kimlik verilebilir ve bilgiyi tedarik etmek zorundadır (Madde kimliğin gizlenmesi için gerekli kayıt, 28). doküman vb. tedbirler (natural cover agent) alınabilir - Faaliyet kapsamında, kriptolu veri transferlerinin ve görüşmelerin - İstihbarat Servisi personeli, çözümünde bilgi sahibi olan kimse, gerektiğinde teknik ekipman, sahte Servis Başkanının yazılı emri olduğunda, sinyal, işaret, anahtar, verici ya da kimlik söz konusu kriptolorın (şifrelerin) kullanarak bilgi işlem sistemlerine 22 gizlice girebilirler, kriptolu verileri kullanabilirler. Buna ilaveten çözebilirler, verileri kopyalayabilirler. kendilerine ilgili makamca yetki verilen güvenlik ve istihbarat servisleri personeli - Ajanlar, servisin görevi/faaliyeti veya sevk ve idare edilen diğer şahıslar , gerektirdiğinde ya da faaliyete veya servisin görevleri ve operasyonları kendilerine yönelik bir tehlike bakımından gereklilik arz eden ancak bulunduğunda, servisin talimatları suç kapsamına giren faaliyetleri doğrultusunda bir suçun işlenmesine nedeniyle cezalandırılamazlar. neden olabilir ya da suç işleyebilirler. Ajanların işleyebileceği suçlar Yine aynı Kanunun 25inci maddesine tanımlanmamış veya bu suçlara bir göre; “ AISE ve AISI Direktörlerinin sınırlama getirilmemiştir. teklifi ve Bakanlar Kurulu’nun bilgilendirilmesi ile, bu servisler, İspanya’da, Ulusal İstihbarat Merkezi bireysel işletme veya herhangi bir tipte Yasası’na göre İspanya Ulusal İstihbarat şirket oluşturarak sahte ekonomik Servisi (CNI), kişiler ve gruplar hakkında faaliyetler yürütebilirler. Bu tür güvenlik soruşturmalarının faaliyetlerin bütçesi, örtülü güvenlik gerçekleştirilmesinde kamu ve özel istihbarat servisi ödeneklerine bağlıdır. kurumlardan gerekli işbirliği talebinde bulunabilir. Diğer kurum çalışanları CNI Diğer taraftan, Avrupa Birliği’nin son mensuplarına ihtiyaç duymaları halinde üyesi olması nedeniyle Hırvatistan gerekli belgeleri vermekle yükümlüdür. örneği, Avrupa normlarına uyum konusundaki en güncel örneklerden İtalya’da 2007 tarihinde yürürlüğe 124 birini oluşturmaktadır. Buna göre, 2006 sayılı giren İstihbarat Sistemi tarihli yasa ile Güvenlik ve İstihbarat Kanunu’nun 14üncü maddesine göre; “iç Servisi’ne verilen yetkiler arasında: güvenlik ile sorumlu AISI ve dış istihbarattan sorumlu AISE - Vatandaşların anayasal hak ve Direktörlerinin teklifi ve Bakanlar özgürlüklerini kısıtlayan usül ve Kurulu’nun bilgilendirilmesi ile, bu yöntemlerin uygulanabileceği, servisler gerçek olmayan kişisel veriler içeren kimlik belgeleri ve sertifikaları 23 - Gizli yöntem ve süreçlerle tüm resmi cezalandırılmaları, ifşaata teşebbüs kayıtlara ve veritabanlarına erişim durumu oluşursa dahi 6 aya kadar hapis sağlanabileceği, cezası alabilecekleri belirtilmiştir. 