6552 Sayılı (Torba) Kanunun Çalışma ve Sosyal Güvenlik

6552 Sayılı (Torba)
Kanunun Çalışma
ve Sosyal Güvenlik
Mahmut ÇOLAK
Mevzuatına Yansımaları
Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi
TBB Personel ve Yazı İşleri Müdürü
[email protected]
GİRİŞ
Bu çalışmada, 11 Eylül 2014 tarih ve 291116 sayılı
mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 10.09.2014 tarihli
6552 Sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların
Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatına yansımalarının özel/kamu sektör
işverenlerine ve tüm istihdam şekillerini kapsayan sigortalılarına getirdiği yeni düzenlemeler Kanun madde sırasına
göre 49 başlık altında işlenmiştir.
temyizi mümkün hale getirilmiş, iş mahkemesinin davayı 4
ay, Yargıtay’ın ise 6 ay içerisinde kesin kararlarını vermeleri
zorunlu hale getirilmiş, asıl işveren olan kamu idarelerinin
rapora itiraz etmeleri ve tüm kanun yollarına başvurmaları
zorunlu hale getirilmiştir.
2. İŞ GÜVENCESİNDE KIDEM İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 2’nci maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 18’inci maddesinde yapılan düzenleme:
İş güvencesi sisteminde feshin geçerli sebebe dayandırılmasında işçide aranan 6 aylık kıdem şartı, yeraltı
işlerinde çalışan işçilerde aranmayacaktır. 30 veya daha
fazla işçinin çalıştığı bir işyerinde, yeraltı işlerinde çalışan
işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçinin kıdem süresine
bakılmaksızın işverence ancak geçerli bir sebebe dayanılarak feshedilebilecektir.
1. ASIL İŞVEREN - ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNDEN
KAYNAKLI DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 1’inci maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 3’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
Asıl işverenden iş alan alt işveren, alt işverenlik
sözleşmesi ve diğer belgelerle Çalışma ve İş Kurumu İl
Müdürlüğüne yaptığı bildirimin muvazaalı olduğu iş müfettişlerince tespit edilmesi üzerine düzenlenen rapor işverenlere
tebliğ edilir. İşverenler bu rapora tebliğ tarihinden itibaren iş
mahkemesine itiraz süresi 6 iş günü iken yeni düzenleme ile
bu süre 30 iş gününe çıkartılmıştır. İş mahkemesine yapılan
itiraz üzerine verilen kararlar kesin iken yeni düzenleme ile
Ağustos 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 167
15
MEVZUAT
az olmamak üzere arttırılması şeklinde fazla çalışma ücreti
ödenecektir. Bu düzenleme 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe
girecektir.
5. YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 5’inci maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 53’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
3. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN
İŞÇİLERİN ÜCRETLERİNİN GARANTİ ALTINA ALINMASI
İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 3’üncü maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 36’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
Sadece yapım ve onarım işleri için değil, kamu idarelerinin alt işverenlere verdiği tüm işlerde, işçi ücretlerinin
ödenmediği yolunda işçinin
başvurusu üzerine ve aylık
Yer altı işlerinde
yapılan zorunlu kontrollerçalışan işçilerin yıllık
de ödenmeyen işçi ücretleri
ücretli izin süreleri,
için, idare alt işverenin hak
bu işler dışında
edişinden keserek işçilerin
çalışan işçilere
banka hesabına yatırmakla
hizmet sürelerine
yükümlü tutulmuştur. Verilen
göre öngörülen
işlerin konu bakımından sıizin sürelerine 4’er
nırlaması kaldırılmakta, alt
gün artırılarak
işverence verilen her türlü
uygulanacaktır.
işte, işçinin ücret alacağını
kontrol etme ve varsa kesinti
yapma yükümlülüğü getirilmektedir. Bu şekilde ücret alacağının korunması bakımından alt işveren yanında çalışan işçilerin tamamı kapsama alınmaktadır.
4. FAZLA ÇALIŞMA İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 4’üncü maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Zorunlu ve olağanüstü nedenlerle fazla çalışmalar
hariç olmak üzere; yeraltında maden işlerinde işçilere fazla
çalışma yaptırılamayacak, zorunlu ve olağanüstü nedenlerle
fazla çalışma yaptırılması halinde haftalık 36 saati aşan her
bir fazla çalışma için, normal çalışma ücretinin %100’den
16
Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri, bu işler dışında çalışan işçilere hizmet sürelerine göre
öngörülen izin sürelerine 4’er gün artırılarak uygulanacaktır.
6. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN
İŞÇİLERİN YILLIK ÜCRETLİ İZİNLERİNİN GARANTİ
ALTINA ALINMASI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 6’ncı maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 56’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
Kamu idarelerinde firma elemanı olarak çalışanlar,
firmaların yıllar itibariyle değişmesine bakılmadan kamu
idaresinde çalıştığı süre dikkate alınarak yıllık ücretli izinleri kullandırılacak, asıl işverenler işçilerin hak ettikleri izin
sürelerini kullanıp kullanmadıklarını kontrol edecekler, ilgili
yıl içerisinde bu izinlerin kullanılmasını sağlayacaklar, alt
işverenler izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlü tutulacaklardır. Alt işverenin ayrıldığı fakat
işçilerin aynı işyerinde çalışmaya devam ettiği durumlarda
işçilerin yıllık izin açısından hak kayıpları önlenmektedir.
7. ÇALIŞMA SÜRESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 7’nci maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 63’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
Günlük çalışma süresi, yeraltı maden işlerinde çalışan işçiler için günlük azami 7,5 saat değil 6 saat, haftalık azami 45 saat değil 36 saat olacaktır. Bu düzenleme,
01.01.2005 tarihinden itibaren uygulanacaktır.
8. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN
İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 8’inci maddesiyle 4857 sayılı
İş Kanunu’nun 112’nci maddesinde yapılan düzenleme:
Kamu idarelerinde firma işçisi olarak çalışanların
kıdem tazminatında alt işverenlerin değişip değişilmediğine bakılmaksızın, aynı kamu idaresindeki toplam çalışma
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
süresine göre kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş
sözleşmesinin sona ermesi durumunda ilgili kamu idaresi
tarafından işçinin banka hesabına kıdem tazminatı ödenecektir. Firma işçileri aynı alt işveren tarafından farklı kamu
idarelerinde çalıştırılmış ise, tüm kamu idarelerinde geçen
süre esas alınarak çalıştığı son kamu idaresi tarafından kıdem tazminatı işçinin banka hesabına ödenecektir. Firma
işçisinin alt işverenle sözleşmesi devam ettiği halde kamu
idaresi dışında çalıştırılması durumunda iş sözleşmesi kıdem tazminatı alabilecek şekilde sona ermişse, işçinin talebi
halinde kamu idarelerinde geçen hizmet süresine ait kısmı
asgari ücretin güncellenmesi suretiyle en son çalıştığı kamu
idaresi tarafından kıdem tazminatı işçinin banka hesabına
ödenecektir.
Kamu idareleri bu şekilde ödedikleri kıdem tazminatı
tutarlarını; uygun olacak kıdem tazminatı ile ilgili açılacak
bütçe tertibinden veya hizmet alımı gider kaleminden ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın karşılayacaklardır.
Alt işveren işçilerinin en önemli sorunlarından birinin de
kıdem tazminatı konusu olduğu bilinmektedir. Alt işveren
işçilerinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak kazandıkları bu tazminatı alamamasının birçok nedeni bulunmaktadır. Öncelikle, alt işverenlerin her yıl değişmesi bu şirketlerde çalışan işçilerin bir yıllık çalışma şartını sağlamalarını
zorlaştırmaktadır.
Aynı şekilde kıdem şartını yerine getirse dahi işçilerin kıdem tazminatları birçok alt işveren tarafından ödenmemekte, herhangi bir uyuşmazlık durumunda ise alt işverene
ulaşılamamakta, birlikte sorumluluk esas alınarak ödemenin
tümü asıl işverene bırakılmaktadır. Hatta son dönemde işçilerin alt işverene hiç başvurmadan doğrudan asıl işverene
dava açma yoluna başvurduğu da görülmektedir.
Özellikle kamu sektöründe iş alan alt işverenlerin
ihale konusu işin maliyetini hesaplarken kıdem tazminatını bu hesaplamaya dâhil edemediği, “sözleşme gideri
veya genel giderler” için ayrılan tutarın ise ihale bedelinin
yüzde üçü ile sınırlandığı, dolayısıyla kıdem tazminatını
ödemek isteyen alt işverenlerin dahi bu ödemeyi yapamadığı, işçilerin dava yoluna başvurmaları halinde ise
işçilerin kıdem tazminatlarının faizi ile birlikte asıl işveren
kabul edilen kamu tarafından ödenmesine karar verildiği
görülmektedir. Bu durum kamu kurum ve kuruluşları için
ciddi mali külfet doğurmaktadır. Madde ile bu sorunun çözümü yoluna gidilmiştir. Ayrıca; farklı kamu kurum veya
kuruluşlarına ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin
toplamı üzerinden kıdem tazminatı ödenmesi hâlinde, kıdem tazminatı ödemesini gerçekleştiren son kamu kurum
veya kuruluşu, ödenen kıdem tazminatı tutarının diğer
Eylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmet süresine
ilişkin kısmını ilgili kamu kurum veya kuruluşundan tahsil
eder. Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri arasında bir tahsil işlemi yapılmaz.
9. BAZI SEKTÖRLERDE ÜCRET MİKTARININ
BELİRLENMESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 9’uncu maddesiyle 3213 sayılı Maden Kanunu’nun Ek 9’uncu maddesinde yapılan
düzenleme:
Linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı, asgari ücretin iki
katından az olamayacaktır.
10. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞANLARIN SÖZLEŞME KONUSU İŞTE ÇALIŞTIRILMASI
İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 11’inci maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Ek 8’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri
çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, ihale kapsamında çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı
Kanunun 2’nci maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık
teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması nedeniyle
idare aleyhine zarar ortaya çıkması halinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden olduğu tespit edilenlere rücu edilmek
suretiyle tahsil edilir.
Ayrıca, bu kişiler hakkında uygulanacak ceza ve
disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü
aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen
itiraz veya diğer kanun yollarına başvurmayan kişilere ise
her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık
net ödemelerin 2 katı tutarında idari para cezası uygulanır.
17
MEVZUAT
Bu düzenleme, 6552 sayılı Kanunun yayımı tarihinden (11
Eylül 2014) 4 ay sonra yürürlüğe girecektir.
11. MAHALLİ İDARELERDE FİRMA ELEMANI
OLARAK ÇALIŞAN İŞÇİLERLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 12’nci maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Geçici 16’ncı maddesinde
yapılan düzenleme:
Bir mahallî idarenin ya da bağlı kuruluşunun kendi
birimleri arasında veya bir mahallî idare ile bağlı kuruluşu
arasında veya aynı mahallî idarenin farklı bağlı kuruluşları arasında olmak kaydıyla, mahallî idarelerde veya bağlı
kuruluşlarında çalışan işçiler, ilgili mahallî idarenin en üst
amirinin onayı alınarak 11.09.2014 tarihini izleyen 120 gün
içinde kadroları veya geçici iş pozisyonlarıyla birlikte aynı
veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulabilecektir.
12. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞANLAR İÇİN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 13’üncü maddesiyle 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Personel alımı ihalelerinde alt işveren çalıştırdığı
işçiler için yapacağı toplu iş sözleşmeleri; alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından
birisi tarafından yürütülür ve sonuçlandırılır. Bu şekilde sonuçlandırılması halinde; belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenir.
Kamu işveren sendikası tarafından yürütülmeyen ve sonuçlandırılmayan toplu iş sözleşmeleri için fiyat farkı ödenemez,
ücret farkına hükmedilemez.
13. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 15’inci maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 2’nci maddesinde yapılan düzenleme:
Önceki düzenlemede 5 adet faaliyet ve kişi hakkında
6331 sayılı Kanun hükümleri istisna iken, yeni düzenleme ile
denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer halleri de 6331 sayılı Kanun kapsamı dışına çekilmiştir.
Tüm tehlike sınıfları için geçerli olan çalışanları
arasında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık
personeli görevlendirmek zorunda olan işverenler yeni düzenleme ile “diğer sağlık personeli” görevlendirme sadece
10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan
işyerleri için zorunlu olmuştur. Burada çalışan sayısının
tespitinde öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler dâhil
edilmeyecektir.
Yapılan düzenlemelerden diğeri ise; işverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin bulunmaması durumunda, 10 kişiden az olan ve az tehlikeli sınıfta
yer alması şartıyla; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
tarafından ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini yürütebileceklerdir.
15. İŞ GÜVENLİĞİNE YÖNELİK SAĞLIK RAPORLARI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 17’nci maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15’inci maddesinde yapılan düzenleme:
6331 sayılı Kanun kapsamında alınacak sağlık raporları işyeri hekiminden alınacak, az tehlikeli (çalışan sayısı 10 kişiden az) olan işyerleri ise aile hekimlerinden veya
kamu hizmet sunucularından alınabilecektir.
16. İŞVEREN SENDİKALARININ DAYANIŞMA
VE YARDIMLAŞMA FONU KURABİLMESİ İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 19’uncu maddesiyle 6356
sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun
26’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
İşveren sendikaları, tüzüklerinde hüküm bulunmak
ve şartları genel kurul kararıyla belirlenmek kaydıyla, işçilerin sigorta primlerinin işveren payının ödemelerinde kullanılmak ve nakit mevcudunun azami % 25’i kadar karşılıksız
yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabileceklerdir. Amaç, işveren sendikalarının atıl olan nakit mevcudunun bu şekilde kullanımını sağlamaktır. İşveren sendi-
14. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 16’ncı maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 6’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
18
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
kaları, üyelerinden toplamış olduğu aidatları ancak grev
ve lokavt dönemlerinde üyeleri için ve eğitim yardımı için
kullanabildiklerinden işveren sendikalarının nakit mevcudu
atıl kalmaktadır. Madde ile işveren sendikalarına, genel kurul kararı ile olağan genel kurul döneminin başındaki nakit
mevcutlarının cari giderler çıktıktan sonra kalan meblağının
% 25’ini aşmayacak şekilde, işveren dayanışma ve yardım
fonu oluşturmaları ve oluşturulacak bu fondan üyelerine karşılıksız yardımda bulunabilme imkânı sağlanmaktadır. Bu
yardımdan ancak üye işyerlerinin işçilerinin sigorta primi işveren payının ödenebileceği hüküm altına alınmıştır. Fonun
dağıtım esasları da yine işveren kuruluşları genel kurullarınca belirlenecektir.
17. İŞ KOLU BARAJI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 20’nci maddesiyle 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 41 ila
43’üncü maddelerinde yapılan düzenleme:
İşçi sendikası açısından iş kolu barajı % 3’ten % 1’e
indirilerek sabitlenmiştir.
18. EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY İÇİN ÜYE
ŞARTINA İLİŞKİN DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 21’inci maddesiyle 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Ek
1’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Toplu İş Sözleşmesi yapma yetkisinde işçi sendikası
için geçerli olan % 1 üye şartı, Ekonomik ve Sosyal Konseye
üye konfederasyonlara bağlı işçi sendikaları için % 3 olarak
uygulanacaktır.
19. YABANCILARIN ÇALIŞMA İZNİ İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 22’nci maddesiyle 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunu’nun
6’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
Yabancıların süresiz çalışma izni yeniden düzenlenEylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
miştir. 11 Nisan 2014 tarihinden önce süresiz çalışma izni
alan yabancıların hakları saklı tutulmuştur. Uzun dönem
ikamet iznine sahip olanlar veya Türkiye’de kesintisiz en
az 8 yıl ikamet izni ile kalmış olan veya en az 8 yıl (daha
önce 6 yıl idi) kanuni çalışması olan yabancılara, süresiz
çalışma izni verilebilecektir. Bunlar, uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanacaktır. Bu izin; yabancının veya işvereninin talebi veyahut ta 04.04.2013 tarihli ve
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun
45’inci maddesinde sayılan hallerde iptal edilir. Çalışma izni
verilen yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları
ve Türkiye’den çıkışlarına ilişkin kayıtlar İçişleri Bakanlığı
tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilecektir.
6552 sayılı Kanunun 23’üncü maddesi ile 492 sayılı
Harçlar Kanunu’nun 88’inci maddesinde yapılan düzenlemede, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yabancılara süresiz çalışma izni için ikamet tezkeresi harçsız
olarak verilecektir.
20. İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSAMI DIŞINDA
TUTULACAKLAR İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 24’üncü maddesiyle 4447
sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 46’ncı maddesinde
yapılan düzenleme:
İşsizlik sigortasına tabi olmayanlar arasına 527 sayılı
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile İlgili Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun Hükmünde Kararname’nin 31’inci maddesi
kapsamındaki özelleştirme kararı alınan teşebbüs ve bağlı ortaklıklardaki sözleşmeli statüde çalışan personel ilave
edilmiştir.
