Prof. Dr. Nesrin Hasırcı

Prof. Dr. Nesrin HASIRCI
ODTÜ - Kimya Bölümü
Biyoteknoloji EABD
‘25.Yıl’ımızı kutlamak için bir etkinlik düzenleyelim’
fikri ortaya çıktığı an hepimiz çok heyecanlandık.
Amacımız, ‘ODTÜ-Biyoteknoloji’ paydaşlarının tümünü mütevazi
bir etkinlik çerçevesinde bir araya getirmek, şu anda farklı
yerlerde bulunan elemanlarımız arasında iletişimi artırmak ve
küçük bir kitapçık ile sizlere bilgi vermekti.
‘geçmişte neler olmuş – şu anda neler varmış’
Bölümümüzün Tarihçesi
1989 - 2014
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji
Anabilim Dalı, 1989 yılında, ODTÜ içindeki beş bölümün katkısı ile
disiplinler arası lisansüstü bir program olarak kurulmuştur.
1989 - Programa katkı veren bölümler
Fen-Edebiyat Fakültesinden
• Biyoloji
• Kimya
Mühendislik Fakültesinden
• Çevre Mühendisliği,
• Gıda Mühendisliği, ve
• Kimya Mühendisliği
Genel Bilgi
• ‘Geleneksel biyoteknoloji’nin, bakteri, maya, mantar kullanımı ile
fermentasyon teknolojileri uygulayarak yoğurt, peynir, alkol, ekmek
gibi gıda ürünlerinin üretimi çok eski çağlara uzanmaktadır.
• ‘Modern biyoteknoloji’nin önem kazanması 20.yüzyılda olmuştur.
• 1950’li yıllarda, DNA’nın yapı analizi ile ‘Genetik Bilimi’ yükselmiştir.
• 1960 sonrası yıllarda pek çok laboratuvar, genetiği değiştirilmiş bitki ve
diğer canlı çalışmalarına başlamıştır.
• Genlerin bakterilere yerleştirilmesi ve rekombinant insan insulini
üretimi ilk kez 1982 yılında Genentech tarafından gerçekleştirilmiştir.
Türkiye: 1980’li Yıllar
• Türkiye’de, ‘Geleneksel Biyoteknoloji’ çalışmaları var olmakla birlikte,
‘Modern Biyoteknoloji’nin yerleşmeye başlaması 1970’li yıllarda olmuş ve
1980’li yıllarda ivme kazanmıştır.
Yıl 1983
Dr. Alaeddinoğlu, 5-14 Eylül 2014
tarihlerinde Çeşme’de ‘Industrial Aspects of
Biochemistry and Genetics’ başlığında bir
NATO yaz okulu düzenlemiş.
Yıl 1983
• 1983 yılında TÜBİTAK ‘Biyoteknoloji İhtisas Komitesi’ oluşturmuş ve
TÜBİTAK Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Merkezi bünyesinde
bir ‘Biyoteknoloji Birimi’ kurulmuş.
• Bu birim ‘Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Biyoloji Bölümü
olarak Moleküler Biyoloji alanında temel ve uygulamalı özgün araştırmalar
yapmak üzere kurulmuş.
Bu birim daha sonra, 1992 yılında, ‘Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji
Enstitüsü (GMBE)'ne dönüştürülerek MAM Başkanlığı'na bağlanmış.
• Bu merkezin çalışmalarında da, büyük atılımlar yapabilmek için belirli bir
plan, kaynak ve özellikle beyin gücü gereksinimi ortaya çıkmış.
1983’den başlayarak ODTÜ
ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümleri ile Darmstadt Technische Hochschule
(Darmstadt Teknik Üniversitesi) arasında ortak çalışmalar yürütülmeye
başlanmıştır.
Yıl 1985
• ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Gönlübol, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr.
Tuğmaç Sayraç ve Darmstadt Technische Hochschule (Darmstadt Teknik Üniv.) üyeleri
arasındaki işbirliğinin ‘Biyoteknoloji’ alanında olması konusunda girişimler başlatılmış,
• Darmstadt ‘Organik ve Biyokimya Bölümü’ ile ODTÜ ‘Biyoloji Bölümü’ arasında işbirliği
konusunda adım atılmış,
• Darmstadt Teknik Üniversitesi Organik ve Biyokimya Bölümü üyesi Prof. H. Günther
Gassen ile ODTÜ Biyoloji Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Gürdal Alaeddinoğlu ve
Doç. Dr. Vasıf Hasırcı arasında ‘Biyoteknoloji’ konusunda ortaklık kurma görüşmeleri
başlatılmış.