1911 Sayılı Kanun ile “casusluk” tanımının, - Tüm devlet kurumlarında ve diğer tüzel “devletin güvenliği ve çıkarlarına zarar kişiliklerde görevli yönetici ve verecek faaliyetlerin tümü” olarak geniş çalışanların, istihbarat servisince talep bir şekilde ifade edilmesidir. Bu edilen verileri paylaşmakla mükellef çerçevede, gizli resmi belgelerin, olduğu, şifrelerin, planların ve diğer gizlilik - Görevli pesonelin, sadece teşkilata ait dereceli dokümanın doğrudan veya kimlik kartlarını kullanarak, kayıt dolaylı olarak düşmana fayda sağlayacak bilgilerine, veritabanlarına ve diğer şekilde elde edilmesi, yayınlanması, dokümanlara doğrudan erişim yetkisinin kayda geçirilmesi, iletilmesi 14 yıl hapis bulunduğu, ifade edilmektedir. cezası ile cezalandırılmaktadır. Ancak 1.2. Gizli Bilginin İfşasına İlişkin Cezai kayda geçen örneklerde ve iç istihbarat Yaptırımlar servisi MI5’in resmi internet sitesinde Fransa’da, 2011 yılında kabul edilen infaz edildiği görülmektedir. sunulan bilgilerde bu cezanın katlanarak Fransız İç Güvenlik Yasası 4üncü Romanya’da, 1991 tarihli Ulusal Bölümü’nde gizli servis ajanlarının, Güvenlik Yasası’nın 17nci maddesine elemanlarının ve kaynaklarının göre Milli güvenliği zarar verecek şekilde korunmasına ilişkin hususları hükme gizlilik dereceli bilgilerin toplanması ve bağlamıştır. Buna göre, istihbarat ile yayınlanması adli suç olarak kabul ilişkili kapalı faaliyet icra eden şahıslara edilmekte olup, 2 ila 7 yıl arasında hapis ait bilgilerin ifşası 5 yıla kadar hapis ve 75 bin Avro para cezası cezası ile cezalandırılmaktadır. uygulanmaktadır. İtalya’da, Gizlilik dereceli belgeleri Birleşik Krallık’ta 1989 tarihli Resmi kaydeden, açıklayan,dokümante eden veya ifşasını kolaylaştıran devlet Sırlar Kanunu ile bilgileri ifşa edenlerin, memurlarına ya da diğer kişilere, Ceza 2 yıla kadar hapis cezası ile 24 Kanunu’nun 326.maddesi uyarınca altı 2001 yılında yürürlüğe giren aydan üç seneye kadar hapis cezası Vatanseverlik Kanunu, FBI’ a Dış verilir. Gizli kalması gereken kurum Güvenlik İstihbarat Kanunuyla tanınan bilgilerinden menfaat sağladığı ortaya bu yetkiyi genişletmektedir. Bölüm çıkan kişilere ise iki seneden beş seneye 215’de yer aldığına göre, terörle kadar hapis cezası verilir. mücadele kapsamında özel şirketler sahip oldukları ticari kayıtları talep 2. AMERİKA BİRLEŞİK halinde sunmak zorundadır. Yapılan bu DEVLETLERİ’NDEN ÖRNEKLER düzenlemelerle, halihazırda CIA, FBI ve 2.1. İstihbarat Servislerinin Yetkileri NSA’in ulusal güvenlik ve terörle FBI, Ulusal Güvenlik Mektupları mücadele kapsamında, vatandaşları veya diğerlerine ait her türlü finansal veriye kullanarak, finansal kurumlardan ve (para hareketleri, bakiye, sosyal güvenlik kredi bürolarından (TransUnion, numarası vb.) ve diğer belge, doküman Equifax, Exparian) herhangi bir ve kayıtlara erişim yetkisi müşteriye ait tüm banka hesap kayıtlarını, kredi raporlarını ve bulunmaktadır. kayıtlarını, adres, isim ve iş geçmişlerine Yabancı bir gücün görevlisi veya o gücün ilişkin kişisel verilere ulaşma yetkisine adına hareket etmesi, sabotaj, sahiptir. FBI tarafından talep edildiği uluslararası terörizm gibi suçları takdirde, finansal kurumlar, çalışanları işlemekte olması ya da bu suçların ve yöneticileri, tüzel veya bireysel hazırlanmasına yabancı bir ülke adına müşterilerine ait finansal kayıtları katılmakta olması halinde, istihbarat