21. İŞE İADE DAVASINDA İŞSİZLİK SİGORTASI
İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 25’inci maddesiyle 4447
sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50’nci maddesinde
yapılan düzenleme:
İşe iade davası nedeniyle ödenen primlerin son günü
dikkate alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği belirlenecek
ve işsiz geçen süre için işsizlik ödeneği verilecektir. Mevcut
uygulamada işsizlik ödeneğinden yararlanmakta iken 4857
sayılı Kanunun 21’inci maddesi gereğince işe iadesine karar
verilip işe başlatılanlara, aynı madde gereğince işveren tarafından dört aylık ücretleri ve primleri ödendiğinden, Kurum
tarafından işsiz kaldıkları dönem için ödenen işsizlik ödenekleri kişilerden geri istenilmekte, iade edilmemesi halinde
ise kanuni yollardan takibine girişilmektedir. Bu uygulamaya
19
MEVZUAT
yönelik açılan davalara ilişkin Yargıtay kararlarında ise sadece işe iade nedeniyle işveren tarafından işçinin ücretinin
ödendiği ve primlerinin yatırıldığı dört aylık döneme ilişkin
işsizlik ödeneklerinin geri istenebileceği, işsiz kalınan diğer
sürelere ilişkin yapılmış ödemelerin ise geri istenemeyeceğine hükmedilmektedir. Madde ile yargı kararları da dikkate
alınmak suretiyle işe iade davası nedeniyle yatırılan primlerin son günü esas alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği
belirlenmektedir.
Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında geçen sürelerinin
Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında
Kanunu’nun geçici 8’inci maddesinde yapılan düzenleme ile
3201 sayılı Kanunun amaç ve kapsam başlıklı maddesi,
süre tespiti ve sigortalılığın başlangıcı maddesi kapsamında
açılmış ve halen sonuçlanmamış davalardan vazgeçmeleri
halinde bu Kanun hükümlerinden yararlanabilecekleri gibi
davanın aleyhe sonuçlanması halinde yargılama giderlerine
hükmedilmeyecektir.
22. TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAYBEDENLERİN
YURT DIŞINDA ÇALIŞTIKLARI SÜRELERİ BORÇLANABİLME HAKKI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
24. EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIKLARI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 28’inci maddesiyle 3201
sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının
Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri
Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunu’nun
1’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Yurtdışı hizmet borçlanmalarında amaç ve kapsam
yeniden düzenlenmiştir. Türk vatandaşlığını kaybedenler
yurtdışında çalıştıkları süreleri borçlanabilme hakkı getirilmiştir. Buna göre, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını
kaybedenlerin 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı
olarak yurtdışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde 1 yıla
kadar olan işsizlik süreleri ile yurtdışında ev kadını olarak
geçen süreleri, sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.
23. SİGORTALILIK SÜRELERİNİ BORÇLANANLARIN ÂKİT ÜLKEDE İLK DEFA ÇALIŞMAYA
BAŞLADIKLARI TARİHİN İLK İŞE GİRİŞ TARİHİ OLARAK
KABUL EDİLECEĞİNE İLİŞKİN DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 29’uncu maddesiyle
3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının
Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri
Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunu’nun
5’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk
sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine
ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini
borçlananların âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir.
22 ve 23. maddeler için ortak düzenleme: 6552 sayılı Kanunun 30’uncu maddesiyle 3201 sayılı Yurtdışında
20
6552 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 6’ıncı maddesinde yapılan düzenleme:
Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılıkları yeniden
düzenlenmiş, daha önce sigortalılıkları için ücret ve sürekli
çalışma yeterli iken, yeni düzenleme ile 5510 sayılı Kanunun
Ek Madde 9 kapsamında sigortalı olanlar, ücretle ay içinde
10 gün ve daha fazla süre ile çalışanlar sigortalı kapsamına
alınmıştır. Böylelikle, sürekli çalışma bir şekilde tanımlanmış
olarak 10 gün ve daha fazla bir süreyi kapsamıştır.
6552 sayılı Kanunun 55’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Ek 9’uncu maddesinde yapılan düzenleme:
Tek bir kişi yanında ay içindeki çalışma süresi 10 gün
ve daha fazla ise;
Ø
4/1-a kapsamında sigortalılara ilişkin hükümler
uygulanır.
Ø
İşveren tarafından çalışanın bildirimi işe başladığı ayın sonuna kadar yapılır. Aksi halde asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.
Tek bir kişi yanında ay içindeki çalışma süresi 10
günden az ise;
Ø
Çalıştıran tarafından sigorta primine esas günlük
kazanç alt sınırının % 2’si oranında iş kazası ve meslek
hastalığı sigortası primi ödenir. Belge verme süresi içerisinde çalışan % 20 malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası
primi; % 12,5 genel sağlık sigortası primi ödeyebilir.
Ø
Bu kapsamda çalıştıran işveren sayılmaz.
5510/21. maddedeki iş kazasından doğan sorumluluk uygulanmaz.
Ø
İş kazası ve meslek hastalığı sigortası haklarından yararlanmak için, iş kazasının olduğu tarihten en az
10 gün içinde tescil edilmiş ve sigortalılığının sona ermemiş olması gerekir.
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
Ø
Geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, aylık bağlanmasındaki şart ise, prim borcunun
olmaması gerekir.
Genel sağlık sigortası sağlık yardımlarından yararlanmak için 30 gün hizmetinin bulunması ve 60 günden fazla
prim borcunun olmaması gerekir.
Bu yeni düzenleme, 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe
girecektir.
25. YABANCI ÜLKEDEN ÜLKEMİZE GÖNDERİLEN
KİŞİLERİN SİGORTALILIĞI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 6’ıncı maddesinde yapılan düzenleme:
Yabancı ülkeden ülkemize gönderilen kişilerin sigortalılığında, daha önceden süre yok iken yeni düzenleme
ile ülkemize azami olarak 3 aylık bir süre için gönderilen ve
kendi ülkesinde sigortalı olduğunu belgeleyenler sigortalı
sayılmayacaklardır.
26. YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞAN SİGORTALILARIN EMEKLİLİĞİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 41’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 28’inci maddesinde yapılan düzenleme:
5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra sigortalılığı başlayanlar açısından; maden işyerlerinin yeraltı işlerinde
en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için emeklilik yaşı,
yeraltı işlerinin diğer işlere göre daha ağır ve tehlikeli olduğu
hususu göz önüne alınarak 55’ten 50’e indirilmiştir.