Yıl 1986
• Görüşmelerin sonucunda oluşturulan ‘The Establishment of a Genetic
Engineering Unit at METU (Turkey) Through the Cooperation of
Darmstadt Technische Hochschule (F.R.G.)’ başlıklı rapor iki kurumun
Rektörlüklerine sunulmuştur.
• Taraflarca oluşturulan ‘Cloning of Glucose Oxidase Genes from Aspergillus
niger, Development of a Model System’ projesi her iki kurum tarafından
ilgili makamlara sunulmuştur. (Ek 1)
Yıl 1987
• Bu projeye Alman Araştırma ve Teknoloji Bakanlığı (BMFT) tarafından 1
Mart 1987 tarihinde başlamak üzere 3 yıl için 991.500 Alman Markı
destek sağlanmıştır.
• Mayıs 1987'de ODTÜ ve Darmstadt Üniversiteleri rektörleri tarafından bir
protokol imzalanmıştır.
• Bütçenin 130.000 Marklık kısmı ODTÜ cihaz alımları için ayrılmış. Bütçenin
bir kısmı, elemanların diğer kurumları ziyareti ve eğitilmesi için, bütçenin
bir kısmı yeni bir ‘Biyoteknoloji Merkezi’ kurulması için ayrılmış.
ODTÜ ve Darmstadt Teknik Üniversiteleri arasındaki
işbirliği neticesinde temelleri atılan ‘Biyoteknoloji
Araştırma Birimi’ 1988 yılında tamamlanmış, proje
çerçevesinde alınan cihazlar bu binaya taşınmıştır.
Yıl 1988
• Yürütülen çalışmalar ile ilgili hazırlanan, ‘Darmstadt Teknik ÜniversitesiODTÜ Gen Teknolojisi Ortak Projesi Gelişme Raporu’, 4 Mart 1988
tarihinde ODTÜ Rektörlüğüne sunulmuş.
• Prof. Günther Gassen’a gönderilen mesaj, Biyoteknoloji Birimi olarak
kurulmakta olan yeni binanın inşası ile ilgili bilgi vermekte, ODTÜ
Rektörünün Ağustos 1987’de değiştiğini bildirmekte ve projede çalışmak
üzere bir elemanın Almanya’dan ODTÜ’ye gelmesini istemektedir. (Ek 4)
Yıl 1988
•
FEF Dekanı Prof. Dr. Tuğmaç Sayraç’ın 2 Eylül 1988 tarihli raporunda 1983
tarihinden itibaren, FEF’nin değişik birimleri ile Darmstadt Teknik
Üniversitesi arasında yürütülen çalışmalar, özetlenmiştir. (Ek 12)
Yıl 1988
• ‘Biyoteknoloji Projesi, Biyoteknoloji Araştırma Birimi ve Biyoteknoloji
Merkezi’ şeklinde değişik olgular gelişirken...
insan gücü yetiştirmek için eğitimin şart olduğu...
ve ...
‘Biyoteknoloji Anabilim Dalı’ kurmanın önemi
gündeme gelmiştir.
Mayıs 1988
• 31 Mayıs 1988 Tarihli ‘Üniversite Senatosu Toplantısı’ tutanağında, FenEdebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’ne bağlı olmak üzere ‘Biyoteknoloji’ adı
altında yeni bir anabilim dalı açılması teklifi görüşülmüş.
• ‘Biyoteknoloji’ isminin Mühendislik Fakültesi’ndeki Gıda ve Kimya
Mühendisliklerinin bazı alanlarını kapsadığının belirlenmesi üzerine,
• Biyoloji Bölümüne bağlı lisans düzeyinde bir anabilim dalının ‘Genetik
Bilimleri’ adı altında açılmasının,
ve ayrıca,
• Fen Bilimleri Enstitüsü’ne bağlı lisansüstü bir ‘Biyoteknoloji Enstitü
Anabilim Dalı’nın açılmasının Yükseköğretim Kurulu’na önerilmesine karar
verilmiş. (Ek 6)
31 Mayıs 1988
Haziran 1988
• 1.6.1988 tarihli yazıda TÜBİTAK başkanı Prof. Dr. Mehmet Ergin, ‘Center of
Excellence’ sayılabilecek üst düzeyde çalışmaları olan Birimlere destek
verileceği belirtilmiş. (Ek 7)
• ODTÜ’de kurulacak Mükemmeliyet Merkezlerinden birinin ‘Biyoteknoloji’
alanında olması önerilmiş.