vermekle yükümlüdür. Bununla birlikte, servislerinin bu kişinin iletişimini hiçbir finansal kurum, çalışanı ve denetleme hakkına sahip olduğu hüküm yöneticisi, istihbarat servislerince altına alınmıştır (örneğin FBI) müşteriye ait finansal FBI’a tanınmış olan uluslararası kayıtlara erişim sağlandığını hiçkimseye terörizm ya da gizli istihbarat açıklayamaz. aktivitelerinin engellenmesi için kullanılan NSA adlı talep yetkisi ile 25 telefon santrali operatörü ve servis Numaralı Kanun Grubu’nun 431nci sağlayıcı çalışanları FBI görevlileri maddesi ile Merkezi Haberalma Teşkilatı tarafından talep edilen hukuki yardımı (CIA) operasyonel bilgi ve belgeleri Bilgi (teknik ekipman, teknik bilgi, teknik Özgürlüğü Yasası’nın istisnası olarak yardım) sağlamak zorundadırlar. basın hürriyetine ilişkin çerçevenin dışında tutulmuştur. 2.2. Gizli Bilginin İfşasına İlişkin Cezai Yaptırımlar ABD yasalarına göre, ulusal savunma bilgilerinin başka bir ülke, başka bir Savaş ve Milli Savunma başlıklı 50 ülkedeki bir grup ve/veya fraksiyona numaralı Kanun Grubu 421nci fayda sağlayacak şekilde doğrudan ya da maddesine göre gizli istihbarat dolaylı olarak ifşası, iletilmesi, memurları, ajanlar, muhbirler ve yayınlanması ömür boyu hapis cezası ile kaynakların kimlikleri, söz konusu cezalandırılabilmektedir. İlaveten bilgilere erişim yetkisi bulunanlarca ifşa açıkladığı ya da yayınladığı bilgi/belgeler edilirse suçlu bulunan şahsa 10 yıla nedeniyle gizli faaliyet yürüten istihbarat kadar ağır hapis cezası; erişim yetkisi servisi mensubunun ölümüne neden bulunmayanlarca ifşası durumunda olan kişi idam cezanına çarptırılabileceği suçlu bulunan şahsa 5 yıla kadar ağır hüküm altına alınmıştır. hapis cezası ve kimlik bilgilerine yetkisiz bir kişinin erişime teşebbüsü durumunda ise suçlu bulunan şahsa 3 yıla kadar ağır hapis cezası verilebilir. Görüldüğü üzere, ABD kanunlarında istihbarat memurları ve servisler ile gizli ilişkide bulunan tüm şahıslara ait bilgilerinin basın yoluyla yayınlanmasını da kapsayacak şekilde geniş bir bakış açısıyla bakılmış ve “gizli bilgilerin ifşası/açıklanması (disclosure)” ifadesi benimsenmiştir. Buna ilaveten 50 26 KIS I M 5 ‘Cemaat’in MİT’i Mi Olsaydı? Halime KÖKÇE Gazeteci-Yazar AK Parti hangi yasayı çıkarırsa çıkarsın siyaset olduğunu öğrenmeye başladık. ‘yok hükmünde’ olmasını isteyen yeminli Bugünkü kutuplaşmanın gerçek sebebi muhaliflerin tedavisi mümkün de bu. gözükmüyor. Yine de 12 yılın genel bir muhasebesi olarak şu tespiti yapalım: Bu süre zarfında devlet dediğimiz kabın Ne güzeldi oysa, ‘evcil bir siyaset’ içini doldurması gereken asıl unsurun devletin kudretini tanıyor, laf dinliyor, 27 haddini biliyordu. Devletin insana değil Cumhurbaşkanı’nın önüne gidecek. Ve de insanın devlete öncelendiği yeni belki bu sefer CHP-MHP el ele tutuşup paradigma, ordu, yargı, üniversite gibi yasayı AYM’ye götürecekler. doğrudan ya da dolaylı olarak vesayet MİT yasasına itiraz edenlerin kesişim kurumu işlevi gören yapıların kümesi “AK Parti yapmışsa kötüdür” değişmesini beraberinde getirdi. önermesi. Vesayet