27. ÇOCUKLARIN MALUL SAYILMASI İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 41’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 28’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Çocukların malul sayılmasına esas olan çalışma
gücündeki kaybın tespit edilmesinde yaşanan güçlüklerin
ortadan kaldırılması ve bu konuda yaşanan mağduriyetlerin
giderilmesi amaçlandığından malul ibaresi ağır engelli olarak değiştirilmiştir.
28. YER ALTINDA YAPILAN İŞLERDE ÇALIŞAN
SİGORTALILAR AÇISINDAN FİİLİ HİZMET SÜRESİ
ZAMMI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 42’nci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde yapılan düzenleme:
Eylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
Maden ocakları (elementer civa bulunduğu saptanan
cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı
gibi yeraltında yapılan işlerde çalışan sigortalılar; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil
günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde (herhangi bir nedenle fiilen çalışmadıkları süreler için)
dahi fiili hizmet süresi zammından yararlanabileceklerdir.
29. SİGORTALI KADINLARA
HAKKI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
BORÇLANMA
6552 sayılı Kanunun 43’üncü maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 41’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Sadece 2 çocuk ve 2 defaya mahsus olmak üzere
4/1-a kapsamındaki sigortalı kadınların yararlandığı doğumdan süreleri borçlanma hakkı, 4/1-b ve 4/1-c kapsamındaki
sigortalılara da getirilmiş, e defaya mahsus olmak üzere
doğumdan sonraki 2 yıllık süre borçlanılabilecektir. Madde
ile, çalışanlar arasında eşitlik sağlamak amacıyla 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c)
bentleri kapsamındaki sigortalılara da doğum borçlanması
hakkı getirilmektedir. Ayrıca borçlanılabilecek çocuk sayısının ikiden üçe çıkarılması amaçlanmaktadır.
30. BURSLANDIRILAN ULUSLARARASI ÖĞRENCİLERİN GENEL SAĞLIK SİGORTALILIK BİLDİRİMLERİ
İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 44 ila 51’inci maddeleriyle
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 61 ila 87’inci maddelerinde yapılan düzenleme:
Burslandırılan uluslararası öğrencilerin genel sağlık
sigortalılık bildirimleri, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar
Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme
Kurulu tarafından görevlendirilen kurum tarafından yapılır.
Bu öğrencilerin, Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme
21
MEVZUAT
33. GAZİLERİN ORTEZ VE PROTEZLERİ İÇİN
YAPILAN DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 49’uncu maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 73’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
Kurulu kararı ile burslandırılması gerekir. Prim ödeme
yükümlüsü, bursluluk statüleri devam ettiği süre boyunca Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya
Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından
görevlendirilen kurumdur.
31. YARDIMCI ÜREME İLE İLGİLİ DÜZENLEME
Hâlihazırda gaziler ihtiyaç duydukları ortez ve protezleri herhangi bir fiyat kısıtlama olmadan [(bedelini daha
sonra SGK’dan almak üzere, kendilerince ödenmek suretiyle)] temin ettiklerinden bu durum ilgili firmalarca suiistimal
edilmektedir. Bu nedenle gazilere ek bir yük getirmeden,
firmalarla sözleşme yapılarak firmaların ancak belli fiyatlar
üzerinden ortez ve protezleri satabilmesi sağlanacaktır.
34. YURT DIŞINDAKİ İŞYERLERİNDE ÇALIŞTIRILMAK ÜZERE GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLERİ İLE
İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 45’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 63’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
6552 sayılı Kanunun 50’nci maddesiyle 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
80’inci maddesinde yapılan düzenleme:
En fazla 2 deneme ile sınırlı olan yardımcı üreme
yöntemi sayısı 3’e çıkartılmıştır. Yardımcı üreme yönteminde
aranan son 3 yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç
alınamamış olduğunun SGK tarafından yetkilendirilen sağlık
hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından belgelenmesi
ve en az 5 yıl süreyle genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası
prim gün sayısının olması şartından; harp malulleri, vazife
malulleri muaf tutulmuştur. Madde ile tüp bebek denemesinin ikiden üçe çıkarılması, 3713 ve 2330 sayılı Kanunlar
kapsamında aylık bağlananlar ile vazife ve harp malulleri ve
bakmakla yükümlüğü olduğu kişiler için tüp bebek uygulamasındaki şartların kolaylaştırılması amaçlanmaktadır.
Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş
üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için sigorta primine esas
kazancın üst sınır, alt sınırının 6,5 katı değil 3 katı olarak
düzenlenmiştir. Madde ile yurt dışında iş üstlenen işverenlerce bu işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri adına Kuruma ödenmesi gereken sigorta primlerinin üst
sınırı asgari ücretin üç katına indirilerek iş gücü maliyetinin
düşürülerek Türk firmalarının yurtdışındaki rekabet güçlerinin arttırılması amaçlanmıştır. Bu düzenleme, 6552 sayılı
Kanunun yayımı tarihini (11.09.2014) izleyen aybaşından
itibaren yürürlüğe girecektir.
6552 sayılı Kanunun 47’nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
68’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Yardımcı üreme yönteminde, üçüncü denemede katılım payı % 20 olarak uygulanacak.
32. SGK BÜNYESİNDE OLUŞTURULAN BİLİMSEL
KOMİSYONLARLA İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 48’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 72’nci maddesinde yapılan düzenleme:
Madde ile SGK bünyesinde oluşturulan bilimsel komisyonlara, SGK dışından alanlarında uzman olan öğretim
üyeleri ile tabip, diş tabibi ve eczacıların katılımının sağlanması amaçlanmaktadır.
22
35. SİGORTALILAR ADINA SONRADAN TAHAKKUK ETTİRİLEN FARK PRİM TAHAKKUKLARI İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 52’nci maddesiyle 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
88’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Primlerin noksan tahakkuk ettirildiği SGK tarafından
sonradan tespit edilmişse, sigortalılar ile tüzel kişilerin kasıt, kusur, hata veya yanıltıcı beyanından kaynaklanmaması şartıyla borç aslına, TEBLİĞ ŞARTINA BAĞLI OLARAK
gecikme cezası ve zammı uygulanacaktır. Kamu Denetçiliği
Kurumunun tavsiye kararları doğrultusunda yapılan yeni
düzenleme ile sigortalılar adına sonradan tahakkuk ettirilen
fark prim tahakkuklarının, sigortalılar ile tüzel kişilerin kasıt,
kusur, hata veya yanıltıcı beyanından kaynaklamaması şartıyla gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın
tahsil edilmesi amaçlanmıştır.