• ODTÜ Rektörü olan Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu koordinatörlüğünde ve
Rektörlükte yapılan çeşitli toplantılara, FBE Müdürü, Fen-Edebiyat ve
Mühendislik Fakültesi Dekanları ile Biyoloji, Gıda Mühendisliği ve Kimya
Mühendisliği Bölüm Başkanları ve ilgili öğretim üyeleri katılmış ve
‘Biyoteknoloji’ alanında ‘Mükemmeliyet Merkezi’ kurma ve insan gücü
yetiştirme konusunda görüşmüşlerdir.
22 Temmuz 1988
22 Temmuz 1988 tarihli ve ODTÜ Rektörü
olan Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu tarafından
Biyoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Vasıf
Hasırcı’ya gönderilen ileti, Fen Bilimleri
Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Alpay Ankara
koordinatörlüğünde,
‘Genetik, Enzim ve Mikrobiyal İşlemler ve
Ayırma İşlemleri’
birimlerini içeren ‘Biyoteknoloji Merkezi’
kurulması önerisini içermektedir. (Ek 8)
Yıl 1988
•
Biyoloji Bölümünün içinde Biyoteknolojinin ‘Genetik Mühendisliği’ alanında
çalışan öğretim üyelerinin aktivitelerini belirten bir rapor hazırlanmıştır.
•
Bu raporda, Darmstadt ile yürütülen projelerin yanı sıra, ilgili üyelerinin makaleleri,
yürüttükleri tez çalışmaları, katıldıkları konferanslar ve yaptıkları projeler verilmiştir.
Haziran 1989
•
Güncel ve teknolojik bilgi sahibi yaratıcı öğrencilerin yetişmesinin
sağlanabilmesi, ileri düzey araştırmaların yapılabilmesi amacıyla,
disiplinlerarası ve Fen Bilimleri Enstitüsüne bağlı olan ‘Biyoteknoloji Yüksek
Lisans Programı’ başlamıştır.
• İlk Bölüm Başkanı Gıda Mühendisliği öğretim üyesi Doç. Dr. Faruk Bozoğlu
• Yürütme Komitesi üyeleri: Doç. Dr. Hasan Orbey ve Doç. Dr. Ufuk Gündüz
Eylül 1989
• Biyoteknoloji EABD Başkanı Doç. Dr. Faruk Bozoğlu tarafından gönderilen, 20
Eylül 1989 tarihli ileti ile 1989-1990 öğretim döneminde Biyoteknoloji EABD
programına 9 öğrencinin kabul edildiği bildirilmiştir. Ayrıca, bir önceki
dönemden devam eden 8 öğrencinin ders yükümlülüklerini görüşmek üzere
25.9.1989 tarihinde toplantı yapılacağı belirtilmiştir (Ek 14).
• 25.9.1989 Tarihinde yapılan ‘Biyoteknoloji EABD Toplantısı’nda, ders
programlarının yanı sıra, bir ‘Yürütücü Komite - Steering Committee’
kurulması ve içinde katkı veren bölümlerden elemanların bulunması, Bölüm
başkanlığının her sene farklı bir Bölüm elemanına geçmesi ve ‘Rotasyona
bağlanması’, asistan ve teknisyen gereksinimi, ortak proje oluşturulması gibi
konularda görüşler belirtilmiş ve tartışılmıştır.
20 Eylül 1989
25 Eylül 1989
• Biyoteknoloji Programı’nın ‘Ders Listesi’ beş bölümün (Biyoloji, Kimya,
Gıda, Çevre ve Kimya Mühendisliği) öğretim üyelerinin verecekleri ve
öğrencilerin alabilecekleri dersleri içermektedir. (Ek 13)
Yıl 1993
•
15 sayfa olarak hazırlanan ‘19921993 Ders yılı Akademik Faaliyet
Raporu’nda, ‘Yürütücü Komite’
üyeleri, ders programları, yüksek
lisans ve doktora öğrencilerinin
dersleri, kayıtlı öğrenciler, her
bölümden programa katkı veren
öğretim üyeleri ve yürütülmekte
olan projeler hakkında bilgi
verilmiştir. (Ek 15)
Geçen 25 Yıl
• Geçen 25 yıl içinde Biyoteknoloji Bölümünün kayıtlı 277 Yüksek Lisans ve
136 Doktora öğrencisi olmuştur.
• Bu güne kadar 234 Yüksek Lisans Diploması ve 85 Doktora Diploması
verildi ve toplam 319 mezunumuz olmuştur.