kurumları yer yer taarruza geçti Bu yüzden ‘Erdoğan MİT’i’ diyorlar. yer yer direndi sonuçta siyaset kurumu Yasa tasarısı onaylanırsa olacak olan lehine yeni bir yapılanma sürecine girdi buymuş! Türkiye. Devleti siyasetten korumak! Şüphesiz süreci tamamlayacak en önemli faktör yeni anayasa yapımı olacaktı fakat Devleti siyasetten korumak gerektiği bu, siyaset kurumunun muhalefet argümanına sarılanlar Baas rejimi ayağınca engellendi. savunuculuğu yapmak adına MİT’in yetkilerinin hukuki meşruiyete Siyaseti değersiz addeden bakışın son kavuşmasından rahatsız oluyor. temsilini ise MİT yasa tasarısı dolayısıyla Meclis’te ve medyada yürütülen 150 bin kişinin katiline katil, Esad tartışmalarda gözlemliyoruz. rejimine muhaberat rejimi diyemiyor, ama bu diktatörlüğe isyan eden Suriye AK Parti tarafından gündeme getirilen halkını terörist olarak addediyor. her yasa tasarısında olduğu gibi yine içeriğe bakmadan verilen peşin hüküm Suriyelileri çaresizlikleriyle baş başa ‘Erdoğan’ın MİT’i’ yakıştırması oldu. bırakıp IŞİD gibi katil örgütlerin kucağına attıktan sonra Esad’ı kimyasal Hatırlanacağı üzere tasarı seçimden silah günahından temizlemek bile önce de gündeme gelmiş fakat aceleye mümkün olabiliyor! getirilmemesi gerektiğine hükmedilip seçim sonrasına ertelenmişti. Bizim Aydınlıkçı Cumhuriyetçilere Muhtemelen önümüzdeki hafta içinde sorsan tek suçlu AK Parti. Çünkü MİT’i görüşmeler tamamlanacak ve yasa 28 kullanarak Suriye halkını birbirine karşı MİT, hem süreci ve hem kendini ‘paralel kışkırttı! savcılardan’ korumak durumunda hissediyor. Binlerce kişiyi dinleyen bir Ödüllü kariyerlerini patlatmak pahasına yapının kalemşorleri ise utanmadan “bu bu deli saçmalarını dolaşıma sokan tasarıyla Türkiye muhaberat devleti Batılı isimlere referans veren anti olacak” diyor. emperyalist nasyonal sosyalistlerimizin kulakları çınlasın! Karnından konuşan bir diğer yapı da Gülen Cemaati. Onların derdi yeni değil. Taaa Hakan Fidan’ın MİT Müsteşarı atanmasıyla başladı rahatsızlıkları. Öyle bir rahatsızlık ki bu İsrail ve Neocon Amerika da aynı rahatsızlıkla malul. Bir cemaatin kendi ülkesinin istihbaratıyla neden bu denli ilgili olduğu ise izahı zor bir konu. Hakan Fidan’la alıp veremedikleri ne? İrancı olmakla suçladıkları Fidan ve başka bazı isimlere karşı yürüttükleri yıpratma operasyonu Cemaaat’in hangi sorumluluk alanına giriyor. Ve tabii tasarıyı bir an evvel yasalaştırma isteğinin gerekçesi olan çözüm sürecinin selameti bahsi de “MİT siyasallaşıyor” mavalını okuyanların en temel rahatsızlığı. Çözüm sürecinde bizzat müsteşarına kelepçe takılmaya kalkışılan 29 KIS I M 6 İstihbarat Reformu Prof. Dr. Mahir Kaynak Eski MİT görevlisi Yeni bir MİT kanununun çıkması işten ne sonuç beklendiğini belirler. bekleniyor. Bu değişikliğe neden gerek Bahsi geçen kurum bugüne kadar bu duyuldu? Bürokrasi için çıkarılan görevini kanuni sınırlar nedeniyle mi kanunlar çalışmaların çerçevesini çizer beklenen düzeyde yapamadı? Bugünkü ve yapılacak işi tanımladıktan sonra hedef, bu işin daha etkili biçimde bunun kanuni sınırlarını belirler. Yani