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
36. GELİR VE AYLIKLARINI 6 AY ARALIKSIZ
OLARAK TAHSİL ETMEYENLERLE İLGİLİ DÜZENLEME
zalarını 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla
sigortalılıkları başlangıçtan itibaren geçerli olacaktır.
6552 sayılı Kanunun 53’üncü maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 97’nci maddesinde yapılan düzenleme:
40. SOSYAL GÜVENLİK KANUNU KAPSAMINDAN
ÇIKARTILAN İŞYERLERİNİN BORÇLARI İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
Gelir ve aylıklarını, 6 ay aralıksız olarak tahsil etmeyenlerin gelir ve aylıkları durdurulur. Yeni düzenleme ile bu
süre 12 aya yükseltilmiştir.
6552 sayılı Kanunun 59’uncu maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Geçici 55’inci maddesinde yapılan düzenleme:
37. SGK’NIN ZARARINA SEBEP OALNLAR İLE
İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 54’üncü
maddesiyle 5510 sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
SGK’nın alacağının tahsilinin riske
gireceğinin öngörülmesi halinde, ilgili sağlık hizmeti sunucularının SGK nezdindeki alacaklarının ödemesinin 6 aya kadar
durdurulabileceği düzenlenmiştir. Ayrıca,
nitelikli dolandırıcılık suçu işleyerek SGK
zararına sebep olan kişiler ve sağlık hizmet sunucuları ile sözleşme yapılmayacak ve bu suçu işleyen hekimlerden gelen muayene ve işlemlere ilişkin faturalar
ödenmeyecektir (en az 3 yıl süreyle).
38. GELİR TESTİ YAPTIRMAYANLARLA İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 57’nci maddesiyle 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
Geçici 53’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
Genel sağlık sigortası kapsamında olması gerekirken gelir testi yaptırmayanlar 01.10.2014 tarihinden 6 ay
içinde 31.03.2015 tarihine kadar yaptırırlarsa tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecektir.
39. ESNAF VE ÇİTFÇİLER İÇİN YAPILAN
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 58’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Geçici 54’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
Esnaf ve ziraat odaları kayıtlarındaki uygunsuzluklar
sebebiyle sigortalılıkları iptal edilen esnaf ve çiftçilerin; söz
konusu sürelere ilişkin prim, gecikme zammı ve gecikme ceEylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
506 sayılı Kanun kapsamından çıkartılan işyerlerinin
borcun tamamının ödeme süresi 31.12.2013 öncesine ait
olan borç türü bazında borç asılları toplamı
100 TL’yi aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı gecikme
cezası, gecikme zammı gibi fer’i alacakların
tahsilinden vazgeçilecektir.
41. DİSİPLİN CEZASI SONUCU
MEMURİYETİ BİTENLER İÇİN YAPILAN
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar
ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
Geçici 56’ncı maddesinde yapılan düzenleme:
28.2.1997 – 14.2.2005 tarihler arasında aldıkları disiplin cezası sonucu memuriyeti sona eripte 26.06.2006 tarihli ve 5525
sayılı Kanunla disiplin affından yararlananların boşta geçen
sürelerini borçlanmaları için verilen 3 aylık süreyi kaçıranlara
yeni bir başvuru hakkı verilecektir. Borçlanma sürelerinin kazanılmış hak aylık derecesinde değerlendirilmesi sağlanarak
bu süreler emekliliğe esas ek gösterge ve diğer özlük hakları
konusunda göz önünde bulundurulacaktır. Daha önce uygulamadaki farklılıklar nedeniyle kurum yerine kişilerce ödenen
sigorta primlerinin de iadesi düzenlenmiştir.
42. SGK İDARİ PARA CEZALARI İLE İLGİLİ
DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 61’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Geçici 57’inci maddesinde yapılan düzenleme:
4/1-b kapsamındaki sigortalıların (BAĞ-KUR) sigortalılık başlangıcı ve sona ermesinde bildirim yapmakla
yükümlü makamların yükümlülükleri, işyeri bildirgesi yükümlülükleri, yapı ruhsatı ve diğer ruhsatların bildirilmesi yüküm-
23
MEVZUAT
lülükleri için 11 Eylül 2014 tarihinden itibaren 3 ay içinde 11
Aralık 2014 tarihine kadar yerine getirilirse yasal süre içinde
yerine getirilmiş sayılacak ve idari para cezası uygulanmayacaktır.
4/1-a kapsamında sigortalı sayılan (SSK) Türkiye İş
Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme
ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler hakkında verilmesi gereken bildirge ve belgeler 11.09.2014 tarihinden itibaren
6 ay içinde 11.03.2015 tarihine kadar verilmesi halinde süresinde verilmiş kabul edilecektir.
43. TÜİK BAŞKANLIĞINDA İSTİHDAM EDİLEN
GEÇİCİ PERSONELLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 62’nci maddesiyle 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
Geçici 58’inci maddesinde yapılan düzenleme:
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığında 18.11.2005
tarihinden 01.10.2008 tarihine kadar 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu’nun 4 üncü maddesinin (C) fıkrası kapsamında istihdam edilen geçici personele ödenmiş olan fazla
çalışma ücretleri, prime esas kazancın hesabında dikkate
alınmayacak, bu nedenle uygulanan idari para cezalarının
tahsilatı gerçekleştirilen tutarları iade ve mahsup edilmeyecektir.