İlk Yüksek Lisans mezunumuz 1991 yılında diplomasını alan Sadiye Birep Aygün ve
ilk Doktora mezunumuz 1997 yılında diplomasını alan Kezban Ulubayram olmuştur.
Sadiye Birep Aygün
Alman Ulusal Biyoteknoloji
Enstitüsü, Kaliforniya Los
Angeles Üniversitesi (UCLA),
Manchester Üniversitesi Bilim
ve Teknoloji Estitüsü (UMIST)
de çalıştı ve şu an FMV Işık
Üniv. 'nde öğ. üyesi
Kezban Ulubayram
Doktora sonrası Massachusetts
Institute of Technology (MIT)’de
doktora sonrası araştırmalar
yürüttü ve şu an Hacettepe
Üniversitesi Eczacılık Fakültesi,
Eczacılık Temel Bilimleri
Anabilim Dalı Başkanı
Yıl 2014
• Şu anda 43 Yüksek Lisans ve 51 Doktora (toplam 94) kayıtlı
öğrencimiz bulunmaktadır.
• Bölümümüz, en eski disiplinler arası program olarak ODTÜ’de
en çok öğrenci yetiştiren EABD da olmuştur.
• Bölüm öğrencilerimizin yapmış oldukları araştırmalar, yurt içi ve
yurt dışı bilimsel dergilerde yayınlanmış, konferanslarda
sunulmuş ve bazı çalışmalar ‘en iyi tez’, 'en iyi sunum' veya ‘en
iyi poster’ ödüllerine layık görülmüştür.
• Yıllar içinde mezunlarımıza ait yayınların sayısı çok artmıştır.
Çalışma Alanları
2014 Öğretim Üyelerimiz
Yıl 2014
• Biyoteknoloji EABD’na şu anda destek veren 8 Bölüm ve 55 Öğretim Üyesi
bulunmaktadır.
• Öğretim üyelerimizin ODTÜ internet sayfalarından alınan bilgileri kendi
onayları ile kitaba eklenmiştir.
• Ayrıca, bazı öğretim üyelerimize ait daha detaylı bilgiler, Merkez ve Grup
çalışmaları ile ilgili bilgiler kitaba eklenmiştir.
• Bölüm öğretim üyelerimiz, gerek Türkiye’de gerekse Uluslararası
platformlarda Bölümü’müzün adını başarı ile temsil etmişler ve etmeye
devam etmektedirler.
• Bundan sonra da yapılacak çalışmaların çok başarılı süreceğine ve
Uluslararası platformlarda her zaman olduğu gibi Bölümümüzün ağırlığını
koruyacağına inanmaktayız.
Teşekkür
• Biyoteknoloji EABD asistanlarımızdan:
–
–
–
–
Derya Gökçay,
Adnan Yaramış,
Evrim Elçin ve
A. Hamit Battal’a kitabın hazırlanmasında gösterdikleri özverili çalışma için,
• Ayrıca, 25.Yıl etkinliğinin başarılı geçebilmesi amacıyla her türlü işe koşan:
– Biyoteknoloji Laboratuvarı uzmanı Dr. Tamay Şeker’e
– Bölüm asistanlarımız;
– Ayten Eroğlu,
– Damla Arslantunalı,
– Fadime Kara Murdoch,
– Mehmet Sefa Ulutaş,
– Mustafa Çiçek ve
– Mustafa Nakipoğlu
– Taner Tuncer’e,
ODTÜ Biyoteknoloji EABD Yürütme Komitesi adına teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Teşekkür
•
‘Ekler’ kısmında göreceğiniz belgelerin çok büyük kısmı Prof. Dr. Vasıf Hasırcı’nın
arşivinden alınmıştır. Eski dosyalarını dolaplardan çıkarıp dökümanlarını önüme
koyduğu için kendisine şükranlarımı sunuyorum.
İlginiz için sizlere çok teşekkür ediyorum.
Nice 25’lere...