yapılmasını sağlamaya matuf olarak kanun bir işin nasıl yapılacağını değil bu görülüyor. Yeni bir kanun çıkarmak 30 etkinliği artırmaz ama eğer mevcut Demirel SSCB ile yaptığı ekonomik kanun yapılacak işi engelleyecek bir rol anlaşmalara dayanarak bazı yatırımları oynuyorsa bunu düzeltecek bir kanun gerçekleştiriyordu. Buna rağmen ABD çıkartılabilir. Ama bu işlem de görevin tarafından desteklenen hatta onların etkin bir biçimde yapılacağı anlamı desteği ile iktidara geldiği söylenen taşımaz. Görevin etkili olarak yapılması Demirel’in karşıtı ise solcu oldukları için personelin iyi yetişmiş olması ve söylenenlerdi ve bu solcu oldukları yapılması gereken işin neyi amaçladığı söylenenlerin de SSCB tarafından kararlaştırılmalıdır. Bugüne kadar desteklendiğine inanılırdı. istihbarat komünizm ve irticayı Bugüne kadar dünyadaki siyasi önlemekle görevlendirilmiş ve buna ek gelişmeler dışımızda sayıldı ve biz olarak casusluk eylemlerinin ortaya gelişmeleri Soğuk Savaş ölçüleriyle çıkarılması beklenmiştir. Ancak tehlikeli değerlendirdik. Şimdi bir olay analiz eylemler ideoloji ile belirlendiği için edilirken onun temsil ettiği ideoloji değil yabancı servisler ülkemizdeki her ulaşmak istediği hedefin ne olacağının operasyonu farklı ideolojilerin kılıfı bilinmesinin istihbaratın asıl hedefi içinde yapma biçimini tercih etmiştir.. olduğu anlaşıldı. Mesela El-Kaide *** örgütünün inancına değil hangi siyasi hedefe varmak istediğine bakılmalıdır. 11 Bilindiği gibi Soğuk Savaş döneminde Eylül olayların bunun ABD’ye karşı komünizm ve irtica ile mücadele olduğuna inanıldı. Yani gücü bilinmeyen ediyorduk. Komünizmin arkasında SSCB bir terör örgütü dünyanın en büyük gücü var diyorduk irtica ise içerideki bazı sayılan ABD’ye saldırabiliyordu. Her çevrelerce destekleniyor ve ülkemizin yerde var olduğu düşünülen CIA bunları kuruluş ilkelerine aykırı oldukları yıllarca bulamadı. Şimdi dünya söyleniyordu. Ama düşüncede ciddi ölçeğinde eylemler yapabiliyorlar. Bu aykırılıklar vardı. Mesela solcular eylemleri yapanın El-Kaide olduğu Demirel’i ABD’nin desteklediğini söylenebilir ama bu teröristler söylüyor ve ona karşı tarafların dünyadaki terörist pazarından toplanır eylemlerinin içinde yer alıyorlardı. Ama ve kendilerine kim oldukları söylenir. Bu 31 nedenle bir terör eylemini hangi ideolojiye sahip olduklarına bakmadan değerlendirmek gerekir. Mesela iddialara göre İslam teröristleri Müslüman ülkelerde eylem yapabilir bunu kimin yaptığına bakmadan hangi gücün operasyonu planladığı araştırılmalıdır. Yeni MİT kanunu çalışma için ortam hazırlar ama ortam nasıl olursa olsun olayı anlamak için yapanı değil yaptıranı anlamak gerekir. Yeni MİT yönetiminin bu formülü anladığı ve hiçbir gücün teşkilatı aldatamayacağını, hangi örtüyle gelirlerse gelsinler altta gizleneni bulacaklarını sanıyorum. Bugünlerde din bir örtü olarak kullanılıyor. Gerçek dindar örtünün altındakine bakar. 