44. SOMA MADEN OCAĞINDAKİ İŞÇİLERLE
İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 63’üncü maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Geçici 59’uncu maddesinde yapılan düzenleme:
13.05.2014 tarihinde Manisa İlinin Soma İlçesinde
meydana gelen maden kazası sonucunda ölen sigortalının;
SGK’ye olan her türlü borçları terkin edilecek, hak sahiplerine
herhangi bir şart aranmaksızın aylık bağlanacak, primlerin
eksik olan kısmı Maliye Bakanlığınca SGK’ye ödenecektir.
Ölen sigortalının anne ve babasına gelir ve aylık bağlanmasında, 5510 sayılı Kanunun 34’üncü maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen her türlü kazanç ve irattan elde
etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az
olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar
hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması
şartları aranmayacaktır.
Ölen sigortalının eş ve çocuklarından birisi, eşi ve
çocuğu yoksa kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam bir
kişi hakkında 3713 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesindeki
istihdama ilişkin hükümler ayrıca uygulanır.
Bu düzenleme, 13.05.2014 tarihinden geçerli olmak
üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
45. SGK ALACAKLARININ YAPILANDIRILMASINA
İLİŞKİN DÜZENLEMELER
6552 sayılı Kanunun 81’inci maddesiyle 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu’nun Geçici 60’ıncı maddesinde yapılan düzenleme:
v2014 yılı Nisan ve önceki aylara ilişkin olup
11.09.2014 tarihinden önce tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan;
Ø4/1-a,b,c kapsamındaki sigortalılık statülerinden
(SSK, BAĞ-KUR, EMEKLİ SANDIĞI) kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi,
Øİsteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası
primi,
ØSosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı,
Ø30.04.2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin
olup, 11.09.2014 tarihinden önce SGK tarafından resen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edildiği hâlde 11.09.2014
tarihi itibarıyla ödenmemiş olan; özel nitelikteki inşaatlar
ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme,
araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik
tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi,
ØGenel sağlık sigortalısı olanların genel sağlık sigortası primi,
ØEmeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken 5335
sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışma-
24
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
ları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere, 11.09.2014
tarihini takip eden ödeme dönemine kadar yersiz olarak
ödendiği tespit edilen aylıklara ilişkin borç,
Asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11.09.2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE
aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,
belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara
uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferî alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir.
v30.04.2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup 11.09.2014 tarihi itibarıyla
ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının % 50’si ile bu
tutara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11.09.2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları
esas alınarak hesaplanacak tutarın, belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde idari para cezası asıllarının kalan %
50’si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve
gecikme zammı gibi ferî alacaklarının tamamının tahsilinden
vazgeçilir.
rın;
vBu hükümlerinden yararlanmak isteyen borçlula-
Ø11.09.2014 tarihini izleyen aybaşından itibaren;
genel sağlık sigortalısı borçluları 7 ay içinde, diğer borçlular ise 3 ay içinde SGK’ ye başvuruda bulunmaları,
Øİlk taksiti, 11.09.2014 tarihini izleyen aybaşından itibaren; genel sağlı sigortalısı borçluları 8 ay içinde,
diğer borçlular ise 4 ay içinde, diğer taksitlerini ise 2’şer
aylık dönemler hâlinde azami 18 eşit taksitte ödemeleri
gerekir.
vDiğer düzenlemeler
ØGenel sağlık sigortası prim borcu hariç diğer
borçların hesaplanan tutarının ilk taksit ödeme süresi
içinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutara 11.09.2014
tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi
bir faiz uygulanmaz.
ØGenel sağlık sigortası prim borcu aslının ilk taksit
ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde ödeme
tarihine kadar sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilmez.
o Altı eşit taksit için (1,05),
o Dokuz eşit taksit için (1,07),
o On iki eşit taksit için (1,10),
o On sekiz eşit taksit için (1,15),
katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına
bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek
taksit tutarı hesaplanır.
vKendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile
tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan
2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer
Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu
mülga hükümlerine ve mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926
sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal
Sigortalar Kanununa göre tescilleri yapıldığı hâlde prim borçları nedeniyle daha önceki ilgili kanunları uyarınca sigortalılık süreleri durdurulmuş olanlardan 11.09.2014 itibarıyla ihya
edilmemiş olanların kendileri veya hak sahipleri, 11.09.2014
tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde SGK’
ye müracaat ederek, durdurulan sigortalılık süreleri için
ödeyecekleri prim tutarının, sigortalılık süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek hesaplanmasını talep edebilirler.
Hesaplanan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde
ödenmesi hâlinde durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Hesaplanan borcun tamamının ilk taksit
ödeme süresi içinde ödenmemesi hâlinde ihya işlemi geçerli
sayılmaz ve bu madde kapsamında ödenmiş olan tutarlar
ilgilinin bu madde kapsamı haricinde başkaca prim borcunun
ØHesaplanan tutarın taksitle ödenmek istenmesi
hâlinde, borçluların başvuru sırasında 6, 9, 12 veya 18 eşit
taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede
ödeme yapılamaz.
ØTaksitle yapılacak ödemelerde belirlenen tutar;
Eylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
25
MEVZUAT
vBu hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların, dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve
kanun yollarına başvurmamaları şarttır.
vÖdenecek alacaklarla ilgili olarak tatbik edilen
hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet
eden teminatlar iade edilir.
bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilir.
vÖdenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında 2 veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit
tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen
her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak
geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla yararlanılır.
Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında 2’den
fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi
hâlinde yararlanma hakkı kaybedilir. Bu hüküm alacakları tahsil daireleri açısından taksitlendirilen alacaklar için
ayrı ayrı uygulanır.
vTaksit tutarının % 10’unu aşmamak şartıyla 5
Türk lirasına (bu tutar dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler
için bu düzenleme ihlal edilmiş sayılmaz.
vÖdeme hakkının kaybedilmiş olması hâlinde,
borçlular ödedikleri tutar kadar bu hükmünden yararlandırılırlar.
v6111 sayılı Kanun hükümlerine göre 11.09.2014
tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden alacaklar hariç
olmak üzere, kapsama giren alacakların, 11.09.2014 tarihinden önce kapsamına giren borçları 6183 sayılı Kanunun
48’inci maddesi gereğince tecil ve taksitlendirilmiş olup,
tecil ve taksitlendirme işlemi 11.09.2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlularca, tecil ve taksitlendirme süresi içinde
ödenmiş tutarların SGK’nın ilgili mevzuatı uyarınca mahsup
edilmesinin yazılı olarak talep edilmesi hâlinde, daha önce
ödemiş oldukları tutarlar, sosyal güvenlik mevzuatının ilgili
hükümlerine göre mahsup edildikten sonra peşin veya taksitler hâlinde ödenir.
v6385 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanuna göre sosyal güvenlik destek primi borçlarını
yapılandıran ve yapılandırma işlemi 11.09.2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlularca, yapılandırma süresi içinde
ödenmiş tutarların SGK’nın ilgili mevzuatı uyarınca mahsup
edilmesinin yazılı olarak talep edilmesi hâlinde, daha önce
ödenen tutarlar, sosyal güvenlik mevzuatının ilgili hükümlerine göre mahsup edildikten sonra kalan borçları peşin veya
taksitler hâlinde ödenir.
v4/1-b kapsamındaki sigortalılar, genel sağlık sigortalısı olanlar, ek 5’inci ve ek 6’ncı maddeleri kapsamında
sigortalı olanlar, borçlarını yapılandırmaları hâlinde, yapılandırılan borç haricinde 60 günden fazla prim ve prime ilişkin
borçlarının bulunmaması veya 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borçları bulunmakla birlikte bu borçlarını ilgili kanunlara göre taksitlendirmiş veya yapılandırmış olup ödeme
yükümlülüklerini de yerine getiriyor olmaları ve yapılandırılan
borçlarının ilk taksitini ödemeleri kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlatılır.
vBorçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden
sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın 1 takvim yılında
2’den fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini
ödeme haklarını kaybederler.
v11.09.2014 tarihinden önce tahsil edilmiş olan
tutarların red ve iadesi yapılmaz.
vBu kapsamında ödenmesi gereken tutarlar, il
26
Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
MEVZUAT
özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli
ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca 2’şer aylık dönemler
hâlinde azami 36 eşit taksitte, Gençlik ve Spor Bakanlığı,
Türkiye Futbol Federasyonu ve özerk spor federasyonlarına
tescil edilmiş olan ve Türkiye’de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüplerince 2’şer aylık dönemler hâlinde azami
42 eşit taksitte ödenebilir. Bu takdirde hesaplanacak katsayı
24 eşit taksit için (1,20), 30 eşit taksit için (1,25), 36 eşit taksit
için (1,30) ve 42 eşit taksit için (1,35) olarak uygulanır.
v Kapsama giren alacakların; asıllarının 11.09.2014
tarihinden önce ödenmiş olması şartıyla, 11.09.2014 tarihi itibarıyla aslı ödenmiş ferî alacağın % 40’ının ilk taksit ödeme
süresi içinde ödenmesi hâlinde kalan % 60’ının tahsilinden
vazgeçilir. Aslı ödenmiş ferî alacağın % 40’ının taksitle ödenmek istenmesi hâlinde ise 6552 sayılı Kanun kapsamında
taksitlendirilir. vYİ-ÜFE aylık değişim oranları tabiri, Türkiye
İstatistik Kurumu'nun her ay belirlediği 31/12/2004 tarihine
kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim
oranlarını, 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2014 tarihinden
itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim
oranlarını ifade eder.
46. İŞ MAHKEMELERİNDE DAVA AÇMADA
GETİRİLEN DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 64’üncü maddesiyle 5521
sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun Geçici 7’nci maddesinde yapılan düzenleme:
4/1-a kapsamında hizmet akdine istinaden çalışmaların tespiti hariç olmak üzere; 5510 sayılı Kanundaki uyuşmazlıklar için öncelikle SGK’ye müracaat zorunluluğu getirilmiştir. SGK, bu talebe 60 gün içinde cevap vermezse reddedilmiş sayılır. 4/1-a hizmet tespitlerinde açılan davalarda,
dava re’sen SGK’ye ihbar edilir. SGK, kararı kesinleştikten
sonra uygulamakla yükümlü tutulmuştur.
47. 65 YAŞ AYLIĞI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 82’nci maddesiyle 2022 sayılı
65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk
Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’un
Geçici 4’üncü maddesinde yapılan düzenleme:
2022 sayılı Kanun kapsamındaki kişilere, 6552 sayılı
Kanunun bu maddesinin yürürlüğe girdiği tarihe kadar (11
Eylül 2014) yersiz ödenen ve geri alınması gereken aylıklar
ile bunlardan doğan ceza ve faizler terkin edilecek, ilgililer
hakkında herhangi bir adli, idari ve icrai takibat yapılmayacak, yersiz ödemeler kapsamında maddenin yürürlüğe
girmesinden önce (11 Eylül 2014) idare tarafından yapılan
tahsilatlar, ilgililerine iade edilmeyecektir.
48. BELEDİYE BAŞKANLARINA HUSUSİ DAMGALI PASAPORT VERİLMESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 86’ncı maddesiyle 5682
sayılı Pasaport Kanun’un 14’üncü maddesinde yapılan
düzenleme:
Bu düzenleme ile birinci derece kadro ile emekliliğe
hak kazanmış olan belediye başkanlarına hususi damgalı
pasaport verilmesi hakkı tanınmıştır.
49. DENİZ İŞ KANUNUNA TABİ OLANLARLA
İLGİLİ DÜZENLEME
6552 sayılı Kanunun 144’üncü maddesiyle 852
sayılı Deniz İş Kanunu’un 11 ila 50’nci maddelerinde yapılan düzenleme:
Gemi adamlarına işveren tarafından verilmesi zorunlu olan çalışma ve kimlik karnesi yükümlülüğü ve buna bağlı
idari para cezası da kaldırılmıştır.
Eylül 2014 • Yıl: 14 • Sayı: 168
27

Download Report