32 KIS I M 7 Eski Türkiye Miti, Yeni Türkiye MİT'i Taha ÖZHAN SETA Uzmanı Hakan Fidan üzerinden yaşanan Hakan Fidan'ın MİT müsteşarı olmasına saldırılar, Türkiye'nin toplamda güvenlik eski Türkiye'nin aktörlerinden çok mimarisi ve tercihleri, sorun çözme küresel odaklardan tepkiler gelmişti. metotlarında yaşadığı değişim ve dış İsrail oldukça nobran bir şekilde politikada bağımsız kalma çabasıyla rahatsızlığını dile getirirken, doğrudan alakalıdır Washington'daki gözü kapalı İsrail taraftarı odaklar da huzursuzluklarını 33 gizleyememişlerdi. Asıl şaşırtıcı olan ise yıllardır eski Türkiye'nin elitleriyle iş adeta Fidan Türkiye'de istihbaratın tutan küresel aktörler de eski başına atanmamış da ABD'de ya da Tel Türkiye'nin sanal konforuna fazlasıyla Aviv'de bir kurumun başına gelmiş alışmışa benziyorlar. Bir yönüyle edasıyla 'içerden' eleştirilmesi veya modern Türkiye'nin kuruluşuna kadar ismine dikkat çekilmesidir. Küresel götürmenin mümkün olduğu bu 'nikâh', odaklardan gelen açıklamalar, özellikle ilk ciddi yapısal darbeyi Irak işgaline son bir haftada ABD'deki iki büyük Türkiye'nin ortak olmamasıyla almıştı. gazetede sadece Fidan'ı merkeze alan ABD'de iki dönem neocon iktidarının garip haber-analizlerin satır aralarında doğrudan bölgemize yansıyan verdiği hava da, Hakan Fidan'ın neticeleriyle muhatap olan I. AK Parti Türkiye'nin Milli İstihbarat Başkanı dönemi oldukça sıkıntılı da olsa Irak olduğu şeklindeki basit gerçeği bir türlü işgalinin doğrudan Türkiye'ye fatura sindirememe halinden ibaret. Bu edilmesini engellemeyi başarmıştı. gerçekten ilginç bir durum. Başka bir Küresel odaklar Türkiye'de değişimin ülkeye ve o ülkenin istihbarat kurumuna ısrarını ve ciddiyetini ancak AK Parti dair Washington ve İsrail'in bu denli 2007 seçimlerinde ezici bir çoğunlukla pervasız davranması kendileri açısından iktidara gelince fark edebilmişlerdi. oldukça sıkıntılı bir durum. Daha 2007 seçimlerine kadar olan dönemi, sıkıntılı olan ise yıllar içerisinde geçmiş 'sapmalar' gibi, müesses nizam Türkiye'de güvenlik sektörüyle tarafından 'balans ayarı' yapılacağı neredeyse akraba olacak kadar yakın beklentisiyle geçirmişlerdi. 22 Temmuz olduklarını düşünürken bir atama ile 2007 sonrasında Türkiye ve AK Parti boşa çıkmalarına şaşırmaları. eleştirilerinde birinci başlığın 'dış Eski Türkiye'nin unsurları, batı ve politika' olması bu anlamda şaşılacak bir İsrail'le kurdukları sorunlu ilişkilerin bir durum değildir. Bugün Hakan Fidan sonucu olarak hem kendilerini hem de üzerinden yaşanan oldukça sıradan Türkiye'yi vizesiz operasyon merkezine saldırılar da Türkiye'nin toplamda dönüştüren aktörleri fena halde güvenlik mimarisi ve tercihleri, sorun yanıltmışa benziyorlar. Benzer şekilde çözme metotlarında yaşadığı değişim ve 34 dış politikada bağımsız kalma çabasıyla Beyaz Saray'daki fotoğraf karesine giren doğrudan alakalıdır. 'Erdoğan- Davutoğlu-Fidan' üçlüsünü Fidan'la ilgili ardı ardına çıkan yazılara taşınması zor bir ekip makasına sokarak, göz atacak olursak karşımıza oldukça bir karakter suikastı yapmaksa bu ilginç bir tablo çıkıyor. Öncelikle bu yazılarla bu hedefe ulaşılamayacağı denli kör göze parmak bir takvimin, yani aşikâr. Çünkü bu yazılarda dile bir haber analizin hemen ardından getirilenin çok daha ötesinde ve detaylı diğerinin mütemmim cüzü edasıyla bir şekilde o fotoğraf karesini oluşturan çıkması garip bir aceleciliğe delalet vizyon kendisini açıkça ifade ediyor ediyor. Benzer bir aceleciliği 7 Şubat'ta zaten. Hatta bu denli açık bir şekilde Fidan yerli unsurlar marifetiyle hedefe pozisyon almaları eleştiriliyor. Yani konduğunda yaşamıştık. Adeta bir an mezkûr yazılar marifetiyle deşifre edilen evvel vazifesini yapmaya çalışan ve bir durum yok. oldukça acemi bir hava veren bir saldırı Eğer mesele Türkiye'de üçüncü ülkelerin furyası var karşımızda. Açıkça sorununu vizesiz istihbarat operasyonları veya derdini de ifade edemeyen, servis yapmasının Fidan tarafından edilmiş haberler eşliğinde en temel engellenmesi ise bunu da ilginç bir tutarlılık sorununu bile göz ardı etmeyi şekilde aynı yazılarda açık bir şekilde göze almış bir tarz olduğunu görüyoruz. söylendiğini zaten okuyoruz. Yani yazıları okuyanlar şu basit kanaate hızla Yeni Türkiye vizyonu sancısı ulaşıyorlar: Türkiye daha önce istihbarat Öncelikle Hakan Fidan'ı ABD'nin ve örgütlerinin oldukça rahat hareket ettiği İsrail'in çıkarlarını korumadığı tınısıyla bir ülke iken Fidan'la beraber bu durum eleştirmenin 'orijinalliğini' anlamak değişmiş. Bu da oldukça sıradan, ciddi mümkün değil. Oldukça kaba bir mesajla bir ülkede olması gereken bir durum PKK'ya, Suriye muhalefetine, bölgedeki olduğuna göre yine şaşırmıyoruz. ve batıdaki aktörlere 'birebir tanıdıkları En son istihbarat başkanı bir skandaldan bir isimle' ilgili kanaat değiştirmeyi vaaz dolayı görevinden ayrılmak zorunda eden naif bir yaklaşım arzı endam kalan ABD'de son yıllarda güvenlik ediyor. Eğer mesele Fidan'ın üzerinden, sektöründe ciddi kıpırdamalar var. 35 Gerek Asya eksen kayması girişiminin vizyonunu ortadan kaldırabileceklerini arzulandığı şekilde devam etmemesi düşünmeleri sadece kendi naifliklerini gerekse de post-11 Eylül sonrası bir türlü gösterir. Hatırlanması gereken Beyaz rayına oturamayan güvenlik politikaları Saray karesinin Türkiye içerisinde ve son dönemde yeni bir imtihanla da karşı bölgede ne(re) ye tekabül ettiğidir. karşıya. Wikileaks'le birlikte ABD'nin diğer ülkelerde kurduğu mahrem ilişkiler ortaya saçılmaya başladı. Snowden vakasıyla birlikte ciddi boyutlara ulaşan güvenlik zafiyeti Amerikan diplomasisine de yansımaya başladı. Son dönem yaşanan olaylardan sonra ABD'li bürokratlarla veya siyasilerle güven ilişkisi ciddi yara almış durumda. Ciddi üslup ve tarz sorunları ortaya çıkaran bu durum güven ilişkilerini de derinden sarsmaktadır. Bu durumun en temel sebebi ise ABD içinde artık bir krize doğru giden farklı kampların kendi aralarındaki rekabetleri. Fidan haberlerine malzemelerin servis ediliş tarzı, verilen bilgiler ve kimlere verildiği bu durumun artık açık bir kanıtı. Fidan haberinde kullanılan Beyaz Saray'daki 'Erdoğan-Davutoğlu-Fidan' karesini Türkiye'den bağımsız, eski Türkiye'de olduğu gibi kendi başlarına 'üç elit' düzeyinde okuyanların 'kişisel bir saldırı' kampanyasıyla yeni Türkiye 36
© Copyright 2024 Paperzz
